Opschaalplan struikelt Samenwerken ontbreekt Leren wordt verward met onderwijs

Transcriptie

1 Opschaalplan struikelt Samenwerken ontbreekt Leren wordt verward met onderwijs Zolang leren op de werkplek gezien wordt als onderwijs zullen bedrijven en scholen elkaar niet vinden in het samenwerken aan een meer dynamisch kennislandschap Reflectie op het IPC-Raak experiment van de GMV machinebouw en het opschaalplan van Document E AcadeMi-IO / ISBN /v10

2 / pioniers Jan Hak, voorzitter AcadeMi-IO en GMV machinebouwbranche lid FME/CWM Pieter t Hart, pionier Mi-IO in de scheepsbouw Adri van Duijne, pionier Mi-IO in de installatiebouw Frans de Jong, penvoerder Raak-traject (Hogescholen HAN, Fontys, Inholland.) Theo Lohman, namens AcadeMi-IO, ketenregie, kwaliteitsborging, actorbenadering. Alexander Udink ten Cate, Raad van Advies, pionier IO in hoger beroepsonderwijs. Wim Langens, Max Hoefeijzers e.a. VMBO/MBO pioniers Revival Technisch Onderwijs Juli Rabobank Projectenfonds Het Rabobank Projectenfonds steunt innovatieve projecten die een duidelijke bijdrage leveren aan een duurzame toekomst voor de leden van de bank en daarmee voor de Nederlandse samenleving als geheel. Het fonds wordt al 25 jaar ingezet als één van de MVO-instrumenten voor de zakelijke markt. Voor de aanjaagfase van enkele nieuwe ontwikkelingen kunnen bedrijven en andere organisaties een beroep doen op het fonds. Voorwaarde is dat het project door de belanghebbende doelgroep breed wordt gedragen. Hiervan is zeker sprake bij het project "Methodisch Innoveren integraal ontwerpen". In dit project wordt op een vernieuwende manier ingespeeld op de behoefte van continue en hoogwaardige kennisontwikkeling in het (industriële) MKB, waarbij professionele samenwerking tussen bedrijven en onderwijsinstellingen de kern vormt. De bijdrage van het Rabobank Projectenfonds stelt ondermeer klanten van de bank in de gelegenheid hiervan de vruchten te plukken. Deze nieuwe wijze van samenwerken en kennis uitwisselen is van strategisch belang voor het concurrentievermogen van het bedrijfsleven in Nederland. AcadeMi-IO

3 Inhoudsopgave Sturen op samenwerken en leren op de werkplek...4 Samen leren innoveren in kennisketens Synergie tussen IPC & Raak instrumenten Gesignaleerde kansen en barrières Naar natuurlijk ondernemen IPC-Raak aanpak succesvol in de praktijk IPC-Raak experiment van EZ / SenterNovem Resultaten in de machinebouw en onderwijs Evaluatie IPC-regeling door SenterNovem Barrière: leren op de werkplek wordt gezien als onderwijs...13 Bijlage 1. Brief aan het ministerie van EZ...14 AcadeMi-IO

