INHOUDSOPGAVE. pagina INLEIDING 03

Transcriptie

1 Jaarverslag 216

2 INHOUDSOPGAVE pagina INLEIDING 3 Hoofdstuk 1 - BESTUURSVERSLAG 5 Hoofdstuk 2 - VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN 12 Hoofdstuk 3 - VERENIGING, CONTACTEN, PERSONEEL EN ORGANISATIE 2 Hoofdstuk 4 - OMVANG EN KWALITEIT VAN HET WONINGBEZIT 23 Hoofdstuk 5 - ZORG VOOR DE LEEFBAARHEID VAN WIJKEN EN BUURTEN 29 Hoofdstuk 6 - CONTACTEN MET BELANGHOUDERS 32 Hoofdstuk 7 - VERHUREN, VERKOOP EN HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN 34 Hoofdstuk 8 - BETREKKEN VAN BEWONERS BIJ BELEID EN BEHEER 45 Hoofdstuk 9 - FINANCIËN 48 Hoofdstuk 1 - OVERIGE ACTIVITEITEN EN SLOT 52 JAARREKENING 54 - KENGETALLEN 55 - BALANS 56 - WINST- EN VERLIESREKENING 58 - KASSTROOMOVERZICHT 59 - WAARDERINGSGRONDSLAGEN 6 - TOELICHTING OP DE BALANS EN WINST- EN VERLIESREKENING 71 OVERIGE GEGEVENS 86 - CONTROLEVERKLARING 86

3 INLEIDING Graag presenteer ik u in vogelvlucht de belangrijkste prestaties van Woningbouwvereniging Reeuwijk in 216: Opgeleverd: 22 nieuwe seniorenappartementen, waarvan zestien sociaal, vijf voor middeninkomens en één koopappartement (voor een mantelzorger van één van de huurders); Gestart: de bouw van zes zeer duurzame nieuwbouwwoningen (Nul op de Meter); Energetisch verbeterd naar energielabel A: 47 huurwoningen (twee maal zoveel als in voorgaande jaren). Voor huurders betekent dit wonen met veel comfort en lagere woonlasten; Verwisseld van huurder: 92 woningen (een hoge mutatiegraad); Verhuurd aan nieuwe vergunninghouders: elf appartementen in Kerverland; Vanuit Kerverland bij gezinshereniging doorgestroomd naar een permanente woning (deels binnen de gemeente, deels naar omliggende gemeenten): zeven vergunninghouders; Opnieuw succesvol: de mix van vergunninghouders en tijdelijke antikraak bewoners in Kerverland. Minister Blok prees bij zijn bezoek aan de locatie deze creatieve oplossing in tijden van hoge vluchtelingeninstroom; Woningwetproof vastgesteld: nieuwe statuten en tal van nieuwe reglementen; Voorbereid: de administratieve scheiding in het kader van de nieuwe Woningwet ; Volledig besteed en uitgevoerd: het onderhouds- en (energetisch) woningverbe teringsbudget van ,- Uitgepakt zoals verwacht: door de uitbesteding van het proces rondom reparatieonderhoud zijn de kosten gereduceerd terwijl de klanttevredenheid op peil bleef; Tot bloei aan het komen: onze relatief jonge huurdersvereniging; Opgericht: twee nieuwe bewonerscommissies; Voldaan aan: nagenoeg alle prestatieafspraken met de gemeente; Voor 99% gerealiseerd: het ondernemingsplan Werken aan veranderende woningbehoefte ; Bovengemiddeld gescoord: op het onderdeel Kwaliteit Dienstverlening van de Aedesbenchmark. We kunnen hier trots op zijn en dat zijn we ook, als kleine corporatie die met grote betrokkenheid en inzet van het personeel flink aan de weg timmert in Reeuwijk, Driebruggen en Waarder. Stapelende regelgeving Het wordt er met alle regels van de Woningwet 215 voor een relatief kleine corporatie niet eenvoudiger op. Regels door afspraken binnen Europa, regels om ons nog meer aan de Autoriteit Woningcorporaties te verantwoorden, tal van financiële en administratieve regels, nieuwe toewijzingsregels om het beslag op de huurtoeslag te beheersen en regels om de huurders nog meer te betrekken bij beleidsbeslissingen en investeringsafwegingen. De administratieve lastendruk is groot. Daarbij opgeteld dat we de komende jaren een behoorlijk deel van ons oudere woningbezit gaan vernieuwen en energetisch verbeteren, vraagt dit alles een flinke inspanning van onze organisatie.

4 INLEIDING Sterke betrokkenheid huurdersvereniging Onze huurdersvereniging, opgericht in 215, heeft in razend tempo heel veel kennis vergaard van alles wat er speelt in en om de corporaties. Een knappe prestatie. De huurdersvereniging was actief betrokken bij het monitoren van de prestatieafspraken, het nieuwe bod voor 217 op de woonvisie van de gemeente, adviezen rond de huurverhoging en de administratieve scheiding van DAEB (Diensten van Algemeen Economisch Belang) en niet-daeb. Een groot compliment voor het bestuur en de werkgroepen is absoluut op zijn plaats. Op weg naar een nieuw ondernemingsplan Eind 216 zijn wij begonnen aan een nieuw ondernemingsplan. De rode draad van de afgelopen vier jaar is daarin herkenbaar. Wij stonden en staan voor: Een bovengemiddelde dienstverlening aan onze huurders en woningzoekenden; Een toekomstbestendig, betaalbaar en kwalitatief goed woningbestand op basis van een gezonde financiële positie. Vooral voor mensen met een kleinere portemonnee. En wanneer financieel haalbaar, mede met het oog op de doorstroming, ook voor mensen (met name senioren) met een middeninkomen; Een organisatie die efficiënt werkt en zo effectief mogelijk haar doelen weet te bereiken en meebeweegt met de snelle veranderingen in de maatschappij. Tot slot wil ik in deze inleiding stilstaan bij signalen die wij meer en meer krijgen van onze huurders. De gemiddelde leeftijd in Nederland - en dus ook onder onze huurders -, stijgt, terwijl de voorzieningen van de verzorgingsstaat steeds verder worden ingeperkt. Het aantal ouderen met (geestelijke) gezondheidsproblemen neemt toe, de budgetten van de instanties die hierbij hulp en ondersteuning kunnen bieden krimpen. Mantelzorg is niet altijd een alternatief. Als verhuurder kunnen wij dit alleen signaleren. De deskundige zorg en ondersteuning die in een aantal gevallen noodzakelijk is, kunnen wij als woningcorporatie niet bieden. Ik hoop dat de centrale en lokale overheid zich voldoende realiseren dat dergelijke deskundige ondersteuning in een toenemend aantal gevallen onontbeerlijk is, opdat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig én prettig kunnen wonen. In dit jaarverslag kunt u meer gedetailleerd lezen over de dingen waarvoor wij ons in 216 hebben ingespannen, over de status van ons woningbezit, de ledenvergaderingen en de verantwoording van onze Raad van Commissarissen. Ik wens u daarbij veel leesplezier. Vincent van Luit Directeur-bestuurder Woningbouwvereniging Reeuwijk

5 HOOFDSTUK 1 Bestuursverslag 1

6 Hoofdstuk 1 BESTUURSVERSLAG 1.1 Alles draait uiteindelijk om goede huisvesting in leefbare kernen in Reeuwijk, Driebruggen en Waarder Zoals in de inleiding kort aangegeven, hebben wij in 216 weer goede volkshuisvestelijke resultaten geboekt. Zowel bij nieuwbouw, woningverbetering en verduurzaming, als op het gebied van verhuur en beheer. De prestatieafspraken die in overleg met de huurdersvereniging met de gemeente zijn gemaakt, hebben wij vrijwel volledig gerealiseerd. Dit alles ondanks hoge werkdruk als gevolg van een hoge mutatiegraad en alle administratieve verplichtingen als gevolg van de nieuwe Woningwet. In dit hoofdstuk lichten wij de prestaties in relatie tot deze afspraken en onze eigen voornemens toe. Dit na een schets van de belangrijkste ontwikkelingen die invloed hadden op onze werkzaamheden. 1.2 De belangrijkste ontwikkelingen bij en rondom Woningbouwvereniging Reeuwijk Op 1 juli 215 is de nieuwe Woningwet in werking getreden. De uitwerking voor de woningcorporaties is vastgelegd in het Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting. Hieronder bespreken wij de belangrijkste effecten van de nieuwe wet voor Woningbouwvereniging Reeuwijk en enkele andere ontwikkelingen die in 216 onze aandacht vroegen. Nieuwe woningmarktregio De minister heeft - na advisering door de gemeenten - nieuwe regio s bepaald waarin woningcorporaties werkzaam mogen zijn. De regio Midden-Holland, waarin wij werkzaam zijn, is uitgebreid met Rotterdam en Haaglanden. Dit betekent dat wij nu in een groter gebied mogen bouwen en beheren. Omgekeerd kunnen corporaties uit Rotterdam en Haaglanden nu ook in ons werkgebied aan de slag. Deze nieuwe regio is niet alleen de grootste woningmarktregio, maar ook de regio waarin het gemiddelde corporatievermogen het kleinst is. Wij verwachten vooralsnog niet direct veel wijzigingen als gevolg van deze nieuwe regio-indeling. Niettemin wordt er, ook in Aedesverband, steeds sterker voor gepleit om volkshuisvestelijk niet zozeer op het niveau van Nederland, maar meer op regioniveau de woningmarkt en de daar noodzakelijke maatregelen te bezien: waar ontstaan knelpunten en hoe kunnen de partners elkaar versterken bij de aanpak van die knelpunten. Nieuwe statuten Vanwege de nieuwe wet waren nieuwe statuten nodig. Die zijn in 216 opgesteld en ter goedkeuring voorgelegd aan de Algemene Ledenvergadering. Daarbij is de naam van de Raad van Toezicht gewijzigd in Raad van Commissarissen (RVC) en is voor het lidmaatschap van nieuwe leden bepaald dat zij huurder van Woningbouwvereniging Reeuwijk moeten zijn. Een belangrijk discussiepunt was de vraag of, gezien de toenemende complexiteit, de goedkeuring van de jaarrekening in de nieuwe statuten nog bij de Ledenvergadering past. De leden besloten dit te handhaven. Uiteindelijk zijn de nieuwe statuten goedgekeurd door de minister (Autoriteit Woningcorporaties). Nieuw reglement voor Raad van Commissarissen en bestuur Ook voor de Raad van Commissarissen en het bestuur waren nieuwe reglementen nodig. Alle in de nieuwe wet beschreven bepalingen en regels zijn in deze reglementen verwerkt. Wij hebben de reglementen gebaseerd op de voorbeeldreglementen van Aedes/VTW. Vanwege de omvang van onze corporatie is het mandaat voor de bestuurder om zonder voorafgaande goedkeuring van de RVC onroerend goed te vervreemden (verkopen) naar beneden bijgesteld tot 5.. Reglement financieel beleid en beheer Ook is er een nieuw reglement voor het financieel beleid en beheer opgesteld, waarin opgenomen het treasurystatuut. Ook hiervoor is het voorbeeldreglement van de brancheorganisatie gebruikt, en ook dit nieuwe reglement is goedgekeurd door de Autoriteit Woningcorporaties. De rendementen in geval van investeringen zijn in het nieuwe reglement voorlopig bepaald op de aangereikte voorbeelden. In 217 worden ze definitief bepaald. 6 6

7 Hoofdstuk 1 BESTUURSVERSLAG Administratieve scheiding DAEB en niet-daeb De nieuwe wet bepaalt dat alleen voor huurwoningen met een sociale huurprijs en in beperkte mate voor maatschappelijk onroerend goed financiering geborgd door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw mogelijk is. Het gaat hierbij immers om staatssteun: uiteindelijk staat ook de overheid hiervoor garant. Corporaties moeten daarom hun andere activiteiten juridisch of administratief afsplitsen. Bijvoorbeeld huurwoningen boven de liberalisatiegrens en in ons geval onder andere het medisch centrum en de dorpswinkel in Driebruggen. Deze activiteiten moeten we in de toekomst zonder borging van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw financieren, wat door een hoger rentepercentage duurder is. Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft gekozen voor administratieve splitsing. Voor 1 januari 217 hebben wij een voorstel ingediend bij de minister voor de manier waarop wij deze splitsing doorvoeren, met daarbij een zienswijze van de gemeente en de huurdersvereniging. Wij verwachten in het voorjaar van 217 een (positieve) reactie op ons scheidingsvoorstel. Waardering van ons woningbezit Woningcorporaties waardeerden hun onroerend goed op basis van de bedrijfswaarde: ze gingen uit van het saldo van de te verwachten inkomsten en uitgaven gedurende de resterende verhuurperiode. De nieuwe wet brengt hier verandering in. Woningcorporaties moeten de waardering nu net als beleggers - baseren op de marktwaarde in verhuurde staat. Om te voorkomen dat alle corporaties hun volledige woningbezit moeten laten taxeren door beëdigde makelaars met bijbehorende kosten, zijn parameters opgesteld. Op basis van die parameters kan de marktwaarde van het grootste deel van het vastgoed bepaald worden. Eind 216 hebben wij dit waarderingsproject afgerond. Het effect van de nieuwe woningwaardering is groot. De marktwaarde in verhuurde staat is aanzienlijk hoger dan de bedrijfswaarde. Daardoor stijgt het eigen vermogen. Dit kan de indruk wekken dat woningcorporaties rijk zijn geworden. Dit is niet juist, het is een puur boekhoudkundige operatie. Zolang wij een woning niet verkopen maar verhuren, is de feitelijke waarde niet hoger dan de bedrijfswaarde. Daarom blijft het Waarborgfonds Sociale Woningbouw de bedrijfswaarde hanteren. Deze dubbele waardering betekent weer een administratieve lastenverzwaring. Passend toewijzen Woningcorporaties moeten per 1 januari 216 aan ten minste 95% van de huishoudens met potentieel recht op huurtoeslag woningen verhuren met een huurprijs tot en met de aftoppingsgrens. Deze verplichting geldt voor nieuw te verhuren woningen per jaar. De resterende marge van 5% geeft woningcorporaties beperkt ruimte om in uitzonderingssituaties toch een (iets) duurdere woning toe te wijzen. Bijvoorbeeld wanneer op korte termijn geen kwalitatief passende woning met een lagere huurprijs beschikbaar is. Om voldoende woningen te kunnen bieden aan zowel de groep met potentieel recht op huurtoeslag als aan mensen die geen recht hebben op huurtoeslag, hebben wij de huurprijs van een beperkt deel van onze woningen aangepast. Op basis van de gegevens van woningzoekenden monitoren wij of verdere huurdifferentiatie vereist is. Afspraak bevordering van uitstroom van mensen uit instellingen voor maatschappelijke opvang Mensen die in een instelling voor maatschappelijke opvang verblijven, hebben als zij daaruit vertrekken een woning nodig. In 216 hebben wij een overeenkomst met de gemeente Bodegraven-Reeuwijk getekend, als afgeleide van een regionale afspraak. Wij zorgen voor voldoende beschikbare woningen om deze groep te huisvesten. In 216 waren 2 woningen nodig. Elk jaar bepalen we in overleg het benodigde aantal. Snel informatie beschikbaar bij woningtoewijzing en verdenking van woonfraude Voor woningcorporaties is het prettig als ze toegang hebben tot gegevens uit de gemeentelijke basisadministratie. Na jarenlange voorbereiding hebben wij in 216 een overeenkomst met de gemeente getekend. Wij hebben nu snel en digitaal inzicht in voor ons belangrijke gegevens. Dit versnelt het verhuurproces en maakt opsporing van woonfraude gemakkelijker. 7

8 Hoofdstuk 1 BESTUURSVERSLAG Score bedrijfsvergelijking Branchevereniging Aedes voert elk jaar een branchevergelijking uit op basis van de gegevens van de ruim 3 bij Aedes aangesloten corporaties. De belangrijkste onderdelen zijn: bedrijfskosten en dienstverlening. Woningbouw-vereniging Reeuwijk scoorde voor beide onderdelen positief met een A. In de bedrijfslasten was echter voor 216 een behoorlijke eenmalige bate opgenomen. Hierop gecorrigeerd zou de score een B (gemiddeld) geweest zijn. Op pagina 6 en 61 staat een toelichting op een aantal stelselwijzigingen, die het gevolg zijn van de wijzigingen in de Woningwet. 1.3 Jaarplan: doelen, activiteiten en resultaten Ondernemingsplan, prestatieafspraken en minister Blok In 212 is ons huidige ondernemingsplan Werken aan veranderende woonbehoefte opgesteld. In het vierde kwartaal van 216 zijn wij met begeleiding van een extern bureau gestart met een nieuw plan voor de periode De rode draad is vergelijkbaar met het plan Uiteraard is en was ons plan niet statisch: ontwikkelingen volgen elkaar tenslotte snel op. Zo heeft de gemeente Bodegraven-Reeuwijk in nauw overleg met beide in de gemeente actieve woningcorporaties in 215 een nieuwe woonvisie opgesteld. Zie hiervoor ook ons jaarverslag van 215. Voor het jaar 216 hebben wij een bod gedaan dat aansluit op die nieuwe woonvisie. Dit bod is omgezet in prestatieafspraken. In 216 hebben wij voor het jaar 217 een passend bod gedaan. Ook dat is omgezet in een prestatieafspraak. Dat het succes van de gezamenlijke aanpak van de Woonvisie en prestatieafspraken ook op het ministerie van BZK niet onopgemerkt is gebleven, bleek uit het verzoek aan de gemeente om de minister te ontvangen en uitleg te geven over onze aanpak. Het bezoek werd georganiseerd in ons bijzondere huisvestingsproject Kerverland in Waarder. Minister Blok was onder de indruk en noemde het in vergelijking met een bezoek aan een eerder huisvestingsproject in Nederland van de hel in de hemel. In hoofdstuk 7 leest u meer over dit bijzondere huisvestingsproject met een mix van antikraak bewoners en vergunninghouders. In 216 wilden wij een aantal activiteiten uitvoeren en een aantal doelen behalen. Dit op basis van de drie thema s uit ons ondernemingsplan met daaraan toegevoegd de prestatieafspraken en overige actualiteiten. De behaalde resultaten lichten wij hieronder toe Een passende woningvoorraad voor jong en oud. Behoud van voldoende betaalbare sociale huurwoningen Aan de prestatieafspraak om voldoende sociale huurwoningen te behouden is volledig voldaan. Er zijn vijf woningen verkocht en 22 toegevoegd. De prestatieafspraak dat 75% van onze sociale huurvoorraad een huurprijs heeft waarmee huurtoeslag bereikbaar is, is ruimschoots gerealiseerd. Nieuwbouw In 216 is ons complex Westveen II opgeleverd met 22 nultredenappartementen. Grotendeels sociale huur en deels middendure huur met het oog op de doorstroming van huurders met middeninkomens. Op de uitbreidingslocatie Oude Tol is de bouw van 6 energiezuinige Nul Op De Meter woningen gestart. Bovendien hebben wij met een ontwikkelaar gesproken over de realisatie van twaalf woningen op de locatie Groendijck-Oost ( ). Ook hebben we verkennende gesprekken gevoerd over toekomstige nieuwbouw uitbreidingsmogelijkheden. Vernieuwing woningvoorraad De voorbereidingen voor de vernieuwing van ons oudere woningbestand zijn in 216 gestart. Om duidelijkheid te scheppen bij onze bewoners en rekening te kunnen houden met een steeds wijzigende woningmarkt, hebben wij het 8

9 Hoofdstuk 1 BESTUURSVERSLAG totale plan - met een looptijd van vijftien jaar - in twee fasen opgesplitst. Voor de complexen in de eerste fase hebben wij in 215/216 analyses uitgevoerd en plannen opgesteld. Daarna hebben wij een externe deskundige partij gevraagd onze keuzes te beoordelen. Op basis daarvan gaan wij in het voorjaar van 217 onze keuzes per complex communiceren naar de bewoners. Ook is in 216 de voorbereiding gestart voor een kader sociaal plan dat op complexniveau verder wordt verfijnd. Hierin worden belangrijke afspraken opgenomen over verhuiskostenvergoeding, mogelijke terugkeergaranties, voorrangregels voor herhuisvesting en dergelijke. In het eerste kwartaal van 217 wordt dit plan ter advisering voorgelegd aan de huurdersvereniging. Verduurzaming In 216 hebben wij 47 woningen energetisch verbeterd. Ze zijn naar energielabel A gebracht, wat een besparing oplevert op de woonlasten en het woongenot vergroot. Overige verbetermaatregelen Zowel bij mutatie als op verzoek van zittende huurders is in 216 een aantal woningen verbeterd. Huurbeleid Ons huurbeleid 216 zorgde voor het behoud van voldoende woningen die bereikbaar zijn met huurtoeslag. Zowel voor huurders met middeninkomens als voor huurders met lagere inkomens hebben wij dit jaar gekozen voor een gematigde huurverhoging. Bij de huurders met een hoog inkomen is de wettelijk toegestane maximale huurverhoging doorgevoerd. Hoge mutatiegraad Net als in 215 kenden wij in 216 een relatief hoge mutatiegraad ten opzichte van eerdere jaren: 92 woningen wisselden van huurder. Meer gedetailleerde informatie over de hierboven genoemde punten vindt u in de hoofdstukken Omvang en kwaliteit van het woningbezit en Verhuren, verkoop en huisvesten van de doelgroepen Samen aan de slag met leefbaarheid en welzijn Wij zijn blij dat we dit jaar twee bewonerscommissies konden verwelkomen. In een convenant zijn duidelijke afspraken gemaakt over de wederzijdse rollen. In het signaleringsoverleg hebben wij huurders met mogelijk meervoudige problemen besproken met onze collegacorporatie, de gemeente, gemeentelijke instanties en instellingen op het gebied van zorg en welzijn om samen tot een effectieve oplossing te komen. Met de huurdersvereniging hebben wij gesproken over de langzame, maar zekere achteruitgang van de directe leefomgeving. In ons nieuwe ondernemingsplan en in het jaarplan 217 van de huurdersvereniging is dit onderwerp op de agenda gezet om in overleg met betrokken partijen tot verbetering te komen. Ook in 216 hebben wij samen met de gemeente en onze collega-corporatie het project buurtbemiddeling voortgezet. In twee wijken hebben wij een koffiegesprek georganiseerd. Dit om de sociale samenhang te versterken en om te horen wat bewoners belangrijke onderwerpen vinden voor onze organisatie. Bovendien hebben de directeur en de coördinator woondiensten geregeld individuele huisbezoeken gebracht om met huurders te praten over hun woonbeleving en hun ervaringen met onze dienstverlening Een stabiele organisatie Tegelijk met de uitbesteding van het reparatieonderhoud is een van onze medewerkers naar de samenwerkingspartner overgegaan. Voor een aantal belangrijke processen is een interne audit uitgevoerd. Wanneer dat nodig was, is het proces geactualiseerd. Het voor ons meest intensieve proces, dat we doorlopen als een huurder de huur opzegt en de woning opnieuw verhuurd wordt, is geoptimaliseerd. Ons digitale archiefsysteem is daarbij van groot belang. Eind 216 hebben 9

