Boeren voor bijen. Bijensymposium 22 oktober Pieter Verdonckt inagro vzw
|
|
- Fanny Bogaerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Boeren voor bijen Bijensymposium 22 oktober 2011 Pieter Verdonckt inagro vzw
2 Pollen en nectar in het landbouwlandschap Wat kan je als landbouwer doen voor bijen? Opzet experimentele pollen en nectarranden Resultaten Voorlopige conclusies Tips voor inzaai en beheer Accelerate Global Growth Opportunities > lorem ipsum dolor
3 Bijensterfte Directe effecten Intoxicatie door onoordeelkundig gebruik van gewasbeschermingsmiddelen (insecticiden) Verdwijnziekte Ziekten en Virussen Varroa-mijt Verlies van habitat en versnippering Maaibeheer Intensivering van de landbouw Gebruik van meststoffen Gebruik van gewasbeschermingsmiddelen (herbiciden) Achteruitgang van areaal vlinderbloemigen Eenzijdig of gebrekkig voedselaanbod Afname van pollen en nectar
4 Intensivering van de landbouw
5 Interessante landbouwteelten voor (honing)bijen
6 Intensief beheerde graslanden Maaibeheer in bermen en randen
7 Onoordeelkundig gebruik van herbiciden
8 Hoe kan de landbouwsector bijdragen? (1) Voedsel (2) Nestgelegenheid (3) Gewasbeschermingsmiddelen.
9 (1) Voedsel: Herken en behoud natuurlijke vegetatie Paardebloem Paarse dovenetel
10 (1) Voedsel: Aandacht voor bedrijfs- en landschapsbeplanting Kies streekeigen boom- en struiksoorten als leverancier van nectar en stuifmeel. Beschikbaar via :
11 Zorg voor bloeiende perceelsranden Inzaai met 40% Engels raaigras of Italiaans raaigras, 50% andere grassen 10% vlinderbloemigen (luzerne, rode of witte klaver).
12 Vroeg bloeiende groenbedekkers Phacelia Bladrammenas Gele mosterd Of andere als Bernagie, Nootzoet raapzaad, boekweit,
13 Inzaai van bloemenmengsels Bron: Marek Nowakowski
14 (2) Nestgelegenheid Bron: Gary Bentrup (USDA National Agroforestry Center) Bron: Mike Edwards(BWARS)
15 (3) Verminder risico s voor bijen bij gebruik van insecticiden en herbiciden. Lees aandachtig het etiket en respecteer de aanbevelingen voor bijen; Werk op een milieubewuste manier; pas de IPMrichtlijnen toe (IPM = geïntegreerde gewasbescherming) Volg de goede landbouwpraktijken In tegenstelling tot vele plaagsoorten zijn hun natuurlijke vijanden en bestuivende insecten niet in staat om zich snel te vermenigvuldigen.
16 Experiment pollen en nectarranden - In 2010: inzaai van 4 x 4 bloemenmengsels bij 6 landbouwers (regio brugge) (16 proefvlakjes) - Monitoring meerdere malen per jaar dmv transecten (2 x 12 min), pan traps (24 uur) en nesttkasten (gans seizoen) -
17 Tubinger
18 Streekeigen bloemen Samenstelling: Éénjarigen en meerjarigen grote klaproos, korenbloem, citroengele honingklaver, witte honingklaver, gewoon biggekruid, vertakte leeuwentand, gewone margriet, gewone rolklaver, muskuskaasjeskruid, hopklaver, vogelwikke, beemdooievaarsbek, gewone smeerwortel, boerenwormkruid, gewone brunel, akker-vergeet-menietje, klein streepzaad.
19 Streekeigen gras-bloemen Samenstelling: 85% grassen en 15 % kruiden roodzwenkgras, gewoon struisgras,veldbeemdgras,gewone rolklaver, duizendblad, wilde peen, gewone margriet, knoopkruid, muskuskaasjeskruid, grote klaproos, korenbloem en avondkoekoeksbloem.
20 Klaver Samenstelling: Witte en rode klaver, luzerne, esparcette en inkarnaat
21 Resulaten van de transecten 2011
22 Resultaten honingbijen mei 24 mei 27 juni 17 aug 27 sept TOTAAL tubinger streekeigen bloemen klaver streekeigen grasbloemen BLANCO (perceelsrand natuur) -Grootste aantal honingbijen op Tubinger, waarvan 90% geteld op 27 juni. - maar ook inheems bloemenmengsel blijkt interessant.
