De heer Ostendorp heet iedereen hartelijk welkom. Hij geeft een nadere duiding van de coalitieonderhandelingen tot nu toe:

Transcriptie

1 Verslag openbare bijeenkomst n.a.v. advies informateur Maandag 23 april 2018, uur in het gemeentehuis (raadzaal) Aanwezig: onderhandelaars: Willy van der Luit (GL), Hilde de Groot (GL), Marcel van Gooswilligen (D66), Jarno Groenveld (D66), Anneke Dubbink (PvdA), Jocko Rensen (PvdA), Wayne Wilson (HA!), Jan Henric van Vliet (SGP), Wouter van den Berg (SGP), Herman Geerdes (VVD), Eef Stiekema (VVD), Jana Smith (CU), René Speksnijder (CU), Erik Jan Visser (CDA), Kees van Dalen (CDA) informateur: Hans Martijn Ostendorp ambtelijk ondersteuner: Inez Derks publiek Afwezig: onderhandelaars ITH De heer Ostendorp heet iedereen hartelijk welkom. Hij geeft een nadere duiding van de coalitieonderhandelingen tot nu toe: Tijdens de openbare bijeenkomst op 12 april heb ik aangegeven dat CDA en GroenLinks hebben aangegeven een bredere verkenning te willen dan tot dat moment. Eerder was dat met ITH. Daarop zijn in die week gesprekken gevoerd met de onderhandelaars van de VVD en van D66. Na dat gesprek hebben CDA en GroenLinks met elkaar besproken dat ze ook graag een gesprek wilden voeren met de onderhandelaars van de ChristenUnie. Er zijn een aantal mogelijke combinaties de revue gepasseerd. Maar uit gesprekken met VVD, D66 en de ChristenUnie hadden de fracties voldoende informatie en gevoel om met een keuze uit deze partijen tot een coalitie te kunnen en willen komen. En dat hebben ze met name bepaald, omdat er wat uitgangspunten waren die voor GroenLinks en CDA belangrijk waren. Bijvoorbeeld dat ze het liefst zouden werken met twee partijen uit de bestaande coalitie maar ook met twee volledig nieuwe partijen in de coalitie, omdat ze zo het behoud van dat wat goed is voor Houten en wat goed is gegaan in de afgelopen periode gecombineerd kunnen zien met een wat nieuwe inslag van politiek en bestuur. Waarom toch D66 is uitgenodigd, was om eerst te kijken of D66 er voor in zou zijn om die derde partij te worden vanuit behoud, maar in de - zeer constructieve - gesprekken met de onderhandelaars van D66 is ook wel gekeken naar D66 - met een volledig nieuwe samenstelling in de raad en een nieuwe wethouder - als een mogelijk nieuwe partij. Uiteindelijk is het beeld ontstaan dat de totale constellatie van de vier partijen CDA, VVD, GroenLinks en ChristenUnie met elkaar een brede afspiegeling van Houten en van de raad kunnen zijn en dat met elkaar tot een hele goede samenwerking te komen zou zijn. CDA en GroenLinks hebben het voortouw gehad. Op proces en op inhoud heb ik hen daarbij proberen te ondersteunen. Het advies is dan ook overeenkomstig de keuze van CDA en GroenLinks en ik sta daar als informateur volledig achter. En in geloof ook dat een verdere verkenning van deze coalitie in een formatieronde een grote kans van slagen heeft. Waarom CDA, GroenLinks, VVD en de ChristenUnie? Allereerst hebben veel van de partijen aan mij gevraagd: probeer tot een akkoord te komen met GroenLinks, CDA en ITH. Er is veel tijd aan besteed om te kijken of dat erin zat. Uiteindelijk is toch gekozen om naar een bredere verkenning te gaan. En als je naar die bredere verkenning kijkt, dan lijkt deze combinatie recht te doen aan de verkiezingsuitslag in Houten. Het lijkt ook recht te doen aan de wens om met twee zittende partijen en met twee nieuwe partijen in de coalitie te komen. Enerzijds de keuze van continuïteit en stabiliteit en anderzijds de ruimte voor vernieuwing. Het lijkt een beeld te geven van de diversiteit in bestuursstijl waar het krachtige elkaar kan versterken, en op inhoud is een goede basis gelegd om er tijdens de 1

2 formatie met elkaar uit te komen op belangrijke thema s als duurzaamheid, sociaal domein, wonen, bestuursstijl en inwonersparticipatie. En u heeft het inmiddels al begrepen uit de media: de enige naam die nog niet bekend was als mogelijke wethouderskandidaat was de wethouderskandidaat van de ChristenUnie. Inmiddels is duidelijk geworden dat dat Jana Smith is. Als je naar het vervolgproces kijkt, dan is ook de vraag gesteld aan mij of ik na informateur ook als formateur door zou willen gaan om dat proces te begeleiden. Ik heb daar, ook om agendatechnische redenen, even een dag en een nacht over nagedacht en heb gezegd dat ik op basis van de grondige en goede ondersteuning vanuit de gemeente Houten die uitdaging graag op me wil nemen. Ik vind het eervol en ik hoop dat ik daardoor een bijdrage kan leveren aan het bouwen van een stabiele coalitie voor de komende vier jaar in Houten. De wens is nadrukkelijk aanwezig om op een andere manier tot een coalitieakkoord te komen dan voorheen. Hoe dat er dan precies en in alle finesses uitziet, is nog niet helemaal helder, maar we zijn wel voornemens om dat in twee stappen te doen. Om allereerst te komen tot een overeenkomst op hoofdlijnen. Daar willen we graag de raad bij betrekken, maar ook experts uit de samenleving. We kijken of je dan tot een hoofdlijnenakkoord komt dat eind mei, begin juni aan de raad gepresenteerd kan worden. Het is de bedoeling om dan en ik zeg het nadrukkelijk met potlood geschreven eind mei, begin juni te komen tot de installatie van het nieuwe college. Dat is ook van belang als je het hoofdlijnenakkoord een plek wilt geven in de begroting, waarvoor het proces zal starten om en nabij 12 juni. Nadat het college is geïnstalleerd zal het hoofdlijnenakkoord verder ingekleurd worden. Ook bij die verdere inkleuring willen de beoogde coalitiepartijen heel graag gebruik maken van de kennis en de inhoud van de hele raad maar bovenal ook van de experts uit de samenleving van de gemeente Houten. Dus er zullen maatschappelijke partners, bedrijven en inwoners middels expertmeetings bij betrokken worden. In juni, nadat het hoofdlijnenakkoord is vastgesteld en het college is geïnstalleerd, komt die verdere verdieping om tot het uitgebreide akkoord te komen en zal er ook een financiële uitwerking zijn, opnieuw zoals gezegd met maatschappelijke organisaties en inwoners. Wat ik dadelijk na mijn eerste toelichting wil, is CDA, GroenLinks, VVD en de ChristenUnie gelegenheid geven tot een meer politieke duiding van de keuze die gemaakt is. Vervolgens is er uiteraard gelegenheid om vragen te stellen vanuit de raad, maar ook vanuit de zaal; dat laatste heb ik van de vorige keer