Rechtszaak van Thomas Boumans, 1773.

Transcriptie

1 Rechtszaak van Thomas Boumans,

2 Thomas was geboren in 1737 te Loevestein bij Hoensbroek als zoon van Frans Bouman, die eveneens als bendelid opgepakt werd en Jenne Beckers. Thomas was metselaar en voerde tevens koophandel op Holland. Thomas werd door een slachtoffer de overval op Ten Esschen in 1755 gepleegd herkend. Hij verklaart tevens dat er gedurende de overval te Würm drie vrouwen verkracht waren door Joannes Benders, Dirk Hersseler en Joseph Kerckhoffs. Inhoud dossier Thomas Boumans, Archief Schepenbank Heerlen, inv. nr. 1168b. Rechtshandeling. Datum Artikelen van confrontatie 19 juni 1773 Personele Responderinge bij confrontatie 19 juni 1773 Verzoek tot scherp examen. 29 juni Interrogatoriën voor scherp examen. 30 juni Personele responderingen bij scherp examen 1 en 2 juli Recollectie na Scherp examen. 3 juli Clagt en Conclusie ---- Rekwest van Dhr. v.d. Heuvel inz. toepassing art oktober Sententie 1 november

3 Artikelen van confrontatie. Artikelen van confrontatie voor den Luitenant Hoogd Drossaard deeses lands nomine officy informant omme te confronteeren Matthijs Sengen tegen Frans ende Thomas Bouwman allen gedetineerden. Uw edele Eerentfeste worden versoght de genoemde gedetineerden te confronteren over de naevolgende artikelen en desselver responsiven over en weeder in geschrifte te redigeeren quo facto aan den heer informant copije omme te komen. 1 Of zij gedetineerden malkanderen over en weeder kennen en of ooijt eenige vijandschap teegens elkanderen gehad hebben. 2. Of zij gedetineerden met malkanderen plichtig staan aan verscheijde huijsbraaken en diefstallen. 3. En signantelijck gecoopereert hebben aan den diefstall begaan tot Wurm 4. Soo als ook aan een dit huijsbraake en diefstall gecommiteert tot Heugen bij Millen geleegen. 3

4 4 5. aan welke diefstallen sij gedetineerde nog meer pligtig ende handdaadig sijn.

5 Personele responsiven bij confrontatie, 19 juni Personele responsiven bij confrontatie ter instantie van d Heer Luitenantt Drossard deeses Lands nomine officii informant door Matthijs Sengen tegens Frans Boumans beijde gedetineerde op t Landhuijs saturdag den 19 juni 1773 sijn van wegens wel gemelten Heeren luitenant hoogdrossaard gesisteerd de voormelte gede tineerdens en nae dat aan hun was voorgehouden de waarheijd te moeten bekennen hebben verklaart art. 1 Matthijs Sengen verklaart dat hij Frans Boumans heel wel kent en nooijt geene vijandschap met denselven gehad te hebben art 2. Verklaart den selven dat sij te saamen schuldig sijn aan huijsbraaken en diefstallen art 3. Verklaart dat Frans Boumans meede gecoopereert heeft aan den diefstalll begaan tot Wurm Frans Boumans Verklaart Matthijs Sengen seer wel te kennen en ook nooijt geene vijandschap met hem gehad te hebben verklaart van neen verklaart van neen 5

6 Verklaart sulx niet positive te weeten Art. 4 Art 5. Verklaart te Wijnandsrade en te Havert bij hem geweest te sijn Verklaart van neen En hebben naar duijdelijke voorleesinge hier bij blijven persisteeren ten fine deese door Matthijs Sengen vermits schrijvens onervaren gehandmerkt en Frans Boumans geteekent Dit is het hand + merk Frans Boumans van Matthijs Sengen Verklaart nooijt ergens bij geweest te sijn Verders sijn gesisteert den voor melkander Matthijs Sengen en Thomas Boumans de welke tegens elkanderen geconfronteert wordende verklaaren Matthijs Sengen Art 1. Verclaart Thomas Boumans te kennen en nooijt geene vijand schap met hem gehad te hebben. Art 2. Verklaart dat sij te saamen pligtig staan aan huijsbraaken en diefstallen Thomas Boumans. Verklaary Matthijs gewoont hebbende aan de Schrijversheijde ook te kennen sijnen toen toenaem niet te weeten, egter nooijt geene vijandschap met hem gehad te hebben Segt nergens met hem geweest te sijn 6

7 Art 3. Verklaart dat Thomas Boumans meede gecoopereert heeft aan den deifstall tot Wurm. Art 4. Verklaart dat den selven meede geassisteert heeft bij den diefstall tot Heungen bij Millen Art 5. Verklaart niet te weetn dat den selven ergens meer is bij geweest met hem Verklaart daarvan niet te weeten Verklaart daar ben ik ook niet bij geweest. Verklaart van geen dieff stallen te weeten En hebben beijde deese nae prelectuijere vermits schrijvens onervaren gehandmerckt. Dit is het handmerck X van Matthijs Sengen Schrijvens onervaren. Dit is het handmerck X van Thomas Boumans Schrijvens onervaren. Nobis Presentibus F. Theod. Craen G. Swildens J.W. Cotzhuijsen. 7

8 Verzoek tot scherper examen d.d. 29 juni In Saake Den weledelen gestrenge heer en mr. J.G. Farjon Lt Hoogdrossaard deses Landst nomine officy informant tegens Frans en deszelfs soon Thomas Boumans beijde gedetineerden op den lands huijse van Valckenbiorgh ende beclagdens Visis actis Signanter de denuntiatiens ter actens berustende mitsgaeders t versoek door den Heere informant op gisteren ter rolle gedaan scheepenen der vrijheid ende hoofdbanke Heerlen acoordeeren aan den Heer Claeger t versogte scherper examen off torture tot laste der beijde beclaegdens omme deselve per omnes gradus van dien naar voorgaande territie te brengen tot confessie en bekentenisse actum in judicio extraordinare op den landshuijse van Valckenborg den 29 juni 1773 coram de scheepenen v. Craen Swildens, Pelt, Wintgens et Nijssen. Ter ordonnantie L.G. Pelt. 8

