Gemeente Benw-advies Elburg

Transcriptie

1 Gemeente Benw-advies Elburg Afdelingshoofd Portefeuillehouder Afdeling Advies van J. Polinder f S.W. Krooneman Maatschappelijke Ontwikkeling Marjanneke Wieringa B Datum advies Advies O.R. I.o.m. afdeling(en) Nee Sobuza, Fipe I.o.m. wijkcontactambtenaar Nee W f s Beslissing d.d Nummer 2 y Conform voorstel. w ^ Besluit Persbericht Openbaar Nee s ĥ J Commissie Ja Ter bespreking Raad Nee Onderwerp Sociaal calamiteitenprotocol (proces en communicatieafspraken Wmo - Jeugdwet) Voorstel 1. In te stemmen met het Sociaal calamiteitenprotocol Regio Noord Veluwe. 2. De uitvoering van het procesplan sociale calamiteiten (hoofdstuk 2 van het sociaal calamiteitenprotocol) in handen te leggen bij de toezichthoudende ambtenaar. 3. Uitvoering van het procesplan in 2015 neer te leggen bij de beleidsmedewerker OO&V, functienummer 798, tot de aanstelling van de toezichthoudend ambtenaar en hiertoe: a. De lokale beleidsmedewerker OO&V, functienummer 798 in 2015 aan te wijzen als contactpersoon voor de wethouder bij calamiteiten tot de aanstelling van een toezichthoudend ambtenaar is gerealiseerd. b. De lokale beleidsmedewerker OO&V, functienummer 798 in 2015 mandaat te geven om calamiteiten- onderzoek uit te laten voeren door een nader te bepalen instantie voor calamiteitenonderzoek, e.e.a. conform bijgevoegd machtigingsbesluit Te beschouwen als een ontwikkeljaar waarin het calamiteitenprotocol verder wordt ontwikkeld. 5. Openbaarmaking van eigenstandig calamiteitenonderzoek en aanwijzingen tot verbetermaatregelen per 1 januari 2015 te realiseren op de gemeentelijke websites.

2 6. De gemeenteraad te informeren over het sociaal calamiteitenprotocol. 7. Uitvoering te geven aan de nadere opdrachten in 2014 en 2015, zoals opgenomen in dit voorstel. Toelichting Als verdere uitwerking van de voornemens in het uitvoeringsprogramma Jeugdhulp Noord-Veluwe 2015 heeft de afgelopen periode een regionale werkgroep het onderwerp calamiteiten en hoe daar mee om te gaan uitgewerkt in een aantal documenten. In zowel de Jeugdwet als in de Wmo wordt aangegeven wat wettelijk geregeld moet worden m.b.t. calamiteiten. WMO In de Wmo 2015 is in artikel 3.4 opgenomen dat de aanbieder van een Wmo-voorziening bij de toezichthoudende ambtenaar melding doet van calamiteiten en geweld bij de verstrekking van een voorziening. Deze toezichthoudende ambtenaar heeft drie taken: 1. toezicht op de kwaliteit van de ingekochte maatschappelijke ondersteuning, 2. het doen van een melding bij calamiteiten en 3. ervoor zorgdragen dat onderzoek plaatsvindt naar een calamiteit. Gemeenten zijn vanaf 2015 zelf verantwoordelijk voor deze taken. De Inspectie voor de Gezondheidszorg vervult deze taken dan niet meer voor de Wmo (met uitzondering van Veilig Thuis). Jeugdwet In de Jeugdwet is opgenomen dat jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen bij calamiteiten en geweld melding doen bij de met het toezicht belaste ambtenaren (dit zijn de rijksinspecties). Hierin zijn preventieve voorzieningen voor jeugdhulp niet inbegrepen, denk hierbij bijvoorbeeld aan ondersteuningsgesprekken die binnen een gebiedsteam worden gevoerd. Waar de scheidslijn precies ligt tussen wel/niet onderzoek door een rijksinspectie is niet geheel helder. Omdat gemeenten bestuurlijke verantwoordelijkheid dragen voor de jeugdhulp, worden afspraken gemaakt met de rijksinspecties door de VNG. Eén van deze afspraken is dat de inspecties gezamenlijk één inspectie-meldpunt realiseren per 1 januari 2015 en dat per jeugdregio een vast contactpersoon wordt