overgehouden, met name door een vraag van de heer Rensen maar zo-even ook van de heer Van den Berg. Ik had ook van te voren al nadrukkelijk van de coalitiepartijen meegekregen dat ik dat niet moest vergeten. Tot zover mijn toelichting op dit moment. De heer Ostendorp geeft de heer Van Dalen het woord. De heer Van Dalen (CDA): Als grootste partij van Houten hebben wij als CDA het initiatief genomen om te komen tot een nieuw, stevig en stabiel college, dat in staat zal zijn om Houten in de komende vier jaar adequaat te besturen. Het is voor een deel eerder gemeld, maar wij hebben daarbij van het begin af aan de volgende uitgangspunten voor onszelf benoemd: We willen zoveel mogelijk van ons programma kunnen realiseren; we willen het goede van de afgelopen jaren voortzetten en daarnaast op een aantal punten dat gaat vooral om duurzaam en sociaal - wat meer vaart maken. Mede op basis van onze ervaring in de vorige periode hebben wij van meet af aan gezegd dat het nieuwe college op tenminste 16 zetels in de gemeenteraad zou moeten kunnen rekenen. Om recht te doen aan de verkiezingsuitslag vinden wij dat de nieuwe coalitie uit zittende en nieuwe partijen moet bestaan, bij voorkeur evenwichtig verdeeld. Van meet af aan zijn we samen opgetrokken met de grote winnaar van de verkiezingen, GroenLinks. Vervolgens was het voor ons logisch - en dat bleek ook in lijn met de mening van (vrijwel) alle andere 2

3 partijen dat we eerst met GroenLinks en ITH in gesprek zouden gaan. In drie serieuze, constructieve en respectvolle gesprekken hebben we de mogelijkheid verkend om deze drie partijen de romp van het nieuwe college te laten vormen. In het derde gesprek hebben GroenLinks en CDA gezamenlijk geconcludeerd dat er (nog) onvoldoende vertrouwen was dat er met deze drie partijen een stabiele coalitie zou kunnen worden gevormd waarmee voor ons belangrijke programmapunten gerealiseerd kunnen worden. We hebben vervolgens gesprekken gevoerd met VVD en D66. Voor het CDA is de VVD in de afgelopen acht jaar een stabiele, betrouwbare partner gebleken, waarmee voor Houten belangrijke stappen zijn gezet. Het kostte ons dan ook weinig moeite om ons een voorstelling te maken van nog eens vier jaar succesvol samenwerken met de VVD. Voor GroenLinks lag dat anders, maar uiteindelijk hebben ook zij blijkbaar voldoende vertrouwen om de onderhandeling met deze partij op te starten. Wat D66 betreft moet ik eerlijk bekennen dat wij aanvankelijk niet stonden te springen om met hen in gesprek te gaan. De aanvankelijke bescheiden opstelling van deze partij tijdens de eerste openbare vergadering vonden wij als gevolg van het grote verlies bij de verkiezingen logisch. Er is daarnaast sprake van drie compleet nieuwe raadsleden en een onbekende wethouderskandidaat. Tijdens het gesprek echter dat wij met de nieuwe fractievoorzitter en de wethouderskandidaat samen met GroenLinks hebben gehad, is ons beeld flink bijgesteld. Beiden hebben ons er van kunnen overtuigen dat - ondanks al die nieuwe gezichten - D66 toch een stevige partner in een coalitie zou kunnen zijn. Een combinatie met VVD én D66 zou echter strijdig zijn met de wens om zittend en nieuw evenwichtig te verdelen. Niet alleen voor CDA, maar ook voor GroenLinks. Om die reden is in overleg met GroenLinks besloten om ook nog een gesprek met de ChristenUnie te arrangeren, en in dat geval dus niet met de PvdA. In dit gesprek bleek voldoende aansluiting tussen de ambities van de ChristenUnie en die van ons. Om al deze redenen denken wij dat het verstandig is met de combinatie CDA, GroenLinks, VVD en ChristenUnie de volgende fase in te gaan. Samen 16 zetels, twee zittende en twee nieuwe partijen c.q. wethouders, veel programmatische raakvlakken en vier partijen die alle in stemmenaantal hebben gewonnen; ook niet onbelangrijk. Die volgende fase - u duidde het al - doen we graag met de raad en de inwoners van Houten. Ten slotte mag ik onderstrepen dat we blij zijn dat u zelf ons bij die volgende fase blijft begeleiden. De heer Ostendorp dankt de heer Van Dalen en geeft mevrouw De Groot het woord. Mevrouw De Groot (GL): Hartelijk dank voor het advies en de toelichting. Wij zijn blij dat het advies er is en dat wij nu kunnen gaan formeren. Bij de uitslagenavond gaat iedereen rekenen en elke partij gaat natuurlijk dromen over de ideale coalitie met deze uitslag. Dan moet je gaan rekenen en praten. Uiteindelijk zijn we op deze vier gekomen en ik ben daar blij mee. Dit is een coalitie met een ruime meerderheid. We vertegenwoordigen daarmee dus ook een ruime meerderheid van de kiezers. En het is een coalitie, zoals ook al aangegeven werd, waarin er een mooi evenwicht tussen stabiliteit - het gaat natuurlijk best goed met Houten; laten we dat niet vergeten - en ook een breed gedeelde wens tot vernieuwing en daarmee ook een vernieuwing in de samenstelling van het college. En nu de inhoud in. Wij hopen dat we tot een mooi inhoudelijk akkoord kunnen komen voor Houten als geheel. We zijn om te komen tot deze coalitie niet over één nacht ijs gegaan. Kees heeft ook al aangegeven dat er vele gesprekken zijn gevoerd. Natuurlijk heeft dat iedereen hoofdbrekens gekost en ik heb er echt wel nachtjes van wakker gelegen; over welke kant je opgaat. We hebben goede gesprekken gevoerd, ook met deze vier partijen die zich in willen zetten voor onderwerpen die ons in Houten allemaal aangaan: flinke stappen maken op het gebied van duurzaamheid, 3

