Dossier Rechtzaak van Willem Hartzog,

Transcriptie

1 , Dossier Rechtzaak van Willem Hartzog,

2 Willem Hartzog werd geboren rond 1730 in Heerlen. Als soldaat was in het Staatse Leger had Willem 27 jaar lang gediend in het garnizoen van Maastricht. Hij werd op 28 juni 1773 gearresteerd te Maastricht en werd ook aldaar gevangen gehouden. Zijn proces, dat wel door de schepenen van Heerlen werd afgehandelde, duurde bijzonder lang en bij bleef bijna 3 jaar in voorarrest. Op 6 maart 1776 werd Willem te Maastricht aan de galg gehangen. Inhoud dossier Willem Hartzog, Archief Schepenbank Heerlen, Inv. nr. 1168a. Rechtshandeling Datum Pagina. Decreet tot apprehensie 9 juni Interogatorien 11 juni Personele Respondeeringe 11 juni Artikelen van confrontatie 12 juni Confrontatie tussen Willem Hartzog en Nicolaes Rheumkens 12 juni Request van de crijgsraad te Maastricht 7 februarij e request van de crijgsraad te Maastricht. 14 maart e request van de crijgsraad te Maastricht 30 augustus Respons Schepenbank Heerlen op 3 e request Krijgsraad. 7 oktober

3 .Decreet tot apprehensie Geleth op den inhoude deeser Request, schepenen der vrijheid en hoofdbanke Heerlen lauderen ende approbeeren de gedaene apprehensie en stricte detentie van Willem Harzog actum in Judicio extraordinario op den Landshuijse van Aan u edele eerentfeste heeren Viceschouth ende scheepene der Vrijheid van de hoofdbanke Heerlen Valckenburg den 9 juni 1773 coram de schepenen v. Craen, Swildens, Pelt, v Cotzhuijsen Wintgens et Niessen Ter Ordonantie Verthoont reverentelijck den Luitenant Hoogdrossaard deeses lands hoe dat uijt der responsiven en bekentenissen van eene groote meenigte complicen ende gedetineerden gebleeken heeft dat meede onder die godloose benden gehoorden en aan verscheijde gequalificeerde diefstallen en huijsbraacken plichtig stond Willem Hartzog soldaat ten dienste van onzen genaedigsten souvereijn dienvolgens dat die publijcke dienstoefening den heer verthoonder aan voerde om sich van desselfs persoon te verseekeren soo als ook effetievelijck bij desselfs retour met verlof gebuert is waarvan u erentfeste goedkeuringe gerequireert wordende wenden de heer suppliant tot u edele erentfeste met versoek om de gebeurde apprehensie en daaropgevolgde incarceratie en stricte detentie (van Willem Hartzog) op den lantdhuijse van Valkenbirg te lauderen ende te approberen t welck doende L.G. Pelt. 3

4 Interrogatorien. Interrogatorien. Voor Den weledelen gestrengen heer J.G. Farjon Luitenant HoogDrossaard deeses lands nomine officy Informant omme In persoon te verhooren Willem Hartzog gedetineerde op den landshuijs van Valckenborg. 4 Uw Edele erentfeste worden versoght der bovengenoemde gedetineerde over de naevolgende artikelen in persoon te verhooren na exaltabele ferme aanmaninge om de waarheijd te bekennen en deselfs responsiven in geschrifte te redigeren quo facto aan den heer informant copij omme te 1 aan den gedetineerde desselfs naam, voornaam, ouderdom geboorteplaatse ende kostwinninge af te vraagen 2 of hij gedetineerde meede niet gehoort onder en een meedelitt is van die berugte bende gauwdieven waar van een gedeelte ahier gedetineert sitten 3 En of niet waar ende waaragtig is, dat hij gedetineerde met assistentie van de zelve plichtig staat aan verscheijde huijsbraaken en diefstallen. 4. En signantelijck aan den diefstall gecommiteert bij Walraven in de Maesband. 5. Bij Martinus Schroders aan de hand.

