Wat is een thuisloze? Wat zijn specifieke kenmerken van thuislozen?

Transcriptie

1 Verslag Experimentele werkgroep Thuislozen Personen met een handicap Datum Locatie Voorzitter Verslaggever 31/08/2010 Puerto Klaar De Smaele Lieve Van Dooren Klaar De Smaele Aanwezig Kristien Dierckx (CAD - De Werklijn), Femke Van Overdijn (CAW Mozaïek Woonbegeleiding), Karina Bals (De Schutting Zorgwonen), Ruth Vanhaverbeke (Begeleid Wonen Brussel, trajectbegeleiding), Zaila Van Der Steen (Diogenes Albatros), Martine Nouel (Puerto), Klaar De Smaele (Begeleid Wonen Brussel), Lieve Van Dooren (BROG BWR), Laurent Van Hoorebeke (La Strada), Didier Stappaerts (Ariane) Verontschuldigd Jean Marie De Smet (Relais), Charlotte Berteele (BrAP), Eric Geysen (De Lork), Roos Neuckermans (Fami-home) 1. Verwelkoming We verwelkomen Ruth Vanhaverbeke in de experimentele werkgroep. Ruth werkt bij Begeleid Wonen Brussel als trajectbegeleidster. 2. Goedkeuring verslag Het verslag van de vorige vergadering wordt goedgekeurd. 3. Visie Wat is een thuisloze? Wat zijn specifieke kenmerken van thuislozen? Vele mensen verwarren thuisloos zijn met dakloos zijn, met op straat leven. Deze beeldvorming is onjuist: dakloosheid is slechts een symptoom van thuisloos zijn. Daklozen vormen een kleine groep van mensen die vaak al een heel circuit afgelegd hebben. Dakloosheid wordt vaak geromantiseerd, maar op straat leven is geen vrije keuze. Ze hebben meestal de kracht niet meer om aan hun situatie te werken en komen daardoor op straat terecht. Daarom zijn ze niet meer welkom in begeleid wonen (thuislozensector). Het begrip thuislozen is dan weer vaag. Signalen? Het zijn mensen die in hun leven een aantal ingrijpende dingen meemaken waardoor alle banden gekneusd of verbroken zijn.

2 Deze mensen hebben geen vertrouwen meer in zichzelf, in anderen of in de maatschappij. In het leven van een thuisloze persoon ontbreken steunfiguren zoals familie. Er is niet voldaan aan meerdere basisnoden. Een aantal basisvaardigheden zijn niet aanwezig en moeilijk aan te leren. Thuislozen zijn mensen die psychisch lijden: zij slapen slecht, hebben een lage frustratiedrempel, zitten in een slachtofferrol,... Het zijn mensen die niet uit hun zwartgallig verhaal kunnen breken : de wereld is tegen mij. Geen zelfrespect, slechte hygiëne Vele thuislozen hebben een verslaving (alcohol, drugs, medicatie, ). Een grote groep van thuislozen heeft budgetbegeleiding en begeleiding bij hun administratie nodig. Slotbedenkingen : Thuisloos zijn is geen statisch gegeven. Er zijn ook thuislozen die er verzorgd uit zien, die op hun afspraken komen. Diverse groep, die bestaat uit verschillende subgroepen: - Mensen die op straat leven - Oude en nieuwe Belgen, asielzoekers - Psychiatrische patiënten - Generatiearmen - Mensen met een instellingsverleden - Toevallige thuislozen (bijvoorbeeld door een uithuiszetting, een echtscheiding, een verslaving, ) Ook voor jongeren kloppen deze kenmerken. Zij zijn vaak thuis buiten gezet of zijn 18 en willen of kunnen niet meer in de instelling blijven wonen. Eens zij de instelling verlaten hebben, stopt ook hun begeleiding. Een criterium om uit de thuisloosheid te geraken is het nog hebben van een aantal vaardigheden. Vaak zijn dit mensen die kort in een onthaaltehuis verblijven, maar snel nieuw werk en een nieuwe woonst vinden. Wat kan je de sector voor personen met een handicap adviseren bij de begeleiding van thuislozen? - Een betrouwbare persoon zijn: door je beloftes na te komen, door uit te leggen waarom iets gebeurt of niet, door mee te gaan vooral naar officiële gesprekken; door de ervaring op te bouwen : die is er voor mij. Wanneer er vertrouwen opgebouwd is, kunnen thuisloze mensen zeker dingen aan- of bijleren. Het is belangrijk dat zij leren wat zij kunnen en wat niet. Leren hulp vragen is ook niet evident. Sommige thuislozen zullen altijd begeleiding nodig hebben, andere slechts op bepaalde momenten. - Laagdrempelig werken: niet alle gesprekken plannen en in een bureau voeren, maar samen iets doen of ergens naar toe gaan. Onderweg voelt een gesprek minder formeel aan. Een familiale en huiselijke aanpak nastreven is belangrijk. - Veel geduld hebben. Geen grootse verwachtingen hebben.

