Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen. René Van der Lecq Projectmanager, departement omgeving

Transcriptie

1 Ruimtegebruik in Vlaanderen: zijn de ambities realistisch? Sprekers: René Van der Lecq, Vlaamse Overheid Roel Helgers, Matexi Bram Vandromme, Bram Vandromme advocatenkantoor Inleider: Daniel Buschman, Voorzitter CIB Antwerpen Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen René Van der Lecq Projectmanager, departement omgeving 1

2 Bedankt, we transformeren jaarlijks ± 2% van de bebouwde ruimte! Intensivering Keur en Donckwijk(Dendermonde) Hergebruik Brouwerij De Hoorn (Leuven) Bedankt, we transformeren jaarlijks ± 2% van de bebouwde ruimte! Tijdelijk ruimtegebruik Park Spooreinde (Turnhout) Tijdelijk ruimtegebruik Meet#Berchemcreatives (Antwerpen) 2

3 Ruimtebeslag: steeds meer en versnipperd Ruimtebeslag: slecht benut Aantal inwoners per ha ingenomen ruimte Vlaanderen Veneto (IT) Noordrijn Westfalen Nederland 3

4 Maatschappelijke kosten Lage dichtheden dragen bij aan: Hoger energieverbruik en CO2-uitstoot Economische productiviteitsverlies, congestie Dure (publieke) dienstverlening / verdwijnen voorzieningen in kleine kernen Druk op open ruimte en natuur Verharding draagt bij aan: Kwetsbaar voor overstromingen en hittestress Minder leefkwaliteit en groen in steden en dorpen Spreiding draagt bij aan: Hoger energieverbruik en CO2-uitstoot Congestie door meer, langere en autoafhankelijk verplaatsen Minder ruimte voor concurrerende beroepslandbouw Meer verkeersdoden BRV: inzetten op een ommekeer Beleidsstrategie (krachtlijnen): Aanmoedigen: herontwikkeling in de bebouwde ruimte Ontmoedigen: inname van open ruimte Bijkomend ruimtebeslag (ha/dag) Historisch pad Doelstellingen Vlaamse Regering 4

5 Inname open ruimte ontmoedigen Bestemmingsvoorraad: ha 5,8% oppervlakte Maatregelen tot 2019 Vlaanderen maakt keuzes en speelt in bij wat leeft op het terrein: Wijziging Codex RO (o.a. watergevoelige gebieden) Gebiedsgericht oplossen in lopende planprocessen Instrumentendecreet: grondenruil Woonuitbreidingsgebieden 5

6 Ruimtelijk rendement: intensiveren Optoppen van een woning (Gent) Compacte wijk (Aalst) Ruimtelijk rendement: verweven Wonen boven een school (Brasschaat) Super(woon)markt (Wemmel) 6

7 Ruimtelijk rendement: hergebruik en tijdelijk ruimtegebruik Loft in kerk (Boom) Centrale werkplaatsen (Leuven) Vlaanderen geeft een boost aan wat in de sector al gebeurt: Wijziging Codex RO: Soepelere procedures om komaf te maken verouderde en gedetailleerde voorschriften voor verkavelingen (functiemenging, toelaten meergezinswoningen, ) Transversaal actieprogramma, waaronder: Multifunctionele ziekenhuisbouw (WVG, ): vereenvoudiging en afstemming normering Vlaamse vastgoeddatabank (DIV, AGION, ): leegstand karteren én projectmatig inzetten Instrumentendecreet Snellere realisaties Ruimtelijke impulsprojecten Maatregelen tot

8 Bedankt voor uw aandacht Ruimtegebruik in Vlaanderen: Zijn de ambities realistisch? Roel Helgers Market economist Matexi 8

9 Inleiding +/ bijkomende huishoudens tegen 2050 in Vlaanderen Ruimtebeslag Vlaanderen 2013: 33% Strategische doelstellingen Witboek BRV Verminderen van het bijkomend ruimtebeslag in Vlaanderen tot 0 ha/dag in 2040 Versterken stedelijk weefsel Wonen en werken nabij collectieve vervoersknopen en voorzieningen Kernversterking Wat weten we over ons gebouwenpark? Gemiddelde bewoonbare oppervlakte: 124m² Vlaming neemt 33% ruimte in, waarvan wonen: 12,9% Woningen gebouwd voor 1982: 82% Bron figuur: Uglybelgianhouses.com 9

