HET JAAR 2016 IN ÉÉN OOGOPSLAG. Monitor Communicatie en cliëntperspectief. Basis op orde. Feiten en cijfers.

Transcriptie

1 1

2 HET JAAR 2016 IN ÉÉN OOGOPSLAG In 2016 bestond het programma zorglandschap jeugd Flevoland uit zes projecten. Windesheim monitort de resultaten die zijn behaald. Hieronder zijn de projecten (boven het kader) en de te monitoren resultaten (in het kader) schematisch weergegeven. Ontwikkelen crisishulp Uitstroom 24-uurszorg Basis op orde Integraal aanbod Feiten en cijfers Communicatie en cliëntperspectief 2 Crisisgroep 12- Afwegingskader jeugdhulp met verblijf Respijtzorg Even op adem Perspectiefregie Advies bekostigingsstructuur Eenheid van taal Monitor

3 HET JAAR 2017 IN ÉÉN OOGOPSLAG In 2017 telt het programma drie projecten: Crisishulp op orde (een combinatie van projecten 1 en 3 uit 2016); Uitstroom 24-uurszorg (gelijk aan project 2 uit 2016); Stip op de horizon (voorheen project 5 Feiten en cijfers ). Naast de projecten zien we een aantal rode draden die door het hele programma heen lopen: cliëntperspectief, communicatie, kennisdeling, action learning en monitoring. De projecten en rode draden zijn hieronder schematisch weergegeven. De opgaven voor het programma en de drie afzonderlijke projecten in 2017 staan verderop in deze rapportage nader beschreven. Ontwikkelen crisishulp Uitstroom 24-uurszorg Stip op de horizon 3 Kindgericht werven Versterken ambulante crisishulp Informatie huidige en toekomstige inrichting zorglandschap Input inkoopstrategie Regionale Werkgroep jeugd Cliëntperspectief Communicatie Van en met elkaar leren Action learning Monitoring resultaten 2016

4 1. Waarom een programma zorglandschap jeugd Flevoland? 5 2. Wat is er bereikt in de periode februari tot november 2016? 7 3. Organisatie van de monitoring Beoogde projectstructuur en bemensing in Gezamenlijke start in

5 1. WAAROM EEN PROGRAMMA ZORGLANDSCHAP JEUGD FLEVOLAND? De samenwerkende gemeenten in Flevoland streven naar: hoogwaardige jeugdhulp dicht bij kinderen en gezinnen; specialistische kennis in alle segmenten van de jeugdhulpketen. Preventie, ambulante jeugdhulp en de toegang tot specialistische jeugdhulp zijn in Flevoland lokaal belegd. De gemeenten kopen specialistische jeugdhulp regionaal in via zes inkooppakketten. 1 De lokaal en regionaal gecontracteerde aanbieders vormen samen het zorglandschap jeugd. REGIONALE AFSPRAKEN, LOKALE FOCUS In de loop van 2015 constateerden de Flevolandse gemeenten en aanbieders dat lokaal meer ruimte, middelen en expertise nodig zijn om kinderen en gezinnen de juiste ondersteuning te bieden. Om daarin te voorzien, is het programma zorglandschap jeugd Flevoland gestart. Samen werken we aan het verleggen van het zwaartepunt van regionaal naar lokaal. Een actiegerichte aanpak (action learning) in de uitvoeringspraktijk helpt om de gewenste transformatie te versnellen. De leerervaringen resulteren in regionale afspraken en lokale inrichting. In het Partijenoverleg Ambtelijk (POA) geven vertegenwoordigers van gemeenten en aanbieders feedback op de ontwikkelingen en sturen ze op de resultaten. Besluitvorming vindt plaats in het Partijenoverleg Bestuurlijk (POB). 1 De zes regionale inkooppakketten zijn: jeugd-ggz en dyslexie, pleegzorg, residentiële jeugdhulp/24-uursverblijf, jeugdbescherming en jeugdreclassering, JeugdzorgPlus en Veilig Thuis/24-uurscrisisdienst. Tot 1 januari 2018 staan de pakketten vast. Voor de periode daarna is nog niet duidelijk welke hulp nog regionaal wordt ingekocht. GEZAMENLIJKE UITGANGSPUNTEN Het programma is na een voorbereidingsperiode gestart in januari 2016 op basis van de volgende gezamenlijke uitgangspunten: De betrokkenen ontwikkelen de komende jaren gezamenlijk een duurzaam zorglandschap. Gezinsgerichte en vraaggerichte hulp vormen de belangrijkste principes. Geboden hulp: is in één keer de juiste; is integraal en gericht op maatwerk; vindt bij voorkeur plaats in het eigen gezin en de eigen leefomgeving; is bij voorkeur ambulant, tenzij behandeling elders noodzakelijk is; maakt verbinding met andere leefdomeinen van de jeugdige. In een recent verschenen advies van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) staat: In de regio s waar partijen met elkaar in gesprek zijn over de inhoud, transparant durven te zijn en respect hebben voor elkaars kennis, competenties en dilemma s loopt de transitie gestaag door. De uitdaging, ook in Flevoland, is om effectief tijd te maken om verdieping te zoeken, elkaar mee te nemen in visies en denkrichtingen en deze op elkaar af te stemmen. Met het programma zorglandschap jeugd zijn de gemeenten en zorgaanbieders deze uitdaging aangegaan. 5

