IN DIE NOORD-KAAP HOË HOF, KIMBERLEY

Transcriptie

1 Verslagwaardig: Sirkuleer Aan Regters: Sirkuleer aan Streeklandroste Sirkuleer Aan Landdroste: JA / NEE JA / NEE JA / NEE JA / NEE IN DIE NOORD-KAAP HOË HOF, KIMBERLEY Saakno: / Case number: 1893 / 2009 Datum verhoor: / Date heard: 05 / 03 / 2010 Datum gelewer: / Date delivered: 19 / 03 / 2010 In die saak tussen: KLK LANDBOU BEPERK Applikant en RU-DEV FARMING (EDMS) BPK Eerste Respondent FARMSECURE LIVESTOCK (EDMS) BPK Tweede Respondent Coram: Lacock, R UITSPRAAK Lacock, R [1] Op 30 Oktober 2009 het Majiedt, R, die volgende bevel na aanleiding van n dringende aansoek geloods deur die Applikant, uitgereik:- 1. Dat n bevel nisi uitgereik word, keerbaar Vrydag 4 Desember 2009, om 10h00 wat die Respondent oproep om redes, indien

2 2 enige, aan te voer waarom die volgende bevele nie finaal verleen moet word nie: 1.1 Dat die Respondent gelas word om sonder versuim die Applikant se bees gelewer onder faktuurnommers (aanhangsel C ), (aanhangsel F ) en (aanhangsel G ) aan die Balju van die Hof te oorhandig vir bewaring hangende die afhandeling van die siviele aksie na verwys in paragraaf 3 hieronder; 1.2 Dat die Balju gemagtig en gelas word om beslag te lê op die bees wat gelewer is onder faktuur (aanhangsel C ), faktuur (aanhangsel F ) en faktuur (aanhangsel G ) na verwys in paragraaf 2.1 hierbo, waar hy dit ookal mag vind en aan die Applikant te oorhandig vir veilige bewaring tot en met afhandeling van die siviele aksie na verwys in paragraaf 3, infra; 1.3 Dat die Applikant verbied word om met die bees wat aldus aan dit oorhandig word deur die Balju te handel tot en met afhandeling van die siviele aksie in die vooruitsig gestel in paragraaf 3 infra; 1.4 Dat die Respondent die koste van hierdie aansoek tesame met enige koste verbandhoudend met beslaglegging deur die Balju en vervoer van die bees betaal en wel op n skaal soos tussen prokureur en kliënt. 2. Dat die bevele uiteengesit in paragrawe 1.1, 1.2 en 1.3 geld as bevel nisi met onmiddellike interim effek. 3. Dat Applikant gelas word om binne 30 dae na afhandeling van hierdie aansoek n aksie uit te reik teen die Respondent vir betaling van die bees en verwante of alternatiewe regshulp by ontstentenis waarvan hierdie bevel sal verval. Na verlening van die bevel, het die Tweede Respondent, Farmsecure Livestock (Edms) Bpk, aansoek gedoen om as Tweede Respondent gevoeg te word tot die geding, is hierdie aansoek by ooreenkoms tussen die partye toegestaan op 18 Desember 2009, is op dieselfde datum spertydperke

3 3 neergelê vir die liassering van verdere eedsverklarings, en is die keerdatum van die bevel verleng tot 5 Maart Op 5 Maart 2010 het die aansoek vir die bekragtiging van die bevel nisi voor my gedien en is die aansoek slegs deur die Tweede Respondent opponeer. AGTERGROND [2] Die feitelike omstandighede hieronder vermeld is grootliks gemeensaak tussen die partye en word andersinds, in soverre in geskil geplaas, aanvaar vir doeleindes van die beregting van die aansoek op die Plascon-Evans beginsels (sien Plascon-Evans Paints v Van Riebeeck Paints, 1984 (3) SA 623 (A) op 634 E tot I). 2.1 Die Applikant doen onder andere sake as koper en verkoper van lewende hawe, en waaronder beeste. 2.2 Op 19 Augustus 2009 het die Eerste Respondent drie kalwers met n gemiddelde massa van 210 kg van die Applikant aangekoop en soos gereflekteer op faktuurnommer 23853; op 26 Augustus 2009 vyftien kalwers met n gemiddelde gewig van kg asook 42 kalwers met n gemiddelde gewig van kg en soos gereflekteer op faktuurnommer 23877; en op 28 Augustus kalwers met n gemiddelde gewig