4 Sturen op samenwerken en leren op de werkplek Menselijk kapitaal benutten Onze maatschappij is toe aan vernieuwing. Dit doet een beroep op het benutten van ons natuurlijk onderneemvermogen. Ondernemen omvat van nature 1 e, 2 e en 3 e orde leren: respectievelijk het routinematig reageren op dingen, ontwerpend leren en innoverend leren. Als we deze krachten weten te benutten in kennisketens, dan komt de dynamiseren op gang. Niet alleen in bedrijven of scholen, maar samen in lerende ketens. Daar wordt kennis geïnnoveerd en daar ontstaat er versnelling in de leerprocessen. Daar worden de actoren direct geconfronteerd met de negatieve effecten van milieu onvriendelijk ontwerpen omdat de kenniskringloop weer wordt gesloten. Zonder de benutting van het menselijk kapitaal en de nieuwe generatie kennistools en open standaarden om de dialoog te bevorderen gaat het samenwerken niet op gang komen. Ruimte voor ondernemend leren Van de overheid vraagt dit een sturing op een natuurlijk transformatieproces. Hierbij wordt ondernemend leren op drie maatschappelijke niveaus parallel gecoacht om de aansluiting tussen bottom-up en top-down processen te synchroniseren. Ondernemend leren geeft een invulling van de doelen van het macroplan EU2020. Mensen leren hun eigen werk te ontwikkelen waardoor ze duurzaam inzetbaar worden, de leercurve van Nederland gaat steiler lopen waardoor de economie versneld gaat groeien en ontwerpend leren rekent af met eco onvriendelijk ontwerpen en voorkomt vroegtijdig schoolverlaten. Afstemmen IPC-Raak instrumenten Het succes in machinebouw project Creating Better Food is te danken aan 2 factoren, te weten: de inzet op menselijk kapitaal en de gecombineerde aanpak van 2 subsidie instrumenten, de IPC regeling van EZ en de Raak regeling van OCW. Sturen op samenwerking en leren op de werkplek Uit de verkenning bleek dat de mate van afstemming en samenwerking tussen ministeries en hun instrumenten relatief laag is ontwikkeld. Dit in tegenstelling tot de sfeer in het werkveld. Daar wordt ten slotte elke dag de nadelen van het gebrek aan samenwerking gevoeld. Zolang leren op de werkplek gezien wordt als onderwijs zullen bedrijven en scholen elkaar niet vinden in het samenwerken aan een meer dynamisch kennislandschap, zo lijkt de conclusie. Dit vraagt om een meer pro-actieve sturing van de overheid. De beoogde opschaling van ons innovatie-experiment vraagt namelijk een meer gecoördineerde aanpak van de IPC-Raak instrumenten zoals ingezet door Senter Novem als experiment. Machteloosheid De bereid het tot de dialoog en het mee denken van de individuele ambtenaren werd als zeer positief ervaren. Ook bij hen was sprake van een zekere machteloosheid als het gaat om het inspelen op de innovatiekansen uit het veld. Meer oog voor de Semantic Wave en het actief sturen op natuurlijk ondernemen, leren op de werkplek en samenwerken, zal uiteindelijk bijdragen tot de beoogde dynamisering van het kennislandschap. We kunnen hierbij leren van het Finse samenwerkingsmodel (Engestrom e.a.) AcadeMi-IO

5 Samen leren innoveren in kennisketens In december 2009 hebben drie branches - met support van de heer Rinnooy Kan - een plan ingediend bij het Innovatie Platform; Samen leren innoveren in kennisketens. Dit plan is overhandigd aan Renee Bergkamp. Er zijn twee bijeenkomsten geweest waarbij de bevindingen van het lopende IPC-Raak experiment zijn bespoken a.h.v. de brief die is bijgesloten in de bijlage 1. Aanwezig waren: 1. Branches; Jan Hak (machinebouw), Pieter t Hart (scheepsbouw), Theo Lohman, ketenregisseur (AcadeMi-IO). 2. Onderwijs; Penvoerder Frans de Jong, namens de HAN, Fontys en Inholland 3. Economische Zaken; Jan Nieuwenhuis, Anja Hezemans (IPC) en Jacqueline Coenraadts. 4. SenterNovem; Harry Lengkeek. Directie innovatie ontvangt plan op IP-dag Status EZ Tijdens deze bijeenkomsten zijn de volgende vragen gerezen; 1. Hoe kan de betrokkenheid van de ministeries worden uitgebreid vanuit een meer integrale aanpak richting OCW? 2. Hoe plaatsen we de IPC-Raak aanpak in de veelheid aan activiteiten op het gebied van kennis, innovatie en de Lissabon ambitie (EU 2020)? 3. Wat zijn de belemmerende factoren? 4. Wat is de meerwaarde van gecombineerde IPC-Raak aanpak? 5. Hoe borgen we de aanpak duurzaam in een instrument In de volgende hoofdstukken wordt op deze vragen gereageerd. Belangrijk daarbij was het vinden van de aansluiting op gezamenlijke doelen en Governance (Lissabon en EU 2020). Deze verkenning heeft geresulteerd in dit verslag waarbij enkele aanbevelingen worden gedaan over een mogelijk vervolg aanpak van het geëtaleerde transsectorale transformatie plan. AcadeMi-IO

