Titel EINDVERSLAG SCHELDE STERK MERK

Transcriptie

1 Titel EINDVERSLAG SCHELDE STERK MERK 1

2

3 Voorwoord Beste lezer, Het strategisch project Schelde Sterk Merk ging in augustus 2015 van start. Drie jaar later loopt het af. Deze jaren zijn voorbij gevlogen. Het is een korte periode om structureel en strategisch zaken te veranderen en in gang te zetten. Toch kunnen we tevreden zijn omdat we wel degelijk een structureel en strategisch verschil maakten. In deze vallei is het Sigmaplan een bepalende speler. Het strategisch project werkte schouder aan schouder met het Sigmaplan om de Scheldevallei tot een veiligere, natuurlijkere en mooiere plek te maken. Visies voor de Kalkense Meersen en Donkmeer, de Durmevallei en de Polders van Kruibeke werden uitgeschreven en/of mee uitgevoerd. En naast de natuurgebieden kreeg de Scheldevallei met de kastelen van Laarne, Bornem en Bazel ruimtelijke ankerpunten die het gebied voor bewoners en bezoekers meer leesbaar moeten maken. Dit resulteerde in het project Van Steen tot Steen langs de Schelde. Binnen deze structurerende projecten lopen telkens ruimtelijke processen, veelal ruimtelijke uitvoeringsplannen, zoals in Bornem, Kruibeke, Laarne en aan het Donkmeer. Voor deze projecten werden organisatiestructuren opgezet en mensen aangeworven. Hierdoor is de continuïteit verzekerd. In dit verslag krijgt U een gedetailleerd overzicht van de resultaten van het project Schelde Sterk Merk. Wij zijn er van overtuigd dat anderen mee de draad verder oppakken om onze missie waar te maken: ruimte creëren om van de Scheldevallei tussen Antwerpen en Gent een mooiere en betere plek te maken om te leven en te beleven. Veel leesplezier. Jan Briers Gouverneur Oost-Vlaanderen Voorzitter Schelde Sterk Merk Jozef Dauwe Gedeputeerde Oost-Vlaanderen Covoorzitter Schelde Sterk Merk 3

4 Inhoud Voorwoord... 3 Strategisch karakter van het project... 5 Werkingsgebied... 8 Missie Visie Actieplan Overzicht acties Budget laatste werkingsjaar Overzicht acties laatste werkingsjaar Huisstijl Samenvatting in kaarten en schema s Eindconclusie Bijlagen

5 Strategisch karakter van het project De getijgebonden Schelde is een belangrijk structuurbepalend element dat een strategische positie inneemt centraal in de Vlaamse Ruit. Voor het Schelde-estuarium, als belangrijk gebied van de natuurlijke structuur in Vlaanderen, werden in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen gebiedspecifieke ontwikkelingsperspectieven uitgetekend. Dit houdt in dat omwille van het uitzonderlijk belang, de natuurlijke potentie van het Schelde-estuarium optimaal beschermd en ontwikkeld moet worden, rekening houden met de functie voor de scheepvaart en voor het integraal waterbeheer. De uitvoering van het Sigmaplan voorziet naast een forse investering in de beveiliging tegen overstromingen ook een belangrijk natuurherstel van de Scheldenatuur. Het Schelde-estuarium is met zijn brak - zoet gradiënt een vrijwel uniek estuarium in Europa. Een belangrijk Natura2000-netwerk tekent zich af binnen een verstedelijkt gebied. Het visiegebied is echter bestuurlijk en administratief-institutioneel erg complex. In het gebied liggen 12 gemeenten, 1 stad, 2 provincies. Het gebied wordt bovendien noordelijk en zuidelijk begrensd door de grootstedelijke metropolen Antwerpen en Gent. De behoefte in het gebied om te recreëren in een groene omgeving is dan ook zeer groot. De centrale ligging in de Vlaamse ruit moet ons waakzaam houden. Het kan niet de bedoeling zijn dat bezoekerscongestie (bv. locatiegebonden of bij piekmomenten) problematisch wordt voor het behalen van de Europese natuur doelen (instandhoudingsdoelstellingen). Anderzijds is een ruim maatschappelijk draagvlak voor het natuurherstel in de het Schelde-estuarium essentieel met het oog op het duurzaam karakter van dit herstel. Een verbeterde kennis en begrip van de Scheldenatuur en vooral een positieve beleving ervan is hiertoe van groot belang. De grote aaneengesloten bos- en natuurcomplexen die grotendeels ontstaan door de realisatie van het Sigmaplan hebben een grote meerwaarde vanuit toeristisch-recreatief oogpunt. Waar nodig, kan i.f.v. de ecologische draagkracht gedacht worden aan bezoekersbeheer en spreiding van recreatie in tijd en/of ruimte. De regio is bekend om zijn fietstrajecten langs het water, zijn veerponten, zijn vele bezienswaardigheden en natuurgebieden in de directe omgeving, zijn recreatieve vaart, zijn horeca. De uitdaging bestaat in het geleidelijk aan fysiek en kwalitatief aan elkaar rijgen van attractieve natuurgebieden, dorpen en bezienswaardigheden rondom een snoer van waterwegen en toeristisch recreatieve routes (waaronder wandel- en fietstrajecten) als structurerende hoofdassen. Het Sigmaplan is gebaseerd op veiligheid en natuurlijkheid maar vormt geen aaneengesloten gebied. Een gedragen globale gebiedsvisie die kansen geeft voor een landinwaartse integratie van landschappelijke, recreatieve en cultuurhistorische elementen en waarden, ontbreekt tot op heden. Een globale gebiedsvisie zou nochtans de ruimtelijke kwaliteit aanzienlijk kunnen verbeteren en de samenhang tussen verschillende initiatieven in het gebied versterken. De regio van de getijden-schelde zou door meer samenwerking en meer (bestaande) middelen te bundelen, kunnen evolueren tot één aantrekkelijk geheel voor inwoners en bezoekers. Het 'hinterland', steden en gemeenten zouden kunnen worden verbonden met de Schelde via aantrekkelijke, toegankelijke gebieden, gericht op welzijn en onthaal. Deze aanpak schept nieuwe kansen voor de socio-economische en ecologische ontwikkeling van de regio. Om dit te verwezenlijken wordt een partnerschap opgericht waarin een sterk en vermarktbaar product vorm kreeg. Het project stond voor een integrale aanpak die zich richt op afstemming en samenwerking tussen de verschillende actoren in het gebied met het oog op realiseren van volgende 3 strategische doelstellingen: 5

6 I Schelde- en Durme-estuarium als Europese biodiversiteitshotspot De bestaande natuurgebieden langs de Zeeschelde en de getijgebonden Durme samen met de natuurontwikkelingsgebieden i.h.k.v. het Sigmaplan vormen de ruggengraat van een belangrijk Europees natuurgebied met hoge biodiversiteit. Een integrale benadering van het beheer van deze gebieden moet zorgen voor maximale kwaliteitsverbetering. Ter ondersteuning van deze ruggengraat wordt actief gezocht naar opportuniteiten om het netwerk te versterken. II Schelde- Durme-estuarium als toeristisch-recreatieve attractiepool We wensen de intrinsieke kwaliteiten van de streek te ontwikkelen en te benutten. Een regionale toeristisch-economische ontwikkeling is duurzaam als er verder consequent en doorgedreven geïnvesteerd wordt in toeristische voorzieningen. Die leiden tot een aantrekkelijk landschap met authentieke, goed beheerde en ontsloten groengebieden en monumenten. Er is nood aan kwaliteitopschaling en ontsluiting en aan uniforme en herkenbare toeristische infrastructuur die geïntegreerd is in het landschap en passend in de streek. Een ambitieuze en goed gedoseerde marketing van de regio is tevens onontbeerlijk. De ambities hiertoe worden, evenals de doelmarkten van waaruit bezoekers worden aangetrokken, beschreven in het Strategisch Beleidsplan Toerisme Scheldeland vzw. III Maximaal draagvlak en medeverantwoordelijkheid Door de regio beleefbaar te maken en mensen te betrekken bij de verdere ontwikkeling wordt het Schelde-Durme-estuarium concreet in de hoofden en de harten van de mensen. Hiervoor is het belangrijk om vanuit het partnerschap ook te investeren in eenduidige communicatie en een uniforme uitstraling. Op deze manier hopen we de lokale bevolking te overtuigen van het uniek karakter van het Schelde Durme estuarium, van de kansen die dit biedt voor de regio, hen tenslotte ook aan te zetten tot eigen initiatief. Voor een duurzame ecologische en toeristisch-economische ontwikkeling is voldoende draagvlak, medeverantwoordelijkheid en inzet van de lokale bevolking een kritische succesfactor. Door het versterken van het maatschappelijk draagvlak in het Schelde- en Durme-estuarium, zullen particulieren, lokale instanties, gemeenten, landbouwers en andere ondernemers meer bereid zijn om mee te werken aan het 'Schelde-sterk merk'. Het streven naar evenwicht en zelfs synergie tussen de economische, sociale en ecologische belangen moet er toe leiden dat weerstanden inspireren om oplossingen en acties uit te werken. Het Not In My Backyard-syndroom wordt omgezet in Please In My Backyard. 6

7 Het strategisch project wilde deze globale doelstellingen omzetten in de volgende operationele doelstellingen: 1. Vergroten van de landschappelijke kwaliteit van het gebied (Schelde- Durme estuarium) (tegengaan van verrommeling/ versnippering, zorg voor erfgoed en natuur) 2. Een verdere kwalitatieve opschaling van de toeristisch recreatieve ontsluiting van het gebied (kwalitatief netwerk van wandel- en fietspaden) 3. Verdere uitbouw en stroomlijnen van het bezoekersonthaal en de beheersing van bezoekersstromen 4. Afstemmen van beheer en inrichting voor natuur, recreatieve infrastructuur en recreatieve activiteiten 5. Verhogen van de verhaling van het gebied i.f.v. de belevingswaarde: op een kwaliteitsvolle en interactieve manier aan de hand van moderne mogelijkheden. 6. Verhogen van de natuurbeleving van het gebied, rekening houden met de ecologische draagkracht van het gebied 7. Ambitieuze en goed gedoseerde marketing van de regio 8. Streekbeleving en streekidentiteit verhogen door middel van ondersteuning en promotie van streekgebonden producten. 9. Lokale bevolking sensibiliseren voor de bijzondere kwaliteiten van de regio zodat inwoners van de regio sterke ambassadeurs worden voor hun eigen streek. 10. Ontwikkelen van een visie op natuur- landbouw- en milieueducatie (NME) voor het Schelde- Durmeestuarium en de implementatie ervan door het uitvoeren van concrete NME-projecten. 11. Het ontwikkelen van een realisatiegerichte overlegstructuur die eenvoudig is in organisatie, die het eenheidsgevoel levendig houdt en acties opvolgt en bijstuurt. Het activeert de kwaliteiten van stakeholders en actoren en zet aan tot samenwerking dat leidt tot een gemeenschappelijke beeldvorming. 7

