Aanstelling toezichthoudend ambtenaar Wmo en preventieve jeugdhulp

Transcriptie

1 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Aanstelling toezichthoudend ambtenaar Wmo en preventieve jeugdhulp Programma / Programmanummer Veiligheid / 1012 en Zorg & Welzijn / 1051 Portefeuillehouder H.M.F. Bruls en B. Frings Samenvatting Op dit moment is het toezicht op de kwaliteit van AWBZ-instellingen en hulp bij het huishouden (Wmo) een taak van de landelijke Inspectie Gezondheidszorg (IGZ). Dit gaat veranderen met ingang van 1 januari Gemeenten zijn met de inwerkingtreding van de nieuwe Wmo 2015 per 1 januari 2015 zelf verantwoordelijk voor de inspectie op de uitvoering van de gehele Wmo (bestaande en nieuwe taken), oftewel het toezicht op instellingen waarmee de gemeente in het kader van de Wmo een subsidie- of contractrelatie heeft. De Inspectie voor de Gezondheidszorg vervult deze taken vanaf 2015 niet meer voor de Wmo met uitzondering van Veilig Thuis. Ter invulling van de lokale verantwoordelijkheid voor inspectietaken besluiten wij om een toezichthoudend ambtenaar aan te stellen bij GGD-Gelderland-Zuid en daarbij tevens een voorlopig calamiteitenprotocol vast te stellen. Ter besluitvorming door het college 1. De directeur van GGD Gelderland-Zuid aan te wijzen als toezichthouder in de zin van artikel 6.1 van de Wmo 2015 en ten behoeve van preventie in het kader van de Jeugdwet Het Sociaal calamiteitenprotocol Gelderland-Zuid 2015 vast te stellen. 3. De brief aan de raad vast stellen waarmee we de raad informeren over de aanstelling van de toezichthoudend ambtenaar en het sociaal calamiteitenprotocol. BW-nummer Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. MO10, Leonie Braks, 2480 Datum ambtelijk voorstel 4 december 2014 Registratienummer Steller Leonie Braks Paraaf akkoord Datum Alleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad Besluit B&W d.d. 16 december 2014 X Conform advies Aanhouden Anders, nl. nummer: 3.30 Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Portefeuillehouder

2 Collegevoorstel 1 Probleemstelling Op dit moment is het toezicht op de kwaliteit van AWBZ-instellingen en hulp bij het huishouden (Wmo) een taak van de landelijke Inspectie Gezondheidszorg (IGZ). Dit gaat veranderen met ingang van 1 januari Gemeenten zijn met de inwerkingtreding van de nieuwe Wmo 2015 per 1 januari 2015 zelf verantwoordelijk voor de inspectie op de uitvoering van de gehele Wmo (bestaande en nieuwe taken), oftewel het toezicht op instellingen waarmee de gemeente in het kader van de Wmo een subsidie- of contractrelatie heeft. De Inspectie voor de Gezondheidszorg vervult deze taken vanaf 2015 niet meer voor de Wmo, met uitzondering van Veilig Thuis. Ter invulling van de lokale verantwoordelijkheid voor inspectietaken besluiten wij om een toezichthoudend ambtenaar aan te stellen bij GGD Gelderland-Zuid. Voor het grootste deel van de Jeugdhulp geldt dat de landelijke inspecties verantwoordelijk blijven: de Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie voor de Gezondheidszorg wat betreft de jeugdhulpaanbieders respectievelijk de jeugdgezondheidszorg (GGD). Alleen voor het toezicht op preventieve ondersteuning van jeugdigen, zoals maatschappelijke werk of kortdurende ondersteuning door de Sociale Wijkteams, is de gemeente verantwoordelijk. GGD Gelderland-Zuid gaat de toezichthoudende functie vervullen voor alle gemeenten in onze regio en voor de gemeenten in regio Rivierenland. De besluitvorming hierover is afgestemd met de betreffende gemeenten; aan alle colleges in beide regio s wordt dit voorstel voorgelegd. Wij stellen voor om per 1 januari 2015 bij GGD Gelderland-Zuid de toezichthoudend ambtenaar aan te stellen voor het doen van onderzoek in het geval zich calamiteiten voordoen: de smalle, signaal gestuurde invulling van het toezicht. Medio 2015 willen wij het brede toezicht op de kwaliteit van de uitvoering van de Wmo door de toezichthoudend ambtenaar ingericht hebben. 2 Juridische aspecten Op grond van de landelijke Wmo 2015 (artikel 6.1) dient ons college personen aan te wijzen die belast zijn met het houden van toezicht op de naleving van de Wmo. In artikel 15 van de Verordening maatschappelijke ondersteuning Nijmegen 2015 is dit artikel uit de Wmo 2015 als volgt vertaald: 1. Ons college treft een regeling voor het melden van calamiteiten en geweldsincidenten bij de verstrekking van een voorziening door een aanbieder en wijst een toezichthoudend ambtenaar aan. 2. Aanbieders melden iedere calamiteit en ieder geweldsincident dat zich heeft voorgedaan bij de verstrekking van een voorziening onverwijld aan de toezichthoudend ambtenaar. 3. De toezichthoudend ambtenaar, bedoeld in artikel 6.1, van de wet, doet onderzoek naar de calamiteiten en geweldsincidenten en adviseert ons college over het voorkomen van verdere calamiteiten en het bestrijden van geweld. 4. Ons college kan bij nadere regeling bepalen welke verdere eisen gelden voor het melden van calamiteiten en geweld bij de verstrekking van een voorziening. Met dit collegevoorstel treffen we een voorlopige regeling voor het melden en onderzoeken van calamiteiten. In de Jeugdwet 2015 is het toezicht op de jeugdhulp (exclusief preventieve ondersteuning van jeugdigen) geregeld via de landelijke inspecties Inspectie Jeugdzorg, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Inspectie Veiligheid en Justitie.

