Agrohandelsrapport 2009

Transcriptie

1 Agrohandelsrapport 2009 Departement Landbouw en Visserij afdeling Monitoring en Studie Vincent Samborski Johan Janssens Jonathan Platteau

2 Agrohandelsrapport 2009 Vincent Samborski, Johan Janssens, Jonathan Platteau September 2010 Rapport, 60 blz Depotnummer: D/2008/3241/354 Departement Landbouw en Visserij afdeling Monitoring en Studie Ellipsgebouw (6de verdieping) Koning Albert II - laan 35, bus Brussel Tel Fax ams@vlaanderen.be Vermenigvuldiging en/of overname van gegevens zijn toegestaan mits de bron expliciet vermeld wordt: Samborski V., Janssens J. & Platteau J. (2010) Agrohandelsrapport 2009, Departement Landbouw en Visserij, afdeling Monitoring en Studie, Brussel. Graag vernemen we het als u naar dit rapport verwijst in een publicatie. Als u een exemplaar ervan opstuurt, nemen we het op in onze bibliotheek. Wij doen ons best om alle informatie, webpagina's en downloadbare documenten voor iedereen maximaal toegankelijk te maken. Indien u echter toch problemen ondervindt om bepaalde gegevens te raadplegen, willen wij u hierbij graag helpen. U kunt steeds contact met ons opnemen. Wilt u op de hoogte gehouden worden van onze nieuwste publicaties, schrijf u dan in op de AMS-nieuwsflash via de onderstaande link: 2

3 AGROHANDELSRAPPORT

4 Inhoudsopgave Samenvatting... 5 Inleiding Totale Belgische handel Belgische agrarische handel Totale Belgische agrarische handel Akkerbouwproducten Dierlijke producten Tuinbouwproducten Agro-industriële producten Andere landbouw- en visserijproducten Onze buurlanden en de nieuwe EU-lidstaten Aandeel van Vlaanderen Europese agrarische handel Totale agrarische handel Akkerbouwproducten Dierlijke producten Tuinbouwproducten Agro-industriële producten Andere landbouw- en visserijproducten Aandeel in totale handel De EU in vergelijking met andere agrohandelsnaties Aandeel in wereldhandel Vooruitblik op Lijst met figuren Lijst met tabellen

5 Samenvatting De Belgische handel in landbouwproducten laat in 2009 een positief saldo optekenen, al is het handelsoverschot in vergelijking met 2008 afgenomen met 3,6%. Het bedraagt nu 3,4 miljard euro. Het totale Belgische handelssaldo is in 2009 opnieuw toegenomen tot 12,8 miljard euro. Dat is bijna hetzelfde niveau als voor de economische crisis. Dat blijkt uit cijfers van Eurostat, die verwerkt zijn in het jaarlijkse Agrohandelsrapport. De in- en uitvoer van landbouwproducten kennen een opvallende daling ten opzichte van In 2009 is de uitvoer van landbouwproducten goed voor 30,6 miljard euro (-11,4%), terwijl de invoer op 27,2 miljard euro (-12,5%) afklokt. Het aandeel van de invoer van landbouwproducten in de totale Belgische handel is toegenomen en bedraagt 10,8% en dat van de uitvoer zelfs 11,6%, wat wijst op het niet te onderschatten belang van de agrosector voor de Belgische export. De toename is het gevolg van een snellere daling van in- en uitvoer van de totale Belgische buitenlandse handel dan de in- en uitvoer van agrarische producten. Uit cijfers van de Nationale Bank van België blijkt dat Vlaanderen verantwoordelijk is voor 80% van zowel de nationale invoer als uitvoer van landbouwproducten. Meer nog dan in de totale Belgische handel zijn de EU-lidstaten de belangrijkste partners in de landbouwhandel. 74% van de ingevoerde landbouwproducten is uit de EU afkomstig en 86% van de uitgevoerde landbouwproducten gaat naar EU-lidstaten. Hoge brandstofprijzen en het drukken van transportkosten zorgen ervoor dat buitenlandse handel preferentieel met de directe buurlanden gebeurt. Binnen de EU zijn vooral de buurlanden van groot belang. 61% van de landbouwinvoer komt uit Nederland, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Dat vijftal is met 70% ook de grootste afzetmarkt voor Belgische landbouwproducten. De twaalf nieuwe EU-lidstaten nemen aan belang toe, al blijft hun aandeel in onze invoer (2,9%) en uitvoer (4,3%) beperkt. Wat de landen buiten de EU betreft is de invoer (26,2% van de totale landbouwimport) traditioneel groter dan de uitvoer (13,5% van de totale landbouwexport), zodat het handelstekort met die landen 3 miljard euro bedraagt. Duitsland en het Verenigd Koninkrijk dragen het meest bij tot het Belgische handelsoverschot voor landbouwproducten, met een positief saldo van respectievelijk 1,8 miljard euro en 1,7 miljard euro. Polen (249 miljoen euro) is onze belangrijkste handelspartner in Oost-Europa. Een handelstekort bij landbouwproducten heeft België in de EU enkel met Nederland (-233 miljoen euro), Litouwen (-71 miljoen euro) en Bulgarije (-36 miljoen euro). Binnen de EU zijn Frankrijk, Nederland en Duitsland de drie belangrijkste in- en uitvoerlanden. In 2009 is voor 9,8 miljard euro aan akkerbouwproducten ingevoerd in België. Hiermee is akkerbouw goed voor 36% van de totale invoer van landbouwproducten. Graanproducten worden op grote schaal uit Frankrijk ingevoerd. Kool- en raapzaad, soja, koffie, cacao en oliehoudende bijproducten worden daarnaast ook massaal ingevoerd uit niet-eu-landen. Akkerbouw neemt met 10,2 miljard euro een derde van de totale uitvoer van landbouwproducten voor zijn rekening. Graanproducten zijn het belangrijkste exportproduct, vooral dankzij banketbakkerswerk, mout, tarwemeel en deegwaren. De voornaamste landen die bijdragen tot het handelsoverschot zijn het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland. Dierlijke producten zijn met 4,9 miljard euro goed voor 18% van de Belgische invoer van landbouwproducten. De totale uitvoer van dierlijke producten bedraagt 6,8 miljard euro. Dat 5

6 is 22% van de totale landbouwexport. Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Italië dragen het meest bij tot het ruime handelsoverschot. Zuivelproducten vertegenwoordigen 45% van de invoerwaarde en 36% van de uitvoerwaarde van dierlijke producten. Het belangrijkste exportproduct is vers varkensvlees, dat 56% inneemt van de subgroep vers vlees. 20,5% van de totale Belgische invoer van landbouwproducten is toe te wijzen aan tuinbouwproducten. Van de 5,6 miljard euro aan ingevoerde tuinbouwproducten is bijna de helft afkomstig van landen van buiten de EU. Het gaat hierbij vooral om zuidvruchten (o.a. bananen, ananassen, vijgen, dadels en kiwi s). In 2009 is voor 5,9 miljard euro aan tuinbouwproducten uitgevoerd. Dat is 19% van de totale uitvoer van landbouwproducten. De uitvoer van tuinbouwproducten is bijna volledig bestemd voor EU-landen. Het handelsoverschot is grotendeels te danken aan de uitvoer van diepvriesgroenten, fruitsappen, tomaten en verse appelen. Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn in termen van saldo de belangrijkste handelspartners. De sterkste daling doet zich voor bij de agro-industriële producten. Er is in 2009 voor een totale waarde van 2,3 miljard euro (-39%) aan agro-industriële producten ingevoerd in België. Dat komt overeen met bijna 8,5% van de totale invoer van landbouwproducten. De uitvoer van agro-industriële producten bedraagt 3,5 miljard euro (-43%) of 11,5% van de totale uitvoer van landbouwproducten. Het duidelijke handelsoverschot is grotendeels toe te schrijven aan Frankrijk, op ruime afstand gevolgd door Spanje en Italië. Landbouwmaterieel was in 2009 het belangrijkste importproduct binnen de handel van agro-industriële producten en halen hiermee de meststoffen in. Handelstekorten zijn er met Duitsland, Litouwen en Nederland en zijn toe te schrijven aan de import van tractoren, landbouwtuigen en kalihoudende meststoffen. De categorie andere landbouw- en visserijproducten is goed voor een totale invoerwaarde van 4,6 miljard euro. Dat komt overeen met een aandeel van 17% in de totale agrarische invoer. De uitvoer van de andere landbouw- en visserijproducten bedraagt 4,2 miljard euro. Dat is 14% van de totale Belgische uitvoer van landbouwproducten. Het handelstekort heeft voornamelijk te maken met het negatieve saldo met onze buurlanden Frankrijk en Nederland. Uit Frankrijk importeert België grote hoeveelheden wijn, alcohol, limonade en water. Uit Nederland voert België heel wat dierenvoeder en schaal- en weekdieren in. Het handelsoverschot met de landen buiten de EU is veranderd in een handelstekort van 154 miljard euro. België heeft het derde grootste handelsoverschot van alle EU-lidstaten. Enkel Nederland en Denemarken doen beter. België neemt 7,5% van de landbouwinvoer en 8,8% van de landbouwuitvoer van de EU voor zijn rekening. De hoge cijfers voor België wijzen erop dat ons land bij uitstek een open economie heeft die leeft van in-, uit- en doorvoer van producten. De havens spelen hierin een belangrijke rol. In totaal voeren alle EU-lidstaten voor een totale waarde van 362 miljard euro aan landbouwproducten in. De totale exportwaarde bedraagt 348 miljard euro. Dat zijn dalingen van 10% ten opzichte van vorig jaar. Het tekort in de Europese agrohandel is vooral toe te schrijven aan het Verenigd Koninkrijk, Italië en Duitsland. In de totale handel van de EU-lidstaten is de landbouwhandel goed voor circa 10,9% van de in- en uitvoerwaarde. België positioneert zich op dat gemiddelde. Akkerbouwproducten vertegenwoordigen zowel bij in- als uitvoer de grootste waarde. 6

7 Volgens een rapport van de Europese Commissie is de EU wereldwijd nummer één in de landbouwhandel. Als de interne handel binnen de EU-lidstaten buiten beschouwing gelaten wordt, voert de EU in 2009 landbouwproducten in voor een handelswaarde van 115 miljard dollar. Dat is heel wat meer dan de Verenigde Staten (77 miljard euro), Japan (50 miljard euro) en China (48 miljard euro). Brazilië is met sojaproducten de belangrijkste leverancier voor de EU, vóór Argentinië en de Verenigde Staten. De EU staat in 2009 met een uitvoerwaarde van 104 miljard dollar ex aequo met de Verenigde Staten als belangrijkste exporteur van landbouwproducten. Uit de recentste cijfers van de FAO blijkt dat België in 2007 met 4,0% van de uitgevoerde agrarische producten de zesde grootste landbouwexporteur ter wereld is. Ons land wordt voorafgegaan door de VS, Nederland, Frankrijk, Duitsland en Brazilië. België neemt in ,4% van de wereldimport voor zijn rekening en staat daarmee op de negende plaats. Het Verenigd Koninkrijk haalde China in (5,96%). Brazilië heeft het grootste agrarische handelssaldo (37 miljard euro). België is nummer zeventien en staat daarmee twee plaatsen lager dan in Uit de eerste cijfers van 2010 blijkt dat de Belgische landbouwhandel zich gestaag herstelt van de crisis. De importcijfers voor het eerste kwartaal zakten nog met 0,2% ten opzichte van het eerste kwartaal 2009 maar de uitvoer steeg opnieuw met 1%. Het saldo van de tuinbouwproducten daalt voor het tweede jaar op rij. Het totale handelsoverschot (2,8 miljard euro) steeg met 40% in het eerste kwartaal van Het agrarische saldo (950 miljoen) daalde met 5%. 7

8 Inleiding Dit rapport wordt jaarlijks opgesteld op vraag van de afdeling Landbouw en Visserijbeleid en de VLAM. In dit rapport staat de Belgische handel in agrarische producten centraal. Om de analyses te maken die in de publicatie zijn beschreven is hoofdzakelijk gebruik gemaakt van data die door het Europees statistisch bureau Eurostat zijn verzameld. Voor het Vlaamse aandeel in de Belgische agrohandel is een beroep gedaan op gegevens van de Nationale Bank van België, voor het Belgische aandeel in de wereldhandel werd de FAO geraadpleegd. Een rapport van de Europese Commissie DG landbouw diende als basis voor de vergelijking van de EU met andere agrohandelsnaties. Alvorens de Belgische handel in agrarische producten tot op een dieper niveau te analyseren, wordt eerst de totale Belgische handel in kaart gebracht. In het derde deel wordt de handel in Europese context geplaatst. De EU bestaat sinds 1 januari 2007 uit 27 lidstaten 1. In het laatste deel wordt de Belgische handel in voedingsproducten op wereldniveau bekeken. Om de handel in agrarische producten zo duidelijk mogelijk te bespreken, is ervoor gekozen om ze op te delen in vijf onderdelen: Akkerbouwproducten: bevat granen en graanproducten, peulvruchten, aardappelen, suikerhoudende gewassen en afgeleide producten, oliehoudende (zaai-)zaden en afgeleide producten; Dierlijke producten: bevat fok-, slacht- en gebruiksdieren, vers, gedroogd en gerookt vlees, vleesbereidingen, eieren, zuivelproducten, honing en andere dierlijke producten; Tuinbouwproducten: bevat verse, bevroren en geconserveerde groenten, groentesappen, olijfolie en bijproducten, groentebereidingen, aromatische planten, noten, vers fruit, bevroren en geconserveerde vruchten, jam en gelei, fruitsappen, andere fruitbereidingen en sierplanten; Agro-industriële producten: bevat meststoffen, bestrijdingsmiddelen en landbouwmaterieel; Andere landbouw- en visserijproducten: bevat vis, schaal- en weekdieren, andere zeeproducten, dranken en veevoeders. Voor een goed begrip van de publicatie, dient vermeld te worden dat het hier enkel en alleen om monetaire waarden gaat en niet over volumes. Tot slot dient te worden opgemerkt dat de handelswaarden telkens uitgedrukt worden in lopende prijzen. Om de reële verschillen tussen de verschillende jaren te kunnen vergelijken moet rekening gehouden worden met de jaarlijkse inflatie die de prijzen beïnvloedt. De prijs van versproducten steeg met 0,4% terwijl de gemiddelde prijsstijging in 2009 voor voedingsproducten 1,7% bedroeg. 1 De EU-lidstaten zijn België, Luxemburg, Nederland, Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Ierland, Spanje, Portugal, Denemarken, Zweden, Finland, Estland, Letland, Litouwen, Polen, Tsjechië, Slowakije, Slovenië, Griekenland, Italië, Cyprus, Malta, Oostenrijk, Hongarije, Roemenië en Bulgarije. 8

9 Tabel 1 : Recente evolutie van de prijzen voor versproducten (in % t.o.v zelfde periode vorige jaar) e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. vlees 2,7 3,3 2,5 3,7 2,9 2,1 1,3 rundvlees 4,0 2,0 2,2 3,1 2,7 1,6 1,5 varkensvlees 2,4 1,0 0,9 1,9 1,7 1,0-1,1 gevogelte 3,2 6,3 1,9 3,4 1,0 1,5 1,6 vleeswaren 2,5 3,3 2,9 4,1 3,5 2,6 1,6 vis 8,0 4,6-3,2-1,9-5,1-4,4-1,2 fruit 2,4 6,8-4,1 2,0-2,9-10,5-4,7 groenten 1,4-2,7-0,2 10,3 0,9-6,0-5,9 totaal 3,0 2,8 0,4 4,0 0,7-2,0-1,1 Bron: FOD Economie, EC, ADSEI Fruit, groenten en vis zijn in 2009 goedkoper geworden, terwijl de prijs van vlees gestegen is met 2,5%. De prijzen van de vleeswaren wogen het zwaarst door op die prijsstijging (Instituut van de Nationale Rekeningen, Prijzenobservatorium). 1. Totale Belgische handel België heeft in 2009 meer producten uitgevoerd dan het heeft ingevoerd. Er werd voor 265,1 miljard euro geëxporteerd, terwijl er voor 252,3 miljard euro werd geïmporteerd. Dat is een daling van 22% voor de uitvoerwaarde en een daling van 25,6% van de invoerwaarde ten opzichte van Het handelsoverschot is toegenomen en bedraagt hiermee 12,8 miljard euro. De recorddaling van de in- en uitvoerwaarden is het gevolg van de economische crisis (daling van de energieprijzen zoals huisbrandolie, afname handel in auto s en diamanten) (De Morgen, 15 april 2009). Opvallend is dat het positieve handelssaldo volledig toe schrijven is aan de handel met EU-lidstaten (+21,9 miljard euro), terwijl België een handelstekort van -9,1 miljard euro heeft met niet-eu-landen. Figuur 1: Totale Belgische handel, (in miljard euro) invoer uitvoer saldo

10 België heeft met de andere EU-lidstaten een ruim handelsoverschot van 21,9 miljard euro (Figuur 2). De invoer vanuit Europese landen daalde met 25% en met niet-eu landen met 30%. De EU-landen zijn goed voor een aandeel van 71% van de totale Belgische invoer en nemen 75,9% van de Belgische uitvoer voor hun rekening. Figuur 2: Totale Belgische handel, intra-eu, (in miljard euro) Invoer Uitvoer Saldo De slinkende uitvoer naar niet-eu landen daalde het minst, met slechts 15%. Doorslaggevend voor het handelstekort is de daling van de invoer van producten uit niet- Europese landen. (Figuur 3). Figuur 3: Totale Belgische handel, extra-eu, (in miljard euro) Invoer Uitvoer Saldo 10

11 2. Belgische agrarische handel De totale Belgische handel in landbouwproducten bestaat uit de handel in akkerbouwproducten, dierlijke producten, tuinbouwproducten, agro-industriële producten (landbouwmachines, meststoffen, bestrijdingsmiddelen) en andere landbouw- en visserijproducten (vis, dranken, veevoeders). Na een bespreking van de algemene cijfers (alle landbouwproducten), wordt op elk van deze onderdelen dieper ingegaan Totale Belgische agrarische handel De totale Belgische handel in landbouwproducten vertoont een positief handelssaldo. Vanwege de economische crisis nemen ook hier zowel in- en uitvoer af. Het agrarische handelsoverschot is in 2009 met 3,6% afgenomen en bedraagt 3,4 miljard euro. In 2009 is de totale uitvoer goed voor 30,6 miljard euro, terwijl de invoer van landbouwproducten 27,2 miljard euro bedraagt (Figuur 4). Het aandeel van de invoer en de uitvoer van landbouwproducten in de totale Belgische handel bedraagt respectievelijk 10,8% en 11,6%, wat wijst op het niet te onderschatten belang van de agrosector voor de Belgische export. Die aandelen zijn toegenomen omdat de in- en uitvoerwaarden minder sterk gedaald zijn dan die van de totale handel. Een verklaring hiervoor is dat levensnoodzakelijke producten zoals voeding minder conjunctuurgevoelig zijn dan bijvoorbeeld luxeproducten. Figuur 4: Belgische agrarische handel, (in miljard euro) invoer uitvoer saldo Bij de opsplitsing van de handel in landbouwproducten met EU-lidstaten en met niet-eulidstaten valt op dat 73,8 % van de ingevoerde landbouwproducten uit de EU afkomstig is en dat 86,5 % van de uitgevoerde landbouwproducten binnen de EU wordt afgezet. Dat laatste is een toename met bijna 2,5% ten opzichte van

12 Het agrarisch handelsoverschot met EU-landen bedraagt in ,3 miljard euro. Dat is een kleine daling van 0,6% in vergelijking met het jaar ervoor. De uitvoer en de invoer daalden met ongeveer dezelfde waarden waardoor het overschot dus vrijwel gelijk bleef (Figuur 5). Figuur 5: Belgische agrarische handel, intra-eu, (in miljoen euro) Invoer Uitvoer Saldo Zoals Figuur 6 aangeeft, is het handelssaldo met de niet-eu-landen al jaren negatief. Ook hier is er een dalende trend waarneembaar. Het handelstekort werd in 2009 nog groter en bereikte -2,9 miljard euro. Figuur 6: Belgische agrarische handel, extra-eu, (in miljoen euro) Invoer Uitvoer Saldo Het is niet verwonderlijk dat een groot deel van de ingevoerde producten uit onze buurlanden komt. Het beperken van de transportkosten is voor bedrijven een heel belangrijke factor. In 2009 is 23,0 % van de invoerwaarde afkomstig uit Frankrijk, 23,0 % uit Nederland en 11,6 % uit Duitsland. Deze drie landen zijn meteen onze belangrijkste leveranciers. Italië, het Verenigd Koninkrijk en Spanje volgen op ruime afstand en zijn goed voor respectievelijk 3,4 %, 3,1% en 2,6 % en van de agrarische invoer (Figuur 7). De niet-eu-landen nemen 26,1% van de Belgische landbouwimport voor hun rekening. 12

13 Figuur 7: Aandeel van 10 belangrijkste EU-leveranciers in Belgische agrarische invoer, (%) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Italië Spanje Verenigd Koninkrijk Ierland Denemarken Griekenland Portugal Wat de uitvoer van onze agrarische producten betreft krijgen we eenzelfde beeld als in 2008: 23,5% van onze uitgevoerde producten gaat naar Frankrijk, 20% naar Nederland en 16% naar Duitsland. Het Verenigd Koninkrijk volgt op een vierde plaats (8%), met duidelijke voorsprong op Italië (3,6%) en Spanje (2,8%). 13,5% van de landbouwexport wordt buiten de EU afgezet. (Figuur 8). Figuur 8: Aandeel van 15 belangrijkste EU-afzetmarkten in Belgische agrarische uitvoer, (%) 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Verenigd Koninkrijk Italië Spanje Luxemburg Polen Zweden Denemarken Griekenland Oostenrijk Ierland Tsjechië Portugal Uit Figuur 9 blijkt duidelijk dat Duitsland en het Verenigd Koninkrijk het meest bijdragen tot het Belgische handelsoverschot voor landbouwproducten, met een positief saldo van respectievelijk 1,8 en 1,7 miljard euro. Luxemburg (575 miljoen euro) blijft ongeveer op hetzelfde niveau van vorig jaar maar het handelsoverschot van Frankrijk verdubbelt bijna van 518 miljoen euro naar 942 miljoen euro (+81%). De export van tuinbouwproducten en met name de diepvriesgroenten, fruitsappen en in iets mindere mate tomaten, hebben hier in grote mate toe bijgedragen. Daarna volgen Zweden (249 miljoen euro), Polen (249 miljoen euro), Italië (185 miljoen euro) en Griekenland (181 miljoen euro). Het ruime handelsoverschot met Spanje is helemaal verdwenen en bedraagt 28 miljoen euro. Een handelstekort bij landbouwproducten heeft België in de EU enkel met Nederland (-233 miljoen euro) en in mindere mate met Litouwen (-71 miljoen euro) en Bulgarije (-36 miljoen euro), wat op een sterke afhankelijkheid wijst voor bepaalde producten. 13

14 Figuur 9: Agrarisch handelssaldo met een aantal EU-lidstaten, (in miljoen euro) Verenigd Koninkrijk Duitsland Nederland Luxemburg Frankrijk Spanje Griekenland Zweden Italië Polen Tsjechië Oostenrijk Denemarken Finland Litouwen Figuur 10 geeft de opsplitsing weer van de handel in landbouwproducten in de diverse onderdelen. De uitvoer van dierlijke producten zorgt duidelijk voor de grootste bijdrage aan het saldo. In het tweede deel van dit rapport, wordt dieper ingegaan op elk van de onderdelen van de handel in landbouwproducten. Figuur 10: Opsplitsing Belgische agrarische handel in de diverse onderdelen, 2009 (in miljard euro) invoer uitvoer saldo akkerbouwproducten tuinbouwproducten agro-industriële producten dierlijke producten andere landbouw- en visserijproducten 14

15 2.2. Akkerbouwproducten In 2008 is voor 9,8 miljard euro (-11%) aan akkerbouwproducten ingevoerd in België. Akkerbouw is goed voor 36% van de totale invoer van landbouwproducten. Drie vierde van de invoer van akkerbouwproducten is afkomstig van EU-landen. Het grootste aandeel van de ingevoerde akkerbouwproducten komt uit Frankrijk (2,5 miljard euro), Nederland (2,3 miljard euro) en Duitsland (1,2 miljard euro) (Figuur 11). De invoer uit die landen daalde lichtjes in Het hoge percentage van Frankrijk is onder meer te danken aan granen in korrel en graanproducten, waar Frankrijk goed is voor 52% van onze invoer. Ook uit niet-eu landen komen heel wat producten ons land binnen. Figuur 11 : Grootste aandelen invoer akkerbouwproducten, 2009 (%) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Italië Ver. Kon. Niet-EU landen Op het vlak van de uitvoer van akkerbouwproducten krijgen we een gelijkaardig beeld. Akkerbouw is met 10,2 miljard euro goed voor één derde van de totale uitvoer van landbouwproducten. Van de totale uitvoer van akkerbouwproducten gaat 84% naar een EUlidstaat. Frankrijk (2,4 miljard euro), Nederland (2,3 miljard euro), Duitsland (1,4 miljard euro) en het Verenigd Koninkrijk (883 miljoen euro) zijn de grootste afnemers van onze akkerbouwproducten (Figuur 12). Figuur 12: Grootste aandelen uitvoer akkerbouwproducten, 2009 (%) 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Ver. Kon. Spanje Niet-EU landen 15

16 Wat akkerbouwproducten betreft, haalt België een positief handelssaldo van 404,5 miljoen euro (+64% tov 2008). De voornaamste landen die bijdragen tot dat positieve saldo zijn het Verenigd Koninkrijk (661 miljoen euro), Spanje (143 miljoen euro) en Duitsland (192 miljoen euro) met een (voor België) positief saldo. Wat onmiddellijk opvalt in Figuur 13 is het negatieve handelssaldo met de landen buiten de EU. België heeft hier een handelstekort van 804 miljoen euro. Producten als kool- en raapzaad, soja, koffie, cacao en oliehoudende bijproducten worden massaal ingevoerd uit niet-europese landen via de haven van Antwerpen. Bij de EU-lidstaten is er een duidelijk negatief handelssaldo met Nederland (-312 miljoen euro) en Frankrijk (-41 miljoen euro) (Figuur 13). Figuur 13: Handelssaldo van akkerbouwproducten, 2009 (%) 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00-0,50-1,00 Duitsland Ver. Kon. Spanje Luxemburg Zweden Niet-EU landen -1,50-2,00-2,50 Figuur 14 en Figuur 15 geven de samenstelling van de groep akkerbouwproducten weer voor de in- en uitvoer. Hieruit blijkt dat vijf categorieën goed zijn voor drie kwart van de invoer: graanproducten (19%), afgeleide producten (17%), overige gewassen (14%), granen in korrel (12%) en oliehoudende producten (11%). Individuele producten die veel meer in- dan uitgevoerd worden zijn zetmeelproducten, oliën, kool- en raapzaad, zachte tarwe en gerst. De consumptieaardappelen vertonen een negatief saldo (-68 miljoen euro) en de aardappelbereidingen een uitgesproken positief saldo (773 miljoen euro). Dat komt omdat er heel wat aardappelen ingevoerd worden voor de verwerkende industrie. De jaarlijkse Belgische productie bedraagt ongeveer 2,5 miljoen ton en het aantal verwerkte aardappelen bedraagt ongeveer 3 miljoen ton. Deze verwerkte producten (chips, puree, diepvriesfrieten enz.) worden dan ook in grote mate opnieuw uitgevoerd. Wat de uitvoer betreft, merken we op dat de granen in korrel slechts een aandeel van 4% hebben, wat betekent dat deze producten vooral in eigen land verder verwerkt of verkocht worden. De afgeleide producten nemen een aandeel van 27% in, omdat cacao, tabak en koffie verder uitgevoerd worden vanuit onze havens. De graanproducten zijn, met ook een aandeel van 27%, onze belangrijkste productie voor de export, vooral dankzij banketbakkerswerk, mout, tarwemeel en deegwaren. De exportwaarde van banketbakkerswerk is veruit de belangrijkste categorie graanproducten (koeken, pizza s) en bedraagt 984 miljoen euro. 16

17 Figuur 14: Aandeel productcategorieën in de totale akkerbouwproducten, invoer, 2009 (%) Oliehoudende producten 11,4% Granen in korrel 11,7% Oliehoudende zaden 10,1% Suikerhoudende producten 5,1% Oliehoudende bijproducten 4,6% Zaaigoed 1,6% Aardappelen 3,2% Bijproducten van de suikerraffinaderij 0,9% Overig 4,3% Bijproducten van granen 0,6% Overige gew assen 14,4% Droge peulvruchten 0,5% Suikerhoudende gew assen 0,4% Afgeleide producten 16,6% Graanproducten 18,6% Niet eetbare akkerbouw producten 0,3% Figuur 15 : Aandeel productcategorieën in de totale akkerbouwproducten, uitvoer, 2009 (%) Suikerhoudende producten 7,6% Overige gew assen 9,5% Aardappelen 10,8% Afgeleide producten 26,6% Oliehoudende producten 7,2% Granen in korrel 4,3% Overig 3,8% Graanproducten 26,8% Oliehoudende bijproducten 3,5% Oliehoudende zaden 1,4% Suikerhoudende gew assen 1,0% Niet eetbare akkerbouw producten 0,5% Bijproducten van granen 0,3% Droge peulvruchten 0,2% Bijproducten van de suikerraffinaderij 0,2% Zaaigoed 0,2% 17

18 Focus op granen in korrel: Granen in korrel omvatten voornamelijk tarwe, gerst, maïs en rijst, zijn verantwoordelijk voor 11,7% van de invoerwaarde en 4,3% van de uitvoerwaarde van akkerbouwproducten. Het handelstekort voor granen in korrel loopt op tot 710 miljoen euro. Op productniveau kunnen we opmaken dat vooral zachte tarwe, gerst en maïs bijdragen aan het handelstekort, wat wijst dat de inlandse vraag hoger is dan wat er jaarlijks geproduceerd wordt. België importeert uit Frankrijk (565 miljoen euro) en exporteert voornamelijk naar Nederland (139 miljoen euro). Figuur 16: Aandeel in- en uitvoer van granen in korrel naar en vanuit EU-landen, 2009 (%) 18

19 Focus op aardappelen: Aardappelen zijn verantwoordelijk voor 3,2% van de invoerwaarde en 10,8% van de uitvoerwaarde van akkerbouwproducten. Het handelsoverschot bedraagt 791 miljoen euro. De Belgische aardappel komt vooral terecht op de Franse (303 miljoen euro) en Nederlandse (258 miljoen euro) markten. Nederland is ook de belangrijkste leverancier van bepaalde variëteiten aardappelen (133 miljoen euro). Het volume dat uit Nederland naar ons land uitgevoerd wordt bedraagt ongeveer ton. Figuur 17: Aandeel in- en uitvoer van aardappelen naar en vanuit EU-landen, 2009 (%) 19

20 2.3. Dierlijke producten In 2009 is de invoer van dierlijke producten met 4,9 miljard euro goed voor 18% van de Belgische invoer van landbouwproducten. 91,6% hiervan is afkomstig van EU-lidstaten. De dierlijke producten worden voornamelijk ingevoerd uit Nederland (1,5 miljard euro), Frankrijk (1,4 miljard euro) en Duitsland (777 miljoen euro). Dat is samen 74% van de totale invoerwaarde van dierlijke producten. Op ruime afstand volgen Italië, het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Spanje, waarvan de invoer telkens meer dan 100 miljoen euro bedraagt (Figuur 18). Figuur 18: Grootste aandelen invoer dierlijke producten, 2009 (%) 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Italië Ver. Kon. Niet-EU landen De uitvoer van dierlijke producten geeft een gelijkaardig beeld: 89,5% van de totale uitvoer van 6,75 miljard euro gaat naar EU-lidstaten. 70% van de uitvoer gaat naar Nederland (1,6 miljard euro), Frankrijk (1,3 miljard euro), Duitsland (1,3 miljard euro) en het Verenigd Koninkrijk (588 miljoen euro) (Figuur 19). Figuur 19: Grootste aandelen uitvoer dierlijke producten, 2009 (%) 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Italië Ver. Kon. Niet-EU landen 20

21 Dankzij de sterke uitvoer, vooral binnen de EU, heeft België een handelsoverschot van dierlijke producten van 1,85 miljard euro. De voornaamste landen die bijdragen tot dit overschot zijn Duitsland (479 miljoen euro), het Verenigd Koninkrijk (408 miljoen euro) en Italië (218 miljoen euro) met een (voor België) positief saldo. Met slechts vier landen uit de EU-27 heeft België een handelstekort op het vlak van dierlijke producten: Frankrijk (-67 miljoen euro), Ierland (-81 miljoen euro), Hongarije (-16 miljoen euro) en Slowakije (-5 miljoen euro). In de handel met Frankrijk is het tekort gehalveerd ten opzichte van 2008 (Figuur 20). Figuur 20: Handelssaldo van dierlijke producten, 2009 (in miljoen euro) Frankrijk Nederland Duitsland Italië Ver. Kon. Ierland Denemarken Griekenland Portugal Spanje Luxemburg Zweden Finland Oostenrijk Malta Estland Letland Litouwen Polen Tsjechië Slovakije Hongarije Roemenië Bulgarije Slovenië Cyprus Niet-EU Figuur 21 en Figuur 22 geven de samenstelling binnen deze productcategorie weer. Het valt onmiddellijk op dat de zuivelproducten 45% van de invoerwaarde van dierlijke producten vertegenwoordigen. Het gaat in volgorde van belangrijkheid om kaas (goed voor meer dan een derde van de invoer van zuivelproducten), boter, melk en room. De invoer van vers vlees neemt een aandeel van 22% in. Vooral schapenvlees wordt ons land binnengevoerd. Bij de exportwaarde vertoont de uitvoer van vers vlees een aandeel van 39%, voornamelijk toe te schrijven aan de uitvoer van varkensvlees, die goed is voor 56% (>1 miljard euro) van de totale exportwaarde in de subcategorie vers vlees. Volgens een artikel uit het Agrarisch Dagblad zou de totale export van varkensvlees van Europese landen naar Europese landen 3,75 miljard euro vertegenwoordigen. Dat betekent dat België alleen daar een aandeel van bijna één derde in zou hebben. Iets meer dan de helft van dat Belgische aandeel gaat naar Duitsland (524 miljoen euro). Ook kalfs- rund- en kippenvlees nemen een belangrijk deel van de uitvoer in. Bij de zuivelproducten (36%) zijn de belangrijkste exportproducten boter, melk en roompoeder. 21

22 Figuur 21 : Aandeel van de productcategorieën in de totale dierlijke producten, invoer, 2009 (%) Andere dierlijke producten 2,0% Bijenhonig 0,7% Eieren 2,1% Fokdieren 0,9% Gedroogd en gerookt vlees 2,8% Niet eetbare dierlijke producten 3,3% Zuivelproducten 44,7% Slacht en gebruiksdieren 9,9% Vers vlees 21,7% Vleesbereidingen 11,9% Figuur 22: Aandeel van de productcategorieën in de totale dierlijke producten, uitvoer, 2009 (%) Bijenhonig 0,4% Andere dierlijke producten 0,8% Eieren 1,7% Fokdieren 1,6% Gedroogd en gerookt vlees 1,7% Zuivelproducten 36,4% Niet eetbare dierlijke producten 2,5% Slacht en gebruiksdieren 4,1% Vleesbereidingen 11,7% Vers vlees 39,1% 22

23 Focus op varkensvlees: De handel in vers varkensvlees is verantwoordelijk voor 2,2% van de invoerwaarde en 17,2% van de uitvoerwaarde van dierlijke producten. Het handelsoverschot voor varkensvlees bedraagt 1,1 miljard euro. Duitsland is veruit de belangrijkste afzetmarkt voor Belgisch varkensvlees (524 miljoen euro), op ruime afstand gevolgd door Italië (90 miljoen euro), Polen (81 miljoen euro), het Verenigd Koninkrijk (77 miljoen euro) en Nederland (72 miljoen euro). Het valt op dat de uitvoer naar Polen met 37% is toegenomen. Onze voornaamste leveranciers zijn Duitsland (27 miljoen euro), Frankrijk (24 miljoen euro) en Nederland (23 miljoen euro) Figuur 23: Aandeel in- en uitvoer van varkens naar en vanuit EU-landen, 2009 (%) 23

24 Focus op zuivelproducten: De handel in zuivelproducten is verantwoordelijk voor 44,7% van de invoerwaarde en 36,4% van de uitvoerwaarde van dierlijke producten. Het Belgische handelsoverschot voor zuivel bedraagt 265 miljoen euro. België voert vooral in uit Frankrijk (673 miljoen euro), Nederland (668 miljoen euro) en Duitsland (450 miljoen euro). Bij de export is de volgorde hetzelfde: Frankrijk (527 miljoen euro) positioneert zich voor Nederland (475 miljoen euro) en Duitsland (339 miljoen euro). Het positieve handelssaldo is te danken aan de export naar derde landen (376 miljoen euro). Figuur 24: Aandeel in- en uitvoer van zuivelproducten naar en vanuit EU-landen, 2009 (%) 24

25 2.4. Tuinbouwproducten 20,5% van de totale Belgische invoer van landbouwproducten is toe te wijzen aan tuinbouwproducten. Van de 5,6 miljard euro aan ingevoerde tuinbouwproducten is 49% afkomstig van lidstaten van buiten de EU. Het gaat hierbij hoofdzakelijk om zuidvruchten en fruitsappen. De andere helft van de ingevoerde tuinbouwproducten is voornamelijk afkomstig van Nederland (1,0 miljard euro), Frankrijk (620 miljoen euro), Spanje (413 miljoen euro), Duitsland (308 miljoen euro) en Italië (205 miljoen euro) (Figuur 25). Figuur 25: Grootste aandelen invoer tuinbouwproducten, 2009 (%) 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Frankrijk Nederland Duitsland Italië Spanje Extra EU In 2009 is voor 5,9 miljard euro aan tuinbouwproducten uitgevoerd. Dat is goed voor 19,2 % van de totale uitvoer van landbouwproducten. In tegenstelling tot de invoer, is de uitvoer van tuinbouwproducten bijna volledig (94%) bestemd voor EU-landen. Bijna de helft van de totale uitvoer aan tuinbouwproducten gaat naar Duitsland en Frankrijk (elk 1,4 miljard euro). Daarna volgen Nederland (978 miljoen euro) en het Verenigd Koninkrijk (546 miljoen euro). De uitvoer van tuinbouwproducten is de enige categorie die toegenomen is in vergelijking met In de nieuwe lidstaten is Polen de belangrijkste klant (134 miljoen euro). Slechts 6% van onze uitvoer van tuinbouwproducten is bestemd voor landen buiten de EU (Figuur 26). 25

26 Figuur 26: Grootste aandelen uitvoer tuinbouwproducten, 2009 (%) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Italië Ver. Kon. Spanje Luxemburg Zweden Niet-EU landen Ondanks het enorme handelstekort met landen buiten de EU (-2,4 miljard euro), heeft België nog altijd een handelsoverschot voor tuinbouwproducten van 336 miljoen euro (+12%). Het positieve saldo heeft België vooral te danken aan de export naar Duitsland (+1,1 miljard euro), Frankrijk (+828 miljoen euro) en het Verenigd Koninkrijk (+500 miljoen euro). België heeft bij de tuinbouwproducten een handelstekort met Spanje (-266 miljoen euro), Nederland (-69 miljoen euro) en Italië (-36 miljoen euro) (Figuur 27). De positieve saldi zijn onder meer te danken aan de uitvoer van diepvriesgroenten (814 miljoen euro exportwaarde), fruitsappen (741 miljoen euro), jam en gelei (114 miljoen euro), verse appelen (120 miljoen euro), tomaten (155 miljoen euro), aardbeien (100 miljoen euro) en prei (68 miljoen euro). De negatieve saldi komen onder andere door de massale invoer van zuidvruchten, bloemen uit Nederland, groente- en fruitbereidingen, druiven en noten. Figuur 27: Belangrijkste handelssaldi van tuinbouwproducten, 2009 (in miljoen euro) Frankrijk Nederland Duitsland Ver. Kon. Spanje Zweden Luxemburg Niet-EU landen Bij de productgroepen valt op dat vers fruit zowel bij de invoer als de uitvoer op de eerste plaats staat (Figuur 28 en Figuur 29). Zuidvruchten (o.a. bananen en ananas) nemen hierbij meer dan de helft voor hun rekening, omdat ze massaal in- en uitgevoerd worden, wat wijst op de rol van België als doorvoerland en het belang van de haven van Antwerpen. Als importproducten nemen ook druiven en sinaasappelen een belangrijke plaats in (72 en 61 miljoen euro). Bij de verse groenten zijn de wintertomaten (o.a. uit Spanje) een belangrijk importproduct en gaat voornamelijk prei naar het buitenland, met Frankrijk als belangrijkste afnemer. Het VBT jaarverslag geeft aan dat 2009 een goed jaar was voor de prei doordat de prijzen hoog waren en België profiteerde van de buitenlandse schaarste. Verwerkte groenten zijn goed voor een vijfde van de uitvoer. 26

27 Figuur 28: Aandeel van de productgroepen in de totale tuinbouwproducten, invoer, 2009 (%) 14,1% 0,8% 10,5% 4,1% 0,9% 18,9% 10,2% 40,4% Aromatische planten Noten Vers fruit Verwerkt fruit Niet eetbare tuinbouwproducten Olijfoliën en bijproducten Verse groenten Verwerkte groenten Figuur 29: Aandeel van de productgroepen in de totale tuinbouwproducten, uitvoer, 2009 (%) 0,4% 21,4% 11,4% 2,3% 0,2% 19,0% 35,0% 10,2% Aromatische planten Noten Vers fruit Verwerkt fruit Niet eetbare tuinbouwproducten Olijfoliën en bijproducten Verse groenten Verwerkte groenten 27

28 Focus op diepvriesgroenten: De handel in diepvriesgroenten is verantwoordelijk voor 5,0% van de invoerwaarde en 14,9% van de uitvoerwaarde van tuinbouwproducten. Het handelsoverschot voor diepvriesgroenten bedraagt 594 miljoen euro. Frankrijk (229 miljoen euro) is de belangrijkste afnemer van diepvriesgroenten. Daarna volgen Duitsland (206 miljoen euro) en het Verenigd Koninkrijk (117 miljoen euro). Frankrijk (81 miljoen euro) is ook de grootste leverancier, gevolgd door Nederland (51 miljoen euro). Figuur 30: Aandeel in- en uitvoer van diepvriesgroenten naar en vanuit EU-landen, 2009 (%) 28

29 Focus op tomaten: De handel in verse tomaten is verantwoordelijk voor 1,6% van de invoerwaarde en 3,1% van de uitvoerwaarde van tuinbouwproducten. Het handelsoverschot voor verse tomaten bedraagt 82,4 miljoen euro. België voert tomaten in uit Nederland (39 miljoen euro), Spanje (24 miljoen euro) en Frankrijk (18 miljoen euro). De belangrijkste afnemers zijn Duitsland (61 miljoen euro) en Frankrijk (39 miljoen euro). De derde landen zijn goed voor een export van 16 miljoen euro en dragen aldus voor 9% bij tot het positieve handelssaldo voor tomaten was geen goed jaar met een gemiddelde prijs die verder daalde naar 0,58 euro/kg. De exportvraag nam eveneens af en de tomatenmarkt moet sinds enkele jaren opboksen tegen een toenemend aanbod uit Spanje en Marokko (VBT). Figuur 31: Aandeel in- en uitvoer van tomaten naar en vanuit EU-landen, 2009 (%) 29

30 Focus op peren: De handel in verse peren is verantwoordelijk voor 0,8% van de invoerwaarde en 2,8% van de uitvoerwaarde van tuinbouwproducten. Het handelssaldo voor peren bedraagt 124 miljoen euro. België voert vooral peren in uit derde landen (25 miljoen euro) en uit Nederland (13 miljoen euro). België zet veel in op de afzet van peren op grote buitenlandse markten zoals Rusland en China. In 2009 kwam 31% van alle geëxporteerde peren in Rusland terecht en er zijn vorig jaar marktverkenningen gestart in Azië. De grootste afzetmarkt voor peren binnen de EU is Frankrijk (23 miljoen euro), gevolgd door Nederland (21 miljoen euro), het Verenigd Koninkrijk (19 miljoen euro) en Spanje (14 miljoen euro). Figuur 32: Aandeel in- en uitvoer van peren naar en vanuit EU-landen, 2009 (%) 30

31 2.5. Agro-industriële producten De groep agro-industriële producten bestaat uit landbouwmaterieel, meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Hiervan is in 2009 voor een totale waarde van 2,3 miljard euro ingevoerd in België. Dat komt overeen met 8,5% van de totale invoer van landbouwproducten. Ruim twee derde (67,1%) is afkomstig van EU-landen. De voornaamste landen waaruit onze invoer van agro-industriële producten afkomstig is, zijn Duitsland (440 miljoen euro), Nederland (380 miljoen euro) en Frankrijk (302 miljoen euro) (Figuur 33). Figuur 33: Grootste aandelen invoer agro-industriële producten, 2009 (%) 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Ver. Kon. Niet-EU landen De uitvoer van agro-industriële producten bedraagt in ,5 miljard euro, wat overeenkomt met 11,5% van de totale uitvoer van landbouwproducten. 76,9% van de uitvoer van agro-industriële producten is bestemd voor EU-lidstaten. Hiervan zijn de voornaamste bestemmingen Frankrijk (914 miljoen euro), Duitsland (428 miljoen euro) en Nederland (383 miljoen euro) (Figuur 34). Figuur 34: Grootste aandelen uitvoer agro-industriële producten, 2009 (%) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Ver. Kon. Niet-EU landen 31

32 Wat de agro-industriële producten betreft heeft België een handelsoverschot van 1,2 miljard euro. Dit is voor het grootste deel toe te schrijven aan Frankrijk (611 miljoen euro), dat op ruime afstand gevolgd wordt door Spanje (79 miljoen euro) en het Verenigd Koninkrijk (78 miljoen euro). Met drie EU-lidstaten heeft België een handelstekort: Litouwen (-43 miljoen euro), Duitsland (-12 miljoen euro) en Nederland (-0,8 miljoen euro) (Figuur 35). De negatieve saldi zijn voornamelijk te wijten aan de invoer van kalihoudende meststoffen, tractoren en landbouwwerktuigen uit Duitsland en de invoer van stikstofhoudende meststoffen uit Litouwen. De uitschieters in het handelsoverschot met Frankrijk zijn stikstofhoudende meststoffen, werktuigen en materieel en samengestelde meststoffen. Figuur 35: Belangrijkste handelssaldi agro-industriële producten, 2009 (in miljoen euro) Frankrijk Duitsland Italië Ver. Kon. Denemarken Spanje Litouwen Hongarije Niet-EU landen Uit Figuur 36 en Figuur 37 blijkt dat landbouwmaterieel (vb tractoren) het belangrijkste product vormt bij de invoer en bestrijdingsmiddelen bij de uitvoer van de handel van agroindustriële producten. De invoer van landbouwmaterieel is goed voor 889 miljoen euro, de uitvoer van bestrijdingsmiddelen voor bijna 1,3 miljard euro. Verder valt op dat België vooral stikstofhoudende en samengestelde meststoffen uitvoert en kalihoudende meststoffen invoert. België is verder ook een belangrijke uitvoerder van landbouwwerktuigen en -materieel (962 miljoen euro exportwaarde). Figuur 36: Aandeel van de verschillende productgroepen in de totale agro-industriële producten, invoer, 2009 (%) Meststoffen 34% Bestrijdingsmiddelen 27% Landbouw materieel 39% 32

33 Figuur 37: Aandeel van de verschillende productgroepen in de totale agro-industriële producten, uitvoer, 2009 (%) Meststoffen 31% Bestrijdings middelen 37% Landbouw materieel 32% 33

