Memo. : de leden van de raad. Doorkiesnummer : (0343) Datum : : Calamiteitenprotocol sociaal domein. Geachte leden van de raad,

Transcriptie

1 Memo Aan : de leden van de raad Van : G.F. Naafs, H. Veldhuizen, J.A. Nijhof Doorkiesnummer : (0343) Datum : Afschriften : M.Simons, A. Czyzewski Betreft : Calamiteitenprotocol sociaal domein Geachte leden van de raad, Op 9 maart j.l. heeft u of uw collega het calamiteitendebat sociaal domein bijgewoond. Naar aanleiding van dit debat hebben wij als college een calamiteitenprotocol sociaal domein vastgesteld. In deze memo kunt u hier meer over lezen. Het debat werd georganiseerd, omdat we als gemeente sinds 1 januari 2015 verantwoordelijk zijn voor de jeugdhulp, de maatschappelijke ondersteuning en de voorzieningen voor werk en inkomen. Die verantwoordelijkheid voor onze kwetsbare inwoners maakt, dat we - ieder in zijn eigen rol- worden aangesproken in gevallen waarin het onverhoopt niet goed gaat. Het is dan onze gezamenlijke verantwoordelijkheid met elkaar de rust en het overzicht te bewaren om maatschappelijke onrust en verder persoonlijk leed te voorkomen dan wel te beperken. Wij zijn van mening dat het calamiteitendebat heeft bijgedragen aan de bewustwording over de impact van calamiteiten op ons als persoon en op ons als organisatie. We hebben samen kunnen zien hoe calamiteiten in de eerste fase emoties en verwarring teweeg brachten. Mede op basis van het debat hebben we daarom als college het Calamiteitenprotocol Sociaal Domein vastgesteld. Het is een hulpmiddel om calamiteiten goed en verantwoord te managen. De procedures, rollen en verantwoordelijk staan erin omschreven en er is specifiek aandacht voor de rolverdeling tussen wethouders en burgemeester en de communicatie naar u als raad. Het calamiteitenprotocol is een document met voornamelijk operationele gegevens. Daarom vindt u in de bijlage enkel het protocol met bijlage 8. Indien u vragen of opmerkingen heeft, kunt u terecht bij Martijn Simons, adviseur openbare orde en veiligheid of Anne Czyzewski, senior beleidsadviseur jeugd. Hoogachtend, G.F. Naafs, H. Veldhuizen, J.A. Nijhof IBAN NL64BNGH

2 Kerkplein 2 T (0343) Postbus 200 F (0343) AE Doorn E info@heuvelrug.nl Lokaal Calamiteitenprotocol Sociaal Domein Datum 12 augustus 2015 Afdeling Bestuursondersteuning Auteur M.Simons 1

3 Inhoud 1 Meldingsproces Waarom Wanneer Meldcriteria Wie meldt Hoe melden Wat melden / checklist Calamiteitenoverleg Wie zijn betrokken bij het overleg Driehoeksoverleg Driehoeksoverleg plus Operationeel Team Afspraken burgemeester, wethouder(s) en gemeenteraad Rolverdeling burgemeester, wethouder Wanneer betrekken gemeenteraad Afspraken gemeenteraad en college Taken en verantwoordelijkheden Bijlagen zijn apart opgenomen: Bijlage 1 Contactpersonen... Bijlage 2 Stappenplan woonplaatsbeginsel... Bijlage 3 Standaard agenda... Bijlage 4 Leidraad incidenten communicatie... Bijlage 5 Mindmap sociale drama s... Bijlage 6 Afsprakenkader Rijksinspectie en VNG... Bijlage 7 Besluitenlijst format. Bijlage 8 Lokaal calamiteitenprotocol PREZI.. 2

