Zorg voor jeugd in ontwikkeling

Transcriptie

1 SAmenwerken aan VEiligheid Zorg voor jeugd in ontwikkeling

2 Zorg voor jeugd in ontwikkeling Veiligheid als kernwaarde Vanaf 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor alle vormen van jeugdzorg. De Tweede Kamer heeft inmiddels ingestemd met de nieuwe Jeugdwet die dit regelt. In deze wet is ook een inhoudelijke omslag in het werken geformuleerd die inmiddels binnen de jeugdzorg breed wordt gedragen:. omdat het huidige jeugdstelsel verschillende tekortkomingen laat zien, is een omslag (transformatie) nodig die leidt tot: preventie en uitgaan van eigen kracht van jeugdigen, ouders en het sociale netwerk; minder snel medicaliseren, meer ontzorgen en normaliseren; eerder (jeugd)hulp op maat voor kwetsbare kinderen; integrale hulp met betere samenwerking rond gezinnen: één gezin, één plan, één regisseur; meer ruimte voor jeugdprofessionals en vermindering van regeldruk. Met SAVE SAmenwerken aan VEiligheid sluiten de Bureaus Jeugdzorg Utrecht en Flevoland, de Raad voor de Kinderbescherming Midden Nederland (RvdK) en de William Schrikker Groep (WSG) aan op deze ontwikkeling. Zij worden hierbij ondersteund door de Eigen Kracht Centrale (EKC). SAVE biedt expertise op het gebied van drang en dwang; de jeugdbescherming in de breedste zin van het woord. Breed geschoolde, gecertificeerde medewerkers en gedragsdeskundige ondersteuning in één team dichtbij het gezin. SAVE biedt consultatie en voegt in naast de lokale zorg waar nodig. En trekt zich weer terug zodra het kan. De lokale zorg pakt alle vragen van of over gezinnen zo breed mogelijk op. Zij kunnen SAVE betrekken wanneer de grens van wat nog met vrijwillige hulp kan worden bereikt, overschreden dreigt te worden. Het gaat dan 2_SAmenwerken aan VEiligheid

3 om situaties waarin de veiligheid van kinderen bedreigd wordt of om jongeren die afglijden in de criminaliteit. Doordat er ook vaste medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming aan elk SAVE-team gekoppeld zijn, hoeft de lokale zorg in die situaties niet af te wegen of ook een melding bij de Raad noodzakelijk is. Eén melding bij SAVE volstaat. Steeds is het uitgangspunt dat de Raad haar wettelijk onafhankelijke positie ook binnen SAVE behoudt. In de SAVE-teams werken allround beschermingsmedewerkers. In SAVE is de expertise op het gebied van onderzoek naar de bedreigde ontwikkeling van kinderen en kindermishandeling, crisisinterventie, jeugdbescherming en jeugdreclassering in één team verenigd voor één specifiek gebied. Ook de expertise die nodig is in het omgaan met kinderen en ouders met een licht verstandelijke beperking is in het team geborgd. Eén medewerker kan vanuit SAVE dus alle voorkomende beschermingsfuncties uitvoeren die voor de verschillende kinderen in een gezin nodig zijn. Overdracht van een zaak van de ene beschermingsmedewerker naar de andere gebeurt alleen als dat voor het gezin wenselijk is. Dit biedt gezinnen de continuïteit die voor hen én voor het gewenste resultaat zo belangrijk is. De beschermingsmedewerkers werken volgens een specifieke, vastgelegde methodiek en volgens kwaliteitseisen, gewaarborgd door het normenkader. Dit maakt deze vorm van hulp specialistisch en niet door iedereen toepasbaar. Samen SAVE Lokale zorg en SAVE-teams versterken elkaar. Omdat het SAVE-team gebiedsgericht werkt, kennen de lokale werkers van CJG en buurt- of wijkteam in een regio of gemeente hun collega s van het SAVE-team persoonlijk. SAVE sluit aan op het moment dat de veiligheid van een kind bedreigd wordt of als jongeren dreigen af te glijden in de criminaliteit. Veiligheid? Kinderen en jeugdigen hebben het recht in veiligheid te leven, zich op een gezonde manier te ontwikkelen en actief deel te nemen aan de samenleving. Ieder kind heeft recht op aandacht, liefde en een goede verzorging. Maar dat gebeurt niet altijd. Het komt voor dat ouders die zorg - al dan niet opzettelijk - verwaarlozen. Soms worden kinderen geestelijk of lichamelijk mishandeld. Een kind kan dan niet veilig opgroeien en ontwikkelen. Risico s en gevaar in het dagelijks leven moeten worden beperkt. Veiligheid wordt geboden wanneer de fysieke en emotionele bedreigingen worden weggenomen en er samen met het gezin een stevig plan wordt gemaakt, waardoor de veiligheid verzekerd blijft. Het netwerk van het gezin wordt daarbij betrokken om steun en toezicht te bieden. 3_SAmenwerken aan VEiligheid