23 Hommels Tubinger mei 24 mei 27 juni 17 aug 27 sept TOTAAL B. bohemicus B. lapidarius B. pratorum B. vestalis B. terrestris B. terrestris/lucorum B. pascuorum - Geen bloei voor half juni - Tot 7 soorten - B. pascuorum, B. terrestris/lucorum en B. lapidarius meest talrijk - 75% van hommels op 27 juni => korte periode bloembezoek
24 Hommels streekeigen bloemen mei 24 mei 27 juni 17 aug 27 sept TOTAAL B. hypnorum B. lapidarius B. vestalis B. terrestris B. terrestris/lucorum B. pascuorum - reeds bloei vanaf half mei -Tot 6 soorten - Opnieuw 3 zelfde sioorten meest talrijk - Bloembezoek gespreid meer over gans seizoen
25 Hommels klaver mei 24 mei 27 juni 17 aug 27 sept TOTAAL B. hortorum B. lapidarius B. terrestris B. terrestris/lucorum B. pascuorum -Bloei van begin mei tot eind september -Tot 5 soorten, maar 96% zijn akkerhommels (B. pascuorum) - rand met hoogste aantal hommels (Rode) klaver hoofdzakelijk bezocht door akkerhommels Langtongige hommels
26 Hommels inheems gras mei 24 mei 27 juni 17 aug 27 sept TOTAAL B. sylvestris B. bohemicus B. lapidarius B. vestalis B. terrestris/lucorum B. pascuorum - Bloei vanaf half mei - Tot 6 soorten, zelfde drie meest abundante soorten -Lagere aantallen hommels in evenredigheid mt lagere abundantie bloei
27 Solitaire bijen Tubinger Lasioglossum Chelostoma Hylaeus Halictus Colletes Andrena 0 4 mei 24 mei 27 juni 17 aug 27 sept TOTAAL -6 soorten (families) solitaire bijen aangetroffen - < 20 solitaire bijen over ganse zomer
28 Solitaire bijen streekeigen bloemen mei 24 mei 27 juni 17 aug 27 sept TOTAAL Anthidium Heriades Lasioglossum Sphecodes Osmia Hylaeus Halictus Colletes Andrena Megachile - Duidelijk soortenrijker (10 families) en veel grotere aantallen (> 60)
29 Solitaire bijen streekeigen gras mei 24 mei 27 juni 17 aug 27 sept TOTAAL Heriades Lasioglossum Sphecodes Osmia Hylaeus Halictus Andrena Megachile - Opnieuw soortenrijker dan TUBINGER (8 families), aantallen iets lager (in evenredigheid met abundantie van de bloei)
30 Belangrijkste bevindingen TUBINGER: - De kampioen voor honingbijen en ook interessant voor hommels (akkerhommel, aardhommel en steenhommel meest voorkomende). - duidelijk minder soortenrijk voor solitaire bijen en ook duidelijk lagere aantallen. Er moet bij verdere determinatie ook rekening gehouden worden met functionele groepen waarbinnen bijen behoren. Hypothese ; meer generalistische soorten KLAVER: - Akkerhommel (B. pascuorum) is meest talrijk - Vrij weinig honingbijen => diepliggende nectar in rode klaver - Geen solitaire bijen op klaver aangetroffen STREEKEIGEN BLOEMEN en GRAS-BLOEMEN - Goed voor honingbij en hommels (akkerhommel, aardhommel en steenhommel zijn de meest voorkomende). Lagere aantallen, maar langere periode bloei waardoor bloembezoek gelijkmatiger gespreid. - Duidelijk soortenrijkst en grootste aantallen solitaire bijen, - Hypothese; meer gespecialiseerde soorten.
31 Vergelijk met bijenbezoek in een meerjarige grazige perceelsrand perceelsrand natuur 30 maal meer bijen in Tubinger 18 maal meer bijen in streekeigen bloemenmengsel > 4 maal meer bijen in klaver Tot 4 maal meer bijen in streekeigen gras kruiden Nagenoeg geen hommels of solitaire bijen aangetroffen.
32 Algemene voorlopige conclusies - Eénjarige mengsels => Alhoewel goed voor bijen, geen jaarrond habitat voor overwinterende insecten in tegenstelling tot meerjarige randen - Beste optie is om meerjarige bloemenmengsels in te zaaien met grassen (geen raaigrassen!) 80% grassen en 20% streekeigen kruiden. => Betaalbaar en bloemrijk resultaat voor meerdere jaren
33 Algemene voorlopige conclusies - Eénjarige mengsels => Alhoewel goed voor bijen, geen jaarrond habitat voor overwinterende insecten in tegenstelling tot meerjarige randen - Beste optie is om bloemenmengsels in te zaaien met grassen (geen raaigrassen!) 80% grassen en 20% streekeigen kruiden. Betaalbaar en bloemrijk resultaat. - Klavermengsels vergrassen snel, zaai ze daarom apart in.
34
35 Algemene voorlopige conclusies - Eénjarige mengsels => Alhoewel goed voor bijen, geen jaarrond habitat voor overwinterende insecten in tegenstelling tot meerjarige randen - Beste optie is om bloemenmengsels in te zaaien met grassen (geen raaigrassen!) 80% grassen en 20% streekeigen kruiden. Betaalbaar en bloemrijk resultaat. - Klavermengsels vergrassen snel, zaai ze daarom apart in - Combineren van een meerjarige rand met vlinderbloemigen of éénjarigen.
36 Sandwich bloemenrand: meerjarige gras-kruidenrand en vlinderbloemigen Marek Nowakowski
37 Algemene voorlopige conclusies - Eénjarige mengsels => Alhoewel goed voor bijen, geen jaarrond habitat voor overwinterende insecten in tegenstelling tot meerjarige randen - Beste optie is om meerjarige bloemenmengsels in te zaaien met grassen (geen raaigrassen!) 80% grassen en 20% streekeigen kruiden. Betaalbaar en bloemrijk resultaat voor meerdere jaren - Klavermengsels vergrassen snel, zaai ze daarom apart in. - Combineren van een rand met vlinderbloemigen of éénjarigen met een meerjarige rand. - Resultaat is erg afhankelijk van de bodemomstandigheden en voorgeschiedenis van het perceel.
38
39
40 Conclusies - Eénjarige mengsels => Alhoewel goed voor bijen, geen jaarrond habitat voor overwinterende insecten in tegenstelling tot meerjarige randen - Beste optie is om meerjarige bloemenmengsels in te zaaien met grassen (geen raaigrassen!) 80% grassen en 20% streekeigen kruiden. => Betaalbaar en bloemrijk resultaat voor meerdere jaren - Klavermengsels gaan niet erg lang mee en vergrassen nogal snel, zaai ze daarom apart in. - Combineren van een rand met vlinderbloemigen of éénjarigen met een meerjarige rand. - Resultaat is erg afhankelijk van de bodemomstandigheden. - Er bestaat waarschijnlijk geen ideaal mengsel, suggesties soortenkeuze
41 Enkele goede streekeigen planten gewone rolklaver Lotus corniculatus muskuskaasjeskruid Malva mosschata Biggekruid Hypocharis radicata honingklaver Melilotus alba of - officinalis knoopkruid Centaurea jacea hopklaver Medicago lupulina
42 Inzaai van bloemrijke randen 3 vuistregels bij inzaai van bloemenranden: -Juiste tijdstip Meerjarig best in het najaar Eenjarig kan in voor of najaar (afh van mengsel) -Juiste locatie zonbeschenen langs natuurlijke elementen, vervang geen andere waardevolle vegetaties -Juiste diepte Zaai oppervlakkig, eventueel nadien aanrollen.