4 1 Meldingsproces 1.1 Waarom Vanwege de bestuurlijke verantwoordelijkheid van bestuurders van gemeenten is het van belang dat er een adequate bestuurlijke coördinatie en informatievoorziening kan plaatsvinden rondom meldingen van calamiteiten van jeugdigen tot 23 jaar. Dit om maatschappelijke onrust zo veel als mogelijk te voorkomen en/of te beperken. Hoewel dit protocol is toegespitst op jeugdigen tot 23 jaar, kan de werkwijze ook worden toegepast op andere calamiteiten binnen het sociaal domein. 1.2 Wanneer Volgens de definitie van de Inspectie Jeugdzorg is een calamiteit een gebeurtenis die onverwacht en onbedoeld kan leiden of heeft geleid tot een dodelijk of ernstig schadelijk gevolg voor een jeugdige, of een ander als gevolg van het handelen of niet handelen van een jeugdige. Verder moet het gaan om een gebeurtenis die heeft plaatsgevonden gedurende de betrokkenheid van een jeugdinstelling of zorgaanbieder, Servicepunt of Sociaal Dorpsteam. Naast overlijden of ernstig letsel kunnen er ook incidenten of vermissingen plaatsvinden waarbij risico op maatschappelijke onrust ontstaat. Daarom hanteren we de meldcriteria zoals omschreven in paragraaf 2.3. In het vervolg van dit protocol wordt enkel nog de term calamiteit gebruikt als geheel van calamiteiten, incidenten en vermissingen die onder de meldcriteria vallen. In dit protocol gaat het niet om de hulp en opvang tijdens een crisis. Bij crisiszorg is opname binnen 24 tot 48 uur noodzakelijk om onaanvaardbare gezondheidsrisico s voor de cliënt en/of zijn gezin en/of woonomgeving te voorkomen. Hiervoor heeft de gemeente diensten ingekocht bij diverse organisaties, zoals de crisisdienst van de GGZ. Zij zijn 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar en kunnen direct handelen. Veilig Thuis is ook altijd bereikbaar als het gaat om de veiligheid van kinderen en huiselijk geweld. Ook zij kunnen direct naar een gezin toe om de veiligheid te waarborgen of te herstellen. 3

5 1.3 Meldcriteria De volgende criteria zijn van kracht: 1. Wanneer er een vermoeden is dat er een onnatuurlijke dood heeft plaatsgevonden. 2. Wanneer er sprake is van ernstige mishandeling of zwaar (blijvend) letsel van een kind of jongere in de gezinssituatie waardoor acuut ingrijpen van buiten nodig is. 3. Wanneer er sprake is van ernstige mishandeling of zwaar (blijvend) letsel van een jeugdige in een instelling door een medewerker van de instelling of een andere jeugdige. 4. Ernstig geweld (zwaar letsel) tegen medewerkers van een instelling, die met jeugdigen en hun ouders/verzorgers werken, door de jeugdige of ouder/verzorger. 5. Overige situaties met mogelijk grote maatschappelijke impact of onrust tot gevolg: ernstig grensoverschrijdend gedrag: fysiek, psychisch en/of seksueel door jeugdigen, ouders, professionals of verzorgers. 6. Overige situaties rond een jeugdige tot 23 jaar die (kunnen) leiden tot (landelijke/regionale/stedelijke) media-aandacht. 7. Vermissing a. Jeugdige is niet binnen 24 uur teruggekeerd in de gesloten instelling en een gevaar voor zichzelf en zijn omgeving. b. Er heeft zich een calamiteit voorgedaan tijdens de vermissing (jeugdige is betrokken bij of slachtoffer geworden van een (seksueel) misdrijf. c. De jeugdige is < 13 jaar. 4