3 Collegevoorstel Vervolgvel 2 3 Doelstelling Doel van dit voorstel is de toezichthoudende taak in het kader van de Wmo en preventieve ondersteuning van jeugdigenvorm te geven, zodat bij calamiteiten/geweld onderzoek kan worden gedaan naar de oorzaak van de calamiteit en het treffen van verbetermaatregelen om dit in de toekomst te voorkomen. 4 Argumenten Aanstelling toezichthoudend ambtenaar bij GGD Gelderland-Zuid De GGD als zijnde een gemeenschappelijke regeling van de 18 gemeenten van Gelderland-Zuid heeft van oudsher veel betrokkenheid bij een deel van de voorzieningen dat nu onder het toezicht van de gemeente komt. De GGD is vanuit haar taken betrokken bij de keten- en netwerkpartners in het veld. Deze bekendheid met de aanbieders en met het zorgveld is een voordeel voor het uitoefenen van de toezichtstaak. Verder heeft de GGD reeds ervaring met toezichthoudende taken, in haar rol als toezichthouder voor de kindercentra. Belangrijke voorwaarden voor de toezichthoudend ambtenaar zijn onafhankelijkheid, professionaliteit & deskundigheid, doelmatigheid, samenwerking (met o.a. de landelijke inspecties) en transparantie. Onafhankelijkheid vertaalt zich onder meer in functiescheiding. Dit is een belangrijke overweging om de toezichthoudend ambtenaar niet te positioneren bij gemeenten of het Regionaal Ondersteuningsbureau dat in opdracht van de regiogemeenten werkt. Vanuit het oogpunt van onafhankelijkheid heeft de positionering van de toezichthoudend ambtenaar bij de GGD de voorkeur. Gelet op het beperkt aantal te verwachten calamiteiten, de beperkte capaciteit die nodig is, de gewenste bundeling van expertise, de schaal waarop GGD Gelderland-Zuid opereert en de relatie met de veiligheidsregio wordt de toezichthoudend ambtenaar aangesteld voor zowel regio Nijmegen als regio Rivierenland. De feitelijke uitvoering van het toezicht vindt plaats door personen werkzaam onder de verantwoordelijkheid van de directeur van de GGD Gelderland-Zuid. Functiescheiding De toeleiding naar zorg en ondersteuning geven gemeenten voor Wmo en Jeugdhulp lokaal vorm via sociale wijk- en regieteams. De GGD verhoudt zich professioneel tot deze gremia, bijvoorbeeld door het leveren van expertise of een regisserende rol. In die gevallen dat de GGD zelf onderdeel uitmaakt van het geheel staat dit op gespannen voet met de gewenste functiescheiding. Om in het kader van goodgovernance het risico van rolvermenging te minimaliseren, is het noodzakelijk om de toezichthoudende functie binnen de GGD strikt gescheiden te houden van uitvoerende taken. Op deze manier kan de onafhankelijkheid van de GGD als toezichthouder worden geborgd. Groeimodel in twee fasen Vanaf 1 januari geeft de GGD namens de gemeenten smalle invulling aan de toezichttaken: de signaal gestuurde toezichtstaken, dat wil zeggen het toezicht naar aanleiding van een signaal, melding, incident of calamiteit. Wij vragen de GGD een plan op te stellen waarin zij aangeeft hoe de GGD het algehele toezicht op de naleving van kwaliteitseisen in het kader van de Wmo en preventieve ondersteuning van jeugdigen vorm kan geven per 1 juni 2015 en wat daar voor nodig is. Hiertoe moeten de

4 Collegevoorstel Vervolgvel 3 gemeenten een toetsbaar kwaliteitskader ontwikkelen dat zoveel mogelijk hetzelfde is voor de twee betrokken regio s, en is afgestemd met het contractmanagement van de contracten met zorgaanbieders.hierbij wordt ook afgesproken wie op welke wijze verantwoordelijk is voor de handhaving. Het plan voor de structurele en brede vormgeving van het toezicht moet uiterlijk 1 april gereed zijn, zodat de colleges de besluitvorming over dit plan uiterlijk 1 juni kunnen afronden. Om te bewerkstelligen dat het plan op draagvlak kan rekenen van zowel gemeenten als GGD komt er een klankbordgroep, bestaande uit vertegenwoordiging van GGD Gelderland-Zuid en ambtelijke vertegenwoordiging namens de regio s Nijmegen en Rivierenland. Sociaal calamiteitenprotocol Rijk van Nijmegen 2015 Wij stellen een voorlopig calamiteitenprotocol vast dat is gericht op calamiteiten waarbij maatschappelijk onrust aan de orde is. De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor (dreigende) maatschappelijke onrust en/of (verwachte) media-aandacht ligt bij de burgemeester in het kader van de wettelijke bevoegdheden voor openbare orde en veiligheid. De portefeuillehouder Wmo is verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van aanbieders voor Wmo en preventieve ondersteuning van jeugdigen. In het verlengde daarvan zorgt de portefeuillehouder dat onafhankelijk toezichthoudend onderzoek mogelijk is. In de loop van 2015 ontwikkelen we een calamiteitenprotocol dat voor alle typen calamiteiten geschikt is. Afstemming met crisisbeheersing en strafrecht Regelmatig zal de politie bij een calamiteit betrokken zijn. De politie beoordeelt of een strafrechtelijk onderzoek moet worden gestart en of er sprake is van maatschappelijke onrust. In dat laatste geval wordt een PSHi-team in het leven geroepen. De IV-ambtenaar en de toezichthoudend ambtenaar stemmen beide processen op elkaar af, waarbij de toezichthoudende taak de crisesbeheersing niet mag frustreren. Mocht een incident rechtstreeks bij de toezichthoudend ambtenaar worden gemeld en de politie daarbij nog niet betrokken is, dan schakelt de toezichthoudende ambtenaar onmiddellijk de ambtenaar IV in. Deze schakelt direct de politie in. Relatie met landelijke inspecties jeugd De rijksinspecties zijn verantwoordelijk voor calamiteitenonderzoek binnen de Jeugdwet met uitzondering van de preventieve ondersteuning van jeugdigen. Omdat de gemeente opdrachtgever is voor jeugdhulpinstellingen, informeren de gezamenlijke rijksinspecties de gemeente over een melding, onderzoek, het rapport en eventuele handhavingsmaatregelen. De inspecties verzoeken gemeenten hiervoor één contactpersoon aan te wijzen, bij voorkeur regionaal. Met dit voorstel geeft ons college hieraan invulling door de toezichthoudend ambtenaar aan te wijzen als vast contactpersoon voor de inspecties, waaronder in geval van calamiteiten bij uitvoering van de Jeugdwet. 5 Financiën GGD Gelderland-Zuid financiert de toezichthoudend ambtenaar in 2015 uit het jaarresultaat Voor 1 juni 2015 volgt op basis van het toezichtplan van de GGD nadere besluitvorming over de brede toezichtstaak inclusief de structurele dekking van de kosten als onderdeel van de begroting van GGD Gelderland-Zuid.