9 Interrogatorien scherp examen. (Lijst van vragen te stellen onder tortuur) Interrogatorien voor den weledelen gestrenge heer F.G. Farjon Luitenant Hoog Drossaard deeses lands nomine officy informant. omme bij scherper examen te verhooren Frans en Thomas Bouwman gedetineerden. Uw edele erentfeste worden versoght de bovengenoemde gedetineerde voor de naevolgende artikelen onder scherper examen te verhooren en derselver eventuele responsiven in geschrifte te redigeren quo facto aan de heer informant copije omme te 1. Of niet waar ende waaragtig is dat zij gedetineerde plichtig staan aan verscheijde huijsbraaken en diefstallen en aan welcken. 2. En signantelijck of niet gecoppereert hebben aan den diefstall begaan bij Walraven in de Maasband anno Bij Martinus Schroders aan de Hand anno Bij Henricus Ritzen in het Panhuijs tot Wijnandsraede Item tot Wurm.

10 6. Tot Heungen bij Millen. 7. Bij Mathijs Benders in de hooftbank Heerle 8. In de herberge op ten Esschen. 9. Bij de weduwe Janssen tot Immendorf. 10. Bij de Pastor tot Hunshoven 11. Bij de Juffrouw Steintjens op Havert. 12. Bij den Pastor tot Heungen. 13. Wie daarbij geassisteert hebben hoe die omstandigheden en gewaepent waren, wie den aanslag daertoe gegeeven en wat sij gedetineerden uijt ijder diefstall voor hunne portie geprofiteert hebben. 14. Of zij gedetineerde insgelijcke niet plichtig staen aan den eed bij hunne bende uijtgeswooren waar gebeurd en waarinne bestond. 15. Of aan hun gedetineerde niet kennelijck is omtrent den brand tot Valckenborg ontstaan en op welke plaatse sij aldaar bevonden hebbe 10

11 10. Aan welcke diefstallen en ongeoorloofdheeden zij gedetineerden nog meer plichtig staan. Etcetera suppleat sigent dominus judex auditor in en op alles imploreerende L.G. Pelt. 11

12 Personele responderingen bij scherp examen. d.d. 30 juni Personeel Respondeeringe bij scherper examen gedaen door Thomas Boumans gedetineerde op den Landshuijse van Valkenberg en beclaegde ter instantie van Den weledelen gestrenge heer en mr J.G. Farjon Luitenant Hoogdrossaard deeses Landts nomine officie informant en claeger donderdagh den 1 juli Is van wegens voormelde Heer Drosaard gesisteert den voormelte gedetineerde Thomas Boumans den welcken alvoorens aengemaent sijnde om de opregte waerheijd te bekennen heeft veklaard naar pronunciatie van t vonnis tot scherper examen 12 art 1. pligtig te weeten aan verscheijde huijsbraeken en diefstallen als te Wurm, Winantsrade bij Martinus schroeders aan de Hand alsmeede op den Esschen bij Joseph Wilre op het Uustecken te Havert als oock in de boulsbrigger moolen bij ;s Hertogenraede geleegen omtrent een half jaar geleden alsmeede bij Mathijs Benders op Roebroek in de vossencoul alsmeede bij het tentamen gebuurd tot Heerle op Joh. Penders op den heuvel

13 Art 2. verclaard hij gedetineerde niet met gewerkt te sijn bij den diefstael begaen bij Walraven in den Maasband. Art 3., Verclaard als voor meede pligtig ende handdaedig te weesen aan de huijsbraeke en geweldige knevelarijen gebeurt aan de hand bij Martinus Schroders dat daarbij meede geassisteert heeft Jacobus Ritzen, Bernardje, Nicolaes den Vilder, Matthijs Sengen den Plauen Thijs, Hendr. Creijt Reenkens Houben Hens, t Haerdifken, Lint van Welten Creijten Lintje, Andriesken den Leijendekker den Moulvergters Pitt, Helmesken, Cordeweener Peter Vrosch, Willem Vroomen, Soone van Mathijs Manisken uijt de Gansweijde, Johannis Benders, Lins uijt het hout. t root Hensekn, Juneman Het Calver Janneken van Broensem, Hermanus Sengen, Den Vilder Drick van Neerbeek en Philip soone van Nicolaes dat hem tot deesen diefstael den eersten aenslag gegeeven heeft den vilder Nicolaes als wanneer sij heitsche hun versamelt hebben aan t huijs van den vilder Nicolaes en van daer saemen gegaen langs de lijnden op alwaar die anderen bij hun gecoomen sijn een trob hier den anderen daer en soo gemarcheert sijn op de hand aan alwaar er ook noch gekoomen sijn van s Hertogenraede waaronder sich bevond den chirurgijn 13

14 Kerckhofs van s Hertogenraede te Peerd den rooden Lennert woonende vooraan in een herbergsken te s Hertogenraede den rooterant van Merckstein ende den haemeeker van Merkstein en die anderen segt hij wegens den nagt niet gekent te hebben als wanneer sij nagtsdieven de deure aldaer met gewelt opgebrooken hebben de luijdens die sich in huis bevonden geknevelt gebonden ende gruwelijk mishandelt hebben en alle goederen die sij in t huijs gevonden hebben gestoolen en meede genoomen hebben sijnde sij gedetineerde bij deese occasie meede naer het voorseide huijs ingebrooken en deeses helpen verrigten en in saaken en packen helpen binden en uijtdragen dat die gauwdieven wel eene goede in thuijs gebleeven waaren als wanneer ramons quaem en te Bergh op de klocke geslagen wierd als wanneer sij hebben moeten loopen gaen den eenen hier en den anderen daar en bij Heerlen en Heitsche met malcanderen op heim aan hebbende van die gestoole goederen Nicolaes den Vilder, Leon Speirts, Hendrick Kreijt en Blauen Thijs, Andriesken en hij gedetineerde ieder een pack van die goederen meede genoomen en dat in het van hem gedetineerde wat hembden en houten schoenen die hij segt selver gedragen ende versleeten te hebben weetende niet waer die anderen hune packen gelaeten hebben dat die daarmeede naar huis 14