8 Werkingsgebied Het werkingsgebied van Schelde Sterk Merk is weergegeven op onderstaande kaart: Het project Schelde Sterk Merk strekte zich uit van Laarne tot aan de polder van Bazel en Rupelmonde met de gemeenten Berlare, Bornem, Puurs, Hamme, Kruibeke, Laarne, Sint-Amands, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele, de stad Dendermonde en de 2 provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen. De Schelde vormt hierbij de verbindende structuur waarbij de openruimtegebieden van de betreffende gemeenten een prominente rol spelen. Belangrijk hierbij zijn de landschappelijke dragers zoals beekvalleien, boscomplexen en kasteeldomeinen, waarvan we de herkenbaarheid en binding met de Schelde en haar getijgebonden bijrivieren willen versterken. Dit is een groot werkingsgebied. Op vlak van visie bekijken we dit als één geheel. In de dagdagelijkse werking onderscheiden we 5 deelgebieden waarbij het de taak van het overkoepelende strategische project is om steeds de eenheid en onderlinge verbondenheid te waarborgen: Kalkense Meersen en Donkmeer Durmevallei Klein-Brabant Dendermonde Polders van Kruibeke (& Temse) De begrenzing van het werkingsgebied was geen een harde grens. We bekeken dit pragmatisch en per project. In de ontwikkeling voor een onthaal- en ontsluitingsvisie voor de Durmevallei namen we 8

9 bijvoorbeeld ook Lokeren mee omdat we geen visie op deze vallei kunnen ontwikkelen zonder een belangrijke schakel als Lokeren te betrekken. Partners van het strategisch project We hadden 36 partners: Vlaamse: Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, Departement Omgeving, Natuurpunt, Toerisme Vlaanderen, Vlaamse Landmaatschappij, Waterwegen en Zeekanaal nv Provinciale: Antwerpen, Oost-Vlaanderen, Toerisme Antwerpen, Toerisme Oost-Vlaanderen Regionale: Kolena vzw, Natuurpunt Zuid-Waasland, Regionaal Landschap Schelde-Durme, Schelde- Landschapspark, Toerisme Scheldeland, Toerisme Waasland, Vzw Durme Gemeentelijke: Berlare, Bornem, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Puurs, Sint-Amands, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen, Zele Private: Algemeen Boerensyndicaat, Boerenbond, Koninklijke Vereniging der Historische Woonsteden & Tuinen, Landelijk Vlaanderen, Scaldisnet 9

10 Missie De missie van Schelde Sterk Merk is om ruimte te bieden om te leven (wonen, werken) en te beleven (recreëren) in de Scheldevallei tussen Antwerpen en Gent. De groen-blauwe ader van de Scheldevallei is hierbij cruciaal in het centraal deel van Vlaanderen waar de verstedelijking en het ruimtebeslag snel verder toenemen. Bebouwde oppervlakte in Vlaanderen in 2050 In de termen van het Witboek van BRV betekent dit een antwoord bieden op de suburbanisatie en de toename van het ruimtebeslag (p. 9) en in te spelen op de toekomstwaarde van de open ruimte (p.11) Uit het Witboek BRV p Robuuste en samenhangende open ruimte Het Vlaams ruimtelijk beleid mobiliseert en programmeert ontwikkelingen en investeringen in gebieden met een bijzondere veerkrachtsopgave: Vlaams ecologisch netwerk, strategische landbouwgebieden, ruimte voor water, Samenhangende gehelen ontwikkelen Strategische landbouwgebieden, robuuste natuur- en bosgebieden en veerkrachtige rivier- en beekvalleien realiseren Terugdringen van de versnippering Ruimte veerkrachtig inrichten Klimaatbestendige inrichting die voedselproductie, biodiversiteit, bodeminfiltratie en regenwatercaptatie garandeert Fijnmazige groenblauwe aders die de open en bebouwde ruimte verbinden Ruimtelijke druk vermijden Ontwikkelingen die druk uitoefenen gebiedsgericht wegnemen Nieuwe ontwikkelingen voor wonen, werken en recreëren binnen het bestaande ruimtebeslag De toename van de bebouwings- en verhardingsgraad van het landbouw gebied onder controle houden Slecht gelegen juridisch aanbod op cruciale plaatsen neutraliseren 10

11 De concrete ontwikkeling en verandering die het Witboek BRV beoogt voor het centraal deel van Vlaanderen is de volgende: Het centraal deel van Vlaanderen is het meest verstedelijkt en zal bovendien de sterkste bevolkingsgroei kennen. De concentraties van bevolking, economische activiteiten, metropolitane voorzieningen, de internationale toegangspoorten luchthaven Brussel Nationaal en de HST stations Antwerpen en Brussel-Zuid vormen samen de ruimtelijke ruggengraat waarmee Vlaanderen zich positioneert als competitieve metropool in de wereldeconomie. Het ruimtelijk beleid zet in op het versterken van die ruimtelijke ruggengraat met behoud van de leefkwaliteit. Het draagt zo bij aan de internationale concurrentiekracht van Vlaanderen. De speerpunten van het Vlaams ruimtelijk beleid in dit deel van Vlaanderen zijn: Ruimtelijke ruggengraat met een metropolitaan vervoerssysteem als drager ontwikkelen De omgeving rond Brussel kwalitatief ontwikkelen Lokale besturen ondersteunen bij de opvang van de demografische groei Leefkwaliteit en open ruimte versterken Het behoud van open ruimte is een bijzondere opdracht om plaatsen van rust en ruimte in de stedelijke drukte van centraal Vlaanderen te bewaren. Het is belangrijk om de voedselproductie op peil te houden zodat de stedelijke bevolking kan genieten van streek-eigen voedsel en een band behoud met de landbouwsector. De groene aders van het valleisysteem Schelde, Durme, Dender, Rupel, Nete, Zenne en Dijle vormen een ruggengraat voor natuur- en recreatiegebieden. Het stedelijk gebruik (tuinen, maneges, paardenweiden, ) van cultuurgronden en sterk mobiliteitsgenererend gebruik van agrarisch patrimonium is enkel mogelijk onder strikte randvoorwaarden. 11

12 Visie De missie werd vertaald in een visie aan de hand van volgende drie strategische doelstellingen (zie p.6): I II III Schelde- en Durme-estuarium als Europese biodiversiteitshotspot Schelde- Durme-estuarium als toeristisch-recreatieve attractiepool Maximaal draagvlak en medeverantwoordelijkheid Concreet gingen we hier als volgt mee aan de slag: Maximaal draagvlak en medeverantwoordelijkheid (Samen door een sterk overleg en door een sterke visie) Door de manier van werken creëerden we een maximaal draagvlak en medeverantwoordelijkheid. Schelde Sterk Merk installeerde in zijn eerste werkingsjaar een projectstructuur. Deze wordt in het hoofdstuk hierna geschetst. Hier willen we de filosofie aangeven van waaruit het Strategisch Project vertrok bij deze overlegstructuren. Schelde Sterk Merk wilde zijn strategie uitvoeren door in de eerste plaats samen te werken vanuit een cultuur van samenwerking en niet vanuit een structuur van samenwerking. De cultuur van samenwerking heeft voorrang op de structuren vanuit de vaste overtuiging en ervaring dat door zo te werken we efficiënter en effectiever tot resultaten komen. Hiermee boden we een antwoord op de vraag vanuit Ruimte Vlaanderen voor een uitvoeringsgerichte aanpak. In concreto betekende dit (hierna stellen we het voor de duidelijkheid zwart/wit, in de praktijk was de aanpak genuanceerder): Samenwerken vanuit structuren Primair gericht op een gezamenlijk, inhoudelijk en vooral concreet doel Vanuit de overkoepelende structuur Top-down idee verkopen Gobale aanpak Voortschrijdend proces Beslissingsmacht in stuurgroep (formeel) Eigen structuur uitbouwen en voorop stellen Streven naar een algemene financiering Vertrekt met overheadkost Bij voorkeur een overkoepelend budget om mee te vertrekken Samenwerken vanuit cultuur Primair gericht op een houding van samenwerking binnen een abstracter kader Vanuit de partners, aaneen breien van 1-op-1 gesprekken! Bottom-up ideeën verbinden Belang van saucissoneren Iteratieve aanpak Beslissingsmacht meer met projectpartners (informeler) Werken vanuit bestaande samenwerkingsverbanden Financiering per project Overheadkost kan een gevolg zijn Combineren van (financiële) mogelijkheden = breien van budgetten 12

13 Naast een sterk overleg vragen een maximaal draagvlak en medeverantwoordelijkheid ook een sterke visie. Schelde Sterk Merk wilde zijn missie verder onderbouwen door een uitgewerkte, gedragen visie. Vanuit de hierboven aangehaalde filosofie kozen we bij de aanvang van het strategisch project om geen grote visieteksten te formuleren maar te vertrekken vanuit de eerder geschetste missie. Schelde Sterk Merk werkte visies uit maar deed dit voor concrete deelprojecten. Hierbij bewaakten we wel dat de visies in samenhang werden ontwikkeld en ook bijdroegen aan de ruimere missie van Schelde Sterk Merk. Samenhang was een sleutelwoord. We zochten samenhang door te kiezen voor een integrale aanpak van hefboomprojecten die complex waren en die het lokale niveau overstegen. Bovendien kozen we bewust voor projecten waarbij tegelijkertijd doelstellingen van natuur, veiligheid, recreatie en toerisme, dienden: Natuur & veiligheid (via Sigma) Landschap & erfgoed Recreatie en toerisme De criteria onder het volgende punt gaan hier verder op in. Schelde- en Durme-estuarium als Europese biodiversiteitshotspot & Schelde- Durme-estuarium als toeristisch-recreatieve attractiepool (Ruimte om te leven voor mensen, fauna en flora & Ruimte om te beleven) Schelde Sterk Merk werkt aan ruimte om te leven en te beleven via projecten die aan volgende criteria afgetoetst worden 1. Van bovenlokaal niveau, relatie met planningsprocessen 13

14 2. Een duidelijke voorbeeld- en signaalfunctie met betrekking tot de realisatie van de doelstellingen en ontwikkelingsperspectieven die opgenomen zijn in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 3. Een integraal karakter waarbij alle verschillende actoren en elementen samengebracht werden en afgestemde acties ontwikkeld werden voor het projectgebied. Voorbeelden waren: uitbouw van de Sigmahuisstijl, ontsluiting van gebieden via onthaalpoorten en gebiedstoegangen op een hiërarchische manier, een goede bereikbaarheid zowel via water als over land, socio-economische meerwaardecreatie (horeca, buurtparken, recreatiegebieden, ) door de onthaalpoorten bij voorkeur buiten de eigenlijke natuurgebieden te leggen. 4. Een functionele verwevenheid in het projectgebied Voorbeelden waren: complementair werken aan de doelen van het Sigmaplan, verweving van landschappelijke functies (zoals landbouw, recreatie, natuur, erfgoed, bedrijven), nastreven van economische diversificatie via natuur- en landschapsbeheer en via toeristisch-recreatieve initiatieven, koppeling van educatie aan de beleving van open ruimte in een randstedelijke context, maatschappelijke valorisatie van cultuurhistorische sites (bv. de Koolputten te Hamme, de kastelen, ), enz. 5. Een hefboomeffect, het maakt onderdeel uit van of stimuleert een vernieuwingsproces Voorbeelden van stimuli of vernieuwingen waren: de toeristische economie, de levenskwaliteit van het gebied, multifunctionele bedrijven binnen landbouw, realiseren van de instandhoudingsdoelstellingen voor het Schelde-estuarium, de beveiliging tegen overstromingen via het Sigmaplan 6. Een administratief-institutionele complexiteit die de mogelijkheden van een lokaal bestuur voor de realisatie ervan overstijgt 14

