WESTSTELLINGWERF. Nota van Uitgangspunten Functieverandering en -verbreding agrarische sector

Transcriptie

1 WESTSTELLINGWERF Nota van Uitgangspunten Functieverandering en -verbreding agrarische sector

2 Nota van Uitgangspunten Functieverandering en -verbreding agrarische sector Code /

3

4 GEMEENTE WESTSTELLINGWERF / NOTA VAN UITGANGSPUNTEN FUNCTIEVERANDERING EN -VERBREDING AGRARISCHE SECTOR INHOUDSOPGAVE blz 1. SAMENVATTING 1 2. INLEIDING Aanleiding Proces Leeswijzer 3 3. BELEIDSKEUZES Bestemmingsplan Buitengebied ` Algemene beleidskeuze functieverandering en -verbreding Functieverbreding Functieverandering 9 BIJLAGEN Bijlage 1 Inventarisatie huidige situatie en ontwikkelingen Bijlage 2 Verslag Klankbordgroep 1 februari 2011 Bijlage 3 Verslag Klankbordgroep 18 april 2011 Bijlage 4 Verslag werkvergadering raad 20 juni 2011

5 blz 1 1. SAMENVATTING Deze Nota van Uitgangspunten Functieverandering en -verbreding van de gemeente Weststellingwerf geeft het volgende beleid weer: hergebruik van vrijkomende (agrarische) bebouwing; verbredingsactiviteiten bij agrarische bedrijven. De nota vormt voor deze twee thema s de beleidsbasis voor de herziening van het bestemmingsplan Buitengebied. Naast het nog geldende bestemmingsplan zal dit de basis zijn voor het ruimtelijk beleid van Weststellingwerf ten aanzien van functieverandering en -verbreding tot dat de herziening van het bestemmingsplan Buitengebied vastgesteld is. Kern van het (nieuwe) beleid De kern van het nieuwe beleid is dat functieverandering en -verbreding positief wordt benaderd. Beide vormen dragen bij aan een vitaal platteland. Functieverandering en - verbreding leiden tot meer diversiteit en activiteit in het buitengebied en zijn daarmee instrumenten om het buitengebied dynamisch te houden. Steeds meer agrarische bedrijven verliezen hun functie. Als functieveranderingen niet worden toegestaan dan kan dit in delen van het landelijk gebied leiden tot ruimtelijk kwaliteitsverlies door verstening, versnippering en verrommeling, verpaupering van (vrijkomende) bebouwing en door functionele achteruitgang. Functieverbreding biedt tevens een mogelijkheid om agrarische bedrijven een bredere basis voor de inkomensvorming te bieden en daardoor meer rentabiliteit te verkrijgen. De functies waar het beleid betrekking op heeft, zijn wonen, niet-agrarische bedrijvigheid, recreatie, zorg, maatschappelijke diensten en productie van duurzame energie. Hiervoor worden algemene mogelijkheden opgenomen in het bestemmingsplan Buitengebied. Door algemene mogelijkheden op te nemen, kunnen er voor gangbare ontwikkelingen eenvoudige procedures doorlopen worden. Aan de algemene mogelijkheden zijn wel voorwaarden gekoppeld om negatieve effecten te beperken. Bij bijzondere situaties zullen de mogelijkheden apart bekeken worden en via een aparte planologische procedure (afzonderlijk bestemmingsplan) geregeld worden. Op deze manier kan maatwerk geleverd worden. In deze Nota van Uitgangspunten wordt per thema de basis voor de juridische regeling geschetst. Deze basis wordt uitgewerkt in het bestemmingsplan Buitengebied.

6 blz INLEIDING Aanleiding Het bestuur van Weststellingwerf heeft besloten om het bestemmingsplan buitengebied te herzien. Vooruitlopend op deze herziening heeft de gemeente besloten eerst de uitgangspunten vast te stellen in de vorm van een aantal Nota s van Uitgangspunten. De redenen voor de herziening van het bestemmingsplan buitengebied zijn als volgt: het vigerend bestemmingsplan voor het buitengebied is verouderd. Het dateert van 1988 en is gedeeltelijk herzien in 1995; er is een aantal ontwikkelingen in het buitengebied dat vraagt om een herziening. Het bestemmingsplan: is een juridisch plan dat inwoners en de gemeente direct bindt; geeft aan gronden een bestemming en bepaalt daarmee waar en wat gebouwd mag worden, waar het voor gebruikt mag worden en welke randvoorwaarden en beperkingen er gelden; speelt in op de huidige situatie en op de mogelijke ontwikkelingen; bestaat uit verbeelding (plankaart) en regels (voorschriften) en gaat vergezeld van een toelichting. Met het bestemmingsplan buitengebied wordt de bestaande situatie van het totale grondgebied van de gemeente Weststellingwerf, met uitzondering van de kernen, planologisch beheerd en worden ontwikkelingen mogelijk gemaakt die door de gemeente binnen de context van de bestaande situatie wenselijk of toelaatbaar worden geacht. Het bestemmingsplan Buitengebied zal volledig worden herzien op basis van de volgende Nota s van Uitgangspunten: Agrarisch: vastgesteld op 13 september 2010; Functieverandering en - verbreding agrarische sector; Natuur, Water, Landschap, Cultuurhistorie, Recreatie, Paarden; Wonen, niet agrarische Bedrijven, Energie, Verkeer. Deze Nota van Uitgangspunten is dus de basis voor de thema s functieverandering en -verbreding agrarische sector Proces Als voorbereiding op de beleidskeuzes is het volgende op een rij gezet: de huidige situatie en ontwikkelingen; het rijks-, provinciaal en gemeentelijk (ruimtelijk) beleid voor de agrarische bedrijfstak in het algemeen en in het bijzonder ten aanzien van functieverandering en -verbreding. De resultaten hiervan zijn opgenomen in de bijlagen bij deze Nota van Uitgangspunten. Op basis hiervan zijn stellingen geformuleerd.

