FinTech en de Wwft. Rutger de Doelder

Transcriptie

1 FinTech en de Wwft Rutger de Doelder

2 Deel I: Inleiding Weinig informatie over de witwasrisico s van FinTech. In Engeland bijna geen aandacht. the Sandbox In de Verenigde Staten is meer aandacht voor FinTech wegens enkele grote schandalen.

3 Inleiding Deze maand op de FATF agenda: Outreach to the FinTech community. Speech David Lewis van 1 juli 2016: The greatest risks of FinTech are often the lack of oversight or governance and the anonymity they can provide, a characteristic they share with cash. While cash is still king for criminals and terrorists, we need to be careful that FinTech does not become the method of choice for criminals and terrorists to move money. We are seeing increasing use of online payments, including through social media, mobile services, prepaid cards and virtual currencies by organized crime groups, paedophiles and most recently, ISIL and foreign terrorist fighters. We know for example that the terrorists that attacked Paris last year used prepaid cards to rent cars and accommodation.

4 Samenhang CDD-risico s Wwft Witwassen Terrorisme financiering Overtredingen sanctiewetgeving Fraude + corruptie, voorwetenschap, etc. Reputatie Benadeling derden Wft Maar Belangrijkste wet: strafrecht! Redelijkerwijs behoren te vermoeden [schuld] dat voorwerp uit misdrijf afkomstig is [en toch ] verwerft, voorhanden heeft, overdraagt of omzet of van een voorwerp gebruik maakt. [KORTOM: ALLES!] Sanctieregelingen

5 Inleiding Basishygiëne: ik doe geen zaken met witwassers/terroristen en andere criminelen en draag zorg dat hun criminele geld niet door mijn bank heen stroomt. Het gaat om uw reputatie en die van de financiële sector als geheel. Voorbeeld: een XTC handelaar komt via cryptomarktplaats middels een TOR browser in contact met klant in de VS. Ze spreken af om via een online pokerspel de betaling te regelen. Vervolgens laat de XTC handelaar de gewonnen online pokerfishes uitbetalen in bitcoins. Is dit een probleem?

6 Inleiding In principe geen probleem voor de bank. Wel voor de witwasbestrijding en het onlinepokerspel zal ook onder de CDD verplichtingen (en dus de Wwft) vallen. Het wordt wel een probleem voor jullie als de betaling via een bank loopt of als de bitcoins via een bitcoin exchange in euro s op de rekening van de klant worden bijgeschreven. Feit: per jaar wordt er voor een waarde van 24 miljard euro aan drugs verhandeld in de EU, waarvan maximaal 250 miljoen online. (Studie WODC aug )

7 Deel II: Voorbeelden FinTech ontwikkelingen Betalingsverkeer Kredietverleners

8 Betalingsverkeer Payment service providers (PSP). Bijvoorbeeld Buckaroo, Mollie, Adyen en PayCheckout. Risico s: klanten kunnen illegale activiteiten verrichten zoals het aanbieden van online gokdiensten in Nederland.

9 Betalingsverkeer Voorbeeld van 7 juli 2015: Aanhoudingen en doorzoekingen in Nederland en op Curaçao in grootschalig witwasonderzoek. In totaal is er een bedrag van bijna 150 miljoen euro bijgeschreven vanuit een Duitse [PSP]. De bijgeschreven gelden werden vervolgens direct overgeboekt naar bankrekeningen in met name de [VS], Curaçao en Panama. Het vermoeden is dat deze (girale) geldstroom verband houdt met de verkoop van onder andere US dollars (USD) aan Venezolanen op Curaçao die hiervoor met creditcards betalen. Let op: onder omstandigheden kan de bank waar de PSP bankiert ook vervolgd worden voor (schuld)witwassen! Criterium is dan of zij redelijkerwijs behoorde te weten dat de 150 miljoen uit misdrijf afkomstig was. Onvoldoende onderzoek doen terwijl er contraindicatoren waren, is dan al voldoende.

10 Betalingsverkeer Mobile Payment Systems en Digital Wallets. Bijvoorbeeld Apple Pay. Risico: anoniem geld overboeken.

11 Betalingsverkeer

12 Betalingsverkeer P2P Money Transfer Overboekingen tussen consumenten zonder tussenkomst van een bank. Bijvoorbeeld Transferwise. Risico: terrorismefinanciering? Omzeiling mogelijkheden voor een bank om transacties te monitoren?

13 Kredietverlening Online Marketplace Lending, Peer-to-peer-lending. Bijvoorbeeld OnDeck en Lending Club. Crowdfunding platformen. Bijvoorbeeld Kickstarter en IndieGogo.