6 STERKTES, ZWAKTES, KANSEN EN BEDREIGINGEN Bij de start van het programma bleek uit een SWOT-analyse dat bezuinigen en transformeren moeilijk hand in hand gaan. Er werd gewaarschuwd voor te hoge ambities en te veel willen realiseren in korte tijd. Tijdens een jeugdhulpcafé 2 bleek dat ook cliënten die druk ervaren: Ik heb het gevoel dat ik mijn doelen snel moet halen. Mijn problemen zijn laat ontdekt en nu moet alles snel worden opgelost. Tegelijkertijd zagen gemeenten en aanbieders de urgentie en kansen om: kennis uit verschillende sectoren te bundelen; samenwerking over domeingrenzen heen te bevorderen; het aantal schakelmomenten terug te brengen (onnodige dubbelingen voorkomen); sturingsprikkels te identificeren die bijdragen aan transformatie, innovatie, samenwerking en verlaging van de administratieve lasten; de lokale, ambulante hulp te versterken. 6 Het streven naar minder specialistische hulp vraagt om een stevig lokaal fundament. Dat fundament verschilt per gemeente en vraagt om maatwerk. Regionale afspraken moeten leiden tot een sterkere lokale ontwikkeling. De geformuleerde sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen zijn eind 2016 nog steeds herkenbaar. Ook in 2017 stemmen we hier onze inzet, sturing en verwachtingen op af. 2 In samenwerking met het programma zorglandschap jeugd Flevoland organiseerde CMO Flevoland in november 2016 een verdiepingssessie over regionaal ingekochte jeugdhulp. Er waren acht deelnemers, onder wie vijf jongeren die zelf jeugdhulp krijgen. Met de deelnemers zijn in twee rondes in kleine groepjes gesprekken gevoerd. Een kort verslag is online beschikbaar.