10 Het BRV is conceptueel niet 140 nieuw Transitie naar kleiner wonen in Vlaanderen is ingezet Gemiddelde bewoonbare oppervlakte Jaar (Bijna) overal wordt kleiner gebouwd dan vroeger : gemiddelde bewoonbare oppervlakte per uitgereikte bouwvergunning 10

11 (Bijna) overal wordt kleiner gebouwd dan vroeger : gemiddelde bewoonbare oppervlakte per uitgereikte bouwvergunning Waar groeit Vlaanderen? Huishoudensprognoses SVR: +/ bijkomende huishoudens tegen Vlaamse centrumsteden: huishoudens Andere Vlaamse gemeentes: huishoudens Witboek BRV: versterken stedelijk weefsel Vlaanderen Hoe zit het momenteel met de stadsvlucht? 11

12 Hoe zit het met de stadsvlucht? Antwerpen Turnhout Brugge Kortrijk Sint-Niklaas Gent Leuven Genk In 2016 kennen de 13 Vlaamse centrumsteden nog steeds een beperkte stadsvlucht Roeselare Aalst Hasselt Mechelen Oostende Grote verschillen tussen centrumsteden -,6-,4 -,2 0,2,4 Intern migratiesaldo/ bevolking x 100% Hoe zit het met de stadsvlucht? 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 Stadvlucht neemt af doorheen de tijd (door binnenstedelijke herontwikkelingen?) -1 x migratiesaldo/ bevolking 0,25 0,20 0,15 0,

13 Stadvlucht: verschillende leeftijdscategorieën Relatief migratiesaldo bij jarigen (groen = toestroom, rood = uitstroom) Stadvlucht: verschillende leeftijdscategorieën Relatief migratiesaldo bij jarigen (groen = toestroom, rood = uitstroom) 13

14 Stadvlucht: verschillende leeftijdscategorieën Relatief migratiesaldo bij jarigen vs. gemiddelde prijs woonhuizen 2016 (in 1000 euro s, Bron: ADS) Antwerpen - t Groen Kwartier 14

15 Antwerpen - t Groen Kwartier 400 woongelegenheden Nieuwbouwappartementen Lofts Nieuwbouwstadswoningen Sociale woningen Vroegere Militair Hospitaal Antwerpen Ruimte voor socio-culturele activiteiten en horeca Autovrij +/- 8 ha in centrum Antwerpen Antwerpen - t Groen Kwartier 15

16 Vastgoed-ontwikkeling professionaliseert Binnenstedelijk= kapitaalintensief, complex en risicovol Hindernissen & uitdagingen Hindernis 1: BTW op afbraak en heropbouw in centrumsteden Afbraak en heropbouw binnenstedelijk project in Aalst = 21% BTW Afbraak en heropbouw van hoeve in de buurt van Aalst = 6% BTW 16

17 Hindernissen & uitdagingen Hindernis 2: Onvoldoende lokale ondersteuning voor vastgoedprojecten met afbraak & heropbouw/ zware renovatie (74%) Moeten we dan allemaal in de stad gaan wonen? Enquête Het Laatste Nieuws & Livios.be 55% landelijk, 14 % stad 53% verkiest nieuwbouw Onderzoek Matexi uitgevoerd door Profacts 51% landelijk, 19% stad 82% (!) hecht ook veel belang aan de buurt 17

18 We wonen graag in een harmonieuze buurt Doctoraat Helgers (2016): prijs woning wordt beïnvloed door andere woningen in de buurt Hogere bereidheid tot betalen voor harmonie in: Grootte Ouderdom Types Vormen We wonen graag in een harmonieuze buurt 18

19 Wonen en werken nabij knooppunten en voorzieningen Syntesekaart: Ontwikkelingskansen op basis van knooppuntwaarde & voorzieningen (VITO, 2015) is mobiliteit belangrijk voor prijsvorming? Resultaten doctoraat Helgers (2016): Vlaams-Brabant 4.200verkochte woningen ERA Belgium Hedonische prijzenmethode 10 minuten additionele reistijd tot Brussel zorgt voor minderwaarde van 6,6% van woning Bereidheid te betalen voor goed bereikbare woningen is groot! 19

20 Wonen en werken nabij knooppunten en voorzieningen woongelegenheden, statistische sectoren: oppervlakte & aantal ha: woongelegenheden 9,59 woongelegenheden/ ha Afstand tot dichtstbijzijnde station Verdichten met 50%: bijkomende woongelegenheden Statistische sectoren < 1km met Er is nog veel potentieel! score goed/ zeer goed Aalst - Pier Kornel 20

