Datum : 20 april 2017 Penvoerders : L. de Vetten MSc en J. Faber MSc. 1) Introductie

Transcriptie

1 Onderwerp : Plan pilot Bloemrijk Loven Datum : 20 april 2017 Penvoerders : L. de Vetten MSc en J. Faber MSc 1) Introductie Het algemeen beeld bij een bedrijfsterrein is grijze gebouwen, vrachtwagens en asfalt. Dit doet af aan het imago van de bedrijven die staan op het terrein. Maar natuur kan ook naar de stad en bedrijfsterreinen worden gehaald. Door natuurlijk groen verbetert het beeld en de kwaliteit van de leefomgeving. Wij stellen dan ook voor om de omgevingskwaliteit op bedrijventerreinen te verhogen door slim en functioneel gebruik te maken van bloemrijke bermen. En waar beter te beginnen dan op het bedrijfsterrein waar wijzelf gelegen zijn: Loven te Tilburg. Het bestuur van het bedrijventerrein wil zich inzetten voor een vitaal en duurzaam Loven. Gemeente Tilburg wil groen en biodiversiteit in de stad stimuleren. De bermen op Loven vormen een groot oppervlak waar ruimte gegeven kan worden aan een grote diversiteit aan plantensoorten. Daarnaast kan het gebied functioneren als foerageergebied en stepping stone tussen natuurgebieden voor bijvoorbeeld bijen en vogels. Naast een verbetering van het beeld en de biodiversiteit, kennen wij meer functies toe aan bloemrijke bermen, zoals verbetering van de bodemkwaliteit, verdamping/infiltratie, en klimaatadaptatie. Dit geheel komt ten goede aan het imago, aantrekkelijkheid en invulling van MVO van het bedrijventerrein en de hierop liggende bedrijven, wat in financiële meerwaarde is uit te drukken. Door een integrale kijk en goede communicatie proberen we met alle betrokken partijen dit voor elkaar te krijgen. We hebben overleggen gevoerd en een presentatie gegeven voor diverse betrokken partijen: gemeente Tilburg (ecologie, water, gebiedsbeheer), Dolmans Landscaping, Vitaal Loven, BORT en bedrijven op Loven, waarbij in het algemeen positief is gereageerd op het projectvoorstel. Gezamenlijk zijn we tot een pilotlocatie gekomen, die in dit stuk verder is uitgewerkt. Afbeelding 1: Visualisatie van het mogelijke zomerbeeld van (bloemrijke) bermen bij het bedrijventerrein Loven Plan pilot Bloemrijk Loven 1

2 2) Pilotlocatie De pilotlocatie moet niet te klein zijn en enkele verschillende habitats bevatten (schaduw, zon, nat, droog). Hiermee kunnen verschillen in groei naar voren komen, die bij een opschaling meegenomen kunnen worden (bijvoorbeeld in relatie tot de keuze voor een ander mengsel of beheer). Op de ledenvergadering van Vitaal Loven en BORT is door de aanwezigen aangegeven dat er een voorkeur is voor een pilotlocatie. Hierbij is gewezen op de Gelrebaan omdat dit de zichtlocatie van Loven is, de bermen breed zijn en op enige afstand liggen van bedrijven. Een deel van de Jules Verneweg is hieraan toegevoegd omdat de aaneengesloten bermen daar een eerste aanzet kunnen zijn voor het beleidsplan van de gemeente Tilburg om groene verbindingen te creëren tussen gefragmenteerde natuurgebieden en tevens als een ander soort habitat kan worden gekarakteriseerd (schaduwrijker, droger). In afbeelding 2 is de pilotlocatie weergegeven. De bermen aan de Gelrebaan beslaan circa 1,35 hectare. Hiernaast is aan de Jules Verneweg een klein proefvak opgenomen. Afbeelding 2: Ligging pilotlocatie op Loven, zie kaartbijlage voor details. 3) Mengsel Bodem Uit observaties en het bodemarchief van Geofoxx blijkt dat de grond tot 1,5 m-mv bestaat uit nutriëntarm zand (zeer fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak wortelhoudend). Plaatselijk zijn leemlagen in de ondergrond aanwezig. Tevens blijkt uit het bodemarchief dat de grond bij de Jules Verneweg ongeveer 1 tot 3% organische stof bevat. Er wordt door Cruydt-Hoeck, specialist in wildebloemenzaden, aangegeven dat een organisch stofgehalte van ca. 5% leidt tot de goede groeiomstandigheden (o.a. vasthouden water en nutriënten). De algemene bodemgesteldheid kan een belemmering zijn voor het ontkiemen van het bloemenmengsel. Plan pilot Bloemrijk Loven 2