7 blz 3 Deze stellingen zijn op 1 februari 2011 besproken met de klankbordgroep waarin vertegenwoordigers zitten van bewoners, agrariërs, recreatie- en zorgondernemers en agrarisch natuurbeheer. De rol van de klankbordgroep is consulterend: het leveren van kennis en informatie en het toetsen van de (tussen)producten. De stellingen en het verslag van de eerste klankbordgroep zijn als bijlage opgenomen. Op basis van bovenstaande zijn de beleidskeuzes gemaakt voor het (ruimtelijk) beleid ten aanzien van functieverandering en -verbreding zoals ze opgenomen zijn in deze versie van de Nota van Uitgangspunten. Deze beleidskeuzes zijn de basis voor de discussie in de tweede klankbordgroep op 18 april Het verslag van het tweede overleg is als bijlage opgenomen. Na de tweede klankbordgroep zijn enkele beleidskeuzes aangepast. Deze (aangepaste) beleidskeuzes hebben de basis gevormd voor de discussie in de werkvergadering van de gemeenteraad op 20 juni Het verslag van deze werkvergadering is opgenomen als bijlage. De resultaten van dit overleg met de gemeenteraad zijn in deze Nota van Uitgangspunten verwerkt Leeswijzer Na dit inleidende hoofdstuk volgt het hoofdstuk waarin de beleidskeuzes zijn weergegeven en onderbouwd. Na de overkoepelende beleidskeuze volgt een uitwerking in de thema s functieverbreding en -verandering.

8 blz BELEIDSKEUZES Bestemmingsplan Buitengebied `95 Het geldende Bestemmingsplan Buitengebied, herziening 1995 (vastgesteld 1997) staat positief tegenover functieveranderingen. Er zijn wijzigingsbevoegdheden opgenomen om de agrarische bestemming te wijzigen naar wonen, agrarische hulpbedrijven, semi-agrarische bedrijven en recreatie. Hieraan zijn onder meer de voorwaarden verbonden dat er geen afbreuk mag worden gedaan aan aangrenzende gronden en landschappelijke waarden. Specifieke regels met betrekking tot functieverbreding zijn niet opgenomen Algemene beleidskeuze functieverandering en -verbreding Het karakter van het platteland is de afgelopen decennia door diverse ontwikkelingen sterk veranderd. Alhoewel het grootste deel van het platteland nog steeds uit landbouw bestaat, neemt het aandeel van de landbouw in de regionale economie en dan vooral in de werkgelegenheid af. Andere sectoren, zoals dienstverlening, eisen meer ruimte op. Als we in het buitengebied rondkijken, zien we steeds meer boerderijen andere functies krijgen waarbij de functieverandering naar wonen het grootst is. Dit is het logische gevolg van de schaalvergroting in de landbouw. Daardoor verliezen steeds meer boerderijen hun agrarische functie. Functieverandering leidt tot meer diversiteit en activiteit in het buitengebied en is daarmee een instrument om het buitengebied dynamisch te houden. Als functieveranderingen niet worden toegestaan dan kan dit in delen van het landelijk gebied leiden tot ruimtelijk kwaliteitsverlies door verstening, versnippering en verrommeling, verpaupering van (vrijkomende) bebouwing en door functionele achteruitgang. Functieverandering kan dit mede voorkomen. Een beleid gericht op functieverandering levert daardoor een positieve bijdrage aan de vitaliteit en leefbaarheid van het platteland. Daar staat tegenover dat functieveranderingen ten koste kunnen gaan van de omgevingkwaliteiten, zoals rust, ruimte, natuur, biodiversiteit, landschappelijke en cultuurhistorische waarden, noodzakelijke ruimte voor water en uitbreidingsmogelijkheden van agrarische bedrijven. Functieverandering is in principe wenselijk en positief voor de dynamiek van het buitengebied, maar er moeten wel voorwaarden aan gekoppeld worden om negatieve effecten zoveel mogelijk te beperken en waarden te beschermen. Ook binnen de landbouw wordt het economisch perspectief meer divers. Naast de agrarische productie, zoeken landbouwbedrijven verbreding in hun bedrijfsvoering door combinaties met bijvoorbeeld natuurbeheer of zorgfuncties, of richten ze hun bedrijfsvoering op een verdergaande bewerking van hun agrarische producten (de zogenaamde verdieping, bijvoorbeeld in de vorm van kaasmaken of verkoop aan huis). Het toestaan van verbredingsactiviteiten is een mogelijkheid om agrarische bedrijven een bredere basis voor de inkomensvorming te bieden en daardoor meer rentabiliteit te verkrijgen.