43 Conclusies - kostprijs voor inzaai éénjarige mengsels; kost zaaizaad, tijdsinvestering landbouwer en materiaal. Vergelijking ; -10kg/ha tubinger x 10 = 100 Na 5 jaar = extra werk herinzaai -15 kg/ ha streekeigen gras kruiden X 30 = 450 (inzaai éénmalig) Na 5 jaar = kg/ha klaver x 8,5 = 170 (inzaai iedere drie jaar) Na 5 jaar = 340 -Vergoeding voor de landbouwer: Opbrengstverlies en beheer (±1500 ), maar ook een vergoeding voor de aankoop van vaak dure nectar en pollen mengsels
44 Beheer - Regelmatig maaien voor onderdrukking onkruiden in het eerste jaar -Gefaseerd maaien (bv de helft einde juni) geeft een uitgestelde bloei in de nazomer. En niet volledig maaien van de rand in najaar schept plaats voor overwintering insecten; - maaien verlaagt de onderlinge concurrentie
45 Bijenranden zijn bovendien ook goed voor tal van andere insecten.
46 Voor meer info; Bedankt voor uw aandacht! Of contacteer Bron; Marek Nowakowski
Pollen- en nectarranden: een hoopvol experiment in landbouwgebied. Dieter Depraetere Proclam vzw 17 april 2010
Pollen- en nectarranden: een hoopvol experiment in landbouwgebied Dieter Depraetere Proclam vzw 17 april 2010 Bijen boeren achteruit in onze West-Vlaamse agrarische topregio "Het land van melk en honing:
Nadere informatieBoeren voor bijen. Met welke problemen hebben bijen zoal te kampen? Bijenvriendelijk beheer in de landbouw is geen bijzaak.
Boeren voor bijen 1 Boeren voor bijen Zowel imkers, landbouwers, maar ook natuurbeheerders luiden de alarmklok. De bijenpopulatie in Vlaanderen en de rest van de wereld neemt onrustwekkend af. Naast de
Nadere informatiePVM AKKERRANDENMENGSELS MATERIALEN. Telefoon 0316-248099 Telefax 0316-248083
PVM EENJARIG MENGSEL KRUIDENRIJKE ZOOM/BLOEMRIJK GRASLAND NR. 1 Doelsoort : Planten die van nature in Nederland op kleigronden voorkomen (=inheemse flora). Mengsel : Meerjarig mengsel met plantensoorten
Nadere informatieGroen Blauw Stimuleringskader Zaaikaart
Groen Blauw Stimuleringskader Zaaikaart 2013 Bloemrijke rand, kruidenrijke zoom, graslandflora- en faunarand en akkerflora- en faunarand Aanleiding Deze zaaikaart is opgesteld voor de pakketten bloemrijke
Nadere informatieNatuurmengsels Mengsels met kruiden, granen, vlinderbloemigen, grassen etc.
Natuurmengsels Mengsels met kruiden, granen, vlinderbloemigen, grassen etc. NIEUW Biotoopmengsel KNJV en Plukweidemengsel Mengsels met bloemen en kruiden geven een impuls aan de ontwikkeling van de natuur.
Nadere informatieBloemstroken in Gerjan Brouwer. DLV Plant
Bloemstroken in 2014 Gerjan Brouwer 2013 De bloemenstrook is een teelt Aanwijzingen in Inzaai en onderhoud - Grondvoorbereiden - Onkruid bestrijden - Bemesten (weinig) - Zaaien - Beregenen/water - Maaien
Nadere informatieDe Groene Long Bij-vriendelijk-er. sturen op meer micromilieus
De Groene Long Bij-vriendelijk-er sturen op meer micromilieus Groene Long Paspoort Groene Wijk uit 1975: 35 jaar bos/groenontwikkeling Grootste aantal bewoners: 13.000 > hoogste waardering voor groen Gehele
Nadere informatieAspecten zoals positie ten op zichte van fiets en wandelpaden zijn minder belangrijk dan bovenstaande punten.
Voorwaarden en handreiking Aanleg en beheer van nuttige akkerranden v03032011 Merijn Bos Deze handreiking is opgesteld voor de aanleg en het beheer van nuttige akkerranden. De informatie is samengesteld
Nadere informatieVersie bij voorkeur breder
Pakketvoorwaarden A19c2 Versie 2019 Patrijzenrand Beschrijving Deze rand biedt dekking, foerageer- en nestelmogelijkheden voor de patrijs en andere akkervogels. De rand bestaat uit 3 stroken. Eén strook
Nadere informatieBijen en fauna-akkers. Wim Veraghtert & Jens d Haeseleer Natuurpunt Studie
Bijen en fauna-akkers Wim Veraghtert & Jens d Haeseleer Natuurpunt Studie Bijen en fauna-akkers Wilde bijen, een korte inleiding Het fauna-akkerproject met RL De Voorkempen: onderzoeksvragen en resultaten
Nadere informatieAanleg & beheer van bloemenweides. Warme Winteravonden in 't Dijleland
Aanleg & beheer van bloemenweides Warme Winteravonden in 't Dijleland Wat en waarom een bloemenweide? Soorten bloemenweides Aanleg en beheer van een bloemenweide WWW.ECOFLORA.BE Wat is een bloemenweide?