4 Lokale zorg is de sleutel Als het de lokale zorg is die bij SAVE aanklopt, neemt SAVE de zaak niet over. Allereerst wordt nagegaan of het CJG, buurt- of wijkteam met alleen advies of consult voldoende geholpen is. Daarbij kan ook participerend consult worden gegeven: SAVE gaat dan daadwerkelijk mee naar het gezin en coacht de lokale collega zodanig dat deze zelf verder kan. Pas als dat niet genoeg is, voegt SAVE oplossingsgericht in als nieuwe partner in het bestaande gezinsplan. SAVE wordt dan tijdelijk een onderdeel van de hulp die rond het gezin wordt geboden. En andersom: Als bij SAVE een beschikking van de rechter binnenkomt om een maatregel uit te voeren, dan wordt de lokale zorg daar zo spoedig mogelijk bij betrokken. cjg/ buurtteam/ wijkteam Eigen Kracht SAVE stelt duidelijke voorwaarden om de veiligheid van het kind te waarborgen en om criminaliteit te voorkomen. Daarmee bepaalt SAVE het wat. SAVE werkt oplossingsgericht. Het hoe wordt zoveel mogelijk aan de gezinsleden gelaten. De lokale zorg kan het gezin daarbij ondersteunen. Samen met de lokale zorg activeert SAVE de gezinsleden en hun sociale netwerk in het nemen van regie en verantwoordelijkheid. Zo ontstaat er een gezinsplan dat duurzaam is omdat het de eigen kracht centraal stelt en omdat er een netwerk is dat blijft als de professionals stoppen. Daarbij kan ook een Eigen Kracht-Conferentie van de Eigen Kracht Centrale (EKC) ingezet worden. De EKC is op veel manieren binnen SAVE een inspiratiebron met betrekking tot het benutten van de eigen mogelijkheden van gezinsleden en hun netwerk. save school gezin buurt sociaal netwerk 4_SAmenwerken aan VEiligheid

5 1 gezinsplan 1 aanspreekpunt Efficiëntere zorg Informatieverlies en dubbel werk wordt voorkomen doordat de hulp aan het gezin niet wordt overgedragen van de ene naar de andere instantie. Ouders en kinderen hoeven hun verhaal niet telkens opnieuw te vertellen. Er is een consistente lijn in de hulp en begeleiding. Het CJG, buurt- of wijkteam blijft steeds betrokken. Zodra de situatie voldoende veilig is of de criminele carrière voldoende is gekeerd en het gezin, netwerk en lokale zorg het weer alleen afkunnen, treedt SAVE terug. Hoe eerder hoe beter. Op die manier kunnen uithuisplaatsingen en jeugdbeschermingsmaatregelen vaker voorkomen worden of korter duren dan tot nu toe het geval is. SAVE biedt hulp op maat: nooit zwaarder, langer of intensiever dan nodig is. Met SAVE wordt de jeugdbescherming overzichtelijk: de lokale zorg is de constante contactpersoon en coördinator voor het gezin, SAVE voegt in en ook weer uit. Voorbeeld uit de praktijk: Consult is voldoende Een medewerkster van het lokale buurtteam belt naar het SAVE-team. Het gaat om gescheiden ouders van een kind van drie jaar. De omgangsregeling is nog niet vastgesteld. Vader heeft aangegeven dat hij zich ernstige zorgen maakt over de dagen dat zijn zoontje bij de verslaafde moeder is: volgens vader en de buurtteammedewerkster is ze, ook als het kind bij haar is, onder invloed en kan daardoor niet voldoende reageren op wat het kind nodig heeft. Vader en de medewerkster hebben alles al geprobeerd om moeder te bewegen tot een behandeling, maar ze gaat niet. Wat te doen? De SAVE-medewerker helpt de focus weer te kantelen naar het doel: de veiligheid van het kind in plaats van de strijd over de oplossing. Er wordt vastgesteld dat er, zolang moeder niet afgekickt is, in het belang van het kind altijd een andere veilige volwassene bij het bezoek aanwezig moet zijn en dat het zoontje, zolang als dit nog niet goed georganiseerd is, niet naar moeder gaat. De buurtteammedewerkster kan moeder helpen een betrouwbare volwassene te vinden, die de toezichthoudende rol op zich kan nemen. De buurtteammedewerkster kan hiermee uit de voeten. Uiteindelijk besluit moeder alsnog in behandeling te gaan. 5_SAmenwerken aan VEiligheid