5 6 Bij Ritzen in het Panhuijs tot Wijnandsrade 7. Tot Heugen bij Millen gelegen 8. Bij Matthijs Benders aan de Heerlerheijde 9. In de Herberge op ten Esschen 10. Tot Wurm 11. Op de Nieuwstadt 12. Bij de weduwe Janssen tot Immendorf 13. Bij den Pastoor tot Hunshoven 14. Bij de Juffrouw Steintjens op Haevert 15. En laatselijck bij den pastor tot Heugen 16. Wie daarbij geassisteert hebben, hoe gewaepent en welke de omstandigheden waaren en wat hij gedetineerde daaruijt voor zijn aandeele genooten heeft. 17. Aan welke diefstallen den gedetineerde nog meer plichtig staat alle beneffens de omstandigheeden en complicen op te noemen. 5

6 18 Of hij gedetineerde ook niet plichtig staet aan den eed en verbond bij hunne bende gemaakt op welcke plaatse hij denselven uijtgeswooren heeft en waarvan bestond. Etceter suppleat sequfornus Dominus Judex auditor In en op alles ex. Imploreerende J.G. Pelt. 6

7 Personele respondering Personeele respondeeringe ter instantie van Vrijdag den 11 junij 1773 den weleedele gestrenge Heer en meester J.G. Farjon Luitenant Hoogdrossaard deeses Landen nomine officy informant gedaan door Willem Hartzog gedetineerde op den Landshuijse van Valckenborgh Is van weegens d heer Luitenant Hoogdrossaard deeses landts nomine officy informant gesisteert den voornoemde gedetineerde Willem Hertzog ten eijnde om personeel gehoort te woorden over soodaenige articulen als op heeden sijn worden overgegeeven 7 Art. 1. Den gedetineerde verklaard zijnen naam te zijn Peter Hertog zegt omtrent veertig jaren in militaire dienst geweest te zijn onder desen staat oud te zijn geboortige van Heerlen en zedert den jare 1744 in s lands militaire dienst geweest te zijn en tegenwoordig nog onder het regiment van den Staten Generaals dienst garizoen houdende thans tot Lvo Art 3 et 3 Verklaard den gedetineerde noijt pligtig en handdadig geweest te zijn aan eenige diefstallen of huijsbraken hoe genaamt. Art 4. Verklaard den gedetineerde noijt in de maasband geweest te zijn zelfs niet te weten waar de maasband is.

8 art 5. Segt den gedetineerde mede niet geassisteert te hebben bij den diefstall bij Martinus Schroders aan de Hand. art 7. tot 18 e aart inclusiev. Aan den gedetineerde voorgehouden en aangemaend om de waerheijd te bekennen verklaard noijt bij eenige diefstal geweest te zijn ook in dier gelijke manieren om te gaan steelen met gauwdieven niet gesproken te hebben als ook geenen verbond gemaakt ofte uijtgesworen te hebben en heeft deze waar pretentieve mist schrijvens onervaren gehandmerckt Dit is het eijge hand + merke van Willem Hertzog schrijvens onervaren Nobis presentibus F. Theodor Craen G. Swildens J.L. Wintgens N. Neijssen L.G. Pelt J.W. Cotzhuijsen 8

9 Artikelen van confrontatie. Artikelen van confrontatie voor den weledelen gestrenge heer J.G. Farjon Luitenant Hoogd Drossaard deeses lands nomine officy informant omme t confronteren Nicolaes Rhumkens tegens Willem Hartzog beijde gedetineerde. Uw edele eerentfeste worden versoght de bovengenoemde gedetineerde te confronteren over de naervolgende artikelen en desslever responsiven over en weeder in geschrifte te redigeeren quo facto aan den heer informant copije omme te. 1 of zij gedetineerde malkander over en weeder kennen bij wat geleegentheijd kennisse gemaakt en of oogh vijandschap teegen elkanderen gehad hebben 2. Of er conversatie wel niet meermaelen geroulleert heeft om te gaan uijt te steelen so als daedelijck met elkanderen sijn geweest 3. of zij gedetineerde niet samen pligtig ende handdaadig sijn aan verscheijde huijsbraaken ende diefstallen 9 4. En signantelijck ofte niet met elkanderen gecoopereert hebben aan den diefstall begaan bij weduwe Wetzels binnen Heerlen

10 5 In cas van bekentenisse alle de complicen en omstandigheden af te vraagen 6 Aan welke diefstallen zij gedetineerde nog meer met elkanderen plichtig sijn en aan welke? Etcetera suplleat aquismus dominus judex auditor in en op alles om Implorerende J.G. Pelt. 10

11 Responsiven bij Confrontatie. Confrontatie gehouden op den landshuijse van Valkenburg ter instantie van den weledelen gestrenge heer en meester J.G. Farjon Luitenant Hoog- Drossaard dezes lands nomine officium informant tusschen Nicolaes Rheumkens ende Willem Hertzog beijde gedetineerden op den landshuijze van Valkenburg Saturdag den 12 juni 1773 Is van wegens den Heer Luitenant Hoog Drossaard gesisteert de voormelte tweede gedetineerdens ten eijnde om geconfronteerd te worden over zodanige artikelen als op heeden zijn overgegeven Nicolaes Rhumkens. Willem Hartzog 11 art 1. Verklaarde de gedetineerdens malkanderen en over en weder zien wel te kennen en nooijt eenige vijandschaps met elkanderen te hebben gehad. Verklaard mede Nicolaes Rhumkens zeer wel te kennen als mede dat noijt vijand van den selven is geweest

12 Art 2. Of die conversatie wel niet meermalen geroulleert heeft om te gaan steelen. Verklaard Nicolaas Rheumkens dat deze conversatie en kunnen meermalen geroulleert heeft om met elkanderen te gaan steelen Art 3. Verklaart Nicolaas Rheumkens van ja dat met hem uijt steelen is gegaan Art 4. Verklaard dat hij Nicolaas Rhumkens dat Willem Hartzog met hem heeft gaan steelen bij P.G. Wetzels binnen Heerlen in die Coelhoven Art 5. Den gedetineerden Nicolaes Rheumkens verklaard bij zijne gegeven en gedane respondeeringen wegens der verdere complicen en omstandigheden te blijven persisteeren. Willem Hertzog segt noijt met hem uijt steelen geweest te zijn Willem Hertzog segt mijn leven hebbe ik niet gestolen Willem Hertzog segt dat kan hij niet seggen want daar ben ik niet bij geweest en daar weet ik niet van Den gedetineerde Willem Hertzog blijft persisteeren bij zijne negativen onervaren Ende naar duijdelijke voorlezinge deze vermits schrijvens onervaren gehandmerkt Dit is het eijge X handmerk van Nicolaes Rheumkens schrijvens 12 Dit is het eijge X handmerk van Willem Hartzog mede schrijvens onervaren. Nobis Presentibus F. Theod. Craen G. Swildens

13 Eedele Eerentfeste Heeren Nadien in de Procedures teegens den alhier gevange soldaat Willem Hertog volstreckt ten dienst der Justitite vereist word eenige naadere en meer volleedige informatien en bewijsen als die welke bereids door u eedele eerentfeste aan ons zijn gesuppediteert wij ons verpligt hebben gevonden onse bevoorens gedaane requisitie nader te elucideeren en te redresseren en mits dien op het vriendelijkste verzoeken dat aan den Krijgsraad moogen worden gesonden 1 e Extracten authentijcq der interrogatorien waar op de perzoonen welke den voornoemde Willem Hertzog hebben beschuldigt als meedepligtig zijn gehoord waar van aan den Krijgsraad alleen zijn gesonden d articulen hunne antwoorden vervattende 13 2 e Wijders ook van de intterrogatorien en van hunne daarop gegeevene responsiven voor zoo verre dezelve eenigsints betrekkelijk zijn zoo omtrent den tijd wanneer die misdaaden zijn gepleegt de perzoonen bij wien en de plaats waer dezelve gepleegt zijn mitsgaeders alle de omstandigheeden welke daerbij na de opgaave der denuntiateurs zijn voorgegevallen dewijl niets van al het zelve in de toegesondene extracten gevonden word voor al in opzigte van zoodaanige delicten waarvan voornoemde Willem Hertzog door meer dan een perzoon is gedenuntieert geworden als meedepligtig en waar van de bewijsen de corpore delicti voorhanden zijn oft nog zouden