Nadere informatie1.1 Akkerranden voor natuurlijke plaagbeheersing (en méér) Workshopspreker: Frans van Alebeek
1.1 Akkerranden voor natuurlijke plaagbeheersing (en méér) Workshopspreker: Frans van Alebeek Heeft u ervaring met akkerranden? 1 Met intensivering zijn we RANDvoorwaarden uit het oog verloren Bloemen
Nadere informatieVersie Een gehele akker max 5 ha. Meetellen mestplaatsingsruimte. 4 blokken met een verschillend mengsel. Patrijs, gele kwikstaart, bijen
Pakketvoorwaarden A16a1 Versie 2018 Vogelakker (voor Patrijzen) Beschrijving Deze vogelakker biedt dekking, foerageer- en nestelmogelijkheden voor de patrijs en andere akkervogels. De vogelakker bestaat
Nadere informatieFauna-akkers in Rivierenland
fauna-akkers 1 Fauna-akkers in Rivierenland REGIONAAL LANDSCHAP RIVIERENLAND Langs Nete, Dijle, Zenne & Rupel v z w 2 Regionaal Landschap Rivierenland Wat is een fauna-akker? Fauna-akkers zijn akkers en
Nadere informatieBIOTOOP- MENGSELS. Naast deze kant en klare biotoopmengsels maken we ook mengsels op maat.
BIOTOOP- MENGSELS 2019 Naast deze kant en klare biotoopmengsels maken we ook mengsels op maat. ALLROUND BIOTOOPMENGSEL grond, groot- èn kleinwild. HAARWILD MENGSEL Biedt uitgebalanceerd voedsel, zelfs
Nadere informatie3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR)
3.1 Akkerranden en wilde bestuivers Jeroen Scheper (WUR) Bestuivende insecten Ca. 88% wilde bloemplanten door insecten bestoven Ca. 84% gewassen in Europa door insecten bestoven Relevantie insectenbestuiving
Nadere informatieVersie Een gehele akker max 5 ha. Meetellen mestplaatsingsruimte. 4 blokken met een verschillend mengsel. Patrijs, gele kwikstaart, bijen
Pakketvoorwaarden A16a1 Versie 2019 Vogelakker (voor Patrijzen) Beschrijving Deze vogelakker biedt dekking, foerageer- en nestelmogelijkheden voor de patrijs en andere akkervogels. De vogelakker bestaat
Nadere informatieKunnen bloemrijke bermen helpen om EPR te voorkomen?
Kunnen bloemrijke bermen helpen om EPR te voorkomen? Frans van Alebeek (PPO-AGV, Lelystad) Expert Meeting EPR, 20 maart 2013 Inhoud Akkerranden en natuurlijke plaagbeheersing in de akkerbouw (FAB) Succes-
Nadere informatieSoortensamenstelling van de Kamgrasweiden
Soortensamenstelling van de Kamgrasweiden Grassen Kruiden Vlinderbloemigen Kamgras Madeliefje Witte klaver Engels raaigras Paardenbloem Rode klaver Beemdlangbloem Scherpe boterbloem Kleine klaver Ruw beemdgras
Nadere informatieInheems zaaizaad. Gehakkelde aurelia op Knoopkruid
Inheems zaaizaad Inleiding Gebruik van zaaizaad om een bloemrijke flora te verkrijgen en om insecten als vlinders en bijen te bevoordelen is populair en wint steeds meer terrein. Daarbij wordt de ingeschatte
Nadere informatieBermen en akkerranden. Voor natuurlijke plaagbeheersing. Ir. Bert Van Gils. 02/10/2012, Oedelem
Bermen en akkerranden Voor natuurlijke plaagbeheersing Ir. Bert Van Gils 2/1/212, Oedelem Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Nadere informatieFAB2 Onderdeel Bovengronds
FAB2 Onderdeel Bovengronds Universiteit van Amsterdam (IBED): Paul van Rijn (voorheen NIOO) Wageningen UR: Marian Vlaswinkel, Frans van Alebeek (PPO) Janneke Elderson, Eefje den Belder (PRI) Centrum Landbouw
Nadere informatieHieronder volgen schematisch enkele gegevens omtrent gewassen die op de wildakker thuishoren: gewas zaaitijd overige aspecten
WILDWEIDE- WILDAKKERMENGSEL Het is wildbeheerders niet onbekend dat door het treffen van biotoopverbeterende maatregelen een structurele verbetering van het leefgebied van wild verkregen kan worden. Bij
Nadere informatieBloemenweides. Bloemenweides, kleurenpracht in een zee van groen
Bloemenweides Contactinfo, paswoord Wim Massant, inverde e-mail: wim.massant@vlaanderen.be Sleutelwoord website inverde, www.inverde.be: brunel Klik op het slotje brunel Types van grasland bloemenakker
Nadere informatieBESTUIVERS IN HET LANDSCHAP
BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP INTRODUCTIE Biodiversiteit: Biodiversiteit of biologische diversiteit is een graad van verscheidenheid aan levensvormen binnen een gegeven ecosysteem, bioom of een gehele planeet.
Nadere informatieBermenplan Assen. Definitief
Definitief Opdrachtgever: Opdrachtgever: Gemeente Assen Gemeente Mevrouw Assen ing. M. van Lommel Mevrouw M. Postbus van Lommel 30018 Noordersingel 940033 RA Assen 9401 JW T Assen 0592-366911 F 0592-366595
Nadere informatiePT-Koepelproject Biodiversiteit & Plantgezondheid in de rozenteelt Resultaten seizoen 2016
PT-Koepelproject Resultaten seizoen 206 PT-Koepelproject Verslaglegging : November 206 Contactpersoon : Chiel van der Voort, Cultus Agro Advies Locatie : Rosa Mundo, Meerlo Projectnummer Cultus : O- Projectnummer
Nadere informatie357 soorten wilde bijen in Nederland. Wereldwijd c. 20,000 soorten
357 soorten wilde bijen in Nederland Wereldwijd c. 20,000 soorten Bijen zijn kwetsbaar en robuust tegelijk Kustbehangersbij, Megachile maritima Staatsbosbeheer reservaat Plak 17, Terschelling Pluimvoetbij,
Nadere informatieOpties en voorwaarden Algemene lijst Laatst gewijzigd 28 februari 2019
Opties en voorwaarden Algemene lijst 2019 Laatst gewijzigd 28 februari 2019 Om aan de vergroeningseis 5% ecologisch aandachtsgebied te voldoen kunt u in 2019 kiezen voor 1 of meer van de volgende elementen
Nadere informatieCreëren kruidenrijkgrasland
Creëren kruidenrijkgrasland Nick van Eekeren Jan de Wit Projecten: Winst en Weidevogels, Koeien & Kruiden Partners: Van Hall Larenstein, VIC, PPP-Agro Kruidenrijk grasland op boerenland Vroeger extensieve
Nadere informatieKruidenrijk gras voor de veehouderij
Kruidenrijk gras voor de veehouderij Slotsymposium praktijknetwerk Natuurlijk kruidenrijk gras voor de veehouderij Aanleg en beheer van kruidenrijk grasland Rob Geerts Wageningen 12 maart 2014 Inhoud van
Nadere informatieDen Haag Bij voorbeeld. Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen
Den Haag Bij voorbeeld Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen Inleiding Bijensterfte neemt wereldwijd en in Nederland alarmerend toe. Door het grootschalige gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen
Nadere informatieDilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf.
Dilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf. Gewasbescherming en FAB: Functionele Agro Biodiversiteit: Conflicterend of aanvullend? Gewasbescherming en FAB: De akkerrand als oplossing?
Nadere informatieZaaizaad Informatie bij het uitleveren van zaaizaad in het kader van de regelingen
Zaaizaad 2016 Informatie bij het uitleveren van zaaizaad in het kader van de regelingen Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer en Schoner Water Flevoland Inhoud 1. Introductie... 2 2. Zaai en Teelt... 3
Nadere informatieBemesting : kg NPK per ha. of stalmest 20 ton/ha. Zaaitijd :... eind maart tot begin oktober.
WILDWEIDE- WILDAKKERMENGSEL Het is wildbeheerders niet onbekend dat door het treffen van biotoopverbeterende maatregelen een structurele verbetering van het leefgebied van wild verkregen kan worden. Bij
Nadere informatieDiversiteit van bestuivers behouden en bevorderen
Diversiteit van bestuivers behouden en bevorderen Waarom eigenlijk, en hoe doen we dat het beste? Arjen de Groot Wageningen Environmental Research 27 februari 2019, Almelo Een rijkdom aan bestuivende insecten
Nadere informatieEcologisch bermbeheer
Ecologisch bermbeheer Bermbeheer -Onderhoud bomen en struiken snoeien, scheren, afzetten -Onderhoud grassen en kruidachtig gewas maaien, grazen -Onderhoud bodem plaggen, herstel na werkzaamheden ondergronds
Nadere informatieBijen en Landschapsbeheer
Bijen en Landschapsbeheer Hoe maken we het landschap bijenvriendelijk Wat betekent dat voor de biodiversiteit en de kwaliteit van het landschap Een selectie van de mogelijkheden Arie Koster -- www.bijenhelpdesk.nl
Nadere informatieOver bijtjes, bloemetjes en mensen
Over bijtjes, bloemetjes en mensen Inhoud 05 Wil je wat meer weten over de bijen? 06 De plaats van de bijen in het dierenrijk 07 De rol van de bijen voor landbouw en in de natuur 08 Zijn bijen gevaarlijk?
Nadere informatieOver bijtjes, bloemetjes en mensen
Over bijtjes, bloemetjes en mensen In het project Platteland in de bloemetjes zetten we bijen op een voetstuk. Bijen zijn op veel vlakken onmisbaar, maar ze hebben het op dit moment niet altijd gemakkelijk
Nadere informatieDatum : 20 april 2017 Penvoerders : L. de Vetten MSc en J. Faber MSc. 1) Introductie
Onderwerp : Plan pilot Bloemrijk Loven Datum : 20 april 2017 Penvoerders : L. de Vetten MSc en J. Faber MSc 1) Introductie Het algemeen beeld bij een bedrijfsterrein is grijze gebouwen, vrachtwagens en
Nadere informatieVERBIJSTERENDE BIJEN Actie april april
3 april 2015 1 VERBIJSTERENDE BIJEN Actie 2015 3 april 2015 3 april 2015 2 en meer Honingbijen : imkers oogsten honing in de bijenkast. Ze geven bijen suikeroplossing in ruil. Wilde/solitaire bijen en
Nadere informatieBEHEEROVEREENKOMSTEN. Katrien Neudt Bedrijfsplanner
BEHEEROVEREENKOMSTEN Katrien Neudt Bedrijfsplanner Uitdaging LANDBOUW + NATUUR i.p.v. landbouw vs. natuur 31/08/2018 3 Beheerovereenkomsten Wat? Vrijwillig Overeenkomst VLM - landbouwer 5 jaar Start 1
Nadere informatieVERGROENING ECOLOGISCH AANDACHTSGEBIED GROENBEDEKKING
DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ VERGROENING ECOLOGISCH AANDACHTSGEBIED GROENBEDEKKING Campagne //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nadere informatieOpties en voorwaarden Algemene lijst 2015
Opties en voorwaarden Algemene lijst 2015 Om aan de vergroeningseis 5% ecologisch aandachtsgebied te voldoen kon u in 2015 kiezen voor 1 of meer van de volgende elementen van de algemene lijst. Opties
Nadere informatiebloemetjes en bijtjes Een duurzame liefde
bloemetjes en bijtjes Een duurzame liefde Bloemetjes en bijtjes, een duurzame liefde Bijtjes houden van bloemetjes en bloemetjes houden van bijtjes. Meer nog: ze hebben elkaar nodig voor hun voortbestaan.