15 Actieplan Nr Omschrijving actie Trekker Timing Samen door een sterk overleg (SSO) SSO1 Opzetten projectstructuur Schelde Sterk Merk 2015 SSO2 Overlegstructuur Kalkense Meersen & Donkmeer Schelde Sterk Merk 2015 e.v. SSO3 Overlegstructuur (Landinrichtingsproject) Klein-Brabant VLM/Schelde Sterk Merk 2015 e.v. SSO4 Overleg Kruibeke met oprichting van de Polderij DVW/Schelde 2015 e.v. Sterk Merk/Gemeente SSO5 Overlegstructuur Durmevallei Schelde Sterk Merk 2016 e.v. SSO6 Overleg met Dendermonde Schelde Sterk Merk 2015 e.v. SSO7 Overlegstructuur Van Steen tot Steen langs de Schelde Schelde Sterk Merk 2017 e.v. SSO8 Overlegstructuur LIFE SPARC ANB 2017 e.v. SS09 Schelde Sterk Merk in andere overlegstructuren Schelde Sterk Merk 2015 e.v. Samen voor een sterke visie (SSV) SSV1 Ontwikkeling onderbouw voor toeristische ontwikkeling KU Leuven SSV2 Ontwikkeling visie op logies TOV/TPA 2016 SSV3 Opvolgen Man&Biosphere in Bovenschelde Schelde Sterk Merk 2015 e.v. SSV4 Onderzoek haalbaarheid van een Rivierpark Scheldevallei Schelde Sterk Merk Ruimte om te leven voor mensen (RLM) RLM1 Opmaak onthaalplannen voor Donkmeer-Kalkense Meersen VLM RLM2 Opmaak ontsluitings- en onthaalplannen voor de Durmevallei Schelde Sterk Merk RLM3 Dorpskernhernieuwing in de Scheldevallei Gemeenten 15

16 RLM4 Mobiliteit (Waterbus in de Scheldevallei) Havenbedrijf/SP Havenland RLM5 RLM6 RLM7 RLM8 Onderzoek naar verbeteren van verbindingen (in de vorm van landschapsparken): tussen Wetteren en Den Blakken Uitvoering onderzoek Hoevetoerisme & Korte keten landbouw: o.a. PDPO Toerismeboeren Uitvoering onthaalplannen Donkmeer-Kalkense Meersen Implementeren huisstijl Scheldevallei Schelde Sterk Merk Schelde Sterk Merk RLSD/Schelde Sterk Merk/ Gemeenten De Vlaamse Waterweg /Schelde Sterk Merk 2016 e.v e.v. Ruimte om te leven voor fauna en flora (RLF) RLF1 Uitvoering Life SPARC (met uitbouw gidsenwerking, natuureducatieve werking, ambassadeurswerking en Scheldehappening: zie RB 10, 11 en 13) ANB & WenZ RLF2 Verbeteren van verbindingen door KLE RLSD 2015 e.v. Ruimte om te beleven (RB) RB1 RB2 RB3 RB4 RB5 Uitvoering openstelling kastelen en ontwikkeling van hun ruime omgeving Beheersplan Fort Liezele (en onderzoek samenwerking met Breendonk) Uitbouw wandelnetwerk Oost-Vlaanderen (in en buiten zoekzones) Uitbouw logies met focus op kleinschalig logies en hoevetoerisme PDPO Toerismeboeren RLSD 2018 e.v. Puurs/VLM TOV TOV/TPA Streekplatform Meetjesland 2015 e.v e.v RB6 Haalbaarheid hotelinvesteringen onderzoeken Dendermonde TOV/TPA 2017 e.v e.v. RB7 Uitvoeren visie RO in Berlare (natuur /toerisme) Provincie/RLSD/ Schelde Sterk Merk/Berlare Ruimte om te beleven (RB) RB8 Verhogen natuurbeleving met de ontwikkeling van 5 natuurbelevingspaden ANB/Schelde Sterk Merk RB9 Belevingspunten in Kalkense Meersen TOV/VLM/ANB/ Provincie/RLSD 2018 e.v. 16

17 RB10 Versterken van de natuur-educatieve werking (gidsen, ambassadeurs, natuurouders) in het buitengebied Life SPARC/ RLSD 2018 e.v. RB11 Uitrol van het concept van de natuurouders RB12 Nieuwe Scheldehappening (1 ste editie in 2019) Life SPARC/ RLSD Life SPARC/ RLSD 2018 e.v e.v. 17

18 Overzicht acties Het actieplan, opgebouwd rond de drie strategische doelstellingen, viel in het laatste werkingsjaar in zijn definitieve plooi. Bij de concrete uitwerking in acties sprongen twee grote werven in het oog. In het eerste werkingsjaar werd een eerste grote werf opgestart: Van Steen tot Steen langs de Schelde. In het tweede werkingsjaar werd de haalbaarheid van een tweede grote werf onderzocht: Rivierpark Scheldevallei : 18

19 Van Steen tot Steen langs de Schelde Gekoppeld aan de natuurbeleving in de Sigmagebieden zullen de kasteeleigenaars en tal van partners een aantal kastelen en hun ruime omgeving ontsluiten voor het grote publiek, in het bijzonder de kastelen van Wissekerke (Bazel), Bornem en Laarne. Hiermee valoriseren we erfgoed en natuurbeleving. Daarnaast worden sterke, nieuwe publiekstrekkers in dit gebied gecreëerd om extra bezoekers aan te trekken, ook vanuit de steden Gent en Antwerpen. Bij de start van het strategisch project werd in samenwerking met de KU Leuven een studie over de haalbaarheid van de ontwikkeling van de kastelen en de Scheldevallei opgesteld. Sindsdien investeerde Schelde Sterk Merk veel tijd, energie en middelen in de opmaak van een business plan voor het subsidiedossier Van Steen tot Steen langs de Schelde. In december 2016 kregen we bericht dat Toerisme Vlaanderen deze subsidie van 4,4 miljoen toekent. In 2017 en begin 2018 werd dit business plan verder uitgewerkt en juridisch onderbouwd. Het business plan zal nu uitgevoerd worden opdat de kastelen tegen 2022 kunnen open gaan voor het grote publiek. Op ruimtelijk vlak lopen en liepen hiervoor verschillende processen. In Laarne en Bornem werden in 2018 nieuwe RUP s opgestart. In Bornem kadert dit zelfs binnen een nieuwe visie op ruimte voor de komende 20 jaar. In Kruibeke werden de plannen geïntegreerd in een lopende RUP-procedure. Dit RUP is goedgekeurd maar wordt momenteel aangevochten voor de Raad van State. Deze eerste werf was de grootste werf van dit strategisch project. Toeristisch potentieel De Scheldevallei heeft een bijzonder groot toeristisch groeipotentieel. Uit de cijfers van Toerisme Vlaanderen blijkt dat de groeicijfers voor de Scheldevallei sterker zijn dan vele van zijn concurrenten. Hier speelt Van Steen tot Steen langs de Schelde volop op in door alle elementen van onderstaande aanbodpiramide te versterken en verbinden. 19

20 Het project geeft mee uitvoering aan de Beleidsnota van Minister Weyts die stelt: Het samenspel van landschap, erfgoed en beeldcultuur prikkelt de internationale bezoeker, die vandaag vooral op de kunststeden is gericht, en motiveert de hedendaagse toerist om op verkenning te gaan in de ruimere omgeving rond de kunststeden. Het is onze bedoeling dat bezoekers, nog meer dan nu het geval is, in de toekomst verschillende steden en regio s combineren. Het gewenste effect van verblijfsduurverlenging zorgt uiteraard voor een verhoogde economische return. Een groot draagvlak Van Steen tot Steen langs de Schelde is gedragen door vele partners, die mee vormgeven, uitwerken en investeren (toeristische overheden, gemeenten, Regionaal Landschap, ANB, De Vlaamse Waterweg, ). Ook de link met Gent en Antwerpen wordt versterkt. Voor de exploitatie staan de vzw Historische Woonsteden (Kasteel van Laarne), het Kasteel van Bornem (Kasteel van Bornem) en de gemeente Kruibeke (Kasteel van Wissekerke) garant. Het enthousiasme voor het project heeft nu al aangezet tot nieuwe initiatieven: Zo zal bijvoorbeeld VLM in de tweede fase van zijn landinrichtingsproject Klein-Brabant inspelen op onze plannen met het kasteel van Bornem en zijn omgeving. De Stenen van de Schelde De Scheldevallei is rijk aan erfgoed, zowel in de kunststeden Gent en Antwerpen als daarbuiten. Met dit project willen we de prachtige kastelen langs de rivier laten uitgroeien tot sterke toeristische producten en hiermee heel de regio op een hoger niveau tillen. Van het Steen in Antwerpen tot het Gravensteen in Gent met daartussen de kastelen van Wissekerke (Kruibeke), Bornem en Laarne. Op vlak van investeringen ligt de focus van dit dossier op de laatste drie kastelen. Het verhaal en de marketing trekt dit open naar de ganse vallei, inclusief de kunststeden Gent en Antwerpen. In de kastelen van Wissekerke, Bornem en Laarne focussen we op vier punten: 1. De kastelen zelf worden uiteraard opengesteld voor bezoekers. 2. Ze krijgen allen een state-of-the-art onthaal. 3. Ze worden sterk ingebed in de nabije en ruimere omgeving (connecting the dots). 4. Elk van de kastelen pakt uit met een extra reason to visit. In Wissekerke treedt de bezoeker in de voetsporen van een kasteelbewoner met de Augmented Reality-bril. Laarne biedt een iconisch belevingsparcours rond het waterslot. En het unieke landschap van het Graafschap van Bornem met de Oude en nieuwe Schelde zullen in één blik te zien zijn vanuit de unieke uitkijktoren. Connecting the dots Door aan de hand van de kastelen alle elementen van het toeristisch product in de Scheldevallei te verbinden en door de link met Gent en Antwerpen te versterken, zorgen we voor een geïntegreerde beleving voor de bezoeker. We werken hier concreet aan op zeven essentiële punten: 1. Erfgoedbeleving De kastelen zijn ingebed binnen hun omgeving door de sterke link met de omliggende dorpen en natuurgebieden. Ook andere kastelen - zoals d Ursel - en Dendermonde worden betrokken. Met het Gravensteen en het Steen wordt een inhoudelijke link gemaakt die in elk kasteel ook nog eens een aparte plek krijgt en die als een rode onderliggende draad doorheen het verhaal loopt. 2. Natuurbeleving Het wandel- en fietsnetwerk is al sterk ontwikkeld en wordt verder uitgebouwd i.s.m. Toerisme Oost- Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen. Het beleven van het landschap door te fietsen en te 20

