Steunpunt Expertisenetwerken vzw beleidsplan

Transcriptie

1 Steunpunt Expertisenetwerken vzw beleidsplan

2 Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE INLEIDING EEN ACTUELE MISSIE VOOR HET STEUNPUNT IN TE VULLEN VANUIT EEN SPECIFIEKE VISIE OP HANDICAP EN EEN SPECIFIEKE VISIE OP KENNIS EN DESKUNDIGHEID EN MET AANGEPASTE WERKMIDDELEN Netwerken De website De expertisewinkel Projecten DOELSTELLING EN RESULTATEN VOOR DE PERIODE STRATEGISCHE DOELSTELLING 1: SENSIBILISERING EN PREVENTIE Analyse Beoogde resultaten: Prioriteiten in de komende beleidsperiode In te zetten middelen: Indicatoren STRATEGISCHE DOELSTELLING 2: IN BEELD BRENGEN VAN DE MOGELIJKHEDEN EN BEPERKINGEN VAN PERSONEN MET EEN HANDICAP Analyse Beoogde resultaten voor de komende beleidsperiode Prioriteiten In te zetten middelen Indicatoren STRATEGISCHE DOELSTELLING 3: BEVORDEREN VAN ONDERSTEUNING OP MAAT Analyse Beoogde resultaten voor de beleidsperiode Prioriteiten In te zetten middelen Indicatoren STRATEGISCHE DOELSTELLING 4: ONDERSTEUNEN VAN EXPERTISENETWERKEN EN OVERLEGFORA STRATEGISCHE DOELSTELLING 5: (KWALITEIT VAN DE) EXPERTISEBUNDELING, -ONTWIKKELING EN -VERSPREIDING MEERJARENBEGROTING BIJLAGE 1: OVEREENKOMST OPDRACHTHOUDERS ADVIES EN CONSULT BIJ CHALLENGING BEHAVIOUR HISTORIEK EN ACHTERGROND... 43

3 AANLEIDING VOOR DE OVEREENKOMST DOELSTELLING VAN DE OVEREENKOMST BESCHRIJVING VAN HET VOORWAARDENKADER Inbedding van de opdracht in de globale SEN-werking De specifieke opdrachtomschrijving consult en advies bij vastgelopen cliëntsituaties Organisatorisch kader Operationele samenwerking met het Steunpunt Expertisenetwerken Financiering Verslaggeving, evaluatie en bijsturing TIMING... 47

4 1 inleiding Wie vandaag de dag (mee) vorm geeft aan de ondersteuning van mensen met een handicap moet rekening houden met diverse internationale, Europese en nationale richtlijnen, conventies, aanbevelingen, decreten en besluiten. Die hebben met mekaar gemeen dat ze de rechten van personen met een handicap gestalte geven vanuit een gewijzigde manier van denken over handicap. Van een welzijnsthema (zorg voor) is het (gehandicaptenzorg) een mensenrechtenthema geworden (ondersteuning van mensen met een handicap) waarbij van alle actoren in de samenleving wordt verwacht dat ze de (ernstige) beperkingen die worden opgelegd aan personen met een handicap opheffen of compenseren. Ook in Vlaanderen zetten mensen met een handicap en hun netwerken, beleids- en organisatieverantwoordelijken, gebruikersorganisaties en professionelen zich in voor de creatie van een nieuwe context waarin de kwaliteit van bestaan voor mensen met een handicap voorop staat. Dat stelt alle partijen voor grote uitdagingen en vergt aanpassingen van structuren en van mensen. In dat gewijzigde klimaat heeft het Steunpunt een eigen rol te spelen. We reiken de hand naar zowel de beleidsverantwoordelijken die het burgerschapsmodel in de praktijk willen omzetten als naar al de organisaties en professionelen die dit streven in hun dagelijkse praktijk moeten omzetten. De minister van Welzijn gaf ons immers de uitdrukkelijke opdracht mee te werken aan de ontwikkeling en borging van kwalitatieve ondersteuning van mensen met een handicap en dat zowel op vlak van preventie, diagnostiek als behandeling. Dat doen we vooral door in samenwerking met mensen en netwerken op het terrein deskundigheid en expertise te bundelen, verspreiden en waar nodig ook te ontwikkelen. Deze ruim geformuleerde opdracht concretiseren we telkens voor een periode van vijf jaar. In dit beleidsplan tekenen we met onze strategische doelstellingen een kader voor de acties en activiteiten die we de komende jaren willen uitwerken en ondernemen. Ons tweede beleidsplan besloeg de periode Op vraag van de minister en het VAPH hebben we de voorbije twee jaar met een overgangsbeleidsplan gewerkt zodat onze derde beleidsperiode ( ) spoort met die van andere sectoren en organisaties. We zijn daarvoor niet met een wit blad begonnen, maar borduren verder op al het werk dat in de aanloop naar het overgangsplan is verzet. De resultaten van die dialoog met het werkveld vulden we aan met conclusies uit ons werk van de voorbije twee jaar en met voorstellen en acties die daar zijn gegroeid. Aangezien bij de opmaak van dit voorstel nog geen uitsluitsel is omtrent de visie van het beleid ten aanzien van de doelgroepen van het Steunpunt hebben we ze hier nog niet expliciet vermeld. Bij goedkeuring van de uitbreiding van de doelgroepen naar alle personen met een handicap willen we op korte termijn alle noodzakelijke stappen zetten om een contextanalyse te maken die ons toelaat het beleidsplan op alle strategische doelstellingen bij te sturen. O VA _beleidsplan.doc Pagina 4 van 47

5 1.1 een actuele missie voor het steunpunt Het Steunpunt werkt mee aan een kwaliteitsvolle ondersteuning van personen met een handicap. Het Steunpunt bundelt, ontwikkelt en verspreidt daarvoor expertise en deskundigheid over complexe problemen waarmee personen met een handicap geconfronteerd worden. Deze complexiteit kan te maken hebben met onbekendheid met de betreffende problematiek, maar vaak ook met de mate waarin een niet of onvoldoende aangepaste ondersteuning resulteert in bijkomende problemen of als problematisch ervaren gedrag. De inspanningen van het Steunpunt zijn er op gericht om de vaardigheden van professionelen om deze bijkomende problemen te voorkomen of te beantwoorden aan te scherpen. Het Steunpunt richt zich naar alle professionelen die mensen met een handicap ondersteunen, ongeacht in welke sector ze werken. Die professionelen hebben nood aan praktijkgerichte en pragmatisch vertaalde kennis en deskundigheid om hun handelen vorm en richting te geven, maar zijn ook dagelijks in de weer om de eigen kennis en deskundigheid verder vorm te geven. Om aan die nood tegemoet te komen zet het Steunpunt activiteiten op om die kennis en deskundigheid over alle factoren die ingrijpen op dat professionele handelen te bundelen, ontwikkelen en verspreiden. Maar het Steunpunt valoriseert eveneens de praktijkdeskundigheid die op het terrein vorm krijgt. Daarom fungeert het Steunpunt ook als een draaischijf waarop de resultaten van die ervaringsdeskundigheid, maar ook van wetenschappelijk onderzoek worden samengebracht en vervolgens weer terugvloeien naar (andere) professionelen op het terrein. 1.2 in te vullen vanuit een specifieke visie op handicap Met ons werk sluiten we aan bij de gangbare visie op handicap (VN-verdrag, gebruikersorganisaties, witboek Minister Vandeurzen, ). We spelen in op de vragen die professionelen hebben bij de manier waarop ze een kwaliteitsvolle ondersteuning én zorg op maat kunnen bieden die mensen met een handicap toelaat om zo maximaal mogelijk te participeren aan de samenleving. Werken vanuit het burgerschapsmodel stelt bijzondere eisen aan de basishouding van iedereen die mensen met een handicap ondersteunt en. vraagt om de inzet van (zeer) specifieke deskundigheid, informatie en expertise. Om onze eigen opdracht af te baken moeten we deze visie op kwaliteitsvolle ondersteuning verder concretiseren. We zien dat het medisch georiënteerde zorgparadigma in veel visieteksten plaats heeft gemaakt voor het ondersteuningsparadigma. Dat betekent nog niet dat professionelen in staat zijn om begrippen als empowerment en kwaliteit van leven vlot in de praktijk weten om te zetten. De implementatie van dit nieuwe paradigma vraag zowel van organisaties als van professionelen vaardigheden waarmee ze er in slagen om: - mensen alleen ondersteuning te bieden op die gebieden waar het echt nodig is; - het natuurlijke netwerk te beschouwen als eerste partner in het hele ondersteuningsproces; O VA _beleidsplan.doc Pagina 5 van 47

6 - ondersteuning te organiseren vanuit een inclusieve aanpak die de bestaande schotten tussen verschillende sectoren in vraag stelt; - ondersteuning te benaderen als een dynamisch gegeven dat varieert in intensiteit en inhoud; - ondersteuning te bieden met een duidelijk toekomstperspectief voor ogen waarbij de kwaliteit van leven zo groot mogelijk is. Het Steunpunt werkt dus mee aan een ondersteuning die: - de zelfstandigheid van mensen met een handicap beoogt te vergroten zodat ze over meer vaardigheden beschikken om zelf vorm en inhoud te geven aan hun eigen leven; - in zo gewoon mogelijke omstandigheden plaats vindt en en daarmee recht doet aan de uitgangspunten van inclusie (deelname aan de samenleving, met respect bejegenen, keuzevrijheid bieden, mogelijkheden erkennen, relaties stimuleren); - beoogt de tevredenheid met het eigen bestaan te vergroten, door de gezondheid en het fysiek en psychisch welzijn te bevorderen. Dit stelt eisen aan organisaties en professionelen: - signalen en behoeften van mensen met een handicap tijdig en juist interpreteert en er op alle terreinen (sociaal-emotioneel, cognitief en somatisch) correct mee omgaat; - duidelijk is welke eisen worden gesteld aan het handelen van medewerkers; - dat medewerkers bevoegd en bekwaam zijn zowel qua opleiding, scholing en ervaring als qua attitude en bejegening; - indien er sprake is van specifieke doelgroepen, de organisatie in beeld brengt welke aan deze doelgroepen gerelateerde signalen en behoeften men kan verwachten. En vraagt ook om samenhang in de zorg en de ondersteuning waarbij ze: - hiaten in de zorg en ondersteuning vermijden door goede communicatie over en coördinatie van de ondersteuning; - de dagelijkse ondersteuning zo veel mogelijk vanuit een kleine kring van bekende medewerkers realiseren. Maatwerk, kwaliteit van leven, zo gewoon mogelijk, intersectoraal werken, deze principes en de vertaling er van geven niet alleen richting aan wie op het terrein met mensen met een handicap werk. Voor ons zijn ze bakens voor de ondersteunings- en veranderingsprocessen die we opzetten, ondersteunen of faciliteren. Ze bieden het kader om onze prioriteiten vast te leggen, om te beslissen welke initiatieven we op het terrein ondersteunen en waar we zelf initiatieven moeten nemen. O VA _beleidsplan.doc Pagina 6 van 47

7 1.3 en een specifieke visie op kennis en deskundigheid Centraal in onze activiteiten staat de praktijkkennis en deskundigheid. We bekommeren ons dus vooral om informatie (theorie, modellen, instrumenten, ) die omgezet wordt of is in de beroepspraktijk van professionelen die mensen met een handicap ondersteunen. Het Steunpunt werkt daarom ook dagelijks samen met professionelen die dergelijke praktijkkennis of deskundigheid hebben (of willen opbouwen) en ze willen expliciteren en delen met anderen. We betrekken daarbij zowel specialisten en experts als praktijkdeskundigen. Zowel de ene als de andere zijn gedreven in het zoeken naar nieuwe oplossingen voor problemen (expertiseontwikkeling). Meestal blijven deze nieuwe oplossingen in het team, de afdeling of de eigen organisatie hangen. Het Steunpunt probeert deze kennis en deskundigheid te ontsluiten en toegankelijk te maken voor anderen. Toegankelijk maken betekent voor ons de dialoog in gang zetten. Veel praktijkdeskundigheid zit immers in de hoofden van mensen (impliciete kennis) en komt maar tot leven wanneer mensen met elkaar in gesprek raken, elkaar vragen stellen en praktijkverhalen vertellen. We rekenen het tot onze taak om mensen die een gemeenschappelijk doel, een gedeelde betrokkenheid of een passie delen bij elkaar te brengen en deze discussies en dialogen te begeleiden en vast te leggen. De kwaliteitsbeoordeling vindt plaats in de ontmoeting tussen vraag en aanbod. Organisaties en professionelen die een partner willen zijn in dit verhaal, die een deel willen zijn van de Steunpuntwerking zullen dus het kennis delen in de genen moeten hebben. In het Steunpunt komt alle praktijkdeskundigheid immers op een open source platform terecht. Het is de uitdrukkelijke bedoeling dat al die praktijkdeskundigheid voor iedereen beschikbaar is, dat iedereen er mee aan de slag kan, maar dat iedereen de nieuwe resultaten ook teruglevert aan het systeem. We staan dus voor een procesmatige en niet voor een beheersmatige visie op kennismanagement. Kennismanagement versie 2.0 dus. 1.4 en met aangepaste werkmiddelen Een dergelijke visie vraagt om een aangepaste organisatorische context die veel ruimte laat voor de dynamiek waarmee mensen overal ten velde inspanningen leveren om hun professionaliteit verder te ontwikkelen. Dat betekent voor ons dat we zwaar inzetten op het creëren van laagdrempelige (virtuele) ruimtes (werk-, intervisie-, ad hoc-, thematische groepen en kenniskringen) waar mensen in dialoog kunnen raken. We zetten ook in op methodieken om de expertise die daarin tot stand komt geruisloos te expliciteren. Daardoor is kennisdeling een afgeleid resultaat van het dagelijks werk en geen opgelegde klus. O VA _beleidsplan.doc Pagina 7 van 47

8 De rol van het Steunpuntteam ligt voornamelijk in het inspireren, ondersteunen en begeleiden van het proces van kennisdeling en ontwikkeling door de netwerkleden. Het team verzorgt de condities die het optimaal functioneren van netwerkleden mogelijk maken. Daarnaast ondersteunen we ook samenwerkingsverbanden die ontstaan met het oog op het organiseren van een optimale zorgafstemming of coördinatie. Deze samenwerkingsverbanden vormen vaak het draagvlak voor het werk in de (virtuele) groepen of kunnen de resultaten van hun werk mee (beleidsmatig) verankeren in de organisatiepraktijk. Om de juiste mensen bij elkaar te brengen (wie is waarmee aan de slag, wie vraagt om welke uitwisseling) werkt het Steunpunt met expertisemakelaars. Deze rol wordt bij uitstek door de provinciale coördinatoren opgenomen (draaischijffunctie). Zij kennen het terrein en worden daarin, waar mogelijk, bijgestaan door de provinciale samenwerkingsverbanden. Deze expertisemakelaars en vertegenwoordigers van de provinciale samenwerkingsverbanden ontmoeten elkaar op regelmatige basis om de afstemming tussen alle regionale groepen op mekaar af te stemmen en te verbinden en waar nodig overkoepelende initiatieven te nemen. Het Steunpunt bouwt ook aan een kennisinfrastructuur waarin de interactie tussen de praktijkdeskundigheid en onderzoek en beleid kan plaatsvinden en een samenwerkingsverband ontstaat tussen expertisecentra, overheid, organisaties en onderwijsinstellingen gericht op kennisontwikkeling en kennisoverdracht. In de voorbije zes jaar hebben we een aantal werkinstrumenten ontwikkeld die we ook de komende beleidsperiode zullen inzetten: Netwerken. Het steunpunt is geen kenniscentrum dat zijn kennis in-put in het werkveld, wel een steun voor de activiteiten die diverse netwerken ontplooien. Die netwerken vertonen een grote verscheidenheid in vorm, taken en opdrachten, voorgeschiedenis, groei, ontwikkeling en samenstelling. Sommige hebben een beleidsfunctie (structurele coördinatie en afstemming op niveau organisatie), andere een bijna zuivere inhoudelijke opdracht (expertiseverspreiding), nog andere combineren de twee. Provinciale overleggroepen blijven voor het Steunpunt ook in de tweede beleidsperiode een bevoorrechte partner. Waar nodig faciliteert het Steunpunt de werking of werkt mee aan activiteiten en/of projecten die kaderen in het beleidsplan van het Steunpunt. Daarnaast werkt het Steunpunt ook samen met diverse (kennis)netwerken waarin professionelen mekaar vinden rond specifieke thema s en problematieken. Het ondersteunen van al deze netwerken is één van de belangrijkste en meeste krachtige manieren waarop het Steunpunt zijn opdracht inzake kennisbundeling, ontwikkeling en verspreiding kan realiseren. O VA _beleidsplan.doc Pagina 8 van 47

9 1.4.2 De website. De vorige jaren hebben we een website ontwikkeld met voldoende functionaliteiten om als interactief (leer)platform voor professionelen te kunnen fungeren. Daarnaast laat de website ook toe om de verschillende ondersteuningsfuncties en de verspreiding er van in beeld te brengen. In de komende beleidsperiode willen we de inspanningen op het terrein om de website te gebruiken als instrument voor kennisbundeling, inventarisatie van expertise, uitwisselen van expertise en kennisverspreiding meer ondersteunen De expertisewinkel. De expertisewinkel is uitsluitend toegankelijk via de website maar verdient een aparte vermelding als instrument voor expertise-uitwisseling. Oorspronkelijk opgezet voor de doelgroep autisme is de expertisewinkel uitgegroeid tot een dagelijks gebruikt instrument voor professionelen, ongeacht met welke SENdoelgroep ze werken. Het blijft een uitdaging om uitwisselingsvormen met grote leer-impact te promoten. Het Steunpunt zal ook in de toekomst organisaties ondersteunen in hun zoektocht om casusgebonden adviezen een zo groot mogelijk leereffect voor de organisatie te laten inhouden. Daarvoor heeft het Steunpunt een bijkomende opdracht gekregen (advies en consult zie overeenkomst in bijlage). Consequent met de basisvisie van het Steunpunt geven we in de komende beleidsperiode veel aandacht aan het verhogen van het reflectief vermogen van professionelen via inter- en supervisie. Intervisiebegeleiders en experts die hun expertise ter beschikking stellen van/delen met andere professionelen en organisaties verwerven gaandeweg ook een beeld over de aanwezige deskundigheid en expertise op het terrein. Het Steunpunt wil in de volgende periode deze specifieke kennis en deskundigheid beter benutten om de acties en projecten die het ontwikkelt bij te sturen, maar ook om deze begeleiders en experts te ondersteunen Projecten Wat we zelf doen doen we niet vanzelfsprekend beter. Soms is het noodzakelijk om het bundelen/toegankelijk maken van bestaande expertise of het ontwikkelen van zeer specifieke expertise toe te vertrouwen aan specialisten op het terrein. Dat doen we bijvoorbeeld zeker als het gaat om beeldvorming, maar ook voor de ontwikkeling van zeer specifieke instrumenten of methodieken. We gaan dan een samenwerking aan met een externe projectuitvoerder die de betreffende expertise in huis heeft, dan wel voldoende basisexpertise bezit om nieuwe expertise te ontwikkelen. In de loop van de voorbije beleidsperiode ontwikkelde het Steunpunt een aantal richtlijnen en criteria waardoor de wisselwerking tussen Steunpunt en projectuitvoerder beklemtoond werd. We stellen ons niet op als een fondsenorganisatie maar gaan samenwerking en dialoog aan met organisaties en mensen op het terrein. Zij voeren dan voor ons projecten uit, steeds afgebakend in tijd, met een planmatige aanpak, systematische evaluatie en bijsturing. Criteria die we daarbij hanteren zijn: - het project is een antwoord op een strategische/operationele doelstelling die is opgenomen in het beleidsplan/jaarplan; O VA _beleidsplan.doc Pagina 9 van 47

10 - er is een duidelijke en juridisch aanspreekbare projectuitvoerder; - het thema is voldoende grondig uitgediept en verkend ( er is een goede probleemanalyse en een duidelijk operationeel vooropgesteld en haalbaar resultaat); - het project overstijgt de werking van een organisatie (er zijn meerdere organisaties betrokken in de uitwerking van dit project ); - het project leidt tot een resultaat (een product ) waar andere professionelen baat bij hebben en zodoende ook overdraagbaar is; - het resultaat kan op een afdoende manier verspreid worden (implementatie) naar professionelen en organisaties voor wie de expertise is bedoeld ; - behoudens uitzonderingen waar we optreden als co-financier, is het project naar de buitenwereld een duidelijk steunpuntproject. Het Steunpunt staat daarbij ook in voor de kwalitatieve ondersteuning van de projectuitvoerders en medewerkers. O VA _beleidsplan.doc Pagina 10 van 47

11 2 doelstelling en resultaten voor de periode Het is de opdracht van het Steunpunt om telkens voor een periode van vijf jaar een beleidsplan voor te leggen aan de subsidiërende overheid waarin de doelstellingen en beoogde resultaten worden omschreven, alsmede de wijze waarop de resultaten en effecten van de activiteiten zullen worden geregistreerd. Daarnaast bevat een meerjarenplan ook een overzicht van alle geraamde kosten en ontvangsten (zie 3. meerjarenbegroting). In samenwerking met alle organisaties die lid zijn van een van de 15 provinciale stuurgroepen of van de 4 stuurgroepen én met de inbreng van het werkveld, van specialisten, onderzoekscentra en beleidsmakers analyseerden we eind 2008 de problemen waarmee organisaties en professionelen te maken krijgen in de dagelijkse ondersteuning van mensen met autisme, een NAH, een verstandelijke beperking en bijkomende gedragsproblemen en/of een visuele beperking. Deze analyse hebben we voor dit beleidsplan aangevuld met de ervaringen en conclusies die we de voorbije twee jaar hebben opgebouwd. Die analyse brengt vanzelfsprekend veel (mede)oorzakelijke factoren aan het licht, zowel op het macroniveau (samenleving en beleid) als op meso- (organisaties uit verschillende sectoren) en microniveau (ik als professionele hulpverlener). Uit die veelheid van factoren weerhouden we enkel die factoren waarop het Steunpunt, gezien zijn opdracht, kan inwerken. Beperkten we onze acties tot nog toe tot vier doelgroepen (autisme, gedragsproblemen, visuele beperking en NAH), dan breiden we ons werkterrein de komende beleidsperiode uit tot alle doelgroepen. Daarmee zullen we dan ons moto voor wie mensen met een handicap ondersteunt kunnen waarmaken. Dat betekent niet dat we vanaf 2011 activiteiten voor alle problemen en thema s ontwikkelen. De eerstkomende twee jaar zetten we alles op alles om een goede analyse te maken van andere noden op de werkvloer. Daarbij focussen we ons op wat het werkveld ervaart als complexe zorgvragen. We zullen die periode ook gebruiken om goede criteria te ontwikkelen voor het vastleggen van nieuwe prioriteiten. O VA _beleidsplan.doc Pagina 11 van 47

12 2.1 Strategische doelstelling 1: sensibilisering en preventie Analyse Mensen met een handicap komen met ondersteuningsvragen gelukkig niet meer enkel terecht in sterk gespecialiseerde organisaties in de gehandicaptenzorg maar doen dagelijks een beroep op een heel scala aan algemene diensten. Van onderwijs tot gezondheidszorg, van psychiatrie tot algemeen welzijnswerk, van arbeidsbemiddeling tot vrijetijdswerk. De ontwikkelingen in de samenleving resulteren in een welzijns- en gelijke kansenbeleid dat aan deze sectoren in toenemende mate vraagt om een inclusief aanbod te garanderen aan mensen met een handicap. Inclusie veronderstelt een transfer van handicapspecifieke deskundigheid en expertise naar reguliere organisaties. In dat proces neemt het Steunpunt duidelijk zijn rol op. Om dat zo gericht mogelijk te doen en binnen de grenzen van de ons toegewezen doelgroepen hebben we de voorbije periode getracht zicht te krijgen op de blinde vlekken in de kennis en knowhow van die reguliere organisaties. Organisaties uit verschillende sectoren werden bevraagd over: - de mate waarin (specifieke) handicaps werden vastgesteld bij het eigen cliënteel; - de ervaring van de professionelen met autisme, verstandelijke beperking, NAH en/of visuele beperking; - de knelpunten en noden die ze hebben ervaren waar ze als niet-gespecialiseerde organisatie zich toch voor mensen met een handicap openstelden. Deze bevraging had op zich reeds een sensibiliserend effect. Verschillende betrokkenen gaven aan hun opdracht tot nu toe nooit vanuit de invalshoek handicap te hebben bekeken en waren meer dan bereid om hieromtrent mogelijke acties en samenwerking met het Steunpunt te bekijken. De resultaten van deze bevraging vormen de basis voor de inspanningen die we in de komende beleidsperiode willen leveren. Uit de bevraging bleek namelijk dat personen met een handicap én organisaties en mensen uit de reguliere sectoren die deze uitdaging willen aangaan op een aantal knelpunten en problemen stuiten: 1. Professionelen herkennen een aantal specifieke handicaps en hun gevolgen niet of laattijdig. 2. Ze weten niet altijd de beschikbare informatie, deskundigheid, knowhow en/of expertise te vinden; 3. Ze zijn onvoldoende vertrouwd met het (continuüm) van aangeboden ondersteuning/zorg en kunnen daardoor mensen niet altijd adequaat verwijzen. 4. Mensen met een (verstandelijke) beperking zijn vatbaarder voor psychische en psychiatrische problemen, die vaak gepaard gaan met als problematisch ervaren gedrag. Dat gedrag leidt vaak tot machteloosheid bij medewerkers waarbij doorverwijzing naar gespecialiseerde settings nog als enige mogelijkheid wordt aanzien. Waar de diagnose op voorhand bekend is worden professionelen in reguliere sectoren er door afgeschrikt. Dat resulteert meermaals in (soms onnodige) verwijzing naar een gespecialiseerde setting of sector. O VA _beleidsplan.doc Pagina 12 van 47

13 5. Aanleidingen tot doorverwijzing zijn vaak het gevolg van het te laat inschatten van intra-psychische problemen, maar ook van een gebrek aan kennis over aangepaste manieren van communicatie en over het correct inschatten van de mogelijkheden (en de onmogelijkheden) van de persoon met een handicap. 6. Ze hebben vaak het gevoel dat ze onvoldoende onderlegd zijn en een bepaalde problematiek of stoornis niet kunnen hanteren in de organisatiecontext. Ze denken te vaak dat het hen aan vaardigheden ontbreekt om hun aanbod open te stellen en te communiceren met mensen met een verstandelijke beperking, mensen met autisme, met een NAH of een visuele beperking. 7. Maar soms starten ze juist vanuit de inclusiegedachte enthousiast een hulpverleningstraject op in hun reguliere setting en beseffen dan onvoldoende of te laat de implicaties van een problematiek of stoornis en de consequenties daarvan voor de uitbouw van het ondersteuningsaanbod. 8. Door onvoldoende inzicht in specifieke handicaps/stoornissen zijn professionelen niet steeds in staat om samen met hun cliënt of patiënt de eigenlijke hulpvraag duidelijk te verwoorden. Een slecht afgestemd ondersteuningsaanbod is dan een logisch gevolg. 9. En tenslotte is ook de samenwerking tussen organisaties niet altijd gemakkelijk en evident. Zeker waar het gaat om complexe ondersteuningsvragen betekent samenwerking dat er nood is aan een gezamenlijk aanbod of aan vlotte noodopvang. Het Steunpunt kan een belangrijke rol spelen in de realisatie van inclusie. Inclusie vraagt namelijk aangehouden inspanningen om de werkvloer voldoende instrumenten in handen te geven om nieuwe doelgroepen, complexe zorgvragen en bijhorende uitdagingen te lijf te gaan. Wordt in het publieke inclusie- en gelijke kansendebat nogal eens gefocust op de fysieke toegankelijkheid, dan richt het Steunpunt zijn pijlen vooral op de toegankelijkheidsdrempel die bestaan in de hoofden van de hulp- of dienstverleners en hun organisaties. Het Steunpunt speelt vooral in op de nood van professionelen aan praktijkgerichte en pragmatisch vertaalde kennis en deskundigheid om hun handelen vorm en richting te geven. Daarnaast ondersteunen we organisaties in hun zoektocht naar handvatten om de eigen werking zo veel mogelijk aan te passen aan de vragen naar ondersteuning op maat. Onze ervaring leert dat er, mits het aanreiken van een aantal kapstokken, instrumenten, communicatietips, heel wat mogelijk is. Bovendien is er een leerrijke uitwisseling mogelijk tussen de generalistische organisaties en organisaties met handicapspecifieke expertise en ervaring. Door mee te werken aan preventie en sensibilisering willen we er voor zorgen dat professionelen specifieke expertise en knowhow kunnen toepassen in een reguliere, niet-gespecialiseerde setting. Pas dan kunnen mensen met een (specifieke) handicap terecht in de reguliere voorzieningen. Pas dan hoeven professionelen hen niet langer onnodig te verwijzen naar gespecialiseerde voorzieningen (vaak met lange wachtlijsten) en kunnen die laatste zich richten op de meer complexe ondersteuningsvragen. O VA _beleidsplan.doc Pagina 13 van 47

14 2.1.2 Beoogde resultaten: 1. Medewerkers van reguliere diensten en niet-gespecialiseerde diensten in de gehandicaptenzorg beschikken over de noodzakelijke deskundigheid om aangepaste en effectieve hulpverlening aan en ondersteuning van personen met een specifieke handicap/problematiek te bieden. Daarmee worden frustraties van hulpverleners en vragers en escalatie van problemen vermeden (preventief effect). 2. Medewerkers van reguliere diensten en niet-gespecialiseerde diensten in de gehandicaptenzorg beschikken over de nodige handvatten zodat zij hun ondersteuning waar nodig kunnen aanpassen en bijsturen in functie van een beter resultaat (bv. een vertaling van de bestaande intake- en begeleidingsmodellen). Sensibilisering en preventie gaan vanzelfsprekend hand in hand Prioriteiten in de komende beleidsperiode Prioritaire aandacht inzake de problematiek van mensen met een handicap gaat daarbij naar hulpverleners/begeleiders binnen justitie (gedetineerden), het algemeen welzijnswerk, de centra geestelijke gezondheidszorg Justitiële sector 1. Tijdens de eerste helft van de beleidsperiode bouwen we experimentele samenwerking uit met diverse partners die betrokken zijn bij de ondersteuning van gedetineerden met een handicap. We focussen daarbij zowel op de penitentiair beambten, de psychosociale diensten, de trajectbegeleiders (vanuit het algemeen welzijnswerk) en de vormingsinstanties. Doelstelling: betrokkenen kunnen signalen die wijzen op een (specifieke) handicap tijdig (h)erkennen zodat zij hun begeleiding/ondersteuning kunnen aanpassen. Deze samenwerking wordt geëvalueerd en de disseminatie van de resultaten wordt voorbereid. In te zetten expertise: informatie over specifieke handicaps en stoornissen, signaleringslijsten, tips voor aanpak. 2. Tijdens de tweede helft van de beleidsperiode worden de resultaten van deze samenwerking verspreid naar de andere regio s Sector algemeen welzijnswerk 1. Tijdens de eerste helft van de beleidsperiode bouwen we in nauw overleg met het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk een experimentele samenwerking uit met maximaal vijf (ingebouwde) CAW s. Doelstelling: transfer van handicapspecifieke expertise om de functies onthaal en begeleiding in het algemeen welzijnswerk toegankelijker te maken voor/af te stemmen op mensen met een (verstandelijke) beperking. Op die manier willen we preventief werken rond problematisch gedrag. O VA _beleidsplan.doc Pagina 14 van 47

15 In te zetten expertise: expertise die reeds is opgebouwd inzake vraagverduidelijking en trajectbegeleiding, maar ook zeer specifieke expertise inzake problematisch gedrag (ten gevolge van verschillende stoornissen, handicaps). 2. Tijdens de tweede helft van de beleidsperiode worden de resultaten van deze samenwerking verspreid naar alle (ingebouwde) CAW s en diensten met een vergelijkbare werking Sector (Geestelijke) gezondheidszorg We focussen ons hier niet enkel op de CGG s, maar ook op andere actoren die betrokken zijn op de geestelijke gezondheid van mensen met een beperking. 1. Tijdens de eerste helft van de beleidsperiode: Doelstelling: inventaris van knelpunten inzake de toegankelijkheid van de geestelijke gezondheidszorg voor mensen met specifieke handicaps en/of stoornissen. Op basis van een grondige evaluatie bepalen we welke resultaten we in de tweede helft van de beleidsperiode willen bereiken. Inzake de problematiek van mensen met een NAH gaat de aandacht naar huisartsen en SELs, medewerkers uit de thuiszorg, hulpverleners en begeleiders in het onderwijs (kinderen en jongeren). In een beweging kaarten we daar ook andere problemen en thema s aan. 2. De voorbije jaren bleken de ziekenhuizen niet de enige informatiepoort naar mensen met een NAH en hun netwerk. Doelstelling: sociale diensten van ziekenhuizen in staat stellen mensen met een handicap tijdig te informeren. In te zetten expertise: minimaal een keer per jaar op de hoogte houden van ons aanbod, specifieke materialen, brochures, contactpunten. 3. In de eerste helft van de komende beleidsperiode focussen we op de huisartsen. We doen dit in samenwerking met Rondpunt en Domus Medica. Huisartsen spelen een belangrijke rol, zowel in de preventie van bijkomende problemen als in de coördinatie van zorg en ondersteuning. Doelstelling: we introduceren huisartsen in de verborgen gevolgen van een NAH en in het zorgnetwerk dat daaromtrent in hun regio actief is. We leveren een rapport op over de wijze waarop huisartsen die coördinerende rol optimaal kunnen opnemen. 4. De komende jaren bouwen we ook contacten met alle 15 SELs in Vlaanderen verder uit. Bedoeling is hen op de hoogte houden van ontwikkelingen, van bestaande en nieuwe instrumenten, materialen, en waar nodig samen acties op touw te zetten. 5. De voorbije twee jaar hebben we in één dienst gezinszorg de medewerkers gesensibiliseerd voor de problematiek van mensen met een NAH en de rol die zij kunnen spelen wanneer ze in gezinnen met een NAH-patiënt worden geconfronteerd. Deze samenwerking wordt nog geëvalueerd en is dan het vertrekpunt voor een campagne naar de andere thuiszorgdiensten Onderwijs en buitenschoolse opvang O VA _beleidsplan.doc Pagina 15 van 47

16 Zowel in het reguliere als het bijzonder onderwijs en de voor- en naschoolse opvang worden medewerkers geconfronteerd met kinderen met specifieke handicaps en stoornissen. Om reguliere onderwijs- en opvangvoorzieningen beter toegankelijk te maken voor kinderen met een beperking is het noodzakelijk om medewerkers handvatten aan te reiken die op maat gemaakt zijn dus rekening houden met de eigenheid van die voorzieningen- voor de betreffende (deel)sector. Daarnaast is het ook hier van belang dat zij zich bewust zijn van het feit dat de basis van specifieke problemen kan liggen in niet onderkende want niet altijd zichtbare handicaps. Dit niet tijdig onderkennen kan nadelige gevolgen hebben op de leerkansen van kinderen en het zich goed voelen in de klas en schoolomgeving. 1. Ten aanzien van de Type-2scholen en de MPI s focussen we tijdens de eerste helft van de beleidsperiode op sensibilisering rond problematiek van visuele beperking.. Doelstelling: scholen schenken systematisch aandacht aan het onderkennen van visuele problemen. In te zetten expertise: bestaande materialen (signaleringslijsten en DVD begeleidingstechnieken) worden ondersteunend ingezet. 2. Ten aanzien van de CLB s geven we tijdens de eerste helft van de beleidsperiode prioriteit aan de problematiek van kinderen en jongeren met een NAH. Doelstellingen zijn een systematische screening van kinderen op NAH-gerelateerde symptomen en informatie over adequate ondersteuning van kinderen met een NAH. In te zetten expertise: - signaleringslijst en specifieke informatie uit het werkveld - regionaal (en waar nodig Vlaams) creëren we leer- en uitwisselingsmogelijkheden voor praktijkwerkers. 3. Op vraag van organisaties in de buitenschoolse opvang willen we volgend jaar een analyse maken van de de knelpunten en mogelijkheden van deze organisaties voor de opvang van kinderen met een beperking VAPH-voorzieningen Medewerkers van VAPH-voorzieningen worden geconfronteerd met heel veel verschillende problematieken, handicaps en stoornissen. Ook hier is het van belang dat zij zich bewust zijn van het feit dat de basis van specifieke problemen kan liggen in niet onderkende want niet altijd zichtbare handicaps. Dit niet tijdig onderkennen kan nadelige gevolgen hebben voor de kwaliteit van leven van bewoners/cliënten. Inzake visuele beperking richten we ons tijdens de eerste helft van de beleidsperiode op de tehuizen niet-werkenden. Doelstelling: voorzieningen schenken meer en systematisch aandacht aan het onderkennen van visuele problemen. In te zetten expertise: bestaande materialen (signaleringslijsten en DVD begeleidingstechnieken) worden ondersteunend ingezet. O VA _beleidsplan.doc Pagina 16 van 47

17 Ouderenzorg De ouderenzorg wordt op meerdere manieren geconfronteerd met mensen met een beperking. Aanvankelijk noodgedwongen, later via speciale plaatsen, vangen zij al langer mensen met een NAH op. Maar ook mensen met een verstandelijke beperking vinden hun weg naar de ouderenzorg, meestal in het kielzog van (een) zorgbehoeftige ouder(s) waarbij zij na hun overlijden in het betrokken woonzorgcentrum blijven wonen. Daarnaast worden bewoners vaak geconfronteerd met een visuele beperking die indien niet tijdig onderkend kan resulteren in bijkomende (gedrags)problemen. In 2010 organiseerden we samen met het Expertiscentrum Dementie, Down Vlaanderen en de UA een druk bijgewoond congres over Syndroom van Down en dementie. Verder ondersteunden we het Regionaal Welzijnsoverleg Waasland bij het uitbrengen van de brochure over de problematiek van ouder wordende mensen met een verstandelijke beperking. Ook in de komende beleidsperiode willen we verder bijdragen aan een inclusieve zorg voor ouder wordende personen met een beperking. De uiteindelijke doelstelling is dat alle betrokken diensten en voorzieningen samenwerken opdat zoveel mogelijk ouderen hun zelfgekozen levenstraject kunnen realiseren en op de voor hen beste plaats ouder kunnen worden. 1. Tijdens de eerste helft van de beleidsperiode onderzoeken we de mogelijkheden tot sensibilisering rond visuele beperking in de ouderenzorg/thuiszorg. Op basis van een evaluatie zetten we mogelijke lijnen uit voor de periode In de periode willen we in samenwerking met de Interprovinciale Sociale Kaart en de initiatiefnemers uit het Waasland de brochure en bijhorende regionale adressengidsen ter beschikking stellen op de website en verspreiden in samenwerking met de provincies Tewerkstellingsector In de eerste helft van de beleidsperiode werken we verder aan een inventaris van bestaande instrumenten en methodieken die de integratie van ensen met een handicap op de arbeidsmarkt (in alle mogelijke vormen, van vrijwilligerswerk tot NEC) bevorderen. Eens die inventaris opgemaakt willen we waar nodig de verschillende partners en actoren sensibiliseren Algemene sensibiliseringsacties en activiteiten en specifieke regionale acties (op vraag van het werkveld) We zetten ook de klassieke sensibiliseringsactiviteiten verder (aanwezigheid op regionale en Vlaamse ontmoetings- en vormingsmomenten, promotie in tijdschriften, ). Daarnaast zijn er ook een aantal regionale acties die op Vlaams niveau niet onmiddellijk prioriteit kregen, maar die tot stand kwamen op initiatief van regionale actoren Verdere analyse in de volgende beleidsperiode O VA _beleidsplan.doc Pagina 17 van 47

18 De structurele inbedding van de consulentenwerking in de werking van het Steunpunt moet ons toelaten om begin 2013 uit een eerste globale evaluatie van de behandelde dossiers nieuwe aandachtspunten af te leiden In te zetten middelen: 1. Website: inzake sensibilisering en preventie zijn belangrijke functies/inhouden: o De sociale kaart en de kennisgidsen die mensen in niet-gespecialiseerde voorzieningen toelaten om gericht specifieke expertise te zoeken o Lijst psychotherapeuten o basisinformatie omtrent specifieke problemen, handicaps, stoornissen: hier kunnen mensen zich vanaf 2011 abonneren op inhoudelijke pagina s. 2. Materialen die door het SEN de voorbije jaren werden ontwikkeld of gebundeld (publicaties ((starters)mappen, brochures, methodieken, screeningslijsten al dan niet online), vormingspakketten, inventaris psychotherapeuten, ). 3. Andere materialen en instrumenten die kunnen helpen in het sensibiliseren en preventief werken (signaleringslijsten, hulpmiddelen). 4. Expertisewinkel die de uitwisseling van deskundigheid en knowhow tussen voorzieningen faciliteert. Hier zijn vooral van belang bezoeken, stages, workshops. 5. Projectmedewerker (voltijds) die instaat voor de bundeling van alle (regionale) initiatieven, de afstemming en coördinatie ervan, maar ook operationeel verantwoordelijk is voor de Vlaamse acties. 6. Provinciale coördinatoren die instaan voor de organisatie en het faciliteren van regionale expertiseverspreiding/uitwisseling en het adviseren inzake het gebruik van de expertisewinkel. 7. Coördinatoren van de consulentenwerking die ons bijkomende informatie kunnen verschaffen over de problemen (en oorzaken daarvan) waarmee professionelen worden geconfronteerd en die resulteren in vastgelopen hulpverleningssituaties Indicatoren 1. Mate waarin de operationele doelstellingen uit het jaaractieplan van de projectmedewerker werden gehaald 2. Gebruik van kennisgidsen 3. Aantal en gebruik van specifieke inhoudelijke pagina s 4. Aanwezigheden met sensibiliseringsmateriaal op leer- en ontmoetingsmomenten 5. Aantal regionale activiteiten en groepsbijeenkomsten + evaluatie van vooropgezette doelstellingen 6. Aantal instrumenten die ontwikkeld/gebundeld werden + beschikbaarheid op de site 7. Gebruik van de expertisewinkel (aantal aanvragen door reguliere en niet-gespecialiseerde voorzieningen) of andere inzet van specialisten in reguliere voorzieningen O VA _beleidsplan.doc Pagina 18 van 47

19 8. Aantal contacten van SEN-medewerkers met niet-gespecialiseerde organisaties 9. Aantal overlegmomenten, deelname aan overlegfora met verschillende sectoren 10. Evaluatie door organisaties uit reguliere sectoren O VA _beleidsplan.doc Pagina 19 van 47

20 2.2 strategische doelstelling 2: in beeld brengen van de mogelijkheden en beperkingen van personen met een handicap Analyse Wil een hulpverlener mensen met een handicap naar de minst ingrijpende ondersteuningsvorm toe leiden, dan moet hij een goed zicht hebben op wat de persoon in kwestie vraagt en nodig heeft. Dat veronderstelt niet alleen een goed inzicht in noden, behoeften en beperkingen, maar ook een zicht op de mogelijkheden en sterktes van de hulpvrager. Daarvoor zal de hulpverlener niet alleen samen met de persoon met een handicap diens concrete vragen in kaart brengen, maar ook zorgen voor (zelf of via anderen) een gedegen beeldvorming. Met dat laatste proberen we op systematische manier de mogelijkheden en de beperkingen die liggen in het verlengde van de handicap op verschillende domeinen in kaart te brengen. Deskundigen pleiten van langsom meer voor een integratieve aanpak (met oog voor zowel lichamelijke, neurologische, gedragsmatige, sociale en cognitieve elementen, als voor de voorgeschiedenis en ontwikkeling van probleemgedrag en daaraan gekoppelde diagnostiek en behandeling). Goede beeldvorming is voor alle vormen van ondersteuning van groot belang. Het is een essentieel element in de zoektocht naar het meest kwalitatieve antwoord op ondersteuningsvragen van mensen met een handicap en voorwaarde voor het bepalen van de juiste ondersteuningsvormen. Als belangrijke elementen zien we: Beeldvorming als dynamisch gegeven. Als menselijk functioneren altijd een resultaat is van de dynamische interactie tussen persoon en omgeving dan is kwalitatieve beeldvorming per definitie een continu en dynamisch gegeven. Ondersteuningsvragen en noden kunnen immers wijzigen in de loop van iemands leven. Beeldvorming als een breed gegeven waarbij het van belang is om een (zo) volledig (mogelijk) beeld te krijgen van de wijze waarop de hulpvragen op verschillende levensdomeinen staan (zowel de sterke als zwakke kanten) en van de samenhang tussen die domeinen. We werken mee aan beeldvorming die meer is dan een beschrijving van het gedrag maar ook oog heeft voor somatische componenten, ontwikkelingspsychologisch, cognitief, emotioneel, sociaal,... Daarom richten we onze inspanningen niet enkel op staf en middenkader, maar op het ganse team en zelfs de ruimere ondersteuningscontext die hierin zijn verantwoordelijkheid en taken heeft. Beeldvorming als een erg gelaagd gegeven. Beeldvorming betreft de ganse keten, het hele proces van signalering tot classificerende en handelingsgerichte diagnostiek. Ook dat noopt tot het betrekken van verschillende verantwoordelijkheden en functies. Zo kan signalering tijdig opmerken van signalen met eventuele doorverwijzing of verder onderzoek- een taak zijn van iemand op de eerste lijn of een basiswerker, terwijl classificerende diagnostiek- identificeren en beschrijving van stoornis- door specialisten wordt uitgevoerd. De vertaalslag maken naar concreet handelen (handelingsgerichte diagnostiek) is bij uitstek een taak voor iedereen. O VA _beleidsplan.doc Pagina 20 van 47

21 Als we met deze handvatten terugkijken op de werking van de voorbije jaren en alle gesprekken met het (brede) werkveld stellen we volgende knelpunten vast: Een dergelijke brede aanpak in de praktijk brengen is niet evident. Bij de projecten en acties die we (mee) opzetten en de groepen die we ondersteunen zien we dat het kijken naar deze verschillende domeinen niet altijd ingeburgerd is in de praktijk. Men ziet de brede aanpak niet altijd als een ondersteuningsopdracht. Bovendien zijn de basisprincipes onvoldoende gekend of geïntegreerd in de werking. Signalering en (h)erkennen van specifiek handicaps of stoornissen gebeurt te weinig omdat er geen juiste of onvoldoende aangepaste instrumenten voorhanden zijn. In onze gesprekken met de reguliere diensten merken we dat daar nog een grote nood is. Maar zelfs als de noden worden gesignaleerd, dan is het van even groot belang dat die niet-gespecialiseerde diensten kennis hebben van het zorg- en ondersteuningsnetwerk in hun regio waarnaar kan worden doorverwezen voor verder onderzoek of ondersteuning. Maar ook ten aanzien van de classificerende diagnostiek stellen we een aantal specifieke knelpunten vast: NAH: deze problematiek wordt nog vaak onvoldoende herkend en vraagt bij uitstek om een integratieve benadering (alle verschillende domeinen samenbrengen en bekijken hoe die samenhangen) ASS: hier ligt focus sterk op diagnose op verschillende leeftijden: hetzij op jonge leeftijd (vroegdiagnostiek), hetzij op volwassen leeftijd (diagnostiek volwassenen), naast kennis van comorbide problematieken (ASS en CVI) Verstandelijke beperking en gedragsproblemen: ook hier zien we nood aan integratieve benadering (biologische wordt niet altijd voldoende in kaart gebracht) en is er niet altijd voldoende kennis van psychopathologie. Visuele problemen: worden vaak onvoldoende vastgesteld (bv.screening op visuele problematiek bij personen met een verstandelijke beperking of na een NAH). Daarnaast is kennis rond diagnostiek van CVI onvoldoende bekend in het brede werkveld. Comorbide problematieken: autisme kan gedragsproblemen veroorzaken, ASS en visuele beperking komen vaak samen voor, Op het vlak van handelingsgerichte diagnostiek geven de experts waarmee we samenwerken aan dat de vertaling van diagnose naar handelen (zowel naar team als naar ondersteunings/woonvorm) niet altijd eenvoudig is. Dit wordt vaak ook als moeilijkste ervaren hoe beeldvorming in (be)handelingsadviezen vertalen. Bij NAH bijvoorbeeld blijkt het niet eenvoudig om vertaalslag te maken van neuropsychologisch verslag naar concreet handelen. Een goede aanzet hier is vertaling Cognitive Disability Model. Inzake ASS wordt veel aandacht besteed aan vroegdetectie en diagnostiek maar is er slechts beperkte kennis over de ondersteuning die moet geboden worden aan jonge kinderen met ASS. vrij weinig kennis is rond het daaraan gekoppelde handelen. Ook bij gedragsproblemen zien we dat de vertaalslag van het afnemen van de schaal Sociaal-Emotionele Ontwikkeling naar het concrete begeleiden niet makkelijk verloopt. O VA _beleidsplan.doc Pagina 21 van 47

22 2.2.2 Beoogde resultaten voor de komende beleidsperiode 1. SEN moet allereerst eerstelijns- en niet-gespecialiseerde diensten en organisaties sensibiliseren rond (h)erkenning van diverse problematieken. Daarbij willen we waar mogelijk bestaande signaleringslijsten helpen implementeren bij de juiste diensten en professionelen. Waar ze niet bestaan willen we de ontwikkeling ervan ondersteunen. Daarbij ondersteunen we ook de samenwerking met en in regionale netwerken. 2. Op vlak van classificerende diagnostiek werken we mee aan netwerken die diagnostische protocollen ontwikkelen (overheid en academische centra) en laten kennis die aanwezig is bij hulpverleners doorstromen (onder meer over comorbide problemen). We ondersteunen ook specialisten bij het verfijnen van expertise en het verspreiden van deze expertise naar het werkveld. 3. In de komende beleidsperiode helpen we instrumenten verder ontwikkelen zodat deskundigen in staat zijn om handelingsadviezen aan hun diagnose te koppelen en deze ook kunnen communiceren naar hun collega s/team/ andere settings. 4. Op het terrein van de brede beeldvorming willen we eerst en vooral een SENSIBILISERENDE rol spelen. Beeldvorming is namelijk een taak van iedereen en bestaat uit verschillende deeltaken. We willen de principes van kwaliteitsvolle diagnostiek bundelen en verspreiden zodat wordt vermeden dat té sterk de nadruk wordt gelegd op één aspect (zoals psychopathologie bij gedragsproblemen) waardoor andere domeinen onderbelicht blijven Prioriteiten Screening en signalering Het is van groot belang om tijdig vast te stellen met welke beperkingen (jonge) kinderen, adolescenten en volwassenen met een handicap worden geconfronteerd. Op die manier kan de ondersteuning (zowel van henzelf als van de ouders/netwerk/opvang en begeleiding) zo optimaal mogelijk worden uitgebouwd. 1. Mini pas- add: In de periode onderzoeken we of een verkorte versie van dit instrument de reguliere sectoren in staat stelt om mensen met een verstandelijke beperking te screenen op bijkomende psychische of psychiatrische problemen. Op die manier kunnen we de preventieve functie van een tijdige screening optimaliseren (koppeling aan onze eerste strategische doelstelling). 2. Evaluatie inspanningen SEN in screening en vroegdiagnostiek ASS: het Steunpunt investeerde de voorbije beleidsperiode veel middelen in de ontwikkeling van kwalitatieve screening (CLB s, kinderopvang). Experts stellen dat deze inspanningen mee geleid hebben tot een verlaging van de gemiddelde leeftijd waarop ASS wordt gediagnosticeerd. Bedoeling was om de resultaten van deze inspanningen op het werkveld (effect op professionelen, opvolging binnen organisaties) in 2010 grondiger te evalueren. Door omstandigheden liep dit vertraging op en nemen we dit opnieuw op in de periode Inzake de problematiek van kinderen en jongeren met een NAH focussen we op de CLB s. Doelstellingen zijn een systematische screening van kinderen op NAH-gerelateerde symptomen en informatie over adequate ondersteuning van O VA _beleidsplan.doc Pagina 22 van 47