34 2.6. Andere landbouw- en visserijproducten De categorie andere landbouw- en visserijproducten bestaat uit vis, schaal- en weekdieren, dranken, oliën, vetten en veevoeders. In 2009 is hiervan voor een totale waarde van 4,6 miljard euro ingevoerd. Dat komt overeen met een aandeel van 17,1% in de totale agrarische invoer. Het grootste deel van de invoer van deze producten (82,4%) is afkomstig van lidstaten van de EU. Maar liefst 56 % van de ingevoerde producten komt uit Frankrijk (1,4 miljard euro) en Nederland (1,2 miljard euro) (Figuur 38). Figuur 38: Grootste aandelen andere landbouw- en visserijproducten, 2009 (%) 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Italië Ver. Kon. Niet-EU landen De uitvoer van de andere landbouw- en visserijproducten bedraagt 4,2 miljard euro. Dat is 13,8% van de totale Belgische uitvoer van landbouwproducten. Opnieuw zijn Frankrijk (1,2 miljard euro) en Nederland (898 miljoen euro) veruit de voornaamste handelspartners. Samen nemen ze bijna de helft van de Belgische export voor hun rekening. Op ruime afstand volgen Duitsland (408 miljoen euro) en Verenigd Koninkrijk (246 miljoen euro). In totaal gaat 84% van de uitvoer van deze producten naar de lidstaten van de EU (Figuur 39). 34

35 Figuur 39: Grootste aandelen uitvoer andere landbouw- en visserijproducten, 2009 (%) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Frankrijk Nederland Duitsland Italië Ver. Kon. Spanje Luxemburg Niet-EU landen Aangezien de invoer van de andere landbouw- en visserijproducten de uitvoer ruim overstijgt, heeft België hiervoor een aanzienlijk handelstekort. In 2009 bedraagt het handelssaldo voor deze producten -435 miljoen euro. Dat heeft voornamelijk te maken met het negatieve saldo met onze buurlanden Frankrijk (-257 miljoen euro) en Nederland (-260 miljoen euro). Uit Frankrijk importeert België vooral grote hoeveelheden wijn en andere alcoholische drank, limonade en water, zodat het handelstekort met Frankrijk voor dranken 580 miljoen euro bedraagt. Uit Nederland voert België heel wat dierenvoeder en schaal- en weekdieren (waaronder mosselen) in. Kleinere handelstekorten heeft België met Denemarken, Zweden en Litouwen, drie visleveranciers, en met Duitsland, Oostenrijk, Portugal en Italië, vier drankleveranciers. Ook Bulgarije vult nu het lijstje aan. Met de landen buiten de EU heeft België een handelstekort van 154 miljoen euro (Figuur 40). Figuur 40: Handelssaldo van andere landbouw- en visserijproducten met EU-landen, 2009 (in miljoen euro) Frankrijk Nederland Duitsland Ver. Kon. Denemarken Portugal Luxemburg Oostenrijk Polen Niet-EU landen Binnen de andere landbouw- en visserijproducten nemen de dranken veruit de belangrijkste plaats in, zowel voor invoer (2 miljard euro) als voor uitvoer (1,6 miljard euro) (Figuur 41, Figuur 42). Het belangrijkste importproduct is wijn (833 miljoen euro), gevolgd door veevoeders (644 miljoen euro). Het exportproduct met het grootste handelsoverschot is bier 35

36 (uitvoerwaarde van 542 miljoen euro). Bij de invoer zijn veevoeders, water en limonade goed voor respectievelijk 643 en 575 miljoen euro. Bij de uitvoer valt op dat margarine en spijsvetten (586 miljoen euro) nu het belangrijkste product zijn, op de voet gevolgd door dranken (542 miljoen euro) en veevoeders (502 miljoen euro). Figuur 41 : Aandeel van de productcategorieën in de andere landbouw- en visserijproducten, invoer, 2009 (%) 5,2% 16,0% 0,9% 14,6% 41,9% 13,4% 8,0% Andere oliën en vetten Dranken Schaal en weekdieren Vis Andere zeeproducten Producten niet elders genoemd Veevoeders Figuur 42: Aandeel van de productcategorieën in de andere landbouw- en visserijproducten, uitvoer, 2009 (%) 8,9% 15,5% 16,4% 0,9% 8,7% 10,6% 38,9% Andere oliën en vetten Andere zeeproducten Dranken Producten niet elders genoemd Schaal en weekdieren Veevoeders Vis 36

37 2.7. Onze buurlanden en de nieuwe EU-lidstaten Bijna drie kwart van de totale Belgische invoer van landbouwproducten komt uit EUlidstaten. Een diepere analyse van deze gegevens toont aan dat 61,1% van de invoer uit onze vijf buurlanden komt: Nederland, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk 2. 2,9% is afkomstig van de twaalf nieuwe lidstaten 3. De landen buiten de EU zijn goed voor 26% van de landbouwimport, wat een status quo betekent ten opzichte van vorig jaar (Figuur 43). Figuur 43: Aandeel van buurlanden en nieuwe EU-lidstaten in Belgische invoer van landbouwproducten, 2009 (%) Buiten EU 26% nieuwe EUlidstaten 3% Buurlanden 61% Rest EU 10% De verdeling van de landbouwinvoer over de verschillende productgroepen levert interessante resultaten op. Bij de buurlanden is het aandeel van de akkerbouwproducten met 37,9% het grootst, maar ook dierlijke producten (23,0%) en andere landbouw- en visserijproducten (19,5%) scoren hoog (Figuur 44). Bij de nieuwe EU-lidstaten staan akkerbouwproducten (45,2%) eveneens op de eerste plaats, maar vooral het hoge percentage van agro-industriële producten (18,3%) en het lage percentage van de andere landbouw- en visserijproducten (8,4%) springen in het oog. Uit landen buiten de EU betrekt België vooral tuinbouwproducten (38,3%) en akkerbouwproducten (33,8%). Dierlijke producten (5,8%) scoren bij deze landen het laagst. 2 De territoriale wateren van het Verenigd Koninkrijk en België (tienmijlszone) grenzen aan elkaar, vandaar dat, ondanks het ontbreken van een fysieke grens, van buurlanden gesproken kan worden. 3 Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië, Estland, Letland, Litouwen, Cyprus en Malta zijn sinds 1 mei 2004 lid van de EU. Roemenië en Bulgarije traden op 1 januari 2007 toe. 37

38 Figuur 44: Overzicht van Belgische agrarische invoer uit buurlanden en nieuwe EU-lidstaten, 2009 (in miljard euro) Buurlanden Rest EU Nieuwe EU-lidstaten Buiten EU agro industriele producten akkerbouwproducten andere landbouwproducten dierlijke producten tuinbouwproducten De EU-lidstaten zijn veruit de grootste afzetmarkt voor Belgische landbouwproducten. 86% van de totale uitvoer is in 2009 voor EU-partners bestemd. De vijf bovengenoemde buurlanden van België zijn de grootste afnemers met 70% van de totale uitvoer. 4,3% is bestemd voor de twaalf nieuwe EU-lidstaten. In vergelijking met de invoer van landbouwproducten nemen de landen buiten de EU een geringer aandeel (14%) in. Het resterende aandeel gaat naar de negen overige EU-lidstaten (12%). Figuur 45 laat het overwicht van de buurlanden in de uitvoer van landbouwproducten duidelijk zien. Figuur 45: Aandeel van buurlanden en nieuwe EU-lidstaten in totale uitvoer van landbouwproducten, 2009 (%) nieuwe EUlidstaten 4% Buiten EU 14% Rest EU 12% buurlanden 70% 38