6 Voorbeeld uit de praktijk: Verwaarlozing Het wijkteam ontdekt een ernstige situatie van verwaarlozing door een depressieve moeder. De verslaafde vader, een agressieve veelpleger, is gedetineerd. De medewerker van het wijkteam belt met het SAVE-team bij hem in de buurt. Dezelfde ochtend nog gaat de SAVE-medewerker met de wijktteammedewerker op huisbezoek. De woning blijkt zwaar vervuild en gevaarlijk voor de twee kinderen van vijf en zes jaar oud. Er is nauwelijks eten in huis en de kinderen zien er slecht verzorgd uit. De SAVE-medewerker maakt aan de ouder duidelijk waarom het onverantwoord is om de kinderen in deze situatie te laten verblijven. Moeder ziet dat eigenlijk ook wel in. Aan moeder wordt gevraagd om te bedenken wie de kinderen tijdelijk kan opvangen. De moeder gaat bellen en komt binnen het uur met een gezin uit haar netwerk dat de kinderen wil opvangen: een eerste succes waar moeder zelf aan heeft kunnen bijgedragen. Voor de screening en begeleiding van het tijdelijke pleeggezin wordt gezorgd. grondig opgeknapt met vrienden. Een huisuitzetting wordt voorkomen. Er wordt geanticipeerd op de situatie waarin vader weer vrijkomt. Moeder wil in behandeling om emotioneel sterker te worden en is uiteindelijk in staat met haar partner te breken omwille van de kinderen. Doordat de SAVE-medewerker korte lijnen met justitie heeft, kan de veiligheidssituatie goed worden ingeschat en wordt beveiliging geregeld voor moeder. Als de kinderen terugkeren naar huis krijgen zij, in hun directe omgeving, een eigen veiligheidspersoon, waar ze naar toe kunnen als ze opnieuw bang worden. Ook wordt door oma en een vriendin gezorgd dat moeder de eerste periode niet alleen is. Na nog een aantal voortgangsbesprekingen en onaangekondigde controlebezoeken door de SAVE-medewerker met het wijkteam, wordt de zaak door SAVE afgesloten en kan moeder met de lokale zorg binnen het wijkteam verder vooruit. Na een gestructureerde beoordeling van de situatie bespreekt de SAVE-medewerker met moeder de voorwaarden waaraan voldaan moet zijn voordat de kinderen terug naar huis kunnen. De SAVE-medewerker praat daartoe ook met de kinderen zelf. Zo wordt er ook in hun eigen woorden duidelijk wat er moet veranderen. Het wijkteam gaat met moeder aan de slag om het netwerk te activeren en uit te breiden. Ze stellen samen een plan op met nauwkeurig omschreven afspraken wie wat wanneer gaat doen. De SAVE-medewerker keurt het plan na slechts een enkele aanpassing goed. Het huis wordt door moeder 6_SAmenwerken aan VEiligheid

7 Effectief onderzoek Als vanuit SAVE een onderzoek door het Adviesen Meldpunt Kindermishandeling of de Raad voor de Kinderbescherming wordt uitgevoerd betekent dit geen periode van stiltand. Het lokale veld blijft samen met de SAVE-medewerker het gezin activeren om, met het onderzoek als hefboom, de juiste stappen te zetten. Personen die vanuit het netwerk van het gezin betrokken worden bij het onderzoek, kunnen tegelijkertijd worden gevraagd het gezin te steunen. Met SAVE kan onnodig dubbel onderzoek worden vermeden. In de huidige situatie kan het zijn dat eerst een AMK-onderzoek en daarna als de noodzaak daartoe is - een onderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming plaatsvindt. Dit kan nu bijvoorbeeld bij zogenaamde risicozwangerschappen veroorzaken dat het kind al wordt geboren voordat het raadsonderzoek is afgerond. Het kind moet dan direct uithuisgeplaatst worden: een pijnlijke start voor ouders en kind. Met SAVE kan met de Raad afgestemd worden of het AMK-onderzoek kan worden overgeslagen of parallel onderzoek wordt uitgevoerd. Binnen SAVE zijn beide functies immers vertegenwoordigd. Daarmee komt er tijd vrij om een sterk netwerk rond ouders en kind te creëren. Als dat lukt kan een uithuisplaatsing voorkomen worden. SAVE richting 2015 Alle gemeenten zullen voor 2015 afspraken maken over hoe zij het grensvlak met de jeugdbescherming zien: Welke taken doet de lokale zorg? Wat wordt er afgesproken voor situaties waarin drang en dwang aan de orde is? Dat ziet er voor gemeenten die kiezen voor samenwerking vanuit het CJG anders uit, dan voor gemeenten die kiezen voor generalistische buurt- en wijkteams. SAVE kan aansluiten op de verschillende varianten van organisatie van lokale zorg. Gemeenten kunnen ook starten met het ene model en doorgroeien naar een ander. Op dit moment is de samenwerking tussen gemeenten en SAVE nog volop in ontwikkeling. In verschillende gemeenten wordt al samengewerkt met de buurt- en wijkteams of CJG s. De Bureaus Jeugdzorg Utrecht en Flevoland treffen momenteel de voorbereidingen om, desgevraagd, SAVE-teams in 2014 in geheel Utrecht en Flevoland mogelijk te maken. Centraal Melden Crisispunt CJG, buurt- en wijkteams kunnen gezinnen direct aanmelden bij het SAVE-team in hun gebied. Bureau Jeugdzorg wil daarnaast zorg dragen voor een centraal meldpunt waar burgers en organisaties - zoals ziekenhuizen, politie, GGZ, verslavingszorg en dergelijke - terecht kunnen voor advies. Maar ook als ze ernstige zorgen hebben over een kind en dit centraal willen melden. Zij kunnen daar ook terecht als men niet weet tot welke gemeentelijke organisatie men zich kan wenden. Het is een cruciale functie in het netwerk van zorg voor zaken die om crisisinterventie vragen of een snelle eerste inschatting van de veiligheid en/of het vermoeden van kindermishandeling. Ook de Crisisdienst Huisverboden, vertrouwensartsen en de 24-uurs bereikbaarheidsdienst opereren vanuit dit meldpunt. Het Centraal Meld- en Crisispunt is 24 uur per dag, zeven dagen per week bereikbaar. Met de mogelijkheid van crisisinterventie vanuit het meldpunt wordt gegarandeerd dat er 24 uur per dag kan worden gereageerd. De lokale zorg en/of SAVE-team neemt de zaak daarna binnen vijf werkdagen over. SAVE is snel als het nodig is. 7_SAmenwerken aan VEiligheid