7 2. WAT IS ER BEREIKT IN DE PERIODE FEBRUARI TOT NOVEMBER 2016? In deze voortgangsrapportage beschrijven we voor elk van de zes deelprojecten: Het crisiscoördinatiepunt is een wat er is bereikt tussen februari en november 2016; wat de opgaven en aanbevelingen zijn voor 2017; op welke indicatoren we vanaf januari 2017 monitoren via Windesheim. Op verschillende plekken geven we praktijkvoorbeelden van oplossingen en innovaties die binnen het zorglandschap zijn ontstaan. Aan het einde van het document doen we een voorstel voor een aangepaste programma- en projectorganisatie in PROJECT 1: ONTWIKKELEN CRISISHULP WAT IS ER BEREIKT IN 2016? Begin 2016 was er sprake van: LOKET voor aanmeldingen voor ambulante crisishulp (vanuit Almere, Dronten, Noordoostpolder en Zeewolde) op werkdagen van 9.00 tot uur. Lelystad en Urk hebben de ambulante crisishulp ondergebracht in hun lokale teams. VERDEELPUNT voor ambulante crisishulp tussen Vitree, Intermetzo, s Heeren Loo en Triade voor de vier genoemde gemeenten. INFORMATIEPUNT voor de beschikbaarheid van en toeleiding naar crisishulp met verblijf in Flevoland (pleegzorg, crisisverblijf 12- en 12+) op werkdagen van 9.00 tot uur. REGISTRATIEPUNT voor het gebruik van crisishulp met verblijf en ambulante crisishulp (het laatste alleen in de vier genoemde gemeenten). Het coördinatiepunt genereert kwartaalrapportages over het gebruik (type verwijzingen, duur van het verblijf, geboden vervolghulp en aanmeldingen die niet of elders zijn geplaatst) voor de betrokken aanbieders en gemeenten. 7 een toenemende vraag naar crisishulp met verblijf; stagnerende in-, door- en uitstroom; een gebrek aan crisisverblijfscapaciteit, -coördinatie en een specifieke crisisaanpak. De crisishulp is inmiddels versterkt met twee verblijfsgroepen (12- en 12+). Daarnaast is een administratief crisiscoördinatiepunt (CCP) ingericht bij Triade. Het eerste volledige kwartaal waarover het crisiscoördinatiepunt cijfers kan leveren, is het derde kwartaal van In dit kwartaal zijn 79 jeugdigen aangemeld voor crisishulp, voor wie in totaal 92 crisisvoorzieningen zijn ingezet. 63 jeugdigen gingen door naar de ambulante crisishulp of crisishulp met verblijf (crisisbed of pleeggezin). Verblijf is alleen geboden in combinatie met ambulante hulp.

8 Bij ongeveer een derde is geen crisishulp ingezet, omdat er alternatieven voorhanden waren of de aanvraag is ingetrokken. Bij drie jeugdigen werd geen hulp ingezet, omdat er geen plek was. Twee jeugdigen van boven de 12 jaar zijn van buiten de regio aangemeld. Deze aanvragen zijn niet opgevolgd. TABEL 1. Geplaatste jeugdigen naar hulpvorm en gemeente in het derde kwartaal van 2016 ALMERE DRONTEN LELYSTAD NOORDOOSTPOLDER Ambulant Crisisbed Pleegzorg Geen TOTAAL URK ZEEWOLDE BUITEN REGIO TOTAAL Ambulant Crisisbed Pleegzorg Geen TOTAAL In het derde kwartaal van 2016 zijn 27 jeugdigen uitgestroomd uit de crisishulp met verblijf. De periode is te kort en de aantallen te klein om conclusies te trekken. Er zijn signalen dat de noodzakelijke begeleiding en behandeling onvoldoende op gang komen en dat er lokaal onvoldoende wordt gestuurd op het perspectief. In navolging van de Kinderombudsman en het Samenwerkend Toezicht Jeugd zien de Flevolandse gemeenten een oplossing voor dit probleem. Als ouders en kinderen de regie (tijdelijk) niet zelf kunnen voeren (ook niet met hulp van hun sociale netwerk), moet een professional erop toezien dat de geboden hulp bijdraagt aan het toekomstperspectief. We noemen dit perspectiefregie (zie ook project 3: Basis op orde). We zijn met elkaar overeengekomen dat er altijd een evaluatie plaatsvindt en een perspectiefplan voorhanden is binnen twee weken na opname in de crisishulp met verblijf. FIGUUR 1. Verblijfsduur in dagen crisishulp met verblijf (12- en 12+) in het derde kwartaal van Almere Dronten Lelystad Noordoostpolder 8