aangewezen. Gemeenten zullen tevens een vast contactpersoon aanwijzen voor de inspecties voor contact bij calamiteiten of geweldsincidenten, bij voorkeur regionaal. Beoogd effect Dit sociaal calamiteitenprotocol biedt handvatten om snel en adequaat op te kunnen treden bij calamiteiten en geweldsincidenten bij de verstrekking van een voorziening of hulpaanbod. In het sociaal calamiteitenprotocol staan lokale en regionale afspraken over het handelen bij een calamiteit. Het gaat hierbij om calamiteiten en geweldsincidenten waarbij instellingen betrokken zijn in het kader van de Jeugdwet of de Wmo Deze afspraken moeten ertoe leiden dat bij een calamiteit zo spoedig mogelijk gedegen onderzoek wordt gestart naar de oorzaak van de calamiteit of het geweldsincident en maatschappelijke onrust of media-aandacht wordt voorkomen dan wel in zo goed mogelijke banen wordt geleid.hiervoor wordt gebruik gemaakt van reeds bestaande structuren binnen gemeente (Openbare Veiligheid-OV), het PSH procesplan van de GGD NOG en bestaande lijnen en afspraken bij strafonderzoek met politie en openbaar ministerie. Argumenten 1. In de Wmo 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het toezicht op de uitvoering van de Wmotaken bij de instellingen waarmee zij een subsidie- of contractrelatie hebben. In de Jeugdwet ligt dit voornamelijk in handen van de rijksinspecties. Met deze rijksinspecties worden door de VNG nadere afspraken gemaakt. Voor preventieve jeugdvoorzieningen is geen rijkstoezicht geregeld. 2. Het toezicht in de Wmo 2015 wordt uitgevoerd door de toezichthoudende ambtenaar die door de gemeente aangesteld wordt. Deze toezichthoudende ambtenaar heeft een wettelijke bevoegdheid tot dossierinzage, een belangrijk onderdeel bij calamiteitenonderzoek. Hieruit vloeit logischerwijze voort het calamiteitenonderzoek te mandateren aan de toezichthoudende ambtenaar. U ontvangt een separaat advies over de aanstelling van deze toezichthoudende ambtenaar in het eerste kwartaal van In de Jeugdwet worden calamiteiten met name onderzocht door de - van rijkswege - aangewezen Inspectie. De inspectie informeert de gemeente over de melding, het onderzoek, het rapport en eventuele handhavingsmaatregelen. De gemeente is de bestuurlijk opdrachtgever aan de instelling.

3 De inspecties verzoeken gemeenten hiervoor één contactpersoon aan te wijzen, bij voorkeur regionaal. De toezichthoudend ambtenaar die aangesteld wordt in het kader van de Wmo 2015 is hiervoor de meest passende persoon, omdat deze in het kader van de Wmo 2015 met eenzelfde taak belast is. 3. Op zal naar verwachting nog geen toezichthoudende ambtenaar zijn aangesteld. Als de aanstelling niet geregeld is op , zal bij een calamiteit echter wel actie ondernomen moeten worden. De ambtenaar IV/OV is op dit moment betrokken bij calamiteiten in de gemeente vanuit het oogpunt van veiligheid. Deze ambtenaar onderhoudt ook nauwe contacten met het scenarioteam van de GGD bij het inwerkingtreden van het PSH procesplan. Tevens heeft deze ambtenaar nauwe contacten met politie en OM. Vanwege deze relatie met calamiteiten is de beleidsmedewerker OO&V, functienummer 798 de meest voor de hand liggende persoon om tijdelijk uitvoering te geven aan het procesplan sociale calamiteiten en op te treden als contactpersoon voor instellingen waar zich calamiteiten voordoen. a. In dit kader is het passend de beleidsmedewerker OO&V, functienummer 798 als contactpersoon op te laten treden voor de wethouder. b. Een ambtenaar IV of OV is geen expert in calamiteitenonderzoek. Dit vraagt specifieke kennis en expertise. Hiervoor moet de beleidsmedewerker OO&V, functienummer 798 een instelling opdracht kunnen geven voor nader onderzoek. 