21 Aalst - Pier Kornel Wandelafstand van het station +/- 450 woongelegenheden Terrein van m² langs de Dender Zorgvuldigeintegratie van buurtversterkende functies Winkels Horeca Dokterspraktijk Voormalige Tupperware-site: reconversie/ hergebruik Matexi& Re-Vive Hindernissen & uitdagingen Hindernis 3: NIMBY & BANANA We zijn voor transparantie en participatie van de betrokkenen, maar we moeten opletten voor de valkuilen. Die kunnen leiden tot aanmerkelijke vertragingen en rechtsonzekerheid. Hindernis 4: Bestaande stedenbouwkundige voorschriften Corresponderen niet met doelstellingen uit het BRV 21

22 Hindernissen & uitdagingen Hindernis 5: Geen toelating om compacter te bouwen (81%) Hindernis 6: Geen toelating om vastgoedprojecten te ontwikkelen met meer bouwlagen (88%) Kernversterking Witboek BRV: kernversterking Willen we in de kernen wonen? Doctoraat Helgers (2016): Vlaamse gemeentes langs de Nederlandse grens +/ transacties ERA Belgium Hedonische prijzenmethode Grotere afstand tot dorpskern heeft negatief effect op de prijs van woningen 22

23 Kernversterking statistische sectoren: naam, oppervlakte & aantal woongelegenheden Kern: Aantal woongelegenheden/ ha Kern: 8,36 Niet-kern: 1,78 Niet-kern: Verdichting in de kern met 50% levert ongeveer ( ) additionele woongelegenheden op Kernversterking is noodzakelijk (!) om de toekomstige huishoudensgroei op te vangen Transitie is in gang gezet en het potentieel is aanwezig Transitie naar kleiner wonen en minder ruimtebeslag Van 140m² in 1998 naar 90m² in 2016 Stadsvlucht is de laatste jaren afgenomen Binnenstedelijke herontwikkelingen kunnen de steden verder versterken Verdichting rond knooppunten is mogelijk/wenselijk Mogelijkheden tot verdichting in kernen/dorpen/centra Verdichting 50%: > bijkomende woongelegenheden 23

24 Er resten nog hindernissen NIMBY & BANANA Afbraak en heropbouw in centrumsteden, Klanten ontwikkelaars 21% vs. particulieren 6% Bestaande stedenbouwkundige voorschriften Geen toelating om compacter te bouwen Geen toelating om projecten te ontwikkelen met meer bouwlagen Bedankt voor uw aandacht 24

25 De codextrein een heuse goederentrein, tjokvol geladen met nieuwigheden Bram Vandromme advocaat & extern deskundige gewestelijke OVC HET VERLOOP De trein is altijd een beetje reizen! - 25 november 2016: principiële goedkeuring Vl. Reg. - 2 februari 2017: adviesraad van State - 24 maart 2017: definitieve goedkeuring Vl. Regering - 4 mei 2017: ontwerptekst ingediend bij het Vl. Parlement (ref. 1149( ) nr. 1) - 27 juni 2017: eerste reeks amendementen geformuleerd - Ref ( ) nr. 2 (amendementen 1 t.e.m. 3) #oppositie - Ref ( ) nr. 3 (amendementen 4 t.e.m. 86) - 4 juli 2017: eerste lezing en stemming in de commissie - 5 juli 2017: beslissing Vl. Parlement tot het verdagen voor een tweede lezing 50 25

26 HET VERLOOP De trein is altijd een beetje reizen! - 13 september 2017: advies SARO (over de wijzigingen) - 20 oktober 2017: advies Raad van State (over de wijzigingen) - 7 november 2017: tweede reeks amendementen geformuleerd: - Ref ( ) nr. 7 (amendement 87 t.e.m. 96) ter vervanging van de amendementen 23, 31, 39, 43, 50, 75, 76, 77, 81 en Ref ( ) nr. 8 (amendement 97) *wit konijn uit de hoed - 21 november 2017: tweede lezing en goedkeuring in de commissie - 29 november 2017: stemming Vl. Parlement - Wat zijn de laatste haltes? 51 OVERZICHT Met amper 20 minuten vandaag halen we het eindstation niet, dus focussen we op enkele tussenhaltes. 1. Weg met die verouderde voorschriften. 2. Goede RO. Uitbreiden van het containerbegrip. 3. Als water en bestemming botsen (watergevoelig ORG). 4. De constructies as built worden geattesteerd. 5. De mondige burger de mond snoeren. 6. Allround. Nog wat weetjes

