KANSRIJK OPGROEIEN IN LELYSTAD

Transcriptie

1 KANSRIJK OPGROEIEN IN LELYSTAD Samenvatting Kadernota Jeugdhulp Onze ambitie Als gemeente Lelystad willen we kansen geven aan kinderen. Ons beleid is erop gericht dat onze kinderen gezond en veilig opgroeien, hun talenten ontwikkelen en naar vermogen meedoen. In ons land behoort de jeugd nog steeds tot de gelukkigste van de wereld, toch heeft één op de zeven minderjarigen (en in Lelystad ligt dat hoger) een indicatie voor professionele jeugdzorg of passend onderwijs. Dat moet veranderen. En dat begint in de directe omgeving en nabijheid van kind en gezin. Door het ontwikkelen van de eigen kracht evenals het bieden van passende ondersteuning waar nodig.

2 INHOUD 1. De veranderingen 4 2. Input voor deze kadernota 6 3. Lelystadse ambitie en uitgangspunten 7 4. Hoe gaan we dit organiseren? 9 5. Persoonsgebonden budget Regionale samenwerking Hoe gaat het verder?

3 1. DE VERANDERINGEN Veranderingen in het sociale domein Gemeenten gaan de komende jaren de verantwoordelijkheid dragen voor de Jeugdzorg, voor nieuwe Wmo-taken vanuit de AWBZ en voor de Participatiewet. Hiermee worden gemeenten geheel verantwoordelijk voor de activiteiten op het gebied van ondersteuning, begeleiding en re-integratie van hun inwoners. Voor het eerst krijgt één partij, de gemeente, zeggenschap over praktisch het hele sociale domein. De decentralisaties maken het gemeenten mogelijk dwarsverbanden te leggen tussen de Wmo/AWBZ, de jeugdzorg en het domein van werk, inkomen en passend onderwijs. Door in te zetten op preventie en door verschillende vormen van ondersteuning te bundelen kunnen gemeenten de zorg en ondersteuning effectief en efficiënt organiseren. Nieuwe Jeugdwet In de nieuwe Jeugdwet worden gemeenten verantwoordelijk voor alle ondersteuning aan kinderen en gezinnen. De gemeente was al verantwoordelijk voor de preventieve jeugdhulp, zoals de consultatiebureaus, schoolmaatschappelijk werk en de opvoedspreekuren. Nu komt daar de zorg en ondersteuning voor kinderen en gezinnen met problemen bij. Het kan gaan om opvoeden opgroeiproblemen van jeugdigen en hun gezinnen, maar ook om jeugdigen met een psychiatrische of psychische aandoening of kinderen met een (licht) verstandelijke of lichamelijke beperking. Ook worden de gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering. Omslag De taak van de gemeente is om een omslag te maken in de zorg voor jeugd die leidt tot: - preventie en uitgaan van eigen kracht van de jeugd, ouders en het sociale netwerk; - minder snel medicaliseren, meer ontzorgen en normaliseren; - eerder (jeugd)hulp op maat voor kwetsbare kinderen; - integrale hulp met betere samenwerking rond gezinnen: één gezin, één plan, één regisseur; - meer ruimte voor jeugdprofessionals en vermindering van regeldruk. Aantal: 1280 Aantal: 3035 specialistische jeugdhulp, jb en jr jeugdhulp ondersteuning, hulp en zorg participatie en preventie eigen kracht & sociale omgeving positief opgroeien opvoedklimaat Aantal: aantallen IN LELYSTAD Dit is een indicatief beeld waarin ook sprake is van dubbelingen: een jongere die specialistisch hulp krijgt, kan ook ondersteuning uit de tweede laag ontvangen. 4 5

