Exotische muggen in België en. verhoogd risico door een steeds kleiner wordende wereld? V. Versteirt Institute of Tropical Medicine

Transcriptie

1 Exotische muggen in België en Europa: verhoogd risico door een steeds kleiner wordende wereld? V. Versteirt Institute of Tropical Medicine

2 Introductie een beetje historiek Belangrijkste muggen overdraagbare ziekte Malaria = reeds tijdens Romeinse periode Uitgeroeid (actief & passief) Muggen onderzoek in België Onderzoek in België: Geconcentreerd rond moerasgebieden ( ) Verspreide, niet gestandaardiseerde di d bemonsteringen M. Goetghebuer ( ) M. Bequaert ( ) Andere tussen

3 Bemonstering van >900 sites Willekeurige selectie (gebaseerd op de Corine dataset) Urbaan Agricultuur Natuur Introductie MODIRISK Manuele selectie Import risk areas Havens, luchthavens Zoo, natuurgebieden Specifieke bedrijven (activiteiten) 2007 & 2008: Mei-Oktober 2009 & 2010: validation sampling Inventarisatie en modelleren soortsdistributie Inventarisatie en modelleren soortsdistributie Verkrijgen van een betere kennis omtrent populatiedynamiek, -structuur en - genetica

4 Definitie Introductie Exotisch invasief Exotisch/niet-inheems: een soort die per ongeluk of met opzet verplaatst is vanuit zijn oorspronkelijke geografisch areaal tot een biotoop waar het nog nooit eerder werd aangetroffen Invasief: een exotische soort die levensvatbare populatie p heeft en zich (snel) verspreidt in zijn nieuwe omgeving Risico s s Bedreiging van de biodiversiteit Vervangen inheemse fauna (sterke competitie) Sterke toename ubiquisten / algemene soorten Bedreiging menselijke en/of dierlijke gezondheid Overlast (door beten) Transmissie virussen, parasieten,

5 Muggen op stap? Invasieve Aedes muggen Container-ontwikkelende soorten Eistadium: uitdrogingsresistentie id i i i Geen beperkende gastheer voorkeur Verspreiding via menselijke activiteiten it it Aangepast aan gematigd klimaat (+ winter diapause) (1) Introductie (2) Vestiging (3) Verspreiden Onderschepte (exotische) soorten Geïntroduceerde soorten Invasieve soorten

6 Muggen op stap? Europa: Aedes aegypti (Stegomyia aegypti) Aedes albopictus (Stegomyia albopicta) Aedes atropalpus (Georgecraigius atropalpus) Aedes japonicus (Hulecoeteomyia japonica) Aedes koreicus (Huleocoetomyia koreica)

7 Aedes aegypti Profiel Gele koorts mug Aedes (Stegomyia) aegypti (Linnaeus, 1762) 2 sub-soorten Ae. aegypti aegypti Licht gekleurde vorm Domestic vorm Cosmopoliet (tropen en sub-tropen) Hoge vector competentie Ae. aegypti formosus Donkere vorm Silvatic vorm Afrika, Eilanden Indische Oceaan Lage vector competentie

8 Aedes aegypti Verspreiding en risico s ii Belangrijke vector!: YF, DENV, CHIKV Vector in Europese Overzeese gebieden en historische vector in Continentaal Europa Mens = voornaamste bron van bloed + synantroop Intolerantie voor koude temperaturen = beperking noordelijke verspreiding (geen winterdiapause ei stadium) Invasief in grote delen van de Tropische regio Was vroeger aanwezig in Zuid-Europa Verspreid zich langs Zwarte Zee (since 2004), geïntroduceerd in Madeira (2004) Geïntroduceerd via tweedehands banden handel in NL (2010)

9 Aedes aegypti in Europa

10 Aedes albopictus : lange geschiedenis als invasieve soort Eind 1800 USA (Hawaii, schip) 1985 Continentaal USA (banden Japan) 1979 (1975): Albanië 1990: Italië 1999 (1998): Frankrijk kijk 2000: België 2001: Montenegro 2003: Zwitserland - Griekenland 2004: Spanje - Kroatië 2005: Nederland d Slovenië Bosnië en Herzegovina 2010: Nederland 2011: Turkije.

