Risicobeheersing uitvoering Wmo

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Risicobeheersing uitvoering Wmo"

Simon van den Brink
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Risicobeheersing uitvoering Wmo Conferentie Tzorg Suzanne Korthorst Paul Schenderling Den Bosch, 19 mei 2015 Zeist, 21 mei 2015

2 1 Inleiding

3 Conferentie Tzorg Thema

4 Zelfredzaamheid van gemeenten in een steeds groter wordend speelveld Als gevolg van de drie decentralisaties gaan gemeenten aan de slag over de volle breedte van het sociale domein RIJK/PROVINCIES: GEMEENTE: RIJK/PROVINCIES: Curatieve zorg Bijstandsverstrekking Arbeidsongeschiktheidsregelingen Intramurale jeugdzorg Langdurige zorg Inburgering en volwasseneducatie Werkloosheidsvoorzieningen Huishoudelijke hulp Minimabeleid Pensioenvoorziening Kortdurend verblijf Re-integratie Sociale werkvoorziening Begeleiding / dagbesteding Voorziening nieuw beschut Beschermd wonen Plaatsing arbeidsbeperkten bij reguliere werkgever Inloopfunctie GGZ Jeugd- en opvoedhulp Jeugd-GGZ Jeugdzorg Plus Samenwerking arbeidsmarktregio s Bron: Rijksbegroting Ministerie van SZW 2014; Rijksbegroting Ministerie van VWS

5 Actualiteit Met de WMO hebben gemeenten er een flinke taak bijgekregen. Dit is niet alleen uitdagend, maar ook spannend Volkskrant, 30 april

6 2 Overzicht risico s uitvoering Wmo

7 Overzicht risico s uitvoering Wmo Veel aandacht in politiek en media is uitgegaan naar de risico s voor de cliënten en de zorgaanbieders. Wij benaderen de risico s én oplossingen vanuit gemeentelijk perspectief. 1 Zorgtoeleiding 2 Financiële beheersbaarheid 3 Kwaliteit 4 Onverwachte effecten van beleid 5 Rechtmatigheid en uitvoerbaarheid 7

8 Overzicht risico s uitvoering Wmo 1 Risico 1: zorgtoeleiding GOEDE EN TIJDIGE INDICATIES Voorbeeld: gemeenten willen met multidisciplinaire teams betere indicaties te stellen. Indicatiestelling: komen de mensen die echt zorg nodig hebben in zorg? Diagnose: wordt de juiste zorgvorm toegewezen? Met name zorgen over doorverwijzing naar specialistische zorg; teveel focus op multidisciplinair breed en generiek en weinig op wat eerst. PRIVACY Voorbeeld: bij zorgtoeleiding en zorgverlening zijn vele partijen betrokken. Samenwerking in multidisciplinaire teams vraagt om het uitwisselen van dossiers met privacygevoelige informatie, bijvoorbeeld in een wijkteam. De informatiestroom van dossiers, verwijzingen en beschikkingen bevat privacygevoelige informatie. Leven gemeenten hun verplichting tot hergebruik van eenmaal verstrekte gegevens na? 8

Overzicht risico s uitvoering Wmo 2 Risico 2: financiële beheersbaarheid - 100.000- Reëel begroten: heeft de gemeente prognoses van de verwachte cliëntaantallen en budgetten?

9 Overzicht risico s uitvoering Wmo 2 Risico 2: financiële beheersbaarheid Reëel begroten: heeft de gemeente prognoses van de verwachte cliëntaantallen en budgetten? BUDGETTEN Voorbeeld: Dordrecht heeft financieel tekort en treft maatregelen Zicht op uitputting budget: heeft de gemeente zicht op de budgetuitputting en houdt de gemeente rekening met langlopende verplichtingen? Focus op beheersing kosten korte termijn, investering ter voorkoming kosten langere termijn onder druk STUREN OP CLIËNT- AANTALLEN : Als er te weinig budget is: hoe te sturen op cliëntaantallen of bedrag per cliënt, zodat er geen financieel tekort ontstaat? Als er te veel vraag is: hoe omgaan met wachtlijsten die ontstaan bij deze vorm van sturing? 9

