3 Mondiale economische ontwikkelingen

Transcriptie

1 3 Mondiale economische ontwikkelingen Meerkeuzevragen Tot de Triade ehoren a Azië, Latijns-Amerika en Centraal- en Oost-Europa. West-, Centraal- en Oost-Europa. c de Verenigde Staten, de Europese Unie en Japan. d de industrielanden, de ontwikkelingslanden en de emerging markets Het aandeel van de industrielanden in de wereldevolking en de wereldproductie edroeg in 2003 respectievelijk ongeveer a 15% en 55%. 25% en 55%. c 40% en 60%. d 40% en 80% We zien in de praktijk de volgende verschuiving in de wereldproductie: het aandeel van de a industrielanden neemt toe, waarij het aandeel van de Europese Unie het snelst toeneemt. industrielanden neemt toe, ondanks het groeiende aandeel van Azië in de wereldproductie. c ontwikkelingslanden neemt toe, wat vooral is toe te schrijven aan het groeiende aandeel van Azië. d ontwikkelingslanden neemt toe, wat vooral is toe te schrijven aan het groeiende aandeel van Oost-Europa De wereldhandel is gelijk aan a de som van de productie in de wereld. de som van alle export en import in de wereld. c de som van alle export in de wereld. d het verschil tussen de export en de import in de wereld De exportquote van een land a kan nooit hoger zijn dan 100%. neemt toe door gloalisering. c is hoger naarmate de grootte van het land toeneemt. d neemt af door intraregionale handel We kunnen spreken van gloalisering als de internationale handel a sneller toeneemt dan de productie en het aandeel van de intraregionale handel afneemt. sneller toeneemt dan de productie en het aandeel van de intraregionale handel toeneemt. c minder snel toeneemt dan de productie en het aandeel van de intraregionale handel afneemt. d minder snel toeneemt dan de productie en het aandeel van de intraregionale handel toeneemt. 26 Oefeningen hoofdstuk 3

2 De intraregionale handel is het hoogst in de regio a West-Europa. Noord-Amerika. c Latijns-Amerika. d Azië Een directe investering is erop gericht a zeggenschap in een uitenlandse onderneming te verwerven. een joint venture aan te gaan met een uitenlandse onderneming. c een minderheidselang te verwerven in een uitenlandse onderneming. d direct zaken te doen met een uitenlandse afnemer In het afgelopen decennium is de internationale handel a minder snel toegenomen dan de wereldproductie, maar de handel heeft wel steeds meer een wereldwijd karakter gekregen. sneller toegenomen dan de wereldproductie, maar de handel heeft nog geen wereldwijd karakter gekregen. c sneller gestegen dan de wereldproductie en heeft ovendien een wereldwijd karakter gekregen. d sneller gestegen dan de uitenlandse directe investeringen In de afgelopen twee decennia gold op mondiaal niveau dat (> = groter dan) a groei van de wereldproductie > groei van de wereldhandel > groei van de directe investeringen. groei van de wereldhandel > groei van de wereldproductie > groei van de directe investeringen. c groei van de directe investeringen > groei van de wereldhandel > groei van de wereldproductie. d groei van de wereldhandel > groei van de directe investeringen > groei van de wereldproductie De omzet op de valutamarkt is de afgelopen jaren sterk gegroeid. De elangrijkste oorzaak voor deze groei is de sterke toename van a de internationale handel. de internationale reserves van centrale anken. c het internationale kapitaalverkeer. d de interventies door centrale anken Het agio is gelijk aan het positieve verschil tussen a de verkoopkoers en de aankoopkoers van een ank. de termijnkoers en de contante koers van een valuta. c de contante koers en de termijnkoers van een valuta. d de verkoopkoers en de aankoopkoers van een valuta Een identiek pakket goederen kost aan het egin van het jaar in de Verenigde Staten USD en in de EMU euro De inflatie in de Verenigde Staten edraagt 4% en de inflatie in de EMU 1%. Aan het eind van het jaar edraagt de koers van de euro volgens de koopkrachtpariteittheorie: a EUR 1 = USD 0,9521 EUR 1 = USD 1,0098 c EUR 1 = USD 1,0503 d EUR 1 = USD 1,0095 Oefeningen hoofdstuk 3 27