5 Collegevoorstel Vervolgvel 4 6 Participatie en Communicatie Betrokken partijen, waaronder GGD, zorgaanbieders, Sociale Wijkteams, regieteams, de rijksinspecties en de gemeenten in regio Rivierenland informeren wij over de besluitvorming over de aanstelling van de toezichthoudend ambtenaar bij de GGD Gelderland-Zuid en het calamiteitenprotocol. Een afgerond calamiteitenonderzoek van de toezichthoudend ambtenaar inclusief eventueel opgelegde verbetermaatregelen wordt met inachtneming van de Wet bescherming persoonsgegevens openbaar gemaakt. 7 Uitvoering en evaluatie Per 1 januari 2015 start de uitvoering van de signaal gestuurde toezichtstaken door de GGD Gelderland Zuid gericht op de Wmo en preventieve ondersteuning van jeugdigen Voor 1 april levert de GGD in samenspraak met de gemeenten een plan op voor door ontwikkeling richting de brede toezichtstaken, zodat hierover voor 1 juni besluitvorming kan plaatsvinden in de colleges. 8 Risico Aan dit voorstel zijn geen risico s verbonden indien de goodgovernance in acht wordt genomen. Bijlage(n): 1. Brief aan de raad. 2. Sociaal calamiteitenprotocol Gelderland-Zuid 2015

6 Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postbus HG Nijmegen Datum 16 december 2014 Ons kenmerk MO10/ Contactpersoon Leonie Braks Onderwerp Aanstelling toezichthoudend ambtenaar en sociaal calamiteitenprotocol Geachte leden van de raad, Datum uw brief -- Doorkiesnummer (024) Met deze brief informeren wij u over de aanstelling van een toezichthoudend ambtenaar voor de Wmo en preventieve ondersteuning van jeugdigen en over het voorlopige sociale calamiteitenprotocol dat wij gaan hanteren. Op dit moment is het toezicht op de kwaliteit van AWBZ-instellingen en hulp bij het huishouden (Wmo) een taak van de landelijke Inspectie Gezondheidszorg (IGZ). Dit gaat veranderen met ingang van 1 januari Gemeenten zijn met de inwerkingtreding van de nieuwe Wmo 2015 per 1 januari 2015 zelf verantwoordelijk voor de inspectie op de uitvoering van de gehele Wmo (bestaande en nieuwe taken), oftewel het toezicht op instellingen waarmee de gemeente in het kader van de Wmo een subsidie- of contractrelatie heeft. De Inspectie voor de Gezondheidszorg vervult deze taken vanaf 2015 niet meer voor de Wmo, met uitzondering van Veilig Thuis. Voor het grootste deel van de Jeugdhulp geldt dat de landelijke inspecties verantwoordelijk blijven: de Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie voor de Gezondheidszorg wat betreft de jeugdhulpaanbieders respectievelijk de jeugdgezondheidszorg (GGD). Alleen voor het toezicht op preventieve ondersteuning van jeugdigen, zoals maatschappelijke werk of kortdurende ondersteuning door de Sociale Wijkteams, is de gemeente verantwoordelijk. Ook het toezicht op preventieve ondersteuning van jeugdigen valt onder de taken van de toezichthoudend ambtenaar die we bij de GGD aanstellen. Aanstelling toezichthoudend ambtenaar bij de GGD Ter invulling van de lokale verantwoordelijkheid voor de genoemde inspectietaken (Wmo en preventie jeugd) hebben wij besloten om een toezichthoudend ambtenaar aan te stellen bij GGD Gelderland-Zuid. De GGD als zijnde een gemeenschappelijke regeling van de 18 gemeenten van Gelderland-Zuid heeft van oudsher veel betrokkenheid bij een deel van de voorzieningen dat nu onder het toezicht van de gemeente komt. De GGD is vanuit haar taken betrokken bij de ketenen netwerkpartners in het veld. Deze bekendheid met de aanbieders en met het zorgveld is een voordeel voor het uitoefenen van de toezichtstaak. Verder heeft de GGD reeds ervaring met toezichthoudende taken, in haar rol als toezichthouder voor de kindercentra. Ook vanuit het