6 1. Synergie tussen IPC & Raak instrumenten Voor het beantwoorden van de vragen is vanuit een integrale aanpak - gesproken met inhoudelijk deskundigen binnen de verschillende ministeries. In de onderstaande tabel is het geconsulteerde netwerk van deze deskundigen afgebeeld. Het is niet compleet maar representeert wel de personen die zich inhoudelijk betrokken voelen met het thema, talentgroei van actoren en kennisgebaseerde werken in netwerkketens. Verkenning van een integrale aanpak Min. DG Gesproken Domein Uitvoering Afstemmen EZ- O&I I I I I 1. Jacq. Coenraadts 2. Jan Nieuwenhuis 3. Anja Hezemans 4. Anne van Bruggen Beleidsbepaling Beleidsbepaling IPC regeling Europa 2020 EZ met support van Dialogic onderzoekers SenterNovem 1. EZ met OCW en met innovatieplatform 2. IPC met andere IPC s 3. Met EU2020 I 5. Luuk Klomp Dynamisch Innoveren NWO 4. Met innovatiebeleid OCW beroeps kolom WO HO HO MBO 1. Nico Klaasen 2. Marinke Sussenbach 3. Saskia Reichert 4. Judith Geraedts Valorisatie Duurzaam ondernemen Raak regeling Thema VM2 doorstroom SenterNovem Syntens SIA / SN Balk Consultancy 5. Met valorisatie regeling 6. Met duurzaam ondernemen 7. Met Raak Pro 8. Met VM2 experiment VM2 5. Sjoukje Meeldijk Thema school verlaters Regiomanagers 9. Met Vroegtijdig Schoolverlaters EZ- ICT ICT ICT 1. Jan Julianus 2. Eric Wijnen ICT in MKB NDiV Open standaards NOiV Syntens Syntens / AcadeMi-IO 10. Met NDiV 11. Met Open Standaard Onderwijs De gesprekken hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de beeldvorming. Op WO niveau met Nico Klaasen (Valorisatieagenda). De valorisatieagenda sluit nauw aan bij de ontwikkelde ketenbenadering (MKB met Hogescholen). Keten omkering en valorisatie van kennis door co-innovatie van het MKB met Hogescholen wordt gezien als een doorbraak. Op HO niveau met Saskia Reichert (Raak) en Marinke Sussenbach (Valorisatie). De focus ligt daar vooral op het dichten van de kloof naar onderzoek (Raak Pro). De Raakregeling richt zich primair op kenniscirculatie. Het belang van een meer generieke kennisbenadering wordt onderschreven (duizend bloemen bloeien; exit). Dit vraagt om meer sturing op kwaliteit binnen de IPC-regeling. Op VO niveau met Judith Geraedts (VM2 experiment) en Sjoukje Meeldijk (VSV Vroegtijdig School Verlaters). Hier is de Lissabonagenda het vertrekpunt; iedereen heeft recht op onderwijs, minimaal tot en met kwalificatieniveau 2 van het MBO en het leervermogen moet worden ontwikkeld van en verschoolstenaar een meer ontwerpgerichte leercultuur. De aanpak van dit experiment is geboren vanuit de visie dat veranderingen bottom-up en van binnen naar buiten moeten worden vormgegeven met ruimte voor de docent om zichzelf te ontplooien in lerende praktijknetwerken. N.B. Rood gemarkeerd zijn de instrumenten die hebben geleid tot een doorbraak in aanpak in de machine industrie (Jan Hak), te weten de IPC-regeling en de Raakregeling, gestimuleerd door Senter Novem (Harry Lengkeek) en EZ. AcadeMi-IO

7 2. Gesignaleerde kansen en barrières Er hebben gesprekken plaatsgevonden met EZ en BUZA om helder te krijgen wat de context is de bottom-up beweging. Zonder inbedding in heldere overkoepelende doelen heeft een integrale aanpak niet veel slaagkans. Als vertrekpunt voor de positionering van IPC-Raak is gekozen voor het Rapport Lisbon; facing the Challenge. Dit document is in Europees verband onder regie van oud-premier Kok (vanuit BUZA) opgesteld in 2005, met als doel de Lissabon Strategie begrijpelijk te verwoorden. Van dit document is een abstract gemaakt waarin de IPC-Raak aanpak is gepositioneerd om de context te verduidelijken. Zo krijgt de IPC-Raak aanpak meer betekenis. Groeiruimte Nederland BV Duurzaam Inn Talent groei Innoveren Presteren Creeren Why/How What Routine Keten actor Taak Proces Lifecycle Waarde groei Kennis groei 5 Vervolgens is de aansluiting gezocht met een recenter document, EU-2020, aangereikt door EZ. Vooral het daarin geformuleerde belang van het ontwikkelen van het groeivermogen van mensen en de verwerving van meer duurzame kennis sluit naadloos aan bij de IPC-Raak aanpak. Het dichten van de kloof tussen scholen en bedrijven in valorisatieketens heeft met name voor Nederland een hoge prioriteit. Het resultaat van de verkenning is een 3 dimensionale model (zie figuur) waarin de groeiassen in hun samenhang zijn weergegeven om de EU 2020 doelen te kunnen realiseren. 1. Het ontwikkelen van het onderneemvermogen door duurzaam te leren innoveren (groei - IPC) met een kenniscreërende leercultuur als basis. 2. Het slaan van een brug naar onderwijs door te verbinden met de lopende Raak regelingen en het VM2 experiment in de doorlopende beroepskolom. Dit experiment wordt afgedekt in het opstart experiment van drie IPC s. 3. Het ontwikkelen van het valorisatievermogen door in kennisketens het valorisatievermogen te laten groeien. Hierbij wordt ingezet op nog eens zeven IPC s om de resultaten van het opstart experiment duurzaam te borgen AcadeMi-IO

