Gebiedsbescherming!in!de!Noordzee,!in!het!bijzonder!ter!bescherming!van!de!zeebodem!

Transcriptie

1 GebiedsbeschermingindeNoordzee,inhetbijzonderterbeschermingvandezeebodem AdriaanRijnsdorp,TobiasvanKooten&OscarBos Samenvatting Hetinstellenvanbeschermdegebiedeniseenvandevelemiddelendiedebeheerderkaninzetten terbeschermingvanhetmarieneecosysteem.zekunneneenbelangrijkebijdrageleverenaande beschermingvanbiodiversiteitvoordebedreigingenvandeveelheidaanmenselijkeactiviteiten maarvormenzekergeenpanacee.hetisessentieeldatdedoelstelling(en)vooreen(netwerkvan) beschermdegebiedenzorgvuldigenconcreetwordengeformuleerd,zodatdeeffectiviteitvan maatregelenkanwordengeëvalueerd.deeffectiviteitvanbeschermdegebiedenisbewezenvoor sessieledierenenhabitatstructuren(bijv.koraal).voorsoortendierondtrekkenkunnenbeschermde gebiedenalleeneffectiefzijnalshetbeschermdegebiedvoldoendegrootis.debijdragevande ingesteldegeslotengebiedenaandebeschermingvanvissoortenisverwaarloosbaar.bescherming vandevisstandkanwordenbereiktdoorhetverminderenvandevisserijdruk.bijdebeoordelingvan deeffectiviteitzalnietalleenhetmogelijkpositieveeffectbinnenhetbeschermdegebiedmaarook degevolgenvandeverplaatsingvandeverstoringnaareldersmoetenwordenbeoordeeld. VerplaatsenvanvisserijvandevisgrondennaarvoorheenonbevistegebiedenzalhetnettoJeffect vanvisserijimmersvooralverplaatsen. Dit essay is geschreven in opdracht van het Ministerie van Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit(LNV)inhetkadervanhetstrategischbeleidsontwikkelprocesNoordzee2030.Eriseen tientalessaysgeschrevenwelkegebundeldinboekvormuitgegevenzullenworden.dezeversieisnogeen concept,enzalnogwordengeredigeerd.delezerwordtomdieredenverzochtnietterefererenaandeze concept versie.hetdoelvande serie essaysinhetnoordzee2030procesisomrichtingte gevenaan discussie tussen stakeholders over de beschreven thema s. De essays zijn overwegend probleemstellend geschreven. Een selectie van onderwerpen is gemaakt door het projectteam LNV in afstemming met deskundigen. Synopsis De#[thema]:#beschrijving#van#de#huidige#toestand#(doel#hiervan#is#om#de#lezer#in#het#kort#te#informeren#over#de# stand#van#zaken#rond#het#thema);# HetisduidelijkdatzichgroteveranderingeninhetNoordzeeecosysteemhebbenvoorgedaan.Grote langlevendesoorten,enuitgestrektestructurenvan biobouwers,zoalsoesterriffen,komenminder vaakvoorofzijnzelfs(lokaal)verdwenen.veelvandeveranderingenwordentoegeschrevenaan menselijkeactiviteiten.visserijiseenvandebelangrijksteactiviteiten,diehetsysteemdirect beïnvloedt.andereverstoringenzijneutrofiering,vervuiling,oliejengaswinning,scheepvaart,en recentelijkdewindmolenparken.doorvelewaterstaatkundigewerkenisderelatietussenrivieren, estuariaenopenzeeveranderdwaardoortrekvissenhunlevenscyclusnietmeerkunnenvoltooien. Naastmenselijkeactiviteitenwordthetecosysteemookbeïnvloeddoorvariabiliteitinhet oceaanklimaatenklimaatverandering.