7 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 1 oogpunt van onafhankelijkheid heeft de positionering van de toezichthoudend ambtenaar bij de GGD de voorkeur. Vanaf 1 januari geeft de GGD namens de gemeenten smalle invulling aan de toezichttaken: de signaal gestuurde toezichtstaken, dat wil zeggen het toezicht naar aanleiding van een signaal, melding, incident of calamiteit. Wij vragen de GGD om voor 1 april 2015 een plan op te stellen waarin zij aangeeft hoe de GGD het algehele toezicht op de naleving van kwaliteitseisen in het kader van de Wmo en preventieve ondersteuning van jeugdigen vorm kan geven per 1 juni 2015 en wat daar voor nodig is. Hiertoe moeten de gemeenten een toetsbaar kwaliteitskader ontwikkelen dat zoveel mogelijk hetzelfde is voor de twee betrokken regio s, en is afgestemd met het contractmanagement van de contracten met zorgaanbieders. Hierbij wordt ook afgesproken wie op welke wijze verantwoordelijk is voor de handhaving. Gelet op het beperkt aantal te verwachten calamiteiten, de beperkte capaciteit die nodig is, de gewenste bundeling van expertise, de schaal waarop GGD Gelderland-Zuid opereert en de relatie met de veiligheidsregio wordt de toezichthoudend ambtenaar aangesteld voor zowel regio Nijmegen als regio Rivierenland. GGD Gelderland-Zuid financiert de toezichthoudend ambtenaar in 2015 uit het jaarresultaat Voor 1 juni 2015 volgt op basis van het toezichtplan van de GGD nadere besluitvorming over de brede toezichtstaak inclusief de structurele dekking van de kosten als onderdeel van de begroting van GGD Gelderland-Zuid. Sociaal calamiteitenprotocol regio Nijmegen 2015 Wij hebben een voorlopig calamiteitenprotocol (bijlage) vastgesteld dat is gericht op calamiteiten waarbij maatschappelijk onrust aan de orde is. De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor (dreigende) maatschappelijke onrust en/of (verwachte) media-aandacht ligt bij de burgemeester in het kader van de wettelijke bevoegdheden voor openbare orde en veiligheid. De portefeuillehouder Wmo is verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van aanbieders voor Wmo en preventieve ondersteuning van jeugdigen. In het verlengde daarvan zorgt de portefeuillehouder dat onafhankelijk toezichthoudend onderzoek mogelijk is. In de loop van 2015 ontwikkelen we een calamiteitenprotocol dat voor alle typen calamiteiten geschikt is. Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Aantal Bijlagen: Sociaal calamiteitenprotocol

8 Sociaal calamiteitenprotocol Regio Nijmegen december

9 Doel Dit sociaal calamiteitenprotocol bevat afspraken hoe te handelen wanneer zich een calamiteit of geweldsincident voordoet waarbij een aanbieder zoals bedoeld in de Jeugdwet of de Wmo 2015 (mogelijk) is betrokken. Waar nodig zijn verantwoordelijkheden en taken expliciet benoemd. Definities Aanbieder B&W Calamiteit Geweld GGD Maatschappelijke onrust Melding Onderzoek Rechtspersoon of natuurlijke persoon of rechtspersoon die onder de verantwoordelijkheid van het college uitvoering geeft aan de Jeugdwet en/of de Wet maatschappelijke ontwikkeling Burgemeester en wethouders Een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van een Wmo-voorziening of de uitvoering van de Jeugdwet en die tot een ernstig schadelijk gevolg voor of de dood van een cliënt, jeugdige of een ouder heeft geleid. Het seksueel binnendringen van het lichaam van of ontucht met een cliënt, alsmede lichamelijk en geestelijk geweld jegens een cliënt, door een beroepskracht dan wel door een andere cliënt met wie de cliënt gedurende het etmaal of een dagdeel in een accommodatie van een aanbieder verblijft (art lid 1 Wmo) GGD Gelderland-Zuid Het verschijnsel waarbij één of enkele incidenten plaatsvinden die leiden tot subjectieve en/of objectieve problemen op het gebied van openbare orde en veiligheid. Een schriftelijk of elektronisch bericht van een persoon, aanbieder of rijksinspectie aan de toezichthoudende ambtenaar over een calamiteit. Onderzoek naar aanleiding van een gemelde calamiteit. Portefeuillehouder PSHi-procesplan Rijksinspectie(s) De burgemeester of wethouder WMO/Zorg die verantwoordelijk is voor de uitvoering van het calamiteitenonderzoek, met in achtneming van de eigenstandige verantwoordelijk verantwoordelijkheid van de Toezichthoudend ambtenaar Leidraad waarin het proces beschreven is van gecoördineerde psychosociale hulpverlening (PSH) aan betrokkenen bij incidenten, ongevallen en rampen, bedoeld voor alle partijen die een rol hebben binnen de psychosociale hulpverlening bij incidenten en rampen. De bij wet met het toezicht belaste ambtenaren, bijvoorbeeld de Inspectie Jeugdzorg, de Inspectie Gezondheidszorg, de Inspectie Veiligheid en Justitie, de Onderwijsinspectie en de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. 2