9 blz 5 Ook functieverbreding draagt bij aan de vitaliteit van het landelijk gebied en leidt tot meer diversiteit en activiteit in het buitengebied. Ook hier geldt, net zoals bij functieveranderingen, dat rekening gehouden moet worden met de ruimtelijke, ecologische en landschappelijke kwaliteiten Negatieve uitstraling van nieuwe functies en nevenactiviteiten naar het landschap kan worden voorkomen door de functies zorgvuldig in te passen in het landschap. Voor nieuwe ontwikkelingen geldt in het algemeen het ja-mits principe. Het buitengebied is in beweging waardoor niet alle ontwikkelingen op dit moment zijn te voorzien. Indien sprake is van een ontwikkeling die niet past binnen de randvoorwaarden die zijn opgesteld voor functieverandering en - verbreding, geldt maatwerk. In dat geval is sprake van een unieke situatie, een uitzondering op de regel. Uitgangspunt algemeen Functieverandering en -verbreding van de bedrijfsactiviteiten van agrarische bedrijven is goed voor het buitengebied en wordt door de gemeente positief benaderd. Hierbij worden wel voorwaarden gesteld om negatieve effecten te voorkomen dan wel te beperken. In de volgende paragrafen wordt nader ingegaan op de basis voor de juridische regeling in het bestemmingsplan buitengebied Functieverbreding Algemeen Verbredingsactiviteiten die worden onderscheiden, zijn zorg, recreatie, agrarische kinderopvang, boerderijeducatie, productie en verkoop van streekproducten, maatschappelijke diensten en vormen van duurzame energie. Om grip te houden op de verbredingsactiviteiten, geldt voor het toestaan hiervan een nader afwegingsmoment in de vorm van een procedure om af te wijken van het bestemmingsplan met een omgevingsvergunning. Op deze manier kan getoetst worden aan ruimtelijke randvoorwaarden zodat de effecten op ruimtelijke, ecologische en landschappelijke kwaliteiten kunnen worden getoetst. Belangrijk is dat negatieve gevolgen onder meer ten aanzien van verkeersoverlast, buitenopslag, aantasting van het straatbeeld, et cetera zoveel mogelijk worden voorkomen. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op deze voorwaarden.

10 blz Toelichting vormen van verbredingsactiviteiten Zorglandbouw Op zorgboerderijen gaan agrarisch werk en zorg hand in hand. Mensen met een verstandelijke- en/of lichamelijke beperking, een psychische of sociale hulpvraag en ouderen kunnen er terecht voor waardevolle dagbesteding, opleiding of opvang. Recreatie Recreatie is een belangrijke sector met een grote variëteit in ondernemerschap, rendement en product-markt-combinatie: van boerengolf tot luxe tenten van het Betere Boerenbed, van minicampings tot vergaderlocaties, koeknuffelen of schilderen, kookworkshop, kanoverhuur. Agrarische kinderopvang Uit onderzoek door het Landbouwkundig Economisch Instituut (LEI, onderdeel van het Wageningen University & Research centre) blijkt dat agrarische kinderopvang een relatief snel groeiende neventak is op agrarische bedrijven. De sector speelt in op toenemende bewegingsarmoede bij kinderen, het verlies aan binding met de natuur en wachtlijsten voor kinderopvang. Boerderijeducatie Boerderijeducatie versterkt de relatie tussen stad en platteland en voegt nieuwe dimensies toe aan onderwijs en leren. Naast onderwijs zijn ook bedrijfsrondleidingen, open dagen en recreatief-educatieve activiteiten onderdeel van boerderijeducatie. Vaak zijn imagoverbetering en voorlichting belangrijke drijfveren voor het ontplooien van deze activiteiten. Ook zijn er ondernemers die boerderijeducatie combineren met jeugdzorg en/of arbeidstoeleiding. Streekproducten: productie en verkoop Streekproducten zijn producten die expliciet met de landbouw in een streek verbonden zijn. Ze zijn onder te verdelen in boerderijproducten, boerengroepproducten en streeklijnproducten. Een boerderijproduct wordt door de boer zelf gemaakt en afgezet, boerengroepproducten zijn producten die door meerdere agrarische ondernemers worden gemaakt en gezamenlijk vermarkt en streeklijnproducten vormen een lijn van producten die onder dezelfde naam op de markt worden gebracht. Maatschappelijke diensten Onder maatschappelijke diensten wordt verstaan voor de samenleving zichtbare en afrekenbare landbouwgerelateerde activiteiten die meerwaarde hebben voor de samenleving en niet, of onvoldoende, door de markt worden beloond. Het gaat om de zorg voor natuur en landschap, water en cultuurhistorische elementen. Agrarisch natuur- en landschapsbeheer maken hier onderdeel vanuit. Meer dan 50% van het Nederlandse landschap is in agrarisch gebruik. Dit geeft boeren en tuinders een sleutelrol bij het beheer van de natuur en het landschap. Bekende voorbeelden van agrarisch natuurbeheer zijn de bescherming van nesten, beheer van slootkanten en uitgesteld maaibeheer. Bij landschapsbeheer gaat het om het beheer en onderhoud van landschapselementen zoals houtwallen. Voorbeelden ten aanzien van water zijn het realiseren van een aangepast profiel van sloten en het aanbrengen van rietoevers. Productie van duurzame energie Er spelen tal van initiatieven binnen en buiten de agrarische sector om tot duurzame vormen van energie te komen. Voor de agrarische sector zijn de volgende vormen relevant: windenergie, mestvergisting, zonne-energie, bio-transportbrandstoffen en overige duurzame energie. Opslag Een activiteit die ook veel plaatsvindt is opslag van statische goederen. Dit zijn goederen die geen regelmatige verplaatsing behoeven, zoals (antieke) auto s, boten en caravans. Bronnen: Taskforce Multifunctionele Landbouw en provincie Fryslân (verkenningen in het kader van de nieuwe landbouwnota)