2 EenvandemaatregelendiezijngenomenomdekwaliteitvanhetzeeJecosysteemtebeschermenis deinstellingvangeslotengebieden.invnjverband(verdraginzakebiologischediversiteit)zijn afsprakengemaaktomeennetwerkvanbeschermdegebiedenterealiseren.dezeworden geïmplementeerdvianatura2000(opbasisvandeeuropesevogelrichtlijn(vr)en/ofde Habitatrichtlijn(HR))endeKaderRichtlijnMarieneStrategie(KRM).Nederlandheefteenaantal beschermdegebiedengerealiseerdenisvoornemensditverderuittebreiden.tabel1geefteen overzichtvandegebiedsjbeschermendemaatregelenophetncp,inclusiefhetbeoogdedoelende genomenmaatregelen.gebiedsjbeschermendemaatregelenbeogendelokaleeffectenvan menselijkeverstoringtegentegaan.indehrenvrisdeverplichtingopgenomeneenaantal specifiekesoortenenhabitatstebeschermen(tabel2).naastdetebeschermensoortenzijnvoorde HRJhabitattypenlijstenvantypischesoortenopgestelddiewordengebruiktbijdeevaluatievande kwaliteitvandehabitattypen.hetgemeenschappelijkvisserijbeleid(gvb)biedtdemogelijkheid voordeinstellingvangeslotengebiedentenbehoevevanhetbeheervanvisbestanden. Signalen wat#is#er#mis#met#[thema]?##(in#dit#deel#wordt#aangegeven#waarom#er#reden#is#om#aandacht#aan#dit#thema#te# geven;#probleemstelling);# HetNCPwordtaleeuwenlangbevist.SleepnetvisserijvindtplaatssindsdelateMiddeleeuwenmaar wasbeperkttothetondiepekustgebied.indetweedehelftvande19 e eeuwisdevisserijmet bodemsleepnettensterktoegenomenenheeftzezichuitgespreidoverdegehelenoordzee.door technologischevooruitgangbreiddehetbevisbaregebiedzichsteedsverderuit.hetisaannemelijk datdestructuurvandezeebodeminvoorheenonbevisbaregebiedenisveranderddoorhet geleidelijkopvissenvanstenenenverwijderenvandestructurenvanbiobouwers.dehoge visserijdrukheeftervoorgezorgddatdevisbiomassaisafgenomen.ookophetncpzijneenaantal marienesoortensterkafgenomenofzelfshelemaalverdwenen.deachteruitgangvandestekelrogis zekereengevolgvandesleepnetvisserij.voordegrotepietermanishetdaarentegenonduidelijk waaromdezeindejaren60isverdwenen.deachteruitgangvanvissoortendietussenzoutenzoet watermigreren(diadromesoorten:steur,zalm,houting,fint,elft)isvoornamelijkeengevolgvan waterstaatkundigeingrepen.deafnamevanschelpdierenenlanglevendeepifaunasoorten(sponzen, biobouwers)lijktverbandtehoudenmetdeintensiveringvandevisserijmetsleepnetten.visserij heeftooktotveranderingenindezeevogelsgeleid.vogelsoortendiehetsnijafvalendiscardsals voedselbrongebruiken(stormvogel,meeuwen)zijninaantallentoegenomen.depopulatie zeehondenlijkt(nog)nietdoorvoedsel,endusnietdoorvisserij,tewordenbepaald. Doordesaneringvandeovercapaciteitindevisserijincombinatiemetvangstbeperkingisde visserijdrukdezeeeuwsterkafgenomen.ditheeftgeleidtoteenherstelvanverschillende visbestanden.ofdeverminderdebodemvisserijtoteenherstelvanhetbodemecosysteemheeft geleidisnognietonderzocht.eenprobleembijdeinterpretatievandeveranderingeninde talrijkheidvansoortenisdatdepopulatiesookdooranderefactorenwordenbeïnvloedzoals eutrofieringenklimaatverandering.ookdeindirecteecosysteemeffectenmakendeinterpretatie lastig(denkaanrolvandepredatievangrijzezeehondopdebruinvis,ofdetoenamevande hoeveelheidkleinevistengevolgevandeafnamevandegrotereroofvis).

