Opening Bokashi kuilen. Tubbergen en Dinkelland. 8 maart 2018

Transcriptie

1 Opening Bokashi kuilen Tubbergen en Dinkelland 8 maart 2018

2 Programma uur Opening door wethouder Erik Volmerink uur Inleiding Mineral Valley Twente door kwartiermaker Erik Back uur Bokashi en gezonde bodem door Annette Bovendeert (Agrarische Natuurvereniging Ommermarke) uur Resultaten eerste metingen door Jasper ten Berge (Bij de oorsprong) en Piet Salomons (Agrowin) uur Vragen? uur Pauze uur Op weg naar de Bokashi-kuil (opening uur) uur Borrel (16.00 uur einde)

3 Mineral Valley Twente Duurzaam produceren voor krachtige economie

4 PILOT OMAB ORGANISCH (REST)MATERIAAL ALS BODEMVERBETERAAR

5 ANV DE OMMER MARKE Opgericht leden bijna allemaal agrariërs Gemeenten Ommen en Dalfsen Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 5

6 STUKJE GESCHIEDENIS In 2014/2015 plan opgevat om Bokashi te maken Najaar 2015 eerste twee kuilen van ieder 100 m3 opgezet. In samenwerking met : gemeente Ommen en waterschap Drents Overijsselse Delta Voorjaar 2016 eerste Bokashi Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 6

7 ZOMER 2016 GAAN 6 PARTNERS VERDER : Waterschap Vechtstromen Waterschap Drents Overijsselse Delta Gemeente Dalfsen brengt Bioterra in Gemeente Ommen Gemeente Hardenberg brengt Regelgeving in ANV De Ommer Marke Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 7

8 Doel Het onderzoeken hoe het in de praktijk mogelijk is om structureel plaatselijk organisch (rest)materiaal te gebruiken als bodemverbeteraar Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 8

9 NAJAAR 2016 Projectplan Onderzoeksopzet Eurofins-agro sluit aan Provincie Overijssel sluit aan in het kader van bescherming drinkwatervoorziening Financiering komt rond Meldingen en omgevingsvergunningen Kuilen en hopen opgezet Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 9

10 UITGANGSPUNTEN Werkgebied is het Vechtdal Beantwoorden van vragen die een agrariër heeft wanneer hij maaisel wil gebruiken om zijn bodem te verbeteren. Kan het goedkoper Wat zijn de risico s Met welke regels heb ik te maken Kennisoverdracht Besef dat slechts een klein deel van de bodem en bodemmechanismen bekend is. Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 10

11 PROEFOPZET 5 jarige proef Bokashikuilen op 4 locaties 3 najaars-maaisel, 1 voorjaars-maaisel Bioterra op 2 locaties beide met najaars-maaisel en op 1 ook voorjaars-maaisel. 150 m3/locatie verdeeld over twee kuilen. Proefvelden van minimaal 2000 m2 Toevoegingen variëren Project Lumbricus stapt begin 2017 in. aanvullende proeven op 1 locatie Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 11

12 Kleimineralen Kalkmineralen Steenmeel Eierschalen Bioterra I Uitgangsmateriaal BIJLAGE 2 - Toevoegingen Bokashikuilen en Bioterrahopen Fase 1: Standaard* Aanpassing Inhoud kuil EM M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt Najaar 2016 Locatie Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt Mts De Vos Bokashi kuil 1 100% recept Agriton Kalk vervangen door Bokashi kuil 2 Steenmeel Mts Kraayvanger Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt Bokashi kuil 1 100% recept Agriton Zeeschelpkalk vervangen door Bokashi kuil 2 eierschalenkalk Mts Fix Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt Bokashi kuil 1 100% recept Agriton Bokashi kuil 2 50% EM Lindeboom Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt Bioterra hoop Bioterra Mts Schrijver Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt Bioterra hoop Bioterra Voorjaar 2017 Mts Broekroelofs Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt Bokashi kuil 1 100% recept Agriton % EM, 1/4 eierkalk, Bokashi kuil 2 1/2 steenmeel Mts Schrijver Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt Bioterra hoop zomer 2017 Bioterra Sloot maaisel Grover Sloot maaisel Sloot maaisel Berm maaisel Sloot maaisel natuurgras Vechtdijk gras Vechtdijk Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 12

13 Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 13

14 VERZAMELEN VAN GEGEVENS Wat is de kwaliteit van het aangevoerde maaisel Compostanalyses Inventarisatie vegetatie en afval voor het maaien Wat is de kwaliteit van het product Chemisch Onkruiden Bodemonderzoek : Chemisch Fysisch (bodemprofiel, dichtheidsmeting Bodemleven (pfla, roofaaltjes) Gewasopbrengst Effect op het hoge grondwater Kostenplaatje Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 14