21 wandelen wordt versterkt door de creatie van de eerder vermelde natuurbelevingspaden (i.s.m. Agentschap Natuur en Bos) en belevingspunten (i.s.m. Toerisme Oost-Vlaanderen). 3. Logiesbeleving Met Toerisme Oost-Vlaanderen, Toerisme Provincie Antwerpen, Toerisme Scheldeland en Toerisme Waasland voeren we zoals eerder aangegeven een gezamenlijke visie op logies uit. 4. Bekendheid De toeristische overheden zien dit project als een extra troef om in te zetten op free publicity voor een grotere bekendheid van de regio. We zullen de kastelen als een geheel presenteren aan de bezoekers. 5. Fysieke bereikbaarheid/duurzame mobiliteit Met de waterbus vanuit Antwerpen tot in Kruibeke en later hopelijk ook Temse/Bornem, met de fietsnetwerken incl. de fietsostrades, met de doelstelling voor uitbouw van privaat fietsenverhuur en met het commercialiseren van fietsvakanties i.s.m. Toerisme Provincie Antwerpen/Toerisme Oost- Vlaanderen en de reissector wordt de fysieke bereikbaarheid van de vallei en zijn kastelen versterkt. 6. Mentale bereikbaarheid We zullen zorgen voor overzichtskaarten van steden én het buitengebied, een overkoepelende site/social media voor de kastelen, een sterke doorverwijzing bij het onthaal ter plekke en één huisstijl voor meubilair. 7. Evenementen We voorzien overkoepelende evenementen. Zo zal zoals gezegd de Scheldehappening in 2019 terug georganiseerd worden. 21

22 Rivierpark Scheldevallei De Sigmagebieden en de bestaande natuurgebieden vormen de basis van een prachtig natuurgebied met slikken en schorren langs de Schelde. Samen met de kwalitatieve open ruimte waar landbouw het landschap mee vormt, maken ze het Rivierpark Scheldevallei. De stenen langs de Schelde zullen, net als de steden Dendermonde, Gent en Antwerpen mee de toegangspoorten tot het park vormen. Hiermee werken we de realisatie van twee strategische doelstellingen: Schelde- en Durme-estuarium als Europese biodiversiteitshotspot & Schelde- Durme-estuarium als toeristisch-recreatieve attractiepool Tijdens het derde werkingsjaar werd de haalbaarheid van een Rivierpark Scheldevallei onderzocht. Alle partners werden bilateraal aangesproken en verschillende workshops werden gehouden. De conclusie was dat dit een haalbare kaart was en de stuurgroep van december 2016 gaf hiervoor groen licht. Dit resulteerde in een visietekst. Deze visietekst was de basis voor de subsidieaanvraag voor een nieuw strategisch project. Dit strategisch project werd goedgekeurd. Deze werf werd verder voorbereid en half augustus 2018 binnen een nieuw strategisch project opgestart. Najaar 2017 werkten we nog aan een charter als bekrachtiging van de ambitie om dit Rivierpark op te richten. Dit charter werd 29 januari 2018 in Baasrode door alle 36 betrokken partijen ondertekend. In het kader van Rivierpark Scheldevallei plannen we geen nieuwe ruimtelijke planningsinitiatieven. Wel zal het belangrijk zijn om de bestaande planningsinitiatieven veelal door de uitvoering van de Sigmaplannen te ondersteunen. De belangrijkste rol die het strategisch project hierbij kan opnemen in het mee zorgen voor een maximaal draagvlak en medeverantwoordelijkheid. Haalbaarheid Rivierpark Scheldevallei In het najaar van 2016 onderzochten we de haalbaarheid van een Rivierpark Scheldevallei. We bekeken hierbij ook of de finaliteit een Nationaal Park Scheldevallei kan zijn. Hiertoe maakten we een ronde van alle partners van Schelde Sterk Merk. Geopunt.be: Vogelrichtlijn (blauwe zones), Habitatrichtlijn (groene zones), VEN/IVON en Ankerplaatsen 22

23 Geopunt.be: Sigmagebieden, Herbevestigde Agrarische Gebieden (paarse zones) en Habitat-gebieden (gearceerde zones) We wensen een Rivierpark Scheldevallei op te richten omdat: Visie van Schelde Sterk Merk Dit is een logische stap binnen de visie en missie van Schelde Sterk Merk. Witboek Ruimte Vlaanderen In de visie van Ruimte Vlaanderen is de groen-blauwe as langs de Schelde van Vlaamse strategisch belang. Met dit project willen we dit benadrukken en verder verankeren. We hebben hierbij niet de ambitie om op vlak van ruimtelijke planning veranderingen na te streven. Sigmaplan en de Scheldegemeenten Het Sigmaplan is in volle uitvoering en het krijgt steeds meer steun vanuit de gemeenten en partners in de Scheldevallei. Daarom lijkt het haalbaar om dit idee dat overigens al lang circuleert - momenteel formeel te lanceren. Het strategisch project Havenland, Interreg Groot Saeftinghe en EGTS Linieland Het strategisch project Havenland ging najaar 2017 van start na de aanstelling van de projectcoördinator. Vanuit Havenland zal ook de uitbouw van Groot Saeftinghe ondersteund worden. Ook het Interregproject ging in deze periode van start. Groot Saeftinghe wil een grenspark zijn met de ambitie om misschien nationaal park te worden. Vanuit Schelde Sterk Merk houden we het pleidooi om de getijgebonden Schelde en zijn omliggende natuurgebieden als één geheel te zien. We gingen hiertoe het gesprek al aan. Net als het Interreg-project en Havenland is EGTS Linieland één van de trekkers voor de uitbouw van Groot Saeftinghe. Ook met hen zetten we verder overleg op. Natuurpunt en ANB Natuurpunt en ANB willen op Vlaams niveau bekijken welke gebieden in Vlaanderen in aanmerking komen om een Nationaal Park te vormen vanuit de visie dat dit een beperkt aantal gebieden moet blijven om de intrinsieke waarde van het label Nationaal park niet te ondermijnen. Inrichtingsprojecten van VLM Momenteel lopen twee grote inrichtingsprojecten van VLM in de Scheldevallei (in Berlare en in Klein- Brabant). Met VLM zal ook bekeken worden of we op termijn een inrichtingsproject kunnen opstarten dat werkt op de verbindingen van natuur in het werkingsgebied. Van Steen tot Steen langs de Schelde 23

24 Met het project Van Steen tot Steen langs de Schelde creëren we een structuur in de Scheldevallei tussen Gent en Antwerpen met de drie kastelen en de drie betrokken steden die als onthaalpoorten tot een natuurpark kunnen fungeren omwille van hun ligging, bereikbaarheid en aantrekkingskracht. Onthaal- en ontsluitingsvisies Stelselmatig werken we voort aan een globale onthaal- en ontsluitingsvisie voor de ganse Scheldevallei. We doen dit niet door een overkoepelende visie te ontwikkelen maar door voor elk van de grote deelgebieden een visie te ontwikkelen. Deze visies dienen gelinkt te worden en te passen binnen het grotere kader van de ganse Scheldevallei. Voor de Polders van Kruibeke en de Kalkense Meersen en Donkmeer bestaat deze visie al. In de Durmevallei maken we die in het komende jaar op. Hiermee hebben we steeds meer bouwstenen in handen om te komen tot een globale visie voor het ganse Rivierpark Scheldevallei. De begeleidingsgroep en de stuurgroep van Schelde Sterk Merk keurden het idee van een Rivierpark Scheldevallei goed. Vervolgens werd een gedragen visietekst uitgewerkt aan de hand van de goedgekeurde principes (inhoudelijke lijnen, organisatie en structuur, visievorming op basis van bestaande visies en uitrol van de huisstijl). De inhoudelijke lijnen zijn de volgende: Getijdegebonden natuur in de Scheldevallei van Antwerpen tot Gent Gelaagde structuur: o Natuurgebied = Sigmagebieden + bestaande natuurgebieden o Verbindend cultuurlandschap = open ruimte/landschap met landbouw als extra verbinding tussen de natuurgebieden? Deelgebieden verder ontwikkelen op verschillende snelheden met gezamenlijk doel met einddatum Met volgende deelgebieden (Polders van Kruibeke, Durmevallei, Kalkense Meersen Donkmeer, Klein-Brabant, Dendermonde en omgeving, Rupelstreek) Krachtlijnen op vlak van organisatie en structuur zijn: Gebruiken van structuren van Schelde Sterk Merk in schoot van RLSD zodat continuïteit gegarandeerd is: o Stuurgroep (=uitgebreide stuurgroep Schelde Sterk Merk) o Begeleidingsgroep (= begeleidingsgroep Schelde Sterk Merk) o Werkgroep Natuur, Werkgroep Toerisme en Werkgroep Landbouw, o Aantakken op overlegstructuren van Sigmaplan, TS, ANB,? Organiseren van een breed draagvlak en betrokkenheid met één verantwoordelijke per partner die de gecoördineerde terugkoppeling in de eigen organisatie opneemt Linken met complementaire gebieden en projecten o Strategische projecten in Rupel, Dender, in en om Mechelen, Havenland, o Initiatieven als Geopark Een volgende stap was het voorbereiden en uitschrijven van een subsidiedossier voor een nieuw strategisch project. Dit dossier werd in augustus 2017 ingediend. Einde 2017 kregen we bevestiging van de goedkeuring van dit dossier. 24