3 - Werken met kleine doelstellingen. Geen grootschalige projecten opzetten. De limieten van mensen aanvaarden, maar tegelijkertijd. - Structuur bieden, niet meegaan in de chaos van de mensen. Maar ook niet massaal alles veranderen, maar alles stap per stap aanpakken. - Samen dingen doen, maar niet overnemen. De mensen zelf laten doen wat ze kunnen. Hen laten meemaken wat je doet (bvb. telefoneren in hun bijzijn). Af en toe overnemen, is wel nodig. Vele van deze dingen zijn erg herkenbaar voor een begeleiding in de sector voor personen met een handicap. We hebben al wel vaker ontdekt dat er raakpunten zijn tussen de twee doelgroepen. De diensten voor thuislozenzorg benadrukken wel dat samenwerken met voorzieningen voor personen met een handicap de interessantste manier is om mekaars expertise te leren kennen. Elke sector heeft zo zijn eigen inbreng. Worden personen met een handicap toch anders benaderd? Vragen en aanvaarden zij gemakkelijker hulp? Ja en neen. Sommige personen met een handicap hebben in eerdere ervaringen geleerd om hulp te vragen. Sommigen gebruiken dit zelfs als aangeleerde hulpeloosheid. Maar het is niet zo dat personen met een handicap makkelijker doorstromen naar begeleiding en opvang. Naar het buitengewoon onderwijs wel, maar daarna is het niet zo evident meer. Een handicap is (soms) ook zichtbaarder dan thuisloosheid. Bovendien is binnen de gehandicaptensector zeker de laatste jaren veel gewerkt aan visievorming rond burgerschap en inclusie (ook met de doelgroep zelf). En een belangrijk verschil in de beeldvorming is dat een persoon met een handicap medelijden opwekt en een thuisloze de schuld krijgt van zijn situatie. Het blijft een belangrijke opdracht om in te werken op de vooroordelen, ze te nuanceren en te weerleggen. Het zou nuttig en interessant kunnen zijn om de kenmerken van een thuisloze en van een persoon met een handicap uit te schrijven en naast elkaar te leggen + een gemeenschappelijke tekst te maken rond deze gemeenschappelijke doelgroep. De stem van mensen uit de gehandicaptensector ontbreekt hier nu wat. Nadat we hen aan het woord gehoord hebben, zullen we een poging ondernemen. 4. Voorstel naar verbreding en verdieping van het project Zie bijgevoegd document. We willen langsgaan in onthaaltehuizen die nu niet bij het project betrokken zijn. Voorstel is dat iemand van de experimentele werkgroep met Klaar meegaat om het project en de signalen van handicap voor te stellen. Dubbele bedoeling : leden van de experimentele groep worden zo ambassadeur van het project omdat ze kunnen verwoorden wat ze zelf aan het project hebben gehad. Bovendien gaat het om iemand die de medewerkers van het onthaaltehuis al kennen.

4 Omdat dit voorstel veel vragen oproept, spreken we af dat Klaar toch eerst zelf naar de teams van de betrokkenen van de experimentele groep gaat. Vaak ontbreekt in de eigen teams de kans en de tijd om het project ter sprake te brengen. Klaar maakt ook een model van hoe dit verloopt, zodat we dit achteraf in de andere teams kunnen gebruiken. Concreet : - Puerto: 14/10 om CAW Mozaïek: 04/10 om De schutting: 19/10 om Ariane: 30/09 om Diogenes: 08/11 in de voormiddag - Albatros: 18/11 in de namiddag Er zal ook telkens iemand van Brap of traject meekomen.. Dit wordt dan de eerste stap in de verdieping en verbreding van het project. Op onze volgende vergadering bekijken we al eens hoe dit liep en kunnen we evt. bijsturen. Het organiseren van een (halve) dag om de nog niet betrokken onthaaltehuizen te bereiken, laten we in deze fase even los. Nu willen we vooral het proces van samenwerking overbrengen, de overlappingen in doelgroep en methodiek duidelijk maken en contactpersonen naar voor schuiven. In een latere fase van het project (vanuit een andere invalshoek) is het allicht wel zinvol. I BELANGRIJK : Het infopakket is vertaald naar het Frans. Zo kunnen we ook makkelijker naar teams gaan die overwegend Franstalig zijn. Klaar stuurt het al door naar Didier (ter voorbereiding van het contact met het team van Centre Ariane). 5. reacties op het infopakket Het infopakket is nog niet gelezen of besproken met het team. Dit is de opdracht tegen de volgende vergadering. 6. Varia Medewerkers in de teams hebben vaak concrete vragen en casussen rond handicap. Vertegenwoordigers in de experimentele groep krijgen vaak de opdracht mee : vraag dat daar eens. Karina brengt nu het verhaal van een mentaal gehandicapte cliënt die aan het dementeren is. Hoe lang kan hij nog alleen wonen? Hoe begeleiden? Ook voor ons zou het nuttig zijn te weten wat er leeft. Afhankelijk van de vraag kan BrAP of traject of de Bruggenbouwer daarrond verder afspreken. Uitgebreide besprekingen zullen allicht niet kunnen, maar daarvoor zullen we intervisie proberen te regelen.

5 Vandaar : VANAF HEDEN de kans om uw vragen/casussen in te brengen. Volgende vergadering: 05/10/2010 om 9.00 in Centre Ariane. Luttrebruglaan 132, 1190 Vorst (Tram 82 aan het station Brussel Zuid) Agenda : - verder werken aan een gezamenlijke visie vanuit ieders specificiteit - terugkoppeling van bezoeken aan teams - bedenkingen bij het infopakket - kennismaking met franstalige dienst/voorziening binnen gehandicaptenzorg? (indien haalbaar)