4 armoedebestrijding, woningbouw, en bewonersparticipatie. Ook in de stijl waarop we willen besturen, zien we ruimte voor vernieuwing en versterking: open, constructief en betrokken, zowel met de raad als met alle inwoners van Houten. GroenLinks gaat er vanuit dat we eruit gaan komen in het formatieproces dat nu start. En het feit dat Hans Martijn Ostendorp dit proces wil leiden, geeft ons vertrouwen op een goede uitkomst. GroenLinks kijkt uit naar de formatie. Door de gekozen aanpak, zojuist ook al enigszins geschetst, starten we al met de vernieuwing die GroenLinks voor ogen heeft, en dat is een gedeelde wens. We betrekken de raad hierbij, maar we betrekken ook de Houtense samenleving erbij. Zo maken we gebruik van de kennis, kunde en kracht van de samenleving. Daar wordt het akkoord beter van. En dus Houten ook. Dus wij nodigen u allen uit om daar constructief in mee te denken. Dat proces gaan wij binnenkort specifieker inrichten. De heer Ostendorp dankt mevrouw De Groot en geeft de heer Stiekema het woord. De heer Stiekema (VVD): Toen wij vorige week verkennend spraken met de onderhandelaars van CDA en GroenLinks, werd duidelijk dat wij qua vorm en inhoud voldoende overeenkomsten zagen om tot een coalitie te kunnen komen. Dat verraste ons niet, maar dat kan aan de buitenkant, en zeker in verkiezingstijd, wat minder helder zijn. We hebben een aantal zaken al rustig de revue laten passeren, bijvoorbeeld duurzaamheid, woningbouw, inwonersparticipatie. Dat zijn allemaal ontzettend belangrijke onderwerpen. Ik wil kort op deze onderwerpen ingaan. Ten aanzien van duurzaamheid bleken we dichter bij elkaar te liggen dan wellicht in eerste instantie gedacht wordt. Wij willen ons ook graag inzetten op energiebesparing en verduurzaming. Draagvlak bij omwonenden is voor ons ook van belang. Dus wij zullen daar in de komende periode ook graag met de omgeving over gaan praten. Op woningbouw zien we vooral overeenkomsten. Voldoende woningen om de doorstroming te bevorderen wil iedereen. De stedenbouwkundige verkenning geeft voldoende aanknopingspunten om tot een visie daarop te komen. En de manier die geschetst wordt waarop we met de samenleving daarover willen praten, kan daarvoor hele mooie aanknopingspunten geven. Verder zijn we van harte bereid om vernieuwende concepten te onderzoeken om bewonersparticipatie te verbeteren. Alles wat ervoor kan zorgen dat mensen binnen de gestelde kaders meer kunnen meepraten over wat hen bezighoudt, gaat daar absoluut aan bijdragen. Nogmaals, wij zien voldoende aanknopingspunten. Wij zien ook voldoende aanknopingspunten om ons liberale geluid in voldoende mate te kunnen laten doorklinken in de komende vier jaar. Wij zien dan ook met veel vertrouwen uit naar de formatiegesprekken. En we zijn ook blij dat u dat proces verder wilt blijven leiden. De heer Ostendorp dankt de heer Stiekema en geeft mevrouw Smith het woord. Mevrouw Smidt (CU): Wij zijn ook blij dat we een reactie kunnen geven op het advies, waarvoor dank. In de onderhandelingen hebben we als ChristenUnie steeds op de inhoud ingezet. Sociaal en duurzaam waren onze uitgangspunten. Afgelopen woensdag hadden we een prettig, open gesprek; met de informateur, met CDA, met GroenLinks. We hebben alles op tafel kunnen leggen. We zijn eerlijk bevraagd op onze ambities en mogelijkheden en we gingen er weg met het idee: dit was goed, we zijn weer een stap verder. De vaart zat er behoorlijk in. We werden de volgende dag al gebeld door de heer Ostendorp, met dezelfde inhoud als een ieder van u donderdagavond in het advies al kon lezen. Wij voelen ons daarin gekend en we zien uit naar een vruchtbare verdere formatieonderhandeling. U vraagt zich wellicht af: waarom de ChristenUnie? Vanwege die gezamenlijke wens voor vernieuwing; het democratisch gesprek met inwoners zouden we verder vorm willen geven. We zien uit naar vernieuwing van het 4

5 college zonder qua zetelaantal te klein te worden. En onze uitgangspunten uiteraard: sociaal en duurzaam. We willen graag opkomen voor kwetsbaarheid bij mens en milieu. Op beide punten kan ChristenUnie een prima aanvulling geven. De heer Ostendorp dankt mevrouw Smith. Hij geeft de raadsleden/onderhandelaars de gelegenheid om vragen te stellen. Mevrouw Dubbink (PvdA): Ik heb het nu al een paar keer voorbij zien komen. Als ik het goed begrijp is de vorm, namelijk twee om twee, heel bepalend geweest voor de inhoud. Dat is toch een beetje oude politiek. Waarom is die vorm zo hardnekkig geweest? Om eerst naar de vorm te kijken en daarna pas naar de programma s die erbij pasten. Wie de schoen past, trekke hem aan. De heer Van Dalen: Die gelijke verdeling was uiteraard geen doel op zich. Het gaat natuurlijk om inhoud. Ik begon mijn eigen betoog over dat wij natuurlijk als eerste ons eigen programma willen verzilveren. En dat geldt voor elke partij. Alleen in de constellatie na de verkiezingen kon je ook de situatie krijgen dat drie oude partijen blijven zitten en GroenLinks mocht aanschuiven. Omgekeerd is het ook zo dat je als enige blijft zitten en met drie wellicht onervaren partijen komt te zitten. Dus dat zit ook allemaal in dat verhaal. Dus nogmaals: het is geen doel op zich, maar het is natuurlijk wel, naast de inhoud, de weging die ook plaatsvindt als het gaat om stabiliteit en continuïteit. Mevrouw De Groot: Deze informatieronde is gestart met inhoud. De informateur heeft gesprekken met iedereen. Dus die inhoud is uitgebreid verkend. Wij hebben samen met CDA eerst gesprekken gevoerd op inhoud. Kunnen we er met elkaar uitkomen? Daarbij hadden we allebei het gevoel dat we er op inhoud prima uit zouden kunnen komen. Vervolgens zijn we verder gaan kijken naar partijen die daarbij passen, waarbij we inderdaad hebben gekeken naar VVD en D66 als grotere partijen. En de ChristenUnie werd op inhoud door zowel het CDA als GroenLinks gezien als prima aanvullende partij. Dus er was eigenlijk een basis van heel veel inhoud. Mevrouw Dubbink: Ik wil graag aan GroenLinks vragen hoe zij verklaren dat er in de hele informatieperiode geen enkele interesse van GroenLinks is getoond of en op welke wijze de PvdA een bijdrage kon leveren aan de nieuwe coalitie. En u had het ook over sociale vernieuwing en dergelijke. Kunt u één gebied aangeven waarop de PvdA in de afgelopen periode niet vernieuwend is geweest? Mevrouw De Groot: De informateur heeft met iedereen gesprekken gevoerd. Wij hebben terug gehoord dat dat allemaal goede gesprekken zijn geweest. Daarna is gezegd dat we gaan kijken naar partijen waar we nu mee gaan praten. Daar zijn eerst VVD en D66 uitgekomen als grotere partijen. Dus er is ook naar het zetelaantal gekeken, waar het CDA een wens op had. Vervolgens is er gekeken naar de volgende partij, waarbij we inderdaad hebben gekeken naar in hoeverre we de samenstelling van het college willen veranderen. Dat heeft weinig te maken met of er punten zijn geweest waarop de PvdA niet vernieuwend was. Daar ging het wat ons betreft niet om. Het ging om de samenstelling van het college, waar een wens lag om die na acht jaar te veranderen. Dat ging er niet om of er al dan niet vernieuwing was op inhoud, van welke partij dan ook. Mevrouw Dubbink: Als ik het goed begrijp, is uitsluitend het feit dat wij in de coalitie hebben gezeten en dat wij bij de oude partijen geweest waren, doorslaggevend