11 blz Voorwaarden functieverbreding In deze paragraaf wordt ingegaan op de volgende voorwaarden ten aanzien van functieverbreding: ruimtelijke uitstraling; ruimtelijk ondergeschikt; verkeersoverlast; geen afbreuk ontwikkelingsmogelijkheden (agrarische) bedrijvigheid. Ruimtelijke uitstraling De ruimtelijke uitstraling van de activiteit op de omgeving kan worden beperkt door zoveel mogelijk de activiteit in de bestaande (agrarische) bebouwing plaats te laten vinden. Eventuele beperkte nieuwbouw is mogelijk. Deze nieuwbouw moet wat betreft omvang duidelijk ondergeschikt zijn aan de oorspronkelijke boerderij en ingepast worden in de landschappelijke karakteristiek van de omgeving. Hiervoor moet een inpassingsplan opgesteld worden. Ruimtelijk ondergeschikt De functie dient ruimtelijk ondergeschikt te zijn aan de (agrarische) bedrijfsfunctie. De agrarische functie is ruimtelijk gezien de hoofdmoot. Financieel hoeft dit niet het geval te zijn. Eén van de redenen om verbredingsactiviteiten toe te staan, is om een bredere basis te bieden voor het bedrijfsinkomen om zo de agrarische activiteit voort te kunnen zetten. Als de verbredingsactiviteit ruimtelijk niet ondergeschikt is dan is er in principe niet meer sprake van een agrarische bestemming. Het aantal m 2 dat de verbredingsactiviteit mag zijn, wordt daarom beperkt. Verkeersoverlast Verkeersoverlast kan worden voorkomen door te bekijken of de nieuwe functie niet een te grote verkeersaantrekkende werking heeft in relatie tot de aanwezige ontsluiting en het parkeren op eigen terrein kan plaatsvinden. Verkeersoverlast is moeilijk op voorhand in meetbare termen uit te drukken. Het is afhankelijk van veel factoren zoals het profiel van de weg, de afstand tot een gebiedsontsluitingsweg, de route er naar toe (door een dorp of niet), het aantal bewegingen, de categorie voertuigen, et cetera. Per geval zal de verkeerssituatie worden bekeken en onderbouwd. Geen afbreuk ontwikkelingsmogelijkheden (agrarische) bedrijvigheid Bepaalde functies zijn milieugevoelig zoals recreatie. Er moet een bepaalde afstand aangehouden worden tussen deze functies en milieuhinderlijke functies zoals agrarische bedrijven. Het buitengebied is primair voor de landbouw. Nieuwe functies mogen dan ook geen afbreuk doen aan de ontwikkelingsmogelijkheden van de agrarische bedrijven die geboden worden binnen het bestemmingsplan. Daarom moeten de nieuwe functies op zodanige afstand liggen van andere (agrarische) bedrijven zodat voldaan wordt aan de Wet Geurhinder en veehouderij.

12 blz Wet Geurhinder en veehouderij De Wet geurhinder en veehouderij (Wgv) vormt vanaf 1 januari 2007 het toetsingskader voor de milieuvergunning, als het gaat om geurhinder vanwege dierenverblijven van veehouderijen. Deze nieuwe wet bepaalt op welke manier geur (stank) van veehouderijstallen in de milieuvergunning moet worden beoordeeld. De nieuwe 'stankwet' komt in plaats van de stankwet voor de reconstructiegebieden en de drie stankhandreikingen. De nieuwe wet geldt voor heel Nederland. De Wet geurhinder en veehouderij geeft normen voor de geurbelasting die een veehouderij mag veroorzaken op een geurgevoelig object (bijvoorbeeld een woning). Belangrijke inhoudelijke wijziging in de wet is dat onderscheid wordt gemaakt tussen maximaal toegestane geurbelasting binnen en buiten de bebouwde kom en concentratie en niet-concentratiegebieden. Daarnaast mogen gemeenten de normen variëren. Gemeenten kunnen naar beneden en naar boven afwijken. De gemeente Weststellingwerf heeft op dit moment het ontwerp geurbeleid ter inzage gelegd. Uitgangspunten bij de nieuwe wet zijn dat aan de ene kant de uitbreidingsmogelijkheden van de veehouderijsector niet in gevaar komen, maar ook dat woningen en recreatiewoningen optimaal tegen geurhinder worden beschermd. Uitgangspunten functieverbreding De verbredingsactiviteiten die worden toegestaan, zijn zorg, recreatie, agrarische kinderopvang, boerderijeducatie, productiegebonden detailhandel, opslag van statische goederen en productie van duurzame energie. Ten aanzien van de productie van duurzame energie geldt dat toegestaan is in ieder geval mestvergisting (volgens de beleidsnotitie mestvergistingsinstallaties van september 2006), kleinschalige mestraffinage en zonne-energie; Mestvergisting kan alleen worden toegestaan als deze ten dienste staat van de eigen agrarische activiteiten, worden geconcentreerd op het agrarisch bouwperceel (indien mogelijk) en de bebouwing ondergeschikt is aan de agrarische activiteiten en zorgvuldig in de omgeving is ingepast. Hiermee sluit de gemeente aan bij de criteria die zijn opgenomen in de Provinciale Verordening Romte 2011; Voor het toestaan van verbredingsactiviteiten geldt een nader afwegingsmoment in de vorm van een procedure om af te wijken van het bestemmingsplan met een omgevingsvergunning, gekoppeld aan ruimtelijke randvoorwaarden. Er moet onder andere aangegeven worden hoe negatieve gevolgen onder meer ten aanzien van verkeersoverlast, buitenopslag, aantasting van het straatbeeld, et cetera zoveel mogelijk worden voorkomen; De activiteit vindt bij voorkeur plaats binnen de bestaande bebouwing. Vervangende nieuwbouw is mogelijk, maar moet wat betreft omvang duidelijk ondergeschikt zijn aan de oorspronkelijke boerderij en ingepast worden in de landschappelijke karakteristiek van de omgeving. In het bestemmingsplan zal uitgewerkt worden hoeveel procent vervangende nieuwbouw is toegestaan. Hiervoor moet in ieder geval een inrichtingsplan worden opgesteld; Voor alle verbredingsactiviteiten geldt dat deze ruimtelijk ondergeschikt moeten zijn aan de agrarische hoofdactiviteit;