3 Een identiek pakket goederen kost in de VS $ en in de EMU 850. De wisselkoers op de Amsterdamse valutamarkt luidt: EUR 1 = USD 1,12. Op asis van de koopkrachtpariteittheorie kan worden geconcludeerd dat a de euro overgewaardeerd is. de export van Europa naar de VS zal afnemen. c de dollar overgewaardeerd is. d de dollar juist gewaardeerd is Volgens de koopkrachtpariteittheorie wordt een daling van de dollarkoers ten opzichte van de euro veroorzaakt door a een rentedaling in de VS en een rentestijging in de eurolanden. een hogere inflatie in de VS dan in de eurolanden. c een hoogconjunctuur in de VS en een laagconjunctuur in de eurolanden. d een hogere inflatie in de eurolanden dan in de VS De vraag naar dollars op de valutamarkt van New York stijgt overige omstandigheden gelijklijvend als a de Amerikaanse import stijgt. de Amerikaanse kapitaalexport toeneemt. c de inflatie in de VS stijgt. d de Amerikaanse kapitaalimport stijgt Als het groeipotentieel van de eurozone veretert ten opzichte van de Verenigde Staten, zal a de kapitaalinstroom in de eurozone toenemen waardoor de vraag naar euro s toeneemt en de koers van de euro stijgt. de kapitaalinstroom in de eurozone afnemen waardoor het aanod van euro s toeneemt en de koers van de euro stijgt. c de kapitaalinstroom in de eurozone toenemen waardoor het aanod van euro s toeneemt en de koers van de euro daalt. d de kapitaalinstroom in de eurozone afnemen waardoor de vraag naar euro s afneemt en de koers van de euro daalt Als de rente in de Verenigde Staten stijgt, zal ij een gelijklijvende rente in het eurogeied a de vraag naar dollars toenemen, waardoor de koers van de dollar stijgt. de vraag naar dollars afnemen, waardoor de koers van de dollar stijgt. c de vraag naar dollars toenemen, waardoor de koers van de dollar daalt. d de vraag naar dollars afnemen, waardoor de koers van de dollar daalt De centraleankpresident van Groot-Brittannië kan de koers van het Britse pond omhoog praten door in een openare toespraak a te suggereren dat er een renteverlaging op komst is. te stellen dat het Britse pond overgewaardeerd is. c te stellen dat hij denkt dat het Britse pond zal appreciëren. d te stellen dat de concurrentiekracht van de Britse economie afneemt Het is misleidend om de concurrentie tussen landen te vergelijken met de concurrentie tussen edrijven, omdat landen a naast concurrenten ook elkaars afzetmarkten zijn. niet dezelfde producten maken. c dezelfde producten maken. d naar marktaandeel en edrijven naar winst streven. 28 Oefeningen hoofdstuk 3

4 De stijging van de loonsom per werknemer in een land hoeft niet tot een daling van de concurrentiepositie te leiden als de loonstijging gepaard gaat met een a appreciatie van de valuta van het land. een daling van de productiviteit in het land. c depreciatie van de valuta van het land. d een stijging van de overige kosten Welk argument hanteren de zogenoemde antigloalisten niet tegen gloalisering? Gloalisering leidt tot: a eleidsconcurrentie tussen landen. minder culturele diversiteit. c hogere landouwprijzen voor oeren in de ontwikkelingslanden. d een ongelijkere inkomensverdeling in de wereld Volgens critici profiteren de ontwikkelingslanden te weinig van internationale handel omdat de industrielanden a hoge handelsmuren opwerpen voor landouw en textiel en lage voor hoogwaardige producten. zowel hoge handelsmuren opwerpen voor landouw