geweest dat wij niet zijn uitgenodigd voor een gesprek. De heer Visser (CDA): Wij zijn als CDA in de afgelopen acht jaar zeer tevreden geweest over de coalitie waarmee we Houten bestuurd hebben. Als het aan ons had gelegen hadden we best met die coalitie door kunnen gaan. Maar helaas heeft de kiezer een ander oordeel geveld. Dat is waar we heel nadrukkelijk rekening mee hebben gehouden. De kiezers bepalen wie de winnaars en wie de verliezers zijn. We zijn met de twee grote winnaars rond de tafel gaan zitten om te kijken hoe we daar duiding aan gaan geven. Op het moment dat je met drie dezelfde partijen blijft zitten en één winnaar schuift aan, kun je je afvragen of je voldoende recht doet aan die verkiezingsuitslag. Ik denk dat het heel goed is dat we nu allemaal partijen hebben die allemaal stemmen hebben gewonnen. En hoe zuur dat ook is ik had dat misschien ook liever anders gezien maar de PvdA heeft natuurlijk niet gewonnen. Hetzelfde geldt natuurlijk enigszins voor D66, die zelf in eerste instantie voor bescheidenheid hebben gekozen. Je kijkt naar een coalitie die enerzijds het goede van de afgelopen jaren kan doorzetten, maar anderzijds ook recht doet aan de verkiezingsuitslag. 5

6 Mevrouw Dubbink: Ik ben me zeer bewust dat er een verkiezingsuitslag ligt en dat je daar recht aan wilt doen. Ik was alleen oprecht nieuwsgierig hoe GroenLinks nul informatie heeft gevraagd en nul interesse heeft getoond in het gedachtegoed van de PvdA. Op geen enkele wijze hebben we daar iets van mogen merken; niet formeel en niet informeel. Terwijl in andere gemeenten ook een link is gelegd om over links te kunnen gaan. Ik ben oprecht nieuwsgierig naar wat hun afwegingen zouden kunnen zijn om zo met de PvdA om te gaan. En hoe zij dat uitleggen aan de achterban. Mevrouw De Groot: Omdat dit specifiek aan ons wordt gericht en minder aan het CDA wil ik nog wel even antwoorden, hoewel Erik Jan al een prima antwoord heeft gegeven over de overwegingen die we in gezamenlijkheid hebben gemaakt. Het geldt natuurlijk niet alleen voor de PvdA dat er geen tweede gesprek is geweest na de eerste verkenning met de onderhandelaars. Dat geldt net zo goed voor HA! en voor de SGP. Inhoudelijk kunnen we prima met de PvdA; daar zit geen enkel punt. Maar zoals Erik Jan ook al zei, we willen de verkiezingsuitslag respecteren maar we hebben ook een bepaalde wens om de samenstelling van het college te veranderen, zodat GroenLinks zelf ook meters kan maken. Vandaar dat ervoor gekozen is om de derde partij aan te vullen met de ChristenUnie. Mevrouw Dubbink: Dan blijft mij niks anders over dan toch te constateren dat de vorm boven de inhoud is gegaan. De heer Van den Berg (SGP): Bij die laatste conclusie sluiten wij ons aan. Ik wil natuurlijk wel beginnen met het feliciteren van GroenLinks, CDA, ChristenUnie en de VVD met hun voornemen om te komen tot een college, maar wij zijn wel erg kritisch over het proces. Wij vinden het onbegrijpelijk en ergens ook wel ondemocratisch dat we niet eens de kans hebben gekregen om in de bredere verkenning onze visie te geven op samenwerking met met name GroenLinks en CDA die elkaar op dat moment gevonden hadden. Dus ik zou wel graag een verantwoording willen, en laat ik me dan tot het CDA richten, waarom zij hiervoor gekozen hebben. Wij hadden toch op zijn minst een open gesprek met elkaar kunnen hebben. Wij hebben het echt als iets wat we niet goed begrijpen opgevat. Het is erg jammer. De heer Van Dalen: Al meermalen is geschetst, en daar bent u ook bij geweest, hoe het proces is opgepakt met de eerste gesprekken waarin ook u aan bod bent geweest, maar ook andere partijen. Constatering is dat u daarna in de eerste plaats niet in de wensenlijstjes of in de gewenste samenstelling voorkwam. In de tweede plaats heeft u getalsmatig nogal wat concurrentie gehad van fracties van dezelfde omvang. Het zou dan hebben geleid tot een gesprek voor de vorm en daar zijn we niet mee bezig geweest. Dus zo is het gelopen. De heer Van den Berg: Des te opmerkelijker is het dat wel met de grootste verliezer, D66, is gesproken. Niet eens met een partij als de SGP die veel raakpunten heeft met het CDA - neem het buitengebied - of met de VVD wat betreft de kijk op de overheid. Met GroenLinks hebben we veel samengewerkt en met de ChristenUnie deden we veel. We hadden op allerlei manieren mee kunnen denken en kunnen spreken. U heeft er niet voor gekozen om in gesprek te gaan met ons en wel met een grote verliezer als D66. Dat heeft vervolgens ook tot niks geleid. Dus van alle kanten is me dat zeer onduidelijk en begrijpen wij er weinig van. De heer Van Dalen: Ik gaf al aan dat als het gaat om de twee argumenten, de inhoud en getalsmatig, er dus op enig moment reden was om met D66 te praten. Dat is de reden waarom dat gesprek wél is gevoerd. In mijn duiding heb ik uitleg gegeven over hoe dat gelopen is. Voor de rest blijft de conclusie, al begrijp ik uw teleurstelling, dat wij geen gesprek voor de vorm hadden ingepland. De heer Van Gooswilligen (D66): In de vorige sessies hebben wij veel aandacht gevraagd voor duurzaamheid. Dat bleek ook een belangrijk thema te zijn. ITH is vanavond niet aanwezig. Het leek mij toch nuttig om de vraag te stellen: in de gesprekken met ITH gaf ITH aan dat zij heel veel ruimte hadden geboden om heel ver te komen. Andere partijen hebben soms ook wat moeite om zo ver te komen. De vraag is of u met VVD ook even ver bent gekomen als met ITH. Als het bijvoorbeeld gaat om het windmolenpark of andere onderwerpen. Mevrouw De Groot: Ja, dat klopt. Wij hebben met ITH uitgebreid over duurzaamheid gesproken. We liepen op een gegeven moment vast. We hadden een gesprek over concessies versus wensen. Zo n gesprek hebben we niet met de VVD gehad. Die hebben meer bereidheid getoond om daar stappen 6

7 op te zetten. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat GroenLinks daar niet fundamenteel anders in staat. En wij willen wel graag snelheid. Maar we hebben gezien in de gesprekken tot nu toe dat er voldoende bodem is om daar in ieder geval over te gaan praten. En voor de ChristenUnie geldt dat zij al jaren een goede bondgenoot zijn voor GroenLinks voor zowel sociaal als groen. Dus dat was een heel logische om verder mee te praten. De heer Van Gooswilligen: Hoor ik u goed dat u zegt dat u met de VVD verder komt? Mevrouw De Groot: Ja. De heer Van den Berg: Zowel GroenLinks als de ChristenUnie hebben een motie van afkeuring gesteund in de vorige periode tegen wethouder Geerdes. Het ging om het dossier van Fort Honswijk. Dat ging er behoorlijk stevig aan toe; er vielen stevige woorden. Nu hebben de beoogd nieuwe wethouders deze wethouder ook weer gevonden. Dus ik vraag me af hoe ze dat precies voor zich zien, gezien ook de grote meningsverschillen die zijn ontstaan op het gebied van participatie voorafgaand aan deze periode. Mevrouw De Groot: De kern van politiek is dat je het oneens bent en het soms eens wordt en dat je het daar met z n allen fatsoenlijk over kunt hebben. Inderdaad vinden wij dat Honswijk niet goed gelopen is, maar wij zien ook dat daar nu verandering in is gekomen. Zoals het nu gaat is er een positief participatietraject aan het lopen. Daar zijn wij blij mee. Ik denk dat als je een keer goed clasht over een onderwerp dat dat niet in de weg moet staan aan dat we met elkaar samenwerken. Dan zou het heel lastig worden in deze raad, want volgens mij heeft elke partij bijna met elke partij wel een keer onenigheid over een bepaald onderwerp. Ik denk dat de kracht van politiek juist is dat je het natuurlijk met elkaar oneens bent, maar dat wil niet zeggen dat je nooit meer met elkaar kan praten. En dat gaan we nu doen; we gaan nu formeren. De heer Speksnijder (CU): Ik sluit me daarbij aan. We hebben inderdaad een stevig debat gevoerd over Honswijk. Wat mij betreft ook gewoon op de inhoud. Honswijk zal wellicht in de formatiebesprekingen opnieuw aan de orde komen. Maar het college heeft al een stap in de goede richting gezet door eerst te kiezen voor participatie en daarna het masterplan uit te werken. Dat is de richting die het op zou moeten. De heer Van den Berg: Ik hoorde woorden vallen als bestuursstijl en vernieuwingen daarin en ik weet niet waar dat precies op ziet, anders dan het proces her en der wat anders inrichten, maar wat gaat er nu precies op het gebied van bestuursstijl en participatie veranderen? Mevrouw De Groot: Misschien is dit een vraag die beter past als we verder in het proces zijn. We zijn met deze vier partijen nog niet echt op inhoud gestart. Er zijn verkennende gesprekken gevoerd waarin je aftast wat wel en wat niet werkt. Maar we hebben nog geen antwoord met z n vieren waar we naartoe gaan op verandering van stijl. Ik kan alleen maar antwoord geven wat GroenLinks graag zou willen, maar dat is denk ik niet waar u naar op zoek bent. De heer Van den Berg: Maar dat kan toch geen loze kreet zijn. Ik hoorde diverse punten, zoals bestuursstijl en participatie. Wat bedoelen jullie dan precies? Mevrouw De Groot: Het vorige college is daarmee aan de slag gegaan. Dat heeft geprobeerd om daar meer handen en voeten aan te geven. Het is een uitdaging die voor ons ligt en waar laten we wel wezen elke gemeente en elke partij mee worstelt. Hoe kan je dat nou het beste vorm geven? Ik denk dat we wel een gedeelde wens hebben om daar meer mee aan de slag te gaan. En welke vorm dat dan precies krijgt? Je ziet in het land dat er ontzettend veel leuke ideeën zijn over hoe je dat verder vorm geeft. We staan ervoor open om dat soort ideeën ook in Houten te proberen. Het is 2018; we moeten kijken hoe we democratie anders vorm kunnen geven zonder dat we weggooien wat er aan goeds ligt. Dus daar gaan we goed met elkaar over praten. Er zijn in het land voldoende voorbeelden hoe je daarmee aan de slag kan. Wij willen nadrukkelijk de raad binnenkort vragen daarover mee te denken. Dat is iets waar we met z n allen voor staan; het is niet iets wat alleen het college gaat doen. Mevrouw Dubbink: Daar wil ik wel even op aanhaken. We horen ook een nieuwigheid: een coalitieakkoord op hoofdlijnen en daarna meepraten. Ik wil deze partijen toch meegeven dat wij op dit 7

8 moment, in de afgelopen vijf, zes weken een gevoel van uitsluiting hebben gemerkt. En een gevoel van winnaars en verliezers. Dan vind ik het nogal wat om dan nu te komen met een akkoord op hoofdlijnen en dan mag iedereen weer meedoen. De sfeer is daarvoor niet gecreëerd in de afgelopen vijf weken. Dat vind ik heel treurig. De heer Van Dalen: Ik wil nog even reageren op de vraag van de heer Van den Berg. Nog even los van het proces om te komen tot coalitieakkoord of een samenlevingsakkoord of hoe het ook gaat heten; u heeft juist in de afgelopen periode een aantal keren de vinger gelegd op zaken die niet goed gingen. Wij zeggen als CDA: het gaat goed met Houten, maar het kan beter. Als het gaat om inwonersparticipatie is de beweging gestart om zaken in de wijk en dichter bij de inwoner te brengen. Dat willen we graag doorzetten. Dus dat zal ook wel de kern zijn van een nieuwe wijze van werken die we voorstaan als nieuwe coalitie. De heer Van den Berg: Bij mijn weten zijn dit termen die vier jaar geleden bijna letterlijk zo afgesproken zijn, dus daarom blijf ik benieuwd naar wat we nu precies gaan zien. U noemt een aantal dossiers. Ik kan mij herinneren dat we met de hele oppositie ook geprobeerd hebben het zwembad eerder open te krijgen, wat toen niet gelukt is. Gaan dat soort dingen nu wel eerder lukken? Gaat Honswijk nooit meer gebeuren? Dat windpark: als dat op bezwaren stuit, gaat dat dan niet door? Dus ik volg het met veel belangstelling. De heer Ostendorp: Ik heb de afgelopen vier jaar niet meegemaakt, althans niet in Houten. Wat als rode draad door alle gesprekken is gegaan, is: we willen het op een andere wijze doen. We willen behouden wat goed is, maar we willen ook vernieuwing waar om gevraagd wordt. We willen de inwoners bij de participatie centraal stellen. Hoe je dat dan precies doet, daar zullen de vervolggesprekken over plaatsvinden. Dat ze zijn geagendeerd, dat wil ik nadrukkelijk garanderen. Sinds donderdag is bekend dat deze vier partijen met elkaar aan de slag gaan. Voor komende donderdagochtend staat er een uitgebreide eerste sessie gepland. Dát dit een nadrukkelijk onderwerp is dat gedeeld wordt door deze vier partijen, kan ik als informateur onderschrijven. Hóe dan; dat gesprek zal met deze vier partijen maar daarna ook zeker met de raad worden besproken. Dat durf ik u te verzekeren. De heer Van Gooswilligen: Uiteraard zijn we heel erg bezig met het proces van nu. En misschien ook met het recente of het minder recente verleden. Wat ons betreft is het veel interessanter, en volgens mij vinden de inwoners het ook veel