8 De groeirichtingen sluiten aan bij de ambities vermeld in het EU 2020 document van Lissabon. Invulling vraagt om samenwerking van de beide Ministeries op operationeel niveau. Het effect van de integrale aanpak is aanzienlijk meer dan de som der delen (1+1+1 = 10). De gestippelde ruimte geeft de verschoolsing weer, ingezet door de industriepolitiek in de jaren zeventig. Hier domineert een cultuur van duizend bloemen bloeien en een stimulus respons leermodel (topdown, belonen, hospitalisatie). Dit is te kantelen door ruimte te maken voor bottom-up initiatieven (blauwe ruimte) met een focus op leren innoveren, op vraagsturing vanuit het MKB en door het toepassen van meer interdisciplinaire en duurzame kennis in de onderwijskolom zoals systeemleer, kennisleer, ontwerpleer, innovatieleer en veranderleer en semantische technologie. De drie groeirichtingen vormen een antwoord op gesignaleerde knelpunten die kenmerkend zijn voor de Nederlandse situatie. In de tabel zijn de Nederlandse knelpunten geformuleerd die volgens de Europese commissie moeten worden opgelost om de Lissabon doelen voor de kenniseconomie te realiseren. In de tabel hebben wij de drie door de overheid ontwikkelde instrumenten gepositioneerd. In dit paper wordt door ons een integrale invulling daarvan gepresenteerd die afgelopen tien jaar is ontwikkeld en beproefd door scholen en bedrijven met support van branches, bottom-up. Bevindingen Erawatch 2009 Micro Innoveren op werkplek Systeem Meso 2e en 3e orde leren Ketenaanpak Macro Integraal aanpakken AcadeMi-IO

9 3. Naar natuurlijk ondernemen Verschoolsing Scholen en bedrijven zijn van elkaar vervreemd en spreken elkaars taal niet meer. De oorzaak van het geschetste probleem is te vinden in de industriepolitiek van de jaren 70, die heeft geleid tot avoisering van onze kennisinfrastructuur. Avoisering wil zeggen dat aandacht voor de ervaringskennis uit de praktijk naar de achtergrond is verdwenen en dat algemeen vormend onderwijs de focus werd. Dit heeft geleid tot de vervreemding en tot aanbod gericht onderwijs, in tegenstelling tot in o.a. Duitsland waar duaal onderwijs is gebleven (Lambert Teerling). Het leren van elkaar heeft in beperkte mate plaats gevonden. Veertig jaar ervaringskennis is buiten schoolbereik gebleven en is geaccumuleerd in de hoofden van de binnenkort vertrekkende medewerkers in het MKB. Integraal Ondernemen Blokkade circulatie in de beroepskolom (2) Erfenis industriepolitiek jaren 70 HBO / TU MBO (5) Kennis Creatie Gebruikbedrijf Maken Maakbedrijf beleid Ontwikkelen (4) Duurzaam Innoveren Blokkade circulatie in waarde keten (1) VMBO uitvoeren Scholen Kennis Circulatie (3) Bedrijven 7 Leren gebeurde vroeger in de meester-gezel relatie, waarbij theorie en praktijk werden gecombineerd. Dat was aantrekkelijk en motiverend. Door de scheiding van theorie- en praktijkkennis en door de klassieke (behaviorisme) visie op leren, dat kennis ontstaat door stimulusresponse mechanismen, is een demotiverende leercultuur ontstaan. Leren moet, leren doe je op school en mensen volgen een opleiding omdat ze daarvoor worden beloond, niet omwille van hun aangeboren nieuwsgierigheid tot leren, dat is ons afgeleerd. Het onderwijs heeft afgelopen tien jaar getracht dit zelf te doorbreken vanuit een vernieuwde visie op leren, het sociaal constructivisme, kennis creeren in teams. Helaas is ook hierbij het bedrijfsleven nauwelijks meegegroeid waardoor de beweging is terug gevallen en nu kritiek oogst. Helaas heeft de verschoolste cultuur zijn erfenis ook achtergelaten in het maatschappelijk middenveld waar onderwijsbeleid nog top-down en theoretisch wordt ingevuld zonder directe betrokkenheid van de bedrijven. Dit hospitaliseert en remt scholen en bedrijven in hun groei. AcadeMi-IO