3 Oorzakenvanproblemenbijinstellenbeschermdegebieden Natuurbeschermershebbenalsreactieopdejarenlangeoverbevissingkrachtiggepleitvoorhet instellenvangeslotengebiedenomhetecosysteemtegenoverexploitatietebeschermen.devraag naarnutennoodzaakvangeslotengebiedenis,enwordtnogaltijd,hevigbediscussieerdzowel nationaalalsinternationaal.indejarennegentigisdediscussiesterkgepolitiseerdwaardoorde wetenschappelijke factfinding isoverstemd.wetenschappelijkwaserdiscussieoverdeempirische onderbouwingvanheteffectvanbeschermdegebiedenenoverdevraagofderesultatenvoor tropischekoraalsystemenookzoudengeldenvoorecosystemeninonzewateren.visserijbiologen warenvanmeningdatdeoverbevissingnietmetbeschermdegebiedenmoetwordenaangepakt maarmeteenreductieindevisserijinspanning.ofeengeslotengebiedeenbijdragekanleverenaan deduurzameexploitatiehangtafvandegroottevanhetgeslotengebiedinrelatiemetde ecologischekenmerkenvandetebeschermensoort(en).tenslottewerddeontvankelijkheidvande visserijsectorvoorgebiedsgerichtemaatregelenondermijnddoordeervaringenmetdescholboxdie niettoteenhogerescholvangstenscholstandleidde.indiscussiesoverbeschermdegebiedenwordt hetdoelvandegebiedenvaakoverhethoofdgezien.descholboxbijvoorbeeldwasuitsluitend bedoeldomdescholvangstteversterken,terwijlindemaaschappelijkediscussiedescholboxvaak alsnegatiefvoorbeeldvannatuurbeschermingdoorgebiedssluitingwordtopgevoerd.andersom wordtsomsgesuggereerddatdehuidigegeslotengebiedengoedzoudenzijnvoordevisstand, terwijlzedienenomhabitattypen,benthossoortenofvogelstebeschermen. Opbasisvandebestbeschikbarekennis,kunnenwewelconstaterendateenbeschermdgebied vooraleenbijdragekanleverenaandebeschermingvan(i)sessielesoortendieeengrootdeelvan hunleveninhetbeschermdegebieddoorbrengen;(ii)soortendietijdenseenkritiekelevensfase (voortplanting,kinderkamer,ruigebiedvoorzeevogels)inhetbeschermdegebiedvoorkomen;(iii) bijzonderehabitatsdiegevoeligzijnvoorverstoringeneenlangehersteltijdhebben(riffen).voor mobielesoorten,zoalsdemeestevissoorten,isalleenzinvolalsdebeschermdegebiedenzeergroot zijn.zulkegebiedenzullenvanwegehunformaat(denkaandescholbox)altijddenederlandse Noordzeeoverstijgen.Hetisnietvanzelfsprekenddatinzo ngebieddesessielefaunavanzelf meeprofiterenvansluiting,omdathunvoorkomenookinsterkematewordtbepaalddoorandere factoren,zoalspredatiedoorvis,ofgolvenenstroming.bovendienishetnietvanzelfsprekenddatte beschermensessielesoortenookvoorkomeninvoorvisbelangrijkepaaijenopgroeigebieden. Beschermingvansterkmobielesoortenkanhetbestewordengerealiseerddoorhetverminderen vanrelevanteverstoringen. HetmaatschappelijkedebatovernutennoodzaakvangeslotengebiedeninNederlandissterk vertroebelddoordatdebeschermingsdoelenvoordeingesteldebeschermdegebiedenvaakbreed zijnenvaakgeendirectverbandhebbenmetdemenselijkeactiviteitendieverantwoordelijkzijn voordedegradatievandetoestandvanhetecosysteem.zoishetbijvoorbeeldtwijfelachtigofde reedsingestelderelatiefkleinegeslotengebiedeneenbijdragekunnenleverenaandebescherming vanmobielesoorten,zoalsveelvissoorten,dieslechtseen(zeer)kleindeelvanhuntijdinhet geslotengebieddoorbrengen.ookveelvande typischesoorten voordetebeschermenhabitatszijn mobiel,waardoorhunvoorkomenmedebepaaldwordtdooromstandighedenelders,ofinhetgeval vanvis,doorhetvisserijbeheeropnoordzeejschaal.doordateendeelvanhetbeoordelingscriterium (mobielesoorten)ongevoeligisvoordemaatregel(sluitingvoorvisserij),kandemaatregelalop voorhandnooitvolledigsuccesvolzijn.inhetgevalvantrekvispopulatieswordtherstelvooral

4 beïnvloeddoorhetherstelvandenatuurlijkedoorgangvanzoutnaarzoet.voordezesoortenisgeen verbandtussenvisserijenverminderdvoorkomenbekend. Naastdezeonduidelijkheidoverdoelenenverwachtingenvangebiedssluitingen,speeltookdatde verschillendeonderzoeksuitkomstennoggeenconsistentverhaalvertellen.voorstandersschetsen eentoekomstvolcharismatischesoortenalszeeanemonen,zachtekoralenenplatteoesters,en baserenzichopstudiesdielatenziendatbodemvisserijleidttotflinkesterftevandezeorganismen. Tegelijkwijzentegenstandersophetontbrekenvanherstelinreedslanggeslotensystemen,zoalsde Nederlandsewindmolenparken"EgmondaanZee"en"PrinsesAmalia".Weziendatinexperimenten onomstotelijkisvastgestelddathetpasserenvaneenvistuigleidttot,somsaanzienlijke,sterftevan hetaanwezigebenthischeleven.tegelijkiserookstatistischbewijsdatzwaarbevistegebiedeneen anderezeebodemjgemeenschaphebbendanminderbevistegebieden.eencausaalverband(de constateringdatheteenookechthetgevolgisvanhetander)isechtermoeilijkaantetonendoor hetontbrekenvanonbevistereferentiegebieden.erisonzekerheidofhetverschilechtis veroorzaaktdoorvisserij,ofdatdebevissingendetoestandvandegemeenschapsameneenandere oorzaakhebben(zoalsdeveranderdevisstand,klimaatveranderingofeutrofiering).hetblijktmoeilijk ommetexperimentelebevissingeenveranderingindebenthosjgemeenschapteveroorzaken.een belangrijkefactordaarbijisdatzulkeexperimentennoodzakelijkerwijszijnuitgevoerdinbeviste gebieden,omdathetergmoeilijkisplekkentevindenwaarlangeretijdnietgevistis.daardoor metenzulkeexperimentenalleenheteffectvaniets#meervissen,ennietdatvaneeneerstebevissing opeenonverstoordezeebodem.verderzienwedatvergelijkbaresluitingeninverschillende gebiedenverschillenderesultatenopleveren:geenherstelingenoemdewindmolenparken,maarwel verhoogdebiodiversiteitindeonbevisteveiligheidszonerondeenboorplatformverderopzee. Mogelijkhangtditsamenmetderolvannatuurlijkeverstoring.Detotalematevanverstoringineen gebiediseenoptellingvannatuurlijkeverstoringdoorgolvenengetijde,enmenselijkeverstoring zoalsvisserij.ingebiedenmeteenhogematevannatuurlijkeverstoringheefthetwegnemenvan menselijkeverstoringeenrelatiefkleineffectopdetotaleverstoring.ditismogelijkdeoorzaakvan hetontbrekenvanherstelnasluitinginzeerdynamischegebieden,terwijlhetindieperedelenvan denederlandsenoordzeewelwordtwaargenomen.hoewelditeenplausibeleoorzaaklijkt,isernog geenbredewetenschappelijkeconsensusdatditmechanismeinderdaadverantwoordelijkisvoorde waargenomenverschillen. Dezesituatieleidtertoedatdediscussieoverinzetvangeslotengebiedenvoorbodembescherming vaaknietverderkomtdan wellesjnietes,waarbijbeidekampenselectiefrefererenaande beschikbareonderzoeksresultaten. Concluderendkunnenwestellendatbeschermdegebiedeneenbruikbaarinstrumentzijnvoorde beschermingvangevoeligezeebodemhabitatsenkwetsbaresessielebodemdieren.zekunnendus uitsluitendvoordezedoelensuccesvolwordeningezet.verderzullengebiedssluitingeninhet algemeentotmeerveranderingeninhetbenthischeecosysteemleideningebiedenmeteenrelatief lagenatuurlijkedynamiek,zoalshetfriesefront,gegevendatervoorafgaandaandesluitinggevist