10 Toezichthoudende ambtenaar De directeur van de GGD Gelderland-Zuid, dan wel een onder diens verantwoordelijkheid opererende functionaris, die in de regio optreedt als een onafhankelijk orgaan voor het toezicht in het kader van artikel 6.1 Wmo. De toezichthoudend ambtenaar heeft daarbij een eigenstandige verantwoordelijkheid ten aanzien het al dan niet starten van een onderzoek. Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning Afbakening, verantwoordelijkheden en taken Afbakening In geval van een calamiteit zoals gedefinieerd in dit protocol zal vrijwel altijd de politie betrokken zijn. Die zal in eerste instantie beoordelen of een strafrechtelijk onderzoek zal moeten worden gestart en of er potentieel sprake is van maatschappelijke onrust die als gevolg van het incident kan ontstaan. Daarover neemt de politie in alle gevallen contact op met de IV-ambtenaar van de gemeente, die beoordeelt of de burgemeester geadviseerd moet worden een PSHi-team (ook wel scenarioteam genoemd) in het leven te roepen vanwege het risico op maatschappelijke onrust. De burgemeester beslist vervolgens over het al dan niet instellen van een PSHi-team. De gemeente is verantwoordelijk voor het PSHi-team. Toezichthoudend ambtenaar In alle gevallen neemt de IV-ambtenaar contact op me de door de gemeente aangestelde TA (de DPG). Deze beoordeelt of een onderzoek ingesteld moet worden naar het functioneren van een bij de calamiteit betrokken instelling. Indien de TA besluit tot een onderzoek zal vervolgens de portefeuillehouder belast met de Wmo hierover geïnformeerd worden. PSHi Indien tevens sprake is van de opstart van een PSHi-team, dan zal de GGD een coördinator voor de zorg aan dat PSHi-team leveren. Deze functionaris is nimmer de toezichthoudend ambtenaar. Tevens stemmen de IV-ambtenaar en de TA deze twee processen op elkaar af. De crisesbeheersing is daarbij altijd leidend. Afstemming met een strafrechtelijk spoor loopt via de IV-ambtenaar. Het onderzoek van de TA mag het strafrechtelijk onderzoek niet hinderen. Wettelijk gezien is een instelling verplicht melding te doen van een calamiteit bij de toezichthoudend ambtenaar (art. 3.4 Wmo). Wanneer strafrechtelijk onderzoek moet plaats vinden is de driehoek burgemeester OM politie leidend. Het calamiteitenonderzoek wordt in dit geval door de TA verricht in nauwe samenspraak en overleg met de ambtenaar IV/OV.. Verantwoordelijkheden Wanneer sprake is van (dreigende) maatschappelijke onrust en/of (verwachte) media-aandacht, treedt het PSHi-procesplan in werking. De bestuurlijke verantwoordelijkheid ligt bij de burgemeester op grond van zijn wettelijke bevoegdheden voor de openbare orde en veiligheid. De portefeuillehouder belast met de Wmo in het College van Burgemeester en Wethouders is verantwoordelijk voor toezicht en handhaving van aanbieders die werkzaamheden uitvoeren in opdracht van de gemeente onder het regime van de Jeugdwet wanneer dit activiteiten in het preventieve kader betreft en de Wmo 2015 (met uitzondering van Veilig Thuis). Deze portefeuillehouder zorgt ervoor dat onafhankelijk onderzoek mogelijk is naar wat er is gebeurd, hoe dit heeft kunnen gebeuren, wat de gevolgen zijn en hoe dit in de toekomst voorkomen kan worden. 3

11 Hierbij gaat het om onderzoek bij één of meerdere aanbieder(s), afhankelijk van welke aanbieders bij de casus betrokken (kunnen) zijn 1. De toezichthoudend ambtenaar voert het onderzoek uit. De Inspectie Gezondheidszorg is belast met het toezicht op de uitvoering van de toezichthoudende functie door gemeenten: het zogeheten tweedelijns toezicht. Taken van de toezichthoudend ambtenaar De toezichthoudende ambtenaar neemt na iedere melding telefonisch contact op met het centrale meldpunt van de rijksinspecties voor afstemming omtrent de casus. De toezichthoudende ambtenaar verricht geen onderzoek naar een calamiteit als er een rijksinspectie is die dit onderzoek verricht. De toezichthoudende ambtenaar kan onderzoek verrichten naar een calamiteit in overleg met de verantwoordelijke portefeuillehouder met inachtneming van good governance, wanneer: 1. er geen rijksinspectie is en de gemeente bestuurlijke verantwoordelijkheid draagt voor de betreffende dienstverlening. De TA informeert de portefeuillehouder Wmo over de melding en eventuele start van het onderzoek.; 2. de betrokken rijksinspectie heeft besloten geen onderzoek te (laten) verrichten naar aanleiding van de melding, terwijl de toezichthoudende ambtenaar en portefeuillehouder van mening zijn dat dit onderzoek wel noodzakelijk is; Openbaarheid Het college van burgemeester en wethouders informeert de gemeenteraad naar eigen inzicht over een calamiteit. Hierbij speelt de privacybescherming van de burger een belangrijke rol. Dit kan tot gevolg hebben dat niet alle informatie gedeeld mag worden. De openbaarheid ten aanzien van de toezichthoudende taak is in achtneming met de privacy. Daarnaast blijkt uit informatie van de IJZ dat er verschil is tussen handelen IJZ en IGZ ten aanzien van het openbaar maken van uitkomst calamiteitenonderzoek. Dit wordt geharmoniseerd. Handhaving Wanneer een rijksinspectie is betrokken bij de calamiteit, liggen handhavingstaken in handen van deze rijksinspectie. Wanneer er geen rijksinspectie betrokken is bij de calamiteit, ligt de handhaving in handen van gemeenten. Gemeenten ontwikkelen zo spoedig mogelijk handhavingsbeleid en een bijbehorend handhavingsinstrument. Evaluatie Dit protocol wordt in 2015 twee maal bestuurlijk geëvalueerd en waar nodig aangepast. Daarna vindt jaarlijkse evaluatie plaats. De bestuurlijke evaluatie wordt voorbereid door de toezichthoudende ambtenaar, de IV ambtenaar en de GGD. De gemeente is verantwoordelijk voor de evaluatie. Citeertitel en inwerkingtreding Dit protocol treedt op 1 januari 2015 in werking en wordt aangehaald als Sociaal calamiteitenprotocol Regio Nijmegen In het kader van een systeemgerichte aanpak en het uitgangspunt één gezin, één plan, één regisseur, is het van belang dat bij calamiteitenonderzoek de samenhang in het hulpaanbod tevens in ogenschouw wordt genomen. 4