en textiel als voor hoogwaardige producten. c zowel lage handelsmuren opwerpen voor landouw en textiel als voor hoogwaardige producten. d lage handelsmuren opwerpen voor landouw en textiel en hoge voor hoogwaardige producten Tot de functies van de World Trade Organisation (WTO) ehoort niet a het organiseren van handelsrondes tussen de deelnemers. het eslechten van handelsconflicten tussen landen. c het verlenen van tijdelijke hulp aan lidstaten met etalingsalansprolemen. d het evorderen van een vrijere wereldhandel De World Trade Organisation (WTO) hanteert de meestegunstigingsclausule. Deze clausule houdt in dat een tariefsverlaging die aan één land wordt toegestaan ook moet worden toegekend aan een aantal andere landen. Aan welke landen moet de tariefsverlaging worden toegestaan? a Aan alle WTO-deelnemers. Alleen aan de landen die het meest profiteren van de tariefsverlaging. c Alleen aan de ontwikkelingslanden. d Alleen aan de landen die zelf hun tarieven ook verlagen De World Trade Organisation (WTO) hanteert de meestegunstigingsclausule in de onderhandelingen die moeten leiden tot een vrijere wereldhandel. Op de toepassing van de meestegunstigingsclausule is een aantal uitzonderingen gemaakt. De meestegunstigingsclausule is niet van toepassing op tariefsverlagingen a in de landouw. in de textielindustrie. c die worden toegekend aan ontwikkelingslanden. d die tussen twee industriële landen onderling worden afgesproken. Oefeningen hoofdstuk 3 29

5 Tot de functies van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) ehoort a het toezicht op het monetair eleid op wereldniveau. het eslechten van handelsconflicten tussen landen. c het verlenen van kredieten aan lidstaten met etalingsalansprolemen. d het verstrekken van ontwikkelingshulp aan ontwikkelingslanden Als een land een tekort op de lopende rekening heeft, kan het een eroep doen op de kredietfaciliteiten van het IMF. Aan deze kredietverlening verindt het IMF vaak de voorwaarde dat de overheid van het ontvangende land a de elastingen verlaagt. haar tekort vermindert. c invoertarieven instelt. d exportsusidies verstrekt Tot de functies van de Wereldank ehoort het a toezicht op het monetair eleid op wereldniveau. eslechten van handelsconflicten tussen landen. c verlenen van tijdelijke hulp aan lidstaten met etalingsalansprolemen. d verstrekken van leningen aan ontwikkelingslanden tegen redelijke rentepercentages Tot de functies van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) ehoort het a toezicht op het monetair eleid van de aangesloten landen. eslechten van handelsconflicten tussen de aangesloten landen. c verlenen van tijdelijke hulp aan lidstaten met etalingsalansprolemen. d adviseren van de aangesloten landen ij het economische eleid Welke van de volgende internationale organisaties heeft tot doel een vrij etalingsverkeer in de wereldeconomie te evorderen? a De Wereldank. De World Trade Organisation (WTO). c De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). d Het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Opgaven Prioriteit Philips ligt voortaan in Azië Philipstopman Kleisterlee wilde de komende jaren prioriteit geven aan groei in Azië. De verkoop van consumentenelektronica in de Verenigde Staten zal hij zelfs geheel stopzetten als de resultaten niet op korte termijn vereteren. Azië is de afgelopen jaren een eetje verwaarloosd, zegt de op 1 mei aangetreden Philipstopman. Alle aandacht ging naar Amerika. Begrijpelijk, als je de achtergrond en oriëntatie van het vorige topmanagement kent. Philips ehaalt nu ruim 31% van de omzet in Azië. Het edrijf is met name succesvol in China, waar de omzet stug doorgroeit met 8%, aldus Kleisterlee. Bron: NRC Handelslad, 19 decemer 2001 (verkorte weergave) 30 Oefeningen hoofdstuk 3

6 a Welke regio s in de wereldeconomie worden tot de ontwikkelingslanden gerekend? In welke regio innen de ontwikkelingslanden zijn de afzetverwachtingen het est? Enkele cijfers over gloalisering De wereldhandel in goederen is van $23 per hoofd in 1948 gestegen naar $1201 per hoofd in In de periode groeide de wereldhandel in goederen gemiddeld met 6,1% per jaar en de wereldproductie van goederen gemiddeld met 3,7% per jaar. De wereldexportquote (export van goederen en diensten als percentage van de wereldproductie) steeg van 8% in 1948 naar 30% in Bron: WTO, International trade statistics, 2004 a c Wat verstaan we onder gloalisering? In hoeverre is op dit moment sprake van gloalisering? Noem en eschrijf enkele voor- en nadelen van gloalisering voor ondernemingen in de industrielanden In de volgende tael is de ontwikkeling van de marktkoers van de Amerikaanse dollar en de koopkrachtpariteit van de dollar weergegeven (de koopkrachtpariteit is erekend op asis van de prijzen van het GDP). Marktkoers en koopkrachtpariteit van de dollar (in euro s, ) Marktkoers 0,938 1,082 1,116 1,057 0,884 Koopkrachtpariteit 0,895 0,884 0,882 0,876 0,880 Bron: OESO, Main Economic Indicators (januari 2005); ECB, Monthly Bulletin, Decemer 2004 a c d e Leg uit wat met de koopkrachtpariteit van de dollar wordt edoeld. Wat kunt u op asis van de tael concluderen over de prijsontwikkeling in de EMU en de Verenigde Staten in de periode ? Wanneer spreken we van een overwaardering van een munt? Noem en eschrijf een voor- en een nadeel van een overgewaardeerde munt voor een land. Welke oorzaken zijn er voor het verschil tussen de koopkrachtpariteit (op asis van de prijzen van het BBP) en de marktkoers van de dollar? Het IMF verwachtte in septemer 2004 dat de prijsstijging van het BBP in de Verenigde Staten en het eurogeied in 2004 respectievelijk 2,4% en 2,0% zou edragen. f Bereken de verwachte koopkrachtpariteit van de dollar aan het eind van g Men kan de koopkrachtpariteittheorie geruiken om de koers van de dollar te voorspellen. Zou u deze voorspelling geruiken voor de esluitvorming over het afdekken van een exportorder naar de VS? Verandert uw antwoord als het gaat om een directe investering in de VS? Oefeningen hoofdstuk 3 31

7 Turkije hoopt dat IMF de kredietkraan opendraait Turkije is in onderhandeling met het Internationaal Monetair Fonds over een nieuw langlopend krediet van ongeveer $ 10 mrd. Dit heen regeringsfunctionarissen in Ankara vrijdag evestigd. De huidige overeenkomst met het IMF loopt in feruari van volgend jaar af. Afgelopen week heeft een aantal experts van het IMF het land ezocht om te spreken over een mogelijk vervolgkrediet in het kader van een nieuw economisch programma voor de periode van 2005 tot en met Zowel het IMF als de regering van Turkije streeft naar een nieuw stand-ykrediet, aldus een Turkse functionaris. Voor Turkije is het van groot elang op redelijke termijn zekerheid te krijgen over de internationale financiële positie, omdat het land in de periode tot 2008 voor in totaal $ 26,3 mrd rente- en aflossingsverplichtingen heeft op estaande kredieten. Dit jaar gaat het om nog $ 5,2 mrd, in 2005 om $ 7,8 mrd en in 2006 om $ 10,7 mrd. Volgens de Turkse functionaris moet Ankara zorg dragen voor voldoende financiering, ook in geval het eind dit jaar een datum zou krijgen wanneer het zou kunnen toetreden tot de Europese Unie. Dat zou kunnen etekenen dat er een stroom geld loskomt vanuit de EU. Turkije zou met de IMF-specialisten zijn overeengekomen dat er de komende jaren op de primaire egroting de egroting zonder de rentelasten op de estaande staatsschuld een overschot van 6,5% van het ruto