11 Aedes albopictus -Profiel Aziatische tijgermug Aedes (Stegomyia) albopictus (Skuse, 1895) Een van de 100 ergste invasieve soorten wereldwijd Eerste introductie = USA (Hawaii) Broedt in containers, boom holtes, bamboe bladoksels, Ub Urbaan, semi-urbaan en beboste b regio s Sterk adaptief vermogen

12 Aedes albopictus Risico s Vector voor talrijke arbovirosen: Chikungunya, Dengue, Gele Koorts, la Crosse virus, Equine Encephalitis en West Nile Overlast, zeer aggressief! (bijt gedurende de dag) Zeer sterke competitor Verspreid zich gelijdelijk j aan in Europa (vanuit Zuid-Europa verplaatsen naar noorden) Actief (vliegt tot 1.5km) Passief larven (internationale handel in banden en lucky bamboe) ) Passief adulten (auto s en andere voertuigen)

13 Voorbeeld van Aedes albopictus verspreiding Source : EID Méditerranée

14 Aedes albopictus in Europa

15 Aedes atropalpus Inheems: Noord + Centraal Amerika Larvaal habitat: rotspoelen/holtes Eistadium = winterdiapause Klimatologische vergelijkingen wijzen op mogelijke verspreiding in Europa Bijt mensen, overlast Positief voor WNV in US; vector status niet duidelijk Italië (1996), Frankrijk (2004), Nederland (2009) Geïntroduceerd via tweedehands banden handel Weinig informatie over ecologie/biologie

16 Aedes japonicus Life history en risico Aedes (Finlaya) japonicus (Theobald, 1901) 4 subsoorten Asian bush mosquito ; Asian rock pool mosquito Larven in rotsholten en containers Tolerantie koude temperaturen (geen beperking voor verspreiden) Overlast, aggressief Vermeende vector voor menselijke & dierlijke pathogenen belang: mogelijke WNV vector, vogel malaria, JEV, status niet duidelijk Mogelijke bedreiging biodiversiteit

17 Aedes japonicus Recente expansie Onderschept in Nieuw Zeeland (1993, 1998 & 1999) (Laird et al. 1994; Fonseca et al. 2001) Materiaal op boten (containers, autobanden, ) uit Japan Voor het eerst vastgesteld buiten het natuurlijke verspreidingsgebied in USA in 1998, verspreid naar 22 states incl. Hawaii, and parts of Canada (Williges et al., 2008) Europa: Frankrijk (Normandië), 2000: gedetecteerd op een tweedehands banden bedrijf (verwijderd) (Schaffner et al., 2003) België: sinds 2002: gevestigd, tot nu enkel beperkt tot een tweedehands banden bedrijf (Versteirt et al., 2009) Centraal Europa: Snelle verspreiding in noordelijk deel Zwitserland en zuidelijk deel Duitsland (Schaffner et al., 2009; Becker et al., 2011; Schneider 2011)

18 Aedes japonicus in Europa / België

19 Aedes koreicus Life history en risico s ii Ad Aedes (Finlaya) koreicus (Edwards, d 1917) Geïntroduceed en gevestigd in België (2008) Morfologische bijzonderheden duiden erop dat Cheju-Do Island de geografische oorsprong van de soort kan zijn (Versteirt et al., submitted) Gevonden in een aantal dorpen in Italië (Belluno Province) oince) 2011 Link tussen België & Italië???? Inheems in delen van Azië Larvaal habitat: rots en boom holtes Winter diapause in ei stadium Potentiële vector van arbovirosen (Japanese encephalitis) Vector van filariosis (dogs) Nauw verwant aan Aedes japonicus!

20 Aedes koreicus in Europa / België Aedes koreicus: gevestigd in België Sinds wanneer? Hoe geïmporteerd? i i li i Waargenomen in 2011 in Italië in een monitoringsgebied voor Aedes albopictus rood = Ae. koreicus geel= Ae. albopictus

21 Andere muggen die Europa binnenkomen Aedes triseriatus Geen vector, N-Amerika, bijt mensen Orthopodomyia signifera Geen vector, N-Amerika Amerika, bijt vogels Toxorhynchites rutilus Geen vector, N-Amerika, predator, geen bloedmaaltijd Allen gevonden in tweedehands banden centrales! (Frankrijk) Allen uitgeroeid op importplaats!

22 Import manieren! Belangrijkste = tweedehands banden handel! (muggeneieren worden afgezet in banden en zo getransporteerd) Azië (vaak Japan) USA Europa Havens = verbonden (vervoer containers) schip & vliegtuig Andere handels zoals Lucky Bamboe (Nederland) d) Gebieden met een gelijkaardig klimaat op bepaalde momenten = hoogste risico Wereld wordt kleiner = meer connecties Minder barrières voor muggen om te reizen

23 België: topje van de ijsberg? 3 belangrijke invasieve soorten gevonden Aedes albopictus (niet gevestigd, natuurlijk verdwenen) 2 positieve sites voor Aedes japonicus (gevestigd) 1 site Aedes koreicus (gevestigd) Invasies door menselijke activiteiten Internationale handel = meer en meer belangrijk (global village) Landen afhankelijk van handel = groter risico Correlatie met specifieke handel Lucky Bamboe in Nederland Banden in USA, Italië, België, Nederland? Oorsprong Biologie / Ecologie Genetische vingerafdruk Verspreiding = unieke situatie! Enkel in België niet invasief!!