25 Aanvullende verbindende bouwstenen Deze twee werven vormden mee de paraplu voor tal van andere verbindende acties. Deze acties hadden bijna steeds een ruimtelijke impact of ze ondersteunden ruimtelijke processen door de creatie van maximaal draagvlak en medeverantwoordelijkheid. In het bijzonder zijn de projecten van de kastelen en van het Rivierpark Scheldevallei projecten die de vallei mee kunnen structureren op ruimtelijk vlak in aanvulling op het Sigmaplan. In die zin zijn de belangrijk om de ruimtelijke aanspraken op het buitengebied buiten het woongebied voor zowel natuur, landbouw, toerisme/recreatie als waterveiligheid verder mee de onderbouwen en bepalen. Bovendien zijn de projecten van de kastelen en van het Rivierpark Scheldevallei maar zinvol als ze ingebed zijn in overkoepelend overleg, een gedragen, gezamenlijke visie, een sterk logiesapparaat, een uitgebouwde duurzame mobiliteit, dekkende wandel- en fietsnetwerken met attractieve belevingspunten, een goed onthaal en uitgewerkte publieksbemiddeling: (1) Maximaal draagvlak en medeverantwoordelijkheid (Samen door een sterk overleg en door een sterke visie) Samen sterk door overleg Vanuit Schelde Sterk Merk werd, naast tal van bilaterale gesprekken, ook deelgenomen aan overlegstructuren van verschillende partners, het overleg m.b.t. Natuurinrichtingsproject Kalkense Meersen en Donkmeer, Landinrichtingsproject Klein-Brabant, opvolgingsvergaderingen over de Polders van Kruibeke, overleg m.b.t. het onthaalplan voor Kalkense Meersen en Donkmeer, aansturen van de overlegstructuur voor de Durmevallei, structureel overleg met Dendermonde, klankbordgroep van Sigma, Schelde Sterk Merk ging ook toelichtingen geven bij verschillende besturen van gemeenten en andere organisaties. In het kader van het onderzoek van de haalbaarheid van een Rivierpark Scheldevallei werden alle partners bilateraal gesproken. Tijdens het strategisch project werd dit jaarlijks minimum één keer gedaan. Samen voor een sterke visie Als met Van Steen tot Steen langs de Schelde en met Rivierpark Scheldevallei het basis- of kernproduct voor toerisme versterkt werd, was het ook noodzakelijk het logiesaanbod hierop af te stemmen. Daarom ontwikkelden de provinciale toeristische overheden samen met de regionale toeristische overheden en Schelde Sterk Merk een visie op de ontwikkeling van logies in de Scheldevallei (Logiesplan). Deze visie werd voorgesteld aan de stuurgroep van Schelde Sterk Merk in december In deze visie focussen we op kleinschalige logies en de realisatie van een aantal beeldbepalende logies. Dit logiesplan en de studie over Korte keten en hoevetoerisme (in samenwerking met de HAS Hogeschool te s-hertogenbosch) die tijdens het eerste werkingsjaar werd opgemaakt, was mee de basis en de aanleiding om een aanvraag voor PDPO subsidie in te dienen rond Toerismeboeren. Het streekplatform Meetjesland en Toerisme Oost-Vlaanderen zijn de trekkers van dit dossier dat door Schelde Sterk Merk werd geïnitieerd. Begin 2018 werd dit project opgestart. In het kader van het logiesplan werden ook gesprekken met de Accor-groep gevoerd om de haalbaarheid van een investering in een middelgroot hotel in Dendermonde te onderzoeken. Uit deze gesprekken bleek dat dit momenteel niet haalbaar is. Onthaal- en ontsluitingsvisies zijn belangrijk om de aanspraken van verschillende sectoren natuur, landbouw, waterveiligheid en toerisme/recreatie - op het buitengebied buiten woongebied te structureren en te bepalen. Ze zijn bovendien de basis voor een sterk onthaal en een goede, duurzame ontsluiting voor zowel Van Steen tot Steen langs de Schelde als voor Rivierpark 25

26 Scheldevallei. We werkten hier bewust met aparte, complementaire plannen voor de verschillende deelgebieden. Op vlak van onthaal- en ontsluitingsvisies bestond al een plan voor de Polders van Kruibeke. Voor de Kalkense Meersen en Donkmeer werd dit plan vastgelegd in de loop van Voorjaar 2017 werd gestart met de opmaak van een onthaal- en ontsluitingsvisie voor de Durmevallei in samenwerking met ANB, De Vlaamse Waterweg, het Regionaal Landschap Schelde-Durme, Toerisme Oost-Vlaanderen (Waasland en Scheldeland) en de gemeenten Hamme, Zele, Waasmunster, Temse en Lokeren. In juni 2018 is het eindrapport opgeleverd. In dit plan werd een oplossing gevonden voor de jarenlange discussie over de toegankelijkheid van dijken en overstromingsgebieden. Hiermee beschikken we voor grote delen van de Scheldevallei over complementaire visies voor onthaal en ontsluiting. Naast logies en onthaal en ontsluitingsvisies voor het werkingsgebied is ook een visie op publieksbemiddeling van belang. Publieksbemiddeling zorgt immers voor een sterk draagvlak en inbedding bij de bewoners van de Scheldevallei. In het voorbije jaar werd in samenwerking met Agentschap Natuur en Bos, Waterwegen en Zeekanaal het Regionaal Landschap Schelde-Durme en het Waterbouwkundig Laboratorium een Europees subsidiedossier ingediend en goedgekeurd: LIFE SPARC (Space for Adapting the River Scheldt to Climate Change). Onderdeel van dit dossier is een visie op publieksbemiddeling via gidsenwerking, ondernemers-ambassadeurs en een natuur-educatieve werking die kan zorgen voor een solide draagvlak en medeverantwoordelijkheid en uithangbord voor dit Europees project maar tegelijkertijd voor het Sigmaplan, Van Steen tot Steen langs de Schelde en Rivierpark Scheldevallei. Met deze Europese middelen en middelen van het Regionaal Landschap Schelde-Durme werd in de schoot van Schelde Sterk Merk in januari 2018 een 4/5 VTE aangeworven die deze publieksbemiddeling in de komende jaren zal uitwerken. Bij de uitwerking zullen we samenwerken met EROV, de toeristische overheden, de natuurgidsen en andere belanghebbenden. (2) Schelde- en Durme-estuarium als Europese biodiversiteitshotspot & Schelde- Durme-estuarium als toeristisch-recreatieve attractiepool (Ruimte om te leven voor mensen, fauna en flora & Ruimte om te beleven) Ruimte om te leven voor mensen, fauna en flora Op vlak van onthaal en ontsluiting van de Scheldevallei werden verschillende stappen gezet. We maken hiervoor visies op omdat de aanspraken op het buitengebied buiten het woongebied veelvuldig zijn, nl. natuur, waterveiligheid, landbouw en toerisme/recreatie. Met al deze sectoren zitten we telkens samen om een gezamenlijke en gedragen visie te maken. In sommige deelgebieden begonnen we zoals gezegd aan het opmaken van een visie, in andere aan de uitvoering en elders aan de permanente verankering van het onthaal en de ontsluiting: o Opstart van de opmaak van een onthaal- en ontsluitingsvisie voor de Durme (zie punt hierboven). o De onthaalplannen voor Kalkense Meersen en Donkmeer werden gefinaliseerd. In overleg met de gemeenten Berlare, Wichelen, Wetteren en Laarne werden middelen vrij gemaakt voor de aanwerving van een deeltijdse coördinator ( 1/5 VTE) voor de uitvoering van deze plannen. De aanwerving liep in voorjaar 2017 en Emanuel Ramoudt ging per 1 augustus aan de slag als coördinator voor Kalkense Meersen en Donkmeer. Deze coördinator werkt vanuit de schoot van enerzijds de provincie Oost-Vlaanderen en anderzijds het Regionaal Landschap Schelde- Durme/Schelde Sterk Merk. De voorbije maanden werden de prioriteiten binnen de onthaalvisie bepaald. Voorst werd werk gemaakt van een concreet communicatieplan, inclusief huisstijl. o Schelde Sterk Merk trok in de gemeente Kruibeke mee de oprichting van de Polderij met alle streekholders van de Polders van Kruibeke om samen tot een goed beheer en sterke verdere ontwikkeling van deze polders te komen. Hiervoor werd in onderling overleg door Schelde Sterk Merk een visietekst uitgeschreven en een huishoudelijk reglement opgemaakt. Uiteindelijk 26

27 besliste de gemeente Kruibeke geen aparte kracht aan te werven en geen aparte vzw op te richten maar deze werking in te bedden binnen de gemeentelijke werking. Het Havenbedrijf lanceerde tijdens de zomer van 2017 de Waterbus. Samen met de gemeenten Kruibeke, Temse en later ook Bornem en onder impuls van gouverneur Briers werd regelmatig overleg gepleegd met de initiatiefnemers van de Antwerpse Waterbus. In het najaar van 2017 werden verdere gesprekken gevoerd om te bekomen dat de Waterbus in het kader van toerisme en recreatie ook verder vaart tot in Temse/Bornem. Dit jaar zal hiertoe een haalbaarheidsstudie uitgevoerd worden. De werking van de Waterbus was van groot belang binnen het geheel van maatregelen voor een duurzame mobiliteit in het kader van Van Steen tot Steen langs de Schelde en Rivierpark Scheldevallei. Ruimte om te beleven Schelde Sterk Merk hielp mee de partijen rond tafel brengen voor de gesprekken ter voorbereiding van (de gunning van) een beheersplan voor het Fort van Liezele en zijn omgeving (Puurs) in het kader van het lopende Landinrichtingsproject in Klein-Brabant. Deze gunning is in najaar 2017 gebeurd. Regionaal Landschap Schelde-Durme zal mee in de stuurgroep zitten voor de opvolging van deze opdracht. De provincie Oost-Vlaanderen nam met steun van Schelde Sterk Merk het initiatief om een dossier in te dienen voor de oproep van VLM rond Waterlandschap. In het bijzonder zorgde Schelde Sterk Merk voor de afstemming tussen de provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen. Het project van de provincie Oost-Vlaanderen voor de Barbierbeekvallei werd erkend als landrinrichtingsproject en verkreeg subsidies voor Schelde Sterk Merk werkt op diverse vlakken mee aan de sterkere beleving van de Scheldevallei voor inwoners en bezoekers van de Scheldevallei: o Toerisme Oost-Vlaanderen diende in overleg en samenwerking met Schelde Sterk Merk een subsidiedossier voor het realiseren van belevingspunten in de Kalkense Meersen. Toerisme Vlaanderen kende hiervoor uiteindelijk geen subsidie toe. Toerisme Oost-Vlaanderen besliste vervolgens om met eigen middelen toch een aantal belevingspunten in de Kalkense Meersen te realiseren in o ANB gaf de opdracht voor de conceptontwikkeling van 5 natuurbelevingspaden verspreid over de Scheldevallei voor families met kinderen. Schelde Sterk Merk zorgde mee voor de coördinatie en opvolging van dit project. Met de goedkeuring van enerzijds het voormelde Europese subsidiedossier Space for Adaptating the River Scheldt to Climate Change (SPARC) en anderzijds de goedkeuring van het dossier Van Steen tot steen langs de Schelde wordt het mogelijk om deze paden te realiseren op voorwaarde dat ANB tot een akkoord komt met de gemeenten voor het onderhoud van deze paden. o Hetzelfde Europese project maakt het ook mogelijk om het evenement de Scheldehappening opnieuw te organiseren. Ook dit is een verbindend evenement en element dat het ganse werkingsgebied van Schelde Sterk Merk bestrijkt. De voorbereiding hiervan is opgestart. Om een bestaande ruimtelijke visie op vlak van natuur en toerisme voor het Donkmeer in Berlare te kunnen uitvoeren en ook in lijn met het logiesplan van de toeristische overheden en Schelde Sterk Merk kwam Schelde Sterk Merk/Regionaal Landschap Schelde-Durme in overleg met de provincie Oost-Vlaanderen en de gemeente Berlare tot afspraken om een 4/5 kracht aan te werven en een budget voor uitvoerende studies toe te kennen. Emanuel Ramoudt werd ook hiervoor aangeworven. In het najaar werden verschillende stappen genomen: o In samenwerking met het adviesbureau Horecapartners werd een haalbaarheidsstudie voor logies in bestaand recreatiegebied in eigendom van Toerisme Vlaanderen onderzocht. o Een traject werd opgezet op de bestaande ruimtelijke visie te updaten en duidelijke prioriteiten te stellen. Dit werd in een actieplan gegoten. o Vervolgens werd een traject gevolgd om draagvlak te creëren door een bevraging van de bevolking, gesprekken met stakeholders en workshops. 27