27 VEROUDERDE VOORSCHRIFTEN Het ruimtelijk rendement verhogen - Initiatief eigenaar: vereenvoudiging wijziging van verkavelingsvoorschriften (de één openbaar onderzoek -regel) - Initiatief gemeente: vereenvoudiging herziening en opheffing van verkavelingen (na 15 jaar na afgifte, voor het niet vervallen gedeelte en op nieuw de één openbaar onderzoek - regel) - Verkavelingsvoorschriften of voorschriften BPA > 15 jaar weigeringsgrond aanvraag sbk handelingen Uitz. voorschriften openbare wegenis en openbaar groen. - Initiatief gemeente: vereenvoudiging wijziging voorschriften BPA/APA en gemeentelijk RUP. Enkel voor inrichtingsvoorschriften. - Afsplitsenwordt makkelijker? verkavelen niet meer mogelijk als slechts één onbebouwde kavel ontstaat 53 GOEDE RUIMTELIJKE ORDENING Uitbreiden van het containerbegrip. - Vandaag: het vergunningverlenende bestuursorgaan houdt bij de beoordeling van het aangevraagde rekening met de in de omgeving bestaande toestand, doch het kan ook beleidsmatig gewenste ontwikkelingen met betrekking tot de aandachtspunten, vermeld in 1, in rekening brengen; - Voortaan: 54 27

28 AS-BUILT Amendement nr. 20 (artikel 51/1): Het comateuze as-built attest reanimeren? - Vandaag? (doel: alternatief regularisatiespoor voor bouwmisdrijven) - Watwordt as built? - metsershaar (technische tolerantiemarge) #definitie? - As-built attest door de architect - Afschrift aan het CBS (geen validering meer) - Niet verplicht - Geen opname in vergunningenregister of informatieverplichting - Evaluatie (zie ook SARO op 13/9) 55 WATERGEVOELIG ORG De Vl. Regering zal de kaarten schudden. - Ratio legis: vrijwaring van het waterbergend vermogen en dus een juridisch kader voor dit bewarend beleid - Cartografische aanduiding door de Vl. Regering. Publicatie BS(in werking: na 14 d). - Wanneer? Bij conflict tussen realisatie van de bestemming en de belangen van het watersysteem( signaalgebieden ) - Gevolgen - Beperking van mogelijke stedenbouwkundige handelingen - Verval van onbebouwde delen van verkaveling - Verval van principieel akkoord WUG - Vergoedingssysteem: vgl baar met planschadevergoeding Vl. Regering kan fout inzien(opheffingsprocedure) - Informatieplicht!(zie artikel VCRO) - Evaluatie 56 28

29 BEROEPSMOGELIJKHEID Het zwaard van Damocles boven het hoofd. - Toegang tot beroep: enkel voor wie tijdens openbaar onderzoek een bezwaar indient (artikel 133) - Beperking werd tijdens de treinrit enkel maar groter: gemotiveerd bezwaar (amendementen 56 en 65) #what sin a name? - Uitzonderingen? - Wijziging aanvraag na openbaar onderzoek - Het beroep is ingegeven door geformuleerde voorwaarden - Overmacht (specifieke omstandigheden aantonen) - Artikel 9 Verdrag van Aarhus (m.b.t. milieuaangelegenheden): recht op ruime toegang tot de rechter #advies Raad van State - Evaluatie 57 ALLROUND Nog wat weetjes. - Gevelisolatie aan de buitenzijde van de woning tot max 26 cm = aanpassingswerken binnen het bestaande bouwvolume - Geen afwijking van voorschriften: zonneboilers, zonnepanelen, creatie zorgwoning, gevelisolatie 26 cm. - LWAG: voorwaarden tot landschapsintegratie in gevaar brengen van het landschap - Verslag GOA of POA: tl. 10 dagen voor verstrijken termijn. (geen verslag = voorbijgaan aan adviesnoodzaak) - Toch géén boetesysteem voor overschrijding beslissingstermijnen - Uitstel verval van vergunning mogelijk. 2 jaar, bij overmacht. - Functiewijziging = aflopend misdrijf - Planschade - arrest GwHof nr. 140/2016 van 10 november toepassingsgebied beperken tot woongebied 58 29

30 Bedankt voor uw aandacht Bedankt voor uw aandacht 30