10 Overzicht risico s uitvoering Wmo 3 Risico 3: kwaliteit WELZIJN Voorbeeld: Bezuiniging op basisinfrastructuur, nu draaiend op vrijwilligers of zorginstellingen die welzijn erbij doen Welzijnsinstellingen krijgen jaarcontracten, pas dit jaar meer aanbestedingen. Welzijn wordt ingevuld met zorggerelateerde aanpakken Nuldelijnszorg als sluitpost; dit kan op langere termijn tot zwaardere zorgbehoefte leiden. MONITORING Voorbeeld: zijn klachten van cliënten over de kwaliteit van zorg in beeld? Hoe houdt de gemeente zicht op de kwaliteit van zorg die geleverd wordt? Welke vorm van transparantie mag de gemeente verwachten van zorgaanbieders over bijvoorbeeld klachten en calamiteiten? Hoe de gemeenteraad te informeren? 10

11 Overzicht risico s uitvoering Wmo 4 Risico 4: onverwachte effecten van beleid BELEIDS- PARADOX: Voorbeeld: mensen raken gewend aan individuele begeleiding. Is de geboden zorg nodig? Hoe kan zorgafhankelijkheid voorkomen worden? Is het mogelijk regelmatig van interventie te wisselen om zodoende de cliënt én de eigen organisatie scherp te houden? PATERNALISME -PARADOX: Voorbeeld: Wij zitten bij u aan de keukentafel, omdat we u zelfredzaam willen maken. Houdt de gemeente rekening met averechtse effecten? Hoe reageert de samenleving op de sociale interventies? Welke beleidsaanpassingen zijn nodig? Bron: Verwey-Jonker Instituut. 11

Overzicht risico s uitvoering Wmo 5 Risico 5: rechtmatigheid en uitvoerbaarheid MATIGHEID Heeft uw gemeente het proces van zorgtoeleiding in het bijzonder: de processen van verwijzingen en

12 Overzicht risico s uitvoering Wmo 5 Risico 5: rechtmatigheid en uitvoerbaarheid MATIGHEID Heeft uw gemeente het proces van zorgtoeleiding in het bijzonder: de processen van verwijzingen en beschikkingen getoetst op eisen? Heeft de gemeente de processen afgestemd met zorgaanbieders? RECHT- UITVOER- BAARHEID Voorbeeld: als gemeenten verschillende eisen stellen, heeft de aanbieder te maken met grote administratieve lasten. Is het contract eenvoudig genoeg om uit te voeren, rekening houdend met het feit dat veel zorginstellingen te maken hebben met vele financiers? Bron: Verwey-Jonker Instituut. 12

13 3 Intermezzo: herkent u deze risico s? Welke risico s zijn het belangrijkst?

14 Overzicht hoe om te gaan met risico s Er zijn diverse knoppen om aan te draaien: 1 Strenger aan de poort 2 Gemeentelijke sturing op kwaliteit / resultaat 3 (Zorg)innovatie 4 Intergemeentelijke samenwerking 5. 14

15 Overzicht knoppen om aan te draaien 1 Knop 1: strenger aan de poort STRENGERE INDICATIES Gemeenten kunnen strenger indiceren om de uitgaven te beperken. Dilemma: strengere indicatiestelling kan ertoe leiden dat mensen die zorg nodig hebben geen zorg ontvangen. HOGERE EIGEN BIJDRAGEN Gemeenten kunnen hogere eigen bijdragen invoeren om de uitgaven te beperken. Dilemma: creëert dit een toegankelijkheidsprobleem? Ander dilemma: welk systeem van eigen bijdragen kiest de gemeente? Welke mate van inkomensafhankelijkheid? NB: Meer winst te behalen door versobering werk & inkomen? Werk de beste zorg! 15

Overzicht knoppen om aan te draaien 2 Knop 2: gemeentelijke sturing op resultaat EISEN Voorbeeld: gemeenten kunnen aanbieders vragen om te voldoen aan kwaliteitseisen en daar transparant

KWALITEITS- RESULTAAT- FINANCIERING Voorbeeld: gemeenten kunnen overgaan op resultaatfinanciering en kwaliteitsprikkels inbouwen voor zorgaanbieders.