13 blz 9 De verkeersaantrekkende werking van een nieuwe activiteit mag niet onevenredig toenemen; Parkeren dient op het eigen terrein plaats te vinden; De nieuwe functie mag geen afbreuk doen aan de bedrijfsvoering en de ontwikkelingsmogelijkheden van aanwezige (agrarische) bedrijven die worden geboden binnen het bestemmingsplan Beëindiging agrarisch bedrijf en verbredingsactiviteit Als een agrariër stopt dan is het afhankelijk van het type verbredingsactiviteit of dit ook gestopt moet worden. Activiteiten die niet gekoppeld zijn aan het agrarisch bedrijf kunnen bij uitzondering blijven voortbestaan zoals kleinschalig kamperen. Dit kan als zelfstandige functie of in combinatie met een nieuwe functie. Dit vraagt wel om een bestemmingsplanwijziging. Hierbij gelden de voorwaarden die in de volgende paragraaf functieverandering zijn weergegeven. Activiteiten die gekoppeld zijn aan het agrarische bedrijf moeten worden gestopt. Het gaat dan met name om de productie van energie. Dit wordt na beëindiging van het agrarisch bedrijf een bedrijfsmatige activiteit, die vaak niet meer aan het buitengebied gebonden is. Uitgangspunt beëindiging agrarisch bedrijf en verbredingsactiviteit Na beëindiging van het agrarische bedrijf mogen de volgende verbredingsactiviteiten die niet gekoppeld zijn aan het agrarisch bedrijf, blijven voortbestaan: zorg, recreatie, (agrarische) kinderopvang; Overige activiteiten mogen niet vanzelfsprekend blijven voortbestaan. Het is niet gewenst dat nevenactiviteiten zich ontwikkelen tot zelfstandige activiteiten in het buitengebied, tenzij sprake is van functieverandering. Dan gelden de uitgangspunten genoemd in paragraaf Functieverandering Algemeen Om functieverandering mogelijk te maken, worden in het bestemmingsplan buitengebied wijzigingsbevoegdheden opgenomen. Aan deze wijzigingsbevoegdheden worden voorwaarden gekoppeld om de ruimtelijke kwaliteit in ieder geval te behouden en daar waar mogelijk te verbeteren en milieuhinder te beperken.