3 Gewenst beeld In overleg met de verschillende partijen is het gewenste beeld bepaald. Het doel is om groenstroken te creëren die ecologische zones met elkaar verbinden en bijdragen aan de biodiversiteit, passend binnen de wensen voor een strakke uitstraling en veiligheid van het bedrijventerrein. Biodiversiteit o Geen/weinig grassen (concurrentie met bloemen) o Alleen inheemse plantensoorten o Spreiding qua bloeitijd en voedselaanbod Strakke uitstraling en veiligheid o Duidelijk moet zijn dat dit beeld resultaat van bewust beheer is o Maaien van de eerste 50 centimeter van de kant o Korte vegetatie (maximaal 0,5 m) o Mogelijk extra maaien bij verkeersknooppunten o Geen bont kleurenmengsel o Weinig een-jarigen (geen vals beeld in het eerste bloeijaar) Hierbij wordt opgemerkt dat een-jarigen of pioniersoorten alsnog spontaan in het eerste jaar meer aanwezig kunnen zijn door natuurlijke uitzaaiing. De toekomstige vegetatie, met name bij de Jules Verneweg, zal beïnvloed worden door schaduwwerking en vochtonttrekking van bomen. In combinatie met het laag gehalte organisch materiaal, dat vocht vast houd, kan het op plaatsen waar veel bomen staan zo zijn dat de dekkingsgraad van de begroeiing lager is in het eerste jaar. Er kan dus een verschillend beeld ontstaan. Uit de pilot zal blijken hoe goed de vegetatie aanslaat op de diverse locaties. Bloemenmengsel Er is bij deze pilot gekozen voor het zadenmengsel van Cruydt-Hoeck op basis van het gewenste beeld (weinig eenjarigen, geen grassen, inheemse soorten, kleur, hoogte etc.). Tevens heeft Cruydt-Hoeck op verzoek gekeken naar de mogelijkheden om plantensoorten toe te voegen om de biodiversiteit te vergroten. Hierbij is tevens gekeken naar soorten die bijdragen aan de bijen- en vlinderstand en uit de familie van de vlinderbloemigen (fabaceae), komen. Van vlinderbloemigen zijn bekend dat zij bijdragen aan de bodemkwaliteit (stikstofvastlegging, aeratie van bodem door worteling). De specificaties van het voorgestelde zadenmengsel zijn opgenomen in onderstaande tabel. De acht planten die zijn toegevoegd aan het reguliere M5 mengsel zijn in tabel 1 gemarkeerd met een ster (*). Plan pilot Bloemrijk Loven 3