10 Naar natuurlijk ondernemen op de werkplek Vervolgens heeft het bedrijfsleven hier van geleerd en de draad op gepakt en de nieuwe creërende leercultuur ingezet als aanpak van het natuurlijk ondernemen op de werkplek. Hier worden de positieve effecten van de nieuwe leercultuur direct zichtbaar. Mensen worden blij, ze ontwikkelen hun talenten en creeren nieuwe kennis die leidt tot hogere prestaties. De ondernemers ontdekken dat ze voor leren niet moeten verwijzen naar cursussen maar dat leren te maken heeft met kennis construeren en talentontwikkeling op de werkplek in hun eigen MKB-bedrijf. Medewerkers laten de gegroeide weerstand tegen leren varen. Leren innoveren is best leuk en de aangereikte duurzame kennis vergroot de inzetbaarheid. De motivatie vloeit voort uit de aangeboren nieuwsgierigheid van mensen tot leren. (Universiteit Leuven: Op weg naar de lerende overheid). Groei talentbenutting en leermotivatie Duurzaam leren innoveren (DLI) is een aanpak waarmee mensen zich leren los te maken uit de dagelijkse werksfeer en tijd leren maken voor het ontwikkelen van zich zelf, door hun eigen werk te verbeteren in kenniscreërende teams. Hierbij wordt een beroep gedaan op het derde orde leervermogen van mensen; kennis externaliseren en combineren tot nieuwe kennis in lerende teams. Het innovatievermogen van mensen wordt zo ontwikkeld. Aldus ontstaat nieuwe kennis die input is voor het uitvoeren van de regelende taken van mensen op een hoger niveau, het prestatievermogen groeit, maar ook het vermogen om meer waarde te creëren in het primaire proces. Door het proces van duurzaam leren innoveren te herhalen ontwikkeld het natuurlijk onderneemvermogen en wordt het groeipotentieel maximaal benut. Kenmerkend van de DLI-leerstrategie is dat de drie meta-competenties Innoveren, Presteren, en Creeren (IPC) integraal worden ontwikkeld. Kenteq brengt de aanvullende kwalificaties in bij OCW. Hiermee wordt de 3 e orde leercultuur duurzaam geborgd en de weg geopend naar lerende organisaties. Talenten worden op een natuurlijke wijze ontwikkeld en mensen worden duurzaam inzetbaar, crisis bestendig! Hiermee wordt invulling gegeven aan de groeidoelen van EU De dialoog komt op gang De scholen onderkennen het fenomeen van verschoolsing wel en hebben hier zelf ook veel last van, maar ze zijn niet bij machte hier op eigen kracht uit te komen. Het gaat er om dat de dialoog weer op gang komt tussen onderwijs en het bedrijfsleven maar ook tussen medewerkers binnen organisaties. Hiervoor is een open innovatiestandaard ontwikkeld waardoor mensen met behulp van een talentenkompas (Biologisch model) en een werklandkaart (Systeemkundig model) in één gezamenlijke verandertaal verbetertrajecten kunnen realiseren in lerende teams. De open innovatiestandaard brengt niet alleen de samenwerking op gang maar ook het kennisdelen in open Communities of Innovation Practice. AcadeMi-IO