innenlands product moet worden gerealiseerd. Bron: Het Financieele Daglad, 7 augustus 2004 a c Wat is de elangrijkste taak van het IMF? Het IMF verindt voorwaarden aan kredietverlening aan ontwikkelingslanden die strenger worden naarmate een land meer wil lenen. Welke voorwaarde heeft het IMF aan Turkije gesteld en waarom? De eisen die het IMF stelt, zijn erop gericht het concurrentievermogen van de ontwikkelingslanden duurzaam te verhogen. Waarom is er desondanks veel kritiek op de economische programma s die het IMF aan ontwikkelingslanden oplegt? WTO-verod landouwsteun De Wereldhandelsorganisatie WTO heeft woensdag in twee afzonderlijke handelsgeschillen het Europese suikerregime en de Amerikaanse katoensusidies veroden. De uitspraken zijn een flinke steun in de rug voor ontwikkelingslanden. Arme landen krijgen nu nauwelijks toegang tot markten van rijke landen. Hun productie- en exportsteun leidt er ook toe dat landouwproducten in arme landen massaal worden gedumpt. Volgens internationale handelsrechtdeskundigen dringen de twee WTO-zaken de traditionele handelsolifanten EU en de Verenigde Staten nog verder in het defensief ij de toch al moeizame onderhandelingen over lieralisering van de landouw, het elangrijkste onderwerp van de Doha-ronde. Bovendien kunnen ontwikkelingslanden op asis van de WTO-uitspraken ook andere vormen van landouwsteun aan de kaak stellen. De Nederlandse ontwikkelingsorganisatie Novi, onderdeel van Oxfam, zegt in een reactie lij te zijn met de WTO-uitspraken. Deze uitspraken zijn een triomf voor ontwikkelingslanden en een waarschuwing voor rijke landen die steeds weer de regels van de WTO aan hun laars lappen. Door de westerse oneerlijke susidiesystemen lijven miljoenen mensen in armoede leven, zo verklaart Adrie Papma van de Novi. Bron: Het Financieele Daglad, 9 septemer 2004 a Welke functies heeft de WTO? Welke principes liggen ten grondslag aan de handelsregels van de WTO? 32 Oefeningen hoofdstuk 3

8 c d De WTO streeft naar vrijhandel. Toch staat de WTO in epaalde omstandigheden de instelling of verhoging van importelemmeringen toe. In welke omstandigheden mogen landen volgens de WTO importheffingen instellen of verhogen? Waarom is protectionisme in de landouw zo n elangrijk twistpunt tussen de industrielanden en de ontwikkelingslanden? Vraagstukken 3.1 V3.1 Macht in wereldeconomie straks naar China en India India en Brazilië lieten vorige maand het machtswoord klinken tijdens de wereldhandelsconferentie in het Mexicaanse Cancún. Rusland is politiek gezien al jaren het achtste lid van de groep van zeven grootste industrielanden, en werd door kredieteoordelaars gisteren opgewaardeerd tot veilig investeringsland. China ontwikkelt zich in hoog tempo tot een majeure markt voor zowel de afzet als de productie van industriële goederen en het land werd dit jaar ook nauw etrokken ij G7-zaken. De oodschap: zonder etrokkenheid van deze vier grote landen gaat het niet langer in de internationale economie. Dat werd dit jaar steeds duidelijker. Terwijl het westen nog intern worstelt met de vraag hoe en of het groeiende gewicht van deze vier in de wereldeconomie geformaliseerd moet worden, snellen uiten de ontwikkelingen voort. Want zo lang duurt het niet meer of de gevestigde industrielanden zijn eenvoudigweg de machtigste niet meer in de wereldeconomie. De Amerikaanse zakenank Goldman Sachs kwam deze week met een uitgereide studie naar de verwachte opkomst van de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) in de komende decennia. Op dit moment is, in dollars van vandaag gerekend, de omvang van het ruto innenlands product (p) van de vier nog escheiden. Samen zijn ze goed voor maar anderhalf maal het p van Duitsland, en een kwart