12 Bijlage PSHi-procesplan Gelderland-Zuid. 5

13 Procesafspraken PSHi Gelderland-Zuid GGD Gelderland-Zuid en gemeenten Gelderland-Zuid PSHi telefoonnummer Voor een melding van een (mogelijke) PSHi-zaak kan gebeld worden naar de afdeling Meldpunt Bijzondere Zorg van GGD Gelderland-Zuid binnen kantoortijden ( uur) van maandag tot en met vrijdag. Er wordt doorgeschakeld naar de dienstdoende PSHi-coördinator. PSHi telefoonnummer MBZ Gelderland-Zuid: Definitities PSH PSHi - PSHOR PSH staat voor Psychosociale Hulpverlening. Het proces PSH omvat twee vormen: 1) PSHi: Psychosociale Hulpverlening bij Incidenten 2) PSHOR: Psychosociale Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen 2 Dit document omvat procesafspraken met betrekking tot PSHi. PSHi is reguliere hulp die geboden wordt bij (dreiging van) maatschappelijke onrust bij een ingrijpende gebeurtenis of incident, bijvoorbeeld een misdrijf. De reguliere inzet van gemeente, politie en andere hulpverleners is ingeschakeld, maar coördinatie van de hulpverlening / zorg ontbreekt en is noodzakelijk. PSHi is een tijdelijke organisatie die snel is te mobiliseren. Het is geen opgeschaalde calamiteitenorganisatie zoals bij PSHOR. Maatschappelijke onrust Onder maatschappelijke onrust wordt verstaan een casus waarbij sprake is van (of waarvan de kans bestaat op) een of meerdere van onderstaande punten: Media aandacht Groeperingen betrokken Andere burgers die niet direcht betrokken zijn worden partij Risico op ordeverstoring / openbare orde in geding Veiligheid in geding OM / Politie betrokken Er is crisis Doel PSHi Verminderen en/of reguleren van de maatschappelijke onrust ten gevolge van een calamiteit of zedenzaak; Voorkomen dan wel verminderen van de eventuele psychosociale klachten of gezondheidsproblemen door opvang en ondersteuning van betrokkenen en hun directe omgeving; Het indien nodig informeren van personen en (wijkgerichte) organisaties (rekening houdend met het recht op privacy van de slachtoffers en de verdachten enerzijds en het recht op informatie van andere betrokkenen anderzijds). Proces PSHi Het proces PSHi is weergegeven in het processchema, zie bijlage 1. Een melding van een (mogelijke) PSHi zaak kan op twee manieren binnenkomen: 2 PSHOR: Tijdens een ramp of crisis kan er behoefte zijn aan gecoördineerde psychosociale hulpverlening. GGD Gelderland-Zuid is op dat moment verantwoordelijk voor de inhoudelijke coördinatie van de PSHOR. Voor de uitvoering van de PSHOR zijn samenwerkingsafspraken gemaakt tussen GGD Gelderland-Zuid en de betrokken PSHOR partners. Afspraken met betrekking tot alarmering vanuit de GHOR naar de GGD zijn beschreven in de overeenkomst Publieke Gezondheid: Samenwerkingsovereenkomst Publieke Gezondheid bij rampen en crises 2013 tussen Veiligheidsregio Gelderland-Zuid sector GHOR en GGD Gelderland-Zuid. 6

14 Algemene melding/signaal door een van de ketenpartners of intern via een afdeling van de GGD (zoals Jeugdgezondheidszorg). Directe opdracht van Burgemeester aan GGD. Dit loopt via de IV-ambtenaar. Signalen komen binnen bij de PSHi-coordinator. De afspraak is dat er altijd bij alle signalen van maatschappelijke onrust of als er al daadwerkelijk maatschappelijke onrust is of dreigt te ontstaan contact wordt gezocht met de IV-ambtenaar van de betreffende gemeente waar de onrust zich afspeelt. Dit geldt ook in het geval van een voorfase (er is gedoe maar nog geen concrete onrust / vooraankondiging). Ook dan wordt er telefonisch contact opgenomen met de IV-ambtenaar. Bij een voorfase kan het zijn dat de GGD het regulier oppakt of dat er wordt afgesproken dat wanneer het van gedoe overgaat naar signalen er dan opnieuw telefonisch contact wordt opgenomen met de IV-ambtenaar. Om de IV-ambtenaar goed te kunnen informeren dient de GGD een goede vraagverheldering uit te voeren bij de melder. De GGD geeft advies over het wel of niet inzetten van PSHi en in consensus tussen de GGD er en de IV-ambtenaar worden er afspraken gemaakt over welke route wordt uitgezet. In overeenstemming wordt besloten of het signaal een consult vraag is of dat er procesregie nodig is. Een PSHi consult betreft een complexe vraag waarbij het nodig is om de-escalerend en/of preventief op te treden door inzet van advies. Dit wordt gedaan door ondersteuning te bieden aan de melder. De melder is zelf verantwoordelijk voor het ondernemen van actie. De GGD ondersteunt de melder zodanig dat hij/zij zelf passende acties kan nemen. De ondersteuning bestaat uit meedenken in de te nemen acties en de effecten van acties voor bespreken. Ook wordt ondersteuning verleend bij het naar zorg toe leiden van slachtoffers en zo nodig vermoedelijke dader(s) en hun gezinssysteem. De acties hebben als doel de-escalerend op te treden, het voorkomen dat er meer slachtoffers vallen en/of om de maatschappelijke ontrust te minimaliseren. Wanneer er procesregie nodig is ligt het besluit, na onderlinge afstemming en advies van de GGD, bij de IV-ambtenaar of het een PSHi regie zaak wordt (ook wel scenario zaak of team maatschappelijke onrust genoemd binnen de diverse gemeenten). De gemeente is te allen tijde eindverantwoordelijk over het proces en voert de procesregie 3. De gemeente kan de uitvoeringsregie 4 op het zorg deel / hulpverlening belegen bij de GGD of zelf de uitvoeringsregie op zich nemen. Indien de gemeente de uitvoeringsregie op zich neemt sluit de GGD aan bij het overleg voor het zorg deel. Indien de GGD de uitvoeringsregie over het zorg deel krijgt zal de GGD zelf het overleg initiëren / faciliteren en voorzitten, er sluit wel altijd een IV-ambtenaar aan bij het overleg of deze wordt nauwgezet continu geïnformeerd. Verantwoordelijkheidsverdeling PSHi Verantwoordelijkheden Gemeenten: - De betreffende gemeente is altijd eindverantwoordelijk voor een PSHi casus. - Het is aan de IV-ambtenaar om informatie en advies door te zetten naar de Burgemeester. - De betreffende gemeente bepaalt waar de uitvoeringsregie ligt: bij de betreffende gemeente zelf of bij MBZ. Hiervoor gelden de beschreven criteria (zie criteria verantwoordelijkheidsverdeling ). - Wanneer de betreffende gemeente de uitvoeringsregie heeft is de gemeente verantwoordelijk voor het organiseren en voorzitten van het PSHi-overleg (scenario overleg) en de coördinatie van de uitvoering van de diverse ketenpartners, waaronder de GGD (zorg deel). 3 Procesregie: ligt bij de betreffende gemeente. Procesregie is een aanpak om de belangen van verschillende overkoepelende partijen zoals Openbaar Ministerie, Justitie, Politie etc. met elkaar te verbinden. Draagvlak wordt gecreëerd en een plan van aanpak wordt opgesteld om de PSHi casus op te lossen. Hierbij gaat het om de overkoepelende regie van het eindresultaat. 4 Uitvoeringsregie: Uitvoeringsregie is een aanpak om de belangen van verschillende uitvoerende partijen met elkaar te verbinden. Draagvlak wordt gecreëerd om het plan van aanpak uit te voeren. 7