Nadere informatieMilieuraad Roeselare. Advies Natuurpunt Mandelstreke. Inzaaiadviezen akkervogels en bijen
Milieuraad Roeselare Advies Natuurpunt Mandelstreke Inzaaiadviezen akkervogels en bijen http://www.boerenlandvogels.nl/sites/default/files/akkerranden.jpg?142010975 6 INHOUD 1 motivatie 3 2 adviezen 4
Nadere informatieVerslag inventarisatie bijen en angeldragende wespen (Hymenoptera: Aculeata) in Westduinpark en Bosjes van Poot 2015
Verslag inventarisatie bijen en angeldragende wespen (Hymenoptera: Aculeata) in Westduinpark en Bosjes van Poot 2015 Martijn Kos Resultaten In totaal werden er in de periode van 8 maart 2015 tot en met
Nadere informatieEindverslag Bijen en Vlinders in de Akkers
H Eindverslag Bijen en Vlinders in de Akkers Versie december 2015 Praktijk inventarisatie 2014-2015 Uitdaging In 2009 was in de VS en Canada de bijensterfte opgelopen tot 30%, bijna 4x hoger dan de natuurlijke
Nadere informatieVersie Doelsoorten Zeeland Patrijs, veldleeuwerik, graspieper kwikstaart. Meetellen mestplaatsingsruimte
Pakketvoorwaarden A19c3 Versie 2019 Keverbanken Beschrijving Insecten zijn van groot belang als voedselbron voor akker- en weidevogels, speciaal voor de jonge vogels. De sleutel tot succesvol insectenbeheer
Nadere informatieBloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.
Nadere informatieAKKERRANDEN. Akkerranden in Flevoland Past dat bij mij(n bedrijf)? En waar op te letten?
Akkerranden in Flevoland Wim Stegeman (Mts Klein Swormink, Lelystad) Frans van Alebeek (PPO-AGV, Lelystad) Excursie St. Veldleeuwerik 29 juni 2015 AKKERRANDEN Past dat bij mij(n bedrijf)? En waar op te
Nadere informatieLandbouwers maken werk van een fleurig landschap!
Landbouwers maken werk van een fleurig landschap! Biodiversiteit op het platteland Landbouw is onlosmakelijk verbonden met de natuur. Toch lijkt deze band de laatste decennia een beetje verwaterd. Gelukkig
Nadere informatieOverzicht Beheerpakketten
Overzicht Beheerpakketten Schoner Water Flevoland Beheerjaar 2019 FAC-versie 3.1 22 januari 2019 Uitgave van: Coöperatie Flevolands Agrarisch Collectief Gebaseerd op: Beheerpakketten ANLb Versie Beheerjaar
Nadere informatieBLOEMETJES BIJTJES. Een duurzame liefde. www.vlaamsbrabant.be/bloemenakker
& BLOEMETJES BIJTJES Een duurzame liefde BIJ www.vlaamsbrabant.be/bloemenakker Bloemetjes & bijtjes, een duurzame liefde Bijtjes houden van bloemetjes en bloemetjes houden van bijtjes. Meer nog: ze hebben
Nadere informatieAkkerbeheerplan 2019 Kruidenrijke akkerranden
Akkerbeheerplan 2019 Kruidenrijke akkerranden De functie van kruidenrijke akkerranden Kruidenrijke akkerranden zijn geschikt als broed-, schuil- en foerageergebied voor akkervogels zoals veldleeuwerik
Nadere informatieBijen zijn geen bijzaak. Tips en weetjes voor een bijenvriendelijke omgeving
Bijen zijn geen bijzaak Tips en weetjes voor een bijenvriendelijke omgeving De bijen hebben het vandaag bijzonder moeilijk. In Vlaanderen verdween de voorbije jaren haast 40 procent van de bijenkolonies.
Nadere informatieWat hebben bijen nodig?
Wat hebben bijen nodig? Plek om te nestelen en te schuilen Genoeg voedsel Bijen zijn volledig afhankelijk van bloemen: stuifmeel (bouwstof) en nectar (brandstof). Hoe meer floristische diversiteit, hoe
Nadere informatieOverzicht Beheerpakketten
Overzicht Beheerpakketten Schoner Water Flevoland Beheerjaar 2018 FAC-versie 2.3 5 april 2018 Uitgave van: Coöperatie Flevolands Agrarisch Collectief Gebaseerd op: Beheerpakketten ANLb Versie Beheerjaar
Nadere informatieBijen in Stappengoor Inventarisatie van de wilde bijen op de wilgen
Bijen in Stappengoor Inventarisatie van de wilde bijen op de wilgen Jens Bokelaar s-hertogenbosch, 25 juni 2016 Bijen in Stappengoor 5 Opdrachtgever: Auteur: Marcel Horck Jens Bokelaar Omslagfoto: Wimperflankbij
Nadere informatiePVM AKKERRANDENMENGSELS MATERIALEN. Mengsel Boerennatuur / Projecten LTO Noord. Akkerrand met positieve uitstraling
Mengsel Boerennatuur / Projecten LTO Noord Akkerrand met positieve uitstraling 26 DE TEELT VAN BLOEMENMENGSELS OP AKKERRANDEN Wanneer het doel van akkerranden is om de productie van agrarische natuur op
Nadere informatieBLOEMETJES EN BIJTJES. Een duurzame liefde
BLOEMETJES EN BIJTJES Een duurzame liefde BLOEMETJES EN BIJTJES, een duurzame liefde Bijtjes houden van bloemetjes en bloemetjes houden van bijtjes. Meer nog: ze hebben elkaar nodig voor hun voortbestaan.
Nadere informatieVeldbezoeken Het gebied is op 16 juli 2014 bezocht door Menno Reemer (EIS) samen met Hendrik Baas (gemeente Zoetermeer).
Bijenvraagbaak casus 1: Zoetermeer Westerpark Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) & Robbert Snep (Alterra) 6 oktober 2014 Vraagsteller: Hendrik Baas (Gemeente Zoetermeer) Gebied: Zoetermeer, Westerpark,
Nadere informatieHerkauwers & Akkerbouw
Herkauwers & Akkerbouw -project Teelttechniek van kruiden in grasland Annelies Beeckman (Inagro), Luk Sobry (Wim Govaerts & co.) Project: Teelttechniek kruiden voor gezond vee Doelstelling: Teelttechniek
Nadere informatieLandbouwers werken aan een fleurig landschap!