4. Medio december 2014 wordt een model calamiteitenprotocol verwacht van de VNG. Dit model kan aanleiding geven tot wijziging van het voorliggende calamiteitenprotocol. Omdat het VNG-model te laat komt om de procedures per geregeld te hebben voor gemeenten, adviseren wíj te starten met dit calamiteitenprotocol. Tevens is het goed mogelijk dat op basis van ervaringen in 2015 zal blijken dat het calamiteitenprotocol aanpassing behoeft op punten. Het is dan ook van belang het calamiteitenprotocol en bijbehorend procesplan tenminste twee maal te evalueren en waar nodig aan te passen in Ook in de jaren daarna is het vanzelfsprekend van belang alert te blijven op nodige aanpassingen. 5. Alle meldingen worden geregistreerd ten behoeve van managementinformatie. Er vindt alleen (geanonimiseerde) publicatie plaats van die meldingen waarbij eigenstandig onderzoek is verricht door de toezichthoudende ambtenaar of wanneer het onderzoeksrapport van de betrokken instelling zelf leidt tot verbetermaatregelen. Alleen deze verbetermaatregelen worden in dit laatste geval gepubliceerd. Het onderzoek is in dat geval immers uitgevoerd door de instelling zelf, waarmee de instelling eigenaar van het rapport is en niet de toezichthoudende ambtenaar. 6. Het is aan het college van B&W om opdracht te geven tot onderzoek bij een calamiteit en op basis daarvan handhavend op te treden indien nodig. De raad heeft een controlerende functie of het college haar taken goed uitvoert. Het is echter van belang dat bij een calamiteit niet onnodige onrust of persaandacht ontstaat op basis van handelingen van het college of gemeenteraadsleden. In dit kader zijn hierover afspraken opgenomen in het calamiteitenprotocol. Deze afspraken legt het college ter informatie voor aan de gemeenteraad. 7. Nadere opdrachten in 2014 en 2015 zijn: 2014 A. Samenstelling van een kernteam sociale calamiteiten en dit team 'scholen' met betrekking tot het sociaal calamiteitenprotocol. Het kernteam zal bestaan uit een burgemeester, een wethouder, een beleidsmedewerker OO&V, functienummer 798, een ambtenaar Wmo en een ambtenaar jeugd en de toezichthoudend ambtenaar (zodra deze is aangesteld). Naast de bestaande processen PSH en strafonderzoek, die doorgaans goed lopen, komt een derde proces tot stand bij een calamiteit waarvoor gemeenten met ingang van verantwoordelijk zijn: het onderzoek naar de oorzaak van de calamiteit, de mate waarin dit te verwijten is aan de betrokken instelling en de wijze waarop vervolgens al dan niet handhavend opgetreden moet worden door de lokale overheid. Dit roept vragen op over afstemming tussen burgemeester en portefeuillehouder en tussen het college van B&W en de gemeenteraad. Het protocol geeft hiervoor handvatten. Het is niet haalbaar om voor alle gemeenten goed voor te bereiden op de procedures bij een calamiteit, het doen van calamiteitenonderzoek en de afstemming met eventuele andere processen die gaan lopen bij een calamiteit. In dit kader wordt voorgesteld in 2014 een kernteam te trainen. Taken van het kernteam in 2015:

4 1. Eerstverantwoordelijken voor de in het voorstel opgenomen ontwikkelopgaven. 2. Eerstverantwoordelijken voor de evaluatie van het sociaal calamiteiten protocol en eventuele bijstelling hiervan. 3. Expertteam dat voor advies beschikbaar is voor de lokale gemeenten in de regio Noord Veluwe. In 2015 zullen alle gemeenten nader geïnformeerd en getraind worden waar nodig. B. In 2014 een centrale bijeenkomst Regio Noord Veluwe te organiseren tussen ambtenaren IV/OV en de GGD-afdeling die uitvoering geeft aan het PSH procesplan 1 voor nadere afstemming en helderheid over het calamiteitenprotocol en de contactpersonen. Bij een calamiteit moet het volkomen duidelijk zijn welke gemeenteambtenaren betrokken zijn voor afstemming met de GGD (PSH) ten behoeve van inventarisatie naar (de kans op) maatschappelijke onrust of media-aandacht. C. Onderzoeken waar calamiteiten per gemeld kunnen worden. Geadviseerd wordt maximaal 1 meldpunt in de regio hiervoor aan te wijzen. Meldingen kunnen door burgers, politie, instellingen worden gedaan. Er moet één centraal punt aangewezen worden waar deze meldingen binnenkomen. Welk punt moet nader worden bepaald. D. Het opstellen van een communicatieplan calamiteiten: waar kunnen meldingen worden gedaan? Deze communicatie moet zo spoedig mogelijk in gang gezet worden, evenals het realiseren van een sociale kaart. Burgers en professionals moeten weten waar zij per een melding kunnen doen bij een calamiteit. Het is van belang hierover zo spoedig mogelijk helderheid te geven, zodat op bij partijen bekend is waar zij terecht kunnen. Hiervoor moet een communicatieplan opgesteld worden, waarbij de uitvoering van dit plan zo spoedig mogelijk start. E. Onderzoeken welke instelling in 2015 calamiteitenonderzoek kan uitvoeren tot de aanstelling van de toezichthoudende ambtenaar is gerealiseerd en nadere afspraken te maken met deze instelling. Op dit moment is nog niet helder of het mogelijk is de GGD per een opdracht te verstrekken voor calamiteitenonderzoek. Een alternatieve optie is het inzetten van een onderzoeksbureau. Er zijn onderzoeksbureaus die zich specifiek richten op calamiteitenonderzoek. Voor het verrichten van calamiteitenonderzoek, moeten de kaders van dit onderzoek helder zijn: wet- en regelgeving, bevoegdheden, verwachtingen van de gemeente e.d. moeten met het onderzoeksbureau I de GGD worden vastgelegd. F. De rijksinspecties vragen of zij bereid zijn deel te nemen aan de calamiteitenkamer en zo nodig het operationeel calamiteitenteam als deze wordt opgestart. Met name de betrokkenheid van de Inspectie Jeugdzorg is hierbij van belang, omdat zij het calamiteitenonderzoek verrichten bi: jeugdhulpvoorzieningen en gecertificeerde instellingen jeugdbescherming/jeugdreclassering. De toezichthoudende ambtenaar heeft vanuit haar taken een specialisatie op Wmo en niet op de Jeugdwet A. Het opstellen van een checklist calamiteiten ten behoeve van de calamiteitenkamer (Ie kwartaal 2015). Bij melding van een calamiteit, wordt in de calamiteitenkamer besloten welke processen in gang gezet moeten worden (calamiteitenonderzoek, PSH en/of strafonderzoek). Om hierover een gedegen besluit te kunnen nemen, wordt een checklist ontwikkeld in samenspraak met de partijen die zitting hebben in de calamiteitenkamer. (Ie kwartaal 2015) B. Ontwikkeling van handhavingsbeleid en bijbehorend instrumentarium (Ie kwartaal 2015). Wanneer calamiteitenonderzoek wordt verricht en onregelmatigheden worden aangetroffen in de preventieve jeugdhulp of bij de verstrekking van een voorziening, zal de overheid (gemeente) 1 Het PSH proces wordt gestart bij maatschappelijke onrust of media-aandacht naar aanleiding van incidenten, ongevallen en rampen en is gericht op beheersing van deze onrust en het realiseren van gecoördineerde pyschosociale hulpverlening aan betrokkenen. De GGD geeft uitvoering aan dit proces (coördineert) en werkt hierbij nauw samen met de burgemeester en de beleidsmedewerker OO&V, functienummer 798.