10 Hoofdstuk 1 BESTUURSVERSLAG wij met de mogelijkheden die onze software bood het verhuurproces gedigitaliseerd. Ook in 216 is een teamdag gehouden. We hebben besproken hoe we meer gebruik kunnen maken van elkaars krachten, hoe we die kunnen verbinden en hoe we kunnen inspelen op belangrijke externe ontwikkelingen. Om ons te ondersteunen bij de plannen om de komende jaren een flink aantal woningen te renoveren, of te slopen en nieuw te bouwen, is externe deskundigheid ingehuurd. Zoals eerder beschreven, hebben wij een aantal statuten en reglementen Woningwetproof gemaakt. De checklist met de vele in het kader van deze wet vereiste acties is volledig gerealiseerd. Met een aantal collega-corporaties in de regio is gesproken over de oprichting van een gezamenlijke backoffice. Vooralsnog heeft dat niet tot enthousiasme bij de collega corporaties geleid. Hun belangrijkste argument was de keuze voor andere prioriteiten. Niettemin blijven wij zoeken naar manieren waarop we onze activiteiten slimmer kunnen organiseren door gebruik te maken van de kennis en kunde van andere woningcorporaties. 1.4 Bestuur, bestuursvergaderingen en besluiten Samenstelling van het bestuur De samenstelling van het bestuur is niet gewijzigd, de heer Vincent van Luit heeft ook in 216 de functie van bestuurder vervuld. Vanaf 215 moet onze bestuurder Permanente Educatiepunten (PE-punten) halen. Het gaat dan om 18 punten gedurende drie jaar. Iedere punt vertegenwoordigt één studie-uur. In 216 heeft het bestuur het volgende aantal punten behaald: Naam Aantal behaalde PE punten over 216 Aantal behaalde PE punten over 215 Minimaal te behalen PE punten over 217 Dhr. V. van Luit Bestuursvergaderingen en besluiten In de maandelijkse vergaderingen van de directeur met de coördinatoren worden bestuursbesluiten geagendeerd en besproken. De belangrijkste onderwerpen en besluiten uit dit overleg zijn: Regelmatig is de voortgang besproken van de aanpassingen die de nieuwe Woningwet vereist; Diverse reglementen die vanwege de nieuwe Woningwet aangepast moesten worden, zijn besproken en vastgesteld. Zoals het directiereglement, het reglement Raad van Commissarissen en het reglement financieel beleid en beheer (inclusief het treasurystatuut en het investeringsstatuut); De administratieve scheiding is meermalen besproken en uiteindelijk vastgesteld; Het bod op de woonvisie van de gemeente, uitmondend in prestatieafspraken 217, is besproken en vastgesteld;. De nieuwe concept statuten zijn besproken; Het jaarverslag 215 werd vastgesteld; Met het oog op de samenwerkingsverkenningen zijn diverse modellen besproken; Het aanbestedingsplan 216 is besproken en vastgesteld; Drie tertiale rapportages zijn besproken en vastgesteld; De fasedocumenten en het voorgestelde verkoopplan van een woningbouwlocatie zijn vastgesteld; De DVI en DPI (jaar- en begrotingscijfers) voor het WSW en CFV zijn goedgekeurd; De begroting 217 en meerjarenbegroting zijn vastgesteld; Het huurbeleid 216 is, na bespreking met de huurdersvereniging, vastgesteld. 1

11 Hoofdstuk 1 BESTUURSVERSLAG 1.5 Verklaring van het bestuur. Het bestuur van Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft het volkshuisvestingsverslag en de jaarrekening over 216 vastgesteld en ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Commissarissen. In de vergadering van 22 mei 217 van de Raad van Commissarissen zijn de jaarstukken besproken in aanwezigheid van Baker Tilly Berk accountants. Daarnaast is kennisgenomen van de bevindingen van de accountant en de daarop door hem afgegeven goedkeurende verklaring. Op grond daarvan heeft de Raad van Commissarissen op 27 juni 217 dit bestuursbesluit goedgekeurd. Het bestuur verklaart dat de middelen van Woningbouwvereniging Reeuwijk uitsluitend zijn besteed in het belang van volkshuisvesting. Reeuwijk, 27 juni 217 Vincent van Luit Directeur-bestuurder 11

12 HOOFDSTUK 2 VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN 2

13 Hoofdstuk 2 VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN Dit verslag beschrijft hoe de Raad van Commissarissen haar taken en verantwoordelijkheden in 216 heeft ingevuld. De Raad handelt daarbij conform de Governancecode Woningcorporaties welke op 23 april 215 is aangenomen. Deze code telt 5 principes welke de Raad volgt. Principe 1: Principe 2: Principe 3: Principe 4: Principe 5: Leden van bestuur en RvC hanteren waarden en normen die passen bij de maatschappelijke opdracht Bestuur en RvC zijn aanspreekbaar en leggen actief verantwoording af Bestuur en RvC zijn geschikt voor hun taak Bestuur en RvC gaan in dialoog met belanghebbende partijen Bestuur en RvC beheersen de risico s verbonden aan hun activiteiten De Raad heeft kennis genomen van het per 1 januari 214 geldende besluit Regeling bezoldigingsmaxima topfunctionarissen toegelaten instellingen volkshuisvesting 214 en de Wet verlaging bezoldigingsmaximum WNT die per 1 januari 215 van toepassing is en handelt daar ook naar. 2.1 Governance structuur van Woningbouwvereniging Reeuwijk Woningbouwvereniging Reeuwijk is een vereniging. Sinds 27 september 216 kent de vereniging nieuwe statuten, welke aansluiten op de nieuwe Woningwet die per 1 juli 215 van kracht is. De belangrijkste wijzigingen, los van die vanuit de Woningwet betreffen de benaming van de Raad van Toezicht, die is gewijzigd in Raad van Commissarissen en het lidmaatschap. Nieuwe leden kunnen enkel huurders van de Woningbouwvereniging Reeuwijk zijn. In de statuten zijn de taken en bevoegdheden van de Algemene Ledenvergadering benoemd. De belangrijkste taken zijn de goedkeuring van de jaarrekening en het jaarverslag. Door de inwerkingtreding van de nieuwe Woningwet is de benoeming van leden van de Raad van Commissarissen vanaf de inwerkingtreding van de nieuwe statuten vervallen. De statuten vermelden eveneens de taken en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen. Deze zijn onder andere het goedkeuren van bestuursbesluiten inzake de vaststelling van de begroting, het vaststellen van het jaarverslag en de jaarrekening, het vaststellen van beleidsplannen, het doen van investeringen en het aantrekken van geldleningen. Ook het benoemen van het bestuur en het vaststellen van het bezoldigingsbeleid zijn bevoegdheden van de Raad van Commissarissen. De uitwerking van de taken en bevoegdheden is vastgelegd in het Reglement Raad van Commissarissen. Dit reglement is door de Raad van Commissarissen in 216 opnieuw vastgesteld en is, evenals de profielschets van de Raad van Commissarissen en de statuten, op de website van Woningbouwvereniging Reeuwijk geplaatst. Het bestuur van de vereniging bestaat sinds september 211 uit één directeur-bestuurder. Ook de bevoegdheden van de directeur-bestuurder staan vermeld in de statuten. De directeur-bestuurder heeft, voor het nemen van een aantal in de statuten beschreven besluiten, de voorafgaande goedkeuring van de Raad van Commissarissen nodig. Mede daartoe zijn afspraken tussen de Raad van Commissarissen en de directeur-bestuurder beschreven in een convenant. Ook dit convenant staat op de website van de vereniging. 13

14 Hoofdstuk 2 VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN 2.2 Samenstelling, profiel, commissies en rooster van aftreden van de Raad van Commissarissen De samenstelling van de Raad van Commissarissen is gedurende 216 gewijzigd met een nieuw lid de heer T. van Craaikamp, dit ter vervanging van de heer Karstens die eind 215 op eigener verzoek is teruggetreden. De Raad bestaat uit vijf leden: Naam Geboorte -jaar Functie Deskundigheids-gebied Beroep Nevenfuncties Dhr. W. Gestel 1947 Voorzitter Volkshuisvesting Pensioen Geen Dhr. P.J.C. van Aart 1972 Lid financiën algemeen directeur Gunnebo Nederland B.V. - lid Raad van commissarissen Rabobank Rijn en Veenstreek. Mw. C.A. Heij 1978 Lid financiën, lokaal huurders netwerk accountant administratieconsulent Mw. C.W. Bezemervan Bergeijk 194 Lid wonen en zorg, lokaal huurders netwerk Pensioen - voorzitter Hervormde Bezoekdienst Sluipwijk Dhr T. van Craaikamp 1954 Lid vastgoed, wonen en organisatie-ontwikkeling, lokaal netwerk interimmanager en coach - vice voorzitter RvC HW Wonen De Raad van Commissarissen kent een profielschets welke in 211 is herijkt. Naast de algemene kwaliteiten, die gelden voor alle leden van de Raad (waaronder het hebben van affiniteit met de doelgroep, analytisch vermogen en het hebben van ervaring in besluitvormingsprocessen), dienen op grond van deze profielschets de volgende aandachtsgebieden binnen de Raad aanwezig te zijn: volkshuisvestelijk/vastgoedontwikkeling; betrokkenheid bij de doelgroep; zorg en welzijn; financieel-economisch; juridisch/bestuurlijk; personeel en organisatie; marketing en communicatie. Deze aandachtsgebieden zijn in de profielschets uitvoerig omschreven. De Raad meent dat in de huidige samenstelling deze aandachtsgebieden voldoende in de Raad aanwezig zijn. Hiernaast acht de Raad het van belang dat enkele leden een maatschappelijke binding hebben met het werkgebied (Reeuwijk). In de persoon van mevrouw Heij, mevrouw Bezemer-van Bergeijk en de heer Van Craaikamp is deze binding voldoende in de Raad verankerd. In overeenstemming met de statuten zijn de leden van de Raad benoemd voor een periode van 4 jaar. In de nieuwe statuten is, conform de Governancecode Woningcorporaties, bepaald dat herbenoeming slechts eenmaal mogelijk is voor een periode van 4 jaar. De heer T. van Craaikamp is per 11 mei 216 als nieuw lid benoemd door de Raad, nadat de Autoriteit Woningcorporaties daarop eerder goedkeuring gaf. 14

15 Hoofdstuk 2 VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN Rooster van aftreden van de Raad van Toezicht per 31 december 216: Naam Benoemd per Herbenoemd per Aftredend per Dhr. W. Gestel Dhr. P.J.C. van Aart Mw. C.A. Heij** Mw. C.W. Bezemer** Dhr T. van Craaikamp * * herbenoembaar. ** (her)benoemd op voordracht van huurders(vereniging). De Raad van Commissarissen kent een remuneratiecommissie, bestaande uit de voorzitter en de vicevoorzitter. De commissie draagt zorg voor het bezoldigingsbeleid en de beoordeling van het bestuur. De Raad acht het instellen van een auditcommissie bij Woningbouwvereniging Reeuwijk niet noodzakelijk. 2.3 Informatieverzameling door de Raad Via tal van bronnen verkreeg de Raad in 216 informatie, die noodzakelijk is om haar toezichthoudende rol voldoende in te vullen. Uiteraard volgen de leden van de Raad alert de voorstellen en maatregelen van de landelijke, de regionale en de lokale overheid met betrekking tot wonen en de mogelijke gevolgen daarvoor voor Woningbouwvereniging Reeuwijk. Dit gebeurt onder andere via de informatievoorziening van de Vereniging van Toezichthouders in de Volkshuisvesting en via de nieuwssite en het magazine van branchevereniging Aedes. Via de werkorganisatie wordt de Raad uitstekend op de hoogte gehouden van relevant nieuws in de lokale pers. Een beeld van het gevoerde beleid van Woningbouwvereniging Reeuwijk, de bereikte resultaten en de relevante (markt) ontwikkelingen vormde de Raad zich door: Informatie van het bestuur. Onder andere zijn in 216 geagendeerd en besproken: het jaarverslag 215, de begroting 217, het jaarplan 217 en de per vergadering schriftelijk verstrekte informatie van de bestuurder. Investeringsbesluiten werden goed gedocumenteerd aan de Raad voorgelegd. Belangrijk voor de informatievoorziening zijn de drie besproken vier-maand-rapportages over de voortgang van de voorgenomen activiteiten met aandacht voor bestedingsbudgetten, de projectontwikkeling, de liquiditeitsprognose en treasury activiteiten. Informatie van de accountant. Het jaarverslag is besproken in aanwezigheid van de accountant. Het verslag van bevindingen bij de jaarrekening en de rapportage over de interim controle is besproken in de Raad. Informatie vanuit de Autoriteit Woningcorporaties (o.a.toezichtbrief, Beoordeling van de Business risk vanuit het WSW (alsook de bepaling van het borgingsplafond)en de Oordeelsbrief 214 van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. De Raad was steeds grotendeels voltallig aanwezig op de twee Algemene Ledenvergaderingen in juni en december. De twee, op voordracht van de Huurdersvereniging Reeuwijk, benoemde leden van de Raad, woonden de Algemene Ledenvergadering van de Huurdersvereniging Reeuwijk bij. De leden van de Raad hebben diverse studiebijeenkomsten en actualiteitenseminars bijgewoond. (zie 2.4 permanente educatie) en enkele leden hebben een regionale studiebijeenkomst bijgewoond met de collegacorporaties uit de Krimpenerwaard. De Raad is van mening dat zij gedurende 216 voldoende in de diepte en de breedte is geïnformeerd en die informatie voldoende heeft besproken om het toezicht adequaat in te vullen. 15

16 Hoofdstuk 2 VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN 2.4 Permanente Educatie Intern toezichthouders van corporaties, die lid zijn van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW), dienen in twee jaar tijd 1 PE-punten te behalen. Dit is gebaseerd op 1 studiebelastingsuren, zoals vastgesteld door de geaccrediteerde opleidingsaanbieder. Voor 215 en 216 hebben de leden van de Raad van Commissarissen van Woningbouwvereniging Reeuwijk het volgende aantal PE-punten behaald: Naam Aantal behaalde PE punten over 215 Aantal behaalde PE punten over 216 Totaal over 215 en 216 Dhr. W. Gestel Dhr. P.J.C. van Aart Mw. C. A. Heij Dhr. T. van Craaikamp Mw. C. W. Bezemer Toezichtkader van de Raad Het kader voor het uitoefenen van de toezichtstaak van de Raad is in 216 gevormd door de statuten. Ter zake doen de wet- en regelgeving (waaronder BTIV), de door Woningbouwvereniging Reeuwijk onderschreven Aedescode, het ondernemingsplan Werken aan de veranderde woonbehoefte, de begroting 216 met daarin beschreven de voorgenomen activiteiten gedurende 216 en ten slotte de elementaire beginselen van goed ondernemerschap. Op grond van dit kader beoordeelt de Raad in ieder geval de bestuursbesluiten inzake de realisatie van volkshuisvestelijke doelen, de continuïteit van Woningbouwvereniging Reeuwijk, de risico s die verbonden zijn aan de activiteiten van de vereniging, de opzet en werking van interne beheersings- en controlesystemen, het kwaliteitsbeleid, de kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording, de financiële verslaggeving en het naleven van wet- en regelgeving. 2.6 Vergaderingen en besluitvorming van de Raad De Raad van Commissarissen is in het afgelopen jaar zeven maal in een reguliere vergadering bijeen geweest. Het bestuur was hierbij steeds aanwezig. Zonder aanwezigheid van het bestuur heeft de Raad op 11 oktober 216 haar eigen functioneren geëvalueerd met behulp van een externe begeleider. De Raad van Commissarissen heeft in 216 de volgende belangrijkste besluiten genomen: Met betrekking tot het functioneren van de vereniging en de Raad van Commissarissen: Het doen van een voordracht voor de benoeming van de heer T. van Craaikamp; Het opnieuw vaststellen van de statuten en daaruit voorkomende reglementen i.v.m. aanpassing van de Woningwet. Met het oog op het realiseren van de doelstellingen van de vereniging: goedkeuring bijgestelde bedrijfsbegroting 216; goedkeuring beleid inzake de huurverhoging 216; goedkeuring van enkele fasedocumenten voor nieuwbouwinvesteringen; het goedkeuren van de begroting en het jaarplan 217; 16

17 Hoofdstuk 2 VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN het goedkeuren van de prestatieafspraken met gemeente het goedkeuren van de meerjarenbegroting het goedkeuren van het Treasury jaarplan 216. Vanwege de continuïteit van de vereniging en het beperken van risico s: het vaststellen van het jaarverslag en de jaarrekening 215; beoordeling concept scheidingsvoorstel DAEB-niet DAEB goedkeuren van de aangepaste reglementen Raad van Commissarissen, het bestuur en de selectie- en renumeratiecommissie; vaststellen concept statuten, investeringsstatuut en het reglement financieel beheer met het daarin opgenomen treasurystatuut. De Raad heeft geen enkel (voorgenomen) besluit van het bestuur niet goedgekeurd. 2.7 Algemeen oordeel van de Raad De woningcorporatie heeft in 216 goed gefunctioneerd. De diverse oordeelsbrieven, van o.a. AW (toezichtbrief), van het WSW (o.a. de business-risk en de informatie m.b.t het borgingsplafond), van het Ministerie van BZK (Oordeelsbrief 214), waren eveneens als het accountantsrapport van Baker Tilly Berk, allen positief. Het afgelopen jaar is verder gekeken naar samenwerkingsopties met andere corporaties op verschillende terreinen om de risico s van de kleine corporatie qua personeelsbezetting verder te beheersen. Verschillende kleine corporaties kijken hoe ze samen kunnen werken in de regio. Waar noodzakelijk neemt de Raad ook deel aan deze discussies. De doelstellingen zijn enerzijds kostenbesparingen en anderzijds de kwetsbaarheid van onze kleine organisatie. Als gevolg van onze (en de sector) focus op de bedrijfskosten is in 216 de AEDES-benchmark op de kostenefficiency uitgebreid besproken. Hieruit blijkt een verbetering (evenals voor de dienstverlening een A t.o.v. een C 215. Daarbij vermeld dat er een eenmalige bate mede aan ten grondslag lag. Gecorrigeerd zou de score voor de bedrijfskosten een B zijn geweest, welke score ook in de komende jaren wordt nagestreefd. De volkshuisvesting blijft veranderen. De toekomstige veranderingen, zoals de druk op de operationele kosten en de opgave binnen het woningbezit met betrekking tot vernieuwing en renovatie, zijn opdrachten voor de komende jaren die uiterste aandacht behoeven van de organisatie. De Raad is van mening dat Woningbouwvereniging Reeuwijk op een goede manier anticipeert op de veranderingen in de volkshuisvesting en de huisvesting van onze doelgroepen. De Raad is ook zeer verheugd met de grote betrokkenheid en positieve ontwikkeling van de in 215 opgerichte Huurdersvereniging Reeuwijk. De directie deelt op basis van de Overlegwet Huurders/Verhuurders de nodige stukken en voert gesprekken op het gebied van het volkshuisvestelijk beleid. Tevens is de samenwerking met de stakeholders, zoals de gemeente Bodegraven-Reeuwijk, verder uitgewerkt en verbeterd. Hetgeen tot uitdrukking kwam in de gezamenlijk tot stand gebrachte Woonvisie en de daaruit voortkomende prestatieafspraken. Positief is dat de afspraken voor 216 zo goed als geheel zijn gerealiseerd. Ook voor 217 is er overeenstemming bereikt over het bod op deze visie, wat is uitgewerkt tot prestatieafspraken. In de planning voor begin 217 staat weer een uitgebreid stakeholders overleg gepland. De basis vormt het nieuwe concept-ondernemingsplan Maar deze bijeenkomst wordt ook aangegrepen om, onder externe ondersteuning van het Kenniscentrum Wonen en Zorg, in gesprek te gaan om de samenwerking te versterken en zo tot krachtiger resultaten te komen op gebied wonen-zorg-welzijn in de buurten en wijken. 17

18 Hoofdstuk 2 VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN 2.8 De Raad als werkgever De Raad functioneert als werkgever voor de directeur-bestuurder. Dit is sinds 1 september 211 de heer V. van Luit is aangesteld als directeur-bestuurder. De Raad van Commissarissen stelde in 211 het bezoldigingsbeleid en de arbeidsvoorwaarden van de heer Van Luit vast. Deze zijn passend binnen de destijds geldende Sectorbrede beloningscode bestuurders woningcorporaties. De belangrijkste afspraken over de beloning zijn: een functiecontract (dus geen overeengekomen arbeidsduur), een contract voor de duur van vier jaar, inschaling in functiegroep B, een vast salaris, geen variabele beloning, ontwikkeling van het vaste salaris op basis van een beoordeling door de Raad van Commissarissen en een maximale waarde van een leaseauto van 4.. Met de inwerkingtreding van de WNT begrenst deze uiteraard het bezoldigingsbeleid en hanteert de Raad van Commissarissen de daarbij behorende aspecten. In juni 216 is door de remuneratiecommissie een benoemingsvoorstel opgesteld voor een hernieuwde aanstelling van de heer V. van Luit. De Raad van Commissarissen heeft dat voorstel geaccordeerd. Daarmee heeft de directeurbestuurder een aanstelling voor onbepaalde tijd en een beloning conform het maximum van de WNT behorende bij de grootteklasse (b) van onze corporatie. Over het boekjaar 216 bedraagt de honorering van de directeur bestuurder (inclusief werkgeversbijdrage aan de pensioenpremie en belaste kostenvergoedingen). De directeur-bestuurder neemt verplicht deel aan de pensioenregeling van de Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW). Woningbouwvereniging Reeuwijk houdt van de maandelijkse premie voor deze voorziening een percentage in op het maandloon van de directeurbestuurder. Dit stemt overeen met het percentage van werknemers op wie de CAO Woondiensten van toepassing is. Ook de overige arbeidsvoorwaarden zijn gebaseerd op de CAO Woondiensten. Over 216 heeft het bestuur de volgende beloning ontvangen: Naam Periodiek loon Variabele beloning (belast en onbelast) Beloningen betaalbaar op termijn (pensioenpremie werkgever) Uitkeringen bij beëindiging dienstverband Totaal Verstrekte leningen / voorschotten / garanties V. van Luit * bestaande uit brutosalaris ( 71.94), vakantiegeld ( 5.755) en fiscale bijtelling auto ( 2.799) Jaarlijks vindt er een beoordelingsgesprek plaats door de remuneratiecommissie met de directeur-bestuurder. De remuneratiecommissie heeft op 13 december 216 dit beoordelingsgesprek gevoerd, nadat het functioneren van de heer Van Luit op 15 november 216 in de voltallige Raad was besproken. De Raad heeft geoordeeld dat de directeur-bestuurder in 216 wederom goed heeft gefunctioneerd. Zijn salaris is gekoppeld aan het maximum van de WNT behorend bij onze omvang en wordt jaarlijks geïndexeerd op basis van een door de minister vast te stellen indexering. De Raad van Commissarissen heeft vastgesteld, dat de directeur-bestuurder onafhankelijk binnen de organisatie werkt. De heer Van Luit vervult geen bezoldigde of onbezoldigde relevante nevenfuncties. 2.9 Honorering van de Raad Begin 215 heeft de Raad besloten de honorering per 1 januari 216 aan te passen naar 5. (ex BTW) voor de voorzitter en naar 4. (ex BTW) voor de leden. Deze honorering valt ruimschoots binnen de maximale honorering, die is toegestaan op grond van de Wet verlaging bezoldigingsmaximum WNT, die per 1 januari 216 van toepassing is. De vastgestelde honorering is nog geen 5% van wat op grond van deze wet maximaal is toegestaan. Op 9 december 215 heeft de Raad besloten deze vergoeding in 216 te continueren. 18