Landbouwers werken aan een fleurig landschap! Biodiversiteit op het platteland Landbouw is onlosmakelijk verbonden met de natuur. Toch lijkt deze band de laatste decennia sterk verwaterd. Gelukkig doen
Nadere informatieEAG COVERMENGSELS TIJDELIJKE WEIDEMENGSELS
EAG COVERMENGSELS EN TIJDELIJKE WEIDEMENGSELS 2015 VOORDELEN COVERMENGSELS Principe : Het samenvoegen van soorten groenbedekkers met de bedoeling er landbouwkundige voordelen uit te halen zoals : Voldoen
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Monitoring en evaluatie Agroranden van Rijn, P.C.J. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Monitoring en evaluatie Agroranden 13 van Rijn, P.C.J. Link to publication Citation for published version (APA): van Rijn, P. C. J. (14). Monitoring en evaluatie
Nadere informatieBij-vriendelijk Beheer
Bij-vriendelijk Beheer Sabine van Rooij en Anjo de Jong, Wageningen Environmental Research 13 november 2018, Klantendag Benchmark Gemeentelijk Groen Waarom? Voor welke soorten? Bijen o 358 soorten in Nederland:
Nadere informatieTeelt van vlinderbloemigen in kader van GLB en PDPOIII
Teelt van vlinderbloemigen in kader van GLB en PDPOIII Alex De Vliegher In samenwerking met K. Nijs, H. Hernalsteen en G. Rombouts (Dept LV Vlaanderen) Juni 2016 Alex De Vliegher tel 09 272 26 95 alex.devliegher@ilvo.vlaanderen.be
Nadere informatieBloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.
Nadere informatieInsecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen. Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis)
Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis) Variatie in bermen grazige berm op klei berm met heide berm met bomen Schrale berm
Nadere informatieWaarde van kruidenrijk gras en inpassing in de bedrijfsvoering
Waarde van kruidenrijk gras en inpassing in de bedrijfsvoering Hein Korevaar Slotbijeenkomst Praktijknetwerk Natuurlijk kruidenrijk gras voor de veehouderij; Wageningen 12 maart 2014 Inhoud van presentatie
Nadere informatieErosie in wijnbouw. Praktische wenken. Leuven, 29 juni Miet Boonen Kris Vandenwyngaert. Kennis- en onderzoekscentrum wijnbouw pcfruit vzw
Erosie in wijnbouw Praktische wenken Leuven, 29 juni 2016 Miet Boonen Kris Vandenwyngaert Kennis- en onderzoekscentrum wijnbouw pcfruit vzw Bij de aanleg In geval een nieuw perceel op een helling ligt:
Nadere informatieBiodiversiteit preventie en communicatie
Biodiversiteit preventie en communicatie Verantwoord omgaan met bijen maatregelen en communicatie Resultaten 2017 Introductie project Bijen zijn erg belangrijk voor de bestuiving van vele gewassen. 80%
Nadere informatieOntwikkeling van kruidenrijke akkers voor wilde bijen
Kennisimpuls bestuivers 2018-6 Ontwikkeling van kruidenrijke akkers voor wilde bijen Fabrice Ottburg en Jeroen Scheper, 30 juli 2018, definitief. Contactgegevens: Dhr. Fabrice Ottburg Dhr. Jeroen Scheper
Nadere informatieAkkerranden ter ondersteuning van natuurlijke plaagbestrijders
Akkerranden ter ondersteuning van natuurlijke plaagbestrijders Femke Temmerman, PCBT Zaventem, 19-feb-11 Interprovinciaal Proefcentrum voor de Biologische Teelt vzw Coördinatie/Afdeling open lucht Ieperseweg
Nadere informatieDairyGrass Specials. Extra s voor het grasland van de melkveehouder
DairyGrass Specials Extra s voor het grasland van de melkveehouder oktober 2016 DairyGrass Specials Aanvullingen voor uw grasland Om u te helpen uw bedrijf te verduurzamen hebben wij, als aanvulling op
Nadere informatieNatuurlijke plaagbeheersing met bloemenranden. Inspiratiedag FAB, 4-nov-14
Natuurlijke plaagbeheersing met bloemenranden Inspiratiedag FAB, 4-nov-14 BOMEN en STRUIKEN: overwinteringsplaats AKKER : prooien (bladluizen, rupsen, trips ) Natuurlijke plaagbeheersing F A B BLOEMENRAND
Nadere informatieBloemen en hun bestuivers: een netwerk van relaties
Bloemen en hun bestuivers: een netwerk van relaties Martina Stang IVN Den Haag, Universiteit Leiden Februari 2008 1. Inleiding Overzicht presentatie Wat is bestuiving Overzicht diversiteit bestuivers Een
Nadere informatieOevers 2x maaien Oever 2
Oevers 2x maaien Oever 2 De vegetatie is rijk aan diverse soorten kruiden, zoals kattenstaart, grote waterweegbree en zwanebloem en behoort tot het Watertorkruidverbond (Oenanthion aquaticae). De vegetatie
Nadere informatieBrielle Bloeit. en heeft een hart voor de natuur
Brielle Bloeit en heeft een hart voor de natuur Onze stad... Heeft een historisch hart en kan verhalen vertellen. Het ligt al in de geschiedenis van Brielle: Elk jaar wordt hier het historische feit van
Nadere informatieGrasgids voor. Belgisch Witblauw. Méér vlees uit gras. Groot in Gras. Waar koopt u? Voor verkoopadressen kijk op www.barenbrug.be of bel 03 219 19 47
BB-082011 Grasgids voor Waar koopt u? Voor verkoopadressen kijk op www.barenbrug.be of bel 03 219 19 47 Belgisch Witblauw Groot in Gras Barenbrug Belgium NV Hogenakkerhoekstraat 19 9150 Kruibeke E-mail:
Nadere informatieInsectenvriendelijk graslandbeheer. in Midden-Friesland