6 1.4 Wie meldt Een melding van een calamiteit kan op verschillende manieren binnenkomen: a. Vanuit politie; b. Vanuit instelling c. Vanuit Raad voor de Kinderbescherming d. Vanuit media; e. Vanuit sociaal dorpsteam; f. Vanuit betrokken personen. Een calamiteit dient gemeld te worden aan de verantwoordelijke ambtenaar van de betreffende gemeente. Dit is de gemeente die volgens het woonplaatsbeginsel verantwoordelijk is voor de jongere. De adviseur OOV en het 24/h piket communicatie fungeren als eerste aanspreekpersoon. Deze schaalt indien nodig verder op naar het niveau van de driehoek. 1.5 Hoe melden Bij een calamiteit of vermissing kunnen verschillende gemeenten betrokken zijn, namelijk: - de gemeente waar de gebeurtenis heeft plaatsgevonden; - de gemeente waar de jongere verblijft; - de gemeente waar ouders ingeschreven staan; bij onder voogdijstelling gaat het om de gemeente waar de jeugdige verblijft (woonplaatsbeginsel). De gemeente die de melding ontvangt, heeft de verantwoordelijkheid om de andere gemeenten die betrokken zijn te informeren en te zorgen voor onderlinge afstemming. In de regio geldt het woonplaatsbeginsel voor het bepalen van de verantwoordelijke gemeente 1 waar dan ook de coördinatie komt te liggen. De route van de melding vindt als volgt plaats: - Als de jeugdige bekend is bij het lokale team, wordt de casusregisseur van het lokale team geïnformeerd. Deze informeert de lokale teamleider en deze informeert de contactpersoon van de gemeente, te weten de adviseur OOV of de piketfunctionaris communicatie. - Als de jeugdige bekend is bij de Gecertificeerde Instelling (GI), wordt de casusregisseur van de GI geïnformeerd en via de GI wordt ook de contactpersoon van de gemeente geïnformeerd. - Mocht de melding via een andere route bij de contactpersoon van de gemeente aankomen, dan checkt de contactpersoon of deze bekend is bij GI of het Sociaal Dorpsteam. 1 De registratie in de Basisregistratie Personen (BRP) is leidend. De verantwoordelijke gemeente kan als volgt worden bepaald: Bij een jeugdige 18- geldt de verblijfplaats van de gezaghebbende ouder/verzorger of de gezaghebbende voogd. Bij tijdelijke voogdij blijft het adres van de vorige gezaghebbende ouder/verzorger gelden. Als er sprake is van co-ouderschap en de ouders wonen in verschillende gemeenten moet een hoofdverblijf worden bepaald. Dit kan zijn bepaald in een uitspraak van de rechter, maar als dit niet bekend is kunnen de gemeenten in overleg bepalen wie verantwoordelijk is. Als het gezag is belegd bij een instelling of het gaat om een jeugdige van 18+, dan geldt de verblijfplaats van de jeugdige. 5

7 1.6 Wat melden / checklist Er zijn bij de melding direct al een aantal gegevens nodig. Gezien de gevoeligheid van de calamiteit en het belang van bescherming van persoonsgegevens is zorgvuldigheid van groot belang bij het doorgeven van persoonlijke informatie. De volgende informatie wordt gevraagd: 1 NAW (ook adres van gezaghebbenden ten behoeve van woonplaatsbeginsel), geboortedatum, geslacht van de jeugdige 2 Naam, locatie/afdeling instelling en naam/functie betrokken medewerker 3 Gegevens over de inhoud van de calamiteit 4 Gegevens over aan wie is gemeld /geïnformeerd (ketenpartners, politie, ouders/wettelijke vertegenw., ed.) en wie onderzoek doet (voor zover bekend) 5 Informatie over de actuele veiligheid van de jeugdige en eventuele anderen incl. geboden hulp/begeleiding jeugdige; 6 Of er sprake is van (dreigende) maatschappelijke onrust en/of mediaaandacht; (indien ja altijd driehoeksoverleg). Indien nee, overweeg alleen afstemmingsoverleg burgemeester, portefeuillehouder en betrokken instellingen en eventueel daarna een operationeel team. Informatie die in de daaropvolgende 24 uur gemeld moet worden 1 Geschiedenis hulpverlening aan jeugdige(n); wie heeft er betrokkenheid gehad met persoon, voor hoe lang, zijn er beschermingsmaatregelen van kracht (aard, omvang en duur hulpverlening); 2 Beschrijving gezinsrelaties/geschiedenis hulpverlening incl. eventueel namen en geschiedenis overige kinderen; 3 Informatie over het afhandelen van de calamiteit (incl. verantwoordelijke instantie op tijd van melden, eventuele aangifte bij politie). Uiterlijk na 24 uur is de calamiteitmelding compleet. In overleg wordt op een later moment het feitenrelaas opgeleverd. 6