4 2. INPUT VOOR DEZE KADERNOTA 3. LELYSTADSE AMBITIE EN UITGANGS- PUNTEN We willen ons goed voorbereiden op de nieuwe taken die op ons afkomen. Dat doen we samen met de organisaties en hulpverleners die betrokken zijn bij jeugd. We hebben gesproken met organisaties, met vertegenwoordigers van cliënten en de Wmo Cliëntenraad. Op 4 november 2013 organiseerden we daarnaast een grote conferentie met raadsleden, professionals uit het veld van de (jeugd)zorg en de Wmo Cliëntenraad. In de afgelopen anderhalf jaar zijn er tientallen ontmoetingen, besprekingen en bijeenkomsten geweest waarvan de inbreng is meegenomen in onze kadernota jeugdhulp. Bij de uitwerking van de kaders in 2014 zullen wij opnieuw gebruik maken van de ervaring en kennis van instellingen, hulpverleners en cliëntvertegenwoordigers. Gezond en veilig opgroeien Het toekomstige jeugdstelsel is erop gericht dat ieder kind gezond en veilig opgroeit en zo zelfstandig mogelijk kan deelnemen aan het maatschappelijk leven. Ouders zijn hiervoor als eerste verantwoordelijk. Als dit niet vanzelf gaat, komt de overheid in beeld. Dan moet het jeugdstelsel snel, goed en op maat functioneren. Eigen kracht Met het nieuwe jeugdstelsel willen we hulp bieden dichtbij het gezin als dat nodig is. Ondersteuning gebeurt door professionals met de eigen kracht van het gezin als uitgangspunt. De ondersteuning is afgestemd op de behoefte van het kind of de jongere en het gezin. Een plan wordt niet voor, maar samen mét het gezin en het persoonlijk netwerk opgesteld en met elkaar wordt gewerkt aan het behalen van concrete doelen. Specialistische zorg blijft beschikbaar Met de meeste kinderen en gezinnen gaat het goed. Zij zijn zelfredzaam en hebben voldoende aan de eigen omgeving en algemene voorzieningen voor preventie en participatie. Een deel van de gezinnen ervaart soms een probleem in de opvoeding en heeft behoefte aan ondersteuning. In sommige situaties is (ook) specialistische zorg nodig om een stabiele en veilige opvoedomgeving te realiseren of de juiste behandeling en ondersteuning te bieden. 6 7

5 4. HOE GAAN WE DIT ORGANISEREN? Kaders voor het nieuwe jeugdstelsel: De ondersteuningsbehoefte van kind en gezin is leidend, in plaats van het ondersteuningsaanbod van instellingen. Ruimte aan de professionals om hun vak te kunnen uitoefenen en zo cliënten hulp en ondersteuning te bieden passend bij de ondersteuningsbehoefte. Tijdig en nabij bieden van de benodigde ondersteuning aan kind en gezin, zo zwaar als nodig, lichter zodra het kan. Minder gebruik van duurdere vormen van zorg en eerder terug naar lichtere vormen van zorg. Een goede basis van voorzieningen zorgt voor een groot bereik en voorkomt (dure) gespecialiseerde hulp. Die gespecialiseerde hulp is er wanneer het echt nodig is. Basisvoorzieningen We willen de basis versterken. Op die manier kunnen inwoners zoveel mogelijk zelf op eigen kracht, eventueel met lichte ondersteuning, meedoen in de maatschappij. Ook is er dan minder (zware) ondersteuning nodig. Basisvoorzieningen dragen bij aan een stimulerende, veilige en gezonde omgeving voor alle kinderen. In de basisvoorzieningen werken professionals. Vrijwel alle ouders en kinderen komen er of maken er gebruik van. Denk daarbij aan het consultatiebureau, peuterspeelzalen, scholen, kinderopvang, huisartsen, de schoolarts en andere eerstelijnsvoorzieningen in de gezondheidszorg. Maar ook meer algemene voorzieningen vallen hieronder, zoals het welzijnswerk en sportwijkwerkers. Het gaat om vrij toegankelijke activiteiten en ondersteuning, dichtbij ouders en de jeugd. De nadruk in de basisvoorzieningen ligt op preventieve voorlichting en advies, het stimuleren van vaardigheden en talenten en het normaliseren in plaats van medicaliseren. Ouders en kinderen vinden ondersteuning om snel weer zelf op weg te kunnen. Op die manier wordt voorkomen dat later meer hulp nodig is. 8 9

6 ACTIE Bevorderen dat de basisvoorzieningen wezenlijk bijdragen aan normaliseren en ontmedicaliseren vanuit de reguliere werkzaamheden. Er vindt doorontwikkeling plaats van de samenwerking binnen het Centrum Jeugd en Gezin tot een nieuw Lelystads jeugdstelsel. Met de huisartsen zijn afspraken over de wijze waarop zij met het jeugdstelsel verbonden zijn. Professionals in de basisvoorzieningen benutten als vanzelfsprekend hun deskundigheid en expertise om samen met kinderen en gezinnen en hun omgeving tot resultaten te komen die inzet van zwaardere ondersteuning voorkomen. Zo willen wij bereiken dat de basisvoorzieningen voor opvoeden en opgroeien samen met de kracht van de pedagogische gemeenschap volstaan voor minimaal 85% van onze jeugd. en initiatieven die zich inzetten voor de vrijetijdsbesteding van kinderen en hun ouders (sport-, dans- en knutselclubs bijvoorbeeld). Ook verschijnen er steeds meer digitale vormen waarbij mensen in de wijk elkaar informeren, ontmoeten, vinden en versterken. ACTIE Versterken van de pedagogische gemeenschap. Professionals erkennen en herkennen de eigen kracht van ouders, stimuleren de betrokkenheid van de omgeving bij kinderen en gezinnen, onderkennen de inzet en expertise van de omgeving en betrokken vrijwilligers en benutten deze optimaal. De meerwaarde van de digitale ontwikkelingen als mogelijkheid voor ontmoeting en ondersteuning willen wij daarbij betrekken. Pedagogische gemeenschap Een stimulerende, gezonde en veilige omgeving draagt bij aan de kansen voor kinderen om zich te ontwikkelen. De ouders zijn het belangrijkst in het opvoeden van hun kind. Zij hebben eigen kracht en deskundigheid, eigen normen en waarden. De krachtbron van het jeugdstelsel is de pedagogische gemeenschap, de buurten en wijken, oftewel iedereen in de buurt van het kind die een bijdrage levert aan het grootbrengen van het kind, hoe groot of klein die invloed ook is. Vrijwilligers doen veel werk in de begeleiding van kinderen, denk aan scouting, de Kindertelefoon en kindervakantiekampen, Humanitas, School s Cool, de Voorleesexpres, Home-Start, Moeders Informeren Moeders (opvoeden opgroeiondersteuning) en nog veel meer. Er zijn vele verenigingen Jeugd&Gezinsteams Het Jeugd&Gezinsteam biedt begeleiding en ondersteuning aan gezinnen en kinderen die het opvoeden, opgroeien of op orde houden van hun leven (tijdelijk) niet op eigen kracht kunnen. Vaak is er sprake van problematiek op meerdere leefgebieden (zoals werk, opleiding, financiën, gedrag, gezondheid) of van problematiek bij meerdere gezinsleden. Het Jeugd&Gezinsteam biedt de begeleiding integraal en afgestemd, zodat deze effectief kan worden ingezet. Met één regisseur in het gezin wordt zorg gedragen voor afgestemde hulp en een duidelijk aanspreekpunt voor het gezin (één gezin, één plan, één regisseur). De Jeugd&Gezinsteams vormen het schakelpunt waar signalen van complexere problematiek leiden tot een deskundige analyse van de ondersteuningsbehoefte en het bieden van passende zorg dichtbij het gezin

7 Tevens wordt het op- en afschalen van zorg hier geregeld. Professionals uit diverse organisaties, met verschillende deskundigheden, vormen met elkaar een multidisciplinair team dat deze taken uitvoert. Met deze Jeugd&Gezinsteams wordt het mogelijk om de ondersteuning op maat te organiseren, licht of zwaar, kort of lang. De Jeugd&Gezinsteams zijn de spil van het nieuwe Lelystadse jeugdstelsel. De expertise van diverse soorten ambulante hulp uit het huidige stelsel wordt in het Jeugd&Gezinsteam samengevoegd. Ambulante hulp die in het huidige stelsel nog vanuit de tweede lijn wordt geboden, wordt nu in het Jeugd&Gezinsteam gebracht. De ondersteuning die gezinnen met complexe problematiek in het huidige stelsel van de eerste lijn ontvangen wordt eveneens in het Jeugd&Gezinsteam gebracht. Het Jeugd&Gezinsteam voert de regie met één plan op een gezin en bepaalt en arrangeert de passende ondersteuning. Daartoe onderhoudt het Jeugd&Gezinsteam een scherpe werkrelatie met andere professionals in de buurt en wijk, zoals het sociaal wijkteam, de huisartsen en alle andere basisvoorzieningen. ACTIE Voor de ondersteuning van kinderen en jongeren met complexere problematiek vormen we Jeugd&Gezinsteams. Deze ontwikkelen zich tot zelfsturende teams die beschikken over diverse expertise. De medewerkers zijn generalistische werkers, die zorgen voor het arrangeren van ondersteuning op maat. Daardoor is een geringer beroep op dure specialistische zorg nodig. De Jeugd&Gezinsteams werken gebiedsgericht. Het concept van de Jeugd&Gezinsteams wordt uitgewerkt. (Zeer) gespecialiseerde zorg wanneer nodig Soms kan een probleem niet opgelost worden door inzet vanuit het Jeugd&Gezinsteam alleen en is het nodig dat het Jeugd&Gezinsteam meer specialistische hulp inroept. Of soms is de veiligheid van het kind of de jongere in het geding en zijn er gedwongen maatregelen nodig. Hiermee bevinden we ons in de top van de piramide en in segment vier van het nieuwe Lelystadse jeugdstelsel. Daarbij gaat het om: residentiële zorg, pleegzorg, gesloten jeugdzorg (jeugdzorg plus), jeugdreclasseringsmaatregelen, jeugdbeschermingsmaatregelen, forensische zorg, zeer gespecialiseerde dagbehandeling, jeugd-ggz, dagbehandeling en residentiële zorg. In het regionaal transitieplan regelen wij met de zes Flevolandse gemeenten hoe wij bovenlokaal de gespecialiseerde zorg organiseren. Daarnaast kan gespecialiseerde zorg op lokaal niveau beschikbaar zijn en naar het oordeel van het Jeugd&Gezinsteam ingezet worden. Het vergt nog nadere uitwerking welke vormen van ondersteuning en zorg precies binnen de reikwijdte van de samenstelling en expertise van het Jeugd&Gezinsteam vallen en voor welke specialistische zorgvormen (anders dan de opsomming hierboven) een beroep wordt gedaan daarbuiten

8 5. PERSOONSGEBONDEN BUDGET ACTIE In het regionaal transitieplan regelen wij met de zes Flevolandse gemeenten hoe wij bovenlokaal de gespecialiseerde zorg organiseren. Ten aanzien van de lokaal beschikbare gespecialiseerde zorg houdt het Jeugd&Gezinsteam aansluiting bij het gezin. Dit is essentieel voor het arrangeren van nazorg en daarmee het behouden van bereikte resultaten en het voorkomen van onnodig opnieuw inzetten van zware zorg. In sommige situaties zal de meest passende vorm van zorg het beste geregeld kunnen worden met een persoonsgebonden budget. In de nieuwe Jeugdwet is opgenomen dat een PGB (persoonsgebonden budget) alleen mag worden toegekend als wordt voldaan aan de volgende voorwaarden: - de klant is in staat het PGB te beheren; - de klant kan aantonen dat het reguliere aanbod (zorg in natura) niet toereikend is; - de diensten en producten die met een PGB worden ingekocht, zijn van goede kwaliteit. Hulp in gedwongen kader SAVE dwang en drang Specialistische hulp GGZ, LVG, Multi-problem Consultatie Behandeling Jeugd&Gezinsteam jeugdhulpverleners in de wijk Pedagogische gemeenschap familie, vrienden, buren, vrijwilligers, mantelzorgers rond kind en gezin Basisvoorzieningen VVE, scholen, kinderopvang, welzijn, sport, cultuur, huisarts, consultatiebureau Verder is in de nieuwe Jeugdwet de bepaling opgenomen dat de gemeente niet langer een PGB in de vorm van een geldbedrag mag geven. Dit mag alleen nog in de vorm van een trekkingsrecht via de Sociale Verzekeringsbank. Dat betekent dat de Sociale Verzekeringsbank het geld dan uitkeert aan degene die de zorg heeft geleverd. Wij willen dat een toekenning van een PGB mogelijk blijft als voldaan wordt aan de wettelijke voorwaarden en als professionals en de cliënt inschatten dat de inzet van een PGB het meest efficiënte en effectieve middel is om de betrokkene te ondersteunen. In een verordening kunnen nadere voorwaarden worden uitgewerkt en zou een hardheidsclausule kunnen worden opgenomen op basis waarvan het college kan besluiten in uitzonderlijke, specifieke situaties af te wijken van deze bepalingen

9 6. REGIONALE SAMENWERKING 7. HOE GAAT HET VERDER? We zetten deze transitie in met onze lokale partners: huisartsen, welzijn/ zorginstellingen, het onderwijs, cliëntorganisaties en de zogenaamde 2e lijns Jeugdzorginstellingen. Om ook in de toekomst continuïteit van de gespecialiseerde zorgvoorzieningen te kunnen garanderen, hebben de zes Flevolandse gemeenten besloten daarin de komende jaren samen op te trekken. Het uitgangspunt van deze samenwerking is daarbij lokaal waar mogelijk, regionaal waar nodig. De afgelopen maanden is er veel overleg geweest met organisaties, de Wmo Cliëntenraad en cliëntgroepen. Mede op basis daarvan is deze kadernota opgesteld. De gemeenteraad heeft op 11 maart 2014 een besluit genomen over de kadernota en de kaders vastgesteld. Het jaar 2014 staat in het teken van de uitwerking. Dat pakken we wederom in samenwerking met allerlei partijen op. In 2014 zal veel aandacht uitgaan naar het goed informeren van de (toekomstige) cliënten. Alle informatie over de decentralisatie is te vinden op

10 COLOFON Dit is een uitgave van gemeente Lelystad. Stadhuisplein 2, 8232 ZX Lelystad Postbus 91, 8200AB Telnr Fotografie: Inaxion, Fotostudio Wierd, SXC Fotografie, Fresh Fotooz 18 19

11