28 Overzicht acties laatste werkingsjaar Van Steen tot Steen langs de Schelde Toekenning van hefboomsubsidies bij Toerisme Vlaanderen In de loop van december 2016 kende Toerisme Vlaanderen een subsidie van toe aan Schelde Sterk merk voor de uitvoering van het project Van Steen tot Steen langs de Schelde. Begin 2018 werd een juridisch akkoord bereikt met alle 12 partners binnen het project. Toerisme Vlaanderen stelde dit voorjaar nog een aantal bijkomende vragen ter verduidelijking van het dossier. Deze worden momenteel beantwoordt. Vervolgens gaat het dossier in uitvoering. Schelde Sterk Merk nam echter dit voorjaar al de nodige stappen voor de uitvoering van het ingediende business plan. De eerste stappen zijn: In Laarne, Bornem en Kruibeke worden stedenbouwkundige attesten aangevraagd. Voor Kruibeke was al een stedenbouwkundig attest bekomen voor de afgebrande hoeve op het kasteeldomein, nu wordt ook voor De Eenhoorn op het plein van Bazel een bijkomend attest gevraagd. We werken de inhoud en de verhaallijnen voor de verschillende kastelen uit. Tegelijkertijd vraagt de realisatie van het project in Bornem en Laarne voor een RUP. In Laarne gaan we naar een aanpassing van de bestemming. Het kasteel ligt momenteel immers in natuurgebied. Agentschap Natuur en Bos geeft zelf aan dat deze bestemming niet overeen komt met de realiteit. We zullen de bestemming aanpassen opdat de activiteiten op het domein stroken met de bestemming. Hieraan wordt nu gewerkt. In Bornem is de ruimtelijke inpassing van het project niet gemakkelijk omwille van de hoge natuurwaarden en erfgoedwaarden van het gebied. Na vooroverleg met Agentschap Natuur en Bos en Agentschap Onroerend Erfgoed kregen we wel positieve, voorwaardelijke preadviezen. Het bureau Omgeving is aangesteld om zowel stedenbouwkundig attest als RUP te begeleiden en op te maken. Het stedenbouwkundige attest is bijna klaar voor indiening. Deze oefening past ook in het ruimere kader van het opstellen van een ruimtelijke visie voor Bornem voor de komende 20 jaar. We startten de RUP-procedures in Bornem en Laarne op. Begin september 2017 startte ook een nieuwe medewerker, Kristoffel Raes, die voltijds het kastelenproject zal kunnen opvolgen en trekken. 30

29 Rivierpark Scheldevallei Najaar 2017 werd een charter tot oprichting van een Rivierpark Scheldevallei opgemaakt. Met dit charter traden de partners op 29 januari naar buiten tijdens een plechtige ondertekening. De plannen voor het Rivierpark worden in het kader van het nieuwe strategisch project vanaf augustus 2018 verder geconcretiseerd. Het charter is als volgt: 31

30 Charter voor een Rivierpark Scheldevallei Agentschap voor Natuur en Bos, Toerisme Vlaanderen, Vlaamse Landmaatschappij, De Vlaamse Waterweg zijnde de Vlaamse partners Provincie Antwerpen, Provincie Oost-Vlaanderen, Toerisme Provincie Antwerpen, Toerisme Oost-Vlaanderen zijnde de provinciale partners Regionaal Landschap Schelde-Durme, Toerisme Scheldeland, Toerisme Waasland zijnde de regionale partners Berlare, Boom, Bornem, Buggenhout, Dendermonde, Destelbergen, Hamme, Hemiksem, Kruibeke, Laarne, Niel, Puurs, Rumst, Schelle, Sint-Amands, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen, Zele zijnde de gemeentelijke partners Natuurpunt, vzw Durme, Algemeen Boerensyndicaat, Boerenbond, Landelijk Vlaanderen zijnde de private partners engageren zich gezamenlijk en in overleg te ijveren binnen het brede kader van Schelde Sterk Merk voor een RIVIERPARK SCHELDEVALLEI als bovenregionale attractie en ruggengraat van een kwaliteitsvol publiek en privaat BUITENGEBIED met als doel het behoud en de ontwikkeling van natuurwaarden, landschapswaarden, toeristisch-recreatief medegebruik en agrarische open ruimte voor een duurzame regionale economische ontwikkeling. 32

31 Daartoe is het noodzakelijk om: 1. Uitbouw en versterking van de getijdegebonden natuur en open ruimte in de Scheldevallei van Antwerpen tot Gent Het Regionaal Landschap Schelde-Durme neemt vanuit het strategisch project Schelde Sterk Merk samen met alle andere partners het initiatief om een Rivierpark Scheldevallei te realiseren. De kern van het Rivierpark zijn de Sigmagebieden en de bestaande natuur-, groen- en parkgebieden langs Schelde, Durme en Rupel, aangevuld met de open ruimte en de agrarische gebieden als extra verbinding tussen de natuurgebieden. Het Rivierpark bestaat uit zes grote deelgebieden (Polders van Kruibeke, Durmevallei, Kalkense Meersen en omgeving, Klein-Brabant, Dendermonde en omgeving, Rupelstreek) die zich elk verder ontwikkelen op verschillende snelheden met als gezamenlijk doel een Rivierpark Scheldevallei. De partners zullen het Rivierpark Scheldevallei lanceren in Voor de volledige ontwikkeling van het park inclusief de realisatie van de Sigmagebieden streven we naar Inzetten op sterke visies voor en overleg binnen het Rivierpark Scheldevallei De partners engageren zich om hun visies op inrichting, beheer, duurzame mobiliteit, recreatieve ontsluiting en marketing op elkaar af te stemmen voor het geheel en de deelgebieden van het Rivierpark Scheldevallei. Waar nodig worden in onderling overleg nieuwe visies opgemaakt. Het Regionaal Landschap Schelde-Durme coördineert vanuit Schelde Sterk Merk het proces van overleg. Het overkoepelende overleg vindt plaats in de stuurgroep en de begeleidingsgroep van Schelde Sterk Merk. We enten het overleg over het Rivierpark op de bestaande beheers- en overlegstructuren, zeker voor overleg op vlak van natuur, waterveiligheid, landbouw, toerisme en erfgoed. Specifiek voor de deelgebieden voorzien we een overlegstructuur per deelgebied. 3. Ontwikkelen en beheren van het gebied en recreatieve (rand)infrastructuur in en om dit Rivierpark Alle partners werken gecoördineerd aan de planmatige ontwikkeling van het gebied en de recreatieve (rand)infrastructuur in het gebied om de duurzame belevingswaarde te verhogen. De Vlaamse Waterweg, het Agentschap Natuur en Bos en het Regionaal Landschap Schelde-Durme rollen de bestaande huisstijl voor meubilair in de Sigmagebieden verder uit in hun gebieden en projecten in het Rivierpark. De andere partners engageren zich om deze huisstijl ook te gebruiken aan de onthaalpoorten die staan aangegeven in de visies op inrichting en recreatieve ontsluiting van het gebied. De ontwikkeling van het Rivierpark wordt afgestemd op het geactualiseerde Sigmaplan. Bij de verdere ontwikkeling van bestaande projecten - zoals het Sigmaplan, het Landinrichtingsproject in Klein-Brabant en Rupelstreek, het Natuurinrichtingsproject aan het Donkmeer, Van Steen tot Steen langs de Schelde - engageren de partners zich om bij deze projecten en processen rekening te houden met het Rivierpark Scheldevallei en zoveel mogelijk afstemming na te streven. 4. Engagement om instrumenten landinrichting in te zetten Binnen de opdrachten die VLM binnen het Rivierpark Scheldevallei heeft, engageert VLM zich om met de instrumenten van het decreet landinrichting het plan van aanpak voor het Rivierpark te helpen realiseren. Alle andere partners engageren zich, om waar nodig, diezelfde instrumenten mee in te zetten om de visie te realiseren. 5. Actief in de markt zetten van het Rivierpark Scheldevallei De partners zijn bereid samen te werken rond marketing en promotie en zullen binnen de eigen communicatiekanalen het Rivierpark Scheldevallei promoten. 33

32 Andere verbindende acties Sterk overleg Stuurgroep en begeleidingsgroep Van augustus 2017 tot augustus 2018 kwam de begeleidingsgroep twee maal en de stuurgroep één maal samen. De verslagen van deze vergaderingen vindt u als bijlage. Klankbordgroep Bij de ondertekening van het charter voor Rivierpark Scheldevallei nodigden we bewust zeer breed uit. Hiermee organiseerden we voor het eerst een klankbordgroep. Projectwerkgroepen Tenslotte waren er verschillende projectwerkgroepen voor de projecten in uitvoering. Schelde Sterk Merk poogde hierbij te kapitaliseren op bestaande overlegstructuren. Indien nodig werd een nieuwe structuur in het leven geroepen. Een deel van de projectmatige overlegstructuren zijn ingericht op basis van bepaalde deelgebieden binnen het werkingsgebied van Schelde Sterk Merk. We definieerden vijf deelgebieden, namelijk Kalkense Meersen Donkmeer, Dendermonde en omgeving, Klein-Brabant, de Durmevallei en Kruibeke en omgeving. De keuze voor deze deelgebieden is gemaakt omdat deze deelgebieden werkbare gehelen zijn waarbij veelal al een traditie van overleg tussen de betrokken lokale en bovenlokale partners bestond: Overlegstructuur Kalkense Meersen & Donkmeer De partners van Kalkense Meersen & Donkmeer komen regelmatig samen onder impuls van Emanuel Ramoudt die dit project voor Schelde Sterk Merk, provincie Oost-Vlaanderen en de 4 betrokken gemeenten coördineert. Overlegstructuur Klein-Brabant VLM startte in najaar 2015 een landinrichtingsproject op in Klein-Brabant. Schelde Sterk Merk was waarnemer in de planbegeleidingsgroep. Binnen deze groep zijn de belangrijkste partners 34