interessanter, wat er de komende jaren voor plannen zijn; welke kant het opgaat. Wat ons betreft is voor nu, voor de korte termijn en voor de middellange termijn de krapte op de woningmarkt echt een grote zorg. Ik weet dat het CDA in haar programma een expliciete ambitie had om 700 extra woningen erbij te bouwen. Wat ons betreft is dat een hele mooie basis. Ik weet dat de verschillende partijen verschillend denken over bouwen buiten de Rondweg, of hoger bouwen, of inbreiden. Ik wil aan het CDA vragen in hoeverre deze 2500 woningen, dus 700 extra, onderwerp van gesprek zijn en of er ook perspectief op is. Want ik denk dat onze inwoners daar behoefte aan hebben. De heer Van Dalen: Dit is nou juist een van de zaken die we in de onderhandelingen inbrengen. Wat ons betreft is daar zeker perspectief op. Hoe dicht dat bij elkaar komt met de andere drie, daar beginnen we donderdag over te praten. De strategische verkenning heeft nou juist opgeleverd dat het niet alleen meer bijbouwen is maar dat het ook creatiever kan en dat het ook zoeken is naar andere vormen en andere manieren. Dat zal ook de inzet worden. Het CDA heeft nog steeds de ambitie om die 2500 te realiseren. De heer Rensen (PvdA): Daarop aanhakend; bij mij blijft het proces een beetje nagalmen, de vorm van het uitsluiten. Het zal u niet verwonderen dat ik mij dat aantrek. Wat betreft het wonen ben ik benieuwd hoe dat dan verschilt met de aanpak van de afgelopen vier jaar. De heer Van Dalen: Misschien niet zo zeer als het gaat om vorm, maar we hebben niet voor niks een strategische verkenning gedaan naar aanleiding van Houten 2025, waarin Houten in feite - ik zeg het maar even plat - op slot werd gezet, met als aanname en standpunt, ook van de inwoners, dat Houten niet groeit. U weet als geen ander dat de vraag aanleiding geeft om toch te kijken of het op andere manieren kan, dus in die zin zal het afwijken van de afgelopen vier jaar. Maar dat wil niet zeggen dat 8

9 het verkeerd is gegaan. Er is meer nodig aan woningbouw voor de groepen die het zo hard nodig hebben. De heer Rensen: Dan concludeer ik dat u de lijn voortzet die ingezet is door het vorige college. De heer Van Dalen: Ik combineer dat met de strategische verkenning, zoals de heer Rensen dat ook heeft gedaan. De heer Van den Berg: Aanvullend op het thema wonen: ik lees in het CDA-verkiezingsprogramma dat in de woonwijken drie woonlagen inclusief kap de norm blijft. Betekent dat we dat in de komende vier jaar ook gaan vasthouden? Wij zijn daar ook voorstander van. Ik denk aan een dossier Den Oord dat momenteel loopt en waarin daar nog onduidelijkheid over is. Dus het lijkt me goed als u daar duidelijkheid over kunt geven. De heer Van Dalen: Ik heb geen reden om er nu anders over te denken dan wat we opgeschreven hebben. Dat wordt ook input voor de verkenning die we gaan doen. Mevrouw De Groot: Aanvullend waar we nu in het proces staan: we gaan nu formeren. Dus er zijn nog geen antwoorden over wonen, over wat de heer Rensen en wat u vraagt. De vier partijen gaan nu pas bij elkaar zitten om daar nu richting aan te geven. Waar u bij wordt betrokken en waar de samenleving bij betrokken zal worden. U vraagt om antwoorden die er niet zijn. We zijn niet aan het eind van het proces; daar beginnen we nu pas mee. De heer Van Gooswilligen: Ik probeer mijn vraag kort te houden. Ik kijk naar de heer Stiekema van de VVD. Ik weet dat tijdens de gesprekken aan de orde is geweest of er eventuele knelpunten zijn. Ik weet dat de VVD een belangrijk verkiezingsthema had; dat was verlaging van de ozb. Ik zie ook de ambities van de andere partijen en hoe ze die vorm willen geven. Is die roep om verlaging of zelfs forse verlaging van de ozb nog actueel? De heer Stiekema: We kunnen natuurlijk allemaal ons verkiezingsprogramma gaan voorlezen en zeggen dat we daar nog fors over gaan onderhandelen, maar we hebben het daar wel over gehad, ja. Over hoe en op welke manier en misschien ook wel welke diepte, maar zoals net al door een aantal gezegd, zijn we daar natuurlijk nog niet uit; daar moeten we nog aan beginnen. Voor ons is die wens er zeker nog steeds. De heer Van Gooswilligen: Het is voor u wel een belangrijk punt. Ik neem aan dat u wel hebt verkend in hoeverre daar perspectief zit? De heer Stiekema: We hebben over meerdere onderwerpen gesproken en over meerdere onderwerpen - dit was er één van denken we dat we tot overeenstemming kunnen komen. Mevrouw Dubbink: Nog even over dat coalitieakkoord op hoofdlijnen. De partijen moeten nog formeren; moeten nog onderhandelen. Ik mag toch hopen dat het niet zo is dat er maar iets vaags op papier komt te staan en dat de rest aan de raad en de samenleving is om het in te vullen, omdat de partijen niet dicht genoeg bij elkaar komen. Dat lijkt mij geen stabiliteit. Ik denk dat we goed moeten weten wat de insteek is; dat we een inschatting kunnen maken of er een redelijk stabiel, inhoudelijk programma komt te liggen. Het mag niet zo zijn dat er een hoofdlijnenprogramma komt, waarvan je zegt: kleur zelf de plaatjes in, want wij komen er niet uit. De heer Ostendorp: Laat ik die vraag als informateur proberen te beantwoorden. Dat is niet het beeld dat ik heb van de gesprekken die we met elkaar voeren. Het is meerdere malen gezegd: vanaf donderdag zullen de formatieonderhandelingen starten. Dan komen verschillen, maar bovenal ook overeenkomsten op tafel te liggen. Dat zal hier geduid worden. Er zullen ook keuzes op gemaakt worden, maar de bandbreedte waarbinnen die keuzes worden voorgelegd aan de raad en de samenleving moet ook gelegenheid geven om dat gesprek met de samenleving daadwerkelijk nut te laten hebben. Dat is wat ik heb begrepen van de onderhandelaars en dat is ook het akkoord op hoofdlijnen dat wordt nagestreefd. De heer Van den Berg: Een laatste opmerking in deze fase: wij zijn erg teleurgesteld dat er partijen zonder vorm van nader overleg buitenspel zijn gezet. Tegelijkertijd wensen wij hun wel veel wijsheid 9

10 toe bij het komen tot de akkoorden en het schrijven van een programma. We hopen dat dit ook snel zal plaatsvinden, zodat we ook snel weer aan de slag kunnen. De heer Visser: Misschien toch nog even over het hoofdlijnenakkoord, want ik hoor een aantal dingen langskomen die niet helemaal terecht zijn, over uitsluiting en dat er geen stabiel akkoord zou komen. U zegt dat we vijf, zes weken lang bepaalde partijen niet hebben gesproken, maar u weet zelf ook uit eigen ervaring dat er in vijf weken tijd toch al heel veel gebeurd is. Want er moeten heel veel gesprekken plaatsvinden et cetera. We hebben ons best gedaan om zoveel mogelijk gesprekken te voeren en daar ook zo helder mogelijk in te zijn; we hebben ook veel van dit soort sessies gedaan. Dat hoofdlijnenakkoord heeft ermee te maken dat, als we ook nog alles helemaal uit moeten schrijven, het heel lang duurt tot we een nieuw college kunnen benoemen. Het is wel degelijk de bedoeling dat in het hoofdlijnenakkoord duidelijke keuzes staan, waar we met z n vieren nog echt goed over moeten praten. Dus niet een beetje vaag en kleur de plaatjes zelf maar in. Maar het is ook de bedoeling dat de inbreng van de andere fracties en van de samenleving vóór dat hoofdlijnenakkoord plaatsvindt. Dus dat moet input zijn voor dat hoofdlijnenakkoord en op basis daarvan hopen die vier partijen heldere conclusies te kunnen trekken en te kunnen zeggen: daarmee gaan we de komende vier jaar besturen. En dat betekent dat we hopelijk ook een gedragen plan hebben. De weken daarna gaan we het uitschrijven, maar de benoeming van het college hoeft daar niet op te wachten. Zo is het toch? De heer Ostendorp: Ik heb getracht dat zo-even ook te duiden. De heer Van Dalen: Het heeft ook een praktische reden, want normaal gesproken is er in de cyclus van de raad een perspectiefnota. Die kan er nu sowieso niet zijn, dus het hoofdlijnenakkoord inclusief het financieel meerjarenperspectief zal in de plaats kunnen treden van de perspectiefnota, waarna de inhoud kan worden uitgewerkt en het financiële kader bekend is, dat dan uiteindelijk in de tweede helft van het jaar in de begroting kan landen. Mevrouw De Groot: Nog even aanvullend: er ligt juist een nadrukkelijke wens om de samenleving en de raad erbij te betrekken. Dus ik hoop dat u dat allen kan onderschrijven. Dat is juist de ruimte die wij willen geven. Zonder dat het daarmee instabiel wordt; dat is de negatieve aanvliegroute. Wij willen het juist constructief aanvliegen, waarbij we juist de raad en de samenleving erbij betrekken om invulling te geven aan zo n akkoord. De heer Rensen: Mij bekruipt een beetje het gevoel van dat we aan het kwijtraken zijn waar het over gaat. Volgens mij gaat het in politiek en besturen om vertrouwen. Er is een slogan die iedereen wel kent: het komt te voet en het gaat te paard. We komen uit een periode, in de afgelopen weken, waarin het te paard vertrokken is. Een proces van uitsluiting heeft plaatsgevonden dat hebben een aantal mensen gezegd en we hebben nu alweer het vizier op de toekomst en op de regels en op wat we allemaal gaan doen. Wat dat betreft ben ik wel heel erg benieuwd en dat is hetzelfde wat de heer Van den Berg al aangaf wat dan het verschil is met vier jaar geleden. Ik heb zelf de afgelopen jaren deel mogen nemen onder andere aan het Beraad van Zeist; een aantal vernieuwende wethouders maar ook vernieuwende burgemeesters. Ik heb ook al een document gedeeld met een van de onderhandelaars van GroenLinks. Als je dat echt goed wilt doen, zal je echt moeten investeren in vertrouwen. Ik vind dat we dan nog wel heel veel hebben te doen, want het proces tot nu toe heeft op mij geen vertrouwen uitgestraald. De heer Ostendorp geeft de gelegenheid voor vragen uit de zaal. Mevrouw A. Tekelenburg vraagt of er alleen maatschappelijke organisaties worden uitgenodigd voor het meepraten over het coalitieakkoord of dat ook inwoners mogen meepraten. Of er bijvoorbeeld ook uitnodigingen huis aan huis worden verspreid. Zij pleit ervoor om wat dat betreft buiten de gebaande paden te treden. De heer Ostendorp: Misschien dat ik daar iets over kan zeggen, want dat is zo-even wel ter sprake geweest. Zoals gezegd: donderdag zal dat verder verkend worden. Of dat huis aan huis gaat of via andere media, maar het is wel de bedoeling dat én, zeg maar, de bekende experts uitgenodigd worden én dat er nadrukkelijk ook een wat meer openbare uitnodiging komt voor mensen die zich als expert duiden om een bijdrage te leveren aan dat wat gevraagd wordt. Maar welke vorm dat precies krijgt zullen we nog nader bespreken. Uw vraag is helder en komt bij de onderhandelaars te liggen. 10

11 De heer E. van Vliet vraagt hoe realistisch het tijdspad is. De heer Ostendorp: Dat is wel een onderwerp waar we bij stil hebben gestaan. Hoe ziet dat tijdspad eruit? Ik heb geschetst, met potlood, 29 mei. Maar er zal 12 juni echt wel iets moeten liggen, omdat je die tijd nodig hebt als voorbereiding naar de begroting toe. Daar zijn de onderhandelaars zich terdege van bewust. Het wordt stevig doorwerken, maar het resultaat wordt realistisch geacht. De heer J. Baas vraagt hoe GroenLinks de samenwerking met de VVD ziet. Mevrouw De Groot: U heeft een terechte vraag. GroenLinks en VVD hebben allebei een ander gedachtegoed. Hoe kijk je naar de mens, hoe kijk je naar de maatschappij, wat zijn je oplossingsrichtingen. Dat is absoluut waar; het zijn twee heel verschillende partijen. Aan de andere kant zien we ook dat je met de verkiezingsuitslag die er ligt compromissen moet sluiten. Je moet met een bestuur komen, waar iedereen moet geven en nemen. Dus er liggen echt wel wat uitdagingen. Die ziet u en die zien wij ook. Dus de komende weken van formatie worden absoluut een uitdaging. Maar we moeten ook op gemeenteniveau een bestuur vormen. Als GroenLinks helemaal mag dromen, dan komt er misschien wat anders uit, maar we zien ook de realiteit. We kunnen met iedereen goede gesprekken voeren; met CDA, met D66, met de VVD en met de ChristenUnie ook. Ook de eerste verkennende gesprekken met de informateur waren goed. Dus ik denk dat er prima te overleggen is over de verschillen die er zijn. Dat neemt niet weg dat we een aantal interessante weken voor de boeg hebben en dat we heldere afspraken moeten maken. Het zal voor iedereen wat water bij de wijn zijn. Zo werkt het. De heer F. Bosch merkt op dat er blijkbaar met alle partijen - de VVD staat haaks op GroenLinks - tot overeenstemming is te komen. Waarom zijn dan bepaalde partijen uitgesloten? Mevrouw De Groot: Ik heb de VVD niet binnengehaald. We kunnen inderdaad met alle partijen goede gesprekken voeren; dat geldt voor alle partijen mét alle partijen. We hebben in Houten een cultuur waar we elkaar niet de tent uit jagen. We kunnen ook goed over de verschillen