5 werd.inzulkesystemenzaleennatuurlijkerbodemecosysteemontstaan.hoeditnatuurlijkesysteem eruitzietisdoorhetontbrekenvanreferentiemateriaalniettevoorspellen. Toekomstperspectief (hier#wordt#aangegeven#hoe#het#thema#zich#zal#ontwikkelen#bij#ongewijzigd#beleid#en#wat#dit#impliceert.#ook# wordt#aangegeven#wat#de#(onc)#zekerheidscmarges#zijn);# Optioneel#kaders#om#aan#de#hand#van#enkele#concrete#voorbeelden#de#gedachtegang#te# ondersteunen/illustreren.# Voorhetbeoordelenvandeeffectiviteitvanbeschermdegebiedenishetbelangrijkdaterduidelijke doelenzijngeformuleerddieeencausalerelatiehebbenmetdemenselijkeactiviteitendiezijn buitengesloten.verderishetbelangrijkdatbeschermingsdoelenwordengeformuleerdintermen vandestructuurvandeleefgemeenschapofvanecologischefuncties,ennietinexacteaantallenvan bepaaldesoorten.doordoelenzoteformulerenontstaateenillusievanmaakbaarheiddiejuist haaksstaatophetsterkdynamischekaraktervanonverstoordeecosystemen. DebeschermdegebiedenophetNCPzullenvooraleenbijdrageleverenaandebeschermingvan zeebodemhabitatsengevoeligesessielebodemdieren.zowelvoordeoptimaleinzetalsvoorde acceptatievanbeschermdegebiedenishetvangrootbelangdatdeonderzoeksuitkomsteneen consistentgeheelgaanvormen.ditgebeurtalsweinstaatzijnderesultatenopmicrojschaal (experimenten)opeenbegrijpelijkeenlogischemaniertevertalennaardestatistischepatronenop macrojschaal(monitoring).ditkanalleenmeteenzogenaamde mechanistischebenadering,waarbij statistischepatronenhetgevolgwordenvanmeetbaredirecteeffectenenecologischetheorie. BinnenhetEUJproject BENTHIS ishiermeeeenstartgemaaktdoordedieptetotwaaropeenvistuig indezeebodemdoordringtterelaterenaandedirectesterftedoordattuig,enheteffectvandie sterfteopdegemeenschapuittedrukkenintermenvandelevensduurvanaanwezigebenthosj soorten. Deinstellingvaneenaantalvoorgenomenbeschermdegebieden,metnameingebiedenmet beperktenatuurlijkedynamiekzoalshetfriesefrontendeoestergronden,incombinatiemetde groeivanhetareaalvanwindparkenopzee,zalnaarverwachtingeenpositiefeffecthebbenopde kwaliteitvandezeebodem.erwordtdanimmerseengroterdeelvandezeebodemnietlangerdoor sleepnettenverstoord.recentonderzoek(benthis)heeftlatenziendatjaarlijks63%vande zeebodemwordtbevist.devoetafdrukmet90%vanallevisserijjinspanningbedraagt42%vande zeebodem. Netwerkvanbeschermdegebieden Indewetgevingisdedoelstellinggeformuleerdomtekomentoteennetwerkaanbeschermde gebieden.hetideehierachterisdatzodeconnectiviteitwordtbevorderd,waardoordegebieden zichnaeenverstoringsnellerkunnenherstellen.dehuidigebeschermdegebiedenzijngeselecteerd ineenlangduriginspraakproceswaarbijvooriedergebiedeenbelangenafwegingisgemaakttussen natuurbeschermingeneconomischebetekenis.alhoeweldegebiedenverschillendespecifieke habitatsvertegenwoordigenisdekeuzevanlocatieenomvangnietgebaseerdopwetenschappelijk