8 2 Calamiteitenoverleg 2.1 Wie zijn betrokken bij het overleg Het calamiteitenoverleg wordt onderverdeeld in twee overlegstructuren die met elkaar communiceren. Het driehoeksoverleg (plus) en een operationeel team. Bewust worden hier de begrippen driehoek en operationeel team gebruikt omdat die bekend zijn bij gemeentelijke bestuurders, politie en OM. 2.2 Driehoeksoverleg De burgemeester heeft als eerste de verantwoordelijkheid om maatschappelijke onrust te voorkomen en/of te beperken. Hij heeft de regierol in de aanpak en stemt hierover af met de driehoekpartners. De lokale driehoek, bestaande uit de burgemeester, de officier van Justitie en de districtchef van de politie is het gremium waar besluiten ten aanzien van de aanpak worden genomen. Ook de communicatieadviseur, de adviseur openbare orde en veiligheid en een notulist nemen deel aan het driehoeksoverleg. 2.3 Driehoeksoverleg plus Een driehoek-plus wordt gevormd door de lokale driehoek uit te breiden met bijvoorbeeld wethouders, adviseurs jeugd, bestuurders van (onderzoeks)instellingen, crisisdiensten, experts Nederlands Genootschap voor Burgemeesters, of wie de driehoek verder nodig acht. Focus Driehoek - Het verkrijgen van een goed beeld om van daaruit te werken aan oordeelsvorming en besluitvorming. De Driehoek werkt met een standaard-agenda - Afstemmen verantwoordelijkheden; welke acties zijn er en wie pakt deze op? - Formuleren van een gemeenschappelijke en centrale boodschap voor de buitenwereld, afgestemd op de verantwoordelijkheden van betrokken organisaties. Deze boodschap moet zoveel mogelijk beperkt worden tot buitenkantinformatie : informatie over het proces en de partijen die betrokken zijn. Sluit aan op informatie die op dat moment leeft. - Afspraken maken over het (enkelvoudig) woordvoerderschap. - Afspraken maken over communicatie onderling en media watching. De communicatieadviseur werkt met de communicatieopgave uit de handreiking voor communicatieprofessionals. - Adviesvragen en opdrachten formuleren voor operationeel team 7

9 2.4 Operationeel Team Het operationeel team kan bij een calamiteit zonder maatschappelijke onrust of strafrechtelijke component zelfstandig functioneren. Indien er wel spake is van maatschappelijke onrust of een strafrechtelijk component fungeert het operationeel team onder het gezag van de driehoek. Het operationeel team adviseert en ondersteunt. Het operationeel team staat in principe onder leiding van de gemeente (adviseur OOV). De gemeentesecretaris draagt zorg voor de organisatie van voldoende capaciteit voor het operationeel team. In het operationeel team schuiven managers aan, eventueel ondersteund met inhoudelijk deskundigen van crisisdiensten, instellingen, politie, gemeentelijke afdelingen etc. Uitgangspunt is dat de betrokken partijen hun eigen bezetting regelen. Continuïteit (in de zin van zo min mogelijk wisseling van functionarissen) in de bezetting is noodzakelijk. Het operationeel team en het beleidsteam stemmen de vergadercyclus op elkaar af. De voorzitter van het operationeel is de linking-pin in de driehoek. Evenals in de driehoek stelt het operationeel team een notulist aan. Focus operationeel team - Ordening van de feiten en zorgdragen voor een permanent actueel overzichtsbeeld van de situatie. - Scenario s opstellen (incl. communicatiepunten en woordvoeringslijn). Deze scenario s hebben betrekking op het mogelijke verloop van de calamiteit (wat kan er gebeuren?) en de daarbij passende handelingsalternatieven (wat kunnen we dan doen?) en hun gevolgen. - Taakverdeling, bereikbaarheidslijsten en werkafspraken maken (o.a. over omgaan met/uitwisselen van privacy gevoelige informatie). - Toetsen van activiteiten en proces aan wetgeving, afspraken en procedures (zoals GRIP en WPG) - Indien van toepassing: Advisering van de driehoek. Komt met voorstellen voor een mogelijke benadering en aanpak van de kwestie, waaronder in elk geval een gezamenlijke communicatiestrategie. De communicatieadviseur werkt met de communicatieopgave uit de handreiking voor communicatieprofessionals. - Zorgdragen voor nazorg aan betrokkenen, evaluatie van de aanpak en verankering van de lessen. 8