van het p van de Verenigde Staten. Die escheiden uitgangspositie maskeert het enorme groeipotentieel van de vier landen. Een greep uit de resultaten van Goldman Sachs: in 2016 wordt de Chinese economie nu al een steeds elangrijker financier van de VS de op een na grootste ter wereld, na die van de Verenigde Staten. Omstreeks 2041 haalt China de VS in. De vier BRIC s, Brazilië, Rusland, India en China, profiteren nu met relatief hoge groeivoeten van het catch up -effect: de productiviteit is er nog zoveel lager dan in het Westen dat er forse groei mogelijk is in de inhaalperiode. De kapitaalsintensiteit is nog laag, en aangezien het rendement op kapitaal structureel hoger is, zal een toename van de investeringen zich aanvankelijk vertalen in een relatief gunstige groeivoet. Bovendien kunnen de landen, net als Japan of Hongkong destijds, geruikmaken van de technologie die al in het westen voorhanden is. Zoals ook hier geeurd is, zal het tempo van de economische groei gaandeweg afnemen. Dat heeft ijvooreeld te maken met het afnemen van het catchupeffect, maar ook met demografische ontwikkelingen. Op asis van Amerikaanse overheidsschattingen neemt Goldman Sachs aan dat het aandeel van de eroepsevolking in de totale evolking over de eerstvolgende vier decennia met gemiddeld zo n tien procentpunten afneemt tot rond de 55 procent in Een land als China houdt zijn gemiddelde economische groei van nu 8 procent om al dit soort redenen dus niet voor eeuwig vol. Tegen 2050 zal de groeivoet van China 2,9 procent per jaar edragen, en die van Rusland 1,9 procent. India en Brazilië houden hogere groeivoeten vol. Waarom verdiepen zakenanken als Goldman Sachs zich in zo n verre toekomst? Voor eleggers is een langetermijnscenario verre van vrijlijvend. De waarde van een aandeel is te eschouwen als de nu contant gemaakte optelsom van de stroom van toekomstige edrijfswinsten waar de aandeelhouder recht op heeft. Aangezien 80 procent van die contant gemaakte winst pas wordt gemaakt over tien jaar en later, is het niet onelangrijk om ver de toekomst in te denken. Want waar zal de ulk van de mondiale edrijfsinkomsten dan vandaan komen? Alle opties zijn open, maar één ding lijkt zeker. Niet uit Europa. Bron: NRC Handelslad, 9 oktoer 2003 a c d Welke landen vormen samen de G-8? De G-8 wordt in de media ook wel aangeduid als de groep grootste economieën ter wereld. Is dit inderdaad het geval? Welke redenen zijn er voor een verschuiving in het zwaartepunt van de wereldeconomie van de Triade in de richting van de BRIC-landen. Waarom zal de groei in de BRIC-landen in het midden van de eenentwintigste eeuw volgens Goldman en Sachs gaan afnemen? Oefeningen hoofdstuk 3 33

9 e Welke gevolgen heen de eschreven ontwikkelingen voor het eleid van westerse ondernemingen? 3.2 V3.2 Economische kerngegevens van de Verenigde Staten en het eurogeied Verenigde Staten Eurogeied Volumegroei BBP (% per jaar) 4,4 3,0 3,0 1,9 1,8 2.2 Inflatie (% per jaar) 2,7 2,8 2,4 2,1 2,0 1,9 Lopende rekening (% BBP) 5,5 5,5 5,3 0,4 0,5 0,8 Driemaands rente (%) 2 2,5 3,2 4,3 2,1 2,7 3,7 Koersgegevens van de euro op (in dollars) Contante koers 1,3621 Koopkrachtpariteit 1, verwachtingen 2 jaarultimo Bron: ABN AMRO ank, Economisch Perspectief, januari 2005, OECD, Main Economic Indicators, januari 2005 a Is de dollar over- of ondergewaardeerd op 31 decemer 2004? Bereken de verwachte koopkrachtpariteit van de euro ten opzichte van de dollar aan het eind van 2005 en c Geef aan welke invloed de economische kerngegevens in de tael heen op de euro-dollarkoers in Welke koersontwikkeling acht u het meest waarschijnlijk? 