6 inzichtindefunctionelesamenhangvandezegebieden.ditgeldtookvoordesamenhangmetde geslotengebiedenindeanderedelenvandenoordzee.welzijnzeelkgeselecteerdopbasisvanhun hogeecologischewaarden. Eenbelangrijkevraagisofeennetwerkvanveelkleinebeschermdegebiedeneffectieverisdaneen netwerkvaneenkleinaantalgroteregebieden.hetantwoordopdezevraaghangtafvande beschermingsdoelen.inhetgevalvandebeschermingvandediversiteitvandezeebodemendedaar vastgehechtedierenisdeverwachtingdateenmozaïekvankleineregeslotengebiedeneffectiever zalzijnomdathet,mitsjuistgeplaatst,eenbeteredekkingkangevenvandegradiëntenin omgevingsfactoren.eendergelijkmozaïekweerspiegeltdesituatieinhetverledenwaarerherender onbevisbaregebiedenvoorkwamen.indeloopdertijdzijndezeonbevisbaregebiedenontsloten. Verderonderzoeknaardeconnectiviteittussenbeschermdegebiedenendeuitwisselingmetde onbeschermdeomgevingisnodig. Wanneerhetdoelisoméénspecifiekenatuurwaardeofhabitattypetebeschermen,datineen grotergebiedvoorkomt,danishetlogischeromgrotereaaneengeslotengebiedentesluiten. Hierdoorwordenderandeffecten(minderbeschermingaanderandvanbeschermdegebieden) geminimaliseerd.ditgeldtbijvoorbeeldvoordegeslotengebiedenindecentraleoestergrondenen hetfriesefront. Deecologischeimplicatiesvandekeuzevoorveelkleineofweiniggrotebeschermdegebiedenzullen ookmoetenwordenafgewogentegendeimplicatiesvoordenaleefbaarheidenhandhaafbaarheid. Zowelhetnalevenalshethandhavenvandesluitingzalnaarverwachtingmoeilijkerzijnnaarmateer meerenkleineregeslotengebiedenzijningesteld. Evaluatievanbeschermdegebieden HetinstellenvanbeschermdegebiedenzalleidentotdeverplaatsingvanvisserijJactiviteitennaar eldersendaarmeetoteenmogelijketoenamevandebeïnvloedingelders,tenzijeenevenredigdeel vandevisserijjinspanningwordtgesaneerd.omdatdevisserijsterkgeaggregeerdisinkerngebieden, zalverplaatsingvandevisserijvanperiferegebiedennaardezekerngebiedentoteenverbeteringvan detoestandvanhetecosysteemleiden,terwijleenverplaatsingvandekernjnaarhetperifere gebiedenineenverslechteringvandeecosysteemtoestandresulteert.indeevaluatievan beschermdegebiedendientookdevraagtewordenbeantwoordwatdestatusvanhetecosysteem zouzijnzonderbeschermdegebieden. Monitoringonderzoekisnodigomdeveranderingeninhetmarieneecosysteemtekunnenvolgen. Naasthetmonitorenvandedrukophetecosysteem,ismonitoringonderzoeknodigdatde ontwikkelingvanhetecosysteeminzoweldebeschermdegebiedenalsdeomliggende(referentie) gebiedenvolgt.hetonderzoekmoetzijnafgestemdopderuimtelijkeschaalvandebeschermdeen dereferentiegebieden,enopdeecosysteemindicatorendiegevoeligzijnvoordeuitgesloten verstorendeactiviteiten. Voorhetversterkenvandewetenschappelijkebasis,ishetwenselijkdatmogelijkhedenworden gebodenvoorhetuitvoerenvanexperimenteelonderzoekindegeslotengebiedenomdeeffecten vanmenselijkeactiviteitenteonderzoeken.ditonderzoekkanhetbesteplaatsvindeningebieden dievoorlangeretijdgeslotenworden,enwaarinnietgelijktijdiganderegroteveranderingen

7 plaatsvinden(bijvoorbeelddeaanlegvanwindturbines).hetisuiteraardessentieeldatzulke sluitingenookechtgerespecteerdworden.

