De wijkteambenadering. bekeken. Het effect van de inzet van wijkteams op Wmozorggebruik. Remco van Eijkel Sander Gerritsen Wouter Vermeulen

Transcriptie

1 De wijkteambenadering nader bekeken Het effect van de inzet van wijkteams op Wmozorggebruik Remco van Eijkel Sander Gerritsen Wouter Vermeulen

2 Opzet van het onderzoek Vragen: 1. Leiden wijkteams tot afschaling Wmo-tweedelijnszorg? 2. Welke rol hebben zorgaanbieders hierin? Benadering: 1. Vergelijk zorggebruik in gemeenten zonder wijkteams met dat in vergelijkbare gemeenten met wijkteams gegevens GMSD, CAK en AWBZ over gebruik van begeleiding enquête over organisatie van de toeleiding 2. Verdiepende interviews, uitgewerkt in kaders 2

3 Hoe zorgen we voor vergelijkbaarheid? 1. Focus op begeleiding en individuele dagbesteding, want invulling stemt nog vaak overeen met AWBZ 2. Uitsluiten gemeenten die toeleiding hebben hervormd of op een specifieke manier organiseren (Utrecht, Den Haag) 3. Focus op gemeenten die p x q of per cliënt bekostiging hanteren 4. Valideren van resultaten op basis van GMSD met CAK gegevens 5. Verschil-in-verschil analyse houdt rekening met constante kenmerken 6. Matching van gemeenten op basis van kans op een wijkteam te hebben op basis van Wmo- deel IUSD 7. Check pre-trends op basis van AWBZ gegevens 8. Check op verschil in eigen bijdrage tussen gemeenten 9. Check op verschil in verandering in Wmo- deel IUSD tussen gemeenten 3

4 Wijkteam versus geen wijkteam 4

5 Effect wijkteam op gebruik begeleiding 5

6 Effect wijkteam op gebruik begeleiding 6

7 Effect wijkteam op gebruik begeleiding 7

8 Voor decentralisaties was trend vergelijkbaar 8

9 Verklaring voor wijkteameffect 9

10 Hoe organiseren gemeenten de toeleiding? 10

11 Het effect van samenstelling 11

12 Lessen uit dit onderzoek 1. Inzet wijkteams leidt niet tot afschaling Wmo-zorg integendeel: inzet leidt tot 14% meer doorverwijzingen 2. Samenstelling team lijkt belangrijke rol te spelen 3. Maar andere verklaringen zijn niet uit te sluiten 4. Meer doorverwijzing hoeft niet onwenselijk te zijn 12

13 Beleidsopties 1. Laat alleen meervoudige problematiek door wijkteam oppakken; enkelvoudig door Wmo-loket 2. Zet aanbieders op afstand van wijkteam 3. Monitor en vergelijk doorverwijsgedrag 4. Verhoog kennisniveau Wmo-consulenten in wijkteam 13

14

15 Perspectieven: CPB: Wijkteams met zorgaanbieders zijn meer bekend met de zorgproblematiek en mogelijkheden van het zorgaanbod. SWN: Wijkteams met zorgaanbieders zijn minder bekend met de mogelijkheden van de wijk en sociale netwerken.

16 CPB: Beperk het aantal doorverwijzingen om de toeleiding voor relatief simpele hulpvragen via Wmo-loketten te laten lopen, in plaats van via wijkteams. Stelling: Doorslaggevend is niet de opsplitsing in complexe casussen in wijkteams en simpele hulpvragen naar wmo-loketten, maar de positionering van de wijkteams en eventuele wmo-loketten in de wijk.

17 CPB: Schroef de invloed van aanbieders in het wijkteam terug. Uit het CPB onderzoek volgt dat een team zonder aanbieders minder vaak doorverwijst naar maatwerkvoorzieningen. Stelling: Vergroot de invloed sociale professionals ten opzichte van zorgprofessionals die zich richten op individuele casuïstiek. Sociale professionals maken de verbinding met de organisaties, vrijwilligers en bewoners in de wijk.

18 CPB: Een belangrijke factor in de genoemde opties is het kennisniveau van Wmo-consulenten en andere gemeentelijke medewerkers in wijkteams. Hoe beter deze medewerkers opgeleid zijn, hoe beter ze in staat zullen zijn om zelfstandig de juiste keuzes te maken. Stelling: Naast zorginhoudelijke kennis, kostenbewustzijn en het kunnen omgaan met druk vanuit cliënten of aanbieders, is kennis van de wijk en van de sociale basis belangrijk in het wijkteam.

19 CPB: De bekostigingsstructuur een instrument om de toestroom naar maatwerkvoorzieningen te beperken. Bij p*q-bekostiging hebben aanbieders een financieel voordeel bij meer doorverwijzingen mits de prijs voldoende hoog is. Hetzelfde geldt voor inkoop op resultaatgebieden (bekostiging per cliënt). Het tegenovergestelde is het geval bij populatiebekostiging. Er is dan namelijk maar één aanbieder gecontracteerd en deze aanbieder krijgt een vast budget om integrale zorg te leveren binnen de wijk of gehele gemeente. Dit betekent dat de aanbieder over de toegang tot de tweede lijn gaat. Het vaste budget maakt het voor de aanbieder financieel aantrekkelijk om de instroom in de tweede lijn te beperken. Dit model wordt bijvoorbeeld toegepast in Alphen aan de Rijn. Het model kent echter ook nadelen. Om een paar belangrijke te noemen: inwoners kunnen niet meer kiezen, aanbieders voelen niet meer de prikkel om de cliënt voor zich te winnen door het bieden van een hoge kwaliteit en gemeenten lopen het risico afhankelijk te worden van de aanbieder (zie Van Eijkel, 2018). Stelling: Keuzevrijheid voor burgers zit hem volgens ons meer in het vrij kunnen kiezen van een professional dan van een aanbieder.

20 Op welke varianten van /contextfactoren bij wijkteams zou een vervolgonderzoek zich moeten richten?