19 Hoofdstuk 2 VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN 2.1 Governance Code en zelfevaluatie Woningbouwvereniging Reeuwijk onderschrijft de Governancecode Woningcorporaties en de algemeen verbindende verklaring daarvan. De Raad meent volledig conform de code te functioneren. Op 11 oktober vond de zelfevaluatie van de Raad plaats met een externe deskundige. De Raad concludeerde dat de Raad een goede samenstelling (diversiteit) kent die passend is bij Woningbouwvereniging Reeuwijk, dat de onderlinge verhoudingen goed zijn (zakelijk, eerlijk en transparant) en dat de verhouding met de bestuurder goed is (over en weer waardering). In 216 is geen sprake geweest van tegenstrijdige belangen bij het bestuur of bij de leden van de Raad. Er deden zich in 216 geen transacties voor waarbij tegenstrijdige belangen van de bestuurder, de Raad van Commissarissen en/of de externe accountant speelden, die van materiële betekenis zijn voor Woningbouwvereniging Reeuwijk en/of voor de betreffende bestuurder, de Raad van Commissarissen en/of de externe accountant. Er waren geen verdere aandachtspunten Raad van Commissarissen Conform de statuten van Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft de Raad van Commissarissen aan Baker Tilly Berk opdracht verstrekt om de jaarrekening 216 en het jaarverslag 216 te onderzoeken. Het accountantsrapport is in de vergadering van 22 mei 217 door de Raad van Commissarissen met de accountant besproken. De accountant heeft in de vergadering een toelichting gegeven op de belangrijkste zaken en er is kennisgenomen van de door de accountant afgegeven goedkeurende verklaring. Op grond hiervan heeft de Raad van Commissarissen de jaarrekening en het jaarverslag op 27 juni 217 vastgesteld. De Raad van Commissarissen verklaart tevens, dat alle leden volledig onafhankelijk hebben gefunctioneerd. De Raad is van mening dat het intern toezicht in 216 naar beste kunnen en op goede wijze is ingevuld. De Raad van Commissarissen spreekt zijn waardering uit voor de inzet van de bestuurder en alle medewerkers in het afgelopen jaar. Reeuwijk, 27 juni 217. W. Gestel (voorzitter t/m ) P. van Aart (voorzitter) C.W. Bezemer (lid) (vice-voorzitter) C.A. Heij (lid) T. van Craaikamp (lid) 19

20 HOOFDSTUK 3 VERENIGING, CONTACTEN, PERSONEEL EN ORGANISATIE 3

21 Hoofdstuk 3 VERENIGING, CONTACTEN, PERSONEEL EN ORGANISATIE 3.1 Leden De vereniging heeft leden die huren en leden die niet huren: Leden die huurder zijn Leden die geen huurder zijn Totaal Het aantal leden is in 216 licht afgenomen, na een forse stijging in 215. Bij nieuw af te sluiten huurcontracten worden de nieuwe bewoners erop geattendeerd dat zij lid kunnen worden van de vereniging en op welk gebied zij invloed kunnen uitoefenen. Volgens onze nieuwe statuten moeten nieuwe leden huurder van Woningbouwvereniging Reeuwijk zijn. De contributie is 3 per jaar. Huurders die geen lid zijn, worden overigens wél uitgenodigd voor de ledenvergaderingen. Bij besluitvorming in de ledenvergaderingen wordt duidelijk onderscheid gemaakt: als leden moeten stemmen zijn huurders die geen lid zijn, uitgesloten van stemming; als huurders moeten stemmen zijn leden die geen huurder zijn, uitgesloten van stemming. 3.2 Contacten met andere organisaties Wij hebben intensief contact met de gemeente en met collega-corporatie Mozaïek Wonen. Ook zijn wij lid van verschillende organisaties en onderhouden wij contact met andere organisaties: Wij zijn aangesloten bij Aedes, vereniging van woningcorporaties; Vanaf 212 zijn wij lid van de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties (VTW); Wij zijn aangesloten bij het MKW, een platform voor kleine en middelgrote woningcorporaties. De directeurbestuurder is lid van het bestuur van het MKW. Het MKW bevordert de erkenning van het bestaansrecht van middelgrote en kleine woningcorporaties, behartigt gemeenschappelijke belangen, draagt bij aan de werkkwaliteit van de deelnemers en aan de profilering van kleine en middelgrote corporaties richting Aedes.; Onze directeur-bestuurder is aangesloten bij de directeurenkring kleine corporaties Zuid-Holland. Andere (maatschappelijke) organisaties waarmee we samenwerken zijn: Vierstroom, voor de alarmopvolging die de woningbouwvereniging aanbiedt aan huurders; Kindercentrum Waarder, huurder van de buitenschoolse opvang in de Maximalocatie; VVE Maximalocatie, als eigenaar van 12 woningen en een BSO in dit pand zijn wij vertegenwoordigd in het bestuur; VVE Paviljoen Miereakker, als eigenaar van 17 woningen zijn wij vertegenwoordigd in het bestuur; VVE Midi Winkelcentrum Driebruggen, als eigenaar van circa de helft van de commerciële ruimten zijn wij vertegenwoordigd in het bestuur; VVE Westveen II, als eigenaar van alle woningen op één na zijn wij vertegenwoordigd in het bestuur; De Drie Notenboomen, exploitant van Thomashuizen en Herbergiers; De deelnemers aan het halfjaarlijks overleg over wonen en zorg - geïnitieerd door de gemeente - met betrokken partijen, waaronder zorgpartijen, woningcorporaties en huurdersverenigingen; Zorgpartners Midden-Holland; Wijkteams van de verschillende kernen Reeuwijk-Dorp, Reeuwijk-Brug West, Reeuwijk-Brug Oost, Reeuwijk- Sluipwijk, Driebruggen en Waarder. Een aantal medewerk(st)ers neemt deel aan platforms voor functionarissen in vergelijkbare functies bij corporaties. 21

22 Hoofdstuk 3 VERENIGING, CONTACTEN, PERSONEEL EN ORGANISATIE 3.3 Werkorganisatie Per 31 december 216 waren acht personen in loondienst, één medewerker was ingehuurd. Het aantal uren per week van de medewerkers in loondienst varieert van 4 tot 36. De formatie per bedraagt 6.28 voltijds functieplaatsen (fte) van 36 uur. Alle functies zijn conform de CAO Woondiensten gewaardeerd volgens het CATS-systeem. De medewerkers zijn ingeschaald in de schalen D tot en met J. De directeur-bestuurder heeft, zoals gebruikelijk in de sector, een arbeidsovereenkomst die voldoet aan de in de branchecode en statutair gestelde eisen alsook die van de Wet Normering Topinkomens. Organisatieschema Algemene Ledenvergadering Raad van Commissarissen Directeur-Bestuurder Woondiensten Technische Zaken Financiële Zaken Woningbouwvereniging Reeuwijk is een platte organisatie met een eenhoofdige directie en drie afdelingen. De lijnen binnen de kleine organisatie zijn kort en de focus van de organisatie ligt op de huurder. 22

23 HOOFDSTUK 4 OMVANG EN KWALITEIT VAN HET WONINGBEZIT 4

24 Hoofdstuk 4 OMVANG EN KWALITEIT VAN HET WONINGBEZIT 4.1 Omvang en leeftijdsopbouw van het woningbezit Toevoegingen en verkopen Toevoegingen en verkopen In 216 zijn 6 woningen en 2 erfpachtgronden verkocht. Vanaf 21 hebben wij in totaal 39 woningen van ons bestaand bezit verkocht. De doelstelling van vier verkopen per jaar is daarmee ruimschoots gehaald. De totale verkoopopbrengst bedroeg in (in 215: 817.). Toegevoegd aan het bezit zijn 21 nieuwbouwappartementen in Westveen II. De verdeling van het woningbezit over de verschillende woonkernen is als volgt: - Driebruggen Reeuwijk-Brug inclusief Sluipwijk Reeuwijk-Dorp 67 - Waarder Vijf woningen zijn aangepast voor minder validen. Het overig onroerend goed in ons bezit is: een buitenschoolse opvang van Kindercentrum Waarder in Waarder; een fysiotherapieruimte aan t Kerkestuk in Reeuwijk Brug; een medisch centrum van circa 9 m2 aan de Kaarde in Reeuwijk-Brug; de dorpswinkel aan de Kerkweg in Driebruggen; ons kantoor aan het Koningin Wilhelminahof 6 in Reeuwijk-Brug; de gemeenschappelijke ruimte Huiskamer van Waarder in de Maximalocatie (deelplan 2) in Waarder; Fysiotherapie en Fitness Maxima in de plint van de Maximalocatie (deelplan 2) in Waarder; de kantoorruimte Schakel Advies in de plint van de Maximalocatie (deelplan 2) in Waarder. In 216 en in voorgaande jaren hebben wij bij verkoop zowel het product Koopgoedkoop als Koopgarant toegepast. Onze vereniging is eigenaar van de grond onder 26 woningen die met Koopgoedkoop in erfpacht is uitgegeven. Voor drie woningen die zijn verkocht met Koopgarant geldt een terugkoopverplichting. Bouwjaar woningbezit <

25 Hoofdstuk 4 OMVANG EN KWALITEIT VAN HET WONINGBEZIT 4.2 Nieuwbouwontwikkelingen Wij werken op vijf manieren aan een kwalitatief passende woningvoorraad: met nieuwbouw, woningverbetering, herstructurering, onderhoud en verhuur/verkoop. In 216 werkten wij aan de volgende projecten: Westveen 2 - nieuwbouw voor senioren - 22 appartementen Van Heuven Goedhartstraat 28A t/m D Op 11 februari 215 is de eerste paal voor dit project geslagen. Eén jaar later, op 22 januari 216, kregen 21 huurders en één koper de sleutel van hun nieuwe (huur)woning. Dit gebeurde feestelijk in buurthuis nieuwe stijl Het Huis van Alles, annex de bibliotheek van Reeuwijk. De Bouwcombinatie Westveen 2 (Vergeer en Goudriaan Jongerius) heeft onder supervisie van Timpaan (projectontwikkeling en -leiding) en in goed overleg met ons als opdrachtgever een appartementencomplex van prima kwaliteit gebouwd. Het appartement Van Heuven Goedhartstraat 28A4 is verkocht aan een ouderpaar dat zorg verleent aan hun mindervalide zoon die het naastgelegen appartement huurt. Dankzij een doorbraak in de bouwmuur kunnen de ouders de zoon optimaal verzorgen. Omdat het eigendom van de woningen in Westveen 2 verdeeld is over Woningbouwvereniging Reeuwijk en één koper, is de Vereniging van Eigenaars Westveen 2 opgericht. Maxima deelplan 3 Waarder - Kerverland 1 t/m appartementen Onderdeel van de Maximalocatie is de ontwikkeling van Kerverland deelplan 3, het inmiddels leegstaande voormalige seniorencomplex Kerverland. Vanaf 215 worden vijftien appartementen tijdelijk bewoond door vergunninghouders (via het COA). De overige zestien appartementen worden via een gebruiksovereenkomst met AdHoc Beheer tijdelijk bewoond. Richting alle betrokken partijen is gecommuniceerd dat het tijdelijk gebruik voor twee jaar geldt. Het contract met AdHoc heeft een opzegtermijn van één maand. Na deze periode wordt de locatie ontwikkeld. Hiertoe wordt de locatie verkocht aan een ontwikkelende partij. Wij verwachten dat de verkoop in januari 218 wordt gerealiseerd. De Oude Tol Reeuwijk - 6 grondgebonden multifunctionele Nul op de Meter woningen Met Janssen de Jong Projectontwikkeling is op 1 september 215 een ontwikkelings/ realisatieovereenkomst ondertekend voor de turn-key ontwikkeling van zes grondgebonden multifunctionele woningen aan Moerweide 11 tot en met 111 (De Oude Tol). Senioren vormen de doelgroep, maar de woningtypen worden nadrukkelijk ook met het oog op eenoudergezinnen of starters ontwikkeld. In 216 is ingestemd met het voorstel om - aanvullend op het ontwerp - zes woningen als Nul op de Meter (NOM-) woning te realiseren. Een NOM-woning is goed geïsoleerd, voorzien van slimme en zuinige installaties en heeft zonnepanelen op het dak. Met de zonnepanelen op het dak wordt genoeg energie opgewekt om het gemiddelde energieverbruik voor verwarming, warmwater en huishoudelijke apparaten te compenseren. Berekend volgens de geldende Nederlandse normen staat de energiemeter aan het einde van het jaar spreekwoordelijk op nul bij een gemiddeld woongedrag en gemiddelde weersomstandigheden. Een NOM-woning heeft geen gasaansluiting en is alleen op het elektriciteitsnet aangesloten. Dit betekent elektrisch koken en verwarmen. Vanaf 1 september 216 mag de verhuurder voor dit soort woningen een Energieprestatievergoeding (EPV) aan de huurders vragen. Voor de huurders van deze zes nieuwbouwwoningen is de EPV vastgesteld op 8 per maand. Daar staat tegenover dat de verhuurder garandeert dat voor een periode van tien jaar wordt voldaan aan de prestatie-eis nul op de meter. Op 21 september 216 is de eerste paal voor deze zes woningen geslagen door wethouder Kees Oskam en de voorzitter van de huurdersvereniging Piet Capelle. De woningen worden in het eerste kwartaal van 217 opgeleverd. 25

26 Hoofdstuk 4 OMVANG EN KWALITEIT VAN HET WONINGBEZIT De Groendijck-Oost Driebruggen - 12 grondgebonden multifunctionele woningen Projectontwikkelaar Janssen de Jong ontwikkelt in Driebruggen nieuwbouwplan De Groendijck Oost met circa 8 grondgebonden woningen. Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft het voornemen om binnen dit plan twaalf multifunctionele levensloopbestendige woningen op turn-key basis af te nemen. Door zienswijzen van omwonenden heeft de ontwikkeling vertraging opgelopen. De Raad van State heeft in 216 alle bezwaren ongegrond verklaard. Er is een onherroepelijk bouwplan. De voorbereidingen voor het bouwrijp maken zijn in uitvoering en de bouw kan naar verwachting in de tweede helft van 218 starten 4.3 Herstructurering De aandacht van Woningbouwvereniging Reeuwijk verschuift de komende decennia van nieuwbouw naar verbetering van de bestaande voorraad. Het vernieuwingsprogramma beschreven in de notitie Plan van Aanpak Vernieuwing, d.d. 5 november 215 is gebaseerd op onder andere demografische ontwikkelingen, woonwensen en de woon- en bouwtechnische staat van de woningen. In 216 heeft Adviesbureau Arcadis de voorgenomen vernieuwing beoordeeld en onderbouwd door te onderzoeken of de voorgestelde ingrepen de meest optimale bijdrage leveren aan onze portefeuilledoelstellingen. De in december 216 aangeleverde concept rapportage van Arcadis bevestigt - ook financieel - het in het Plan van Aanpak voorgestelde vernieuwingsprogramma. In 217 wordt hierover een definitief besluit genomen. Samenvattend omvat de voorgenomen fasegewijze vernieuwing van bestaande woningen: In fase 1 ( ) 62 woningen in Reeuwijk Brug West (1 woningen Raadhuisweg en 52 om-en-om woningen) 7 woningen in Waarder In fase 2 ( ) 111 woningen in Reeuwijk Brug West 56 woningen in Reeuwijk Brug Oost 26 woningen in Driebruggen Fase 1 - Reeuwijk Brug West In de zomer van 216 zijn de bewoners geënquêteerd om aanvullend op de woon- en bouwtechnische onderzoeksgegevens die we al hebben, antwoord te krijgen op vragen als Wat kan beter aan uw woning? en Vindt u de woning toekomstbestendig? Daarna hebben we de 173 huurders van de woningen binnen Reeuwijk Brug West uitgenodigd voor een bewonersinformatieavond over de vernieuwing op 27 oktober 216. In totaal gaven 64 huurders (dat is 37%) gehoor aan de uitnodiging en waren 11 bewoners op 27 oktober aanwezig. De huurders zijn geïnformeerd over de volkshuisvestelijke achtergrond van de ambitie achter de vernieuwingsplannen en de fasering. De antwoorden op de gestelde vragen zijn schriftelijk aan alle huurders teruggekoppeld. Er waren vooral veel vragen over herhuisvesting en terugkeergarantie. Fase 1 - Waarder Op 7 december 216 zijn de zeven huurders in Waarder geïnformeerd over de plannen voor de vernieuwing van de vier woningen aan de Koningin Julianastraat 14 tot en met 2 en de drie woningen aan de Prinses Beatrixstraat 6 tot en met 1. Reeuwijk Brug West - 3 appartementen Douwes Dekkerstraat en Doormanstraat Ter voorbereiding op voor 217 voorgenomen onderhoudswerkzaamheden zijn in mei 216 in totaal 25 huisbezoeken afgelegd bij bewoners van de 3 appartementen aan de Douwes Dekkerstraat en Doormanstraat. Over het algemeen bleken bewoners tevreden over de woning en de woonomgeving, zeker afgezet tegen de huurprijs. Wel vroegen bewoners aandacht voor de gehorigheid van de woningen en - in een aantal gevallen - voor overlast van buren. Er is een klankbordgroep van vijf huurders geformeerd. De resultaten van de huisbezoeken zijn terug gekoppeld aan die klankbordgroep. Afgesproken is om in 217 het 26

27 Hoofdstuk 4 OMVANG EN KWALITEIT VAN HET WONINGBEZIT onderhoudsplan met de opgerichte klankbordgroep te bespreken. Daarin verwerken wij opmerkingen van bewoners over de toegankelijkheid, de ventilatie, de kwaliteit van douche en keuken en de gehorigheid. Vooruitlopend op dit onderhoudsplan hebben wij in de appartementen alvast de 19 jaar oude individuele cv-combiketels vervangen. 4.4 Woningverbetering en onderhoud In 213 zijn wij gestart met energetische verbetering van woningen met energielabel D of lager die wij aansluitend nog minimaal 2 jaar kunnen verhuren en die de komende jaren niet binnen ons vernieuwingsprogramma vallen. Doel van de energetische maatregelen is beperking van de woonlasten (door lagere energielasten) en verbetering van het milieu (door reductie van CO2 uitstoot). De extra investering die nodig is voor energetische maatregelen wordt deels gecompenseerd door een huurverhoging. In de meerjarenonderhoudsbegroting zijn vanaf 213 per jaar 25 tot 3 woningen opgenomen die energetisch worden verbeterd. In totaal komen 4 woningen hiervoor in aanmerking. Als we in dit tempo doorgaan, zouden we in 226 klaar zijn. In 216 is echter besloten het aantal te verdubbelen naar 5 tot 6 woningen per jaar. Daarmee behalen wij al in 221 onze doelstelling. In 216 zijn 47 woningen energetisch verbeterd. Gemiddeld maken alle woningen door extra dakisolatie, plaatsing van HR++ glas in de gevel en isolatie van de kruipruimte (met PS korrels) 3 labelsprongen, van Energielabel D/E naar Energielabel B/A. Inclusief de nieuwbouw geeft dit per 31 december 216 voor onze woningvoorraad het volgende resultaat: Oud label Energie- Index A++,6 < Aantal woningen A+,8,61 A 1,2,81 B 1,4 1,21 C 1,8 1,41 D 2,1 1,81 E* 2,4 2,11 F* 2,7 2,41 G* > 2,71 Totaal** <A++ 27 <A+ 196 A 147 B C D 139 E 79 F 14 G Ten opzichte van 215 is een flinke sprong gemaakt naar A-labeling. In totaal hebben 124 woningen meer dan in 215 het A of A+ Energielabel. Dit dankzij de nieuwbouw Westveen en Miereakker en het energetisch project 216. STEP subsidie (Stimuleringsregeling energieprestatie huursector) Voor 22 woningen binnen het energetisch project 216 is ons een STEP-subsidie toegekend van in totaal Reparatieverzoeken Vanaf 1 maart 216 hebben wij het reparatie- en contractonderhoud afgekocht. De reparatiegraad (het gemiddeld aantal reparaties per woning per jaar) beïnvloedt de afkoopsom. Voor 216 is uitgegaan van een reparatiegraad van 1,16. Per saldo is deze uitgekomen op 1,4. Dit is financieel gunstig voor de afspraken voor 217. Woningverbetering In 216 hebben wij in 92 woningen mutatieonderhoud uitgevoerd. Een groot deel hiervan is woningverbetering waar 27

28 Hoofdstuk 4 OMVANG EN KWALITEIT VAN HET WONINGBEZIT een huurverhoging tegenover staat. De kosten hiervan worden over meerdere jaren afgeschreven. Vervanging cv-ketels en cv-installaties In 216 zijn, inclusief de projectmatige vervanging van de 27 cv-ketels binnen complex 8, in totaal 94 cv-combiketels vervangen. De totale kosten hiervan bedroegen In drie woningen is een compleet nieuwe cv-installatie (radiatoren, leidingwerk en ketel) geplaatst. Buitenschilderwerk Aan 14 woningen is in 216 buitenschilderwerk uitgevoerd, verdeeld over elf projecten. In totaal is 141. aan het buitenschilderwerk besteed. Per woning is dat Asbest Aan asbestsanering is in besteed, conform het budget. Asbestsanering valt onder grootschalige veiligheidsprogramma s vanuit aangescherpte regelgeving. Planmatig zijn de golfplaten daken van de schuren van acht woningen Prins Pieter Christiaanstraat 2 tot en met 16 in Waarder vernieuwd. Verder is asbest gesaneerd bij niet-planmatige activiteiten, zoals herstel van een kapotte riolering en verwijderen van colovinyl vloerbedekking in mutatiewoningen. Onderhoud De totale onderhoudskosten (planmatig en dagelijks onderhoud) ten laste van de exploitatie bedroeg in per woning. Ter vergelijking: de benchmark planmatig onderhoud plus dagelijks onderhoud 215 van Corporatiebouw is per woning per jaar. Onderhoud en verbetering De totale onderhoudslasten over 216 (ten laste van de exploitatie en geactiveerd) bedragen Per woning is dat Ter vergelijking: de Aedes instandhoudingskosten 215 (onderhoud plus verbetering) zijn 2.22 per verhuureenheid. 28

29 HOOFDSTUK 5 ZORG VOOR DE LEEFBAARHEID VAN BUURTEN EN WIJKEN 5

30 Hoofdstuk 5 ZORG VOOR DE LEEFBAARHEID VAN BUURTEN EN WIJKEN 5.1 Algemeen Ondanks dat de leefbaarheid in Reeuwijk niet onder grote druk staat, neemt Woningbouwvereniging Reeuwijk samen met haar partners haar verantwoordelijkheid om de woonomgeving van haar huurders in Reeuwijk prettig te houden. In ons ondernemingsplan hebben wij onder het speerpunt Samen aan de slag op Welzijn en Leefbaarheid ons beleid vastgelegd. Hieronder leest u welke activiteiten we in 216 met het oog op leefbaarheid hebben gecontinueerd. 5.2 Buurtbemiddeling Wanneer huurders onderling een conflict hebben waar zij zelf niet uitkomen, adviseren wij Buurtbemiddeling in te schakelen. In samenwerking met de gemeente en collega-corporatie Mozaïek Wonen maken wij gebruik van het project Buurtbemiddeling van Stichting Kwadraad. Getrainde vrijwilligers van Buurtbemiddeling proberen de conflictpartijen samen in gesprek te krijgen om zo zelf een oplossing voor het geschil te vinden. Of er worden handvatten aangereikt om met het conflict om te gaan. Wanneer Buurtbemiddeling contact opneemt en uitleg geeft hoe een conflict kan worden opgelost, zijn bewoners vaak bereid om op deze manier het conflict bespreekbaar te maken met de buren. Buurtbemiddeling leidt niet altijd tot een oplossing, maar meestal krijgen de betrokkenen wél meer begrip voor elkaars situatie. In totaal zijn voor tien huurwoningen in de kernen Reeuwijk, Driebruggen en Waarder dossiers bij Buurtbemiddeling aangemeld en opgelost. In overige zaken is wel Buurtbemiddeling aangeboden, maar wilde één van de partijen geen bemiddeling. In 216 hebben wij op basis van de bestaande condities een nieuw contract voor de inzet van Buurtbemiddeling afgesloten. 5.3 Overlastbestrijding Bij overlast schakelen wij afhankelijk van de aard van het probleem bepaalde partijen in. Bijvoorbeeld als bij grote psychische nood professionele hulpverlening nodig is. Dan verwijzen wij door naar gespecialiseerde instanties. Om tijdig signalen op te kunnen vangen en ondersteuning te bieden waar nodig, vindt Woningbouwvereniging Reeuwijk het persoonlijk contact met haar huurders van groot belang. Bij ongepast gedrag zoals vandalisme, criminaliteit of ongeoorloofd gebruik van een woning (bijvoorbeeld hennepteelt), schakelen we de politie in en wordt direct de huurovereenkomst beëindigd. In 216 registreerden wij de volgende overlastmeldingen Type overlast Aantal meldingen Geluid, stank en vervuiling 8 Tuinoverlast 2 Zorg Hennepconvenant Met alle gemeenten in de regio Hollands-Midden, het Openbaar Ministerie, de Politie Hollands-Midden, Stedin, Liander N.V., de woningcorporaties en -verhuurders is in 21 een hennepconvenant opgesteld. Wij hebben afgesproken kennis en informatie te delen en werkwijzen op elkaar af te stemmen. In de laatste 3 jaar zijn wij niet meer geconfronteerd met hennepkwekerijen. Ons beleid hierin is en blijft: directe aanzegging tot ontruiming van de woning. Voor de kosten die daaruit voortkomen stellen wij de bewoners financieel aansprakelijk. 3

31 Hoofdstuk 5 ZORG VOOR DE LEEFBAARHEID VAN BUURTEN EN WIJKEN 5.5 Signaleringsoverleg Bij huurachterstand of bij overlast blijkt er vaak sprake te zijn van meervoudige problematiek. Om problemen in een vroeg stadium te signaleren en door te kunnen verwijzen naar de juiste instantie, nemen wij deel aan het tweemaandelijks signaleringsoverleg. Dit samen met de gemeente en het sociaal team van de gemeente, de wijkagenten, maatschappelijk werk, de GGD (meldpunt zorg en overlast) en onze collega-corporatie. Daarnaast schuiven organisaties als Stichting MEE of Zorgpartners met regelmaat aan. Op deze manier leveren wij samen met onze partners een bijdrage aan onze missie plezierig wonen in leefbare kernen. In 216 hebben wij vier van onze huurders besproken in het signaleringsoverleg. Eén vanwege huurachterstand (die uiteindelijk tot uitzetting heeft geleid) en drie vanwege andere problemen, waarvoor gericht professionele hulpverlening is ingeschakeld. 5.6 Buurtgesprekken Elk jaar organiseren we enkele informele buurtgesprekken, rond een koffietentje. Hierop krijgen wij positieve reacties. In 216 stond ons koffietentje in Waarder. Een tiental enthousiaste bewoners uit de wijk Prins Mauritslaan en Prins Pieter Christiaanstraat kwam op het koffietentje af. Betrokken huurders stelden vragen over het schilderwerk, de woonomgeving en beschikbare woningen voor starters. Het koffietentje is ook opgezet in Reeuwijk-Brug Oost bij de twee Moerweideflats. Hier kwamen dertien bewoners op af, vooral uit de laatst gebouwde flat. Hoewel er enkele technische klachten naar voren kwamen, bleek dat de bewoners het voornamelijk erg gezellig met elkaar hebben. De sociale cohesie is hier hoog. De bewoners zijn tevreden over de betrokkenheid en laagdrempeligheid van de woningbouwvereniging. Ook in de Moerweideflats werd ons initiatief om in gesprek te gaan met de huurders op prijs gesteld. Vooral hiermee doorgaan, gaven de huurders aan. 5.7 Leefbaarheid De afgelopen jaren hadden wij een Fonds leefbaarheid. Huurders konden een financiële bijdrage uit dit fonds vragen voor activiteiten die op initiatief van organisaties en/of bewoners van Reeuwijk werden georganiseerd. Op dit fonds werd zelden een beroep gedaan. Bovendien heeft de nieuwe Woningwet het soort activiteiten waaraan wij financieel mogen bijdragen sterk beperkt. Daarom hebben wij in 216 besloten dit fonds stop te zetten. Het budget leefbaarheid zetten wij in voor alle activiteiten die bijdragen aan een prettige woonomgeving. Wij faciliteren met dit budget bijvoorbeeld buurtbemiddeling. Ook onze inspanningen in het kader van het signaleringsoverleg komen ten laste van het leefbaarheidsbudget, net als onze inzet gericht op problematiek achter de voordeur. In 216 hebben wij een deel van het leefbaarheidsbudget besteed aan het bevorderen van de integratie tussen antikrakers en vergunninghouders in Kerverland. In de prestatieafspraken met de gemeente Bodegraven-Reeuwijk en collega corporatie Mozaïek Wonen is afgesproken om te onderzoeken of samenwerking en afstemming van de inzet van de leefbaarheidsbudgetten tot versterking kan leiden. Dit staat voor begin 217 op de agenda. 31

32 HOOFDSTUK 6 CONTACTEN MET BELANGHOUDERS 6

33 Hoofdstuk 6 CONTACTEN MET BELANGHOUDERS Huurdersvereniging Reeuwijk Zie voor de contacten met de nieuwe huurdersvereniging Reeuwijk hoofdstuk 8. Gemeente Met de gemeente Bodegraven-Reeuwijk is zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau een (meer dan) goed contact. Dit was van belang bij de realisatie van de nieuwbouw, de vernieuwingsplannen voor een groot gedeelte van onze woningportefeuille in Reeuwijk Brug en op de diverse beleidsterreinen. Een goed voorbeeld zijn de prestatieafspraken, die samen met collega corporatie Mozaïek Wonen en de gemeente in nauwe samenwerking met beide huurdersverenigingen zijn opgesteld. Twee maal per jaar vindt met de betrokkenen bestuurlijk voortgangsoverleg plaats. Nagenoeg alle prestatieafspraken zijn gerealiseerd. Rond de zomer hebben beide corporaties een bod op de gemeentelijke woonvisie voor het jaar 217 uitgebracht. In het daarop volgend bestuurlijk overleg is dit bod in goed overleg definitief gemaakt en vastgesteld. Collegiaal overleg Op het gebied van gemeentelijke beleidsontwikkeling en realisatie van prestaties hebben wij regelmatig overleg met Mozaïek Wonen. Wij werken met Mozaïek Wonen en Woonpartners Midden-Holland samen op het gebied van de woonruimteverdeling. In overleg hebben wij de overeenkomst met Woningnet pro forma opgezegd, zodat wij in 217 tijd hebben om te onderzoeken wat verschillende leveranciers ons te bieden hebben, opdat wij vanaf 218 een bewuste keuze kunnen maken voor een efficiënt maar bovenal klantvriendelijk woonruimteverdelingssysteem. In 216 hebben wij verkenningen uitgevoerd met diverse qua omvang vergelijkbare corporaties over samenwerking. Uiteindelijk leek met Groen Wonen Vlist daarvoor een partner met een gelijksoortige visie gevonden. Helaas heeft de RVC van Groen Wonen Vlist voorlopig gekozen voor een andere samenwerkingsrichting. Zorgpartijen In 216 hebben wij met een groep belangstellenden uit het dorpsteam Driebruggen een bezoek gebracht aan de zorgcoöperatie in Austerlitz. Begin 217 bespreken wij welke behoefte het dorpsteam signaleert op basis van de opgedane kennis. Onze mogelijke bijdrage zal met name op het gebied van het wonen (met zorg) liggen. Met Zorgpartners Midden-Holland, Buurtzorg en De Drie Notenboomen (Thomashuis- en Herbergier) hebben wij met name operationeel contact. Maatschappelijke partners in het signaleringsoverleg Met diverse maatschappelijke partners (gemeente, politie, collega corporatie, maatschappelijk werk, GGD) hebben wij contact binnen het signaleringsoverleg ( zie hoofdstuk 2 en 5). De relatie met de betrokken partners is goed. 33

34 HOOFDSTUK 7 VERHUREN, VERKOOP en HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN 7

35 Hoofdstuk 7 VERHUREN, VERKOOP EN HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN 7.1 Verhuur: algemeen De huisvestingsverordening van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk geeft aan dat alle woningen bereikbaar zijn voor alle woningzoekenden ouder dan achttien jaar en ingeschreven in de Basis Registratie Personen van een gemeente in Nederland. Voor onze regio houdt dit in dat iedereen die geregistreerd staat in WoningNet regio Midden-Holland mag reageren op ons woningaanbod. De toewijzing gebeurt op basis van B/L score, oftewel Bewoningsduurpunten (wie een zelfstandige woning achterlaat krijgt één punt voor elke maand ingeschreven op het huidige adres) of Leeftijdspunten (wie geen zelfstandige woning achterlaat krijgt één punt voor elke maand na de achttiende verjaardag). De gemeente Bodegraven-Reeuwijk biedt binnen de verordening de mogelijkheid om 5% van het woningaanbod met voorrang aan woningzoekenden vanuit de regio toe te wijzen. Hiervan mag de helft met voorrang aan bewoners van een gemeentelijke kern aangeboden worden. Wij maken vooral van deze regeling gebruik bij het aanbieden van nieuwbouw seniorenwoningen, zodat binnen de gemeentelijke kern de doorstroming vanuit onze huurwoningen wordt gestimuleerd. Van alle reguliere verhuringen is 43% toegewezen aan inwoners van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk, de overige nieuwe huurders zijn afkomstig van buiten de gemeente of regio. 7.2 Overeenkomst uitwisseling persoonsgegevens uit de Basis Registratie Personen (BRP) en bestanden van de woningcorporaties Met de gemeente Bodegraven-Reeuwijk is een overeenkomst gesloten die ons inzage geeft in persoonsgegevens uit de BRP. Dit versnelt de uitvoering van de huisvestingsverordening van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk en vergemakkelijkt het opsporen van woonfraude. 7.3 Leegstandsbeheer en tijdelijke huisvesting vergunninghouders in Kerverland Op 1 juni 215 hebben wij een gedeelte van het voormalige seniorencomplex Kerverland in beheer gegeven aan Ad Hoc, nadat de vorige bewoners zijn verhuisd naar de vervangende nieuwbouw in de Maximalocatie fase 2. In september 215 hebben wij gezien de verhoogde instroom van vluchtelingen in Nederland een deel van het complex voor tijdelijke verhuur beschikbaar gesteld aan vergunninghouders. De mix tussen antikrakers en vergunninghouders bleek een gouden greep te zijn. Na enige terughoudendheid en reserve van de buurt, omarmde een grote groep omwonenden de nieuwkomers. Er ontstonden mooie initiatieven vanuit de bewoners, zoals een tweedehandswinkel, een fietsreparatiewerkplaats en een moestuin. Ook bieden veel vrijwilligers zich als taalcoach aan om de nieuwkomers te helpen bij taallessen en bij de integratie in de Nederlandse samenleving. Dit is zo n mooi project, dat wij de kans grepen om minister Blok bij zijn werkbezoek aan de gemeente Bodegraven-Reeuwijk rond te leiden in dit unieke complex. Minister Blok werd ontvangen door een vergunninghouder samen met een anti-kraker. Hij was erg onder de indruk van dit bijzondere project. 7.4 Urgentie Woningzoekenden die dringend andere woonruimte nodig hebben en die niet via de reguliere woningtoewijzing kunnen krijgen, kunnen een urgentieverklaring aanvragen. Daarmee krijgen zij onder specifieke voorwaarden voorrang. Tijdens een intakegesprek wordt aan de hand van de huisvestingsverordening en het urgentiebeleid van de gemeente getoetst of een kandidaat in aanmerking komt voor een urgentieverklaring. Na het intakegesprek besluit de woningzoekende of hij/zij de aanvraag in wil dienen. Bij een complexe sociale urgentieaanvraag vindt beoordeling door de Stichting Kwadraad plaats. Alle medische urgentieaanvragen worden beoordeeld door de GGD Midden-Holland. In 216 zijn zestien intakegesprekken gevoerd. Twaalf aanvragen zijn in behandeling genomen. Er zijn acht urgentieverklaringen toegekend. Van deze acht urgenten hebben er uiteindelijk twee een woning buiten de gemeente geaccepteerd en één is naar het zorgcentrum verhuisd. In 216 zijn drie woningen toegewezen op basis van een sociale urgentie en één op basis van een medische urgentie. 35

36 Hoofdstuk 7 VERHUREN, VERKOOP EN HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN 7.5 Taakstelling vluchtelingen COA De definitieve taakstelling voor 216 is vastgesteld op 84 voor de gehele gemeente. Ons aandeel hierin is 4%. Dat is 34, en komt minus een voorstand van vier personen (uit het jaar 215) uit op 3 personen. In 216 hebben wij 36 personen gehuisvest: twaalf personen in Kerverland met een tijdelijk contract - tien alleenstaanden en een tweepersoons huishouden - en 24 personen in zes eengezinswoningen (waarvan drie gezinsherenigingen vanuit Kerverland). Wij lopen dus voor op onze taakstelling, vooral dankzij de tijdelijke plaatsing van vergunninghouders in Kerverland. Ook Mozaïek Wonen heeft haar bijdrage in de taakstelling geleverd. Per 31 december 216 had de gemeente een voorstand in huisvesting van vijf personen. Voor 217 ligt de verwachte taakstelling van 64 lager dan in 216, en ook lager dan de eerdere prognose van 45 in het eerste halfjaar van 217. Nu komt die uit op 26 voor het eerste halfjaar van 217. Ook landelijk is de instroom van vluchtelingen behoorlijk gedaald ten opzichte van 215. Zie hieronder een overzicht vanaf 21. Jaar Aantal vluchtelingen Hierin zijn opgenomen de eerste en herhaalde aanvragen en voor zijn ook de nareizigers (bij gezinshereniging) meegeteld, die eerder bij de eerste aanvragen werden meegeteld De urgentie om samen met de gemeente naar andere oplossingen te zoeken voor het huisvesten van vergunninghouders en/of andere doelgroepen is hiermee enigszins afgezwakt. Wel blijven we monitoren in hoeverre de druk op de reguliere woonmarkt toeneemt door de noodzaak om specifieke doelgroepen te huisvesten. Naast vluchtelingen zijn dat ook urgenten en uitstromers van de maatschappelijke opvang (zie hieronder). Dit houdt ook verband met onze opgave van de komende jaren in het kader van de vernieuwing van ons woningbezit Convenant uitstroom maatschappelijke opvang In 216 hebben de gemeenten Bodegraven-Reeuwijk, Gouda, Krimpenerwaard, Waddinxveen en Zuidplas het convenant getekend voor bevordering uitstroom uit instellingen voor maatschappelijke opvang, tijdelijk verblijf en beschermd wonen voor de huisvesting van ex-gedetineerden. Terwijl vroeger voornamelijk de gemeente Gouda fungeerde als opvanggemeente, is nu met de omringende gemeenten afgesproken om conform een afgesproken verdeelsleutel huisvesting te regelen voor de uitstroom vanuit de maatschappelijke opvang. Voor de gemeente Bodegraven- Reeuwijk betekent dit voor 216 dat vijf woningen beschikbaar moeten komen voor deze doelgroep. Het aandeel van Woningbouwvereniging Reeuwijk hierin is 4%: twee woningen. Mozaïek Wonen levert drie woningen. In 216 is één vierkamer appartement toegewezen op basis van dit convenant, waarvoor een huurovereenkomst met een zorg-dakconstructie werd opgesteld. Dit houdt in dat er met regelmaat contact is met een maatschappelijke begeleider. Voor een eventuele tweede woning is geen aanvraag ontvangen. 7.7 Huurbeleid en huurverhoging De nieuwe Woningwet die vanaf juli 215 van kracht is, dwingt woningcorporaties meer en meer om zich met hun kerntaak bezig te houden: de verhuur van woningen aan mensen die niet zelfstandig in huisvesting kunnen voorzien. Het is de taak van een woningcorporatie om woningen betaalbaar te houden voor de doelgroep. Bij de toewijzing van woningen gelden onder andere de volgende bepalingen. 36

37 Hoofdstuk 7 VERHUREN, VERKOOP EN HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN De huurder in een passende woning Woningcorporaties moeten minimaal 8% van de sociale huurwoningen die te huur komen, toewijzen aan huurders met een jaarinkomen van maximaal Maximaal 1% van de woningen mag worden toegewezen aan huurders met een inkomen van tot en 1% van de woningen mag vrij worden toegewezen. Passend toewijzen doelgroep met recht op huurtoeslag Van de doelgroep met een inkomen dat recht geeft op huurtoeslag, moet tenminste 95% een woning toegewezen krijgen met een huurprijs die valt onder de aftoppingsgrenzen van de huurtoeslag. Huurbeleid Ons huurbeleid, dat is vastgesteld op basis van de kwaliteitskortingsgrens - dan wel de aftoppingsgrens of de maximale huurgrens zoals bepaald in de huurtoeslagregeling - sluit goed aan op de bovenstaande bepalingen. Een belangrijk uitgangspunt is, dat voldoende woningen beschikbaar blijven voor de verschillende doelgroepen. Zeker voor hen die gezien hun inkomen afhankelijk zijn van huurtoeslag. Niettemin hebben wij in 216 nogmaals aandachtig gekeken naar de verhouding tussen onze huurprijzen en de diverse doelgroepen op basis van leeftijd, gezinssamenstelling en inkomen. Op basis daarvan is de huur van een aantal typen woningen afgetopt binnen de grenzen van de huurtoeslagtabel en zijn enkele typen woningen juist in het segment net boven de grenzen van de huurtoeslagtabel gebracht. Dit levert de onderstaande differentiatie op: huurklasse aantal % aantal na realisatie streefhuur 23 % na realisatie SVB in 23 aantal 215 % 215 aantal in % < 49, % 77 7% 221 2% 217 2% < 586, % 66 6% % 51 46% < 628,76 1 1% % % % < 71, % % % % > 71,68 7 1% 29 17% 23 2% 22 2% Eindtotaal % 1.1 1% % 1.1 1% Huurverhoging 1 juli 216 Voor de jaarlijkse huurverhoging per 1 juli 216 zijn de voorschriften en richtlijnen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gevolgd. Naast de inflatie is ook dit jaar een inkomensafhankelijke toeslag op de huurverhoging doorgevoerd. Het kabinet en wij willen hiermee het zogenoemde scheefwonen bestrijden en de doorstroming bevorderen. Met scheefwonen wordt bedoeld dat huishoudens met een hoger inkomen in een huurwoning met een (voor hen) te lage huurprijs wonen. Met de Huurdersvereniging Reeuwijk zijn de onderstaande uitgangspunten besproken inzake huurbeleid. Wij hebben de huurdersvereniging gevraagd om advies over het voorgestelde huurbeleid uit te brengen: - Voor huurders met een lager inkomen of een middeninkomen zonder recht op huurtoeslag, telt de huurverhoging sterk door in de portemonnee. Wij realiseren ons ook dat voor de lagere inkomens die recht hebben op huurtoeslag, niet de gehele stijging van de huur wordt gecompenseerd door huurtoeslag. De huurverhoging voor lagere en middeninkomens is daarom lager dan wettelijk is toegestaan. - Door de verhuurdersheffing (van meer dan een miljoen euro per jaar voor onze vereniging) en het gewenste 37

38 Hoofdstuk 7 VERHUREN, VERKOOP EN HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN vernieuwingsprogramma kunnen wij niet kiezen voor een verdere huurverlaging. Dit zou een financieel gezonde toekomst in gevaar brengen. - Door de huurprijzen van veruit het grootste deel van onze woningen binnen de huurtoeslaggrenzen te houden, houden wij voldoende woningen voor huurtoeslag beschikbaar. - Voor huurders met hoge inkomens kiezen wij wel voor de wettelijk maximale inkomensafhankelijke huurverhoging. Wij vragen deze groep een huurprijs die past bij de kwaliteit van de woning zonder sociale huurkorting. Op grond van genoemde uitgangspunten en beleid is besloten de huur voor de diverse huishoudinkomens als volgt te verhogen: 1,% voor huishoudens met een inkomen tot en met * 1,% voor huishoudens met een inkomen tussen de en 44.36* 4,6% voor huishoudens met een inkomen boven de 44.36* *inkomenspeil januari 214 De huurdersvereniging heeft een positief advies uitgebracht over dit voorstel. Overzicht aantal woningen per inkomensklasse: aantal percentage Inkomen > Inkomen > Inkomen < Inkomen niet vast te stellen 98 9 Gemiddeld is de jaarlijkse huurverhoging uitgekomen op 1,4%. Over de afgelopen jaren was de gemiddelde huurverhoging als volgt: Jaar Percentage 216 1,5% 215 2,4% 214 4,2% 213 4,5% 212 2,3% 7.8 Toewijzen 8-1-1% regeling richtlijn tot een inkomensgrens van De Europese regelgeving bepaalt dat tenminste 9% van het woningaanbod toegewezen moet worden aan kandidaten met een inkomen tot Volgens de nieuwe Woningwet mag nog eens 1% worden toegewezen aan kandidaten met een inkomen tot In 216 zijn 2 DAEB-woningen toegewezen aan kandidaten met een inkomen boven Ten opzichte van 84 nieuwe DAEB-verhuringen is dit 97,6% van de toewijzingen. Hiermee blijven wij ruimschoots binnen de 8-1-1% wettelijke regeling. 7.9 Passend toewijzen in het kader van de nieuwe Woningwet per 1 juli 215 De nieuwe Woningwet bepaalt dat vanaf 1 januari 216 tenminste 95% van de toewijzingen in de doelgroep 38

39 Hoofdstuk 7 VERHUREN, VERKOOP EN HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN huurtoeslagontvangers passend moet worden toegewezen binnen de daarvoor bepaalde huurgrenzen. Van de 84 nieuwe DAEB-verhuringen (72+12 tijdelijke huurovereenkomsten vergunninghouders Kerverland) vallen er 64 in de doelgroep huurtoeslagontvangers. Hiervan zijn er 62 passend toegewezen. Hiermee blijven wij binnen de 95%-regeling. 7.1 Mutaties Het aantal mutaties in het sociale segment en de mutatiegraad over 216 blijken uit onderstaand overzicht: Jaar aantal woningen in exploitatie aantal mutaties mutaties in % van woningbezit , , , , , , ,6 Het aantal mutaties (8,3%) is vergelijkbaar met vorig jaar, maar hoger dan in voorgaande jaren (met een gemiddelde van 5,5%). In 215 hadden de nieuwbouw Kerverland en vijf nieuwbouwappartementen boven het winkelcentrum Miereakker invloed op het aantal mutaties. In 216 was dat de nieuwbouw van 22 appartementen Westveen 2, waarnaar ook bewoners uit onze bestaande huurwoningen doorverhuisden. Bij in totaal acht van de 92 mutaties ging het om woningen boven de liberalisatiegrens van 71,68. Hiervoor is geen huisvestingsvergunning noodzakelijk. Binnen het aantal mutaties vallen ook twaalf tijdelijke huurcontracten, afgesloten onder de leegstandswet voor vergunninghouders vanuit het AZC. Hieronder een specificatie van alle verhuringen in de sociale sector naar inkomensklasse en huurprijs. Hieruit blijkt dat wij naar inkomen en huurprijs passend hebben gehuisvest 3. Aantallen huishoudens waaraan is verhuurd in 216 Soort huish < AOW grens inkomen < Huurklasse <= 586,68 <= 628,76 <= 71,68 1-pers pers > 2-pers inkomen > 1-pers pers 3. 3 > 2-pers

40 Hoofdstuk 7 VERHUREN, VERKOOP EN HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN Soort huish < AOW grens inkomen < Huurklasse <= 586,68 <= 628,76 <= 71,68 1-pers pers > 2-pers 3.5 inkomen > 1-pers pers > 2-pers 3.5 De inkomensgrenzen zijn: De huurgrenzen zijn: eenpersoons: 22.1 kwaliteitskortingsgrens: 49,92 meerpersoons: 3. laagste aftoppingsgrens: 586,68 eenpersoons ouderen: 22.1 hoogste aftoppingsgrens: 628,76 meerpersoons ouderen: 3.5 liberalisatiegrens: 71, Bijzondere toewijzingen Overzicht bijzondere toewijzingen Doelgroep Vergunninghouders Soort woning 11 appartementen in Kerverland 6 ééngezinswoningen Urgenten 3 ééngezinswoningen 1 drie-kamer appartement Uitstroom maatschappelijk opvang 1 vierkamer appartement 4

41 Hoofdstuk 7 VERHUREN, VERKOOP EN HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN 7.12 De samenstelling van het woningbezit naar woninggrootte Deze is als volgt: Aantal % 1-kamer appartement zonder lift 24 2,2 2-kamer appartement zonder lift 13 9,4 2-kamer grondgebonden woning 3,3 3-kamer appartement zonder lift 15 1,4 3-kamer appartement met lift 116 1,5 3-kamer grondgebonden woning 2 1,8 3-kamer eengezinswoning 15 1,4 4-kamer appartement zonder lift 58 5,3 4-kamer appartement met lift kamer grondgebonden woning 14 1,3 4-kamer eengezinswoning ,5 5-kamer eengezinswoning ,4 Te verhuren VHE 1.1 1% 7.13 Convenant voorkomen huisuitzettingen In 216 is in de regio gewerkt aan een convenant voorkomen huisuitzettingen. Dit heeft geleid tot een kader convenant dat per gemeente wordt uitgewerkt. Begin 217 is het convenant ondertekend. De betrokken partijen zijn: gemeente Bodegraven-Reeuwijk, Mozaïek Wonen, Woningbouwvereniging Reeuwijk, GGD Midden-Holland (meldpunt Zorg en Overlast), Kwadraad, Ferm Werk en Vota. Doelstelling is om het aantal huisuitzettingen in de gemeente Bodegraven- Reeuwijk te verminderen en huurders in een zo vroeg mogelijk stadium te signaleren en aan te melden bij Meldpunt Zorg en Overlast. Waar nodig schakelt Meldpunt Zorg en Overlast overige partijen in om oplossingen te zoeken en structurele afspraken te maken ter voorkoming van huisuitzetting. Dit convenant bekrachtigt de werkwijze die eerder is ingezet Incassobeleid Onze persoonlijke benadering en het beleid om huurders direct te informeren en te benaderen over huurachterstand heeft in 216 geleid tot een nog lagere huurachterstand dan in 215, namelijk,14% (jaarpercentage) ten opzichte van,19% in 215. Het jaarpercentage is inclusief betalingsafspraken, deurwaarderszaken en vertrokken huurders. Per 31 december 216 hadden veertien huurders een huurachterstand van één maand, waren er vier gevallen van huurachterstand ondergebracht bij de deurwaarder en stond nog één vordering open op een vertrokken huurder. Woningbouwvereniging Reeuwijk bewijst met dit dalende jaarpercentage dat haar incassobeleid een succesformule is. Wij gaan snel een persoonlijk gesprek aan en bieden waar nodig betalingsregelingen aan en merken dat dit goed werkt. Huurders met betalingsproblemen worden hierdoor eerder gesignaleerd en in contact gebracht met schuldhulpverlening of andere hulpverleningsinstellingen. De huurachterstand bestaat voor het overgrote deel uit huurders die de huur niet in de lopende maand hebben betaald. Deze slepers vormen een beheersbare groep. Toch is een 41

42 Hoofdstuk 7 VERHUREN, VERKOOP EN HUISVESTEN VAN DOELGROEPEN actief incassobeleid nodig om te voorkomen dat één maand huurachterstand niet oploopt naar twee maanden. De huurachterstand in een percentage van de brutohuur bedraagt per 31 december: Jaar percentage 216,14% 215,19% 214,36% 213,22% 212,33% 211,24% Ontruimingen In 216 zijn twee vonnissen ontbinding huurcontract uitgesproken. Eén hiervan voor een niet-daeb-woning, waarvan de huur na de eerste maand niet meer werd betaald; uiteindelijk is in augustus 216 de woning ontruimd. Het andere vonnis is een langlopende zaak, waarbij ook zorg en overlast een grote rol speelden. In samenwerking met de zorgorganisaties is lang gezocht naar mogelijke oplossingen. Uiteindelijk is de woning in november ontruimd. Vooraf was vervangende woonruimte gevonden in een andere woonplaats, in de vorm van begeleid wonen. De huurachterstanden zijn afgeschreven als huurderving. De vorderingen blijven onder de deurwaarder en wanneer mogelijk volgt nog incasso Overzicht aantal woningzoekenden Woningbouwvereniging Reeuwijk biedt samen met Mozaïek Wonen en Woonpartners haar woningaanbod aan via de website van WoningNet. Dat biedt voordelen voor woningzoekenden. Zij vinden op deze website het totale woningaanbod in de gemeenten Bodegraven-Reeuwijk, Gouda, Waddinxveen en Zuidplas en kunnen er als ze zich op de site hebben geregistreerd als woningzoekende direct online op reageren. Verhuurders kunnen dagelijks vrijgekomen huurwoningen aanbieden op de website. Na een publicatietermijn van één week wordt de kandidatenlijst uitgedraaid. De kandidaten krijgen de gelegenheid om alle vereiste gegevens aan te leveren en als die in orde blijken, wordt de woning aangeboden aan de kandidaat die het hoogst op de lijst staat. Ingeschreven woningzoekenden per 31/12/216 naar leeftijd in de kernen Reeuwijk, Waarder, Driebruggen: Reeuwijk, Waarder, Driebruggen Overig regio Leeftijdsklasse < 23 jaar jaar jaar plus Eindtotaal

43 7.11 Verkopen bestaand bezit Sinds 213 hebben wij een verkoopprogramma van 73 woningen. Dit om de transformatie in onze woningportefeuille te bevorderen zoals beoogd in het Strategisch Voorraadsbeleidsplan. Ook hebben wij besloten om de erfpachtgronden van de Koop Goedkoop woningen te koop aan te bieden, met uitzondering van de erfpachtgronden van de woningen aan de Veenmos in Reeuwijk. In het ondernemingsplan hebben wij onze verkoopambitie vastgesteld op vier woningen per jaar. De aangewezen woningen zijn aangeboden aan de zittende huurders. Als de huurders afzien van koop, worden de woningen bij mutatie te koop aangeboden op de vrije markt. Tot nu zijn 21 woningen verkocht, waarvan zes aan zittende huurders. Ook zijn zeven erfpachtgronden aan de eigenaren van de bijbehorende woningen verkocht. Het verkoopprogramma omvat nu nog 52 woningen: Reeuwijk-Dorp 2 woningen Reeuwijk-Brug West 31 woningen Reeuwijk-Brug Oost 3 woningen Driebruggen 6 woningen Waarder 1 woningen In het vastgestelde verkoopplan is gekozen voor de volgende verkoopconstructies: - voor verkoop aan zittende huurder verkoop in volledige eigendom tegen vastgestelde taxatiewaarde, vrij op naam - voor verkoop van mutatie verkoop in volledige eigendom tegen taxatiewaarde, kosten koper - voor de woningen aan de Veenmos verkoop tegen taxatiewaarde met Koop GoedKoop regeling met erfpachtgrond, kosten koper Als zittende bewoners de woning niet zelf kopen, wordt de woning pas verkocht als de zittende huurder de huur opzegt. De woning wordt dan via makelaars op de vrije markt aangeboden. Rekening houdend met de overheidsvoorschriften zijn de voorwaarden en criteria voor verkoop schriftelijk vastgelegd. In 216 zijn zes woningen en twee erfpachtgronden verkocht. De netto opbrengst bedraagt Begroot was een netto opbrengst van aantal opbrengst erfpacht Leeggekomen en getransporteerd in Leeggekomen en getransporteerd in Leeggekomen en getransporteerd in Leeggekomen en getransporteerd in Leeggekomen en getransporteerd in Leeggekomen en getransporteerd in Leeggekomen en getransporteerd in

44 Als opbrengst is hierboven het directe verkoopresultaat genoemd. In deze opstelling is geen rekening gehouden met de afname van de bedrijfswaarde. Eind 216 stonden nog twee appartementen in de Maximalocatie te koop. De belangstelling hiervoor is gering. Daarnaast stonden nog twee eengezinswoningen te koop, waarvan de koopakte al is ondertekend en begin 217 wordt gepasseerd Meting kwaliteit dienstverlening In 216 hebben wij onze dienstverlening niet volledig laten meten door KWH (Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huurlabel), maar alleen een Quick Scan laten uitvoeren ten behoeve van de Aedes Benchmark. KWH meet onze dienstverlening op vier onderdelen, waarvan er drie meetellen voor de Aedes Benchmark: nieuwe huurders, huurders met een reparatieverzoek en vertrokken huurders. KWH heeft de dienstverlening op die drie onderdelen gemeten via enquêtes bij onze huurders. Hiervoor hebben wij in april en juni bestanden met adressen aangeleverd. De uitkomsten van de enquêtes leveren niet alleen de vereiste input op voor de Aedes BenchMark, maar geven ook onszelf inzicht in de kwaliteit van onze dienstverlening. KWH metingen Contact 7,8 7,2 Woning zoeken 8. 8, Nieuwe woning 7,2 7,7 8,3 Huur opzeggen 8, 7,9 8,3 Reparaties 7,9 8,2 8,5 Onderhoud 7, 8, 8,3 Ontevredenheid 6,2 6,1 Voor de Aedes Benchmark tellen de volgende onderdelen als volgt mee voor de score: - Nieuwe huurders oordeel over dienstverlening telt voor 25% mee - Huurders met een reparatieverzoek oordeel over dienstverlening telt voor 55% mee - Vertrokken huurders oordeel over dienstverlening telt voor 2% mee. De definitieve totaalscore komt hiermee op 7,7. Ten opzichte van de overige door KWH beoordeelde corporaties (158 stuks) ligt dit,1 punt hoger dan gemiddeld: een A score in de Aedes Benchmark Communicatie Website Op de website worden actuele nieuwsitems geplaatst. Ook bevat de website een Twitterfeed die de tweets van de bestuurder op de site weergeeft. OnderDak wordt Nieuwsbrief In 216 is de keuze gemaakt om geen fysiek bewonersblad meer uit geven, maar alleen een digitale nieuwsbrief te verspreiden via de website en via . Ruim 5 bewoners krijgen deze toegestuurd. De overige bewoners kunnen een geprint exemplaar afhalen of toegestuurd krijgen. In 216 zijn vijf nieuwsbrieven gemaakt over uiteenlopende onderwerpen, zoals de politieke ontwikkelingen rond de volkshuisvesting, de nieuwbouw, de begroting, de jaarrekening, de huurverhoging en de huurtoeslag. 44

45 HOOFDSTUK 8 BETREKKEN VAN BEWONERS BIJ BELEID EN BEHEER 8

46 Hoofdstuk 8 BETREKKEN VAN BEWONERS BIJ BELEID EN BEHEER 8.1 Algemene Ledenvergaderingen Met de oprichting van de Huurdersvereniging Reeuwijk kennen de vergaderingen een beknoptere inhoud. In 216 zijn twee Algemene ledenvergaderingen gehouden. Op 8 juni presenteerde de directie het jaarverslag en de jaarrekening, die door de vergadering werden goedgekeurd. Ook de nieuwe concept statuten stonden op de agenda (opgesteld vanwege de nieuwe Woningwet). Naast een aantal wettelijk verplichte aanpassingen werd voorgesteld: Het lidmaatschap voor nieuwe leden toe te staan onder voorwaarde dat zij huren bij onze vereniging; De benaming Raad van Toezicht te veranderen in Raad van Commissarissen ; De goedkeuring van het jaarverslag vanwege de vereiste expertise enkel bij de Raad van Commissarissen onder te brengen en niet bij de Algemene ledenvergadering. Na een brede en inhoudelijke discussie werden de eerste twee punten goedgekeurd. De goedkeuring van het jaarverslag blijft statutair ook aan de Ledenvergadering. De op deze onderdelen aangepaste concept statuten zijn gepubliceerd op de website en vervolgens ter goedkeuring voorgelegd aan de Autoriteit Woningcorporaties. Met een kleine aanpassing heeft deze instantie de statuten goedgekeurd, waarna de notaris ze op 27 september 216 geldig heeft verklaard. Op 8 december vond de tweede Algemene ledenvergadering plaats. De toelichting op de begroting 217 was het belangrijkste onderwerp, naast de toelichting op enkele actualiteiten over de nieuwbouw en onderhoudswerkzaamheden. 8.2 Huurdersvereniging Reeuwijk Na de oprichting in 215 is de huurdersvereniging voortvarend van start gegaan. Er zijn drie werkgroepen geformeerd, te weten: communicatie, technische zaken en woonzaken. In 216 heeft Woningbouwvereniging Reeuwijk zes keer met het bestuur van de Huurdersvereniging overlegd. Ook is een afvaardiging van het bestuur betrokken geweest bij de totstandkoming van prestatieafspraken met de gemeente en collega-corporatie Mozaïek Wonen. Met name de verdere uitbouw van de werkgroepen, het bestuur en het huurbeleid waren voor 216 belangrijke onderwerpen. Op 29 juni werd de tweede ledenvergadering van de Huurdersvereniging Reeuwijk gehouden. Bijna 4 huurders en andere geïnteresseerden waren aanwezig om te luisteren naar een korte toelichting van het jaarverslag en de jaarrekening. Na beantwoording van goede en kritische vragen, werden het jaarverslag en de jaarrekening goedgekeurd. De voorzitter van de huurdersvereniging vertelde waar de huurdersvereniging zich in 216 op richtte en deed een oproep aan huurders om mee te doen in één van de werkgroepen of in het bestuur. Na de pauze gaf energiecoach Sietse de Haan tips voor energiebesparing. Daarna volgde een informatief gesprek met het namens de huurders in de onafhankelijke geschillencommissie te herbenoemen lid en diens plaatsvervanger van de Woningbouwvereniging Reeuwijk (zie 8.4). 8.3 Bewonerscommissie Westveen 1 In 216 hebben wij samen met de bewonerscommissie Westveen 1 een schouw uitgevoerd rondom het complex. Op aanraden van de bewonerscommissie zijn daarna alle toegangsdeuren voorzien van automatische deuropeners. Hierdoor is het complex beter toegankelijk voor bewoners met een scootmobiel. Onder de bewoners van Westveen 1 is de sociale cohesie groot, wat nog eens extra bleek uit de vrijwel 1% opkomst bij de in augustus 216 door de bewonerscommissie georganiseerde barbecue. 8.4 Geschillencommissie Bestuursbesluiten, het beleid van de Woningbouwvereniging en de beslissingen die dagelijks worden genomen bij de uitvoering daarvan, kunnen door bewoners als onrechtvaardig worden ervaren. Het gevolg kan zijn, dat de huurder een 46

47 Hoofdstuk 8 BETREKKEN VAN BEWONERS BIJ BELEID EN BEHEER beslissing van de Woningbouwvereniging onafhankelijk wil laten toetsen. Dat is een taak voor de geschillencommissie. De Woningwet eist dat de Woningbouwvereniging een geschillencommissie heeft. De geschillencommissie is als volgt samengesteld: Onafhankelijk voorzitter: De heer mr. P.G.A. van der Sanden aftredend Lid namens de bestuurder: De heer mr. N.H.M. Lucassen aftredend Lid namens de huurders Mevrouw L.C.F. de Hoog aftredend Plv. lid namens de bestuurder De heer E.A. Kraan aftredend Plv. lid namens de huurders De heer J.H. Heij aftredend De commissie werkt op basis van een reglement. Er zijn in 216 geen geschillen aan de commissie voorgelegd. 47

48 HOOFDSTUK 9 FINANCIËN 9

49 Hoofdstuk 9 FINANCIËN Algemeen De nieuwe Woningwet heeft enkele belangrijke veranderingen met zich meegebracht. In de jaarrekening van 215 vormde de bedrijfswaarde nog de waarderingsgrondslag van ons vastgoed. Met ingang van 216 is dat de marktwaarde in verhuurde staat. De bedrijfswaarde van ons vastgoed was gebaseerd op het saldo van de te verwachten inkomsten en uitgaven gedurende de resterende verhuurperiode. De marktwaarde komt echter op de vrije markt tot stand en is aanzienlijk hoger dan de bedrijfswaarde. Per 31 december 215 is hierdoor de waarde van ons vastgoed gestegen met ongeveer 56 miljoen. Aan de andere kant van de balans stijgt hierdoor ook het eigen vermogen met 56 miljoen en wijzigen de financiële ratio s (zie tabel kengetallen). Op pagina 6 en 61 staat een toelichting op een aantal stelselwijzigingen, die het gevolg zijn van de wijzigingen in de Woningwet. Een andere belangrijke verandering is de verplichte scheiding van DAEB-activiteiten (verhuur van sociale huurwoningen) en niet DAEB-activiteiten (verhuur van bedrijfsonroerend goed en woningen met een huurprijs boven 71 per maand). Deze scheiding kan op verschillende manieren plaatsvinden. Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft gekozen voor een administratieve scheiding. Deze scheiding geeft de mogelijkheid om de ambitie om woningen te bouwen te verwezelijken ten behoeve van de doelgroep, om zo de doorstroming te realiseren. Ons fiscaal beleid is onveranderd en gericht op het beperken en uitstellen van de te betalen belastingen. 9.1 Herwaarderingen In 216 is het vastgoed (met terugwerkende kracht naar 1 januari 215 gewaardeerd tegen marktwaarde in verhuurde staat. Hierdoor is per 31 december miljoen aan ongerealiseerde herwaarderingen toegevoegd aan de overige reserves. Deze waardering is bepaald volgens het Handboek modelmatig waarderen en voldoet hiermee aan de in de Woningwet voorgeschreven waarderingsgrondslag en de ministeriële besluiten. De herwaardering impliceert een stijging van het eigen vermogen. Dit is echter louter een papieren stijging, die niet volledig gerealiseerd zal kunnen worden. Woningbouwvereniging Reeuwijk is en blijft immers een woningcorporatie met sociale en volkshuisvestelijke doelen. Hoge huurstijgingen passen niet bij die doelen en zijn bovendien gebonden aan wet- en regelgeving. Wij hebben ingeschat welk gedeelte van de herwaarderingsreserve niet of alleen op zeer lange termijn realiseerbaar is. Deze schatting is het verschil tussen de bedrijfswaarde van ons DAEB-vastgoed en de marktwaarde in verhuurde staat en bedraagt ruim 7 miljoen. Dit betekent dat bijna 67% van ons totale eigen vermogen niet of pas op zeer lange termijn realiseerbaar is. 9.2 Kredietwaardigheid en faciliteringsvolume WSW Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) beoordeelt elk jaar onze kredietwaardigheid. In juli 216 is het borgingsplafond voor Woningbouwvereniging Reeuwijk vastgesteld en een borgbaarheidsverklaring afgegeven. In de komende twee jaren is (vrijwel) geen financiering nodig. De benodigde financiering past ruimschoots binnen het gestelde plafond.. 49

50 Hoofdstuk 9 FINANCIËN 9.3 Toezichtbrief Autoriteit Woningcorporaties In november 216 heeft de Autoriteit Woningcorporaties de toezichtbrief over het jaar 216 gestuurd. In deze brief staat dat de financiële beoordeling van Woningbouwvereniging Reeuwijk niet leidt tot opmerkingen en geen aanleiding geeft tot interventies. In 216 zijn ook het Reglement Financieel Beleid en Beheer en het Scheidingsvoorstel DAEB niet DAEB ingediend bij de Autoriteit. Het reglement is goedgekeurd, het scheidingsvoorstel zal in 217 worden beoordeeld. 9.4 Administratieve organisatie en interne controle In 216 zijn de geplande interne audits uitgevoerd en is het interne controleplan doorlopen. De Wet Bescherming Persoonsgegevens en de Wet Datalekken vragen van ons dat we voldoen aan de BIC norm (Baseline Informatiebeveiliging Corporaties). Hiertoe is in 216 een project gestart. De belangrijkste prioriteiten hebben we al in 216 doorgevoerd, in 217 en 218 volgen de resterende verbeteringen. 9.5 Beleggingen Het beleggingsbeleid is vastgelegd in het Treasurystatuut. De bepalingen voldoen aan de beleidsregels beleggingen, die in januari 215 door de minister van Wonen en Rijksdienst zijn gepubliceerd. Woningbouwvereniging Reeuwijk is in 216 niet afgeweken van het vastgestelde beleid. De per 31 december 216 uitstaande liquide middelen bedroegen 2,5 miljoen, waarvan 2,4 miljoen op een spaarrekening. 9.6 Risicobeheersing Woningbouwvereniging Reeuwijk neemt als maatschappelijk ondernemer op beheerste wijze risico s met inachtneming van de doelstellingen. Voortdurend werken wij aan het verbeteren van interne risicobeheersings- en controlesystemen. Het risicomanagementsysteem is ingericht voor het actief managen van de strategische, financiële en operationele risico s en het beperken van de impact van mogelijke incidenten. Bij Woningbouwvereniging Reeuwijk maakt risicomanagement deel uit van de P&C-cyclus. Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft een lage risicobereidheid, maar is bereid aanvaardbare risico s te nemen bij het uitvoeren van de kerntaak. Risico s die niet samenhangen met kernactiviteiten, vermijden we in beginsel. Door een goed werkend intern beheersingssysteem en de controle hierop, worden de financiële risico s zoveel mogelijk geminimaliseerd. 9.7 Balans De balans is opgesteld op basis van waardering van het vastgoed tegen marktwaarde in verhuurde staat. Dit resulteert in een fors hoger eigen vermogen. Voor de beoordeling van de financierbaarheid van de organisatie en het weerstandsvermogen maken we echter ook nog steeds gebruik van de bedrijfswaarde. In het onderstaande overzicht brengen we de standen ultimo 215 en 216 vanuit verschillende waardeperspectieven in beeld. Waarde begrip Marktwaarde Bedrijfswaarde

51 9.8 Meerjarenperspectief De jaarrekening en onze meerjarenbegroting voldoen aan de kaders die de externe toezichthouders (WSW en AW) stellen. We zijn financieel gezond en we zijn in de gelegenheid om ons ambitieus investeringsprogramma in renovatie, sloop, nieuwbouw en energetische maatregelen te verwezenlijken. 9.9 Resultaat 216 Hieronder een overzicht van het resultaat over 216, vergeleken met dat over 215 (x 1.). Dit overzicht is in afwijking van de winst en verliesrekening in de jaarrekening gebaseerd op de categoriale indeling. OMSCHRIJVING Werkelijk 216 Werkelijk 215 BEDRIJFSOPBRENGSTEN Huren Vergoedingen Verkoop onroerende goederen Overige bedrijfsopbrengsten TOTAAL OPBRENGSTEN BEDRIJFSLASTEN Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Overige bedrijfslasten TOTAAL LASTEN BEDRIJFSRESULTAAT Afschrijvingen op materiele vaste activa Overige waardeveranderingen materiele vaste activa/onrendabele toppen Uit overige reserves gerealiseerde herwaardering Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille FINANCIËLE BATEN EN LASTEN Rentebaten Rentelasten RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTING Belastingen JAARRESULTAAT Het verslagjaar 216 is afgesloten met een jaarresultaat van positief. Dit is fors hoger dan het resultaat over 215. Het verschil wordt grotendeels veroorzaakt door de positieve niet-gerealiseerde waardeverandering van de vastgoedportefeuille als gevolg van de veranderde waarderingsgrondslag. Ook de inkomsten zijn ten opzichte van het vorige verslagjaar toegenomen. Dit door de reguliere huurverhoging en de oplevering van het project Westveen fase 2. De loonkosten zijn lager dan in 215, door een beperkte afname van het aantal fte s in 216. De overige bedrijfslasten zijn in 216 gestegen, onder andere door hogere advieskosten en door de verhuurdersheffing. 51

52 HOOFDSTUK 1 OVERIGE ACTIVITEITEN EN SLOT 1

53 Hoofdstuk 1 OVERIGE ACTIVITEITEN EN SLOT De wijze van beleggen van geldmiddelen is vastgelegd in een Treasurystatuut. Dit statuut is medio 216 geactualiseerd als onderdeel van het Reglement Financieel Beleid en Beheer en opnieuw vastgesteld door de Raad van Commissarissen. In het statuut is opgenomen dat het gebruik van derivaten niet is toegestaan. Onze huisbankier, de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten), en de bank waar overtollige liquide middelen worden belegd (Rabobank) voldoen aan de minimale rating volgens ons Treasurystatuut. In 216 heeft de treasurycommissie één keer vergaderd. Bij de vergaderingen waren, naast Thesor als extern adviseur, de directeur-bestuurder en de coördinator financiën aanwezig. In 216 is geen nieuwe financiering aangetrokken. Wel is de voormalige niet-daeb financiering per juli 216 onder borging van het WSW gebracht. Het ging hierbij om een bedrag van Deelname aan of verbintenissen met andere rechtspersonen en/of vennootschappen waren in 216 niet aan de orde. Wel maken wij deel uit van een aantal Verenigingen van Eigenaren (VVE): Sinds 21 van de Vereniging van Eigenaren van fase 1 van de Maximalocatie, een complex met koopen huurwoningen en een school (die inmiddels eigendom is van de gemeente). Als eigenaar van twaalf huurappartementen en de BSO zijn wij een belangrijke deelnemer en daarom ook vertegenwoordigd in het bestuur. Sinds eind 213 van de Vereniging van Eigenaren van het midi winkelcentrum in Driebruggen. Wij zijn eigenaar van ongeveer de helft van het commerciële deel en vertegenwoordigd in het bestuur. Sinds 214 van VVE Paviljoen Mierakker. Ook daarin zijn wij als eigenaar van zeventien huurwoningen vertegenwoordigd in het bestuur. In 216 is een VVE opgericht voor de nieuwbouw in het project Westveen II. Als eigenaar van alle woningen op één na zijn wij vertegenwoordigd in het bestuur. Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft sinds eind 212 een gebruikersaandeel ad 1.62 in WoningNet. Via WoningNet bieden we vrijkomende huurwoningen aan. Sinds1 januari 214 is de Woningbouwvereniging als gevolg van de Warmtewet aan te merken als leverancier van warmte voor twee complexen met collectieve verwarmingsinstallaties. De warmtewet verplicht ons een storingsadministratie te voeren en daarover te rapporteren. In 216 zijn geen storingen van de installaties in deze twee complexen gemeld. Slot Het bestuur bedankt alle medewerkers, de leden van de vereniging, de leden van de huurdersvereniging, de Raad van Commissarissen en alle maatschappelijke partners die in 216 hebben meegewerkt aan de realisatie van de doelstelling van Woningbouwvereniging Reeuwijk: prettig wonen in leefbare kernen in Reeuwijk. Vincent van Luit Reeuwijk, 27 juni 217 Directeur-bestuurder 53

54 FINANCIËN Jaarrekening

55 KENGETALLEN OMSCHRIJVING Aantal verhuureenheden Woningen/woongebouwen* Zorgeenheden Bedrijfsgebouwen Balans en winst- en verliesrekening in Eigen vermogen/woning ****) Onderhoudskosten/woning Bedrijfskosten incl. personeelskosten excl. servicekosten/woning Materiële vaste activa per woning ****) Lang vreemd vermogen per woning Economische waarde (WOZ) per woning Bedrijfswaarde sociaal vastgoed per woning Marktwaarde sociaal vastgoed per woning ****) Financiële continuïteit Solvabiliteit (EV/TV) in % ****) 77, 74,5 77,3 59, 58,3 49,9 Liquiditeit (vlottende activa/vlottende passiva) 187, 18,2 36,7,1 83, 84,2 Rentabiliteit eigen vermogen (winst/ev) in % 12,4 3,8-12,, 1,1-24,3 Rente vreemd vermogen (rente/gem. schuldrest) in % 3,3 3,6 3,6 4,3 4,3 4,6 Rentabiliteit totaal vermogen (winst+ bet. rente/tv) in % 8,9 2,1-7,5-1,4 2, -1,5 Interne financiering/woning (x 1) ****) ICR 3,91 2,97 3,82 3,22 3,9 4 Loan to value,22,24,48,31,35 Dekkingsratio (schuldrestant/woz onderpandswaarde) 15,2% 15,4% 13,1% 8% - - DSCR 3,24 2,27 2,17 1, Huren Gemiddeld per maand per verhuureenheid per 3 juni: - sociale huursector vrije huursector Gemiddelde woningwaardering in punten**) ,6 Gemiddelde huurprijs per punt in ** 3,1 3, 3,1 3,1 3, 2,9 Gemiddelde huurverhoging per 1 juli in %: - sociale huurwoningen 1,35 2,1 4,5 4,5 2,3 1,3 - vrije huursector 1,3,, 2,3 1,3 Huurachterstand in % bruto jaarhuur,14,15,39,39,33,24 Huurderving in % bruto jaarhuur 1,57 1,57 1,2 1,2,62 1,9 Aantal mutaties (per 1 woningen) Woningvoorraad Goedkoop***) Betaalbaar***) Duur***) Vrije sector***) Bedrijfsruimten *) In 215 en 216 inclusief 31 eenheden Kerverland **) Exclusief appartementen in vrije huursector 55 ***) Voor een nadere definiëring wordt verwezen naar het jaarverslag ****) Vanaf waardering vastgoed op basis van marktwaarde

56 JAARREKENING BALANS BALANS PER 31 DECEMBER 216 (EN 215) IN (na resultaatbestemming) ACTIVA 31 DECEMBER VASTE ACTIVA MATERIËLE VASTE ACTIVA DAEB vastgoed in exploitatie Niet-DAEB vastgoed in exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie TOTAAL MATERIËLE VASTE ACTIVA FINANCIËLE VASTE ACTIVA Overige vorderingen 1. TOTAAL FINANCIËLE VASTE ACTIVA 1. TOTAAL VASTE ACTIVA VLOTTENDE ACTIVA VOORRADEN Vastgoed bestemd voor de verkoop TOTAAL VOORRADEN VORDERINGEN Huurdebiteuren Overige vorderingen Overlopende activa TOTAAL VORDERINGEN LIQUIDE MIDDELEN TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA TOTAAL ACTIVA

57 JAARREKENING BALANS BALANS PER 31 DECEMBER 216 (EN 215) IN (na resultaatbestemming) PASSIVA 31 DECEMBER EIGEN VERMOGEN Overige reserves Herwaarderingsreserve TOTAAL EIGEN VERMOGEN VOORZIENINGEN Voorziening latente belastingverplichting Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw TOTAAL VOORZIENINGEN LANGLOPENDE SCHULDEN Leningen kredietinstellingen TOTAAL LANGLOPENDE SCHULDEN KORTLOPENDE SCHULDEN Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overlopende passiva TOTAAL KORTLOPENDE SCHULDEN TOTAAL PASSIVA

58 JAARREKENING WINST- EN VERLIESREKENING OVER 216 WINST- EN VERLIESREKENING OVER (IN ) OMSCHRIJVING Huuropbrengsten Opbrengsten servicecontracten Lasten servicecontracten Lasten verhuur en beheeractiviteiten Lasten onderhoudsactiviteiten Overige directe operationele lasten exploitatie bezit Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille Toegerekende organisatiekosten Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille Niet-gerealiseerde waardever. vastgoedportefeuille Waardeveranderingen vastgoedportefeuille Opbrengsten overige activiteiten Netto resultaat overige activiteiten Leefbaarheid Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten Saldo financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen Totaalresultaat

59 JAARREKENING Kasstroomoverzicht (directe methode) OMSCHRIJVING Ontvangsten / Uitgaven (bedragen x 1.) Kasstromen uit operationele activiteiten: Ontvangsten Huren Zelfstandige huurwoningen DAEB Zelfstandige huurwoningen niet-daeb Intramuraal DAEB Bedrijfsmatig onroerend goed Vergoedingen Overige bedrijfsontvangsten Renteontvangsten Saldo ingaande kasstromen Uitgaven Personeelsuitgaven Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Onderhoudslasten Overige bedrijfsuitgaven Renteuitgaven Verhuurdersheffing Leefbaarheid Saldo uitgaande kasstromen Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit (des)investeringsactiviteiten MVA ingaande kasstroom Verkoopontvangsten bestaande huurwoongelegenheden Verkoopontvangsten nieuwbouw Tussentelling ingaande kasstroom MVA MVA uitgaande kasstroom Nieuwbouw huur Woningverbetering Aankoop (niet)woongelegenheden Investeringen overig Tussentelling uitgaande kasstroom MVA Totaal kasstromen uit (des)investeringen FVA Saldo in- en uitgaande kasstroom FVA Kasstroom uit (des)investeringen Totaal kasstromen uit financieringsactiviteiten Ingaand Nieuwe te borgen leningen Uitgaand Aflossing geborgde leningen Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen Liquide middelen per 1-1 Liquide middelen per

60 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN ALGEMENE TOELICHTING Algemeen Woningbouwvereniging Reeuwijk is opgericht op 26 oktober Bij Koninklijk Besluit van 25 augustus 1972, nummer 156, is de toelating van de vereniging als instelling bedoeld in artikel 7 van de Woningwet gehandhaafd. De Vereniging is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer Wet- en regelgeving De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepalingen van de Woningwet, het Besluit toegelaten instellingen volkshuisvesting 215, de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 215, de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector ( WNT ), Titel 9 Boek 2 BW, Hoofdstuk 645 van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving en de stellige uitspraken van de overige hoofdstukken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar, met uitzondering van de toegepaste stelselwijzigingen zoals hierna nader uiteengezet. Stelselwijziging Als gevolg van de wijzigingen in de Woningwet, de invoering van het Besluit toegelaten instellingen volkshuisvesting 215 en de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 215, en de wijzigingen in Titel 9 Boek 2 BW en hoofdstuk 645 Toegelaten instellingen volkshuisvesting van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving is in de jaarrekening 216 een aantal stelselwijzigingen doorgevoerd. De stelselwijzigingen hebben betrekking op de volgende grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening: De tot en met 215 voor sociaal vastgoed gevolgde waardering tegen bedrijfswaarde is vanaf 216 niet meer toegestaan. Het vastgoed wordt in de jaarrekening 216 gewaardeerd tegen de marktwaarde in verhuurde staat, bepaald volgens de uitgangspunten van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde. De tot en met 215 voor commercieel vastgoed gevolgde waardering tegen marktwaarde op basis van RJ213 is vanaf 216 niet meer toegestaan. Het vastgoed wordt in de jaarrekening 216 gewaardeerd tegen marktwaarde in verhuurde staat, bepaald volgens de uitgangspunten van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde. De complexindeling is gedurende het verslagjaar gewijzigd. Deze wijziging is het gevolg van de in bijlage 1 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 215 voorgeschreven indeling van het vastgoed in waarderingscomplexen. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie werd in de jaarrekening 215 gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, dan wel lagere bedrijfswaarde (commercieel vastgoed: lagere marktwaarde op basis van RJ 213). In de jaarrekening 216 wordt vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de eigen exploitatie gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs- of vervaardigingsprijs, dan wel lagere marktwaarde. De lagere marktwaarde wordt bepaald volgens de uitgangspunten van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde. De voorziening voor onrendabele investeringen wordt gevormd voor vastgoed in ontwikkeling die nog niet in de balans zijn verwerkt. De voorziening wordt gevormd voor vastgoed waarvan de marktwaarde bepaald volgens de uitgangspunten van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde per balansdatum lager is dan de kostprijs, indien en voor zover het vastgoed in ontwikkeling nog niet in de jaarrekening is verwerkt. In de jaarrekening 215 werd de voorziening gevormd indien de bedrijfswaarde per balansdatum lager was dan de kostprijs. 6

61 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN De modellen voor de balans, de winst-en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn aangepast in overeenstemming met de modellen in bijlage 3 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 215. In de balans is het onderscheid tussen sociaal en commercieel vastgoed in exploitatie is vervangen door DAEB-vastgoed en niet-daeb-vastgoed in exploitatie. Onder het eigen vermogen wordt een herwaarderingsreserve opgenomen. Voorheen werd de omvang van de herwaarderingsreserve alleen vermeld in de toelichting. De winst-en-verliesrekening wordt opgesteld volgens het functionele model (voorheen: categoriale model). Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de directe methode (voorheen: indirecte methode). In de jaarrekening 215 vond de classificatie naar DAEB vastgoed en niet-daeb-vastgoed plaats op basis van het al dan niet overschrijden van de huurliberalisatiegrens per balansdatum. Classificatie van vastgoed in exploitatie naar DAEB vastgoed en niet-daeb vastgoed vindt in de jaarrekening 216 plaats op basis van het al dan niet overschrijden van de huurliberalisatiegrens op de contractdatum, waarbij woningen met een geliberaliseerd huurcontract echter met een huur die per balansdatum beneden de huurliberalisatiegrens ligt op balansdatum als DAEB vastgoed worden aangemerkt. Daarnaast wordt als DAEB vastgoed aangemerkt het vastgoed in exploitatie waarvoor woningverhuur plaatsvindt op basis van niet reguliere verhuur (bijvoorbeeld een zorgindicatie op basis van de Wet langdurige zorg, dus intramuraal zorgvastgoed). De wijzigingen in de waarderingsgrondslagen zoals hiervoor genoemd zijn als stelselwijziging verwerkt in het vermogen en resultaat, waarbij de vergelijkende cijfers van de balans per 31 december 215 en de winst-en-verliesrekening over 215 in de jaarrekening 216 zijn aangepast. Op basis van deze stelselwijziging is het eigen vermogen per 31 december 215 herrekend. Het eigen vermogen per 31 december 215 is toegenomen met een bedrag van 56,3 miljoen, van 36,5 miljoen naar 92,8 miljoen. Het resultaat over 215 bedraagt op basis van de nieuwe grondslagen 3,5 miljoen positief. Indien op de oude grondslagen zou zijn gewaardeerd, dan zou het resultaat over 215 1,7 miljoen positief zijn geweest. Stelselwijziging balans Jaarrekening 215 Na stelselwijziging Effect stelselwijziging Activa: Sociaal vastgoed in exploitatie Commercieel vastgoed in exploitatie Sociaal vastgoed in ontwikkeling Commercieel vastgoed in ontwikkeling DAEB vastgoed in exploitatie Niet-DAEB vastgoed in exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Totaal Passiva: Overige reserves Herwaarderingsreserve Voorziening onrendabele investeringen en herstructurering Voorziening latente belastingverplichtingen Totaal

62 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN Stelselwijziging balans Jaarrekening 215 Activa: Na stelselwijziging Effect stelselwijziging Sociaal vastgoed in exploitatie Commercieel vastgoed in exploitatie Sociaal vastgoed in ontwikkeling Commercieel vastgoed in ontwikkeling DAEB vastgoed in exploitatie Niet-DAEB vastgoed in exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Totaal Passiva: Overige reserves Herwaarderingsreserve Voorziening onrendabele investeringen en herstructurering Voorziening latente belastingverplichtingen Totaal Stelselwijziging W&V rekening 215 Jaarrekening 215 Na stelselwijziging Stelselwijziging Winst- en verliesrekening over 215 Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille Afschrijvingen materiële vaste activa in exploitatie Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille Uit overige reserves gerealiseerde herwaardering Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille Overige belastingen Overige posten boekjaar Resultaat Voor de individuele balansposten worden de verschillen met de oorspronkelijke cijfers in de jaarrekening 216 in de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten in de jaarrekening 216 vermeld 62

63 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN Schattingswijzigingen Er zijn geen schattingswijzigingen doorgevoerd. Schattingen Bij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de directeur-bestuurder van Woningbouwvereniging Reeuwijk zich verschillende oordelen en maakt schattingen die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten. Materiële vaste activa Algemene uitgangspunten Tenzij bij de afzonderlijke balansposten iets anders wordt vermeld gelden voor alle materiële vaste activa de volgende uitgangspunten. DAEB-vastgoed en niet-daeb vastgoed in exploitatie DAEB en niet-daeb vastgoed in exploitatie Binnen het vastgoed in exploitatie worden de volgende typen vastgoed onderscheiden: Woongelegenheden (eengezinswoningen, meergezinswoningen, studenteneenheden en extramurale zorgeenheden); Bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed; Intramuraal zorgvastgoed. Het vastgoed in exploitatie wordt op objectniveau geclassificeerd naar DAEB en niet-daeb vastgoed, rekening houdend met de criteria van de Beschikking van de Europese Commissie d.d. 15 december 29 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen. DAEB vastgoed betreft conform deze criteria de woningen met een huurprijs per contractdatum tot aan de huurliberalisatiegrens en het maatschappelijk vastgoed. Maatschappelijk vastgoed is bedrijfsonroerend goed dat wordt verhuurd aan maatschappelijke organisaties, waaronder zorg-, welzijn-, onderwijs- en culturele instellingen en dienstverleners en tevens is vermeld op de bijlage zoals deze is opgenomen in de EC-beschikking d.d. 15 december 29. Niet-DAEB vastgoed omvat overeenkomstig de eerder genoemde criteria de woningen met een huurprijs per contractdatum boven de huurliberalisatiegrens en het bedrijfsmatig vastgoed (niet zijnde maatschappelijk vastgoed). Woningbouwvereniging Reeuwijk hanteert de basisversie van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde voor alle woongelegenheden, maatschappelijk onroerend goed, parkeergelegenheden en intramuraal zorgvastgoed. Woningbouwvereniging Reeuwijk hanteert de full versie van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde voor het bedrijfsmatig onroerend goed, omdat de huursom van dit vastgoed meer bedraagt dan 5% van de totale huursom van de niet-daeb tak. Waardering bij eerste verwerking Bij de eerste verwerking wordt het vastgoed in exploitatie gewaardeerd tegen de kostprijs. De kostprijs omvat de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, inclusief transactiekosten. De verkrijgings- of vervaardigingsprijs wordt bepaald als de som van de bestede externe kosten en de direct hieraan toerekenbare kosten. De in de toekomst te maken kosten voor sloop worden ten laste van het resultaat verantwoord in het jaar dat de exploitatie door sloop wordt beëindigd. 63