11 4. IPC-Raak aanpak succesvol in de praktijk 4.1. IPC-Raak experiment van EZ / SenterNovem Het IPC-Raak traject is een experiment van SenterNovem en EZ met het doel het innovatievermogen van het MKB te ontwikkelen in samenwerking met onderwijs. De bedrijven krijgen euro voor de inkoop van kennis. In het experiment wordt in het eerste van de drie jaren gericht op het ontwikkelen van het innovatievermogen van de medewerkers. Hiervoor is een innovatieve leerstrategie ontwikkeld, waarbij de medewerkers hun eigen werkplek leren verbeteren. Per bedrijf wordt een innovatieregisseur vrijgemaakt die gedurende een tiental bijeenkomsten in collectief verband (minimaal 15 bedrijven) leert zichzelf te ontwikkelen. Hij ontdekt daarbij de kracht van leren innoveren en de kracht van kennis (zie notitie). Zijn inzetbaarheid neemt drastisch toe en de baas wordt blij, want de kennis in de hoofden wordt expliciet en overdraagbaar gemaakt. Hierdoor stijgt de kennisproductiviteit. Hij doet dit niet alleen, maar in kenniscreërende teams on the job in het bedrijf. Hiermee wordt de basis gelegd voor de lerende organisatie. HBO-opleidingen zijn in de meeste gevallen onvoldoende toegerust voor een werkvloer waar een groot beroep op innovatiecapaciteit wordt gedaan of zal worden gedaan. Daarom maken onderwijsinstellingen een integrerend bestanddeel uit van het experiment. Studenten draaien mee en ontwikkelen zo duurzame competenties. Zij brengen de innovatieve werkstukken terug naar de school waar de docenten het materiaal integreren in nieuwe curricula. Zo wordt de kenniskringloop hersteld Resultaten in de machinebouw en onderwijs De kwantitatieve resultaten voor het MKB zijn uitgebreid beschreven in het Rapport Duurzaam Leren Innoveren, overhandigd aan het innovatieplatform. Zie document P.5.2 in het projectjaar 2009 op de webside van de AcadeMi-IO. De meerwaarde van het experiment zit hem met name in de synergie tussen MKB en onderwijs. Starten met talentontwikkeling biedt meer binding tussen scholen en bedrijven Het IPC-Raaktraject leert ons dat het ontwikkelen van het innovatievermogen in het eerste IPC-jaar een duidelijk bindend karakter heeft tussen MKB-bedrijven binnen het collectief. Bovendien wordt daarmee een basis gelegd voor een gemeenschappelijke taal en voor het gerichter samenstellen van clusters. Men heeft een jaar intensief met elkaar opgetrokken. Dit maakt het werk van een IPC penvoerder minder complex en makkelijker uitvoerbaar. Een talentgerichte innovatieaanpak biedt drastische voordelen Uit de 1 e jaars rapportage van de 15 bedrijven, opgeleverd aan SenterNovem blijkt dat de MKB bedrijven op vele punten verbeteringen scoren, niet alleen door het slimmer te leren werken maar vooral ook door de talentgroei die men in het eerste jaar doormaakt. Op basis van deze ervaringen zouden we in het kader van het AcadeMi-IO