10 3 Afspraken burgemeester, wethouder(s) en gemeenteraad 3.1 Rolverdeling burgemeester, wethouder Bij een calamiteit in de zorg voor jeugd kunnen zowel burgemeester als wethouder betrokken zijn. Beide kunnen ook een rol spelen in de communicatieaanpak. Op hoofdlijn zijn de rollen van de burgemeester en van betrokken wethouders te onderscheiden (VenJ / VWS / VNG 2014): De rolverdeling is echter ook afhankelijk van de voorkeuren van burgemeester en wethouder en de onderlinge verhoudingen. Vooraf moet daarom de onderlinge rolverdeling in vroegtijdig stadium besproken worden, zodat voor de communicatieaanpak duidelijkheid ontstaat. De Inspectie Jeugdzorg, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie Veiligheid en Justitie verantwoordelijk voor het landelijk toezicht op de naleving van de Jeugdwet en het onderzoek naar de kwaliteit van de jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering. De toezichthoudend ambtenaar is in dienst bij de Inspectie. Burgemeester Coördinerende rol (voorzitter driehoek). Wethouder/portefeuillehouder Inhoudelijke rol. Wat is er gebeurd, hoe heeft dat kunnen gebeuren en wat zijn de gevolgen? Betekenis geven (burgervader), bezoeken getroffenen, duiding geven, ruimte geven voor emoties en verdriet. Woordvoering alleen in zaken bij calamiteiten waarbij geen sprake is van (dreigende) maatschappelijke onrust. Woordvoering als er sprake is van driehoek vanwege maatschappelijke onrust. Onderhoudt met driehoek contact met toezichthoudend ambtenaar bij strafrechtelijk onderzoek. Onderhoud contact met toezichthoudend ambtenaar behalve wanneer er sprake is van strafrechtelijk onderzoek. Dan onderhoudt toezichthoudend ambtenaar contact met driehoek. Neemt geen deel aan de driehoek in situaties waarbij hij zelf onderwerp van onderzoek wordt. 9

11 3.2 Wanneer betrekken gemeenteraad Het college van burgemeester en wethouders informeert de gemeenteraad altijd over een calamiteit wanneer: a. er maatschappelijke onrust is of dreigt; b. er media-aandacht is of wordt verwacht waarbij de focus gericht is op het handelen van de gemeente. Het college van burgemeester en wethouders informeert de gemeenteraad naar eigen inzicht over een calamiteit wanneer van bovengenoemde geen sprake is. 3.3 Afspraken gemeenteraad en college De portefeuillehouder informeert de gemeenteraad vertrouwelijk en op hoofdlijnen over een melding. Hierbij speelt de privacybescherming van de burger een belangrijke rol. Op casusniveau kan het herleidbare personen betreffen, zeker in de lokale context. Niet alle informatie mag worden gedeeld. Ter voorkoming van maatschappelijke onrust en/of onnodige voortijdige media-aandacht stelt de gemeenteraad zich tijdens het onderzoek naar een calamiteit terughoudend op en start niet eerder een politiek debat dan nadat zij de uitkomsten van het onderzoek van de portefeuillehouder heeft ontvangen. De uitkomsten van het onderzoek naar aanleiding van een calamiteit worden zo spoedig mogelijk gedeeld met de gemeenteraad en tenminste voor openbaarmaking. Hierbij moet ook de privacybescherming van de burger in acht worden genomen. Wanneer geen sprake is van openbaarmaking (zie artikel 22), wordt de gemeenteraad vertrouwelijk en op hoofdlijnen geïnformeerd. Het staat de portefeuillehouder vrij de gemeenteraad naar eigen inzicht tussentijds te informeren over het onderzoek. 10

12 4 Taken en verantwoordelijkheden Instantie / persoon Gemeente Burgemeester Portefeuillehouder Verantwoordelijkheid Bestuurlijke verantwoordelijkheid. Gemeenten dragen bestuurlijke verantwoordelijkheid, aanbieders hebben een operationele verantwoordelijkheid. Wanneer de gemeente personeel in dienst heeft dat uitvoering geeft aan bijvoorbeeld de toeleiding naar jeugdhulp en/of het verlenen van eenvoudige hulp en/of toewijzing van Wmovoorzieningen, is sprake van een uitvoerende taak door de gemeente zelf. De gemeente heeft dan de rol van aanbieder en daarmee tevens een operationele verantwoordelijkheid. Afhankelijk van de dienstverlening kan de gemeente daarbij vallen onder het toezicht van een Rijksinspectie.. De gemeente waar de calamiteit heeft plaatsgevonden is leidend in het onderzoek naar de calamiteit wanneer er meerdere gemeenten betrokken zijn. Voorzitter van raad en college. Verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde. Heeft het gezag over de politie. Voorzitter van de driehoek (leidend bij calamiteiten waarbij strafrechtelijke onderzoek speelt) De portefeuillehouder heeft bij een calamiteit de taak om te (laten) onderzoeken wat er is gebeurd, hoe dit heeft kunnen gebeuren, wat de gevolgen zijn en hoe dit in de toekomst voorkomen kan worden. Hierbij gaat het om onderzoek bij één of meerdere aanbieder(s), afhankelijk van welke aanbieders bij de casus betrokken (kunnen) zijn. De portefeuillehouder onderhoudt direct contact met de toezichthoudende ambtenaar. Wanneer strafrechtelijk onderzoek moet plaatsvinden, is de driehoek burgemeester-openbaar ministerie-politie leidend. Het calamiteitenonderzoek wordt in dit geval door de toezichthoudende ambtenaar verricht in nauwe samenspraak en overleg met de driehoek. Het onderzoek van de toezichthoudende ambtenaar mag het strafrechtelijk onderzoek niet hinderen. Gemeentesecretaris Politie De portefeuillehouder is verantwoordelijk voor toezicht en handhaving van aanbieders die werkzaamheden uitvoeren in opdracht van de gemeente onder het regime van de Jeugdwet wanneer dit activiteiten in het preventieve kader betreft en de Wmo 2015 (met uitzondering van Veilig Thuis). Verantwoordelijk voor het organiseren van voldoende capaciteit voor het Operationeel Team. De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven. 11

13 OM Crisisdienst Toezichthoudend ambtenaar Adviseur OOV Adviseur communicatie Rijksinspecties: Jeugdzorg Veiligheid en Justitie Gezondheidszorg Samenwerkend Toezicht Jeugd (waaronder de genoemde inspecties en de Inspectie van het Onderwijs en de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid) GGD (psychosociale hulpverlening) Instellingen Verantwoordelijk voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. Verantwoordelijk voor de spoedeisende zorg: spoedeisende zorg jeugdzorg, Veilig Thuis, GGZ, spoedeisende zorg ziekenhuis. Per regio aangestelde ambtenaar, zoals bedoeld in de Jeugdwet, die melding van calamiteiten en geweld binnen instellingen ontvangt en behandelt. De ambtenaar IV/OV en de toezichthoudende ambtenaar dragen zorg voor afstemming over het calamiteitenonderzoek. Adviseert burgemeester over openbare orde en veiligheid in de driehoek. Voorzitter van het operationeel team. Draagt zorg voor de interne afstemming, de afstemming met partners uit de crisisbeheersingsketen (waaronder de GGD i.v.m. het proces psychosociale dienstverlening) en de afstemming met de toezichthoudend ambtenaar. De ambtenaar IV/OV en de toezichthoudende ambtenaar dragen zorg voor afstemming tussen het PSH proces en het calamiteitenonderzoek Adviseren en informeren van de driehoek en/of operationeel team over de (strategische) communicatieaanpak, de communicatieve implicaties van wat ter tafel komt tijdens de driehoek en het vervullen van zijn rol als boegbeeld en burgervader (betekenisgeving). De inspectie verricht onderzoek naar de kwaliteit in algemene zin en houdt toezicht op de naleving van de wet. De inspectie voert deze taak uit door geprogrammeerd toezicht enerzijds (bijvoorbeeld risico gestuurd toezicht op specifieke instellingen of thematisch toezicht) en door niet-geprogrammeerd toezicht anderzijds (naar aanleiding van meldingen van calamiteiten en geweld) (zie artikelen 4.1.8, 9.1 en 9.2. uit de Jeugdwet). Voor afspraken met gemeenten hierover: zie afsprakenkader RIJK/VNG (bijlage 6) Verantwoordelijk voor het proces psychosociale hulpverlening waarin beschreven staat hoe gecoördineerde psychosociale hulpverlening (PSH) gegeven wordt aan betrokkenen bij calamiteiten, ingevallen en rampen, bedoeld voor alle partijen die een rol hebben binnen de psychosociale hulpverlening bij calamiteiten en rampen. Proces inzetten na burgemeestersbesluit. Instellingen hebben een operationele verantwoordelijkheid voor het verlenen van hulp en behandeling. 12