15 huijs gegaen sijn dat hij gedetineerde bij die occasie gewaepent is geweest met eenen grooten eijcken stock en de anderen met stocken en schietgewehr seggende hij gedetineerden van desen diefstall geprofiteert te hebben die goederen die hij in voorschreven sack hadde meede genoomen de welck omtrent twaelf schillingen weerdig waaren Art 4. verclaard hij gedetineerde als voor meede pligtig te staen ende handdaedig te weesen aan den diefstael begaen bij Hendrikus Ritzen tot Winandsraede in het Panhuijs, dat daarbij meede geassisteert hadden Hendrikus Creijt, t Helmusken, den vilder Nicolaes met sijnen soon Philip, Blauwen Thijs, manus en Mathijs Sengen, Emond, Smeets die meede present geweest is bij Martinus aen de Hand, Johannes Benders, Bernardje, Leonard Hoen, getrouwt met Jan Papperts dogter, die oock met geweest is aan de Hand, Jacobus Ritzen manus uijt die gansweijde, heer Hens Houben, Hens 15 Andriesken, Thans diefken, t root Hensken, den Sib Peter Hartzog welck twee laeste meede aan de hand geassisteert hebben als oock Peter uijt den Uijl den Glater, Claas aan den Look, Nicolaes Breuen, Hans Hendrik den soon van het rood Henske, Linske van Welten, den Vilder van Neerbeek, en Lenske uijt Aretsgenhout Peter Vrusch, Willem Vormen sone van Mathijs, Dirk uijt het straatje, Willem Hertog, soldaat onder diets compagnie van d capitain Franken Peter Gerits van gen Huijsberg, getrouwt met den ouden Hendrik van Ijseren zijn dogter genaamt Anna Catharina, Anthoon Palmen van Wijnantsrade

16 16 soon van Paulus digt bij den kerk gewoont hebbende, Christiaan Crijns wonende tot Hulsberg aan de kerk weduwnaar zijnde eenen metzelaar mangele Peterke op het Retersbeek, Hans eenen Cijnen wever van Grotenrade getrouwt op het Retersbeek met de dogter van Sander Eijnmael wonende het eerste huijs als men van te Veuren opkomt op de linker hjant kort bij Peterke Mingelers voorschreven, Johannis Ploum wonende voor aen in Haesdael als men van Schimmert komt getrouwt met Catharin Metzelaer en Hout snuijfdoosen makende Hendrik Jongen wonende mede tot Haesdael naast voornoemde Johannis Ploum getrouwt met Lijsbet gaander met de muurders operen, Johannis Eurlings van Climmen zoone van Peter Eurlings getrouwt met een vrouwmensch uijt het Hoensbroek dogter van Merten Coenen, Willem Maes gewoont hebbende op den steen van proffessie eenen Wijersman en meer ander waar op den gedetineerde zig nog bedenken zal van welken diefstall hij het eerst is geadverteert geworden door Nicolaes den Vilder ten welken huijse zij hun van de heijde versamelt in de nagt tusschen 10 a 11 uuren, alwaar die voornoemde nagtdieven van Heerle als mede van s Hertogenrade hun vergadert hebben en van daar gegaan zijnde voorbij den Linden langs Brommelen door en zoo gegaan zijnde tot Wijnantsrade alwaar zij zig nog virden die voornoemde nagtdieven van Hulsberg en Wijnandsrade van welke vremde van s Hertogenrade hij gedetineerde gekend heeft den Chirurgijn Kerkhoff den Hameker van Merksteijn een Rootbrant mede van Merksteijn hebbende weders geene gekende en aldaar gekomen zijnde bij Ritzen in het panhuijs hebben zij nagtdieven

17 van met geweld de deur opgebroken en in huijs geraakt zijnde als wanneer den hospis uit het huis verscheijde scheuten van binnen loste de welke van de gaudieven van buijten mede beantwoord wierd door Nicolaes den vilder met een sakpistool hebbende den hospis door sijn schieten eenen van ubag geblesseert XXXXXXXX zoo als van de andere heeft hooren seggen en naar dappere resistentie de nagtdieven in huijs geraakt zijnde den hospis in huijs valt en op de grond houdende geslagen en gestooten hebben en de aldaar in huijs bevindende draagbare meubilen klederen en verdere goederen in pakken gebonden weggevoert en gestolen hebben hebbende hij gedetineerde kort bij het huijs in de weijde op schildwagt gestaan en van de andere benden gehoort heeft hoe en op wat wijse zij in het huijs gehandelt hebben zijnde hij gedetineerde als doen gewapent geweest met een gaffelke en de andere met stokken gaffelen en schietgeweer, alwelke gestole goederen in pakken gedaan zijnde weggedragen wierden en naderhand verkogt aan de joden tot Geilekerken waarvan hij gedetineerde voor zijn aandeel tien a 11 schilling uijt handen van den vilder Nicolaes geprofiteert heeft s daags daar naar en vermits den overkomende middag heeft men met verdere ondervraginge 17

18 gesurpercedeert en naar duijdelijke voorlezinge heeft den gedetineerde in allen deelen daar bij blijven persisteeren ten fine dese mits schrijvens onervaren gehandmerkt. Dit is het eijge + handmerk van Thomas Boumans schrijvens onervaren. Nobus presentibus F. Theod. Craan G. Swildens J.W. Cotzhuizen L.G. Pelt Continuatie eodem die post meridiam Is wederom door den Heer Luitenant Hoogdrossaard gesisteert den voornoemde gedetineerde en heeft verklaard naar alvoorens aangemaant zijnde de waarheijd gestand te doen. Art 5. verklaard als voor geassisteert en handdadig geweest te zijn aan den diefstal geperpetreert tot Wurm in den lande van Gulich waar bij mede geassisteert hebben Manus en Matti Sengen der Vilder Nicolaes ende desselfs zoon Philip den Blauwen Tijs Leon Spierts, Hermanus Heungens, Johannes Benders, Leonard Hoenen, Peter en Mattie Rietra gebroeders, Peter Nacken wonenden op de geijt welke laatste drie mede geassisteert hebben bij de voorige diefstallen aan de Hand en Wijantsrade, Lambert uijt het Straatje getrouwt met de dogter uijt het Heijtsheukse () Johannes Hoenen wonende op de (de welke mede geassisteert heeft bij voorige twee diefstallen) geijt naest de Heuts getrouwt met een voordogter van Lahaij van de Akerstraat, Herman Trijbels getrouwt met de 18

19 19 dogter van Simon Hakken, Anthoon Popperts Pachens Henske wonende agter Antoon Pappert Andriekse der Ling, Swart Peterke, het Haen Doefke t Root Henske, Peterke uijt den Uijl, der Glater, der Kreijt, Lins Onnnouw, Casper Hertog, Derk Hersseler Vilder van Neerbeek, XXXXXXXXXXXXX, Reijnkens Biessens, Hens Houben, Hans en meer andere uijt het Hollands die hij niet gekent heeft en wanneer ze hem nog sullen bijvallen sal noemen van welken diefstall hij gedetineerde het eerste is geadverteert geworden door den vilder Nicolaes hebbende zij van de Heijde als ook die van Heerlen hier versamelt in de nagt aan het huijs van den vilder Nicolaes en van daar gegaan zijnde voorbij Broenshem alwaer bij hun nog gekomen zijn een grote cplice van vremde nagtdieven van s Hertogenrade en Ubag en verdere spaanse quartieren van welke hij gedetineerde alleenig maar gekend heeft den chirurgijn Kerkhofs te paard den Hamaker van Merksteijn en Rootcrans te samen gemarcheert op Wurm aan en aldaer gekomen zijnde aan het huijs van Willem Geurts en aldaar de deuren opgebrooken hebbende waaraan hij gedetineerde selve geholpen heeft en alzoo in huijs zijn geraakt, de menschen gebonden en geknevelt hebbende de vrouwspersonen in huijs zijnde naementlijck de vrouwe nog een jong vrouwspersoon en de meijd door Hompert Hens onteert en verkragt zoo als ook door den Vilder van Neerbeek t welke hij gedetineerde slever verklaard gesien te hebben en zelfs ook hooren seggen van de andere complicen dat den chirurgijn Kerkhofs ook daar mede zijne wille heeft gedaan en deselve onteert heeft en daar na hebbende alles gestolen wat maar te vinden wat het zelve gebonden in pakken en gevoert hebben naar dat omtrent anderhalf uur in het huijs vertoeft hadden en als doen met hunne sakken en pakken gestolen goederen sjouwwende zijn weggegaan van welke pakken den

20 gedetineerde een had, Blauwen thijs, Hendrikus Creijten ook 1 en Marius Senden ook 1 (en Hompert Hens ook 1) zijn weggegaan naar huijs toe hebbende Root Crans van Merksteijn ook een pak mede genomen wetende hij gedetineerde niet wat de andere met hunne gestole pakken gedaan hebben in welke pak van den gedetineerde wat coper twee servetten uijt welk pak aan hem gedetineerde voor zijn portie en aandeel was toegedeelt een tinne schotel, twee tinnen telleuren en een kopere peerke en twee servetten omtrent waardig dertien a veertien schellingen zijnde hij gedetineerde bij de expeditie gewapent geweest met een eijke stok waar aan wat een gaffelke en de andere met stokken en schietgeweer. Art. 6 verklaard den gedetineerde bij den diefstall tot Heugen bij Millen niet geweest te zijn. Art 7. Verklaard den gedetineerde handdaadig en mede geassisteert te hebben bij den diefstal gebeurt bij Math Benders bij den Heere weg in de Banke Heerlen dat daar mede bij geassisteert hebben en handdadig geweest zijn der vilder Nicolaes en desselfs zoon Philip den Blauwen Thijs, Hompert Hens, Matt en Pieter Rietra, Bernaardhe, Manus Hugens, Leonard Haeren, Johannes Hoenen, Lambert uijt het Straatje Dirk Rosenbaum, Manus en Matt. Sengen, Peter Naeken van welke diefstall hij gedetineerde den eersten aanslag is gegeven door den vilder Nicolaes den selven avond als zij des nagts stelen gingen hun versamelt hebbende in het huijs van den vilder tusschen tien en elf uuren en vandaar gegaan zijn naar het guijs van Matt Benders op Robroek in de Vossecoul alwaar zij de deure op vonden zijnde de vrouwen op den eeren en aldaar in huijs gevallen zijnde hebben zij den man uijt het huijs en de zoone gebonden en geknevelt en alles wat in huijs wat vinden en dragen handen in 20

21 pakken gebonden en weggenomen hebbende bestaande in kleederen, lampen en omtrent veertien pattacons gelt, welke pakken zijn weggedragen door Matt en Manus Sengen bij den vilder hebbende Manus Hugens en Hompert Hens de bruijtskleeder van de vrouwe gedeelt van welken diefstall den gedetineerd uijt handen van den vilder dien selven nagt nog voor twaalf uuren ontfangen heeft vier schellingen en vermits den overkomende avond hebben wij met de verder ondervraginge gesupereedeert en den gedetineerde aangemaant zig te bedenken tot morgen vroeg en heeft den sleven naar duijdelijke voorlezinge hier bij blijven persisteren ten dien eijnde mits schrijven onervaren gehandmerkt dit is het eijge hand + merke van Thomas Boumans schrijvens onervaren Nobis Presentibus F. Theodor Craen G. Swildens L.G. Pelt J.W. Cotzhuijsen Continuatie van verhooringe Vrijdag 2 july 1773 Is wederom door den Heer Luitenant Hoog Drossaard deses Lands nominie officie gesisteert den voorschreven Thomas Boumans den selven ernstig aangemaant zijnde om de waarheijd te bekennen heeft nog addendo bekenden verklaard dat bij den laatst 21

22 22 genoemden diefstal bij Matt. Benders in de Vossecoul nog geassisteert heeft Willem Degens uijt de Ganseweijde als mede segt den gedetineer niet met zekerheijd te kunnen seggen dat hij Lambert uijt te Straatje bij voorschreven diefstallen gesien heeft dog wel van anderen deese heeft hooren seggen dat daar bij geassisteert heeft. Art 8. Bekend en verklaard hij gedetineerde als voor mede handdadig te zijn en gecopereeert te hebben aan den diefstall begaan in de herberg op den Esschen bij Joseph Wijlder dat daar mede bij met handdadig en pligtig zijn Manus en Matt Senge der vilder Nicolaes en zijnen zoon Philip der Creijt den Blauwen Tis, Lintje Spierts, Hompert Hens, uijt de Ganseweijde manus Hugens, Willem Degens Leonard Hoenen, Peter Nacken, Johannis Hoenen, getrouwt met een dogter van Lahaij van de Akerstraat, den krommen Hans Gerets van gene Euskens Berg getrouwt met Leen Johannis Morgenroth, smit op den Esschen de krommen pater van gen Huijs Berg getrouwt met de dogter van Hendrik van Ijseren den voornoemde wever van het Retersbeek genoemt Johannis en Mangeler Peterke wonende kort bij malkanderen van welken diefstal hem gedetineerde den eersten aanslag gegeven heeft Nicolaes den vilder den dag bevoorens wanneer den diefstall geschiede aan zijn huijs alwaar hij die van de heijde alles bij malkander had laten roepen en zig ook versamelde in die nagt als aldaar gingen steelen en van zijn huijs afgegaan zijnde op de voorschreven herberg van den Esschen aan alwaar kort bij den Esschen agter den heggen nog bij quamen den voormelten smit Joh. Morgenroth en der krommen Hans en Peter aan het huijs komende vonden zij de buijtenste deuren open en op den erven zijnde hebben zij dieven de huijsdeure met brouw schieven opgelopen en in huijs komende den weert uijt het huijs

23 23 buijten het Huijs wetende nog wel dat eenen van den bende der vrouw uijt het huijs in de mistpoel gestoten heeft dog niet kunnen seggen wie sulx gedaan heeft en hebben zij nagtdieven dat zelve huijs alles gestoolen wat zijn hij huijs vonden van Huijsraad kleederen, linnen als winkelwaren mede het goude cruijs van de vrouw uijt het huijs van den geenen die haar in de mistpoel gestoten haddeen als doen alles in sakken en pakken gebonden XXXXXX waar van hij gedetineerde en Hanne Willemske een den Blauwen Thijs ook een gedragen heeft en van daar alle te samen voortgegaan zijnde den weg naar de heijde aan tot onder in het velt bij het hogen door (?) alwaar den smit van den Esschen, Crommen Hart en Peter hun betaling door den vilder gegeven wierd en zijnde de pakken naar de Heijde medes gedragen dog niet wetende waar dezelve gebleven zijn hebbende den gedetineerde voor zijn aandeel uijt dezen diefstall gekregen van den vilder eenige thee, coffij en zuijker voor de waardije van omtrent vier schellingen zijnde hij gewapent geweest met een gaffelke en de andere namentlijk den smitt van den Esschen mede een gaffel en de verder complice met stokken en schietgeweer waar van den vilder een flint hadde. Art 9. Verklaart bij den diefstall bij de weduwe Janssen tot Immendorf niet geweest te zijn Art 10. Verklaard ook niet geweest te zijn bij de Pastor tot Hunshoven Art 11. Verklaard en bekende mede gecopereert te hebben en handdaedig te zijn aan den violenten huijsbraak en diefstal begaan bij de Juffrouw Steijntjens tot Havert dat daar mede bij geassisteert hebben en handdadig zijn Nicolaes den Vilder en zijnen zoone Philip, Manus en Matt. Senge der Kreijt, Blauwen Thijs, Lintje Spierts der Nack, Johannis Hoenen, voormelt zijn broeder Leonard Hoenen, Manus Hugens, Hompert Hens, Kromme Willem of Willem Degens, Anthoon Poppers, Paasken Henske wonende agter Anthoon Popperts, Stevin Teijbels wonende op Robroek, Helenus Cordewener, Cobus Ritzen, Peter

24 en Matt Rietra, Bernard Kempenaar, Emond Smeets, Claver Janneken van Bronsem, Andrieske der Glater, Willem Hertzog soldaat, Peter Hertzog en Casper Hertzog der Cosloo, het Meijerke Peterke uijt den Uijl, het haerdiefke, Steijen Hens, Houben Hens Juneman, t rood Henske, Willem Vromen zoone van Matt der Scheele Vrusch, Lins Onnouw, Johannes Morgenroth smit op den Esschen der Crommen Hans van den Euskensberg, den Crommen Peter van den Buijsberg voornoemd bij de kopkensmolen, Mangele Peterke en den wever Johannes beijde van het Retersbeek voornoemde Poulus Palmen en desselfs broeder Anthoon beijde van Wijnandsrade, Lens Schouteten uijt Aretsgenhout Cristiaan Crijns uijt Hulsberg wonende digt bij de Kerk der Scheele pit, Hendrik Jongen getrouwt met Catrijn beijde wonende in Haesdael kort bij malkanderen als men van Schimmert komt voor aan op de linkerzijde, Johannes Eurlings, een schoenmaker van Climmen getrouwt met een vrouwmens uit Hoensbroek alsmede den vilder van Neerbeek Dirk Herseler en nog meer andere uijt het Hollands die hij gedetineerde niet gekend heeft van welke diefstal hij het eerste is geadverteert geworden door Nicolaes den vilder hebbende alle die voornoemde bende nagtgesellen hun vergadert bij Nicolaes den Vilder aan de Heerlerheijde die ver afwaren in het beginsel van der avond en van daar weggaande tusschen Broensem in Schinvelt op Broeksittard aan en vandaar op Havert alwaar hem op weg nog een grote bende nagtdieven bij quamen omtrent Broensem hebbende hij van dezelve alleen gekend den Chirurgijn Kerkhofs te paard den Hameker van Merksteijn en Root Crans hebbende hij der andere niet gekend en tot Havert komende heeft hij gedetineerde gesien dat hij met geweld met scheuren de deuren opgelopen hebben en dus in huijs geraakt zijn als wanneer sij naar het openen van de deur in de weijde op schiltwagt geset wierd door de vilder en daar alle vind en draagbare goederen en mobilien in 24 pakken gebonden gestolen en gerooft hebben en naar verblijff van één uur in het huijs zijnde met sakken en

25 25 pakken zijn weggegaan hebbende daar van Helmuske Cobus Ritzen en Bernaardje ieder een pak als mede die van s Hertogenrade mede drie a vier pakken mede genomen en de andere drie pakken voormelt zijn gedragen naar de heijde hebbende die van s Hertogenrade hun affgescheijden van hen in de Gangelder heijde bij welken diefstall hij gedetineerde gewapent was met zijn ordinair gaffelke en de andere namentlijck der smitt van den Esschen met een gaffel en overige met stokken en schietgeweer van welken diefstall hij gedetineerde des anderen avonds uijt handen van den vilder Nicolaes heeft ontfangen ses schillingen Art 12. verklaard den gedetineerde bij den diefstall begaan bij den pastor van Heugen niet present te zijn geweest vermits ten tijd uijt werken was en aan hem niets hadde laten seggen. Art 13. Refereert zig tot voorigen articul. Art 14. Segt den gedetineerde noijt eenen eed uijtgesworen te hebben dog is hem wel aangesegt door den vilder dat hij dog niet soude klappen of de complicen ontdekken al wat het ook dat zij gevangen wierden en pijn aan gedaan kregen Art 15. Verklaard den gedetineerde van de brand tot Valkenborg niets te weten ook niets daar van heeft hooren seggen op wat wijze dezelve is geschied als zijnde in die tijd op coophandel in Holland geweest. Art 16. Verklaard en bekende mede nog handdadig geweest te zijn aan zekeren diefstall begaan in de Baalsbruggenmolen agter s Hertogenrade omtrent een half jaar geleden waar bij mede geassisteert hebben den vilder Nicolaes en zijnen zoone Philip, Manus en Matt. Sengen der Kreijt

26 26 den Blauwen Tis, Lintje Spierts, Jacob Ritzen Bern Kempener, Manus Hugens, Hompert Hens Kanne Willem van welken diefstall hem den eersten aanslag gegeven heeft den vilder Nicolaes alwaar zij van de heijde hun ook de selven avond als des nagts gestolen wierd verzamelden en vandaar weggegaan zijn langs Eijgelshoven daar op Cloosterrade aan en vandaar agter s Hertogenrade aan op de molen aan en komende tot bij de voorseide molen alwaar nog omtrent agt man bij quamen van welke hij alleenig gekend heeft krekels Nijst van Worm gehorende onder Merksteijn den welken ook mede geassesteert heeft bij den diefstall geperpetreert tot Havert voornoemt hebbende hij de andere Spaanse niet gekend en aldaar de dieven van het huijs geforcheert hebbende met kouteren en zoo opgebroken en in de molen gekomen zijn alwaar zij omtrent agt vaten zaet gestolen hebben ten dien eijnde veertien waren met sakken alwaar zij den zaat in schudden en verdeelden hebbende den gedetineerde omtrent 1 vat in zijnen zak gehad en de andere complicen den zelve mede onder hun verdeelt en weggevoert hebben wetende hij gedetineerde nog wel te seggen dat den vilder een vat hadde en de andere naar advenent in welke molen zij gauwdieven maar omtrent of iets meer als een quartier uur geweest zijnde den luijden in het huijs wakker worden en zij de vlugt hebbende moeten nemen zijnde hij gedetineerde bij die gelegentheijd gewapent geweest is met zijn ordinair gaffelke en den overige met stokken en schietgeweer hebbende hij gedetineerde den vilder altijd bij diefstallen gewapent gesien met zijn flint van welken diefstall hij gedetineerde zoo als voor geprofiteert heeft voor zijn aandeel ½ vat zaat Verklaard en bekende den gedetineerde mede handdadig te zijn aan de tentainena gebeurt bij Joh. Benders tot Heerle op den Heuevel waar bij mede present

27 Einddeel responsiven scherp examen en recollectie. waren der Glater, Peter uijt den Uijl, Andrieske het Haerdiefke, der Caaloor, Casper en Peter Hertzog Steijn Hens, Houbens Hens, Willem Vromen zoone van Matt Manus en Thijlke Sengen der Blauwen Thijs Bernard Kempener, Jacob Ritzen, Claes van den Cook den welke mede gesisteert heeft bij den diefstallen bij Schroders aan de hand Wijnandsrade in het Panhuijs als ook te Havert van welken tentamen hij gedetineerde hert eerste is geadverteert geworden door Bern. Kempeneer en aldaar des nagts tusschen 11 a 12 uuren de venster willende openbreken met een Lanteren, den Hospes uijt het huijs nog op zijnde hun verjaagt hebben en zijn vermits den aanslag mislukt was wederom zijn naar huijs gegaan en verklaarden den gedetineerden bij geen verdere diefstallen meer geweest en alle het geene hier vooren gedenuntieert heeft de opregte waarheijd is en heeft den seleven naar duijdelijke voorlezinge hij hier bij blijven persisteeren ten fine deze mits schrijvens onervaren gehandmerkt Dit is het eijge hand + merk van Thomas Bouwmans schrijvens onervaren Nobis Presentibus F. Theod. Craen G. Swildens L.G. Pelt J.W. Cotzhuijzen Recollectie gedaan door Thomas Boumans gedetineerde heeden den 3 juli Is van weegens d heer Luitenant Hoogdrossaard 27

28 Alhier gesisteert den voormelde gedetineerde Thomas Boumans extra locum torture buijten pijn en banden aan welcken zijne bekentenisse en denuntiatien op den eersten en tweede deeses gedaan van woorde tot woorde duijdelijck sijn worden voorgeleesen heeft vercklaard bij alle sijne bekentenissen en denuntiatie te blijven persisteren sonder daer iets bij ofte daar van te willen gedaan hebben ten welcken eijnde deeses vermits schrijvens onervaren gehandmerckt Dit is het + merck van Thomas Boumans schrijvens onervaaren Nobis Presentibus F. Theod. Craen G. Swildens L.G. Pelt 28

29 Clagt en conclusie d.d. Clagt en conclusie voor den Luitenant Hoogdrossaard deeses Lands nomine officy claeger teegens Thomas Boumans gedetineerde Beklaagde Den voorschreven heer clager sal tot fundament der conclusie in jude deeser te neemen seggen en in facto verum stellen het naevolgende onder alle salvis Dat den gedetineerde oud 36 jaar geboortig van Hoevesteijn onder Honsbrook laatst gewoont hebbende op Robroek onder tusschen van proffessie een metselaar bij responsiven onder scherper examen den eersten juli en daaropvolgende solemnele recollectie van 3 dito 1773 heeft confesseert en bekend Een meedelitt te zijn van eene godloose en talrijcke bende geweldige nachtsdieven en knevelaers. En beneffens verscheijde godloose gesellen plichtig en handdaadig te zijn aan de volgende geweldenarijen en huijsbraaken en diefstallen gepaart met mishandelingen en effractie 29 1 e. Bij Martinus Schroders aan de hand gebeurt in de nagt tusschen den 1761 waarvan hij gedetineerde voor sijn aandeel geproffiteert heeft een sack met gestoolen goederen waard omtrent 12 schillingen

30 2den bij Henricus Ritzen in het panhuijs tot Wijnandsrade in de nagt tusschen de waarvan hij gedetineerde voor zijn aandeel genooten heeft 10 a 11 schellingen 3 e tot Wurm in den lande van Gulich in de nagt tusschen den 1763 waarvan hij gedetineerde de goederen aan hem toegedeelt geprofiteert heeft 13 a 14 schellingen voor sijn aandeel 4 e bij Mathijs Bendens in de hoofdbanke Heerlen anno 1760 gecommiteert waaruijt hij gedetineerde 4 schillingen voor sijn gedeelte genooten heeft 5 e Mit de herberge op den Esschen meede onder deese hoofdbanke Uijt welke gestoolene goederen den gedetineerde geprofiteert heeft ter waarden van 4 schellingen 6 e bij de juffrouw Steijntjes tot Havert uit de nagt tusschen der 1770 waarvan den gedetineerde voor sijn aandeel genooten heeft 6 schillingen 30 7 e In de Baalsbrugger moolen bij s Hertogenraaede waarvan den gedetineerde genooten heeft voor sijn aandeel een ½ vat zaet En 8 e denque aan het tentamen gebeurt bij Johannes Binders binnen Heerlen Bij welcke geleegenheden den gedetineerde ordinantelijck gewaepent was met eens met een grooten eijcken stock onderaan met een gaffelke boven en behoudens dat denselven gaets nog beschutten is geworden bij verscheijde andere diefstallen geassisteert te hebben als complice

31 uijt allen t welcke en t geene naeder ex actis comt te resulteeren klaar sijnde dat hij gedetineerde lange jaaren herwaerts te proffesien heeft gemaakt om te gaan flikken hir te verbinden en te verenigen met een godloose vloekgespan En met hulpe van deselve verscheijde omwel ter executie te brengen de menschen te neerhouwen en van alles te berooven Alsmeede uijt de gestoolene goederen te participeren en sijn aandeel te trecken Dewelcke feijten en euveldaaden in een land van justitie en politie niet te dulden sijn maar tot confiscatie van de gemeene misse op t alletergoertenste behooren tegengegaanen gestrafft te worden andere tot afschrik en exempel t welck sal Concludeerende contendeert de heer Claeger ten eijnde den gedetineerde en beklaardgne om voormelde Crimini gecommiteert te hebben bij U Edele Erentfeste sententie mag worden gecondemneert 31 om gebragt te worden ter plaats waar men gewoon is criminele justitie te doen en aldaar aan den scherpregter overgeleevert zijnde op een kruijs gebonden en van onderen op levendig geradbraakt te worden of tot al sulckex waar dootstraffe als uw edele erentfeste de bevindingen der delicten in gevolge wetten en placaeten van de land in goede justitie sullen oordeelen te behooren met condemnatie van den gedetineerd in de costen en misen van Justitie en confiscatie van goedern op en alles te innen op alle coste Implorende J.G. Pelt.

32 Rekwest van Dhr. van de Heuvel inzake de juiste toepassing van art. 31 uit de criminele ordonnantie van Edele Erentfeste Heeren 32 Door u edelen erentfeste aen mij behandigt wetende het extract uijt de crimininele rolle van den 7 oktober laestleden beneffens de bekentenissen van Nicolaes Hersseler en Thomas Boumans ten eijnde van advijs so sal de eere hebben in plaetse van advijs U edele Erentfeste dientaengaende te informeren Ten dat nopens den lot voor handen met positiff volgens regten te seggen is naedien alles dependeert van de arbitrage van den regter de welke in desen volgens de circumstantien judicen en suspicen te werk moet gaen aengaande de welke de regter en voornamentlijk van de plaetse beter geinformeert en kundiger als een ander oversulks geen advijs voor alsnog in sake kan gegeve worden ten sij men ten vollen onderrigt soude weten van alles te weten van de beschuldigden den persoon leven, wandel, ommegang waar van alles afhangen egter om UW edele Erentfeste enigfsins deses aangaende enig ligt te geven en volgens het welke U Edele erentfeste soude kunne te werk gaen so staet te oteren als dat eene simpele revocatie niet genoeg is om een beschuldigde aen stonts vrij te spreken maer dat moet gelet worden op de beschuldigingen die van te voren geschiet is op desselfs naem en faem en op den ommegang de welke een beschuldigde

33 met den beschuldiger gehadt heeft so als het een en ander chattenius op den 31 artikel van de Criminele Constitutie van Carel de V aentrent zet hij segt Feri interdeum solet ut denunciantes suam nominationem ---- opsomming artikel 31 van de Criminile Ordonnantie van Karel de V, anno Hier uijt sullen U Edele Rentefeste gemaklijk kunnen opmaken in hoe verre de gedetineerdens souden ter torture 33

34 Verweten worden oft niet en dat hier uijt blijkt dat so de omstandigheden dewelke bij mijn advijs van den 23 meert laestleden concurreren en volgens de welke iemant op de bekijkingen van een alleen op de torture kan gebragt worden de revocatie mett daer tegens kan doen te minder nog geconsidereert dat de beschuldigers in het generael alles revoceren het is wel waer dat U Edele Erentfeste de twee vilders van de lommererberg hebben ontslagen als gerevoceert sijnde edog omtrent die staat te noteren dat die betigt waren uijt enige vijand schap en nijd so als de beschuldigers bekent hadden en welke vijandschap ook gebleken is dat geexisteert heeft so het nu ook bleke dat de bekijking uijt die oorsaeke voor quam ofte dat de beschuldigers andere plausibele redenen kunnen allequeren waerom ze bij de gedetineerden beschuldigt hebben so soude sulks moeten in consideratie komen voor het overige naerdien dit aen U Edele Erentfeste bescheijden oordeel volgens regten is gelaten hoedanig in deze te handelen so sullen U Edele Erentfeste het beste en voorsigtigste doen van alle circumstantien hier vooren geallegueert wel te overwegen en naer bevindinge van deselve handelen Ik hebben de eere mij met alle veneratie te noemen Edele Erentfeste Heeren U edele eerentfeste onderda- Maastricht den 20 oktober nige en gehoorsame dienaar 1773 L.W. van den Heuvel 34

35 Sententie d.d. 1 november Sententie In saake den weledelen gestrengen Heer en Mr J.G. Farjon Luitenant Hoogdrossard deeses lands nomine officii claeger Tegens Thomas Boumans gedetineerde en beklaagde Visis actis en op alles geleth en rijpelijk overwigen voornaementlijk d eijge confessie van den beklaagde buijten pijn en banden gedaan waer uijt consteert dat den selven beklaagden oud sesendertig jaaren geboortig van Loevestein onder Hoensbroek en t laast gewoont hebbende op Roebroek onder Heerlen van professie een metzelaer sig met eene tallrijke meenigte nagtsdieven vergeselschapt hebbende met de selve deese naevolgende huijsbraaken, dief stallen en geweldenarijen gepleegt en ter executie gestelt heeft als eerstelijk bij Martinus Schröders aan de hand gebeurt in de nagt tusschen den 19 en 20 junij den bij Henricus Ritzen in het Panhuijs tot Wijnandsrade geperpetreert in de nagt- 35

36 tusschen den 19 en 20 april dens bij Jan Willem Görtz tot Wurm in de nagt tusschen den 12 en 13 xbris dens bij Mathijs Benders in de hoofd banke Heerlen in den Jaare 1760 gecommiteert 5 dens in de herberge op ten Eschen meede onder de hoofdbanke Heerlen gebeurt 6dens bij de juffrouw Steintjens tot Havert in de nagt tusschen den 14 en 15 september 1770 gecommiteert 7dens in de Baalsbrugge moolen bij s Hertogenrade En dan eijndelijk agstens aan het tentamen gebeurt bij Joannes Penners tot Heerlen Allen t welke sijnde feijten en euveldaeden dewelke in een land waar justitie en politie vigeert niet konnen worden getollereert maar strafbaar sijn soe ist dat schepenen der vrijheid ende hoofdbanke Heerlen uijt naame ende van weegens haar Hoogmogende d Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden 36

37 Ter Maenisse van d Heer Luitenant Schouth regt doende condemneeren den gedetineerde en beklaagde om gebragt te worden ter plaatse daar men gewoon is criminieele justitie te doen en aldaar aan den scherp regter overgeleevert te sijnd met de coorde gestrafft te worden dat er de dood naer volgt voorts sijn doode lichaem in een keeten geklonken aan de Galge sal blijven hangen. Den gedetineerde daartoe condemneerende in de kosten en misen van Justitie ter onser taxatie en moderatie met verdere confiscatie van goederen, actum in judicio extraoordinario binnen Heerlen den eerste november 1773 Coram de schepenen v. Craan Swildens, Pelt, Cotzhuijsen, Landman en Nijssen, Ter Ordonnantie J.W. Cotzhuijsen Secretaris Deze is nae voorgaande klockluijdinge gepubliceert s stokje gebrooken en door den scherpregter ter executie gestelt. Quod attestor J.W. v. Cotzhuijsen Secretaris. 37