14 zonder te bekoomen zijn, terwijl het waarschijnlijk, is, dat over zoodanige delicten u Eedele Eerentfeste zakelijck uw gevangens zullen hebben geinterrogeerd 3 dens extract authentijcq van de interrogatoriën waer op Jacobus Schosmans op den 7 e april 1773 is gehoort met zijne daar op gegeeve responsiven voor zoo verre daer in melding word gemaakt van voornoemde Willem Hertzog met de opgegeevene omstandigheden des delicten als meede cope authentijcq van de acte van recollectie. 4 to extract authentijcq van de interrogatorien waer op Willem Jonge op den 8 juli 1773 is gehoort en waer op hij gegeeven heeft de uitgeleveerde responsiven 5 to copij authentijcq van de acte van recollectie van de 10 juli 1773 waer van alleen met een enkeld woord melding is gemaakt in het overgegeeve extract authentijcq 14 6 e copijen authentijcq van soodaanige bewijzen als ander den Luitenant Drossaard off scheepenen van Heerle berusten (voor zoo verre deselve aan den krijgsraad niet zijn uiijtgegeeven waer uit consteeren kan, dat waerlijck zijn gepleegt die misdaaden waer van gemelde Hertzog als complice is opgegeeven en die niet in tetamina hebben bestaan maar daadelijck zouden zijn geperpetreerd en geexecuteerd terwijl de stukken aan ons geexhibeert niet schijnen genoeg saam bewijs in sig te bevatten de corpore delicti off de waare existentie der opgegeeven misdaaden speciaal in opzigte van de diefstall bij Walraven in de Maasband waer van geen andere preuve is opgegeevn als dessels Extra Judiciale

15 onbeedigde declaratie voorts de noodige elucida tien omtrent den diefstall bij den Pastoor tot Hungen terwijl de geexhibeerde bewijssen alleen mentie gemaakt word van een diefstall bij zekeren Herman Bosselaers welke naam niet voorkomt in de confessien der denuntiateuren en die persoon een ander schijnt te zijn dan de Pastoor waar van zij gewaagen om dat het gemelde bewijs bestaat in een beëedigde getuijgenis van de dogters van Herman Bosselaers. 7 emo om welke reeden Nicolaes Schumkens alleen is geconfronteert over den diefstall bij P.C. Wetsels en niet over die bij Martinus Schroders aan de Hand daar volgens zijne responsiven de voornoemde Willem Hertzog meede door hem is opgegeeven als complice van dit laastgemelde delict. 8 e informatien oft alle de persoonen welke Willem Hertzog hebben geaccuseert als meedepligtig met de dood hunne confessien hebben bevestigd off wie dezelve herroepen hebben en in hoe verre mitsgaders de tijd en wijze op welke zoodaanige herroepinge geschied is. 9 e En eijndelijck dat ingevalle schepenen van Heerle verder het een oft ander kunnen suppediteeren zoo tot belasting als onlas tinge van voornoemde Willem Hertzog zij hetzelve ten spoedigsten gelieven te doen Waar meede in hoope u eedele eerentfeste soo spoedig u eedele eerentfeste doenlijk aan deese onse requisitorien wel zullen gelieven 15

16 te voldoen hebben wij d eere ons met alle hoogmoedige te noemen Eedele Eerentfeste Heeren U eedele Eerentfeste Dienst willige dienaaren en goede vrienden Den president en leeden van den krijgsraad des garnisoens van Maastricht A. Wagner Luitenant Colonel President Maastricht den Ter ordonnantie van den 7 februarij 1775 Crijgsraad J.M. Ravens 16