12 experiment willen werken aan het ontwikkelen van kwaliteitscriteria om het IPC rendement nog meer te vergroten, niet alleen binnen IPC s maar ook tussen IPC s. Groei van het onderneemvermogen van actoren (wordt gemeten); Kans op succesvolle innovaties; innovatieproductiviteit (wordt gemeten); Kans op clustervorming; binding en motivatie van MKB ers (minder complexiteit) Kans op delen en hergebruik van innovatiekennis tussen IPC s (hergebruik) Extra capaciteit in de vorm van mee innoverende studenten Verhoogde kwaliteit van de instroom door Minor Duurzaam leren innoveren. Studenten leren innoveren Het eerste IPC-jaar is erop gericht bedrijven vertrouwd te maken met leren innoveren in het eigen bedrijf. De resultaten daarvan zijn beschreven in een evaluatierapport (in het bezit van SenterNovem). De scholen op hun beurt moeten vertrouwd raken met leren invoeren, door te analyseren over welke competenties het gaat en hoe de docenten erbij betrokken kunnen worden. Bovendien moeten scholen vaststellen welke eisen het stelt aan de studenten die kunnen bijdragen aan de MKB innovatietrajecten. Hiervoor is een minor ontworpen, zijn competentieprofielen opgesteld en is de inschrijving georganiseerd (zie zoek op duurzaam innoveren ). De meer grootschalige inzet van studenten is gepland in september 2010 na een gerichte wervingsactie. Docenten leren innoveren Het voorstel is om de studentenbetrokkenheid uit te breiden met docenten die actief gaan deelnemen in de IPC-bedrijven in de regio. De hogeschool maakt een docent vrij die binnen de school de rol van innovatieregisseur krijgt. Hij ontwikkelt het innovatievermogen on the job en mobiliseert parallel daaraan een team van docenten die on the job hun eigen onderwijsprocessen gaan verbeteren. Het gaat hierbij zowel om de inhoud (ervaringskennis) als de processen zelf. Naar aanleiding van de gesprekken met Raak wordt ook meer ingezet op het ontwikkelen van het onderzoekvermogen in samenwerking met lectoren. Door de rijkheid van het leren innoveren is er vooral op het gebied van interdisciplinair samenwerken een overvloed aan onderwerpen op de meer duurzame kennisgebieden (systeemleer, kennisleer, gedragsleer, semantische technologie) Evaluatie IPC-regeling door SenterNovem. Knelpunten en kansen Door SenterNovem is een evaluatie gehouden over het IPC verloop over de afgelopen drie jaar. Bevindingen zijn weergegeven in een evaluatie rapport. Er mist een gezamenlijke innovatietaal In de praktijk blijkt het vormen van samenwerkingsverbanden- en overeenkomsten rond IPC lastig. Bovendien is het in sommige gevallen moeilijk om een collectief project te definiëren. Er mist een gezamenlijke innovatietaal. Talentinnovatie heeft te weinig structuur: AcadeMi-IO

13 De IPC regeling in combinatie met de Raakregeling de innovatiemogelijkheden ten zeerste verruimt (Richard Slotman HBO-raad); Het vooraf tekenen van een collectief traject biedt duidelijkheid en commitment. De slaagkans van de IPC trajecten nemen toe naarmate samenwerken meer structuur krijgt Barrière: leren op de werkplek wordt gezien als onderwijs Een handicap is, dat er te weinig MKB-bedrijven zijn die ruimte bieden voor stage- en afstudeeropdrachten. Dit heeft verschillende oorzaken. Allereerst is het aantal IPCbedrijven (vijftien) voor drie hogescholen aan de magere kant. Daarnaast spelen inleer effecten en recessie een nadelige rol. Daarom zijn twee extra IPC s ingediend. Hierdoor groeit het aantal IPC bedrijven tot zeventig, voldoende massa voor een succesvol experiment. 1 IPC met dertig foodbedrijven vertegenwoordigt de klant van de machinebouw, Frugi Venta). Zo wordt de foodketen in zijn totaliteit afgedekt, inclusief Universiteit Wageningen en HAS Hogeschool. 1 Multi-Disciplinaire IPC waarin het generieke en multidisciplinaire karakter wordt aangetoond van de aanpak. Deelnemers zijn bouwbedrijven, werktuigbouwbedrijven, zakelijke dienstverlening (accountants en ICT bedrijven) alsmede MKB- bedrijven die in de deeltijd zitten (afgestemd met de UWV-organisatie). De beide IPC s zijn buiten de loting gevallen. Leren op de werkplek wordt gezien als onderwijs en dit valt buiten de regeling. Bezwaar heeft geen resultaat opgeleverd. Er zijn beperkte middelen ter beschikking en daardoor dreigt de continuïteit van het experiment in gevaar te komen. Het los maken van extra middelen binnen EZ voor het experiment ligt moeilijk, zo blijkt uit evaluatiegesprekken. De beide Ministeries verwijzen naar elkaar en lijken in afwachting op de komst van een nieuw kabinet. Al met al komt zo een dynamisering van de kenniseconomie niet echt op gang. Het Finse samenwerkingsmodel zou mogelijk als inspirerend voorbeeld kunnen dienen (Engestrom e.a.) voor sturing op langere termijn, over grenzen van vier jaar heen en met aandacht voor leren op de werkplek. Zie ook Erawatch 2009, blz. 8 van deze notitie. De rijpheid hiervoor zal moeten groeien, zowel bij de overheid als in de politiek. We hebben hierbij de wind van de Semantic Wave in de rug. Sociale innovatie zal in een versnelling komen en nog meer bottom up energie vrij maken voor de beoogde samenwerking. AcadeMi-IO

14 Bijlage 1. Brief aan het ministerie van EZ AcadeMi-IO

15 AcadeMi-IO