praten. Dat is de afgelopen weken gebeurd. En wat de heer Baas ook zegt: er zitten flinke verschillen tussen GroenLinks en de VVD en dat zal uitgesponnen moeten worden de komende weken. Maar we moeten ook naar een meerderheid toe werken en die is er met deze samenstelling. Dus ik weet niet precies wat u van mij wilt weten. De heer Bosch zegt dat de vraag duidelijk is: waarom sluit u partijen uit? Mevrouw De Groot: Als sommige partijen het woord uitsluiten in de mond willen nemen, is dat prima. Ik zie het niet zo. Wij hebben goede gesprekken gevoerd met ITH. Dat geldt voor mij en voor CDA. Toen hebben we gezegd dat we toch ook verder willen kijken, naar andere partijen. Hoe daarmee de verschillen en de overeenkomsten zijn. Dat hebben we gedaan. Wat mij betreft is er niemand uitgesloten. Er is in de vorige duiding ook gevraagd: komt er een tweede ronde met gesprekken met alle partijen? Toen hebben we gezegd: nee. En dat is ook gebeurd. Voor GroenLinks is het ook belangrijk om te kijken naar het totaal van het college. SGP vroeg net aan het CDA: waarom zijn wij niet uitgenodigd? Als ik dat bekijk vanuit het perspectief van GroenLinks, dan zie ik dat het CDA een logische collegepartner is en dat de VVD als de vierde grote partij daarbij aansluit. Dan zou de SGP voor GroenLinks niet een logische keuze zijn. Dat is géén uitsluiting. We hadden prima ook met de SGP een gesprek kunnen voeren. Maar zoals gezegd willen we geen gesprekken voor de bühne organiseren, want dat zou ik niet eerlijk vinden. De heer Bosch zegt dat hij vindt dat je met iedereen moet spreken. De heer Ostendorp: Met iedere partij is gesproken. Door mij, ondersteund door de ambtelijke organisatie. Op enig moment is de verdere verkenning aan de orde gekomen. Toen is de vraag ook gesteld of er dan met iedere partij opnieuw wordt gesproken. Daar is op gezegd, zoals ook mevrouw De Groot aangaf, dat dat niet zal gebeuren. Maar iedere partij heeft in ieder geval bij de informateur aan tafel gezeten. Dat is al op de eerste zaterdag na de verkiezingen gebeurd. De heer Van den Berg: Mag ik daar toch op reageren. Het probleem is dat we niet de gelegenheid gehad hebben om in de tweede ronde op de nieuwe situatie te reflecteren. Daar waren het ineens CDA en GroenLinks die sámen gingen bepalen hoe het verder ging. Wij hadden geadviseerd CDA, 11

12 GroenLinks, ITH. Maar doordat het CDA een claim legde op de VVD, als enige partij die in de vorige bijeenkomst hier genoemd werd, zat het eigenlijk dicht. D66 is uitgenodigd, maar dat is eigenlijk voor de vorm, want daar zou niet dat zetelaantal en het aantal nieuwe partijen mee gerealiseerd kunnen worden. Dus voor mijn gevoel is dat allemaal min of meer voor de vorm geweest en zijn we nu waar dit blijkbaar al lang op uit had moeten komen. De heer Ostendorp: De vraag was waarom er niet met alle partijen gesproken is, maar dat is dus wel, alleen door mij, gebeurd. De aanvulling van de heer Van den Berg duidt het verdere proces. De heer Rensen wijst erop dat de mensen thuis de vragen uit de zaal niet kunnen horen. Hij vraagt of de heer Ostendorp de vraag wil herhalen. Mevrouw M. Lode zegt, sprekend als inwoonster, dat een aantal partijen het standpunt hebben ingenomen dat er voor een tweede windpark draagvlak moet zijn. 89 procent van de omwonenden is tegen een windpark bij de Goyerbrug. Zij vraagt of dat dan ook betekent dat daar geen windpark komt. De heer Ostendorp: Ik zal de vraag compact proberen te herhalen. De vraag is eigenlijk gericht aan de heer Van Dalen. In het verkiezingsprogramma staat dat er een tweede windmolenpark komt als er draagvlak is. Hoe denkt u dat overeind te houden in de vorming van een coalitie? De heer Van Dalen: De vier partijen hebben in ieder geval als richting het mogelijk maken van een tweede windpark, al dan niet wat steviger ingezet op de kwalificatie van draagvlak. Wat draagvlak is, moet nog blijken. Als inderdaad 89 procent tegen is, is dat dus geen draagvlak. Dat is helder, maar u weet ook als geen ander dat de locatie Goyerbrug in de provinciale structuurvisie als enige op het grondgebied van Houten staat. Daarom willen we juist een ruimere zoektocht naar mogelijkheden om dat tweede windpark te faciliteren. Daar gaan we het dus nog uitgebreid over hebben. We gaan daarover wel tot overeenstemming komen. De heer Van den Berg: Puur ter verheldering. Hoor ik het CDA eigenlijk zeggen: omdat er geen draagvlak is, komt er geen tweede windpark op de locatie Goyerbrug? De heer Van Dalen: Volgens mij heeft de heer Van den Berg iets anders gehoord dan ik gezegd heb. Een inwoonster vraagt of wat de heer Van Dalen wilde zeggen is dat als er geen draagvlak is, we dan naar een andere manier gaan zoeken om het windpark te realiseren. De heer Ostendorp herhaalt: De vraag is: op het moment dat er geen draagvlak is, gaan we dan op een andere manier zoeken om dat windpark toch te plaatsen? De heer Van Dalen: De partijen aan tafel hebben geformuleerd dat er dringend behoefte is aan een tweede windpark. En dat dat er komt als er voldoende draagvlak is. Dat is er dus niet als 89 procent tegen is, maar dat wil niet zeggen dat je daar wellicht op andere manieren wel kan komen. Dus dan ga je naar dat draagvlak kijken. Maar dat staat er niet aan in de weg dat de wens van de vier partijen is om tot een tweede windpark te komen. De heer E. van Vliet constateert dat ITH niet aanwezig is. Hij vraagt of er een bericht van verhindering gestuurd is. De heer Ostendorp: Ik kan alleen voor mezelf spreken. Ik heb geen bericht van verhindering ontvangen van de onderhandelaars van ITH. De heer Visser: Ik wil daar wel op aanvullen dat wij dat teleurstellend vinden. Wij hebben drie hele goede, respectvolle gesprekken met ITH gehad. Dat was ook de conclusie van de heer Zandbergen hier tijdens de vorige openbare vergadering. Ik vind het ronduit teleurstellend dat ze hier nu niet zijn. Dat is echt heel jammer. Ik hoop dat ze na deze keer hun demonstratie gehad hebben, want zo zie ik het toch een beetje. En dat ze er alle volgende sessies wel zullen zijn en ook dat ze zullen meepraten als we ze vragen om met elkaar mee te denken waar we naartoe moeten de komende jaren. Mevrouw Dubbink: Als afsluiting: wat ik de afgelopen drie kwartier heb gehoord, is toch nog wel dat we heel veel nadruk leggen op de verschillen tussen de partijen. Ik ben oprecht nieuwsgierig naar wat 12