Verslag Bestuurskrachtonderzoek Haaren Bijeenkomst inwoners, organisaties en ondernemers Ontmoetingscentrum Den Domp, Haaren 28 augustus 2017

Transcriptie

1 Verslag Bestuurskrachtonderzoek Haaren Bijeenkomst inwoners, organisaties en ondernemers Ontmoetingscentrum Den Domp, Haaren 28 augustus 2017 Aanwezig: zie deelnemerslijst Opening B&A heeft de avond georganiseerd, zit deze voor en maakt verslag. B&A opent de vergadering, heet de aanwezigen welkom en neemt het programma van de avond door. De avond gaat niet over opsplitsing van de gemeente Haaren of fusie met andere gemeenten, maar over de bestuurskracht van de gemeente. Daarin luidt onze onderzoeksvraag: In hoeverre beschikt de gemeente Haaren over voldoende bestuurskracht om de huidige en toekomstige opgaven aan te kunnen?. Om deze vraag te beantwoorden worden verschillende onderzoeksstappen doorlopen. Er is schriftelijk materiaal verzameld en geanalyseerd, er zijn interviews gehouden met het college van B&W, de gemeenteraad en ambtenaren, alsmede met vertegenwoordigers van organisaties die met de gemeente samenwerken. Deze avond is bedoeld om een beeld te krijgen van hoe actieve inwoners, ondernemers en vertegenwoordigers van organisaties aankijken tegen de bestuurskracht van de gemeente Haaren. Daartoe worden de aanwezigen uitgenodigd om drie vragen te beantwoorden, te weten: 1. Doet de gemeente de goede dingen?: Houdt de gemeente zich bezig met de juiste onderwerpen? Heeft de gemeente een visie op haar doelstellingen en ambities voor de toekomst? 2. Doet de gemeente goede dingen goed?: Volgt de gemeente de juiste programma s, activiteiten en procedures om de goede dingen te bereiken? 3. Bereikt de gemeente resultaat?: Zijn de uitkomsten van het functioneren van de gemeente zichtbaar in de ruimtelijke omgeving en de samenleving? Vraag 1: Doet de gemeente de goede dingen? De goede dingen De aanwezigen kunnen concrete zaken benoemen die de afgelopen jaren goed zijn opgepakt. Vooral zaken die spelen op het terrein van wonen, wegen en voorzieningen worden genoemd: De woningbouw is de afgelopen jaren opnieuw opgepakt, met name in de kern Haaren is dat goed zichtbaar. Er is geïnvesteerd in twee nieuwe scholen/multi-functionele accommodaties gebouwd en ook fysieke voorzieningen op het terrein van de samenleving (gemeenschapshuizen), sport (kunstgrasvelden) en verzorgingstehuizen zijn gebouwd c.q. aangelegd. De aanwezigen zijn wel van mening dat op dit vlak de kernen Biezenmortel en Helvoirt nog achterblijven. Meldingen van kapotte straatverlichting of trottoirs worden snel opgevolgd. Er wordt hierbij opgemerkt dat ten aanzien van bouwen, de gemeente mede afhankelijk is van de medewerking van de provincie en derden op dit terrein. In Biezenmortel zijn drie belangrijke straten vernieuwd, dat heeft de gemeente goed aangepakt. Sloop en buurtverbetering wordt met Buurtschap De Ruiting, kern Esch, uitgewerkt en gerealiseerd. Leegstaande stallen zijn gesloopt. Dat ging in hele goede samenwerking met de gemeente, bestuurlijk en ambtelijk. In het burgerinitiatief Samentuinen is goed samengewerkt met de gemeente. Ook over de leefbaarheid van de kernen in het algemeen is men positief. Dat komt ook doordat de economie weer aantrekt en de lokale overheid en het bedrijfsleven weer bereid zijn geld uit te geven. 1

2 Er komen weer nieuwe jonge gezinnen in Haaren en Helvoirt wonen en daarmee wordt het draagvlak voor voorzieningen beter. Ook hier springen de kernen Esch Helvoirt er positief uit en is men kritisch over wat de gemeente doet voor Biezenmortel. Wel merken deelnemers op dat het erg vaak lang duurt dat plannen ook worden gerealiseerd en niet alle kernen evenveel van de investeringen hebben geprofiteerd. Biezenmortel is een kern waar het wel een tandje meer mag. De gymzaal en gemeenschapshuis stammen uit de jaren 50. De WMO is redelijk goed ingevoerd, er worden enkele concrete voorbeelden genoemd van wat de gemeente in voor sommige gezinnen heeft gedaan. Er is één aanspreekpunt binnen de gemeente voor ondernemers en bedrijven. Ontbrekende dingen Aanwezigen benoemen zaken die niet of niet goed worden opgepakt: Een aantal aanwezigen benoemen als belangrijkste probleem van de gemeente een gebrek aan visie over de toekomst. Dat ligt volgens hen aan het college van B&W en aan de gemeenteraad. Het gaat om de vraag waar je als gemeente over een aantal jaren wilt staan. Dat heeft consequenties op allerlei vlak. Een aantal ondernemers merken op dat het voor hen meespeelt in hun eigen afweging om te investeren in hun bedrijf of niet. Ook ten aanzien van duurzaamheid ontbreekt het volgens een aantal aanwezigen aan een toekomstvisie wat dat betekent voor en in de gemeente. Het gaat om meer dan alleen zonnepanelen. De gemeente doet volgens sommige aanwezigen onvoldoende inspanningen om in gelijke mate in alle kernen nieuwbouw en nieuwe voorzieningen realiseren. Biezenmortel wordt door aanwezigen als voorbeeld genoemd waar het allemaal te lang duurt. Dat ligt niet altijd alleen aan de omstandigheden, maar de gemeente wordt ook een mate van passiviteit verweten op belangrijke dossiers. Er wordt opgemerkt dat er geen inspiratie uitgaat van de raad, er is geen beslissingskracht. College en raad werken niet goed samen. De burgemeester kapt als voorzitter veel inhoudelijke discussies af. Debatten gaan over procedures en niet over de inhoud. Daardoor ervaren sommige aanwezigen een kramp bij ambtenaren en raadsleden. De goede ambtenaren kunnen dit niet recht trekken. Daardoor komen onderwerpen die van belang zijn, niet op de agenda. Recentelijk is de opsplitsing een rol gaan spelen in de zin dat de gemeente hangende de onzekerheid over de toekomst, beleids- en uitvoeringszaken voor zich uit schuift of afhankelijk maakt van het toekomstbesluit. Als voorbeeld wordt het ontwikkelen van de nieuwe subsidieverordening genoemd. Voor inwoners die een initiatief willen nemen, is onduidelijk of en wanneer dit in aanmerking kan komen voor een subsidie. Daarnaast vindt een aantal aanwezigen dat de gemeente (te) snel verantwoordelijkheden legt bij het particulier initiatief. Zaken die toch echt tot de verantwoordelijkheid van de gemeente horen, zoals voorlichting en communicatie omtrent de WMO, wordt bij vrijwilligersorganisaties gelegd. De gemeente is er graag bij als het initiatief wordt genomen, maar vaak blijft de beloofde inhoudelijke en financiële steun uit. Een voorbeeld hiervan is het initiatief sociale activering. De risico s worden te veel bij de inwoners/organisaties gelegd. Een onderwerp dat vaak wordt genoemd als iets dat niet of te weinig wordt gedaan, is communicatie en voorlichting naar inwoners die initiatieven willen opzetten. Er is regelmatig behoefte aan een gesprek om zaken verhelderd te krijgen of af te stemmen. Daarin weten inwoners moeilijk de weg te vinden naar de juiste ambtenaar of dit wordt afgewezen. Hoewel sommige aanwezigen verklaren dat het nu goed gaat, maken zij zich zorgen over de toekomst. Wat gebeurt er als er nog meer wordt gedecentraliseerd naar gemeenten? Weet de gemeente dan nog de juiste prioriteiten te kiezen? 2

3 Vraag 2: De goede dingen goed doen Het goed doen Op het vlak van de materiële WMO voorzieningen gaat het goed, mensen ontvangen wat ze nodig hebben. Het vaste aanspreekpunt voor ondernemers inzake vergunningen wordt genoemd, evenals de kwaliteit van een aantal ambtenaren wordt genoemd. Medewerkers die goed helpen en deuren voor je openen en je mee nemen door het woud aan vergunningen. Buurtschap de Ruiting werkt al negen jaar samen met de gemeente om te komen tot sloop en buurtverbetering, men heeft zeer positieve ervaringen met bestuur en ambtenaren. De samenwerking met de scholen in Haaren is goed. De gemeente Haaren leert van andere gemeenten en scholen en past dingen toe in de eigen gemeente. Op het terrein van peuterspeelzaalwerk heeft de gemeente de wetswijzigingen al doorgevoerd en loopt de gemeente voor op omliggende gemeenten. Een aantal aanwezigen benoemen dat de gemeente overeind wordt gehouden door een paar goede ambtenaren. Die moet je kennen en benaderen. Daar waar het niet goed gaat wordt ook verwezen naar het Rijk dat heel veel van gemeenten verlangd en bezuinigingen op gemeenten afwentelt. Het niet goed doen De gemeentebestuurder reageert aanvankelijk vaak enthousiast op burgerinitiatieven maar dat verzand later in ambtenarij. Goede burgerinitiatieven krijgen geen opvolging. De intentie is goed, maar het verzand of verloopt stroperig. Aanwezigen noemen de geldverspilling. De gemeente doet de goede dingen, maar het kost veel tijd en geld omdat vaak externen moeten worden ingehuurd om het beleid op papier te zetten. Dit zou er ook toe leiden dat de gemeente op veel posten heeft moeten bezuinigen de afgelopen jaren. Sommige verenigingen, met hun wortels in de samenleving (zoals cultuur- en muziekverenigingen), hebben hun subsidies zien dalen(-40-50%), wat leidt tot vermindering van nieuwe aanwas en op termijn de cohesie in een kern ondermijnt. Een aantal aanwezigen noemen met voorbeelden situaties waarin de gemeente zaken voor elkaar lijkt te willen krijgen door de voet dwars te zetten, dus vooral zaken te verbieden in plaats van constructief mee te denken over de oplossing van problemen. Dit geldt ook voor de situaties waar inwoners door de rechter in het gelijk zijn gesteld. De gemeente gaat vervolgens verder in procedures. Overleg om tot een oplossing te komen, vindt niet of nauwelijks plaats. Soms lijkt het er dan op dat inwoners persoonlijk worden tegengewerkt door de gemeente. Dat vinden inwoners een gebrek aan bestuurlijke professionaliteit. De opstelling van de gemeente is soms paradoxaal volgens een aantal aanwezigen. Je kan goed samenwerken met de ene afdeling om een voorstel te maken en dan wordt je door een andere afdeling tegengewerkt. Het lijkt erop dat de gemeente niet één uitgangspunt heeft en afdelingen elkaar tegenwerken. Dit zou met name gelden bij vergunningverlening en handhaven. De gemeente heeft de indicering van WMO-ondersteuning buiten de deur gezet en laat dat over aan de uitvoerder van de diensten. Zo bepaalt de thuiszorgorganisatie zelf wie er in aanmerking komt voor huishoudelijke hulp. De leverancier opereert als indiceerder en uitvoerder. Dit baart organisaties zorgen, ook omdat de thuiszorgorganisatie van de gemeente een lumpsum ontvangt. Aanwezigen wijzen op het ambtelijk apparaat dat goede intenties heeft, maar soms de slagkracht of deskundigheid mist om zaken voor elkaar te krijgen. Vaak gaat het in de details niet goed. Dat komt omdat het ambtelijk apparaat klein is en veel wisselingen kent. De indruk is dat jonge en goede 3

4 ambtenaren, weer snel vertrekken naar een grotere gemeente. Dus ook al worden de goede zaken opgepakt dan gaat het in de uitvoering niet goed. Een overzicht van genoemde voorbeelden zijn: - Problemen blijven liggen; - Slechte prestaties; - Men is onvoldoende in staat om procedures vast te leggen, mensen weten niet waar ze aan toe zijn; - Veel hangt af van de ambtenaar die je toevallig treft; - PvE nieuwbouw school, duurde te lang en niet goed uitgevoerd; - Gemeente is niet op de hoogte van wetgeving rond de lokale omroep; - Binnensportvoorzieningen voldoen niet aan bondseisen; - Project Vughts - Sociale activering, na gesprekken, na een jaar nog geen bericht terug; - Bestemmingsplan is niet up-to-date, uit de jaren 80, ondernemers hebben daar last van want bij hun wordt gehandhaafd op basis van verouderde plannen; - Het maken van het bestemmingsplan wordt uitbesteed aan bureaus die niet goed op de hoogte zijn van de plaatselijke situatie (veld inventarisatie). Het werk wordt niet door de gemeente gecontroleerd; - Het voorbeeld Duinoord wordt genoemd waar blunders zijn gemaakt. Het comité is vier keer bij de bestuursrechter geweest en vier keer in het gelijk gesteld; - Een eigen onderzoek van een van de aanwezigen heeft geleerd dat van de 28 zaken bij de bestuursrechter de gemeente er 20 verloren heeft. Voor Tilburg was dit 4 van 15; - Bij de aanleg van voorzieningen wordt gedaan wat anderen voorschrijven (aanleg fietspaden boven leidingen en kabels). Andere gemeente zouden hun zin wel krijgen; - Natura 2000; - Tot stand komen nieuw subsidiebeleid, duurt te lang. Ook de gemeenteraad wordt genoemd als orgaan dat niet altijd de juiste rol vervuld. In de praktijk blijkt de raad niets met bovenstaande voorbeelden te hebben gedaan, terwijl de raad de controlerende rol moet vervullen. Sommigen noemen de raad onbekwaam, zonder besluitkracht. Er komt geen inspiratie uit en men neemt vaak de slachtofferrol aan. Volgens een aantal aanwezigen ontbreekt het de gemeente aan voldoende checks-and-balances: - De gemeente heeft een interne kwaliteitsambtenaar maar die voert alleen uit, stelt niet de procedures op of doet onderzoek; - Er is een commissie bezwaarschriften maar daarvan is de kwaliteit ondeugdelijk; - De raad vervult niet zijn controlerende taak en is niet bekend met dossiers. Vraag 3: welk resultaat wordt bereikt? Bereikte resultaten Mensen zijn trots op hun gemeente en wonen er graag. Mensen zijn positief over de samenwerking met Boxtel op sociaal domein. Als voorbeeld wordt het loket Wegwijs genoemd. De gemeente bouwt huizen en scholen. Iedere kern heeft een dorpshuis. De lijnen met de gemeente zijn kort, maar wel als je de juiste ambtenaar hebt gevonden. Er wordt snel gereageerd op meldingen van hennepkwekerijen. Bij het organiseren van evenementen ondersteunt de gemeente goed. Drank & horecavergunningen worden snel geregeld. 4

5 Bouw zorgcentrum Haarensteyn. Aanleg kunstgrasvelden. Herzieningen bestemmingsplan. Niet bereikte resultaten We zien in de praktijk dat op het terrein van het sociaal domein mensen moeite hebben om voorzieningen aan te vragen. Dat leerlingen van het speciaal onderwijs moeten worden overgeplaatst als gevolg van regionale afspraken. En dat de informatievoorziening onvoldoende is. Het loket is ver weg in Boxtel en het antwoord is vaak nee. Mensen die niet digitaal bekwaam zijn kunnen onvoldoende bij de gemeente terecht. De gemeente verdwijnt voor aanvragen van diensten e.d. steeds meer achter een beeldscherm. Met name ouderen kunnen dit niet meer. Ook de werkwijze waarin de gemeente op aanvraag een keukentafelgesprek houdt met inwoners schijnt in de praktijk niet zo te werken. Volgens sommigen is de gemeente zelf niet in staat om uit te leggen hoe de procedures in elkaar zitten en moeten worden doorlopen. We doen zelf het groenonderhoud, dat is prima, maar als je daarover twittert wordt je geblokkeerd. Afspraken worden niet nagekomen, de gemeente communiceert x en doet y, terwijl een kleine gemeente hier juist sterk in zou moeten zijn met korte lijnen. Woningbouwplan Biezenmortel is heeft 3x op de agenda van de raad gestaan maar is wegens gebrek aan kennis niet uitgevoerd. Er is geen verbinding met de GGZ, maatschappelijke opvang. De gemeente zegt dat er geen drugsoverlast is. Verslavingszorg is wegbezuinigd. Er wordt te snel naar procedures gewezen terwijl men gewoon met inwoners moet praten. Het gesprek met inwoners wordt niet aangegaan, of er is meteen een jurist bij. Daar staat tegenover dat er voorbeelden worden genoemd van grote gezinnen met 6 gezinsleden met beperkingen die uitstekend door de gemeente worden geholpen. Anderen noemen ook positieve voorbeelden maar voegen er wel aan toe dat het allemaal wel sneller kan. Ook op het vlak van materiële voorzieningen zoals aanpassingen aan huis gaat het wel goed. De meeste aanwezigen zijn er daarnaast van overtuigd dat door de opsplitsingsdiscussie de relatie met de buurgemeenten is verziekt. Dat speelt nu al drie jaar. De raad heeft in september 2014 besloten om een ambtelijke fusie aan te gaan met twee andere gemeenten. Als de raad toen zijn rug recht had gehouden zou er nu niet over opsplitsing worden gesproken. Het proces van opsplitsing is een Soap. 5