33 van Klein-Brabant vertegenwoordigd. Schelde Sterk Merk had in de loop van het voorbije jaar verschillende malen bilateraal overleg met VLM om elkaars initiatieven goed op elkaar af te stemmen. Als gevolg hiervan zaten we concreet samen rond de verdere uitwerking van het idee van een Rivierpark Scheldevallei, de realisatie van een erfgoedwandeling in Mariekerke/Sint-Amands en erfgoedvisie op Klein-Brabant. Op vlak van toerisme is er nauw contact en regelmatig overleg met Toerisme Klein-Brabant. Overleg Kruibeke (& Temse) In Kruibeke bestaat sinds jaar en dag een overlegforum ( Algemene vergadering ) tussen De Vlaamse Waterweg, ANB en de gemeente Kruibeke i.v.m. de Polders van Kruibeke. De Vlaamse Waterweg is hiervan de trekker. Schelde Sterk merk is lid van dit overleg. Dit forum wordt gebruikt om te overleggen over de voortgang van de projecten in Kruibeke. In het voorbije jaar kwamen we drie maal samen met dit forum. Bovendien was er zeer regelmatig overleg (7-tal keer) met de gemeente en alle stakeholders van de Polders van Kruibeke om samen De Polderij op te richten. Schelde Sterk Merk trok dit traject inhoudelijk. In het najaar werd De Polderij formeel opgericht. Tenslotte was er regelmatig overleg met de gemeente over Van Steen tot Steen langs de Schelde. Overlegstructuur opzetten Durmevallei In de Durmevallei werd de opmaak van een onthaal- en ontsluitingsvisie voor de Durmevallei in samenwerking met De Vlaamse Waterweg, ANB, Regionaal Landschap Schelde-Durme, Toerisme Oost-Vlaanderen, Toerisme Scheldeland en Toerisme Waasland en de vijf gemeenten rond de Durme (Zele, Temse, Hamme, Waasmunster en Lokeren) afgerond. In het voorbije jaar werd hierover meer dan 10 keer vergaderd. Overleg met Dendermonde Met het bestuur en de administratie van Dendermonde, de enige stad binnen het werkingsgebied, hielden we onze halfjaarlijkse vergadering. We spraken af samen te werken voor rond de ontwikkeling van de groene fortengordel rond de stad en we bestudeerden de haalbaarheid van het aantrekken van een hotel naar Dendermonde. Resultaat was dat het aantrekken van een middelgroot hotel niet haalbaar bleek. Recent bespraken we ook de mogelijkheden voor samenwerking met de professionele reissector. Naast de overlegmomenten binnen de deelgebieden had Schelde Sterk Merk regelmatig overleg met een aantal sleutelspelers in de Scheldevallei: Overleg met Regionaal landschap Schelde-Durme Schelde Sterk Merk was ingebed in het Regionaal Landschap. Uiteraard betekende dit dat de banden bijzonder kort en hecht zijn en dat Schelde Sterk Merk 100% deel uitmaakte van alle overlegorganen van het Regionaal Landschap. Overleg met De Vlaamse Waterweg Schelde Sterk Merk was lid van de Sigma-Klankbordgroep van De Vlaamse Waterweg. Daarnaast was er veelvuldig contact met De Vlaamse Waterweg via de verschillende projecten (cf. Overleg in Kruibeke, Durme-overleg, Life SPARC-overleg, ). Bovendien werden bijkomend afspraken gemaakt met De Vlaamse Waterweg voor het uitrollen van een huisstijl in de Scheldevallei. Dit past ook al binnen het project Rivierpark Scheldevallei. Overleg met ANB Ook met ANB werd verder structureel overlegd naar aanleiding van een aantal projecten, namelijk de realisatie van de natuurbelevingspaden in de Scheldevallei en de uitvoering van het 35

34 Europees subsidiedossier voor Life SPARC. Bij dit laatste project is ook De Vlaamse Waterweg een kernpartner. Voor de natuurbelevingspaden is een lastenboek afgewerkt in najaar Overleg met de toeristische diensten Schelde Sterk Merk overlegt op structurele wijze met de toeristische spelers in de Scheldevallei Toerisme Provincie Antwerpen, Toerisme Oost-Vlaanderen, Toerisme Scheldeland en Toerisme Waasland -. We kamen in het najaar en het voorjaar nog samen i.v.m. de uitvoering van het logiesplan Scheldevallei. Bovendien steunden we onder andere Boerenbond en Plattelandscentrum Meetjesland voor de opstart van het PDPO-project Toerismeboeren. Overleg i.v.m. Van Steen tot Steen langs de Schelde Voor Van Steen tot Steen langs de Schelde werd het voorbije jaar verder overleg gepleegd met allen partijen afzonderlijk. Een overkoepelende coördinatievergadering kwam voor het eerst samen in juni 2017 en nogmaals in november De structurele werkgroepen voor dit project zijn deels opgestart en deels in oprichting. 36

35 Onthaalplannen voor Berlare-Kalkense Meersen In 2016 werd een onthaalplan voor het Donkmeer en de Kalkense Meersen Land van meersen en meer gefinaliseerd en goedgekeurd. Visiekaart die opeen ruimtelijke manier een overzicht geeft van alle ambities voor het plangebied Emanuel Ramoudt werd hiervoor aangeworven en is sinds 1 augustus 2017 aan de slag. Enerzijds is er structureel overleg over overlast in de Kalkense Meersen en Donkmeer. We vergaderden hierover regelmatig met de gemeenten Berlare, Wichelen, Wetteren en Laarne, provincie Oost- Vlaanderen, Toerisme Scheldeland, VLM, ANB, RLSD. Anderzijds komen de gemeenten Berlare, Wichelen, Wetteren en Laarne regelmatig samen voor de uitvoering van het onthaalplan voor de Kalkense Meersen en Donkmeer. Concrete gezette stappen in de voorbije maanden zijn: Actieplan De betrokken partijen maakten samen een actieplan op. Communicatieplan en huisstijl Een gezamenlijke huisstijl werd opgemaakt en over gezamenlijke communicatie werden concrete afspraken gemaakt. Ondertekening van een charter De betrokken partijen ondertekenden op 27 mei een charter over de uitvoering van het onthaalplan. Dit was ook het moment dat ze voor het eerst naar buiten kwamen naar hun bewoners toe. 37

36 Overzicht van de feestelijke activiteiten op 27 mei anv de ondertekening van het charter Voorbeeld huisstijl Kalkense Meersen Donkmeer 38

37 Onthaal- en ontsluitingsplannen voor de Durmevallei In de Durmevallei gunden we in de loop van december 2016/januari 2017 een overheidsopdracht voor de opmaak van een onthaal- en ontsluitingsvisie voor de Durmevallei in samenwerking met De Vlaamse Waterweg, ANB, Regionaal Landschap Schelde-Durme, Toerisme Oost-Vlaanderen, Toerisme Scheldeland en Toerisme Waasland en de vijf gemeenten rond de Durme (Zele, Temse, Hamme, Waasmunster en Lokeren). Deze studie is in juni 2018 afgerond. Op 24 september 2018 werd met deze visie naar buiten gekomen tijdens de ondertekening van een charter voor de Durmevallei. Met deze studie bereikten we met alle partijen na tientallen jaren eindelijk een consensus over de al dan niet verharding en het gebruik van de jaagpaden en dijken in de Durmevallei. 39

38 Mobiliteit: Waterbus De waterbus is in zomer 2017 van gestart gegaan. Na uitgebreid overleg met vele partijen is Kruibeke opgenomen als stopplaats voor de Waterbus. Temse en Bornem als stopplaats Met het Havenbedrijf en de exploitant werden ondertussen afspraken gemaakt om een haalbaarheidsstudie uit te voeren voor het doortrekken van de lijn tot Temse/Bornem. Deze studie moet tegen najaar 2018 klaar zijn. 40

39 Ontwikkeling van de zone Wetteren Den Blakken We bestudeerden in 2018 het gebied tussen de dorpskern van Wetteren- het provinciaal domein Den Blakken-Schelde-spoor met als doel de binding tussen deze vier polen te versterken door de natuurwaarden te behouden, versterken en beheren en door de doorwaadbaarheid van het gebied te versterken. Basisidee is verbinden van het groen met twee doelstellingen: 1. Deze zone toegankelijker te maken voor wandelaars en fietsers. Hierbij kijken we in de eerste plaats naar inwoners van Wetteren en recreanten uit de omgeving. Door verschillende paden te maken willen de verspreide groenpolen met elkaar verbinden en vervlechten. We kunnen verschillende paden maken maar we kunnen ook een lus maken. Deze lus zou volgenden kunnen zijn: Vertrekkende van vb. het zeshoekplein in het centrum van Wetteren, via Hekkerstraat naar De Warande, 18 Augustuslaan kruisen om door het parkkerkhof richting stuifduin te gaan. Vandaar naar domein Den Blakken, de Wegvoeringsstraat kruisen richting Scheldefietspad, via de tuin van de zusters richting OCMW tuin. Verder naar het in aanbouw zijnde nieuw administratief centrum, waar vanaf De Schelde een groencorridor is voorzien tot op het marktplein. Dan via de stadstuin terug naar het zeshoekplein. Zo is de lus gesloten, mits het aanleggen van een paar veilige oversteekplaatsen. Nu zijn dit allemaal aparte groenpolen dicht bij het centrum, door ze met elkaar te verbinden brengen we het groen naar de mensen toe en zou het veelvuldig gebruikt kunnen worden. Verder zou het ook een toeristische aantrekkingskracht kunnen hebben. Verder zou ook de link met de Serskampse bossen kunnen bekeken worden, onder andere in het kader van Gestroomlijnd Landschap van de provincie Oost-Vlaanderen. Op lange termijn 41

40 kan voor fietsers gekeken worden of de link met Schellebelle ook via het hinterland en niet alleen via het jaagpad aan de Schelde gemaakt kan worden. 2. Daarnaast willen we natuurbehoud en beheer ondersteunen. Bij natuurbehoud en beheer ondersteunen denken we in de eerste plaats aan een bosbeheerplan en de uitvoering hiervan voor het domein van de Zusters. Bovendien willen we hier aandacht voor goede verbindingen van natuur (vb. tussen kerkhof en gebied van ANB, tussen domein van de zusters en het centrum, verbinding tussen Den Blakken en de Schelde voor vleermuizen, ). In het voorbije jaar zaten we verschillende keren samen met een aantal mensen van de provincie Oost-Vlaanderen, de gemeente Wetteren en het Regionaal Landschap Schelde-Durme over een aantal gedeelde vragen m.b.t. het gebied tussen centrum Wetteren en provinciedomein Den Blakken van de Schelde tot de spoorlijn. We denken dat voor dit project dit ook de belangrijkste partners zijn, aangevuld met ANB en de Zusters/bisdom/scholen. Om dit te bereiken wilden we een PDPO-project indienen. Uiteindelijk werd gekozen dit niet te doen omdat de gemeente Wetteren momenteel geen rol als strekker kan opnemen. 42