9 TABEL 2. Vervolg na ambulante crisishulp in het derde kwartaal van 2016 TABEL 3. Vervolg na crisishulp met verblijf in het derde kwartaal van Casusregie 1 2 Netwerkondersteuning - 1 Behandeladvies - 3 Behandeling jeugdige 2 2 Behandeling gezin, IPT, IOG 9 10 Begeleiding gezin - 1 Nader onderzoek, observatie - 4 Uithuisplaatsing netwerk 1 - Uithuisplaatsing pleegzorg 2 1 Uithuisplaatsing groep 1 3 Anders 3 3 TOTAAL Naar huis zonder hulp - 2 Naar huis met hulp - 7 Netwerkplaatsing met hulp - 1 Uithuisplaatsing pleegzorg - 1 Uithuisplaatsing groep 1 4 Uithuisplaatsing gesloten - 2 Zelfstandigheidstraining - 2 Begeleid (kamer)wonen uurszorg, crisisgroep (uit pleegzorg) 2 1 Fasehuis - 3 TOTAAL WAT ZIJN DE OPGAVEN VOOR 2017? De twee extra crisisgroepen en het crisiscoördinatiepunt zijn tijdelijk ingesteld. In 2017 houden we een evaluatie. Dat gebeurt binnen de algehele monitoring van het programma. Via action learning nemen we de instroom onder de loep. Gedurende een bepaalde tijd werkt een action learner van Windesheim Flevoland met verwijzers aan inzicht in factoren die instroom helpen voorkomen. Die factoren worden vertaald naar lokaal en regionaal beleid. Zoals eerder is beschreven, bieden Vitree, Intermetzo, s Heeren Loo en Triade ambulante crisishulp in vier Flevolandse gemeenten. De meningen zijn verdeeld over het lokaal of regionaal inkopen en organiseren van deze vorm van jeugdhulp. Om dit vraagstuk beargumenteerd te beantwoorden, is meer inzicht nodig in de feiten en cijfers. We willen weten: in hoeverre er verschillen zijn in de instroom vanuit Almere, Dronten, Noordoostpolder en Zeewolde ten opzichte van Lelystad en Urk; in hoeverre lokale of juist regionale ambulante crisishulp leidt tot meer adequate hulp en het voorkomen van uithuisplaatsingen.

10 Bij de huidige manier van organiseren is het noodzakelijk dat lokaal en regionaal gecontracteerde hulp hand in hand gaan. We leggen in 2017 de focus op: het verminderen van de instroom in de crisishulp met verblijf; het creëren van alternatieven voor crisishulp met verblijf; het versterken van de ambulante crisishulp op het gebied van: capaciteit: voldoende tijd om met een gezin aan het werk te zijn; flexibiliteit: in het gezin aanwezig zijn als de crisis zich voordoet, ook s ochtends en s avonds; competenties: diagnostische kennis en kennis om risico s in te schatten en te dragen, het informele netwerk in te schakelen of regelingen buiten de Jeugdwet te benutten. Er is daarnaast behoefte aan versterking van de lokale basis met: voldoende pleeggezinnen; veelbelovende alternatieven voor crisishulp met verblijf (bijvoorbeeld deeltijdopname, gezinsopname, huisverboden voor een of meer gezinsleden, volledig pakket thuis); expertise en inzet van de jeugd-ggz binnen de crisishulp. OP WELKE INDICATOREN GAAN WE MONITOREN? Wat zijn de ervaringen met de extra crisisgroepen en het crisiscoördinatiepunt? Wat laten de analyses van het crisiscoördinatiepunt zien over de in-, door- en uitstroom? In hoeverre benutten gemeenten en aanbieders de analyses van het crisiscoördinatiepunt en voelen ze zich hierdoor geholpen bij het organiseren van de crisishulp? Wat leren we uit de action learning rondom de instroom? Welke alternatieven voor crisishulp met verblijf zijn het meest veelbelovend op lokaal of regionaal niveau en lenen zich voor verdere uitwerking en een eventuele pilot? Welke argumenten kunnen we aanwijzen om de ambulante crisishulp regionaal of juist lokaal in te kopen en te organiseren? In hoeverre zien we verbinding afstemming tussen de crisishulp en de jeugd-ggz bij kinderen die beide vormen van hulp ontvangen? 10 In 2017 onderzoeken we verder of en, zo ja, hoe meerwaarde ontstaat door de crisishulp aan kinderen te verbinden met andere domeinen. Bijvoorbeeld met maatschappelijke opvang of veiligheid (tijdelijke huisverboden). Een relevante ontwikkeling in dit kader is de bestuursopdracht aan Veilig Thuis Flevoland (Blijf Groep) en Samen Veilig Midden-Nederland voor een Flevolandse 24-uursselectie- en crisisdienst voor alle leeftijden.

11 PROJECT 2: UITSTROOM 24-UURSZORG WAT IS ER BEREIKT IN 2016? Begin 2016 bleek dat de in-, door- en uitstroom van de 24-uurszorg stagneerde. Er was sprake van wachtlijsten en grote druk op de verblijfscapaciteit. Via action learning zijn bij twee aanbieders (Vitree en Intermetzo) factoren geïnventariseerd die in-, door- en uitstroom belemmeren of bevorderen. Hierdoor weten we beter wat er lokaal nodig is om: kinderen weer te laten opgroeien in hun eigen gezin of netwerk; te voorkomen dat kinderen 24-uurszorg nodig hebben. Bij de gedragsdeskundigen van de deelnemende aanbieders is meer bewustzijn ontstaan over hun rol en over alternatieve manieren van werken (zie ook de tussenrapportage). Vragen die behulpzaam zijn bij het proces van omdenken en bij het eerste contact met een kind, jongere of gezin zijn: Wat is de hulpvraag? Van wie is de hulpvraag? Wat moet er veranderen? Hoe moet het veranderen? Wat is het perspectief en wat is daarin het goede tijdspad? Wat zijn de meest passende, bewezen effectieve interventies? Waar ben je bang voor? Wat zijn de bezwaren om het niet te doen? Wat zou je doen als uithuisplaatsing niet mogelijk was? Wat zou je doen als er geen 24-uurszorg was? 24-uurszorg: nee, tenzij WAT ZIJN DE OPGAVEN VOOR 2017? Inmiddels staan nog drie organisaties ( s Heeren Loo, Triade, Omega Groep) in de startblokken om eenzelfde traject van action learning te doorlopen. Die trajecten ronden we in 2017 af. In september 2017 leveren we het eindresultaat op. De opgedane kennis delen we met de Flevolandse gemeenten en jeugdhulpaanbieders. Het is daarnaast belangrijk dat de doorlopen trajecten een duurzaam effect hebben bij de betrokken aanbieders en leiden tot een olievlekwerking. Met het oog op die olievlekwerking krijgen de subsidiebeschikkingen en raamcontracten met aanbieders een passage over: het cijfermatig en inhoudelijk verantwoorden van de in-, door- en uitstroom; het zichtbaar maken in hoeverre ze de nieuwe werkwijze hanteren. Deze zaken komen ook ter sprake in de kwartaalgesprekken. Met elk van de zes gemeenten maken we afspraken over op- en afschalen. De doelen zijn: korte lijnen, snel kunnen schakelen en een goede aansluiting tussen de lokale ondersteuningsstructuren en de 24-uurszorg. De bij het project betrokken aanbieders geven aan wat er ontbreekt in de lokale ondersteuningsstructuren en welke vormen van ondersteuning lokaal nodig zijn om effectief en verantwoord te kunnen afschalen. Aanvullend op het afwegingskader pleegzorg, gezinshuis en residentiële behandelgroep (zie ook project 4: Integraal aanbod) komt er een passend model voor op- en afschalen. 11

12 OP WELKE INDICATOREN GAAN WE MONITOREN? Hoeveel casussen zijn besproken? Welke acties zijn op casusniveau geformuleerd en in hoeverre ligt er een plan voor doorstroom? Hoeveel in- en doorstromers zijn er naar de 24-uurszorg? Wat is de gemiddelde behandelperiode binnen de 24-uurszorg? Hoeveel recidive (terugkeer na uitstroom uit de 24-uurszorg) zien we? Hoe beoordelen kinderen (en hun opvoeders) de hulp wanneer zij korter zijn behandeld in de 24-uurszorg dan een vergelijkbaar ander kind? Hoe beoordelen kinderen alternatieven voor 24-uurszorg wanneer zij oorspronkelijk wel naar 24-uurszorg waren verwezen? PROJECT 3: BASIS OP ORDE WAT IS ER BEREIKT IN 2016? Binnen de Flevolandse gemeenten is behoefte aan handvatten voor lokale randvoorwaarden om instroom in de jeugdhulp met verblijf te verminderen en door- en uitstroom te bevorderen. Project 1 en 2 leveren hier belangrijke inhoudelijke aanknopingspunten voor. Het project Basis op orde werkt aan de lokale inbedding daarvan en aan regionaal van elkaar leren. Aan het project neemt vanuit elke gemeente een medewerker deel die werkt op het snijvlak van beleid en uitvoering. Deze mensen zijn geen eigenaar van acties die voorvloeien uit het project. Ze zijn vooral ambassadeur en verbindingsofficier. Op basis van signalen uit project 1 en 2 zijn de volgende thema s genoemd die vragen om verbeteringen op lokaal niveau: 1. casusregie; 2. samenhang in de ondersteuning op verschillende levensdomeinen; 3. instroom in jeugdhulp met verblijf; 4. ambulante (crisis)hulp; 5. huisvesting voor uitstromers richting zelfstandig wonen; 6. kindgericht werven. Bevindingen uit een jeugdhulpcafé (zie pagina 6, 13 en 14) ondersteunen het belang van verbinding tussen verschillende domeinen. Cliënten vinden bijvoorbeeld dat de overgang tussen jeugdhulp en ondersteuning voor volwassenen niet goed loopt: Toen ik 18 werd, moest ik naar de ggz voor volwassenen en kwam op een wachtlijst van zes maanden. In de tussentijd kon ik binnen de jeugd-ggz blijven, maar ik kreeg daar geen nieuwe behandelingen meer. Voor het onderwerp casusregie zijn vertegenwoordigers geïnterviewd van Veilig Thuis Flevoland, Samen Veilig Midden-Nederland en het Zorgtafeloverleg. Ook heeft Samenwerkend Toezicht Jeugd resultaten gedeeld van een landelijk onderzoek naar casusregie (deze is naar verwachting begin 2017 openbaar beschikbaar). De termen casusregie en procesregie worden in de praktijk verschillend geïnterpreteerd en gebruikt. Daarom is besloten om een nieuwe term te introduceren: perspectiefregie. 12

13 De term staat voor de functie en taken die bijdragen aan: het oplossen van problemen rond door- en uitstroom uit de jeugdhulp met verblijf; sturing op realisatie van het toekomstperspectief van een kind of gezin. We zijn overeengekomen dat er altijd een lokale perspectiefregisseur beschikbaar is voor een kind, de ouders/opvoeders en de betrokken hulpverleners als een kind in vrijwillig kader in een verblijfsvoorziening zit. De perspectiefregisseur fungeert als eenduidig aanspreekpunt en biedt daarmee continuïteit voor alle betrokkenen. Een nadere beschrijving van het hoe, wat en waarom is vervat in een handreiking. Hiermee kunnen gemeenten aan de slag om de taken van de perspectiefregisseur in te bedden in de lokale ondersteuningsstructuur. FIGUUR 2. Schematische weergave perspectiefregie A WAT ZIJN DE OPGAVEN VOOR 2017? In 2017 ligt de prioriteit bij de thema s 2 tot en met 4 die eerder zijn opgesomd. De leden van de regionale werkgroepen jeugd en Wmo (gezamenlijk het Werkgroepenoverleg sociaal domein Flevoland) hebben een rol bij het sturen op innovatie over alle thema s heen. Gedurende het jaar Z vinden er kennis- en uitwisselingsbijeenkomsten plaats, waar gewenst met externe experts. Het programmateam faciliteert deze bijeenkomsten. OP WELKE INDICATOREN GAAN WE MONITOREN? In hoeverre helpt de handreiking over perspectiefregie in de taken van de perspectiefregisseur in te bedden in de lokale ondersteuningsstructuren? In hoeverre draagt perspectiefregie bij aan het oplossen van bestaande knelpunten? PROJECT 4: INTEGRAAL AANBOD WAT IS ER BEREIKT IN 2016? Kinderen en gezinnen met ernstige, complexe problemen hebben vaak hulp nodig op meer dan één levensdomein (bijvoorbeeld opvoeding, inkomen, huisvesting, veiligheid in huis). Zij krijgen in de praktijk niet altijd de juiste hulp, mede omdat er sprake is van veel schakelmomenten (zie ook het landelijke rapport Combinaties van zorg bij jeugdigen ). Er is behoefte aan integrale hulp over historische domeingrenzen heen. In 2016 zijn daarin verschillende stappen gezet. A. Innovatie vanuit cliëntperspectief We willen vanuit het perspectief van kinderen en ouders/opvoeders nadenken over innovatie. In november 2016 vond er daarom een gespreksbijeenkomst (jeugdhulpcafé) plaats in samenwerking met CMO Flevoland. Een beknopt gespreksverslag is digitaal beschikbaar. De belangrijkste aanbevelingen en aandachtspunten van de gespreksdeelnemers staan op de volgende pagina. Ze worden als advies voorgelegd aan de Flevolandse gemeenten. 13

14 continuïteit Jongeren en (gezins- of pleeg)ouders hebben last van verloop en wisselingen bij groeps- en pleegzorgbegeleiders en voogden. De overgang van jeugdhulp naar ondersteuning voor volwassenen (18-/18+) loopt niet goed. rust en vertrouwen Er is behoefte aan vertrouwde gezichten en werken aan één doel. aandacht en een luisterend oor Soms is er een hoge drempel om iets ter sprake te brengen, maar gebeurt en vervolgens niet mee. kijken naar de langere termijn/niet te snel afschalen Jongeren en (gezins- of pleeg)ouders hebben het gevoel dat er vooral wordt gekeken naar de korte termijn en naar het snel halen van doelen. Gaat het bijvoorbeeld goed met een jongere in een gezinshuis, dan wordt er afgeschaald naar pleegzorg. De jongere zou misschien meer gebaat zijn bij continuïteit in het gezinshuis. volwaardige communicatie en handreikingen Pleegouders ervaren dat pleegzorgbegeleiders te veel gezinnen moeten begeleiden. Dat gaat ten koste van de aandacht, met risico op mislukking van de plaatsing. Er is een investering nodig in begeleiding voor gezins- en pleegouders, in plaats van een verdere krimp. Er is meer voorlichting nodig vanuit pleegzorg over thema s als seks en drug voor jongeren met een lichte verstandelijke beperking. Er ligt veel nadruk op eigen verantwoordelijkheid. Soms zou een handreiking ( Heb je hulp nodig? ) fijn zijn. B. Respijtzorg Respijtzorg biedt de mogelijkheid om zorgtaken tijdelijk aan een ander over te dragen. In Flevoland hebben we de ambitie om een duurzaam en passend aanbod van respijtzorg en kortdurend verblijf (logeren) te ontwikkelen. Het project Even op adem van Vitree en Triade brengt die ambitie in de praktijk. Het leidt onder andere tot: innovatie binnen de huidige logeerhuizen en weekendpleegzorg; invulling van leemten via een onderzoek naar een gespecialiseerde oppascentrale en nieuwe vormen van respijtzorg. de webtool (vanaf eind 2016) die verwijzers samen met kinderen en ouders/opvoeders helpt passende oplossingen te zoeken. C. Afwegingskader pleegzorg, gezinshuis en residentiële behandelgroep Heeft een kind jeugdhulp met verblijf nodig, dan kan dat binnen een pleeggezin, een gezinshuis of een residentiële behandelgroep. Een afwegingskader (vanaf begin 2017 digitaal beschikbaar) helpt bij deze beslissing. Het streven is om: 14 De inzichten sluiten grotendeels aan bij eerdere rapportages van de Monitor Transitie Jeugd, het AKJ (organisatie van vertrouwenspersonen voor de jeugdhulp) en de Kinderombudsman. onnodige schakelmomenten te voorkomen; stabiliteit te bieden voor het kind en het gezin.