14 Kredietverlening Risico s Online Marketplace Lending, P2P lending. Geld lenen aan terroristen. It appears that a $ loan from peer-to-peer lender prosper to the San Bernardino shooter Syed Rizwan farook may have helped Farook pay for ammunition, pipe bomb components and target practice at local gun ranges. Witwasconstructies door een zelf opgerichte buitenlandse rechtspersoon crimineel geld aan jezelf uit te laten lenen. Dit is niets nieuws: criminelen gebruiken deze loan-back methode al langer.

15 Deel III: Drie kanten FinTech-AML risico s voor banken Banken kunnen zelf nieuwe FinTech diensten aanbieden. Bijvoorbeeld crowdfunding platform van de Rabobank.

16 Drie kanten FinTech-AML risico s voor banken FinTech-ondernemingen als klant. Terughoudend zijn bij bitcoin exchange (DNB brief). Normale CDD maar ook verhoogde transactiemonitoring? Opmerkelijke transacties worden wellicht eerder opgemerkt door banken dan FinTech-ondernemingen zelf. Inzicht: het lichte toezichtregime op FinTech zal niet veel helpen. Banken zullen dan het werk van een toezichthouder moeten overnemen want het geld zal over hun bankrekeningen blijven lopen. Dus: lage mate van (DNB)toezicht betekent extra maatregelen van bank richting FinTech-onderneming. Een soortgelijke situatie zagen we bij de trustsector.

17 Drie kanten FinTech-AML risico s voor banken FinTech als onderdeel van een witwasoperatie/terrorismefinanciering. Bijvoorbeeld als een klant heel veel geld heeft verdiend met minen van bitcoins, wat in werkelijkheid blijkt te komen van online verhandelde XTC. Diverse klanten die via een crowdfunding platform geld overschrijven naar een goed doel in Saoudi Arabië. Ook de al eerder genoemde voorbeelden inzake crowdfunding en PSP s kunnen risico s voor banken voor aangezien het geld via de rekeningen van banken loopt.

18 Conclusie Veel oude wijn in nieuwe zakken! Risico s zijn wel aan het verschuiven, met name het feit dat criminelen niet meer alleen over cash geld maar ook over online geld - zoals bitcoins, pokerchips en anonieme betaalkaarten - beschikken. De banken moeten zich dus heroriënteren en het zwaartepunt op anti-witwasmaatregelen mee laten verschuiven met de ontwikkelingen bij criminelen. Dus: een groot bedrag dat wordt overgemaakt vanaf een bitcoin exchange zal de bank moeten beschouwen als de sporttas met cash geld.

19 Conclusie Bruce Wallace, chief digital officer of Silicon Valley Bank Financial Group: Banks have hundreds, sometimes thousands, of employees committed to compliance functions. Just think for a moment of a startup with five or sic employees, mostly engineers, who now have to navigate the landscape of a highly complex regulatory environment. In many cases, it s not as simple as if your fintech company does X then you simply put this specific program in place. They have to spend a lot of cycles figuring out what they need to be in compliance with and then build and institutionalize their program. Hierin liggen ook kansen voor banken om samen te werken met FinTech-ondernemingen. In bijvoorbeeld een joint-venture kan de FinTech-onderneming zich dan focussen op de techniek en de bank kan helpen met het monitoren van transacties, het opzetten van risico-analyses, adviseren over bijvoorbeeld goede kasboeken en het opstellen van regels en procedures om aan de wetgeving te voldoen. De compliance officers van de bank kunnen daar dan toezicht op houden

20 Voorspellingen Geen anonieme betalingen in FinTech. Wellicht door middel van een verbod. Altijd anti-witwas en terrorismefinancieringsmaatregelen treffen. Altijd een up-to-date Systematische Integriteits Risico Analyse maken. Bitcoin exchanges en aanbieders van onlinekaarten in een update van de vierde witwasrichtlijn al onderworpen aan die richtlijn. Hierdoor vallen ze straks ook onder de Wwft. De reikwijdte zal nog verder worden opgerekt. Op korte termijn nodig: waar in de Wwft nu nog veel aandacht gaat naar cash-geld zal dat moeten worden uitgebreid naar cash-geld of vergelijkbare betaalmethoden. Als je nu bij een tweedehandsautodealer een auto koopt met bitcoins wat aan de oostgrens gebeurt dan hoeft dat niet te worden gemeld aan FIU. Alleen ouderwetse cash betalingen boven de (straks ) worden (objectief) gemeld.