Regionaal onderzoek naar het welbevinden en het voorkomen van zelfverwonding bij jongeren in de eigen leefomgeving: gemeente Brakel.

Transcriptie

1 Regionaal onderzoek naar het welbevinden en het voorkomen van zelfverwonding bij jongeren in de eigen leefomgeving: gemeente Brakel. Risack Lorenzo Arteveldehogeschool

2 Profiel van de Brakelse Jongere: Het merendeel van de Brakelse jongeren geven aan dat ze voldoende nachtrust kennen, toch is het verwonderlijk dat zowaar 2 op 10 jongeren aangeven net niet genoeg slaaprust te kennen. Het merendeel van de Brakelse jongeren geven ook aan dat ze blij zijn met hun gewicht, alhoewel ook hier één op tien jongen aangeven dit helemaal niet te zijn en vier op tien jongeren aangeven dat ze hun eetgewoontes zeker nog kunnen bijschaven, vooral de combinatie met sport zou hierin belangrijk zijn. Toch is het welbevinden bij de Brakelse jongeren best wel goed : minder dan 7% van de jongeren voelen zich thuis niet goed. Gelijkaardige cijfers voor de situatie op school: net iets meer dan 9% van de jongeren voelen zich op school niet goed en veilig. Ter vergelijking : iets meer dan 13% van de jongeren voelen zich niet goed in de buurt van hun vrienden. Opmerkelijk is dat veel jongeren het gevoel krijgen dat ze te weinig liefde krijgen uit hun omgeving: het gaat om twee op de tien jongeren. Een groot deel van de jongeren geeft eigenlijk aan dat ze zich niet belangrijk voelen binnen de klas- en vriendengroep (20%). De school en het gezin zijn duidelijk een veilige plaats voor de jongere. Toch gaan de jongeren sneller steun en hulp zoeken bij hun vrienden dan bij hun ouders of op school (zie verder). Al bij al kunnen we besluiten dat de Brakelse jongere zichzelf accepteert zoals hij is en kan genieten van de kleine dagdagelijkse gebeurtenissen, slechts één op de tien jongeren geeft duidelijk aan hier eerder niet mee akkoord te zijn. Criteria Voldoet positief Middenscore Voldoet niet aan criteria Ervaart voldoende nachtrust 53% 27% 20% Is tevreden over zijn / haar 64% 27% 9% eetgewoontes Vindt dat hij / zij voldoende sport 39% 20% 41% Voelt zich thuis veilig 84% 9% 7% Voelt zich goed en veilig op school 77% 14% 9% Ervaart voldoende vriendschap 71% 16% 13% Ervaart voldoende liefde 64% 18% 18% Voelt zichzelf belangrijk voor de 46% 34% 20% mensen rondom hem/haar Accepteert zichzelf voor wij hij / zij is 77% 11% 12% Fig.1 Het welbevinden van de Brakelse jongere

3 Ik zou eigenlijk wat meer moeten sporten! Ik slaap voldoende! Thuis en op school voel ik mij goed en veilig! Ik ben blij met mijn gewicht maar zou mijn eetgewoontes zeker nog kunnen verbeteren! Steun zoek ik vooral bij mijn vrienden! Ik heb soms het gevoel dat ik niet zo belangrijk ben in de klasgroep. Al bij al accepteer ik mezelf zoals ik ben Ik kan genieten van de kleine dagdagelijkse dingen! Fig. 2 Profiel van de Brakelse jongere