41 Toerismeboeren In het werkingsgebied van Schelde Sterk Merk was de informatie over korte keten en hoevetoerisme erg versnipperd. Een stagiaire deed in 2016 een onderzoek bij 22 bedrijven om een totaalbeeld van de situatie rondom korte keten en hoevetoerisme te krijgen. Op basis hiervan nam Schelde Sterk Merk het initiatief om een aanmelding in te dienen in Oost- Vlaanderen voor een PDPO-dossier over hoevetoerisme 2.0 i.s.m. onder andere Boerenbond, Toerisme Oost-Vlaanderen en Plattelandscentrum Meetjesland. Doelstellingen van het PDPO-project Naast het feit dat agrarische ondernemers steeds meer zoeken naar nieuwe vormen van landbouwverbreding, biedt het uniek en belevenisvol verblijven bij de land-en tuinbouwer kansen voor de recreatieve ontsluiting van het platteland. De vraag naar unieke toeristische logiesbeleving in het buitengebied stijgt, en de afstemming van de vraag van de toerist en mogelijke kansen voor de land- en tuinbouw is dan ook een uitdaging waarop dit project een antwoord wil bieden. Het project richt zich op het kwalitatief verblijf op de boerderij, waarbij kan gedacht worden aan minicampings, boerderijcampings en met uitbreiding aan vb. glamping, campingpods, bubbletenten, kampeerautoterreinen,... Door ondermeer volgende acties: Het verzamelen van informatie, veldverkenning, deskundigheidsontwikkeling en een beperkte benchmark met betrekking tot oa. wettelijke bepalingen, een frame voor rendabiliteitsberekening, uitwerking van draaiboek voor de opstart en uitbouw van kampeermogelijkheden en toeristische beleving op de boerderij. Detecteren van concrete opportuniteiten (locaties/geïntersseerde ondernemers), opzetten van individuele ondersteuning voor het realiseren van 6 à 10 pilots (oa. vergunningen, buisinessplanning, kwaliteitsvolle en duurzame inrichting, aansluiting bij regiomarketing, ondernemersschap, toeristisch onthaal en promotie) Het zoeken en de begeleiding van individuele ondernemers op maat, op het vlak van randvoorwaarden, wettelijke verplichtingen, bedrijfsvoering en rendabiliteit van het aanbod dat zij willen realiseren. Uitwerking en uitbouw van een duurzame structuur voor de samenwerking van de ondernemers, die mogelijks consoliderend kan resulteren in een juridische vorm, maar liefst maximaal aansluit bij bestaande structuren (cfr. VeKaBo, vereniging kampeerboeren in Nederland). Uitwerken van een aanbod, vanuit actuele toeristische trends waarbij de klemtoon gelegd wordt op kwalitatieve (beleefbare)omgeving, dat flankerend versterkend werkt op die beleving, zoals aanvullende logiesmogelijkheden, verblijfsarrangementen, doe-pakketten, educatie, Uitwerking promotie en communicatie naar zowel de potentiele deelnemende ondernemers als naar mogelijke stakeholders (B2B,toeristische diensten, ) en potentiele doelgroepen in Vlaanderen en Nederland. Het project krijgt subsidies voor: Personele inzet van promotor en copromotoren voor de realisatie van de omschreven acties Begeleiding op maat van de betrokken ondernemers Mogelijkie oprichting van een structureel samenwerkingsverband en acties gericht op de toeristische sector Concreet uitwerken van een flankerend toeristisch aanbod Uitbouw en trealisatie van communicatie en promotie ifv doelgerichte acties 43

42 Mogelijks gemeenschappelijke investeringen ten behoeve van deelnemende ondernemers Begeleiding en vorming van betrokken land- en tuinbouwers Algemene projectadministratie & coördinatie Opstart van het PDPO-project Voorjaar 2018 werd het PDPO-project opgestart. Schelde Sterk merk neemt deel aan de uitvoering van dit PDPO-project en zetelt in de stuurgroep. 44

43 Realiseren ruimtelijke visie Donkmeer Visualisering van een deel van de ruimtelijke visie voor Berlare De uitvoering van dit plan vroeg om een bovenlokale coördinator. Emanuel Ramoudt werd hiervoor aangeworven en is sinds 1 augustus 2017 aan de slag. In het najaar werd i.s.m. Horecapartners een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar investeringen in logies in recreatiegebied waarvan Toerisme Vlaanderen eigenaar is. Op basis van de ruimtelijke visie werd een actieplan opgesteld. In het voorjaar liep een intensief traject van bevragingen, gesprekken en workshops om de ruimtelijke visie up to date en concreet te maken. 45

44 Uniforme huisstijl voor meubilair In het kader van Sigma lieten De Vlaamse Waterweg en ANB voor de Polders van Kruibeke een huisstijl ontwikkelen. Deze huisstijl is ondertussen geadopteerd door De Vlaamse Waterweg als hun Sigmahuisstijl voor de ganse Scheldevallei. Schelde Sterk Merk riep de partners van het strategisch project op om deze huisstijl ook consequent toe te passen. Met De Vlaamse Waterweg en Agentschap Natuur en Bos werden verdere afspraken gemaakt over hoe we samen deze huisstijl verder uitrollen in de Scheldevallei. De eerste concrete realisaties zitten in de pijplijn. In het charter voor het Rivierpark Scheldevallei staat ook het engagement mee opgenomen dat de partners deze huisstijl ook zullen gebruiken. In 2018 werden bovendien in het kader van Schelde Sterk Merk 24 picknick plekken in de Scheldevallei gecreëerd in deze nieuwe huisstijl. Op 2 september openen we al 12 van deze picknickplekken met een feest in de Scheldevallei. Kaart van de folder voor het evenement op 2 september

45 Voorbeelden van de huisstijl voor de Scheldevallei 47

46 Opstart LIFE SPARC Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen van de Schelde en haar zijrivieren. En tegelijk de waardevolle Scheldenatuur een boost geven. Dat is het doel van het Sigmaplan. In het kader van het Sigmaplan dienden 4 partners Agentschap Natuur en Bos, De Vlaamse Waterweg, Regionaal Landschap Schelde-Durme/Schelde Sterk Merk en het Waterbouwkundig Laboratorium - een dossier in bij Europa om de uitvoering van het Sigmaplan mee te ondersteunen. Het project werd LIFE SPARC of Space for Adaptating the River Scheldt to Climate Change gedoopt. Met dit project net zoals met het Sigmaplan gaan we immers de strijd met de klimaatverandering aan. Door de klimaatverandering stijgt het zeeniveau en komen stormen en zware regenval steeds meer voor. Als getijdenrivier is de Schelde hier extreem gevoelig voor. Europa keurde dit project goed. Het focust op het gebied tussen Dendermonde en Rupelmonde. Hiermee hebben we een budget van ter beschikking (waarvan 2,5 miljoen Europese subsidie) om 4 grote doelen na te streven: De vallei wapenen tegen de klimaatverandering door ruimte aan de rivier te geven. Door ontpolderingen en door overstromingsgebieden aan te leggen kan overtollig water bij storm in deze gebieden opgevangen worden zodat overstromingen voorkomen worden. Met deze maatregelen zal het hoogwaterniveau ter hoogte van Dendermonde met 35 centimeter zakken. Herstel van de getijdennatuur en de veerkracht van de natuur tegen klimaatverandering vergroten. Hiermee stimuleren we ook de aanwezigheid van onder andere de blauwborst, de bever, de lepelaar, de kwak en de zilverreiger. Delen van de kennis met andere getijdengebieden in Europa. Publieke steun vergroten voor de maatregelen tegen klimaatverandering 48

47 Schelde Sterk Merk en het Regionaal Landschap Schelde-Durme zetten vooral in op het vergroten van het draagvlak en de medeverantwoordelijkheid door sterk in te zetten op publieksbemiddeling. We werken samen met Agentschap Natuur en Bos, Waterwegen en Zeekanaal NV en andere partners aan: Communicatie over het project naar inwoners en bezoekers Organisatie van de Scheldehappening vanaf 2019: wandelen, fietsen en varen om te leren over de Scheldevallei en de klimaatverandering Betrekken van inwoners en bezoekers door opleiding van gidsen, ontwikkelen van gegidste wandelingen, betrekken van ondernemers als ambassadeur en opstarten van natuurouders van Rupelmonde tot Dendermonde Een animatie en time lapse film over het gebied, de klimaatverandering en het project Natuurbelevingspaden aan de Durme, aan de Notelaer in Hingene en aan Vlassenbroek Deze acties passen naadloos in de plannen voor het strategisch project rond het Rivierpark Scheldevallei. We zullen met de uitbouw van de publieksbemiddeling (gidsing, ambassadeurs, natuureducatie) binnen LIFE SPARC bouwen aan een Schelde-overkoepelende publieksbemiddeling die van cruciaal belang is voor de realisatie van het Rivierpark Scheldevallei. In september werd dit project formeel opgestart. In maart 2018 ging Lise Neirinckx aan de slag. Zij zal het SPARC-project helpen uitvoeren. 49

48 Inspiratie voor andere projecten Schelde Sterk Merk werd in het derde werkingsjaar steeds meer een voorbeeld voor andere projecten. Het project werd op verschillende studiedagen voorgesteld, zoals: De jaarlijkse studiedag van Toerisme Provincie Antwerpen voor de toeristische sector Het overlegplatform van gouverneur Briers voor de provincie Oost-Vlaanderen De studiedag van het Europese project Scalluvia De viering van 10 jaar regionale landschappen in de provincie Antwerpen 50

49 Huisstijl Schelde Sterk Merk kreeg een eigen logo dat dicht aanleunt bij de bestaande huisstijlen van het Regionaal Landschap Schelde-Durme en Toerisme Scheldeland met als doel hiermee complementair te zijn. Daarnaast werd de eigen website, verder ingevuld en actiever updatet met nieuws. Deze site is niet gericht naar het brede publiek maar is in de eerste plaats bedoeld voor de stakeholders en partners van het strategisch project. Op vlak van communicatie werd Schelde Sterk Merk regelmatig meegenomen in de communicatie van het Regionaal Landschap, de diensten van gouverneur Briers en andere partners. Het project kwam veelvuldig in de pers n.a.v. de toekenning van een hefboomsubsidie door Toerisme Vlaanderen voor Van Steen tot Steen langs de Schelde en door het koninklijk bezoek aan het kasteel van Wissekerke maar evengoed bij de ondertekening van het charter voor Rivierpark Scheldevallei. 51

50 Artikel Het Nieuwsblad, 30 januari 2018 Artikel Het Laatste Nieuws, 30 januari 2018 Artikel Gazet van Antwerpen, 30 januari

51 Samenvatting in kaarten en schema s Schematische weergave van de strategie van Schelde Sterk Merk MISSIE Ruimte bieden om te leven en te beleven in de Scheldevallei tussen Antwerpen en Gent VISIE (1) Maximaal draagvlak en medeverantwoordelijkheid (Samen door een sterk overleg en door een sterke visie) VISIE (2) Schelde- en Durme-estuarium als Europese biodiversiteitshotspot & Schelde- Durmeestuarium als toeristisch-recreatieve attractiepool (Ruimte om te leven voor mensen, fauna en flora & Ruimte om te beleven) WERF (1) Van Steen tot Steen langs de Schelde WERF (2) Rivierpark Scheldevallei WERF (3) Andere verbindende acties ACTIES Met ruimtelijke impact en op vlak van onthaal en ontsluiting, publieksbemiddeling, beleving, logies, duurzame mobiliteit en duurzame landbouw Overzichtskaart Hieronder bieden we een kort overzicht van de besproken acties in het werkingsgebied. In dit overzicht staan zowel de voorbije, lopende als mogelijke toekomstige acties opgelijst. De acties specifiek voor Rivierpark Scheldevallei zullen maar gerealiseerd worden tijdens de uitvoering van het strategisch project Op weg naar een Rivierpark Scheldevallei. 53

52 Schelde Sterk Merk, Actiekaart voor het ganse werkingsgebied, 2017

53 Schelde Sterk Merk, Actiekaart voor de Polders van Kruibeke, 2017

54 Schelde Sterk Merk, Actiekaart voor Klein-Brabant,

55 Schelde Sterk Merk, Actiekaart voor de Durmevallei,

56 Schelde Sterk Merk, Actiekaart voor de Dendermonde en omgeving,

57 Schelde Sterk Merk, Actiekaart voor Kalkense Meersen en Donkmeer,