17 Eedele Eerentfeste Heeren Na examinatie van u Eedele Eerentfeste Gelerde van den so deeses bij ons bevonden zijnde dat u eedele eerentfeste in deselve te neederstellen dat eene Nicolaes Scheepers aan de Baak resorteerende onder de hoofdbanke Heerlen onder eede gevraagt wordende zoude moete declaaren dat hij eene koopere tabaks doose daags naar den inbraeke ten zijnen huijse gevonden heeft en die Willem Hertzog volgens denuntiatie op die expeditie zoude verloore hebben. Dat ter u eedele eerentfeste griffie in deposito zouden zijn een hoed getronseert op zijn militaire gevonden bij C.L. Wetzels in de Coolhooven binnen Heerlen en aldaar agtergelaten door een in huijs geweest zijnde nagtdieven Wijders dat u Eedele Eerentfeste zouden zijn voorgekoomen dat zeekeren Joannes Penders wanneer ten zijnen huijse eene inbreuke is worden getenteert Willem Hertzog onder de makkers zoude gekent hebben. En nadien alle de hier voorgemelde omstandigheeden niet alleen aggravant zijn tot laste van onse gevange Willem Hertzog maar dezelver ten uijterste noodzaakelijk bij ons bevonden zijn omme ten processe te werde gevoegt soo neeme wij weederom de vrijheid deese onse requisitorien u eedele eerentfeste te laaten toekomen met zeer vriendelijk verzoek 17

18 omme in faveure van justitie zoo wel Nicolaes Scheepers als Joanna Penners voor u eedele eerentfeste onder solemneele eede te doen deponeeren alle het geene hun comparanten en deese zaake kennelijk zij en derzelver depositien aan ons zoo spoedig u eedele eerentfeste doenlijk te doen toekoomen met verder vriendelijk verzoek aan u eedele eerentfeste omme onder recepisse van den auditeur militair Ravens aan ons meede over te senden de tabaksdoos gevonden bij Nicolaes Scheepers als ook de militairen hoed gevonden bij C.P. Wetzels in de Coolhooven binne Heerle met en beneevens zijn depositie daar aff op gelijke maniere als bij ons hier vooren is verzogt In verwagtingen van welke met en beneevens een annexe staat van deese te vallene costen hebben wij d Eere met alle hoogagtinge te blijven Eedele Eerentfeste Heeren Maastricht den U eedele Eerentfeste 14 maart 1775 dienstwillige Dienaaren en goede vriende President en Leeden van den Krijgsraad der garnisoen tot Maastricht J.Wagner Luitenant Colonel President Ter ordonnantie van dezelver 18

19 Eedele Erentfeste Heeren Naadien onse gevange Willem Hertzog geheel en al negeert de declaratien van Leonard de la Haije die van Johannes Penners en die van Nicolaes Schepen voor u eedele eerentfeste op den 28 maart deeses jaars gegeeven en dezelver in de proceduure ten hoogsten noodig zijnde soo neemen wij de vrijheid u eedele eerentfeste bij deesen te verzoeken omme in faveur van justitie de voorschreve drie persoonen te wille doen gelasten omme voor ons te compareeren ten eijnde hunne gedaane verclaarince in facie van voorschreven Willem Hertzog gestand te doen en hem zoo moogelijk daar van te overtuijgen en ons als dan te willen melden wat dag voorschreven drie persoonen zig ten huijse van den auditeur militair zulle konnen laaten vinden zullen de ons hier door zeer verpligten en wij zullen niet naalaten in alle voorallen de geleegentheeden u eedele erentfeste blijken te geeven van de hoogagtinge met de welke wij d eere hebbe te zijn. Eedele Eerentfeste Heeren 19 Geschreevene bij den U eedele eerentfeste krijgsraad binne dienstwillige dienaaren en goede. Maastricht op den vrienden 30 augustus 1775 President en leeden van den krijgsraad des garnisoens van Maastricht A. Wagner Luitenat Colonel President Ter ordonnantie J.M. Ravens.

20 Wij schouth en de schepenen der vrijheid en de hoofdbanke Heerlen lande van Valkenborg overmaze partage van Haar Hoog Mogende d Heeren Staaten Generaal der vereenigde Neederlanden Verklaaren hiermeede en cragte deeses dat Leonard de la Haije, J. Penners en Nicolaes Scheepers alle drie inwoonders des voornoemde Banke van Heerlen sijn luijden den voorseide soo veel ons bekent is van eene irreprochabele conduite en staande bij een ieder in t gemeen ter goeder naam en faam ter oirconde deese door onsen secretaris doen depescheren en met den schepen amptszeegel coorboreeren binnen Heerlen den seevende october 1775 in judicium extraordinaros. Ter ordonnantie J.W. Cotzhuijsen Secretaris. 20