64 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN Waardering na eerste verwerking Vastgoed in exploitatie worden op grond van artikel 35 lid 2 van de Woningwet na de eerste verwerking gewaardeerd tegen marktwaarde. Op grond van artikel 31 van het Besluit toegelaten instellingen volkshuisvesting 215 vindt de waardering plaats tegen de marktwaarde, die overeenkomstig artikel 14 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 215 plaatsvindt conform de methodiek die is opgenomen in bijlage 2 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 215 ( Handboek modelmatig waarderen marktwaarde ). Woningbouwvereniging Reeuwijk hanteert voor het merendeel van haar vastgoed in exploitatie de basisversie van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde. In de basisversie wordt de waardering van het vastgoed op portefeuilleniveau en de daaraan gerelateerde herwaarderingsreserve modelmatig bepaald. Bij deze waardering is geen taxateur betrokken en er worden dus geen vrijheidsgraden toegepast. Als gevolg hiervan bestaat het risico dat de modelmatig bepaalde marktwaarde van het vastgoed afwijkt van de marktwaarde die met betrokkenheid van een taxateur tot stand zou zijn gekomen. De waardevermindering of vermeerdering die voortvloeit uit de eerste waardering tegen marktwaarde wordt bepaald op complexniveau. De waardevermindering of - vermeerdering wordt in het resultaat verantwoord als Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille. Complexindeling Om de marktwaardewaardering van het onroerend goed in exploitatie te bepalen, zijn alle verhuureenheden opgedeeld in waarderingscomplexen. Een waarderingscomplex is een samenstel van verhuureenheden dat in principe bestaat uit vergelijkbare verhuureenheden voor wat betreft type vastgoed, bouwperiode en locatie, en dat als één geheel in verhuurde staat aan een derde partij kan worden verkocht. Alle verhuureenheden maken deel uit van een waarderingscomplex of zijn een afzonderlijk waarderingscomplex. Doorexploiteer- en uitpondscenario De marktwaarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen (DCF-methode). Voor woongelegenheden wordt de marktwaarde bepaald op basis van het doorexploiteerscenario en het uitpondscenario. De marktwaarde in verhuurde staat is de hoogste van de marktwaarde volgens het doorexploiteer- of uitpondscenario. Voor bedrijfsmatig en maatschappelijk vastgoed alsmede voor intramuraal zorgvastgoed wordt de marktwaarde bepaald volgens het doorexploiteerscenario. Verwerking van verplichtingen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom de projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de definitieve ontwerpfase en afgeleid het aanvragen van de bouwvergunning heeft plaatsgevonden. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de eigen exploitatie Typering Dit betreffen complexen in aanbouw die bestemd zijn om te worden ingezet als vastgoed in exploitatie. Waarderingsgrondslag Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie wordt bij eerste verwerking gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Voorts wordt rente tijdens de bouw toegerekend. Bijzondere waardevermindering Wanneer de marktwaarde van het vastgoed in ontwikkeling, bepaald op basis van dezelfde grondslagen als voor het vastgoed in exploitatie (inclusief macro economische 64

65 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN parameters), lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, vindt afwaardering naar deze lagere waarde plaats. Deze afwaardering wordt in de winst-en-verliesrekening verantwoord onder Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille. Onroerende zaken ten diensten van de exploitatie De onroerende zaken ten diensten van de exploitatie bestaan uit de investering in het kantoorpand, de inrichting van het kantoorpand (incl. automatisering). Het kantoorpand is gewaardeerd op verkrijgingsprijs of lagere realiseerbare waarde. Het kantoorpand is gewaardeerd tegen de (lagere) taxatiewaarde ten opzichte van de historische kostprijs, verminderd met lineaire afschrijvingen gedurende de verwachte toekomstige levensduur. De overige investeringen in activa ten diensten van de exploitatie zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de verwachte toekomstige levensduur. Latenties De actieve belastinglatenties hebben betrekking op tijdelijke verschillen tussen waardering in de jaarrekening en de fiscale waardering en op aanwezige compensabele verliezen. Belastinglatenties worden opgenomen indien en voor zover het waarschijnlijk is dat realisatie van de belastingclaim te zijner tijd zal kunnen plaatsvinden. De latenties zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. De latenties hebben overwegend een langlopend karakter. De berekening van latenties geschiedt tegen de laatstelijk bij wet vastgelegde tarieven. De opgenomen latenties hebben betrekking op langlopende schulden, compensabele verliezen, verwachte verkopen in de komende 5 jaar en verwachte (fiscale) waardestijging van het bezit. De latentie die voortvloeit uit het verschil tussen de nominale waarde en de fiscale waarde van langlopende schulden wordt gewaardeerd tegen de nominale waarde over de resterende looptijd per lening. Hierbij is er van uit gegaan dat amortisatie van het fiscale agio en disagio lineair plaats vindt. Financiële vaste activa Overige vorderingen De onder financiële vaste activa opgenomen vordering woningen omvat nog te ontvangen bedragen van verkochte woningen, die tot het moment van verkoop zullen worden aangehouden. Deze vorderingen worden initieel gewaardeerd tegen reële waarde. Bijzondere waardeverminderingen worden in mindering gebracht op de reële waarde en direct verantwoord in de winst en verliesrekening. Vlottende activa Vastgoed bestemd voor verkoop Vastgoed beschikbaar en bestemd voor de verkoop wordt gewaardeerd op vervaardigingsprijs of lagere opbrengstwaarde. De vervaardigingsprijs omvat alle kosten die samenhangen met de verkrijging of vervaardiging, alsmede gemaakte kosten om de voorraden op hun huidige plaats en in hun huidige staat te brengen. In de kosten van vervaardiging zijn begrepen directe loonkosten en toeslagen voor aan de productie gerelateerde indirecte vaste en variabele kosten, waaronder de kosten van het bedrijfsbureau, onderhoudsafdeling en interne logistiek alsmede de toegerekende rente. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs onder aftrek van direct toerekenbare verkoopkosten. Bij de bepaling van de opbrengstwaarde wordt rekening gehouden met de incourantheid van de voorraden. Vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. De vorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, veelal gelijk aan de nominale waarde. Een voorziening voor oninbaarheid gebaseerd op een statische beoordeling per balansdatum wordt in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. De vorderingen hebben een looptijd korter dan een jaar. 65

66 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en direct opeisbare deposito s met een looptijd korter dan 12 maanden. Rekening-courant schulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Eigen vermogen De onder het eigen vermogen opgenomen herwaarderingsreserve wordt gevormd voor het positieve verschil tussen de marktwaarde en de boekwaarde op basis van verkrijgings-of verwaardigingsprijs van het vastgoed. Bij het bepalen van de boekwaarde op basis van verkrijgings-of verwaardigingsprijs is geen rekening gehouden met afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. De herwaarderingsreserve wordt bepaald per waarderingscomplex. Bij realisatie van de herwaarderingsreserve (bij verkoop van het vastgoed) wordt het gerealiseerde deel van de herwaarderingsreserve rechtstreeks overgeboekt naar de overige reserves. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen en verliezen die op balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de hoogte redelijkerwijs kan worden geschat. Voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen Verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen nieuwbouw worden als bijzondere waardeverandering in mindering gebracht op de boekwaarde van het waarderingscomplex. Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende complex overtreffen wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. Er is sprake van een verwacht verlies indien de kostprijs de marktwaarde per balansdatum overtreft. De voorziening wordt gevormd zodra het project intern geformaliseerd (go- / no go besluit genomen) en extern gecommuniceerd is. Langlopende schulden Langlopende schulden worden bij de eerste waardering gewaardeerd tegen de reële waarde. Deze is over het algemeen gelijk aan de nominale waarde. Na eerste waardering worden de langlopende schulden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Indien geen sprake is van agio of disagio is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde. De aflossingsverplichting voor het komend jaar is opgenomen onder de kortlopende schulden. Leningen kredietinstellingen Deze zijn opgenomen voor de geamortiseerde kostprijs ultimo boekjaar. Kortlopende schulden Voor zover in het voorgaande niet anders is aangegeven, worden de overige passiva gewaardeerd op de geamortiseerde waarde. De overlopende passiva hebben een looptijd korter dan een jaar. Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen De winst-en-verliesrekening is opgesteld volgens het functionele model. Het jaarresultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin ze zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn. Het resultaat wordt tevens bepaald met inachtneming van de verwerking van ongerealiseerde waardeveranderingen van op marktwaarde gewaardeerde vaste activa. Opbrengst verantwoording algemeen Opbrengsten uit de levering van goederen worden verwerkt zodra alle belangrijke rechten en risico s met betrekking tot de eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper. Opbrengsten uit de levering van diensten geschieden 66

67 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. Bijzondere posten Bijzondere posten zijn baten of lasten die behoren tot de gewone bedrijfsuitoefening, maar op grond van de aard, omvang of incidentele karakter afzonderlijk worden toegelicht, teneinde een goed inzicht te geven in het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening van de corporatie en met name de ontwikkeling daarin. Bijzondere posten worden met het oog op de analyse en de vergelijkbaarheid van de resultaten zoveel als mogelijk naar aard en omvang afzonderlijk en ongesaldeerd toegelicht. Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille Huuropbrengsten De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum op basis van soort bezit en het huisinkomen. Opbrengsten servicecontracten Dit betreffen ontvangen bedragen van huurders en bewoners ter dekking van te maken en gemaakte servicekosten. Jaarlijks vindt verrekening plaats op basis van de daadwerkelijke bestedingen. Lasten servicecontracten Dit betreffen betaalde servicekosten welke verrekend worden met de huurders en bewoners.jaarlijks vindt verrekening plaats op basis van de daadwerkelijke bestedingen. De opbrengsten worden verantwoord onder de opbrengsten servicecontracten. Lasten verhuur en beheeractiviteiten Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten voor verhuur en beheeractiviteiten verantwoord. Lasten onderhoud Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Reeds aangegane verplichtingen waarvan de werkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd op balansdatum worden verwerkt onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Het klachten en mutatieonderhoud wordt onderscheiden in kosten van derden en eigen dienst, alsmede de kosten van het materiaalverbruik. In de winst en verliesrekening zijn de kosten van de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort salarissen en sociale lasten. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. Overige directe operationele lasten exploitatie bezit De overige bedrijfslasten operationele lasten exploitatie bezit worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Netto resultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling Onder deze rubriek worden de volgende resultaten opgenomen: Boekresultaat (omzet en uitgaven) van gerealiseerde verkopen; Toegerekende interne directe projectkosten ten behoeve van de ontwikkeling van het vastgoed; Toegerekende financieringskosten welke toe te rekenen zijn aan de feitelijke bouwperiode. Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille Onder deze rubriek worden de volgende verkoopresultaten opgenomen: Boekresultaat van gerealiseerde verkopen van vastgoed in exploitatie; 67

68 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN Nette verkoopopbrengst bij levering van Vastgoed bestemd voor de verkoop; Netto verkoop opbrengsten bij levering van Onderhanden projecten. De boekwinst van gerealiseerde verkopen van vastgoed in exploitatie betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de marktwaarde. Resultaten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Eventuele verliezen op nieuwbouw koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn. De opbrengst uit woningen verkocht onder voorwaarden wordt alleen als verkoopopbrengst verantwoord als alle belangrijke economische rechten zijn overgedragen aan de koper. Waardeveranderingen vastgoed portefeuille Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille De onder deze post verantwoorde bedragen hebben betrekking op afboekingen uit hoofde van bijzondere waardevermindering dan wel een terugneming daarvan. (Mutaties in) bijzondere waardeverminderingen ontstaan door een jaarlijkse toets van de bedrijfswaarde ten opzichte van de waarde gebaseerd op historische kostprijs minus cumulatieve afschrijvingen. Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille De jaarlijkse mutatie van de actuele waarde van de vastgoedobjecten in exploitatie (exclusief het effect van onrendabele investeringen) die gewaardeerd zijn op basis van marktwaarde in verhuurde staat worden verantwoord onder Nietgerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille. Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille bestemd voor verkoop Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille betreffen winsten of mogelijke verliezen, die ontstaan door een wijziging in de waarde van de vastgoedportefeuille bestemd voor verkoop in het verslagjaar. Leefbaarheid De onder leefbaarheid verantwoorde kosten betreffen kosten van fysieke ingrepen niet zijnde investeringen en uitgaven voor activiteiten in de omgeving van woongelegenheden van Woningbouwvereniging Reeuwijk, die de leefbaarheid in buurten en wijken ten goede komen. Saldo financiële baten en lasten Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Rentelasten en soortgelijke kosten Rentelasten en soortgelijke kosten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen die als onderdeel van de berekening van de effectieve rente worden meegenomen. Activeren van rentelasten Rentelasten worden geactiveerd voor kwalificerende activa gedurende de periode van vervaardiging van een actief, indien het een aanmerkelijke hoeveelheid tijd vergt om het actief gebruiksklaar of verkoopklaar te maken. De te activeren rente wordt berekend op basis van de verschuldigde rente over specifiek voor de vervaardiging opgenomen leningen en van de gewogen rentevoet van leningen die niet specifiek aan de vervaardiging van het actief zijn toe te rekenen, in verhouding tot de uitgaven en periode van vervaardiging. Geactiveerde rente wordt in de winst- en verliesrekening in mindering gebracht op de post rentelasten en soortgelijke kosten. 68

69 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN Belastingen In RJ is geregeld dat voor alle verrekenbare tijdelijke verschillen tussen de fiscale en commerciële waardering een latente belastingpost dient te worden gevormd tot het bedrag dat het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn voor verrekening. De waardering van latente belastingverplichtingen en latente belastingvorderingen is gebaseerd op de fiscale gevolgen van de per balansdatum voorgenomen wijze van realisatie of afwikkeling van de activa, voorzieningen, schulden of overlopende passiva. De voorgenomen wijze van realisatie of afwikkeling is gebaseerd op het strategisch voorraadbeleid. De horizon voor toetsing bedraagt derhalve een periode tussen de vijf tot maximaal tien jaren. Om deze reden is ten aanzien van de waarderingsverschillen uit hoofde van het bezit (onder andere openingsbalans materiële vaste activa per 1 januari 28) geen latenties in de jaarrekening verwerkt. De berekening van de latente belastingvorderingen en -verplichtingen geschiedt tegen de belastingtarieven die op het einde van het verslagjaar gelden, of tegen de tarieven die in de komende jaren gelden, voor zover deze al bij wet zijn vastgesteld. Latente belastingvorderingen uit hoofde van verrekenbare verschillen en beschikbare voorwaartse verliescompensatie worden opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er toekomstige fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee verliezen kunnen worden gecompenseerd en verrekeningsmogelijkheden kunnen worden benut. Latente belastingvorderingen zijn opgenomen onder de financiële vaste activa indien de verwachte looptijd > 1 jaar, latente belastingverplichtingen zijn opgenomen onder de voorzieningen. De fiscale positie is bepaald op basis van de geldende wet- en regelgeving, alsmede de Vaststellingsovereenkomst (2) voor woningcorporaties. Het effectieve belastingtarief bedraagt 25%. Financiële instrumenten en risicobeheersing Algemeen De financiële sturing van Woningbouwvereniging Reeuwijk vindt plaats op basis van adviezen van de treasurycommissie, een treasurystatuut, investeringsstatuut, financiële beleidsuitgangspunten en de meer jaren liquiditeitsbegroting. In het treasurystatuut is het gebruik van derivaten uitgesloten. Wel is het gebruik van financiering in de vorm van rollover leningen met deposito faciliteit toegestaan. Overeenkomstig RJ uiting wijzen een aantal passages in RJ 29 Financiële Instrumenten, welke zien op hedge accounting, het scheiden van embedded derivaten van het basiscontract en de toelichting op liquiditeits- en kasstroomrisico s uit hoofde van hedgerelaties. Woningbouwvereniging Reeuwijk gebruikt geen derivaten en heeft ook geen embedded derivaten in haar contracten. Derhalve heeft deze wijziging geen invloed. Valutarisico Woningbouwvereniging Reeuwijk is alleen werkzaam in Nederland en loopt geen valuta risico. Prijsrisico Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft geen effecten waardoor geen prijsrisico wordt gelopen. 69

70 JAARREKENING WAARDERINGSGRONDSLAGEN Renterisico s De renterisico s worden beheerst door een zo gelijk mogelijk spreiding in de vervalkalender van de leningenportefeuille aan te brengen Het jaarlijks bedrag waarover renterisico mag worden gelopen is gemaximeerd op 15 % van de omvang van de lening portefeuille ultimo van het jaar. Middels het looptijdenbeleid wordt gestreefd om het renterisico onder de 15 % te houden. Liquiditeitsrisico Het managen en beheersen van het liquiditeitsrisico vindt plaats op basis van de (meerjaren) liquiditeitsbegroting. Deze begroting wordt per kwartaal bijgesteld. Voor de beheersing van het liquiditeitsrisico op de korte termijn beschikt Woningbouwvereniging Reeuwijk over een Rekening courant faciliteit van 1... Voor de langere termijn wordt het liquiditeitsrisico beheerst middels de borgingsfaciliteit van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Relevante indicatoren voor het liquiditeitsrisico ultimo van het jaar kunnen als volgt weergegeven worden: Liquide middelen 2.5. Rekening courant faciliteit 1.. Lopende investeringsverplichtingen 27. Borgingstegoed WSW 759. Beschikbaarheidsrisico De genomen maatregelen rondom de Verhuurdersheffing vanuit de landelijke overheid en de omvangrijke saneringssteun door het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting leiden tot een significante aantasting van de operationele kasstroom van woningcorporaties. Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft haar financiële meer jaren prognose zodanig aangepast dat de beschikbaarheid van faciliteiten voor de financieringen herfinanciering gecontinueerd wordt. Woningbouwvereniging Reeuwijk voldoet in de meerjaren prognose aan de financiële kengetallen zoals deze door de externe toezichthouders gehanteerd worden. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de directe methode. De kasstromen zijn onderverdeeld in operationele-, investerings-, en financieringskasstromen. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Winstbelasting, ontvangen interest en betaalde interest worden opgenomen onder de kasstromen uit operationele activiteiten. Wet Normering Topinkomens Voor de toelichting in de jaarrekening is uitgegaan van de Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) zoals deze geldt voor 215 en de Regeling bezoldingsmaxima topfunctionarissen toegelaten instellingen volkshuisvesting 215. Als normenkader is regeling gehouden met a. Uitvoeringsbesluit WNT b. Regeling Bezoldigingscomponenten WNT c. Beleidsregels Toepassing WNT 7

71 JAARREKENING TOELICHTING OP DE BALANS TOELICHTING OP DE TE ONDERSCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS (IN ) ACTIVA MATERIELE VASTE ACTIVA 216 DAEB vastgoed in exploitatie niet-daeb vastgoed in exploitatie Totaal Stand per 31 december Effect stelselwijziging Herrekende stand per 1 januari Investeringen Uitgaven na eerste waardering Sloop en verkopen Overboeking van vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Waardemutaties als gevolg van aanpassingen van de marktwaarde Overige mutaties Stand per 31 december Aanschafwaarde Cumulatieve herwaarderingen Cumulatieve waardeverminderingen Stand per 31 december DAEB vastgoed in exploitatie niet-daeb vastgoed in exploitatie Totaal Stand per 31 december Effect stelselwijziging Herrekende stand per 1 januari Investeringen Uitgaven na eerste waardering Sloop en verkopen Overboeking van vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Waardemutaties als gevolg van aanpassingen van de marktwaarde Overige mutaties Stand per 31 december Aanschafwaarde Cumulatieve herwaarderingen Cumulatieve waardeverminderingen Stand per 31 december

72 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER SCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS Bij het bepalen van de marktwaarde in verhuurde staat is gebruik gemaakt van meerdere macro economische parameters volgens de uitgangspunten van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde. Parameters woongelegenheden per Prijsinflatie,6% 1,7% 1,53% 2,% 2,% 2,% 2,% Loonstijging 1,7% 1,57% 2,3% 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% Bouwkostenstijging 1,7% 1,57% 2,3% 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% 223 e.v. Leegwaardestijging 3,3% 2,6% 2,% 2,% 2,% 2,% 2,% Instandhoudingsonderhoud per vve Gem. mutatiekosten per vhe Gem. beheerskosten per vhe Gem.belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten per vhe Gemeente Bodegraven-Reeuwijk,28% Verhuurdersheffing,536,569,569,569,569,569,543 Huurstijging boven prijsinflatie 1,2%,8%,4%,%,%,%,% Huurderving, als % van de huursom 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% 1,% Gem. mutatiekans bij doorexploiteren per vhe Minimaal 2% en maximaal 12% Gem. mutatiekans bij uitponden Minimaal 2% en maximaal 14% Verkoopkosten bij uitponden 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Gem. disconteringsvoet 5,25% - 6,48% Parameters bedrijfsmatig en maatschappelijk vastgoed per Prijsinflatie,6% 1,7% 1,53% 2,% 2,% 2,% 2,% 223 e.v. Instandhoudingsonderhoud per vhe 5,- per m2 bvo Mutatieonderhoud per vhe Marketing Beheerskosten per vhe als % van markthuur Gem.belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten als % van de WOZ per vhe 1,- per m2 bvo 14% van de markthuur 2,5% - 3,% van de markthuur,37%,37%,37%,37%,37%,37%,37% Disconteringsvoet 7,99% - 8,13% Aanpassingen van deze parameters kunnen van significante invloed zijn op de waardering tegen marktwaarde in verhuurde staat. 72

73 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER SCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS Toelichting op de gehanteerde vrijheidsgraden (portefeuilleniveau) Woningbouwvereniging Reeuwijk hanteert voor het bepalen van de marktwaarde in verhuurde staat de basis variant. Voor het Niet-Daeb bedrijfsonroerend goed en maatschappelijk onroerend goed is toepassing van de full-variant voorgeschreven in verband met het feit dat de huursom van dit vastgoed meer dan 5% van de totale huursom van het niet-daeb bezit bedraagt. Woningbouwvereniging Reeuwijk beschikt niet over taxatierapporten waarbij door de taxateur de vrijheidsgraden zijn benoemd, en om die reden is de vermelding van de gehanteerde vrijheidsgraden achterwege gebleven. Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde van het vastgoed in exploitatie bedraagt per 31 december ,1 mln. (215 64,3 mln.). Bij de bedrijfswaardeberekening zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: e.v. Huurstijging,6% 1,7% 1,53% 2,% 2,% 2,% 2,% Huurderving,75%,75%,75%,75%,75%,75%,75% Verhuurderheffing 5,43% 5,91% 5,91% 5,92% 5,92% 5,93% 5,67% Lastenstijging 1,6% 1,9% 2,2% 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% Lastenstijging onderhoud 1,6% 1,9% 2,2% 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% - Het planmatig onderhoud is gebaseerd op de technische meerjarenbegroting waarbij de onderhoudsbegroting in 216 geactualiseerd is. - De restwaarde op basis van geschatte grondwaarde aan het einde van de exploitatieperiode of de verwachte opbrengst bij verkoop. - De te betalen vennootschapsbelasting maken geen deel uit van de bedrijfswaarde. - De mutatiegraad bedraagt per complex tussen de 2 en 21%. Het ongewogen gemiddelde is 4,8%. - De periode waarover contant gemaakt wordt, loopt parallel met de geschatte resterende levensduur van de complexen. De minimale levensduur is gesteld op 15 jaar, tenzij vanuit planvorming een kortere levensduur gerechtvaardigd is. De investeringen in de onroerende zaken in exploitatie in het boekjaar betreffen nieuwbouwwoningen en woningverbeteringen. Van de woningen en woongebouwen in exploitatie zijn op woningen geselecteerd voor verkoop. In 216 en 215 zijn respectievelijk 5 en 5 woningen verkocht. We verwachten in woningen te verkopen met een verwachte opbrengst van 686. en een boekwaarde van Zekerheden: In 213 is aan het WSW voor het niet-daeb bezit een onherroepelijke volmacht verstrekt voor het vestigen van hypotheek en pandrecht voor een bedrag ad Verzekering: De vaste activa zijn verzekerd voor brand-, bliksem-, ontploffing-, storm- en vliegtuigschade. Alle woningen zijn verzekerd zonder opname van een verzekerd bedrag. In geval van schade zal de verzekeraar geen beroep doen op onderverzekering. 73

74 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER SCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS MATERIELE VASTE ACTIVA IN ONTWIKKELING EN ONROERENDE EN ROERENDE ZAKEN T.D.V. DE EXPLOITATIE OMSCHRIJVING Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal Stand per 31 december Effect stelselwijziging Herrekende stand per 1 januari Investeringen Desinvesteringen Uitgaven na eerste waardering Buitengebruikstellingen en afstotingen Overboeking van vastgoed in ontwikkeling naar vastgoed bestemd voor eigen exploitatie Waardemutaties als gevolg van aanpassingen van de marktwaarde Afschrijvingen Overige mutaties Stand per 31 december Aanschafwaarde Cumulatieve herwaarderingen Cumulatieve waardeverminderingen/afschrijvingen Stand per 31 december Verzekering De onroerende zaken ten dienste van de exploitatie zijn ultimo boekjaar voor verzekerd. In dit verzekerde bedrag zijn tevens de twee boven het kantoor gelegen woningen begrepen. De roerende zaken ten dienste van de exploitatie zijn ultimo boekjaar voor verzekerd. De specificatie van de verzekeringen van de onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie is als volgt: Kantoorpand Uitgebreide gevaren Inventarissen Uitgebreide gevaren Marktwaarde De waarde van de onroerende zaken ten dienste van de exploitatie bedraagt op basis van de WOZ waarde per

75 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER SCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS Financiële vaste activa Overige vorderingen 1. VLOTTENDE ACTIVA Voorraad Vastgoed bestemd voor de verkoop Vorderingen 31-dec dec-215 Huurdebiteuren Overige vorderingen Overlopende activa Totaal Huurdebiteuren 31-dec dec-215 (Ex) huurders ter incasso bij de deurwaarder Huurders met een betalingsregeling >2 maanden huurachterstand Huurders met 1 maand of minder achterstand Af: voorziening dubieuze huurdebiteuren Totaal De huurachterstand in een percentage van de te incasseren jaarhuur bedraagt per 31 december 216,15%. Op 31 december 215 was dit,22%. Overige vorderingen 31-dec dec-215 Overige debiteuren Af: voorziening dubieuze overige debiteuren Totaal Overlopende activa 31-dec dec-215 Vooruitbetaalde verzekeringspremies Terug te vorderen BTW Maximalocatie Overige overlopende activa Totaal De vordering inzake BTW Maximalocatie betreft een langlopende discussie met de belastingdienst. Eind 215 is definitief vastgesteld dat de vordering terecht is en het bedrag is in 216 ontvangen. 75

76 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER SCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS Liquide middelen 31-dec dec-215 Kas Banken (rekening - courant) Banken (ondernemersdeposito) Totaal De liquide middelen staan ter vrije beschikking van Woningbouwvereniging Reeuwijk. PASSIVA Eigen vermogen (Na voorgestelde resultaatbestemming) 31-dec dec-215 Overige reserves Herwaarderingsreserve Totaal Overige reserves 31-dec dec-215 Stand per 31 december Gevolgen stelselwijziging Stand per 1 januari Uit resultaatbestemming Overige mutaties Stand per 31 december Herwaarderingsreserve 31-dec dec-215 Stand per 31 december Effect stelselwijziging Herrekende stand per 1 januari Mutatie door herwaardering Realisatie door verkoop Stand per 31 december Voorzieningen Voorzieningen 31-dec dec-215 Latente belastingverplichtingen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Totaal Voorziening latente belastingverplichting Van de actieve latenties zal naar verwachting 945. binnen een jaar worden verrekend. Voorziening latente belastingverplichtingen 31-dec dec-215 Passieve latentie tijdelijke verschillen waardering leningen o/g (fiscaal disagio) Passieve latentie tijdelijke verschillen waardering vastgoed in exploitatie Actieve latentie tijdelijke verschillen te verkopen woningen Actieve latentie te verrekenen verliezen Totaal

77 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER SCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw De voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw betreft het per saldo verlieslatende deel van investeringen in nieuwbouw huurwoningen waarvoor nog onvoldoende uitgaven zijn gedaan om het bedrag daarop in mindering te brengen. Dit waardeverminderingsverlies is het gevolg van de onrendabele bouw van DAEB vastgoed. Het verloop van de voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw is als volgt samengesteld: Voorziening onrendabele investering nieuwbouw 31-dec dec-215 Boekwaarde per 1 januari Effect stelselwijziging Stand per 1 januari 216 Voorziening Boekwaarde per 31 december - - LANGLOPENDE SCHULDEN Leningen kredietinstellingen 31-dec dec-215 Het verloop van de post leningen kredietinstellingen is als volgt: Saldo per 1 januari Mutaties in het boekjaar: Nieuwe leningen o/g Contractuele aflossingen Saldo per 31 december Af: Binnen het jaar vervallend, derhalve kortlopend Saldo per 31 december op lange termijn Leningen gesplitst naar soort: Annuïtaire leningen Fixe leningen Overige Totaal Leningen gesplitst naar restant looptijd: Korter dan 1 jaar Van 1 tot 5 jaar Van 5 tot 1 jaar Van 1 tot 15 jaar Langer dan 15 jaar Totaal Rentevoet en aflossingssysteem: De gemiddelde rentevoet van de opgenomen leningen kredietinstellingen bedraagt in het boekjaar 3,15% (voorgaand boekjaar 3,62%). De leningen kredietinstellingen worden afgelost op basis van annuïteiten-, lineaire- of fixe methodiek (hoofdsom ineens geheel aflosbaar ultimo looptijd). Zekerheden Het totaal bedrag aan leningen ultimo 216 van wordt geborgd door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Disagio Het disagio komt ten laste van het jaar waarin de nieuwe leningen ontvangen zijn. 77

78 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER SCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS Marktwaarde van de leningen Marktwaarde van de leningen ultimo van het jaar is (incl. opgelopen rente). In 215 was dit KORTLOPENDE SCHULDEN Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overlopende passiva 31-dec dec Totaal Schulden aan kredietinstellingen 31-dec dec-215 Kortlopende gedeelte van de langlopende leningen o/g Totaal De maximale kredietfaciliteit bedraagt 1... Er zijn geen zekerheden en verklaringen verstrekt ter zekerheid. Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen 31-dec dec-215 Loonheffing en premies sociale verzekeringen Pensioenpremie Omzetbelasting Totaal Overlopende passiva 31-dec dec-215 Niet vervallen rente Vooruit ontvangen huur Nog te verrekenen servicekosten/glasfonds Overige overlopende passiva Totaal Niet uit de balans blijkende rechten, verplichtingen en risico s Pensioenen Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft één pensioenregeling, namelijk een pensioenregeling van het bedrijfstakpensioenfonds voor de Woningcorporaties. Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft voor al haar werknemers een toegezegde pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers bouwen jaarlijks een pensioenrecht op over het loon van dat jaar (middelloonregeling). De verplichtingen, welke voortvloeien uit deze rechten van haar personeel, zijn ondergebracht bij de Stichting 78

79 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER SCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW). Woningbouwvereniging Reeuwijk betaalt hiervoor premies waarvan de werkgever iets meer en de werknemer iets minder dan de helft betaalt. De pensioenrechten worden jaarlijks geïndexeerd, indien en voor zover de dekkingsgraad van het pensioenfonds (het vermogen van het pensioenfonds gedeeld door haar financiële verplichtingen) dit toelaat. Naar de stand van ultimo 216 is de dekkingsgraad van het pensioenfonds 19,5%. In 216 dient het pensioenfonds een dekkingsgraad van ten minste 125% te hebben. Het fonds heeft dus een reservetekort. SPW dient voor 1 april 217 een herstelplan bij de toezichthouder in, waarmee zal worden aangetoond dat SPW binnen 1 jaar uit het reservetekort kan komen. Op de Nederlandse pensioenregelingen zijn de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van toepassing en worden op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen betaald door Woningbouwvereniging Reeuwijk. De premies worden verantwoord als personeelskosten zodra deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een teruggave leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen. Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen, anders dan eventueel hogere toekomstige premies. Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) WSW-deelnemers hebben naar het WSW een zogeheten obligoverplichting. Deze verplichting is voorwaardelijk. Zolang het risicovermogen van het WSW voldoende is om eventuele betalingsverplichtingen van WSW-deelnemers over te nemen, wordt geen beroep gedaan op deze obligo-verplichting. Het WSW verwacht voor de komende vijf jaar conform de actuele meerjarenliquiditeitsprognose geen beroep te doen op deze obligoverplichting en hoeft deze verplichting daarom niet te worden opgenomen in de balans. De hoogte van het obligotarief is vastgesteld op 3,85% te berekenen over het schuldrestant van de geborgde leningen en het bedrag bedraag voor 216 1,1 mln. (215: 1,1 mln.) Liquide middelen Met de BNG is een kredietfaciliteit afgesproken van 1, miljoen. Er zijn geen aanvullende zekerheden verstrekt. Investeringsverplichtingen Voor de lopende nieuwbouwprojecten bestaat een resterende investeringsverplichting van 27.. Maxima fase 2 woning aan de Kosterdijk Deze woning is door de gemeente in het verleden aangekocht. Met de Woningbouwvereniging Reeuwijk is overeengekomen dat zij voor 5% participeert in mogelijke winsten- of verliezen indien deze woningen onverhoopt verkocht zouden moeten worden. Gezien de huidige marktomstandigheden schatten wij het verlies bij verkoop op 1. voor deze woning. Koopgarant en Koop/Goedkoop Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft 2 woningen verkocht met toepassing van de Koopgarantregeling waarbij een terugkooprecht en een terugkoopverplichting geldt. Het terugkooprecht heeft een waarde van De terugkoopverplichting heeft een waarde van Daarnaast zijn 26 woningen verkocht met de constructie Koop/ Goedkoop, wat betekent dat de gronden onder de woning in erfpacht zijn uitgegeven. Woningbouwvereniging Reeuwijk heeft voor deze woningen het terugkooprecht. De waarde van de erfpachtgronden is in deze jaarrekening verantwoord onder de vastgoedbeleggingen. Resultaatbestemming De resultaatbestemming is vooruitlopend op en onder voorbehoud van de vaststelling door de Raad van Commissarissen en de goedkeuring van de ledenvergadering, reeds in de jaarrekening verwerkt. Het resultaat 216 ten bedrage van is aan het eigen vermogen toegevoegd. In de statuten is geen bepaling over de resultaatsbestemming opgenomen. 79

80 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER- SCHEIDEN POSTEN VAN DE WINST- EN VERLIESREKENING Huuropbrengsten Te ontvangen huur: Sociaal vastgoed Commercieel vastgoed Vergoeding erfpacht Af: Huurderving wegens leegstand Huurderving wegens oninbaarheid Totaal huuropbrengsten Opbrengsten Servicecontracten Te ontvangen vergoeding overige goederen, leveringen en diensten Af: te verrekenen met huurders Contributies Af: - Vergoedingsderving wegens leegstand Totaal opbrengsten servicecontracten Lasten Servicecontracten Servicekosten Totaal lasten servicecontracten Lasten verhuur en beheer activiteiten Belastingen Verzekeringen Verhuurdersheffing Doorbelaste salariskosten incl sociale lasten en pensioen Overige indirecte kosten Totaal verhuur en beheeractiviteiten Lasten onderhoudsactiviteiten Niet-planmatig onderhoud (kortcyclisch) Planmatig onderhoud (cyclisch) VVE-bijdrage onderhoud Doorbelaste salariskosten incl sociale lasten en pensioen Overige indirecte kosten Totaal lasten onderhoudsactiviteiten

81 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER- SCHEIDEN POSTEN VAN DE WINST- EN VERLIESREKENING Overige directe operationele lasten exploitatie bezit Overige indirecte kosten Totaal overige directe operationele lasten exploitatie bezit Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille Opbrengst verkoop huurwoningen/grond Kosten: actuele waarde ( marktwaarde) Marktwaarde erfpacht Direct toerekenbare kosten (taxatie-, makelaarskosten en kosten leegstand)) Totale kosten Netto-opbrengst verkochte huurwoningen Taxatie- en advieskosten overige bestaand woningbezit Doorbelaste salariskosten incl sociale lasten en pensioen Overige indirecte kosten Totaal netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille Waardeveranderingen vastgoedportefeuille Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille Niet-gerealiseerde waardever. vastgoedportefeuille Doorbelaste salariskosten incl sociale lasten en pensioen Overige indirecte kosten Totaal waardeveranderingen vastgoedportefeuille Opbrengsten overige activiteiten Btw teruggaaf project Maxima Overige opbrengsten Vergoeding erfpacht Doorbelaste salariskosten incl sociale lasten en pensioen Overige indirecte kosten Totaal opbrengsten overige activiteiten Lasten leefbaarheid Doorbelaste salariskosten incl sociale lasten en pensioen Overige indirecte kosten Totaal lasten leefbaarheid Rentebaten Overige renteopbrengsten Totaal rentebaten

82 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER- SCHEIDEN POSTEN VAN DE WINST- EN VERLIESREKENING Rentelasten Langlopende schulden: Rente leningen institutionele beleggers Overige rentelasten Totaal rentelasten Vennootschapsbelasting Passieve latentie tijdelijke verschillen waardering leningen o/g (fiscaal disagio) Actieve latentie te verrekenen verliezen Passieve latentie tijdelijke verschillen waardering vastgoed in exploitatie Actieve latentie tijdelijke verschillen te verkopen woningen Vennootschapsbelasting boekjaar Onderstaand de opbouw van de personeelskosten, met daaronder de tabel waar de personeelskosten in de functionele winst- en verliesrekening worden gepresenteerd. Lonen, salarissen, pensioen- en sociale lasten Bruto salarissen Pensioenlasten Sociale lasten Totaal personeelskosten De personeelskosten zijn als volgt gealloceerd: Lasten servicekosten Lasten verhuur en beheeractiviteiten Lasten onderhoudsactiviteiten Toegerekende organisatiekosten (vastgoed in ontwikkeling) Toegerekende organisatiekosten (verkoopactiviteiten) Leefbaarheid Totaal personeelskosten Afschrijvingen op materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal afschrijvingen De onder algemene kosten verantwoorde kosten van BTB -Accountants kunnen als volgt gespecificeerd worden op basis van de facturen in het boekjaar (kasstelsel): Omschrijving 216 BTB Accountants 215 BTB Accountants Wettelijke controle boekjaar Wettelijke controle voorgaand boekjaar Andere controleopdrachten Totaal

83 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER- SCHEIDEN POSTEN VAN DE WINST- EN VERLIESREKENING Overige informatie Werknemers Gedurende het jaar 216 had Woningbouwvereniging Reeuwijk gemiddeld 6,9 werknemers in dienst (215:7,78). Dit aantal is gebaseerd op het aantal fulltime equivalenten. Geen van de werknemers is buiten Nederland werkzaam. Deze medewerkers zijn te verbijzonderen naar de volgende afdelingen: Afdeling Directie Financiële administratie Verhuur en balie Technische Dienst Huishoudelijk 1, 1,56 2,17 2,6,11 1, 1,56 2,17 2,94,11 Totaal 6,9 7,78 Bestuurders en commissarissen Lasten ter zake van bezoldiging en ter zake van persioenen van: Bestuurder (215: 1.657) Commissarissen en voormalige commissarissen (215: ) De bezoldiging van de bestuurder omvat: - periodiek betaalde beloningen (zoals salarissen, sociale lasten, vakantiegeld, doorbetaling bij vakantie en ziekte, ter beschikking stelling van auto en presentiegelden), - beloningen betaalbaar op termijn (zoals pensioenlasten, VUT, variabele (lange termijn) beloningen, sabbatical leave en jubileumuitkeringen), - uitkeringen bij beëindiging van het dienstverband en - winstdelingen en bonusbetalingen. 83

84 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER- SCHEIDEN POSTEN VAN DE WINST- EN VERLIESREKENING WNT-verantwoording 216 Woningbouwvereniging Reeuwijk Per 1 januari 213 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op Woningbouwvereniging Reeuwijk van toepassing zijnde regelgeving: het WNT-maximum voor de woningcorporaties, klasse B. Het bezoldigingsmaximum in 216 voor Woningbouwvereniging Reeuwijk is 94.. Het weergegeven individuele WNT-maximum is berekend naar rato van de omvang en duur van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1, fte. Het individuele WNT-maximum voor de leden van Raad van Commissarissen bedraagt voor de voorzitter 15% en voor de overige leden 1% van het bezoldigingsmaximum, berekend naar rato van de duur van het dienstverband. Leidinggevende topfunctionarissen bedragen x 1 Functie(s) Aanvang en einde functievervulling in 216 Omvang dienstverband (in fte) Gewezen topfunctionaris? (Fictieve) dienstbetrekking? V. van Luit Directeur-bestuurder 1/1 31/12 1 nee ja Individueel WNT-maximum 94. Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Subtotaal -/- Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging Verplichte motivering indien overschrijding n.v.t. Gegevens 215 Aanvang en einde functievervulling in 215 Omvang dienstverband 215 (in fte) Bezoldiging 215 Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Onverschuldigde betaling Totaal bezoldiging 215 1/1 31/

85 JAARREKENING TOELICHTING OP DE TE ONDER- SCHEIDEN POSTEN VAN DE WINST- EN VERLIESREKENING bedragen x 1 W. Gestel P. van Aart C.W. Bezemer C.A. Heij T. van Craaikamp C.J.M. Karsten Functie(s) Voorzitter RvC Lid RvC Lid RvC Lid RvC Lid RvC Vicevoorzitter Aanvang en einde functievervulling in 216 1/1-31/12 1/1-31/12 1/1-31/12 1/1-31/12 11/5-31/12 n.v.t. Individueel WNT-maximum Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenverg. Beloningen betaalbaar op term Subtotaal /- Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging Motivering overschrijding n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Gegevens 215 Aanvang en einde functievervulling in 215 1/1 31/12 1/1-31/12 1/1-31/12 1/1-31/12 n.v.t. 1/1-31/12 Bezoldiging 215 Beloning Belastbare onkostenverg Beloningen betaalbaar op term Totaal bezoldiging ) De belastbare onkostenvergoedingen zijn aangepast in de gegevens 215. Deze waren onterecht niet opgenomen in de WNT toelichting 215. Deze correcties leiden niet tot (wijzigingen in) onverschuldigde betalingen. Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT Naast de hierboven vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen met dienstbetrekking die in 216 een bezoldiging boven het individuele WNT-maximum hebben ontvangen. Er zijn in 216, naast de hierboven vermelde (gewezen) topfunctionarissen, geen ontslaguitkeringen betaald aan overige functionarissen die op grond van de WNT dienen te worden vermeld, of die in eerdere jaren op grond van de WOPT of de WNT vermeld zijn of hadden moeten worden. 85

86 OVERIGE GEGEVENS Accountants Aan de Raad van Commissarissen van Woningbouwvereniging Reeuwijk Koningin Wilhelminahof SZ Reeuwijk Baker Tilly Berk N.V. Scheveningseweg 8-82 Postbus CK Den Haag T: +31 () F: +31 () E: denhaag@bakertillyberk.nl KvK: CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT A. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 216 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 216 van Woningbouwvereniging 'Reeuwijk' te Reeuwijk gecontroleerd. Naar ons oordeel geeft de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Woningbouwvereniging 'Reeuwijk' te Reeuwijk op 31 december 216 en van het resultaat over 216 in overeenstemming met artikel 35 van de Woningwet, artikel 3 en 31 van het Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting, artikel 14 en 15 van de Regeling Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting, de bepalingen van en krachtens de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) en richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving. De jaarrekening bestaat uit: 1. de balans per 31 december 216; 2. de winst- en verliesrekening over 216; 3. het kasstroomoverzicht over 216; en 4. de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden en rubriek A van het accountantsprotocol zoals opgenomen in bijlage 4 bij de Regeling Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening. An independent member of Baker Tilly International Alle diensten worden verricht op basis van een overeenkomst van opdracht, gesloten met Baker Tilly Berk N.V., waarop van toepassing zijn de algemene voorwaarden, gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel onder nr In deze voorwaarden is een beperking van aansprakelijkheid opgenomen. 86

87 OVERIGE GEGEVENS Accountants Wij zijn onafhankelijk van Woningbouwvereniging 'Reeuwijk' te Reeuwijk zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Paragraaf inzake benadrukking bepaalde aangelegenheden Wij vestigen de aandacht op de grondslagen voor balanswaardering op pagina 63 en 64 van de jaarrekening, waarin staat beschreven dat Woningbouwvereniging 'Reeuwijk' het merendeel van haar onroerende zaken in exploitatie op grond van artikel 35 lid 2 van de Woningwet conform bijlage 2 van de Regeling Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting na de eerste verwerking waardeert tegen actuele waarde onder toepassing van de basisversie van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde. Ons oordeel is niet aangepast als gevolg van deze aangelegenheid. B. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie die bestaat uit: het bestuursverslag (hoofdstuk 1 tot en met 1); de overige gegevens. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die op grond van artikel 35 en 36 van de Woningwet is vereist. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten uit rubriek A van het accountantsprotocol zoals opgenomen in bijlage 4 bij de Regeling toegelaten Instellingen volkshuisvesting en de Nederlandse Standaard 72. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening. Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met artikel 35 en 36 van de Woningwet. An independent member of Baker Tilly International 2/4 87

88 OVERIGE GEGEVENS Accountants C. Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening Verantwoordelijkheden van het bestuur en de raad van commissarissen voor de jaarrekening Het bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met artikel 35 lid 1 en 2 van de Woningwet, artikel 3 en 31 van het Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting, artikel 14 en 15 van de Regeling Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting, de bepalingen van en krachtens de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) en richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving. In dit kader is het bestuur verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de toegelaten instelling in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van artikel 35 van de Woningwet moet het bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuur het voornemen heeft om de toegelaten instelling te liquideren of de activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. Het bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de toegelaten instelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de toegelaten instelling. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fouten of fraude en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, rubriek A van het accountantsprotocol zoals opgenomen in bijlage 4 bij de Regeling toegelaten Instellingen volkshuisvesting, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. An independent member of Baker Tilly International 3/4 88

89 OVERIGE GEGEVENS Accountants Onze controle bestond onder andere uit: het identificeren en inschatten van de risico s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de toegelaten instelling; het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; het vaststellen dat de door het bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de toegelaten instelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een toegelaten instelling haar continuïteit niet langer kan handhaven; het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren met de Raad van Commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. Den Haag, 15 juni 217 Baker Tilly Berk N.V. Was getekend, R. Buitenhuis RA An independent member of Baker Tilly International 4/4 89

90 Woningbouwvereniging Reeuwijk Koningin Wilhelminahof SZ Reeuwijk