4 4 van kg en soos gereflekteer op faktuurnommer Hierdie is die drie fakture waarna verwys word in die bevel nisi ( die drie fakture ). 2.3 Benewens die voorgaande het die Eerste Respondent ook op 27 Julie 2009 en 19 Augustus , 17 en 11 kalwers vanaf die Applikant aangekoop met n gemiddelde massa van kg, kg en kg, kragtens faktuurnommers 22999, en onderskeidelik. 2.4 Dit was n uitdruklike term van elk van die koopooreenkomste gesluit tussen die Applikant en die Eerste Respondent dat eiendomsreg op die kalwers aldus verkoop, nie op die Eerste Respondent sal oorgaan nie, maar in die Applikant gesetel bly totdat die koopprys van die kalwers aan die Applikant betaal is. 2.5 Die Eerste Respondent het slegs n gedeelte van die koopprys van die kalwers aldus aangekoop aan die Applikant betaal. Die Applikant het hierdie gelde aangewend as betaling van die fakture vermeld in paragraaf 2.3 hierbo. 2.6 Die Eerste Respondent het al die kalwers deur hom aangekoop vanaf die Applikant, aan die Tweede

5 5 Respondent verkoop en gelewer voordat die koopprys van die kalwers kragtens die drie fakture aan die Applikant betaal was. Trouens, die koopprys van daardie kalwers is steeds nie betaal nie. Vandaar die loods van die dringende aansoek en die verlening van die bevel nisi. 2.7 Na die verlening van die bevel nisi het die Applikant aanvanklik beslag gelê op al die kalwers aan die Eerste Respondent verkoop, maar, en nadat besef is dat die bevel slegs die beslaglegging magtig van die kalwers wat kragtens die drie fakture verkoop is, is al die kalwers behalwe 67 wat na bewering verkoop is kragtens die drie fakture, aan die Tweede Respondent terug gelewer. DIE GESKIL [3] Dit is nie in geskil dat die Applikant steeds die eienaar is van daardie kalwers wat kragtens die drie fakture verkoop is nie, en ook nie dat hy geregtig is op die bekragtiging van die bevel nisi ten aansien van daardie diere nie. Wat in wese in geskil is, is dat die Applikant nie op n oorwig van waarskynlikhede aangetoon het dat die kalwers waarop beslag gelê is, daardie kalwers is wat kragtens die drie fakture verkoop is nie.

6 6 [4] In sy funderende stukke het die Applikant beweer dat dit geen probleem sou wees om die kalwers verkoop kragtens die drie fakture te identifiseer nie, aangesien die Eerste Respondent soos hy verplig was om te doen kragtens die skriftelike terme van die koopooreenkoms gesluit met die Applikant die diere afsonderlik moes aanhou totdat die koopprys daarvan betaal is. Die Eerste Respondent het, soos dit geblyk het na die verlening van die bevel nisi, nie aan hierdie voorwaarde voldoen nie, en het hierdie kalwers vermeng geraak met n groot aantal ander kalwers wat die Eerste Respondent ook aan die Tweede Respondent verkoop het. Dit het tot gevolg gehad dat die verteenwoordigers van die Applikant die kalwers verkoop kragtens die drie fakture moes identifiseer tussen n groot aantal ander diere. [5] Die Tweede Respondent beweer dat die kalwers waarop uiteindelik beslag gelê is, arbitrêr geïdentifiseer is, en dus nie noodwendig kalwers verteenwoordig wat kragtens die drie fakture verkoop is nie. BESPREKING [6] Vir sy voormelde verweer steun die Tweede Respondent op die volgende beweringe vervat in die opponerende eedsverklarings:

7 7 46. Op die dag van die beslaglegging was Farmsecure se genoemde beamptes teenwoordig. Die Balju was nie teenwoordig tydens die identifisering en oplaai van die 167 beeste nie. De Klerk was teenwoordig, tesame met ongeveer drie persone wat namens KLK die beeste sou verwyder en vervoer. 47. Daar is aan De Klerk uitgewys dat die vee almal vermeng het en dat hulle Farmsecure se merk het. De Klerk het toe beweer dat dit sy eie beeste is wat Ru-Dev aangekoop het en dat die betrokke vee n plaatjie met die letters PDK op het. 48. De Klerk en die beamptes het toe tussen al die vee deurbeweeg en 167 beeste uitgekeer, sommige met plaatjies PDK en ander met P. Daar is egter geen wyse waarop die 167 beeste met die beeste in Aanhangsels C, F en G verbind kon word nie. Soos vermeld, het Ru-Dev ongeveer 500 na 600 beeste direk by De Klerk aangekoop, welke aan Farmsecure herverkoop is. De Klerk het bloot lukraak 167 beeste uitgeken, terwyl daar nog baie ander met soortgelyke plaatjies agtergebly het. Dit is aanduidend daarvan dat die beeste op Aanhangsels C, F en G nie meer identifiseerbaar is nie. 39. Voorgaande onvermoë om die beeste te kon identifiseer, het duidelik na die toetrede van Farmsecure as tweede respondent geblyk: KLK het naamlik ingestem dat die surplus beeste waarop te veel beslaggelê is, aan Farmsecure vrygestel word. Farmsecure se Von Hechten Haarhoff (Aanhangsel FT18 ) het die beslaggelegde beeste wat deur Beefmaster gehou en versorg is, geïnspekteer. Daar is gepoog om die surplus 76 beeste te identifiseer, aan die hand van Farmsecure se brandmerk. Dit het geblyk problematies te wees en nadat ongeveer 50 beeste geïdentifiseer is, is ongeveer 15 uitgeken as twyfelagtig. Die probleem is dat die Farmsecure brandmerk soms vloei en/of met tyd vervaag en/of deur winterpels toegegroei word. Al die beeste by Beefmaster is egter uit die besit van Farmsecure verwyder, met die beslaglegging. Daar is toe ooreengekom dat die 76 surplus beeste arbitrêr uit die 4 groepe beeste gehaal word. (Die beeste is in 4 gewigsgroepe deur Beefmaster gehou).

