Verslag van het informatieproces in de gemeente Tynaarlo

Transcriptie

1 Verslag van het informatieproces in de gemeente Tynaarlo Naar aanleiding van de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 2014 Eelde, 4 april 2014 Jan Smits

2 1. De verkiezingsuitslag Op 19 maart 2014 vonden gemeenteraadsverkiezingen plaats. De uitslag in Tynaarlo leidde tot een aanzienlijke verschuiving binnen het politieke landschap. In de onderstaande tabel wordt een vergelijking gegeven van het aantal zetels en stemmen per fractie op basis van de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 2010 en Partij 2010 zetels 2010 stemmen 2014 zetels 2014 stemmen PvdA (-1111) VVD (-481) Groen Links (-44) Leefbaar Tynaarlo (+282) D (+897) Gemeentebelangen (+96) CDA (-116) ChristenUnie (+502) In totaal werden in Tynaarlo stemmen uitgebracht (opkomst 62,55%) ten opzichte van in 2010 (opkomst 62,87) Bij de aantallen uitgebrachte stemmen zijn blanco en ongeldige stemmen ( 2014: 96 / 2010: 49) inbegrepen. 2. Eerste analyse De verkiezingsuitslag betekent dat de huidige coalitie van PvdA, GL, CDA, CU en Lijst van der Meij haar meerderheid verliest. Lijst van der Meij, tussentijds ontstaan vanuit een afsplitsing uit D66 en 1 zetel vertegenwoordigend, deed niet mee aan de verkiezingen 2014 en de overige coalitiepartijen waren samen goed voor 10 zetels. De VVD wordt de grootste partij in Tynaarlo, ondanks het verlies van 1 zetel. De PvdA is de grootste verliezer met 2 zetels en wordt in omvang de derde partij, nipt gevolgd door Leefbaar Tynaarlo. Grote winnaar is D66, na de eerdergenoemde afsplitsing nog met 1 zetel in de gemeenteraad vertegenwoordigd, met een groei naar 4 zetels. Ook de ChristenUnie groeit van 1 naar 2 zetels. De overige partijen blijven in zetelaantallen gelijk. Wat verder opvalt, is dat de uitslag ertoe leidt dat partijen qua zetelaantallen en stemmen dichter bij elkaar zijn gekomen. Bestond de range in 2010 uit 5 tot 1 zetels (3309 tot 692 stemmen), in 2014 is deze range gekrompen en bestaat uit 4 tot 2 zetels (2806 tot 1194 stemmen). Het verhoudingsgetal in 2010 is 20,9, in 2014 is ditzelfde verhoudingsgetal 42,5. Uitgaande van een meerderheid in de raad (minimaal 12 zetels) zal een nieuwe coalitie uit ten minste 4 partijen moeten bestaan. De volgende combinaties zijn daarbij denkbaar: Variant 4 zetels 3 zetels 2 zetels Totaal A VVD + D66 (2) PvdA e/o LT e/o GL (2) Geen 14 zetels B VVD + D66 (2) PvdA of LT of GL (1) GB of CDA of CU (1) 13 zetels C VVD of D66 (1) PvdA en LT en GL (3) Geen 13 zetels D VVD en D66 (2) geen GB e/o CDA e/o CU (2) 12 zetels E VVD of D66 (1) PvdA e/o LT e/o GL (2) GB of CDA of CU (1) 12 zetels Daarnaast zijn verschillende combinaties mogelijk van 5 partijen.

3 Gerekend in clusters is aan de verkiezingsuitslag ook de volgende duiding te verbinden: Liberale partijen: 8 zetels Linkse partijen: 6 zetels Lokale partijen: 5 zetels Christelijke partijen: 4 zetels 3. Doelstellingen bij de informatie Drie doelstellingen stonden centraal bij de winning van informatie vanuit de politieke partijen in Tynaarlo. Deze doelstellingen waren: 1) Inhoud (is er op basis van de verkiezingsprogramma s en de inhoudelijke thema s die daarin zijn vermeld een goede en effectieve samenwerking mogelijk) 2) Team (is er een collegesamenwerking mogelijk die op basis van collegiaal bestuur, dus meegedragen verantwoordelijkheid, invulling geeft aan haar taken) 3) Breedte (is er een coalitiesamenstelling mogelijk die kan rekenen op een breed draagvlak, dus waarin alle in de vorige paragraaf vermelde clusters vertegenwoordigd zijn). Deze doelstellingen hebben het primaat gekregen boven bijvoorbeeld het enkele feit of een partij had gewonnen of verloren ten opzichte van de uitslagen in 2010.Tijdens de gespreksrondes van de informatieperiode is dit criterium ook niet vanuit de partijen toegevoegd. Uiteraard is zoveel als mogelijk getracht om recht te willen doen aan de verkiezingsuitslag. 4. Het informatieproces De informatie is in 2 gespreksronden uitgevoerd. Bij deze 2 gespreksronden is gesproken met alle partijen. De eerste gespreksronde werd gevoerd door de informateur. Bij alle gesprekken in deze ronde was een vertegenwoordiging vanuit de VVD aanwezig. Gespreksronde 1 werd uitgevoerd op maandag 24 maart en was vooral bedoeld om duiding te geven aan de verkiezingsuitslag en te verkennen omtrent de gewenste samenstelling van een nieuw te vormen coalitie. Een overzicht van de onderwerpen die tijdens deze gespreksronde aan de orde zijn gesteld, is opgenomen in bijlage 1 van dit verslag. De belangrijkste uitkomst van deze gespreksronde was dat alle partijen de mening waren toegedaan dat de kern van een nieuwe coalitie zou moeten worden gevormd door de VVD, zijnde de grootste partij, en D66, zijnde de grootste winnaar. Over alle andere onderwerpen die tijdens ronde 1 zijn besproken (overige samenstelling coalitie, belangrijkste inhoudelijke thema s, eventuele voorwaarden en veto s vooraf) ontstond een gedifferentieerd beeld. Wel hebben alle partijen aangegeven mogelijkheden te zien om in een college, samen met de VVD en D66, te participeren. Op basis van deze uitkomst is de mogelijkheid om de haalbaarheid van de in hoofdstuk 2 genoemde varianten C en E te bepalen, niet verder onderzocht. Daarnaast bleek dat samenwerking in een college tussen LT en GL niet direct voor de hand lag. Zonder aan te geven dat een dergelijke samenwerking onmogelijk zou zijn, gaven deze beide partijen aan dat er aanzienlijke verschillen zouden moeten worden overbrugd om een dergelijke samenwerking tot stand te brengen. Deze constatering leidde ertoe dat de invulmogelijkheden voor variant A werden beperkt. Een verdere beperking van variant A vormde de relatief grote programmatische verschillen tussen met name de VVD en GL. Om deze redenen is eerst gekeken of andere combinaties, dus de varianten B en D tot mogelijkheden zouden kunnen leiden. Omdat variant B leidt tot een bredere coalitie is vooral onderzocht of deze variant haalbaar zou zijn. Met betrekking tot de kwaliteit van de gevoerde gesprekken merk ik op dat deze op een uitermate constructieve wijze zijn gevoerd. De gesprekken waren open, de toon was constructief van aard en alle partijen hebben gehoor gegeven aan de vraag om gedurende het informatieproces radiostilte te

4 betrachten. Voor deze opstelling wil ik mijn dank uitspreken aan alle partijen. De gesprekken zijn vanuit een redelijk strak gehouden structuur toch op een uitstekende wijze verlopen en dit is te danken aan alle gesprekspartners. Stabiliteit en vertrouwen. Alle partijen benadrukken het belang van voldoende bestuurskracht, stabiliteit en teamgeest in het nieuwe college. Een enkele keer is daarbij teruggekeken naar de situatie ten tijde van de bestuurscrisis in Breed werd geconstateerd dat dit het moment is om vooruit te kijken en het verleden te laten rusten. Het feit dat juist de VVD en de PvdA elkaar tijdens deze informatieronde elkaar hebben gevonden illustreert dat partijen naar voren willen kijken. Op woensdag 26 maart hebben de VVD en D66 onder leiding van de informateur een verkennend gesprek gevoerd, dit op basis van de uitkomst van de eerste gespreksronde die leidde tot de eerdergenoemde consensus omtrent de kern van de nieuwe coalitie, die zou moeten bestaan uit VVD en D66. Ook dit gesprek verliep in een uitermate constructieve sfeer en leidde ertoe dat werd afgesproken dat tijdens de 2 e gespreksronde een vertegenwoordiging van zowel VVD als D66 aanwezig zou zijn. Op vrijdag 28 maart is de structuur van de 2 e gespreksronde in gezamenlijkheid voorbereid. De 2e gespreksronde werd uitgevoerd op maandag 31 maart. Doel van deze ronde was om te komen tot een inhoudelijke verdieping. De structuur van deze gespreksronde is bepaald door het overzicht van relevante thema s die tijdens ronde 1 zijn verzameld, aangevuld met thema s die door de VVD en D66 is ingebracht. In totaal leidde dit tot 10 thema s aangevuld met de mogelijkheid voor andere partijen om zelf thema s te kunnen inbrengen. Op vrijdag 28 maart zijn deze thema s per naar alle betrokken partijen verzonden, dit om partijen de mogelijkheid te bieden om zich op deze gespreksronde te kunnen voorbereiden. Een overzicht van de thema s die tijdens de 2 e gespreksronde aan de orde zijn gesteld, is opgenomen in bijlage 2 van dit verslag. Deze 2 e gespreksronde, die overigens net als de 1 e ronde in een uitstekende en constructieve sfeer is verlopen, bood meer inzicht op verschillen en overeenkomsten tussen partijen en op de mogelijkheden om samen tot een werkbare coalitie te kunnen komen. Met name de gesprekonderwerpen die betrekking hadden op financiële ingrepen teneinde op de gemeente Tynaarlo afkomende bezuinigingen het hoofd te bieden, leidde tot een hoge mate aan duidelijkheid. Eerder geconstateerde programmatische verschillen werden scherper. Echter de inhoudelijke verdieping leidde er ook toe dat andere partijen juist dichter bij elkaar kwamen te staan. De wens om invulling te geven aan de 3 e doelstelling (breedte, dus een coalitie, bestaande uit alle clusters binnen het politieke landschap kon alleen worden ingevuld door 5 partijen aan de nieuwe coalitie te laten deelnemen. Binnen het college werd echter niet meer ruimte dan voor 4 wethouders opportuun geacht. Daarbij is de voorkeur gegeven aan full time wethouderschap. Een constructie met bijvoorbeeld 5 wethouders die allen op basis van 0,8 fte zouden worden aangesteld, werd als kunstmatig en niet geloofwaardig gezien. Dit standpunt leidde ertoe dat één van de partijen wel aan de coalitie zou kunnen deelnemen, maar niet een wethouder aan het college zou kunnen leveren. Deze mogelijkheid is onderzocht, maar heeft niet tot het gewenste resultaat geleid.

5 5. De uitkomst Op basis van de uitkomsten van de beide gespreksrondes is mijn advies om in de komende weken vast te stellen of een college kan worden gevormd tussen de partijen VVD, D66, PvdA en CDA. Ik geef in overweging om bij het opstellen van het collegeprogramma te zoeken naar een zo breed mogelijk draagvlak in de raad door ook andere fractie dan de bovengenoemde in staat te stellen een inbreng te leveren en voorstellen te doen. Uiteraard is het aan deze fracties zelf om te bepalen of zij het collegeprogramma op grond van de inhoud daarvan zullen ondersteunen. Door de grootste 3 partijen, waaronder de grootste winnaar van de verkiezingen op te nemen in het advies ben ik van mening dat recht gedaan is aan de verkiezingsuitslag. De coalitie van 13 zetels kan, zeker wanneer gehoor gegeven wordt aan mijn oproep in de vorige alinea, op grond van inhoudelijke en intermenselijke overeenkomsten uitgroeien tot een stabiel bestuur, dat op uitstekende wijze de uitdagingen die in de komende tijd op de gemeente Tynaarlo gaan afkomen het hoofd weet te bieden. 6. Ten slotte Het informatieproces zou zonder de ondersteuning door Jan Cazemier, fractiemedewerker bij de Statenfractie van de VVD Drenthe, niet op deze voortvarende wijze zijn verlopen. Ik spreek vanaf deze plek mijn hartelijke dank uit aan Jan Cazemier over zijn excellente bijdrage tijdens de beide gespreksrondes. 4 april 2014 Jan Smits

6 Bijlage 1: Onderwerpen 1 e gespreksronde 1. Welke duiding verbindt u aan de verkiezingsuitslag, bezien vanuit het perspectief van uw eigen partij? 2. Welke rol ziet u voor uw partij in de komende 4 jaren? 3. Wat zijn de vijf belangrijkste dossiers/thema s waar volgens u in de komende raadperiode stevig aan gewerkt moet worden? 4. Welke rangorde verbindt u aan de in de vorige vraag vermelde dossiers? 5. Welke coalitie ziet u als de meest wenselijke, gegeven de verkiezingsuitslag? (wat is uw opvatting ten aanzien van de richting die door de kiezer is aangegeven)

7 6. Welke wensen heeft u ten aanzien van de coalitievorming, vanuit het perspectief van uw eigen partij? 7. Stelt u op voorhand bepaalde voorwaarden aan een coalitie? 8. Hanteert u op voorhand bepaalde veto s ten aanzien van partijen, programma s, portefeuilles en/of personen met betrekking tot de coalitievorming? 9. Wat zijn uw opvattingen ten aanzien van het opstellen van een collegeprogramma? (op hoofdlijnen, in detail, gezamenlijk opstellen of op basis van een voorliggend concept). 10. Overige onderwerpen (w.v.t.t.k.)

8 Bijlage 2: Onderwerpen 2 e gespreksronde 1. kerntaken discussie 2. wijze van vergaderen en mogelijke wijzigingen daarin 3. politiek versus ambtelijke organisatie/bedrijfsvoering 4. actieve grondpolitiek (inbreiding/uitbreiding, huidige woningmarkt/positie woonborg en vraag naar huur- en starters woningen) 5. IAB, schoolgebouwen in relatie tot overdracht schoolgebouwen naar schoolbestuur 6. vastgoed/grond bedrijf 7. ruimtelijke ordening, centrumplannen, bedrijventerreinen 8. gedecentraliseerde taken/zorg herstructurering budgetten en schotten tussen budgetten 9. financieel (loskoppelen ozb en heffingen/ beschikbaar stellen budget aan inwoners (per dorp) en ondernemers (per kern) 10. noodzakelijke bezuinigingen (wat wel en wat juist niet) 11. w.v.t.t.k.