16 Overzicht knoppen om aan te draaien 2 Knop 2: gemeentelijke sturing op resultaat EISEN Voorbeeld: gemeenten kunnen aanbieders vragen om te voldoen aan kwaliteitseisen en daar transparant over te zijn. Dilemma: is het contract eenvoudig genoeg om uit te voeren, rekening houdend met het feit dat veel zorginstellingen te maken hebben met vele financiers? KWALITEITS- RESULTAAT- FINANCIERING Voorbeeld: gemeenten kunnen overgaan op resultaatfinanciering en kwaliteitsprikkels inbouwen voor zorgaanbieders. Dilemma: sturen met behulp van regels en prikkels kan de professionele ethiek uithollen. Zie bijvoorbeeld het recente boek van Joris Luyendijk, die er op wijst dat amorele systemen in steeds meer sectoren de overhand nemen. Bron: Verwey-Jonker Instituut. 16

17 Overzicht knoppen om aan te draaien 3 Knop 3: zorginnovatie NIEUW ARRANGEMENT Wmo-indicaties alleenstaanden t.o.v. totaal aantal alleenstaanden Wmo-indicaties echtparen t.o.v. totaal aantal echtparen 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Gevolgtrekking: gezien de impact van huishoudens-samenstelling op het gebruik van Wmo-voorzieningen is het organiseren van woongroepen effectiever dan het aanbieden van medische hulpmiddelen. POPULATIE- BEKOSTIGING Sommige gemeenten geven een wijkteam een ongeoormerkt budget, wat kan leiden tot nieuwe, doelmatiger zorgvormen. Dilemma: in grote samenwerkingsverbanden komt innovatie moeilijk van de grond. Gemeenten die in kleiner verband samenwerken, doen het beter. Bron: Verwey-Jonker Instituut. 17

18 Aanvullend voorbeeld 3 Voorbeeld uit een van de G4-steden: op basis van statistieken op wijkniveau worden sociale wijkteams en GGZ-teams aan elkaar gekoppeld REGIONALE BELEIDSCYCLUS: Statistische analyse van gemeente en GGZ-instelling laat hoge prevalentie van psychische problematiek Bij de perspectieven zien in tot en met gaat het combinatie met vooral om INZICHT. schuldenproblematiek en overlast in de wijk. DATA Sociale wijkteams signaleren problemen met INSTRUMENTEN huishoudens en schakelen meteen FACT-team en/of STURING POH-er van GGZinstelling en/of de sociale dienst in. Afspraken op regioniveau tussen gemeente, GGZinstellingen en verzekeraars, met concrete sturingsparameters op basis van data op wijkniveau. 18

19 Overzicht knoppen om aan te draaien 4 Knop 4: bevorderen intergemeentelijke samenwerking GEZAMENLIJKE CONTRACTEN Gemeenten kunnen samen met andere gemeenten een contract opstellen. Het gezamenlijk opstellen van contracten zorgt voor meer kennisdeling en maakt contracten gemakkelijker uitvoerbaar voor zorgaanbieders. Dilemma: grotere inkoopcoalities zijn minder democratisch en laten minder ruimte voor maatwerk. RISICO- VEREVENING Gemeenten kunnen onderling afspraken maken over risicoverevening. Dilemma: het bedenken van een goed risicovereveningssysteem is complex en conflictgevoelig. Bron: Verwey-Jonker Instituut. 19

20 4 Hoe gaat u om met de risico s? Groepsgesprek over knoppen om aan te draaien

www.berenschot.nl www.twitter.com/berenschot_nl contact@berenschot.

21 Suzanne Korthorst Paul Schenderling

Vergelijkbare documenten

Transities in vogelvlucht de hervorming van de langdurige zorg. ZorgImpuls maart 2015 versie gemeente Rotterdam

Transities in vogelvlucht de hervorming van de langdurige zorg ZorgImpuls maart 2015 versie gemeente Rotterdam Inleiding Vanaf 1 januari 2015 is er veel veranderd in de zorg en ondersteuning. Het Rijk