15 Penetrograaf Kiemproeven Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 15

16 Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 16

17 De Fasen Fase 1: Onderzoekjaar Rapport met de gegevens is gereed / zie website Ommermarke Fase 2: ; Aanscherpen richtlijnen voor goede en goedkope Bokashikuil/Bioterrahoop, werkwijze opzetten, manier en tijdstip uitrijden Deelname nieuwe leveranciers Wet- en regelgeving Fase 3: Mogelijkheden structurele afzet (omvang, waar, wanneer, juridisch) Logistieke organisatie Wet- en regelgeving Fase 4: Uitwerking fase 3, Uitwerking in praktijkproef. Fase 5: Effecten op bodemvruchtbaarheid, uitspoeling, waterbergend vermogen etc. Logistieke en juridische organisatie Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 17

18 RESULTATEN PRAKTIJKPROEVEN Er zijn erg veel gegevens beschikbaar Er zijn wel tendenzen maar pas na een paar jaar is er iets van te zeggen. Aangevoerd materiaal en de producten blijven ruim onder de toelaatbare gehalten zoals opgesteld voor compost Weinig onkruid in voorjaars-maaisel. Bokashi maken kan goedkoper. Maak de bodemverbeteraar die je grond nodig heeft Gebruik van maaisel vraagt een andere manier van denken en werken. Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 18

19 RESULTATEN REGELGEVING Aanvang: Niet duidelijk wie het bevoegd gezag was. Voor de ontvangers zijn meldingen (Gemeente Dalfsen) en milieuvergunningen aangevraagd. Enorme toename gebruik maaisel voor bodemverbetering Dit werd gedoogd en/of als pilot ingericht. Sinds 1 jan 2018 is de OD IJsselland in werking getreden. Nu: beweging bij handhaving en overheden om gebruik, onder voorwaarden, mogelijk te maken. Voorstel wijziging kleine kringloopregeling van 1 naar 5 km ligt ter inzage. Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 19

20 BELANGRIJK Maaisel moet gezien worden als grondstof Bermen worden productiestroken Maaien wordt oogsten etc. Er moet een duidelijke vraag vanuit de landbouw komen naar maaisel Leveranciers moeten kwaliteit gaan leveren Samen optrekken om regelgeving te veranderen Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 20

21 VRAGEN Dank voor uw aandacht Organisch (rest)materiaal Als Bodemverbeteraar Vechtdal 21

22 Waarom Bokashi : organische stof en een gezonde bodem - constante aanscherping van bemestingsnormen en verschraling van de bodem - instandhouding van opbrengst en vitaliteit van bodem en gewas 2 mogelijkheden - PH (zuurgraad) - Organische stof

23 Nut van organische stof in de bodem - vochthuishouding - mineralenbalans en - bodemleven Organische stof d.m.v. - organische mest - groenbemesters - compost - bokashi

24 Bokashi volgens recept Agriton: 2 ltr EM Microferm bacterie + 10 kg schelpenkalk + 10 kg kleimineraal (per ton).

25 Logistiek is belangrijk Probleem lokaal oplossen Drieluik : gemeente loonwerker boer Voordeel gemeente minder transport, minder kosten, minder CO2 boer bodem, loonwerker werk organische stof, gezonde

26 Bokashi maken door de loonwerker Loonwerker heeft voldoende materiaal en kennis m.b.t. inkuilen en uitkuilen Kosten toevoegingen 10,00 loonwerk inkuilen 7,00 loonwerk uitkuilen 4,00 Totaal 21,00 per ton

27 Kuilonderzoek Eurofins Bokashi Postel 1 Postel 2 Ds 24.2 ds 48.8 N 15.1 N 6.6 P2O5 6.6 P2O5 3.4 K2O 19.0 K2O 5.1 PH 5.7 PH 6.5 C/N 22.0 C/N 29.0

28 Kuilonderzoek Eurofins Poppink Ds 33.9 N 11.1 P2O5 5.3 K2O 11.0 PH 5.9 C/N 19.0

29 Waarde van de kuil N 1.00 / kg P2O / kg K2O 0.70 / kg

30 Postel 1 Postel 2 N N 6.60 P2O P2O K2O K2O 9.30 o.s. pm o.s. pm Totaal Totaal Kosten 21,00 Kosten Netto Netto /- per ton

31 Waarde van de kuil N 1.00 / kg P2O / kg K2O 0.70 / kg

32 Poppink N P2O K2O 11.0 o.s. pm. Totaal Kosten Netto 6.40 per ton

33

34 Partner demoveld Tubbergen

35 Bokashi-hoop opgezet bij Jeroen Groeneveld

36 Meetresultaten:

37 Micro-organismen Bokashi-hoop Groeneveld

38

39 Mineral Valley - Deelnemers En vele anderen, onder meer: - Bedrijven mestvergisting en -verwaarding - Loonbedrijven, mechanisatiebedrijven - Adviseurs o.a. Countus, Flynth - BEON - Rijkswaterstaat - Vitens

40 Meer informatie? Kijk ook op Loket: Of neem contact op met kwartiermaker Erik Back,

41 Dank voor uw aandacht! Mineral Valley Twente is mede mogelijk gemaakt door: