EEN SUCCCESVOLLE WEIDEVERNIEUWING BEGINT MET EEN BEWUSTE MENGSELKEUZE Deel A

Transcriptie

1 EEN SUCCCESVOLLE WEIDEVERNIEUWING BEGINT MET EEN BEWUSTE MENGSELKEUZE Deel A

2 Auteurs Alex De Vliegher ILVO Plant, Teelt en Omgeving Dirk Martens LTC Waaslan An Schellekens Gert Van e Ven Hooibeekhoeve Geert Rombouts Mathias Abts De. Lanbouw & Visserij - voeergewassen Met meewerking van: Semzabel sectie groenvoeers Artikel: Overname toegelaten mits bronvermeling 1 / 9

3 EEN SUCCCESVOLLE WEIDEVERNIEUWING BEGINT MET EEN BEWUSTE GRASZAADMENGSELKEUZE Deel A Artikel Graslan is een bijzonere teelt. Graslan wort meermaals er jaar begraas en /of gemaai en blijft meerere jaren aanliggen (meestal >3jaar). Bij e inzaai van graslan woren o een uitzonering na altij mengsels van meerere grassoorten en/of rassen uitgezaai terwijl bij anere lanbouwgewassen slechts één ras wort uitgezaai. Soms wort samen met e grassen klaver mee ingezaai. Daar waar bij maïs e rassenkeuze jaarlijks zoveel aanacht krijgt is e mengselkeuze bij gras vaak gebaseer o gewoontes en neemt men wat e hanel aanbiet zoner er zich veel vragen bij te stellen. Is er an zoveel verschil in lanbouwkunige waare tussen e graszaamengsels? Vergelijken raktijkonerzoek voor graszaamengsels gebeurt niet en is niet haalbaar. Dit soort onerzoek is tijroven en uur omat 4-6 keer er jaar moet woren geoogst geurene meerere jaren (3 jaar voor blijven graslan is een minimum). Bovenien zouen e resultaten achterhaal zijn nog voor ze geken zijn omat e samenstelling van e commerciële graszaamengsels soms heel frequent - jaarlijks of soms binnen een zelfe seizoen veranert. Soms zijn e wijzigingen in samenstelling heel beerkt, soms heel uitgesroken. En toch heb je als lanbouwer e mogelijkhei om een juiste mengselkeuze te maken. Die keuze wort in e eerste laats beaal oor het graslangebruik: zal er begraas woren of zal het gras uitsluiten woren gemaai? Zal er begraas woren met runvee, schaen of aaren? Zal het graslan voor een korte (1tot 3 jaar) of voor een langere erioe ( 3 jaar) blijven aanliggen? De firma s ie e mengsels samenstellen geven hierbij vaak goee informatie. Daarnaast moet je ervan uitgaan at e kwaliteit van een mengsel beaal wort oor e eigenschaen en kwaliteiten van e iniviuele grassoorten en rassen ie het mengsel bevat. Hiervoor zijn e Belgische beschrijvene en aanbevelene rassenlijst en e Neerlanse tegenhanger een onmisbare bron van informatie. Onerstaan schema is een leiraa bij e keuze van een geschikt mengsel. Ga je graslan inzaaien vraag an aan je hanelaar in e eerste laats naar e samenstelling van e voor uw uitbatingsoel geschikte mengsels en as in laatste instantie naar e rijs. Vergelijk an e eigenschaen van e grassoorten en rassen in eze mengsels zoals ze beschreven staan in e Belgische en/of Neerlanse beschrijvene rassenlijst. Vin je it omslachtig, mail an even e mengselsamenstelling naar lcv@rovincieantweren.be en wij oen it even voor jouw. 1) Beaal het gebruiksoel: - hoofzaak beweien of maaien? - beweien met runvee, schaen of aaren? - 1 tot 3 jaar of > 3 jaar? 2) Vraag info aan je hanelaar : - mengselnaam - samenstelling (ras + gewichts%), - rijs Leiraa : Artikel LCV : 3) Vergelijk e raseigenschaen van e rassen in e mengsels: B: Meeelingen/122_rassenlijst_voeergewassen_2013.f Nl : aan te koen via 4) Kies voor kwaliteit 2 / 9

4 Soorten graszaamengsels Jaarlijks lijst LCV o welke mengsels e Belgische manatarissen o e markt brengen. Hierbij kan onerschei gemaakt woren tussen mengsels tijelijk graslan (1 tot 3 jaar) en blijven graslan (meer an 3 jaar). Ogelet: e termen tijelijk graslan en blijven graslan zoals ie hier woren gebruikt hebben niet e zelfe betekenis als bij e verzamelaanvraag! Bij tijelijk graslan zijn e meeste mengsels samengestel om uitsluiten gemaai te woren voor een erioe van 1-2 jaar of voor een erioe van 3-4 jaar. De mengsels onergebracht bij blijven graslan ( 3jaar) zijn overwegen mengsels ie geschikt zijn voor begrazen al an niet in combinatie 1 of meerere maaisneen. Voor 2014 melen 5 firma s 61 mengsels aan. Bij e mengsels voor tijelijk graslan voor 1-2 jarig gebruik is ersistentie (= langleefbaarhei) van e soorten en rassen van miner belang maar ligt e naruk o e rouctiecaaciteit vanaf e inzaai. Italiaans, westerwols en gekruist raaigras maken vaak eel uit van eze mengsels ie overwegen 2 jaar woren aangehouen. Voor graslan at minstens 3 jaar zal aanliggen woren soorten met een betere ersistentie gebruikt: Engels raaigras, timothee, velbeemgras, beemlangbloem, festulolium en rietzwenkgras. rietzwenkgras. Meer en meer krijgen festulolium (een kruising tussen Italiaans of Engels raaigras en rietzwenkgras of beemlangbloem) en rietzwenkgras een laats binnen e mengsels voor uitsluiten maaien Zij geven over het algemeen een hogere obrengst omwille van een betere roogteresistentie en hogere mineralenoname uit e boem ten ozichte van Engels raaigras maar hebben meestal een lagere verteerbaarhei en een hogere structuurwaare. Er zijn uielijke rasverschillen bij eze soorten zoat rassenkeuze heel belangrijk is. Zes van e 16 mengsels bevatten festulolium of Binnen e groe van e mengsels voor uitsluiten maaien zijn ook mengsels met klaver o hun laats. Roe klaver in het mengsel heeft zeker e eerste 2-3 jaren een aanzienlijk ositief effect o e roge stofrouctie en o het eiwitgehalte t.o.v. grasmengsels zoner klaver, ie maximaal met 300N werkzaam /ha mogen bemest woren (MAP4). Als e klaver goe aanwezig is in e zoe kan men ook minstens 100 kg N uit scheikunige meststoffen besaren. Bij Steele Plus en Turbo Longo (Tabel 2) is gekozen om naast roe klaver ook witte klaver in het mengsel o te nemen. Witte klaver is ersistenter waaroor het e rol van e roe klaver als N-fixator en N-aanbrenger voor het gras kan overnemen en heeft een zeer hoge voeerwaare (VEM en DVE). Veel berijven geven er e voorkeur aan om geen klaver in het zaamengsel te steken maar e klaver aart aan te bieen. Dit kan an oor e lanbouwer zelf met het graszaa woren gemeng in een verhouing ie hij zelf verkiest of hij kan gras (1-2 cm) en klaver (heel oervlakkig) aart inzaaien. 3 / 9

5 Italiaans raaigras Gerkuis/Hybrie raaigras Westerwols raaigras Festulolium Engels raaigras Timothee Rietzwenkgras Kroaar Roe klaver met klaver tijelijk graslan comlex overwegen maaien Tabel 1: Graszaamengsels tijelijk graslan ingeeel volgens gebruiksoel soort graslan begrazen / maaien firma mengselnaam sec. TORNADO 3 MIXITAL MILKWAY STRUCTO TORNADO 2 POWER MAX met of zoner i-seed STRUCTOMAX TURBOMAX STEEPLE STEEPLE TURBO BELPRE FESTULOLIUM + Heastart Gol MARATON TURBO FESTULOLIUM TURBO QUATTRO MIXITAL+ sec. : STEEPLE PLUS TURBO LONGO bevat festulolium f bevat rietzwenkgras r r f f/r f f/r f Tabel 2: Soortensamenstelling (gewichts%) van e mengsels voor tijelijk graslan FIRMA mengselnaam JORION / PHILIP- SEEDS MIXITAL 100% MIXITAL+ 80% 20% MILKWAY STRUCTO 15% 85% TORNADO 2 80% 20% TORNADO 3 60% 40% POWER MAX met of zoner i-seed 50% 40% 10% STRUCTOMAX 25% 10% 15% 30% 20% TURBOMAX 70% 15% 15% STEEPLE 70% 10% 20% STEEPLE PLUS 45% 15% 30% 10% STEEPLE TURBO 60% 40% BELPRE FESTULOLIUM + Heastart Gol 20% 35% 25% 20% MARATON 50% 20% 10% 20% TURBO FESTULOLIUM 40% 20% 40% TURBO LONGO 35% 35% 30% TURBO QUATTRO 80% 20% 4 / 9

6 blijven graslan enkelvouig (100% engels raaigras) begrazen / maaien Als we sreken over weiemengsels woren meestal e graszaamengsels voor blijven graslan beoel waarbij een onerschei wort gemaakt tussen mengsels ie begraas en gemaai woren of overwegen woren gemaai. Bij een goee uitbating kunnen zij robleemloos 5 jaar of meer blijven aanliggen zoner at er gescheur en vernieuw moet woren. Tabel 3: Enkelvouige blijvene grasmengsels ingeeel volgens gebruiksoel soort graslan overwegen maaien firma mengselnaam sec. SUPERSTAR EXTRA SUPERSTAR PRIMA SUPERSTAR RESTART SUPERSTAR TETRA MILKWAY DOORZAAI MILKWAY PLUS BIOMAX ==> ECO-ZAAD DOORZAAIMAX i-seed MAX 3 GOLD met of zoner I-SEED MILKMAX MILKMAX TETRA TETRA MAX GOLD TEDI GREEN TEDI GREEN BELPRE 3 + Heastart Gol BELPRE REVITA + Heastart Gol MATRA TDI BELPRE 10 + Heastart Gol sec. : geschikt voor oorzaai Hierbij wort onerschei gemaakt tussen enkelvouige mengsels (Tabel 3) en comlexe mengsels (Tabel 5). Enkelvouige mengsels bevatten uitsluiten Engels raaigras. Engels raaigras combineert het best alle gewenste lanbouwkunige eigenschaen zoals een hoge roge stof obrengst, goee langleefbaarhei, hoge voeerwaare, voloene roogteresistentie en wintervasthei en een hoge grasoname zowel bij begrazing als bij het voeeren van voorroogkuil. Voorwaare is at er voloene bemest wort. Bij Engels raaigras maken we onerschei tussen tetraloïe (TETRA 4n) en iloïe (DI 2n) rassen. Tetra s zijn gemiel iets roestresistenter en wat smakelijker in ie zin at bij begrazing van een stengelig gewas miner weieresten achterblijven. Dilo s hebben een beter gesloten zoe en scoren gemiel beter voor langleefbaarhei. Ook hier seelt e rassenkeuze een grote rol: e verschillen tussen iniviuele rassen binnen e groe van tetra s of ilo s kunnen groot zijn. Gemiel bevatten e voorgestele enkelvouige weiemengsels ±50% tetra s, maar e variatie is groot: Belre Revita bestaat uitsluiten uit tetra s en mengsels Max 3 Gol en Milkmax bevatten uitsluiten ilo s (Tabel 4). Binnen Engels raaigras is het aarnaast vooral voor graasweien belangrijk om onerschei te maken tussen vroege, tussen- en late tyen, beaal o basis van e oorschietatum. Voor gemeng gebruik (begrazen en maaien) genieten halflate (tussentye) en late tyen met een oorschietatum ie niet te ver uit elkaar liggen (max.+/-14 agen) e voorkeur. De rassen in it mengsel ie het vroegst oorschieten zijn best tetra's, omat eze beter oor het vee woren afgegraas, ook al zijn ze an rees ietwat stengelig, en iets vroeger starten in het voorjaar. Ovallene tren voor 2014 is het aanbo secifiek voor oorzaaien (sec. in Tabel 3). Oner invloe van e erogatievoorwaare, waarbij graslan niet langer in het najaar mag gescheur woren en een toenemen maaigebruik waaroor e zoe iets meer oen komt, romoten veel zaaizaafirma s om tijig en soms jaarlijks e graszoe te verjongen oor bij te zaaien of oor te zaaien. De slaagkans is sterk afhankelijk van e omstanigheen na e oorzaai. 5 / 9

7 Tabel 4: Gewichtsercentage tetraloïe rassen en er vroegheistye van e enkelvouige weiemengsels Engels raaigras FIRMA mengselnaam %TETRA %Vroeg %Tussentye %Laat SUPERSTAR EXTRA 70% 20% 50% 30% SUPERSTAR PRIMA 45% 10% 45% 45% SUPERSTAR RESTART 50% 25% 50% 25% SUPERSTAR TETRA 70% 45% 55% MILKWAY DOORZAAI 20% 30% 70% MILKWAY PLUS 50% 25% 75% BIOMAX ==> ECO-ZAAD 20% 40% 60% DOORZAAIMAX i-seed 75% 75% 25% MAX 3 GOLD met of zoner I-SEED 0% 50% 50% MILKMAX 0% 40% 60% MILKMAX TETRA 60% 60% 40% TETRA MAX GOLD 60% 65% 35% TEDI GREEN % 50% 50% TEDI GREEN % 50% 50% BELPRE 3 + Heastart Gol 70% 55% 45% BELPRE 10 + Heastart Gol 40% 60% 40% BELPRE REVITA + Heastart Gol 100% 40% 60% MATRA TDI 70% 40% 60% gemiele alle aangeboen mengsels 51% De graszaamengsels ie niet uitsluiten Engels raaigras bevatten woren comlexe mengsels genoem. (Tabel 5). Het huiige aanbo bevat 27comlexe mengsels, waarvan 9 met klaver. Grassoorten ie soms in e aangeboen graszaamengsels aanwezig zijn: velbeemgras (zoesluiter), timothee (wintervast, overwegen maaien), beemlangbloem (wintervast, overwegen maaien), rietzwenkgras (rouctie, structuur, maaien) en festulolium (rouctie, maaien). Let wel: velbeemgras, timothee, beemlangbloem, rietzwenkgras, hebben net als klaver een trage okomst en beginontwikkeling en moeten vóór 1 setember woren gezaai om zich voloene te kunnen vestigen. Secifiek voor aaren weren 4 mengsels samengestel met rassen ie instaan voor het behou van e zoekwaliteit ook na kort afgrazen (o.a. roozwenkgras, gazongrassen) (sec in Tabel 5). Milkway Beef combineert structuuraanbreng met een lange begrazingserioe, beoel voor vleesvee. Dit mengsel bevat ook kroaar, een roogteresistente soort ie in Wallonië belangstelling krijgt maar een lagere verteerbaarhei heeft en miner smakelijk is bij begrazing an Engels raaigras.. Bij het huiige MAP is e totale aanvoer van stikstof o gemaai graslan beerkt tot maximaal 300 (zan) of 310 (niet-zan) werkzame N/ha. Bij begrazing eventueel in combinatie met maaien blijft e maximale norm voor werkzame N zelfs beerkt tot 235 (zan) of 245 (niet-zan) eenheen werkzame N/ha. Dit resulteert in een belangrijke verminering van het aanbo aan oneembare stikstof, zoat het obrengstotentieel van gras in het algemeen niet ten volle kan benut woren. In eze omstanigheen kan klaver zich goe in e zoe vestigen en stikstof uit e lucht fixeren ie eels ook ter beschikking komt van het gras. Als gevolg van eze bemestingsnormen zijn er stees meer voorstaners om voor weien 3 à 4 kg/ha klaver mee uit te zaaien: witte klaver voor weien ie ook begraas woren en roe (+witte) klaver voor ercelen ie uitsluiten woren gemaai. De meerkost ervan is snel terug verien. In e biologische lanbouw wort vaak geoteer om bij e aanleg van gras-klaver at ook zal begraas woren zowel witte als roe klaver in te zaaien. Roe klaver komt sneller tot ontwikkeling an witte klaver en levert een rouctieve eerste maaisnee. Ten gevolge van begrazing zal e roe klaver wel snel verwijnen en bekomt men na een groeiseizoen een goee graasweie met witte klaver. Let wel: voor ercelen waar klaver wer ingezaai kan tot nogtoe geen erogatie bekomen woren. Het is belangrijk te weten at klaver een hogere H van e gron vereist en een ruime kaliumbemesting vraagt. Gras/klaver vraagt bij het voorrogen en inkuilen een iets anere aanak. Bij alle bewerkingen is voorzichtighei geboen om blaverlies van klaver te voorkomen en aare in e kuil te vermijen. 6 / 9

8 met klaver begrazen / maaien overwegen maaien blijven graslan comlex begrazen / maaien Schuen wort best beerkt tot één beurt en het roge stofgehalte van e voorroog mag niet te hoog oloen liefst niet hoger an 40%. De kneuzer mag bij het maaien wel woren ingezet. Tabel 5: Blijvene comlexe weiemengsels ingeeel volgens gebruiksoel soort graslan firma mengselnaam sec. overwegen maaien SUPERSTAR COMPLEX SUPERSTAR HORSEMIX MILKWAY BEEF MILKWAY COMPLEX MILKWAY VROEG HORSE MAX MAX 11 GOLD MAX 4 GOLD met of zoner isee TETRA MAX TIMO GOLD HERBA-GREEN HIPPO-GREEN PRECO-GREEN MATRA COUPÉ BELPRE EQUISTAR+Heastart Gol SUPERSTAR SUPER f BELPRE 11 + Heastart Gol BELPRE COMPLEX + Heastart Gol BELPRECOS + Heastart Gol SUPERSTAR PRIMA BLANC MILKWAY BARDENNE MILKWAY COMPLEX KLAVER HERBA-GREEN PLUS BELPRE 2 + Heastart Gol BELPRE OST PATURE + Heastart Gol MATRA 2 MATRA COMPLEX sec. : BELPRE OST FAUCHE + Heastart Gol bevat festulolium geschikt voor aaren f 7 / 9

9 Engels raaigras Timothee Beemlangbloem Velbeemgras Festulolium Witte klaver Roe klaver Tabel 6: Soortensamenstelling (gewichts%) van blijvene comlexe graszaamengsels (uitgez. mengsels secifiek voor aaren en vleesvee) FIRMA mengselnaam SUPERSTAR COMPLEX 75% 15% 10% SUPERSTAR PRIMA BLANC 90% 10% SUPERSTAR SUPER 70% 30% MILKWAY BARDENNE 65% 30% 5% MILKWAY COMPLEX 70% 15% 15% MILKWAY COMPLEX KLAVER 65% 15% 14% 6% MILKWAY VROEG 85% 15% MAX 11 GOLD 69% 14% 14% 3% MAX 4 GOLD met of zoner isee 85% 15% TETRA MAX TIMO GOLD 85% 15% HERBA-GREEN 82% 10% 5% 3% HERBA-GREEN PLUS 77% 10% 5% 3% 5% PRECO-GREEN 80% 20% BELPRE 11 + Heastart Gol 80% 20% BELPRE 2 + Heastart Gol 90% 10% BELPRE COMPLEX + Heastart Gol 50% 15% 30% 5% BELPRE OST FAUCHE + Heastart Gol 60% 25% 15% BELPRE OST PATURE + Heastart Gol 75% 17% 8% BELPRECOS + Heastart Gol 85% 15% MATRA 2 90% 10% MATRA COMPLEX 60% 20% 10% 5% 5% MATRA COUPÉ 80% 20% Hoeveelhei zaaizaa Tetraloïe rassen hebben grotere zaen met een uizenkorrelgewicht at gemiel 1.5 keer groter is an at van iloïe rassen. Is bij gebruik van enkel iloïe rassen 30 kg ruim voloene, an hebben we bij enkel tetra rassen 45 kg/ha noig. Mits een goee zaaitechniek en een mengsel van iloïe en tetraloïe rassen, volstaat een zaahoeveelhei van 35 à 40 kg/ha. Besaar liever o e zaahoeveelhei an o e rijs en e kwaliteit van het mengsel. Later zaaien betekent tevens een aanassing van e hoeveelhei zaaizaa. Door miner gunstige groeiomstanigheen ient bij late zaai e hoeveelhei zaaizaa ogetrokken te woren. Grassen zoals Engels raaigras woren 2 cm ie gezaai. Klaver en grassoorten met kleine zaen zoals timothee woren slechts 0.5 tot max. 1 cm ie gezaai om een goee okomst te verzekeren. Inien ergelijke soorten in het mengsel aanwezig zijn ient e zaaimachine extra nauwkeurig naar zaaiiete afgestel woren. Regelmatig mengen van e zaen in e zaabak is noig om een homogene vereling van e soorten over het erceel te bekomen. Secuur werken is hier e booscha! 8 / 9