15 - Wanneer de betreffende gemeenten de uitvoeringsregie heeft belegd bij de GGD, sluit de IV-ambtenaar wel te allen tijde aan bij het PSHi-overleg of zorgt dat hij/zij continu geïnformeerd blijft. Indien er opgeschaald moet worden, besluit de IV-ambtenaar hier toe en zal de gemeente de uitvoeringsregie over nemen van het MBZ. - De gemeente is verantwoordelijk voor de telefonische bereikbaarheid van de IV-ambtenaar tussen en gedurende werkdagen. - De betreffende gemeente bepaalt op- en afschaling naar het lokale veld (wijkteam). Verantwoordelijkheden GGD: - De GGD is verantwoordelijk voor het beschikbaar zijn, zowel telefonisch als fysiek, tussen uur van maandag tot en met vrijdag in geval van PSHi. - De GGD geeft op basis van kennis een gedegen advies over de aanpak van de PSHi casus aan de betreffende IV-ambtenaar. - De GGD kan alleen de uitvoeringsregie krijgen inden er geen problemen zijn op andere domeinen dan zorg. Indien er problemen zijn op het domein van politie / justitie / gemeente dan ligt de uitvoeringsregie altijd bij de gemeente. - Wanneer de GGD de uitvoeringsregie heeft is de GGD verantwoordelijk voor het organiseren en voorzitten van het PSHi-overleg, coordinatie van de uitvoering en toeleiden naar zorg. De GGD informeert de gemeente continu en voorziet de gemeente van gedegen advies ter eventueel opschalen of afschalen. - Indien er sprake is van mogelijke opschaling zal de GGD de IV-ambtenaar van advies hierover doen. De IV-ambtenaar besluit dat er opgeschaald moet worden, dan neemt de gemeente de uitvoeringsregie en verantwoordelijkheid over van de GGD. De GGD zal dan aansluiten bij het overleg voor de coördinatie van het zorg deel. Wanneer de GGD NIET de uitvoeringsregie heeft, maar deze bij de betreffende gemeente ligt, is de GGD verantwoordelijk voor het deskundig adviseren over de zorg in het kader van PSHi casus, sluit de GGD aan bij het PSHi overleg en leidt tot naar zorg. - GGD is verantwoordelijk voor de coördinatie van zorg/ inzetten hulpverlening, de GGD heeft hiervoor convenanten met de SHN, GGZ en Maatschappelijk Werk. Verantwoordelijkheden uitvoerenden organisaties binnen de hulpverlening: - Afhankelijk van het incident dat zich voordoet zal bekeken worden welke partners/professionals benaderd worden om deel te nemen aan het PSHi-overleg dan wel een deel van de uitvoering op zich te nemen. De uitvoerende organisaties zijn zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van de te leveren zorg en voor het eventueel scholen en trainen van eigen personeel die betrokken is bij de werkzaamheden van PSHi. - Indien een zorgprofessionals wordt uitgenodigd voor een (zorg)overleg in het kader van de PSHi casus, beschikt deze professional over mandaat vanuit zijn/haar organisatie. Criteria verantwoordelijkheidsverdeling Criteria PSHi CONSULT > uitvoering door MBZ: - Er is geen sprake van kans op of zichtbare maatschappelijke onrust op basis van de gesignaleerde feiten. - Inschatting, op basis van feiten, dat vraagsteller na advies voldoende regie kan voeren. - De vraagsteller kan zelf voorzien in hulpvraag/toeleiding naar zorg zonder interventies van MBZ, advies is voldoende. Criteria PSHi UITVOERINGSREGIE > GEMEENTE of GGD: - Er is sprake van kans op of zichtbare maatschappelijke onrust op basis van de gesignaleerde feiten. - Inschatting, op basis van feiten, dat de vraagsteller na advies geen of niet afdoende regie kan voeren. - De vraagsteller kan niet zelf voorzien in hulpvraag: er is behoefte aan coördinatie van / toeleiden naar zorg. 8