3.2 V3.3 Gloalisering iedt groei, kloof groter Gloalisering leidt in grote delen van de wereld tot economische groei, maar iedt niet iedereen evenveel voordelen en vergroot de kloof tussen arm en rijk. Dat stelt de World Commission on the Social Dimension of Gloalisation van de Verenigde Naties in een gisteren gepuliceerd rapport. De commissie estaat uit onder andere de Finse president Tarja Halonen, president Benjamin Mkapa van Tanzania, voormalig chefeconoom van de Wereldank Joseph Stiglitz, politici uit onder meer de Verenigde Staten, India, Rusland, en directieleden van onder andere Microsoft en Toshia. Deze commissie van de VN deed de afgelopen twee jaar onderzoek naar de mogelijkheden van gloalisering en wat die gloalisering tot dusver in de praktijk heeft ereikt. Er zijn diepgewortelde en hardnekkige ongelijkheden in de huidige werking van de mondiale economie, die ethisch onacceptael en politiek onhoudaar zijn, aldus de commissie. Door de ogen van een grote meerderheid van mannen en vrouwen, is gloalisering niet tegemoetgekomen aan hun eenvoudige en legitieme streven naar een goede aan en een etere toekomst voor hun kinderen. Gloalisering kan goed doen, stelt de commissie. Het heeft de deur geopend tot kansen, evorderde open maatschappijen en economieën en juichte een vrije handel van goederen, ideeën en kennis toe. Zo heeft gloalisering ervoor gezorgd dat Oost-Azië uit een economisch dal kon kruipen. Maar tegelijkertijd zijn de Afrikaanse landen eneden de Sahara armer geworden. Er is een kloof tussen kansen en toegang tot kansen, zei president Mkapa ij de presentatie van het rapport. Beleidsmakers die menen dat de voordelen van gloalisering moeten worden gedeeld, zullen zich hard moeten maken voor eerlijke en meer transparante regels over internationale handel en rechten van werknemers respecteren. De commissie ziet een mogelijkheid dit doel te ereiken door ijvooreeld de tarieven op landouwproducten te verlagen. Gelijke regels voor ongelijke spelers staat voor een ongelijke uitkomst. De commissie pleit ook voor meer samenwerking tussen landen. Instellingen zoals de Wereldank en het Internationaal Monetair Fonds moeten meer elang geven aan de ehoeftes en meningen van ontwikkelingslanden. Bovendien zijn economische hervormingen nodig, waardoor die landen gemakkelijker kunnen exporteren naar de westerse wereld. Daarnaast pleit de commissie voor een verhoging van ontwikkelingshulp aan de armste landen. Bron: NRC Handelslad, 25 feruari Oefeningen hoofdstuk 3

10 a Leg uit waarom gloalisering tot een hogere economische groei in de wereld kan leiden. Tegenstanders van gloalisering epleiten dat arme ontwikkelingslanden eerst de armoede moeten estrijden voordat ze zich lootstellen aan de harde concurrentie op de wereldmarkt. Is deze gedachte in overeenstemming met de comparatieve-kostentheorie? De commissie over de sociale dimensie van gloalisering levert in het artikel kritiek op de internationale handelsregels van de WTO: Gelijke regels voor ongelijke spelers staat gelijk aan een ongelijke uitkomst. c d Leg uit wat de commissie hiermee kan edoelen. Volgens de voorstanders van vrijhandel zijn niet gloalisering en de handelsregels van de WTO het proleem voor de ontwikkelingslanden, maar het handelseleid in de industrielanden. Leg dit uit. Antigloalisten verzetten zich tegen wat ze noemen de vernietiging van de mensheid en de planeet door de wereldmarkt. Zij vrezen dat gloalisering gepaard gaat met: de verdwijning van culturele diversiteit; toenemende inkomensongelijkheid in de wereld; vernietiging van het milieu; ondermijning van de verzorgingsstaten in westerse landen. e f Leg uit waarom gloalisering gepaard zou kunnen gaan met de vier genoemde prolemen. Proeer argumenten te geven die de genoemde prolemen juist tegenspreken. Oefeningen hoofdstuk 3 35