8 8 40. Dit is onmoontlik om die beeste wat ingevolge Aanhangsels C, F en G verkoop en gelewer is, te identifiseer. Die Applikant het as volg op hierdie bewerings gereageer:- 52. Ek verwys die Hof met eerbied na aanhangsel R16 synde n dokument bestaande uit foto s en beskrywing van die applikant se bees. 53. Foto s 1 tot 3 identifiseer drie kalwers ten opsigte van faktuur en welke gekoop is by Nemex Farming, Daniëlskuil. Die diere is deur Sarel Venter, die koper/agent persoonlik uitgeken. Ek verwys na die stawende beëdigde verklaring van Sarel Venter ter stawing van die voormelde en welke ek hierby aanheg en merk R17. Foto s 28 tot en met 50 identifiseer 31 van die 57 kalwers aangekoop per faktuurnommer en welke insgelyks uitgeken is deur Sarel Venter. Dié was sy eie diere en ken hy hierdie bees soos die palm van sy hand. Vir doeleindes van liassering van die verklaring word rekenaargeproduseerde uitdrukke, derhalwe nie kleurfoto s nie, aangeheg. Ek sal toesien dat behoorlik kleurfoto s beskikbaar is ten tyde van die aanhoor van hierdie aansoek. Die bees gereflekteer deur foto 4 tot en met 27 is uitgeken deur mnr De Klerk, wie daagliks handeldryf en werk met bees, welke bevestig dat hierdie bees gelewer is onder faktuurnommer en faktuurnommer [7] Uit die stukke blyk dit duidelik dat mnr. De Klerk, na wie verwys is, die agent was wat namens die Applikant die kalwers aan die Eerste Respondent verkoop het. Voorts is dit gemeensaak dat van die kalwers deur die Applikant vanaf Mnr. De Klerk aangekoop is, en daarna aan die Eerste

9 9 Respondent verkoop is. Dit kan vervolgens aanvaar word dat mnr. De Klerk in staat sou wees om van die kalwers aldus verkoop, te identifiseer. Dieselfde geld ook ten aansien van mnr. Venter. Daar is myns insiens geen rede om die identifikasie gemaak deur hierdie twee persone en soos hierbo beskryf, te bevraagteken nie. Wat aan hul getuienis aansienlik stukrag verleen is eerstens die feit dat die kalwers aanvanklik in gewigsgroepe verkoop is, en daarna ook aangehou is in afsonderlike krale volgens gewig. Dit sou die herleiding na die drie fakture aansienlik vergemaklik. Tweedens blyk dit dat hierdie persone nie al die kalwers waarop die drie fakture betrekking het, kon identifiseer nie. Daardie kalwers wat hulle wel positief met die drie fakture kon verbind, is dié soos na verwys op n aantal foto s, en verteenwoordig slegs 50 van die 87 kalwers wat kragtens die drie fakture verkoop is. Hierdie gedraging van mnre. Venter en De Klerk is myns insiens aanduidend daarvan dat hulle nie lukraak of arbitrêr kalwers uitgesoek en geïdentifiseer het nie, maar inderdaad positief en betroubaar die 50 kalwers wat wel geïdentifiseer is, kon identifiseer. [8] Teenoor hierdie getuienis van hierdie twee here staan die beweringe namens die Tweede Respondent wat op minstens twee aspekte duidelik leuenagtig is. Eerstens is beweer dat