4 Tabel 1: M5+ mengsel van Cruydt-Hoeck Latijn Nederlands Kleur Hoogte (m) Begin Bloei (maand) Eind Bloei (maand) Nectar 1 Pollen 1 Achillea millefolium* Duizendblad wit 0, Bellis perennis Madeliefje wit 0, Cardamine pratensis Pinksterbloem roze 0, Crepis capillaris Klein streepzaad geel 0, Erodium cicutarium Gewone reigersbek roze 0, ?? Hypochaeris radicata Gewoon biggenkruid geel 0, Leucanthemum vulgare* Gewone margriet wit 0, Linaria vulgaris* Vlasbekje geel 0, Leontodon autumnalis Vertakte leeuwentand geel 0, Lotus corniculatus Gewone rolklaver geel 0, Medicago lupulina Hopklaver geel 0, Plantago lanceolata Smalle weegbree wit/bruin 0, Prunella vulgaris Gewone brunel roze 0, Ranunculus repens Kruipende boterbloem geel 0, Rumex acetosella* Schapenzuring rood 0, ?? Silene dioica* Dagkoeksbloem roze 0, ?? Thymus pulegioides* Grote tijm roze 0, Trifolium arvense* Hazenpootje wit 0, Trifolium dubium Kleine klaver geel 0, Trifolium pratense* Rode klaver roze Trifolium repens Witte klaver (cv) wit 0, * : Planten die toegevoegd zijn aan het reguliere M5 mengsel. 1 : Bijen en vlinders zijn gebaat bij een hoge nectar- en pollenwaarde. Hoe hoger de waarde (van nul tot vijf), hoe meer de betreffende plant op nectar of stuifmeel wordt bevlogen. De waarden zijn afhankelijk van de kwaliteit, kwantiteit en toegankelijkheid van de nectar en stuifmeel. Hiernaast is ook de herkenbaarheid van de plant belangrijk (veel bloemen).? : Op de website zijn geen gegevens bekend van de nectar en/of pollenwaarde van deze specifieke plant. Binnen dit zadenmengsel zitten ook de planten dagkoeksbloem, vlasbekje en klein streepzaad. Deze planten kunnen hoger worden dan gewenst is (>0,5 m). Deze planten groeien echter meestal beter op een voedselrijke grond. Gezien de voedselarme grond op de pilotlocatie zullen de planten vermoedelijk tot beperkte hoogte uitgroeien. Bronnen: 4) Aanleg De bestaande grasmat wordt afgeschrapt en afgevoerd. Hierbij wordt gelet op de oppervlakkige boomwortels aan de hand van een boom effecten analyse (BEA). De bodem wordt geëgaliseerd met een trekker en egalisatieraam (handmatig rondom bomen). Plaatselijk wordt onder bomen bodemverbetering toegepast (compost) zodat meer vocht wordt vastgehouden. Met een trekker en zaaicombinatie wordt het bloemenmengsel gezaaid (handmatig rondom bomen). Het werk wordt in het voorjaar van 2017 uitgevoerd door Dolmans Landscaping (groenaannemer bedrijventerreinen Tilburg). Plan pilot Bloemrijk Loven 4

5 5) Beheer Het beheer wordt uitgevoerd door Dolmans Landscaping (groenaannemer bedrijventerreinen Tilburg). 1 e jaar: Het eerste jaar is een investeringsjaar met weinig bloei in het bloemrijk grasland. Om dit te compenseren is naast de zadenmengsel uit tabel 1, een klein percentage eenjarige akkerbloemen meegenomen in het zadenmengsel. Zie link Door de grondbewerking voor het inzaaien, komen er mogelijk snelgroeiende onkruiden op zoals melde en perzikkruid. Mochten deze onkruiden opkomen, gaat dit ten koste van heet meerjarig mengsel. In dat geval wordt er in het eerste jaar drie tot vijf keer gemaaid en wordt het maaisel afgevoerd. De begroeiing mag dan niet hoger worden dan zo n twintig centimeter en moet worden terug gemaaid tot zo n vijf centimeter. Bij de laatste maaibeurt van het jaar blijft het maaisel liggen. Met een trekker met sleep wordt de toplaag bewerkt om eventueel bloemenzaad in te werken. Zodoende wordt vrijgevallen zaad in contact gebracht met de bodem. Daarna wordt het maaisel afgevoerd. Dit vindt plaats in september voor de bladval van de bomen. Zodoende wordt er bij het bladruimen geen zaad afgevoerd. Vanaf 2 e jaar: Vanaf het tweede jaar kan er worden overgaan op één keer per jaar maaien en afvoeren in september. Het maaisel blijft liggen na maaien zodat zaden in de bodem terecht komen. Dan vindt tevens weer een toplaagbewerking plaats met trekker en sleep om bloemenzaad in te werken. Daarna wordt het maaisel afgevoerd. De maaiwerkzaamheden worden vóór de bladval van de bomen uitgevoerd. Door een constant beheer wordt een stabiele bloemrijke vegetatie verkregen, doordat soorten zich in de vegetatie kunnen vestigen en handhaven. Een strook van 0,5 m langs de weg wordt intensief gemaaid (10x per jaar) om te voorkomen dat begroeiing tot op de weg hangt en er goed zicht is bij verkeerspunten (veiligheid) en om een nette uitstraling te geven. Het maaisel is gering en blijft liggen. Plan pilot Bloemrijk Loven 5

6

7 geofoxx.nl