14 blz De functies die geschikt worden geacht, zijn wonen, recreëren, cultuur/kunst, educatie, zachte horeca (zoals een theeschenkerij, restaurant en/of logies) en zorg. Voor zorg geldt dat dit via een aparte planologische procedure gaat. Hier wordt in de volgende paragraaf nader op ingegaan. Het maximum aantal wooneenheden, recreatieve eenheden of de zorgcapaciteit in een beeldbepalend gebouw is gerelateerd aan de oppervlakte. De woonfuncties en zorgeenheden zijn beperkt tot het oorspronkelijke boerderijgebouw met daarin de woning, of tot de voormalige bedrijfswoning wanneer het een modern agrarisch bedrijf betreft. Bij uitzondering kunnen nieuwe wooneenheden of zorgeenheden in een bijgebouw worden toegestaan wanneer het gaat om een karakteristiek gebouw dat samen met het hoofdgebouw een waardevol geheel vormt. Voor deze karakteristieke gebouwen worden in bestemmingsplan criteria opgenomen, waarmee richting wordt gegeven aan het begrip karakteristiek. Bebouwing Voor de bebouwingsmogelijkheden op het perceel wordt ingezet op maatwerk. Centraal hierbij staat de silhouet van een erf (de compositie van meerdere gebouwen) die in belangrijke mate de waarde van het erf voor het landschap bepaalt. Behoud van de maat van het erf is hiervoor van belang. Instandhouding van beeldbepalende bebouwing is in veel gevallen gediend met een passende vervangende functie met toekomstperspectief. Daarvoor vindt de gemeente enige aanvullende nieuwbouw bij een nieuwe functie aanvaardbaar, mits deze qua omvang duidelijk ondergeschikt is aan de oorspronkelijke boerderij en ingepast is in de landschappelijke karakteristiek van de omgeving. Hiervoor moet een inrichtingsplan opgesteld worden. Sloop van het voormalige boerderijgebouw met aanpalende gebouwen in combinatie met de herbouw van een woning of woon(zorg)gebouw is aanvaardbaar, wanneer de bouwtechnische en functionele staat van de boerderij zodanig slecht is dat zinvol hergebruik daarvan niet langer haalbaar is. De herbouw dient qua ruimtelijke uitstraling verwant te zijn aan die van een boerderij/boerenschuur. Vervanging van een moderne agrarische bedrijfswoning door een qua schaal en uitstraling vergelijkbare woning is mogelijk. Uitgangspunten functieverandering Het bestemmingsplan biedt via wijzigingsbevoegdheden ruimte voor het omzetten van een agrarische functie naar de volgende functies: wonen; niet-agrarische bedrijvigheid (categorieën 1 en 2); zachte horeca; recreatie (kleinschalig kamperen en recreatieve eenheden waaronder appartementen); Zorg wordt mogelijk gemaakt via een aparte planologische procedure; Bij het omzetten naar andere functies zijn onder meer de volgende algemene voorwaarden verbonden:

15 blz 11 woonfuncties, recreatieve eenheden en zorgeenheden zijn beperkt tot het oorspronkelijke boerderijgebouw met daarin de woning, of tot de voormalige bedrijfswoning wanneer het een modern agrarisch bedrijf betreft; bij uitzondering kunnen nieuwe wooneenheden of zorgeenheden in een bijgebouw worden toegestaan wanneer het gaat om een karakteristiek gebouw dat samen met het hoofdgebouw een waardevol geheel vormt; vervangende nieuwbouw bij een nieuwe functie is aanvaardbaar, mits deze qua omvang duidelijk ondergeschikt is aan de oorspronkelijke boerderij en ingepast is in de landschappelijke karakteristiek van de omgeving. Hiervoor is een inrichtingsplan vereist; sloop is onder voorwaarden mogelijk; agrarische bedrijven mogen niet in hun ontwikkelingsmogelijkheden worden beperkt (zie paragraaf en navolgende paragraaf Wonen). In de volgende paragrafen wordt ingegaan op specifiek voorwaarden per functie Wonen Bij functieverandering naar wonen spelen nog de volgende aspecten: 1. er mag geen beperking zijn voor de ontwikkelingsmogelijkheden van omliggende agrarische bedrijven; 2. ruimtelijke kwaliteit: behoud van karakteristieke bebouwing en sloop van voormalige bedrijfsgebouwen (saneringsregeling); 3. kleinschalig bedrijfsmatig houden van dieren en bijgebouwenregeling; 4. woningsplitsing. Ad. 1 Ontwikkelingsmogelijkheden omliggende agrarische bedrijven Met name de functie wonen kan negatieve effecten hebben voor de uitbreidingsmogelijkheden van agrarische bedrijven. Het is daarom belangrijk dat bij de functieverandering naar een woning een zorgvuldige beoordeling plaatsvindt. Het beleid hiervoor is geformuleerd in de Wet geurhinder en veehouderij (zie paragraaf 3.3.2). Plattelandswoning In 2009 is een initiatiefwetsvoorstel ingediend om het begrip plattelandswoning te introduceren. Een plattelandswoning is een voormalige agrarische bedrijfswoning. In een bestemmingsplan kan een dergelijke woning een gewone woonbestemming krijgen, terwijl vanuit milieutechnisch oogpunt dezelfde milieunormen als voor agrarische bedrijfswoningen gelden. Door het als zodanig bestemmen van plattelandswoningen, wordt er een nieuw woonfunctie geboden, zonder dat omliggende agrarische bedrijven hierdoor belemmerd worden. Voornamelijk vanuit de Wet geurhinder en veehouderij worden agrarische bedrijven op dit moment veel gehinderd door voormalige bedrijfswoningen die als burgerwoning in gebruik zijn.