5 handhavend moeten optreden. Hiervoor dienen gemeenten een handhavingsbeleid vast te stellen met bijbehorend handhavingsinstrumentarium. (Ie kwartaal 2015) C. Onderzoek naar de beste digitale plaats voor openbaarmaking van calamiteitenonderzoek vanaf De meest logische plaats voor openbaarmaking van calamiteitenonderzoek is de website van de instantie waar de toezichthoudende ambtenaar wordt aangesteld. In hoeverre dit mogelijk is hangt samen met de besluitvorming rondom de toezichthoudende ambtenaar, voorzien in het eerste kwartaal van D. Onderzoeken of de toezichthoudende ambtenaar ondergebracht kan worden bij de GGD NOG, de Regio Noord Veluwe of bij een aangewezen individuele gemeente. Hierbij onderscheid maken tussen korte (tot 1 juli 2015) en lange termijn. De toezichthoudende ambtenaar dient een onafhankelijke positie in te nemen. In dit kader lijken de genoemde drie opties (vanaf ) goede mogelijkheden te bieden. De beste plek voor Regio Noord Veluwe moet nader onderzocht en uitgewerkt worden en hangt samen met de overige taken van de toezichthoudende ambtenaar. E. 'Scholing' bij alle gemeenten 'scholing' realiseren m.b.t. het sociaal calamiteitenprotocol. Nader te bepalen hoe deze scholing er precies uitziet/wat er nodig is. Alle gemeenten moeten in 2015 voorbereid worden op calamiteiten en geweldsincidenten en hoe hierbij te handelen. De wijze waarop gemeenten hierover geïnformeerd worden en zo nodig geschoold, wordt nader uitgezocht. F. GGD NOG opdracht te geven om aan het PSH-procesplan toe te voegen de communicatie en afstemming met de toezichthoudende ambtenaar en waar nodig het procesplan aan te passen In het PSH procesplan is voorzien in nauwe afstemming tussen de GGD en de beleidsmedewerker OO&V, functienummer 798 van de betrokken gemeenten. Hieraan zal in ieder geval de toezichthoudende ambtenaar toegevoegd moeten worden. Tevens zal nader bezien moeten worden in hoeverre het PSH procesplan nadere aanpassing behoeft in het kader van de verantwoordelijkheid van gemeenten op basis van de Wmo 2015 en de Jeugdwet. Kanttekeningen Het voorliggende protocol is wellicht nog niet allesomvattend. De dagelijkse praktijk en bestuurlijke werkelijkheid in 2015 zal uitwijzen in hoeverre de gemaakte afspraken en gekozen werkwijze in het protocol en procesplan toereikend en passend is. Doorontwikkeling van het protocol in 2015 is daarom noodzakelijk. Zie verder punt 4 bij argumenten en het punt evaluatie. Financiën a. Toezichthoudende ambtenaar Aan de aanstelling van een toezichthoudende ambtenaar zijn kosten verbonden die afhankelijk zijn van waar deze ambtenaar wordt gepositioneerd. U ontvangt hiervoor een separaat voorstel in het eerste kwartaal van De taken in het kader van calamiteiten en geweldsincidenten betreffen slechts een deel van de taken van de toezichthoudende ambtenaar. b. Kosten uitvoering calamiteitenonderzoek De kosten voor het uitvoeren van een onderzoek naar aanleiding van een calamiteit of geweldsincident worden gezamenlijk door de zes Regiogemeenten gedragen. Wij hebben op basis van huidige inzichten en praktijkervaringen een inschatting willen maken van de kosten. Er zijn meldingen die met een feitenrelaas in 1,5 uur kunnen worden afgesloten (ervaring van de Inspectie Jeugdzorg). Een eigenstandig onderzoek kost minimaal 200 uur en kan in een zaak met maatschappelijke onrust en veel publiciteit oplopen tot meer dan uur. Dit maakt dat de kosten voor de taken rondom het calamiteitenonderzoek heel moeilijk in te schatten zijn. Gemiddeld komen er bij de Inspectie Jeugdzorg 120 calamĩteitenmeldingen op jaarbasis binnen. In 2013 hebben hiervan 4 meldingen geleid tot een eigenstandig onderzoek, terwijl er in 2014 nog geen eigenstandige onderzoeken verricht zijn tot nu toe (okt. 2014). Een grillig patroon. De Inspectie Jeugdzorg wijst erop dat hoe beter de kwaliteit van de voorliggende instrumenten (zoals het feitenrelaas), hoe minder eigenstandig onderzoek verricht hoeft te worden. Ook de bekendheid met en betrouwbaarheid van de instelling hangt hiermee samen: als het een