8 Tabel1.OverzichtvanbeschermdegebiedenmaatregelenophetNCP(doorOscarBosmetextrainformatieviaStichtingdeNoordzee). Naam$ Omvan g$(km2)$ Beschermdoel$ Te$nemen$/$genomen$ maatregelen$ Wettelijke$ basis$ Manier$waarop$de$ effectiviteit$wordt$ bepaald$ Referentie$naar$ evaluatiestudie$indien$ aanwezig$ $ Algemeen$ Noordze e kustzone 1445 verbetering kwaliteiten instandhouding opph1110b (zandbanken)+ land/intergetijd e habitattypen+ aantal vogelsoorten, trekvissenen gewone+grijze zeehond VIBEG2 visserijmaatregelen.4 zones,alleenzone1is vollediggesloten:10%; zone2:helftmogelijk naarborkumsestenen, helftvoorlopigdicht; zone3:28%openvoor innovatieve vistechnieken; zone4:restvanhet gebied:allesmag,onder NBWwetvergunning Natura200 0(VR+HR) Monitoringbenthos viakrmw monitoringsplan. Evaluatiebenthosmet BISIindicator. Algeheleevaluatiena afloop beheerplanperiode. VIBEGrapportages? visserijmaatregel eningesteld (VIBEG),daarna aangepast.sinds mei2017nieuw akkoord(vibeg2). Afpraakdatca 120km2bijhet gebied Noordzeekustzon ewordt getrokkenbijde BorkumseStenen enboven Terschelling Voordelt a 835 behoud kwaliteiten opph1110b (zandbanken)+ aantal trekvissenen gewone+grijze zeehond VIBEG2 visserijmaatregelen. Bodembeschermingsgebi edmaasvlakte2:36% geslotenalszonder boomkorvisserijmet grotekotters. Daarbinnennog5 rustgebieden aangewezenalsnowtake voorelketechniek. Natura 2000 (VR+HR) Monitoringbenthos viakrmw monitoringsplan. Evaluatiebenthosmet BISIindicator. Algeheleevaluatiena afloop beheerplanperiode. Dezeevaluatieheeftal plaatsgevondenvoor deeerste beheerplanperiode. EvaluatieVoordelta: 91WEvaluatieWnaturaW2000W beheerplanwvoordelta.html Eerste beheerplanperiod eafgelopen, tweedeingegaan. Eriseen evaluatiedocume ntbeschikbaar

9 Vlakte vande Raan 175 behoud kwaliteiten opph1110b (zandbanken)+ aantal trekvissenen gewone+grijze zeehond VIBEG2 Visserijmaatregelen.4 onderzoekswgebieden geslotenvooralle vormenvanvisserij. Natura 2000(HR) Monitoringbenthos viakrmw monitoringsplan. Evaluatiebenthosmet BISIindicator. Algeheleevaluatiena afloop beheerplanperiode. ontwerpbeheerplanklaar Beheerplannog nietaf, conceptversie wasin2015klaar. Noggeen maatregelen genomen(?). Friese Front 2880 behoud omvang& kwaliteit leefgebiedvan dezeekoet Noggeen,intoekomst voorkomenvanbijvangst doorstaandwant. Voorstel(1juniW30nov) geslotenvoorstaand wantvisserij Natura 2000(VR) Vogeltellingenvia KRM monitoringsprogramm a;algeheleevaluatie naafloop beheerplanperiode. noggeenbeheerplan Beheerplannog nietaf,erzijnnog geenmaatregelen genomen. KlaverW bank 1539 verbetering kwaliteiten behoudopp H1170(riffen) Noggeen.Intoekomst sluiting3gebiedenvoor allevormenvanvisserij (45%gebied) Natura 2000(HR) Monitoringbenthos viakrmw monitoringsplan. Evaluatiebenthosmet BISIindicator. Algeheleevaluatiena afloop beheerplanperiode. noggeenmaatregelen,nog geenbeheerplan Beheerplannog nietaf, visserijmaatregel ennogniet vastgesteld. DoggersW bank 4735 verbetering kwaliteiten behoudopp H1110C (zandbanken) Noggeen.Intoekomst sluiting28%vooralle visserij,behalveflyshoot. Natura 2000(VR) KRMWmonitoringsplan: monitoringbenthos. Evaluatiebenthosmet BISIindicator. Algeheleevaluatiena afloop beheerplanperiode. noggeenmaatregelen,nog geenbeheerplan. Beheerplannog nietaf, visserijmaatregel ennogniet vastgesteld.idee isomdeelte sluiten,ca45% vanhetgebied, tegen bodemberoerend evisserij

10 FF bescherming biodiversiteit benthos Noggeen,voorstelvoor toekomstissluiting gehelegebiedvooralle bodemberoerende visserij FF bescherming biodiversiteit benthos Noggeen,voorstelvoor toekomstissluiting gehelegebiedvooralle bodemberoerende visserij COE bescherming biodiversiteit benthos Noggeen,voorstelvoor toekomstissluiting gehelegebiedvooralle bodemberoerende visserij Bruine Bank ca1200 zeekoet,alk? Gebiedisnogniet aangewezen,heefto.a. temakenmetplanning windparken. KRM Monitoringbenthos viakrmw monitoringsplan. Evaluatiebenthosmet BISIindicator. Algeheleevaluatiena afloop beheerplanperiode. KRM Monitoringbenthos viakrmw monitoringsplan. Evaluatiebenthosmet BISIindicator. Algeheleevaluatiena afloop beheerplanperiode. KRM Monitoringbenthos Natura 2000(VR) viakrmw monitoringsplan. Evaluatiebenthosmet BISIindicator. Algeheleevaluatiena afloop beheerplanperiode. Vogeltellingenvia KRM monitoringsprogramm a;algeheleevaluatie naafloop beheerplanperiode. (maargebiedisnog nietaangewezen). noggeenmaatregelen,nog geenbeheerplan noggeenmaatregelen,nog geenbeheerplan noggeenmaatregelen,nog geenbeheerplan noggeenaanwijzing,nog geenmaatregelen,noggeen beheerplan KRMWgebied. Motiein2e Kamer aangenomen, begin2017. KRMWgebied. Motiein2e Kamer aangenomen, begin2017. KRMWgebied. Motiein2e Kamer aangenomen, begin2017. Gebiedwordtnog onderzocht,we doener vogeltellingen.eris eenwindparkinde buurtgepland, vraagiswaar gebiedmoet komentov windpark.

11 Tabel2.OverzichtvandetebeschermensoortenenhabitatsophetNCP. Soorten'en'habitats' Diepeslibrijkegebiedenmethoge bodemdierdiversiteit(centraleoestergronden, FrieseFront) Zandbanken(H1110)(Doggersbank, Noordzeekustzone,VlaktevandeRaan, Voordelta) Riffen(H1170)(Klaverbank) Gewonezeehond Grijzezeehond Bruinvis Verschillendesoortentrekvissen ZeevogelsoortenzoalszwartezeePeend, zeekoet,sterns,etc.(friesefront, Noordzeekustzone,Voordelta,mogelijkBruine Bank) Schol(Scholbox) Kader' KRM HR HR HR HR HR HR VR GVB