16 blz Het wetsvoorstel heeft, mede door de val van het vorige kabinet, vertraging opgelopen. Minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu heeft aangegeven dat de problematiek van de plattelandswoningen aanmerkelijk complexer is dan deze op het eerste gezicht leek te zijn. De problematiek is juridisch zeer complex en het wetsvoorstel zal nog voor advies aan de Raad van State moeten worden aangeboden. Naar verwachting zal het wetsvoorstel na de zomer worden aangeboden. Te zijner tijd zullen de mogelijkheden bekeken worden en opgenomen worden in het bestemmingsplan buitengebied. Ad. 2. Ruimtelijke kwaliteit Zoals aangegeven wordt ingezet op verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Sloop van voormalige bedrijfsgebouwen kan in veel gevallen bijdragen aan de ruimtelijke kwaliteit van het platteland. Daarvoor worden in het bestemmingsplan een saneringsregeling opgenomen en via een aparte bestemmingsplanprocedure kan gebruik gemaakt worden van een ruimte-voorruimte regeling. Voormalige boerderijen (hobbyboer) De vrijkomende boerderijen in Weststellingwerf zijn over het algemeen groter dan de burgerwoningen in het buitengebied. Daarom wordt bij voormalige boerderijen meer ruimte voor bijgebouwen toegestaan. Dit geeft ook mogelijkheden om nog hobbymatig dieren te houden. De omvang van de bijgebouwen moet natuurlijk wel in verhouding staan tot de omvang van de boerderij. Saneringsregeling Om te stimuleren dat oude bedrijfsgebouwen worden afgebroken, wordt er een stimuleringsregeling opgenomen. Een saneringsregeling kan bijvoorbeeld zo worden ingericht, dat bij het slopen van voormalige bedrijfsgebouwen nieuwe bijgebouwen mogen worden opgericht (bijvoorbeeld gekoppeld aan een bepaald percentage van de te slopen bedrijfsgebouwen). Het is niet de bedoeling dat deze regeling wordt toegepast in combinatie met de regeling voor burgers die nog kleinschalig bedrijfsmatig dieren willen houden. Ruimte-voor-ruimte Er wordt geen ruimte-voor-ruimte regeling opgenomen in het bestemmingsplan Buitengebied. Als er zich een initiatief aandient dan zal hiervoor een afzonderlijke procedure doorlopen worden. Toepassing van de regeling vraagt namelijk om maatwerk. De kosten van afbraak van detonerende agrarische bedrijfsbebouwing verschillen per geval en daarmee verschilt ook de ruimtelijke mogelijkheden die nodig zijn, om dit te financieren. Van belang is tevens dat de ruimtelijke kwaliteit aanzienlijk toeneemt. Een inrichtingsplan is hierbij een vereiste. Ad. 3. Kleinschalig bedrijfsmatig houden van dieren en bijgebouwenregeling Naast de saneringsmethode wordt in het bestemmingsplan Buitengebied een grotere oppervlakte aan bijgebouwen toegestaan voor burgers die nog kleinschalig bedrijfsmatig dieren willen houden. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet de agrarische activiteit een omvang hebben van ten minste 10 Nederlandse grootte-eenheid (nge).

17 blz 13 Om onder meer aan deze voorwaarde te toetsten wordt dit mogelijk gemaakt door middel van een afwijking van het bestemmingsplan via een omgevingsvergunning. Er geldt een totale oppervlakte aan bijgebouwen van 500 m². Als randvoorwaarde geldt dat de aanvrager in ieder geval 1 ha grond in eigendom moet hebben om in aanmerking te komen voor deze oppervlakte. De bijgebouwen zullen altijd ondergeschikt zijn aan het hoofdgebouw. Deze regeling is niet bedoeld om toe te passen bovenop de saneringsregeling. De 500 m 2 is de absolute bovengrens van het totaal. Ad. 4. Woningsplitsing Sommige voormalige boerderijen zijn grote panden en daardoor geschikt (te maken) voor meerdere wooneenheden. Daarmee kunnen ook grote boerderijen in stand gehouden worden. Het aantal woningen is afhankelijk van de grootte van de voormalige boerderij. Na woningsplitsing moeten de woonruimtes minimaal 150 m 2 zijn. Daarnaast moeten de karakteristieke gebouwen behouden blijven. Uitgangspunten aanvullend bij functieverandering naar wonen Gezien de grootte van voormalige boerderijen wordt er meer ruimte aan bijgebouwen toegestaan dan bij burgerwoningen; Om sloop van voormalige bedrijfsgebouwen te bevorderen, wordt in het bestemmingsplan een saneringsregeling opgenomen; Er wordt geen regeling opgenomen voor ruimte-voor-ruimte; Via een afwijkingsmogelijkheid met omgevingsvergunning wordt een totale oppervlakte van 500 m 2 aan bijgebouwen toegestaan voor hobbyboeren gekoppeld aan randvoorwaarden; De saneringsregeling en de afwijkingsmogelijkheid voor hobbyboeren kan niet gecombineerd worden toegepast; Woningsplitsing van voormalige boerderijen is mogelijk als de woonruimtes na splitsing minimaal 150 m 2 zijn waarbij de karakteristieke gebouwen behouden moeten blijven Niet-agrarische bedrijvigheid Niet-agrarische bedrijvigheid hoort in principe thuis op bedrijventerreinen. Bij lichte vormen van bedrijvigheid zijn de effecten op de omgeving echter beperkt. Bovendien dragen deze vormen van bedrijvigheid bij aan de vitaliteit van het landelijk gebied. Het gaat om activiteiten die zowel functioneel als qua ruimtelijke uitstraling passen bij het karakter van het omliggende landelijke gebied. De nadruk ligt op activiteiten met een ambachtelijk of dienstverlenend karakter. Daarnaast moeten het milieuvriendelijke bedrijven zijn zonder grote verkeersstromen, vooral in de milieucategorieën 1 en 2 en in voorkomende gevallen in categorie 3, wanneer dit past in de ruimtelijke en de functionele karakteristiek van de omgeving. Stalling van statische goederen zoals caravans en boten is mogelijk, omdat ze niet regelmatige verplaatsing behoeven.