4 Het voorkomen van zelfverwonding bij de Brakelse jongeren Zelfverwonding is een fenomeen dat al lang niet meer enkel en alleen een grootstedelijk probleem is. Binnen dit onderzoek werd ook het voorkomen van dit fenomeen onderzocht. Belangrijk te vermelden is dat er geen onderzoek werd gedaan naar de mate van zelfverwonding, maar dat het gaat om een overkoepelend voorkomen. Dit kan met andere woorden variëren tussen onschuldige, toch niet ongevaarlijke, zelfverwondingsfenomen zoals bijvoorbeeld het uitdoven van een sigaret op de eigen huid om zichzelf te bewijzen, tot zelfverwonding met een diepere, psychische basis. Binnen dit uitgebreid kader geeft 1 op de 10 jongeren aan af en toe wel eens aan zelfverwonding te doen. Twee op de tien jongeren geeft aan dit ooit al eens gedaan te hebben. Belangrijker is dat 7 op de 10 jongen gelukkig zeggen zichzelf nog nooit verwond te hebben. Volgens eerder onderzoek van de Rijksuniversiteit van Gent bleek al dat het totale percentage van jongeren dat zichzelf gedurende het voorbije jaar beschadigde in België 7% bedraagt ( vergelijk: amper 2,4% in Nederland). Gezien de uitgestrektheid van het onderzoek en het feit dat slechts een klein deel van de ondervraagden ook aangeeft dit om diepere, emotionele redenen te doen ( met andere woorden: zichzelf bewijzen is de meest voorkomende reden) zien we ook een duidelijk openlijk karakter van het fenomeen: bijna twee op de tien jongeren komt nog steeds in contact met iemand die aan zelfverwonding doet en ruim drie op de tien jongeren kwam hier vroeger mee in contact. Men komt het vaakst in contact met deze jongeren in de school en specifiek in de klasgroep. Niet verwonderlijk aangezien een onderzoek in Europa aangetoond heeft dat gemiddeld één op drieëntwintig jongeren (waarbij België hoger scoort dan dit gemiddelde) tussen 14 en 17 jaar zichzelf ernstig beschadigt en er dus volgens een wiskundig gemiddelde in iedere klas wel één leerling kan zitten die zichzelf doelbewust beschadigt. Indien we kijken naar het voorkomen van zelfverwonding dan zien we eigenlijk dat hier al op vroege leeftijd mee wordt gestart: meer dan de helft van de jongeren start er mee tussen de 13 en 15 jarige leeftijd. Onderzoek in Europa heeft eerder al aangetoond dat bij de jarigen de hoogste cijfers gescoord worden in België en Engeland. Ook in dit onderzoek merken we een hoogtepunt rond de leeftijd van 15 jaar. Een grote groep van hen geeft ook aan dat ze dit vooral deden om zichzelf te bewijzen, gelukkig is het ook deze groep die hier het snelst mee stopt aangezien er geen diepgaandere emotionele oorzaken zijn. Alhoewel het gevaarlijk is als we de lijn doortrekken: wil men zich eerst bewijzen met dergelijke onschuldigheden, kan dit al snel overgaan in minder onschuldige dingen. Bij de jongeren waarbij er wel een duidelijke diepere emotionele oorzaak voor de zelfverwonding was, worden volgende oorzaken vaak aangegeven: slachtoffer van pestgedrag, problemen thuis en op school en liefdesverdriet. Een kleine groep gaf ook diepgaandere en meer langdurige problemen aan: zich eenzaam voelen, zich nutteloos voelen, het gevoel hebben te veel te zijn, Zij vormen de gevaarlijkste groep waarbij zelfverwonding een latere oorzaak kan vormen voor suïcidaal gedrag als deze problemen niet verbeteren. De jongeren geven wel correct aan dat vrienden en leeftijdsgenoten de meest voorkomende steun zijn voor jongeren met problemen, dat is een algemeen heersende perceptievorm bij jongeren.

5 Alhoewel jongeren zich meestal goed en veilig voelen op school en thuis, gaat men hier meestal niet op zoek naar steun wat een merkwaardig fenomeen is maar ook te verklaren valt vanuit het adolescentieperspectief. Ook te verklaren vanuit het eerder gegeven dat zowel de school- als thuissituatie vaak een oorzaak vormen van bepaald negatief gedachtegoed. Veel van de jongeren gaan eigenlijk op zoek naar steun bij hun vrienden, het zijn ook zij die vaak als eerste in contact komen met het zelfverwondingsprobleem. Jongeren die zeggen bij familie terecht te kunnen, geven dan vooral aan steun te vinden bij hun broers/ zussen van dezelfde leeftijd. Voor sommigen waren ook andere zaken belangrijk zoals een toevlucht in de surrealiteit van de game-, boek of muziekwereld. Anderen geven aan dat liefde van hun huisdieren de andere problemen wist te compenseren. Een harde en duidelijke minderheidskern ervoer steun van het Centrum Voor Leerlingenbegeleiding of een andere (begeleidings-)dienst. Jongeren die zelf aan zelfverwonding gedaan hebben geven zeer vaak aan dat ze dit deden om zichzelf te bewijzen en dit ook maar een eenmalige gebeurtenis was. Dit staat echter volledig haaks met hun beeld ten opzichte van het zelfverwondingsfenomeen: volgens hen doet het merendeel van de jongeren dit door dieperliggende psycho-emotionele oorzaken waarbij het ontladen van spanningen het vaakst als oorzaak werd gegeven. Pas hierna volgende andere verklaringen zoals de psychische pijn verminderen door ze te vervangen door fysieke pijn, een verdovende toestand bereiken of zichzelf bewijzen. Ik heb dit vroeger al gedaan Ik heb dit de laatste weken nog gedaan Ik heb dit nog nooit gedaan Persoonlijk contact met zelfverwonding 70% 19% 11% Nog nooit mee in contact Vroeger mee in Nog steeds contact gekomen contact gekomen met het fenomeen Voorkomen van zelfverwonding in de eigen omgeving 52% 30% 18% Fig.3 Het contact met zelfverwonding Fig. 4 Eerste voorval van zelfverwonding ( leeftijd)