6 betrouwbare instelling is, zal sneller besloten worden tot uitvoering van onderzoek door de instelling zelf. Het betreft onvoorzienbare en onvermijdbare financiële risico's. Je als gemeente of regio vastleggen op een maximum jaarbedrag is risicovol. Gemeenten kunnen zelf bepalen of zij middelen op de begroting reserveren of dat zij dat een PM laten zijn. c. Scholing gemeenten In 2014 wordt uitgezocht in hoeverre nadere scholing van gemeenten in 2015 wenselijk is en welke kosten daar dan mee gemoeid gaan. U ontvangt voor deze eventuele scholing een separaat advies. Communicatie, planning en uitvoering» Aanwijzen van het centrale meldpunt calamiteiten, uiterlijk (2014-B).» Start van een communicatiecampagne, uiterlijk medio december (2014-C).» Zie verder de nadere opdrachten 2014 en 2015 (argumenten, punt 7) Evaluatie Het sociaal calamiteitenprotocol voorziet in evaluatiemomenten. Achtergrond/Onderliggende documentatie Het calamiteitenprotocol is een nieuw protocol voor gemeenten, maar kan niet los beschouwd worden van bestaande processen als het PSH Procesplan van de GGD NOG, het strafonderzoek van politie en justitie en de crisisorganisatie van de Veiligheidsregio Gelderland-Noord. Dit zijn bestaande processen die door lopen. Hieraan toegevoegd wordt het calamiteitenprotocol waarbij het gaat om onderzoek naar de mate waarin een professional verwijtbare fouten heeft gemaakt bij een calamiteit of geweldsincident. Op basis van het calamiteitenonderzoek worden zo nodig nadere afspraken gemaakt of maatregelen getroffen om een volgende calamiteit te voorkomen. Het betreft nadrukkelijk geen strafonderzoek en is evenmin gericht op het beheersen van maatschappelijke onrust of media-aandacht. Duidelijk is wel dat hiermee duidelijke raakvlakken en verbindingen bestaan. Dé reden om het calamiteitenprotocol aan te laten sluiten op deze processen en afstemming tussen deze processen te realiseren. Gebruikte documenten Voor het protocol en het procesplan is gebruik gemaakt van de volgende documenten: «Handreiking 'Handvatten voor gemeenten. Communicatie en afstemming bij een calamiteit'. Stelselwijziging Jeugd, juni 2014 «Factsheet 'Afsprakenkader. Afspraken gemeenten en rijksinspecties over de uitvoering van het landelijk toezicht in het jeugddomein'. Stelselwijziging Jeugd, mei 2014 «'Leidraad melden van calamiteiten'. Inspectie Jeugdzorg, januari 2014 «'Richtlijn calamiteitenrapportage'. Inspectie Gezondheidszorg, zonder jaar «'Meldingsregeling Inspectie gezondheidszorg; een calamiteit of seksueel misbruik melden'. Inspectie Gezondheidszorg, zonder jaar» 'Procesplan PSH Regio Noord Veluwe'. GGD NOG, oktober 2013 Betrokkenen Het protocol en procesplan zijn voor advies voorgelegd aan:» Inspectie Jeugdzorg «OndersteuningsTeam Decentralisaties (OTD) van de VNG GGD Gelderland Zuid (afdeling MBZ)» Bureau Jeugdzorg Gelderland (afdeling SeZ) «Veiligheidshuis Regio Noord» Juridische afdeling gemeente Nijmegen en regio Rivierenland «Diverse ambtenaren uit de regio Rivierenland» Diverse ambtenaren uit de regio Nijmegen «Diverse ambtenaren uit de regio Noord Veluwe Communicatieparagraaf Dit stuk is integraal tot stand gekomen met de diverse betrokken partijen. Het is daarom niet noodzakelijk over dit voorstel apart te communiceren.

7 Financiële paragraaf Nog nader uit te werken in het eerste kwartaal Gezien het feit dat dit een regionale aangelegenheid betreft, zullen naar verwachting eventuele extra kosten via de RNV (accounthouder) in rekening gebracht worden. Kosten zullen daarmee ten laste van het risicofonds binnen de regionale begroting gedekt worden. Vooralsnog betekent dit geen nadeel voor de gemeentelijke begroting. Risicoparagraaf Vaststelling van het protocol dient te gebeuren voor 1 januari 2015 omdat de gemeente vanaf die datum verantwoordelijk is voor de nieuwe taken in het kader van de Wmo en de Jeugdwet.