16 - Er is behoefte aan het uitdenken van verschillende scenario s om de kans op of zichtbare maatschappelijke onrust te voorkomen of beperken. - Wanneer de maatschappelijke onrust zich voordoet op alleen het zorgdomein kan de betreffende gemeende de uitvoeringsverantwoordelijkheid bij de GGD beleggen, wanneer de maatschappelijke onrust zich op meerdere domeinen afspeelt en ook bijvoorbeeld politie, justitie of het openbaar ministerie zijn betrokken dan ligt de uitvoeringsverantwoordelijkheid altijd bij de betreffende gemeente. Wanneer een casus zich in eerste instantie bevindt op het zorgdomein en de GGD de uitvoeringsverantwoordelijkheid heeft, kan het voorkomen dat de casus te groot wordt en opschaling nodig is (bijv. de casus raakt ook andere domeinen), dan wordt de uitvoeringsverantwoordelijkheid overgedragen naar de gemeente. Aanbod vanuit GGD - Bereikbaarheid en mogelijkheid tot acute inzet bij PSHi binnen uur van maandag tot en met vrijdag 5. - Ervaren en goed geschoolde PSHi-medewerkers om kwalitatief goede inzet te leveren. De taken behorende bij PSHi en eventueel andere betrokkenen worden jaarlijks opgenomen in het Opleiden-, Trainen- en Oefenplan (OTO-plan) van GGD Gelderland-Zuid. - Ervaring met PSHi casussen. - Kennis op zorg (psychosociale kennis) en scenariodenken. - De besluitvormingsprocessen volgens BOB-structuur. - Ondersteuning op vraag van de gemeente: wanneer de uitvoeringsregie bij de gemeente ligt en de gemeente weinig ervaring heeft kan de GGD ondersteunen op basis van ervaring. - Korte lijn met zedenpolitie en overige ketenpartners. - Intern binnen de GGD een korte lijn met de Jeugdgezondheidszorg, schoolartsen en verpleegkundigen. - Indien nodig faciliteren overlegruimte voor PSHi-overleg binnen de GGD. - Actuele kennis van landelijke ontwikkeling op gebied van PSH. - Bij een eventuele afschaling (nazorg) van een PSHOR naar een PSHi heeft de GGD een korte lijn met de Veiligheidsregio, sector GHOR en een geleidelijke lijn naar de PSHi. Samenwerkingsafspraken Samenwerkingsafspraken zijn gemaakt tussen GGD Gelderland-Zuid en betrokken PSHi partners. Dit is vastgelegd in de Overeenkomst PSH waarvan PSHi onderdeel uitmaakt ("Overeenkomst PSH Gelderland-Zuid" van 2013). Afhankelijk van het incident dat zich voordoet zal bekeken worden welke partners/professionals benaderd worden. De PSHi organisaties/professionals kunnen zijn: - Pro Persona (GGZ) - Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk werk Rivierenland (STMR) - Bureau Jeugdzorg (BJZ) - NIM Maatschappelijk werk - Slachtofferhulp Nederland (SHN) - Gemeente - Politie - MEE - GGD JGZ: psycholoog / vertrouwensarts - Etc. Documentatie Procesplan PSH Gelderland-Zuid, Psychosociale hulpverlening bij incidenten, ongevallen en rampen, herziening versie oktober Bij calamiteiten buiten kantoortijden is de GGD bereikbaar via de dienstdoende crisiscoördinator via de Meldkamer op telefoonnummer

17 Overeenkomst PSH Gelderland-Zuid, Samenwerkingsovereenkomst Publieke Gezondheid bij rampen en crises 2013 tussen Veiligheidsregio Gelderland-Zuid sector GHOR en GGD Gelderland-Zuid. Multidisciplinaire Richtlijn Psychosociale Hulp bij rampen en crises (Impact, 2014). Evalueren PSHi De inzet van de PSHi in het kader van een incident waarbij de GGD de uitvoeringsverantwoordelijkheid wordt indien gewenst na inzet geëvalueerd door alle betrokkenen binnen de PSHi onder leiding van de PSHi-coördinator van GGD Gelderland-Zuid. De activiteiten door de GGD in het kader van toeleiding naar zorg bij een PSHi worden altijd geëvalueerd. De resultaten worden schriftelijk vastgelegd en aangeboden aan de betrokken instellingen. De betrokken instellingen zijn zelf verantwoordelijk voor verspreiding van de uitkomsten onder medewerkers voor wie deze relevant zijn. Financiën Wordt nader uitgewerkt. 10

18 Bijlage 1 Processchema PSHi Processchema PSHi Gelderland-Zuid: Extern (definitief 1.0, okt. 2014) Melding bij MBZ VERZOEK van Burgemeester aan MBZ (via IV-ambtenaar) Signaal Vraagverheldering Vraagverheldering (voor) gedoe Maatschappelijke onrust Consensus Telefonisch informeren IV-ambtenaar MBZ regulier (evt. consult PSHi) Advies voor Burgemeester Telefonisch overleg IVambtenaar Afsluiting en evaluatie Consensus Regulier Consult MBZ PSHi ja Gemeente heeft procesregie en is eindverantwoordelijk uitvoering Terugkoppeling naar IV-ambtenaar Uitvoeringsregie door gemeente (meerdere domeinen) Uitvoeringsregie door MBZ (domein zorg) Procesregie nodig? nee Afronden en overdracht naar lokaal MBZ sluit aan als deskundige aan tafel en toeleiden naar zorg Afstemming met gemeente over voortgang uitvoering Afsluiting en evaluatie Afsluiting en evaluatie Afsluiting en evaluatie 11