Insectenvriendelijk graslandbeheer in Midden-Friesland 1 Waarom deze brochure Er zijn steeds minder insecten. Dat is zorgwekkend, want insecten zijn belangrijk voor de bestuiving van onze voedselgewassen
Nadere informatieSuccesvol Agrarisch natuurbeheer op De Marke. Rob Geerts Vorden 26 november 2015
Succesvol Agrarisch natuurbeheer op De Marke Rob Geerts Vorden 26 november 2015 Inhoud van deze presentatie Stukje historie Uitgangspunten Natuurplan 1997 Virtuele rondgang langs de natuurelementen Ontwikkeling
Nadere informatiebladrammenas Facelia Incarnaatklaver onkruid Structuur
bladrammenas Facelia Incarnaatklaver Wikken afspoeling onkruid doorlaatbaarheid Structuur Naar de diepere grondlagen Gele mosterd Japanse haver Facelia Wikken afspoeling Organisch materiaal onkruid VOORDELEN
Nadere informatieRWZI HILVERSUM. Informatiebrochure Groenplan. H+N+S Landschapsarchitecten. Koninklijke Ginkel Groep. Contactpersoon Mark Rotteveel
RWZI HILVERSUM Informatiebrochure Groenplan Koninklijke Ginkel Groep H+N+S Landschapsarchitecten Contactpersoon Mark Rotteveel Contactpersoon Hank van Tilborg Bezoekadres Castor 64 3902 SJ VEENENDAAL Bezoekadres
Nadere informatieMeer ruimte voor (functionele) biodiversiteit
Meer ruimte voor (functionele) biodiversiteit Waarom eigenlijk en hoe doen we dat het beste? Arjen de Groot Wageningen Environmental Research Bijeenkomst Goed Beezig Wanssum, 13 september 2018 Kennisimpuls
Nadere informatiebijen, zweefvliegen en dagvlinders langs de Honey Highway in 2018
Linde Slikboer Gerdien Bos Menno Reemer 2019 bijen, zweefvliegen en dagvlinders langs de Honey Highway in 2018 bijen, zweefvliegen en dagvlinders langs de Honey Highway in 2018 februari 2019 tekst Linde
Nadere informatieMODULE RUNDVEE, GRASLAND EN ANDERE VOEDERGEWASSEN
PRAKTIJKGIDS LANDBOUW EN NATUUR MODULE RUNDVEE, GRASLAND EN ANDERE VOEDERGEWASSEN Entiteit: Departement Landbouw en Visserij Afdeling: Duurzame Landbouwontwikkeling Auteurs(s): Karen Demeulemeester, Katrien
Nadere informatieRAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT
RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT Registratienummer raad 1064559, Datum: Behandeld door: 9 September 2013 P. Bakker Afdeling/Team: Stadsbeheer/ Staf Stadsbeheer Onderwerp: Bevordering bijenstand Purmerend
Nadere informatieZorgen om insecten. Insecten. Sinusbeheer Meanderend maaien voor insecten Alle kranten + tv kopten
Sinusbeheer Meanderend maaien voor insecten Alle kranten + tv kopten Zorgen om insecten Anthonie Stip anthonie.stip@vlinderstichting.nl Sinusbeheer meanderend Heeze maaien voor 31 insecten augustus Heeze
Nadere informatieInfosessies nieuw GLB: Vergroening
Infosessies nieuw GLB: Vergroening 9 september 2014 Deze presentaties zijn door het Vlaams Gewest met de meeste zorg en nauwkeurigheid opgesteld op basis van de meest actuele beschikbare informatie. Er
Nadere informatieEcologische bij-structuur: het beheer
Ecologische bij-structuur: het beheer Bijvriendelijk beheer = ecologisch beheer Verschralingsbeheer Aanleg Beheer gras en kruidachtige vegetatie Beheer ruigtekruiden Beheer houtachtige vegetatie Beheer
Nadere informatieVoerakkers voor insecten
Nederlandse Bestuivingscommissie p/a Meelstraat 61 5025 KL Tilburg Tel: 013-5362666 E-mail: info@nederlandsebestuivingscommissie.nl www.nederlandsebestuivingscommissie.nl bankrekening: 1280.18.690 K.v.K.
Nadere informatieInsecten en bijen in Nederland
Insecten en bijen in Nederland Biodiversiteit, trends en interacties 23 februari 2018, Ivo Roessink Even voorstellen... Wie ben ik? Dr ir Ivo Roessink Eco(toxico)loog in Wageningen Expertise: de invloed
Nadere informatieEvaluatie Maai- en graasplan uitvoering 2016
Evaluatie Maai- en graasplan uitvoering 2016 Kenmerk: IT17.01282 datum: 22 maart 2017 Pagina 1 van 8 Inhoud Inhoud... 1 Samenvatting... 3 1. Evaluatie uitvoering maai- en graasplan... 5 1.1. Inleiding...
Nadere informatieImkervereniging de korenbloem. Bart Bakker Jan Breembroek
Wees erbij! Imkervereniging de korenbloem Bart Bakker Jan Breembroek 1 Imkervereniging de korenbloem Gemeente Renkum plus stukje Betuwe 50 leden 102 jaar oud Bestuur: Bart Bakker Jan-Joris van Kampen Jan
Nadere informatie2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer. Vlaanderen, bij-zonder landschap?
2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer Vlaanderen, bij-zonder landschap? Inhoud Wilde bijen? Belang van wilde bijen Landschap zonder bijen? Vlaanderen: bij-zonder landschap Wilde bijen?
Nadere informatieONDERZOEK NAAR PLAAGINSECTEN EN HUN
ONDERZOEK NAAR PLAAGINSECTEN EN HUN NATUURLIJKE VIJANDEN VANUIT DIVERSE INVALSHOEKEN Dieter Van Vlerken Pascale Willem 1 INHOUD Inleiding Projectsituering Nuttige insecten Demotuinen Bloemenweide Proefveld
Nadere informatieVlinderbloemigen voor lagere kosten?
Vlinderbloemigen voor lagere kosten? Jan de Wit Voordelen van gras-rode-klaver-mengsels en lage kostprijs is meer dan s 2-6-2016 Opbouw verhaal 1. Waarom grasklaver? 2. Verschil rode en witte klaver 3.
Nadere informatie