18 blz Daarnaast moet de bedrijvigheid plaatsvinden in bestaande bebouwing zodat er geen negatieve uitstraling is op het landschap. Uitgangspunten aanvullend bij functieverandering naar nietagrarische bedrijvigheid Niet-agrarische bedrijvigheid inclusief opslag van statische goederen wordt alleen toegestaan in vrijkomende agrarische bebouwing; In principe zijn alleen milieucategorieën 1 en 2 mogelijk; De bedrijvigheid moet plaatsvinden in de bestaande bebouwing Detailhandel Detailhandel hoort gezien de verkeersaantrekkende werking thuis in de kernen en niet in het buitengebied. Uitzondering hierop is productiegebonden detailhandel. Autoverkoop daarentegen is niet wenselijk. Uitgangspunt aanvullend bij functieverandering naar detailhandel Productiegebonden detailhandel is mogelijk in vrijkomende agrarische bebouwing Recreatie Voor de toekomst van het landelijk gebied en de agrarische bedrijven, is recreatie zeer belangrijk. Er moeten echter ook niet overal grootschalige ontwikkelingen ontstaan, omdat dit een grote impact op het landschap heeft. Daarom is kleinschalig kamperen mogelijk en recreatieve eenheden waaronder appartementen, waarbij dit zoals gezegd alleen toegestaan is in de oorspronkelijke boerderij. De uitgangspunten voor het kleinschalig kamperen uit de notitie Herziening verfijning verblijfsrecreatie (kampeerbeleid) worden opgenomen in het bestemmingsplan. In deze notitie was aangegeven dat er tot 2013 maximaal 2 nieuwe vestigingen bij mochten komen voor het gebied westelijk van de Van Helomavaart en maximaal 6 ten oosten. Deze maximale aantallen worden losgelaten. De afgelopen jaren is gebleken dat het aantal aanvragen voor nieuwvestigingen namelijk beperkt is. Wel wordt aangesloten bij de criteria die gelden vanuit de Provinciale Verordening Romte Daarin is aangegeven dat het aantal kleinschalige kampeerterreinen beperkt moet blijven tot 16 of zones of gebieden aangewezen moeten worden waar deze terreinen zijn toegestaan. Uitgangspunt aanvullend bij functieverandering naar recreatie Kleinschalig kamperen is mogelijk. De uitgangspunten uit de notitie Herziening verfijning verblijfsrecreatie (kampeerbeleid) worden opgenomen in het bestemmingsplan buitengebied. Dit houdt onder andere in dat er maximaal 25 plaatsen gerealiseerd mogen worden. Aangesloten wordt bij de Provinciale Verordening Romte 2011.

19 blz Horeca Zachte horeca zoals een theeschenkerij, restaurant en logies zijn lichte horecacategorieën waarvan de bezoekersintensiteit en verkeersaantrekkende werking beperkt is. Deze vormen van horeca kunnen een bijdrage leveren aan de leefbaarheid van het buitengebied. Horeca kan worden ingedeeld in de volgende categorieën: 1. logiesverstrekkende horeca; 2. restauratieve horecabedrijven; deze bedrijven zijn overwegend in de loop van de middag geopend en sluiten aan het einde van de avond. Dit is een rustige horecafunctie waar in de regel geen hoge bezoekersfrequentie aanwezig is; 3. bezoekersintensieve eet- en drinkhoreca die zowel overdag, s avonds als s nachts open kunnen zijn. Hieronder vallen onder andere snackbars, shoarmazaken en eetcafés; 4. bezoekersintensieve avond- en nachthoreca, zoals cafés, bars en discotheken. In het bestemmingsplan zal geregeld worden dat alleen de categorieën 1 en 2 mogelijk zijn. Hierbij wordt wel als voorwaarde gesteld dat er geen milieuhinder mag zijn. Openingstijden en dergelijke worden geregeld in de Algemene Plaatselijke Verordening. Categorieën 3 en 4 zijn niet mogelijk vanwege geluid- en parkeeroverlast. Uitgangspunten aanvullend bij functieverandering naar horeca de volgend horecacategorieën zijn mogelijk; logiesverstrekkende horeca (categorie 1); restauratieve horecabedrijven (categorie 2); als voorwaarde wordt gesteld dat er geen milieuhinder mag zijn Zorg Er ontstaan allerlei vormen van zorg en opvang. Het kan gaan om kleinschalige dagopvang of 24-uursopvang van verschillende doelgroepen met een zorgbehoefte. Het kan daarbij ook gaan over zorgeenheden in combinatie met een woonfunctie. Hiervoor geldt, net als bij functieverandering, dat deze eenheden alleen mogen worden opgenomen in het oorspronkelijke boerderijgebouw. Aangezien er zeer veel verschillende vormen zijn, is het wenselijk om hiervoor een apart bestemmingsplan op te stellen als een initiatief zich aandient. Het is van belang dat de instelling qua schaal in evenwicht is met de directe omgeving en voldoende draagvlak heeft in de omgeving. Grootschalige clustering van meerdere zorg- en opvanginstellingen in één deel van de gemeente is ook niet wenselijk. Dit kan de agrarische uitstraling van het gebied aantasten.

20 blz Uitgangspunt zorg Zorg is alleen mogelijk via een aparte bestemmingsplanprocedure. ===