8 Meerwaarde SAVE Voor gezinnen Gezinnen hoeven hun verhaal niet telkens opnieuw te vertellen, omdat de lokale zorg al betrokken is. Ze ontvangen zo maatwerk in hun eigen omgeving. De hulp is overzichtelijk omdat ze met één vaste allround SAVE-medewerker te maken krijgen. Ze weten concreet wat de voorwaarden zijn, die door SAVE aan de situatie van kinderen wordt gesteld en krijgen de ruimte om aan deze voorwaarden te voldoen. Ze houden zoveel als maar mogelijk is de regie. De kring van mensen - het netwerk - waar de gezinsleden op terug kunnen vallen wordt vergroot. Doordat zij gestimuleerd worden om met kleine stapjes vooruit te beginnen, zullen ze sneller succes ervaren en meer gemotiveerd raken om door te gaan. We merken dat gezinnen en samenwerkingspartners de SAVE-benadering als positief ervaren: dit wordt ook bevestigd in het eerste kwalitatief onderzoek waarin twaalf zaken zijn onderzocht. Voor gemeenten SAVE levert een bijdrage aan de vermindering van de instroom naar dure jeugdbeschermings- en jeugdreclasseringsmaatregelen. De veiligheid van kinderen kan met SAVE duurzamer worden geborgd. Er is een tendens te zien dat het inzetten van SAVE leidt tot een daling van de heraanmeldingen, ondertoezichtstellingen en uithuisplaatsingen. Daar waar toch een uithuisplaatsing nodig is, wordt dit vaker binnen het sociale netwerk van de gezinnen gedaan. Daarnaast staat bij SAVE de eigen kracht en mogelijkheden van de jeugdige, het gezin en netwerk voorop. Regie en besluitvorming liggen bij hen of keren zo snel mogelijk bij hen terug. Zij voelen zich gerespecteerd en gehoord en zijn meer tevreden. Hierdoor verloopt de hulpverlening soepel en efficiënt. SAVE doet dit met gecertificeerde allround beschermingsmedewerkers, die werken volgens vastgelegde, specifieke en beproefde methodieken.

9 Uitgangspunten SAVE CJG en buurt- of wijkteams in staat stellen hun nieuwe rol maximaal in te vullen Staan voor veiligheid en het keren van criminele carrières Eigen kracht van jeugdige, gezin en netwerk staan voorop: regie en besluitvorming ligt bij het gezin Samenwerken in de buurt: doen wat nodig is met zo min mogelijk professionals Lokale zorg en SAVE werken samen: één oplossingsgericht plan SAVE neemt niet over. SAVE voegt in. SAVE vult aan. Onderzoek betekent geen stilstand: het gezin wordt gemotiveerd en geactiveerd Met het gezin en de jeugdige praten in plaats van over hen Gedwongen maatregelen zoveel mogelijk voorkomen en verkorten.

10 Meer informatie? Binnenkort online: