Steunmaatregelen van de Staten nr. NN 121/ België Financiële participatie door het Waals Gewest in Duferco Belgium SA

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, SG (2001) D/ Betreft: Steunmaatregelen van de Staten nr. NN 121/ België Financiële participatie door het Waals Gewest in Duferco Belgium SA Excellentie, 1. Na berichten in de pers heeft de Commissie op 19 september 2000 de Belgische autoriteiten een schrijven doen toekomen met een verzoek om inlichtingen over mogelijke maatregelen van het Waals Gewest ten faveure van de ijzer- en staalgroep Duferco in België. De Belgische autoriteiten hebben deze inlichtingen verstrekt bij schrijven van 9 november Vervolgens heeft de Commissie om aanvullende inlichtingen verzocht bij brieven van 21 november 2000, 23 februari en 23 april Deze inlichtingen werd verstrekt bij brieven van, onderscheidenlijk, 1 februari, 3 april, en 7 en 21 juni Gedetailleerde beschrijving van de steunmaatregelen 2. De maatregelen van het Waals Gewest bestaan uit een participatie door SOGEPA, de financiële holdingmaatschappij van het Waals Gewest - voordien Société wallonne pour la sidérurgie (SWS) geheten - in Duferco Belgium SA, een nieuw opgerichte holdingmaatschappij van de Duferco-groep. 3. Duferco Belgium SA is op 17 oktober 2000 opgericht. De onmiddellijke doelstelling van de nieuwe holding was aanvankelijk te participeren in het kapitaal van de twee Belgische staalbedrijven van de Duferco-groep - Duferco La Louvière en Duferco Clabecq - waarin SOGEPA een belang heeft dat overeenstemt met dat wat voor Duferco Belgium SA was voorgesteld. Sinds de Zijne Excellentie De Heer Louis MICHEL Minister van Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat 15 B BRUSSEL Wetstraat 200, B-1049 Brussel - België Telefoon:32(02) Telex: COMEU B Telegramadres: COMEUR Brussel.

2 oprichting van de holdingmaatschappij hebben zich evenwel nieuwe ontwikkelingen voorgedaan in de Waalse ijzer- en staalsector, die een weerslag kunnen hebben op de richting die Duferco Clabecq in de toekomst moet inslaan. Om deze reden hebben de Belgische autoriteiten en de raad van beheer van Duferco Belgium op 21 juni aan de Commissie hun besluit meegedeeld om alle maatregelen van Duferco Belgium ten faveure van Duferco Clabecq stop te zetten. 4. De participatie van SOGEPA bestaat uit de verwerving van een belang van 25% in het maatschappelijk kapitaal van Duferco Belgium SA - voor een bedrag van 630 miljoen BEF (15,6 miljoen EUR) - en uit een aan Duferco Belgium SA toegekende achtergestelde lening ten belope van 980 miljoen BEF (24,3 miljoen EUR). De lening wordt toegekend voor een looptijd van 10 jaar, tegen een rentevoet van 6,5%, met jaarlijkse betalingen; zij wordt voor 75% gegarandeerd door Duferco International Investment Holding (Guernsey) Ltd, een onderneming van de Duferco-groep. Duferco Investment SA, de particuliere aandeelhouder van Duferco Belgium SA, participeert voor 1,89 miljard BEF (46,85 miljoen EUR) in het maatschappelijk kapitaal van de onderneming. Zodoende komt de participatie door SOGEPA uit op 46% van alle eigen middelen van de nieuwe holdingmaatschappij. 5. Een deel van het kapitaal van de nieuwe onderneming werd al door de beide aandeelhouders vrijgegeven. Zo heeft SOGEPA al een deel van het maatschappelijk kapitaal (157,5 miljoen BEF) en van de lening (725 miljoen BEF) vrijgegeven. De Belgische autoriteiten hebben evenwel toegezegd hun maatregelen te bevriezen en de middelen niet volledig te vrij te geven zonder voorafgaande goedkeuring door de Commissie. Voorts werden ook de maatregelen voor de producerende bedrijven - die nog hadden plaatsgevonden - opgeschort. 6. In de overeenkomst tussen de aandeelhouders van de nieuwe onderneming is, naast de supra beschreven participatie, ook voorzien in een door SOGEPA aan de Duferco-groep en/of de kredietinstellingen te verstrekken garantie ten belope van 1 miljard BEF. De voorwaarden voor een eventuele verwerving door Duferco van het SOGEPA-belang in de onderneming zijn eveneens in die overeenkomst vastgelegd. België heeft zich evenwel ertoe verbonden de SOGEPA-garantie niet toe te kennen zonder voorafgaande goedkeuring door de Commissie. Daarnaast hebben de Belgische autoriteiten toegezegd de voorwaarden voor de eventuele verwerving door Duferco van de aandelen die in het bezit zijn van SOGEPA, niet te zullen toepassen zonder de voorafgaande goedkeuring door de Commissie. 7. Gelet op de bovenstaande toezeggingen betreft het onderhavige besluit enkel de kapitaalinbreng in de vorm van een participatie in het maatschappelijk kapitaal van de onderneming en van een achtergestelde lening, daarbij rekening houdend met het feit dat een en ander enkel geldt voor Duferco La Louvière, tenzij de Commissie een anders luidend besluit neemt. 2

3 Beoordeling van de maatregelen 8. De onderneming die gefinancierd wordt door Duferco Belgium SA - Duferco La Louvière SA - is een ijzer- en staalonderneming in de zin van artikel 80 van het EGKS-Verdrag. Daardoor wordt Duferco Belgium SA, ook al is het een holdingmaatschappij, eveneens beschouwd als een EGKS-onderneming wat betreft de toepassing van de regels inzake overheidssteun. Voor de financiële maatregelen ten faveure van deze onderneming gelden de regels die zijn vastgesteld in Beschikking nr. 2496/96/EGKS van de Commissie van 18 december 1996 houdende communautaire regels voor steun aan de ijzer- en staalindustrie 1 (hierna: "de Staalsteuncode"). 9. Volgens artikel 6, lid 2, van de Staalsteuncode dient de Commissie door de lidstaten tijdig in kennis te worden gesteld van ieder voornemen tot de overdracht van overheidsmiddelen aan ijzer- en staalondernemingen; ook is het de Commissie die bepaalt of deze financiële overdrachten elementen van steun bevatten in de zin van artikel 1, lid 2, van de Staalsteuncode. 10. In de definitie van het begrip steun in artikel 1, lid 2 is uitdrukkelijk bepaald dat "onder het begrip 'steun' ook steunelementen vallen die zijn begrepen in de overdracht van staatsmiddelen door lidstaten, door regionale of door lokale autoriteiten of door andere lichamen ten gunste van ijzer- en staalondernemingen, in de vorm van deelnemingen, kapitaalinbreng of soortgelijke financieringsmaatregelen (...) die volgens de normale investeringspraktijk in een markteconomie niet als een echte inbreng van risicodragend kapitaal kunnen worden aangemerkt". 11. Het beginsel van de investeerder in een markteconomie is in de staalsector sinds 1981 bevestigd 2 en de interpretatie ervan door de Commissie is nader uiteengezet in de mededeling van de Commissie inzake overheidsparticipaties 3 en in de uit 1993 daterende mededeling van de Commissie aan de lidstaten inzake de toepassing van de artikelen 92 en 93 van het EEG-Verdrag op openbare bedrijven in de industriesector Voor de maatregelen die het Waals Gewest - via SOGEPA - neemt, wordt gebruik gemaakt van volgende twee middelen: a) De deelneming in het kapitaal 1 PB L 338 van Beschikking nr. 2320/81/EGKS van de Commissie tot invoering van communautaire regels voor steun aan de ijzer- en staalindustrie, PB L 228 van , blz Bull. EG PB C 307 van , blz. 3. 3

4 De minderheidsparticipatie (25%) van SOGEPA vindt plaats op dezelfde voorwaarden en gelijktijdig met de meerderheidsparticipatie van een particuliere investeerder, en het kapitaal van de beide aandeelhouders zal op identieke wijze en terzelfder tijd tot stand worden gebracht 13. De particuliere investeerder beschikt over een stevige financiële structuur en de oprichting van deze holdingmaatschappij past in een strategie waarbij Belgische productieactiviteiten van de groep worden geconsolideerd. 14. De levensvatbaarheid van de nieuwe onderneming als holdingmaatschappij is afhankelijk van de resultaten van de productieondernemingen waarin zij financieel betrokken is. Deze deelneming is - momenteel - beperkt tot Duferco La Louvière en de toekomstige ontwikkeling van deze onderneming is bepalend voor de rendabiliteit van de door Duferco Belgium geïnvesteerde middelen. 15. Duferco La Louvière is in 1999 opgericht, nadat Duferco en SOGEPA de onderneming hadden overgenomen in het kader van een gerechtelijk akkoord voor Hoogovens UGB, die deel uitmaakte van de Nederlandse ijzer- en staalgroep Hoogovens. Sindsdien heeft de onderneming haar plan voor het herstel van de levensvatbaarheid uitgevoerd en is zij sinds februari 2000 opnieuw rendabel; zij heeft het jaar afgesloten met positieve exploitatieresultaten. In februari 2001 verkreeg zij - vóór het eind van de voorziene periode (tot en met juni 2001) - de beëindiging van het gerechtelijk akkoord waaronder zij werkte. 16. De financiële maatregelen van Duferco Belgium ten faveure van Duferco La Louvière, waarvan zij zal deelnemen in het kapitaal, hebben de financiering ten doel van de productie-investeringen die de aanvankelijk in het investeringsplan voorziene investeringen aanvullen. Bovenop een oorspronkelijk voorzien bedrag van in totaal 4,38 miljard BEF (108,6 miljoen EUR) - waarvan al 2,1 miljard BEF (52,6 miljoen EUR) is verwezenlijkt - komen namelijk investeringen voor nog eens 6,87 miljard BEF, hetgeen het totale investeringsprogramma op 10,77 miljard BEF (266,86 miljoen EUR) brengt. De nieuwe investeringen betreffen een capaciteitsverhoging van de nieuwe galvaniseringsinstallatie, alsmede de bouw van een nieuwe beitserij en een koudwalserij. De nieuwe investeringen leggen de nadruk op de modernisering van de productiemiddelen en moeten dus bijdragen tot het economisch versterken van de onderneming. 17. De overheid kan derhalve een normaal rendement van de geïnvesteerde kapitalen verwachten, in overeenstemming met de verwachtingen van een particuliere investeerder. Bovendien betreft de participatie in het maatschappelijk kapitaal van de nieuwe onderneming een minderheidsbelang en vindt zij plaats samen met en op dezelfde voorwaarden als de participatie van de particuliere hoofdinvesteerder. 18. Derhalve concludeert de Commissie dat de participatie van SOGEPA in het kapitaal van Duferco Belgium SA kan worden beschouwd als een daadwerkelijke inbreng van risicokapitaal in overeenstemming met hetgeen voor een investeerder in een markteconomie te doen gebruikelijk is. Derhalve is met de inbreng geen overheidssteun gemoeid in de zin van artikel 1, lid 2, van de Staalsteuncode. 4

5 b) De achtergestelde lening 19. Zoals is aangegeven in de mededeling van de Commissie uit , is een investeerder, wanneer hij tegen normale marktvoorwaarden aan een cliënt leningfaciliteiten biedt, zich bewust van het risico dat daaraan verbonden is. Hij tracht zich derhalve tegen het risico in te dekken via verschillende parameters, meer bepaald: i) de berekende rentevoet, en ii)de gevraagde zekerheidsstellingen. 20. Om na te gaan of de overheid bij het verstrekken van leningen aan ondernemingen optreedt als een particuliere investeerder, moet derhalve worden onderzocht of de aangerekende rentevoet overeenstemt met de marktrente voor het type risico dat de overheid neemt. Ook dient na te worden gegaan of het risico dat het kapitaal niet wordt terugbetaald, voldoende verzekerd is. 21. De door SOGEPA aan Duferco Belgium SA toegekende lening is achtergesteld in die zin dat de terugbetalingsverplichtingen van de lening met betrekking tot de hoofdsom zijn achtergesteld ten opzichte van de nakoming van andere zekere, liquide en opeisbare verplichtingen van Duferco Belgium SA ten aanzien van alle schuldeisers. Vanuit het standpunt van de onderneming maakt deze lening derhalve deel uit van het eigen vermogen. Voor SOGEPA als schuldeiser betekent dit dat zij, in het geval van een faillissement van de onderneming, hoogstwaarschijnlijk niet uit de failliete boedel zal worden terugbetaald. 22. Dit risico op verlies wordt voor SOGEPA in deze zaak evenwel gecompenseerd door een garantie van de particuliere hoofdaandeelhouder, Duferco International Investment Holding Ltd, een holdingmaatschappij van de Duferco-groep die een hoofdelijke borgstelling is aangegaan ten belope van 75% van alle verschuldigde bedragen (hoofdsom + interest) in het geval van een faillissement van Duferco Belgium SA. Het risico op verlies van het kapitaal van de lening is derhalve evenredig verdeeld over de beide aandeelhouders in verhouding tot hun respectieve participatie in het kapitaal. 23. Met betrekking tot het risico op verlies constateert de Commissie in deze zaak dat het risico, zelfs al betreft het hier een achtergestelde lening, gering is en evenredig verdeeld is over de beide aandeelhouders. De onderneming heeft immers goede kansen op welslagen en bovendien is de garantie ten belope van 75% die verstrekt wordt door de particuliere aandeelhouder van de onderneming - de Duferco-groep, een aandeelhouder die zich in een zeer gunstige financiële toestand bevindt en aanzienlijke winsten maakt - een daadwerkelijke en belangrijke zekerheidsstelling. 5 PB C 307 van , blz. 3, punten

6 24. Gedurende een periode van tien jaar brengt de lening een jaarlijks rente op van 6,5% vast, ongeacht de resultaten van de onderneming. De aangerekende rentevoet van 6,5% - die hoger ligt dan zowel het referentiepercentage van 6,33% dat de Commissie sinds 1 januari 2001 gebruikt bij het bepalen van het steunelement van regionale overheidssteun in België als het rendement op overheidsobligaties op 10 jaar in België - kan worden beschouwd als overeenstemmend met de marktrente voor dit soort lening met dit soort risico. 25. Derhalve dient de Commissie te concluderen dat de lening van SOGEPA aan Duferco Belgium SA kan worden beschouwd als een daadwerkelijke inbreng van risicokapitaal in overeenstemming met hetgeen voor een investeerder in een markteconomie te doen gebruikelijk is. Met deze lening is geen overheidssteun gemoeid in de zin van artikel 1, lid 2, van de Staalsteuncode. c) Algemene analyse van de maatregelen 26. De maatregelen van SOGEPA ten faveure van Duferco Belgium SA moeten echter ook in hun geheel worden bezien. Evenals bij haar besluiten betreffende de maatregelen van het Waals Gewest ten faveure van de twee productiebedrijven van de Duferco-groep, heeft de Commissie ook in deze zaak rekening gehouden met de spreiding van het risico over de beide aandeelhouders, waarbij de particuliere hoofdaandeelhouder het grootste ondernemersrisico draagt en verantwoordelijk is voor het beheer van de onderneming, terwijl de overheidsaandeelhouder een kleiner risico loopt omdat hij voor een deel van zijn bijdrage een vaste vergoeding ontvangt die niet afhankelijk is van de resultaten van de onderneming en bovendien gedekt is door belangrijke zekerheidsstellingen. 27. De Commissie stelt tevens vast dat de maatregelen van het Waals Gewest ten faveure van deze nieuwe onderneming op precies dezelfde voorwaarden plaatsvinden als het geval was bij de twee Belgische staalbedrijven van de Duferco-groep; deze laatste maatregelen werden door de Commissie goedgekeurd als maatregelen waarbij geen sprake was van staatssteunelementen Gezien de spreiding van het risico over de beide aandeelhouders en de inkomsten die SOGEPA mag verwachten als vergoeding van haar minderheidsbelang in het kapitaal en als rente over de lening, komt de Commissie tot de bevinding dat de volledige maatregelen van SOGEPA ten faveure van Duferco Belgium SA kunnen worden beschouwd als een kapitaalinbreng die een particuliere investeerder in een markteconomie had verricht. Besluit 6 Zie de besluiten van de Commissie in zaak N 680/97 (Duferco Clabecq), PB C 20 van , blz. 3 en N 246/99 (Duferco La Louvière), PB C 245 van , blz. 2. 6

7 29. De Commissie betreurt het dat België een deel van de betrokken steunmaatregel, in strijd met artikel 6, lid 1, van de Staalsteuncode, ten uitvoer heeft gelegd. Niettemin heeft de Commissie, op basis van de voorgaande beoordeling, besloten de maatregelen van SOGEPA ten faveure van Duferco Belgium SA te beschouwen als maatregelen die geen overheidssteun vormen in de zin van artikel 1, lid 2, van de Staalsteuncode. Ingeval deze brief vertrouwelijke gegevens mocht bevatten die niet mogen worden bekendgemaakt, wordt U verzocht de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven in kennis te stellen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek, dan neemt zij aan dat U instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op volgend internetadres: http//europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/state_aids/. Dit verzoek dient bij aangetekend schrijven of bij faxbericht te worden gericht aan: Commissie van de Europese Gemeenschappen DG Concurrentie Griffie Overheidssteun Jozef II-straat 70 B-1000 Brussel. Faxnummer: (+32) (0) Inmiddels verblijf ik met gevoelens mijner bijzondere hoogachting, Voor de Commissie Mario Monti Lid van de Commissie 7