10 10 daardie kalwers wat deur die Tweede Respondent van die Eerste Respondent aangekoop is, sy (die Tweede Respondent s n) brandmerk op het. Dit het geblyk nie die geval te wees nie. Nietemin het ek vir doeleindes van hierdie aansoek aanvaar dat die Tweede Respondent wel die kalwers vanaf die Eerste Respondent aangekoop het. Tweedens het die Tweede Respondent, en gerugsteun deur die Eerste Respondent, ontken dat die Applikant die tersaaklike kalwers aan die Eerste Respondent verkoop het, en dat mnr. De Klerk as agent van die Applikant gehandel het. Hierdie beweringe is so ooglopend vals dat dit geen verdere bespreking verg nie. [9] Uit hoofde van die voorgaande is ek tevrede dat die Applikant op n oorwig van waarskynlikhede daardie kalwers op foto s 1 tot en met 50 (in totaal 50 kalwers) in Bylae R16 tot die Repliserende Eedsverklaring positief kon identifiseer as van die kalwers wat kragtens die drie fakture aan die Eerste Respondent verkoop is. Ten aansien van hierdie kalwers is die Applikant dus geregtig op die bekragtiging van die bevel nisi. [10] Wat betref die balans van die 67 kalwers tans onder beslag, dit wil sê daardie kalwers op foto s 51 tot en met 67 van Bylae R16, meen ek dat Adv. Pretorius namens die Tweede Respondent gelyk gegee moet word. Na my mening, en ten

11 11 spyte daarvan dat deponent Barnard namens die Applikant beweer het dat ook daardie kalwers positief geïdentifiseer is, staaf mnre. Venter en De Klerk geensins hierdie bewering op dieselfde oortuigende wyse waarop hulle die ander 50 kalwer geïdentifiseer het nie. Hierdie balans van 17 kalwers moet dus van beslaglegging vrygestel word. [11] Volledigheidshalwe is dit nodig om aan te merk dat die Tweede Respondent ook gesteun het op estoppel as verweer. Daar is beweer dat die Applikant teenoor die Tweede Respondent die skyn verwek het dat die Eerste Respondent eienaar van die kalwers geword het en dat laasgenoemde dit aan die Tweede Respondent kon verkoop en lewer sonder voorbehoud van regte. Derhalwe, aldus die argument, was die Applikant estop om die kalwers in die besit van die Tweede Respondent op te vorder. Afgesien daarvan dat Adv. Pretorius nie in argument op hierdie verweer gesteun het nie, blyk dit uit die stukke ondubbelsinnig duidelik dat daar geen meriete in hierdie verweer is nie. KOSTE [12] Die partye is dit eens dat, indien die bevel nisi bekragtig word, of substantief bekragtig word, soos hierbo uiteengesit, die Tweede Respondent gelas behoort te word om die koste van die opponering van die aansoek te betaal.

12 12 [13] Bygevolg word die volgende bevel hierin uitgereik:- 1. DIE BEVEL NISI HIERIN VERLEEN OP 30 OKTOBER 2009 WORD AS VOLG BEKRAGTIG: 1.1 DIE APPLIKANT WORD GEMAGTIG OM DAARDIE BEESTE WAT VOORKOM OP FOTO S 1 TOT EN MET 50 VAN AANHANGSEL R16 TOT DIE REPLISERENDE EEDSVERKLARING EN WAAROP REEDS BESLAG GELÊ IS KRAGTENS DIE BEVEL NISI, IN SY BESIT TE HOU VIR VEILIGE BEWARING TOT EN MET DIE FINALE BEREGTING VAN DIE AKSIE INGESTEL DEUR DIE APPLIKANT TEEN DIE EERSTE RESPONDENT ONDER SAAKNOMMER 09/ DIE APPLIKANT WORD BELET OM MET DIE BEESTE VERMELD IN PARAGRAAF 1.1 HIERVAN TE HANDEL ANDERS DAN OM DIT TE VERSORG, TOT EN MET DIE FINALE BEREGTING VAN DIE VOORMELDE AKSIE. 1.3 BEHALWE SOOS GELAS IN PARAGRAAF 2 VAN HIERDIE BEVEL, WORD DIE EERSTE

13 13 RESPONDENT GELAS OM DIE KOSTE VAN DIE AANSOEK TESAME MET ENIGE KOSTE VERBANDHOUDEND MET DIE BESLAGLEGGING DEUR DIE BALJU EN VERVOER VAN DIE BEESTE WAAROP BESLAG GELÊ IS, TE BETAAL OP N SKAAL SOOS TUSSEN PROKUREUR EN KLIËNT. 2. DIE TWEEDE RESPONDENT WORD GELAS OM DIE KOSTE VAN DIE APPLIKANT TEWEEGGEBRING DEUR DIE OPPONERING VAN DIE AANSOEK TE BETAAL. Lacock, R REGTER Namens Applikant : Rothman Namens 2de Respondent: Wilmans & Hay. Adv. N. Snellenburg i.o.v. Duncan & Adv. J. Pretorius i.o.v. Elliott, Maris,