15 Het afwegingskader gaat uit van de landelijke richtlijn uithuisplaatsing. De leeftijd van een kind en de zwaarte en complexiteit van de problemen zijn leidend. De aard van problemen is te bepalen aan de hand van het classificatiemodel jeugdproblemen (CAP-J). het gaat daarbij altijd om het bekijken van de specifieke combinatie van probleemfactoren (inclusief gezinsproblemen, voorgeschiedenis, eerder ingezette jeugdhulp en motivatie van ouders voor plaatsing in de jeugdhulp met verblijf). Het afwegingskader geeft tot slot aan de keuze voor een pleeggezin of gezinshuis ook afhangt van de specifieke mogelijkheden en kwaliteiten van pleeg- of gezinshuisouders. Kindgericht werven dient hierbij als optie te worden meegenomen. D. Kwaliteitskader gezinshuizen Er gelden allerlei wettelijke kwaliteitseisen, richtlijnen en keurmerken voor de jeugdhulp met verblijf. In 2016 heeft de Inspectie Jeugdzorg geadviseerd een kwaliteitskader op te stellen voor gezinshuizen. In Flevoland sluiten we aan bij de landelijke richtlijn in wording vanuit kennisinstituten (waaronder het Nederlands Jeugdinstituut), brancheorganisaties beroepsverenigingen en de Inspectie Jeugdzorg. E. Servicepunt jeugdhulp met verblijf We streven naar een gezamenlijk voordeur voor gezinshuizen met een afwegingkader voor matching. In de loop van 2016 is deze ambitie verbreed naar een servicepunt voor jeugdhulp met verblijf. In de inkoopstrategie regionale jeugdhulp Flevoland 2017 wordt nog gesproken over een coördinatiepunt. De term servicepunt doet echter meer recht aan het faciliterende karakter. Het servicepunt draagt bij aan een oplossing voor knelpunten als: het aantal kinderen dat niet (meteen) plek kan krijgen in een first-bestvoorziening ; het ontbreken van informatie over de verwachte duur van een opname en het perspectief na een opname; het ontbreken van inzicht in wachtlijsten en de inzet van overbruggingshulp; het ontbreken van inzicht in de naleving van de afspraak om twee weken na afgifte van een beschikking te starten met ambulante hulp, overbruggingshulp of plaatsing in verblijf; onduidelijkheid over (correcte) toepassing van het woonplaatsbeginsel, gezag door derden en recht op hulp via de Wet langdurige zorg; onduidelijkheid over besluiten die individuele aanbieders nemen en die consequenties hebben voor het (functioneren van het) zorglandschap jeugd als geheel (bijvoorbeeld sluiting van een behandelgroep). Er is behoefte aan integraal zicht op: benodigde en beschikbare capaciteit; afgegeven beschikkingen (ook voor Flevolandse jeugd buiten de regio); behandelperspectief en gebruikelijke zorgpaden; trends en gewenste wijzigingen. We verkennen eind 2016 of er digitale oplossingen mogelijk zijn en waar we deze het beste kunnen onderbrengen. Financiering kan plaatsvinden vanuit regionale budget voor residentiële jeugdhulp (een reservering voor 2017 is al gedaan). Overigens draagt de perspectiefregie zoals beschreven bij project 3 ook bij aan een oplossing voor de beschreven knelpunten. 15

16 F. Bekostigingsstructuur De uitgangspunten binnen de regio rondom de bekostiging van jeugdhulp zijn: vereenvoudiging van de tarievenstructuur; harmonisatie van tarieven; focus op resultaten en op de stem van cliënten in plaats van op producten; integrale zorgpaden, zorgarrangementen of cliëntprofielen; eenheid van taal; het terugdringen van de administratieve lasten. Aan de hand van deze uitgangspunten is een verkenningsnotitie geschreven over integrale bekostiging. Een belangrijk vraagstuk is op welk niveau (lokaal en/of regionaal) we de integrale bekostiging van jeugdhulp willen organiseren. Deze vraag kunnen we nog niet beantwoorden, omdat nog niet duidelijk is hoe de regionale samenwerking eruit gaat zien na 1 januari Binnen de Flevolandse gemeenten zien we twee oplossingsrichtingen ontstaan: outputgerichte bekostiging (cliëntprofielen) en populatiegerichte bekostiging in respectievelijk Almere en Lelystad. Beide vormen voldoen aan de uitgangspunten die hierboven zijn beschreven. Het blijft daarom relevant te zoeken naar gezamenlijkheid. De gemeenten zien meerwaarde in samenwerking op de volgende drie gebieden: uitwerking van sturingsinstrumenten; kennisuitwisseling over visie en strategie; ordening van het aanbod. Toelichting op bekostigingsvormen Het landelijke programma Informatievoorziening Sociaal Domein (i-sociaal Domein) maakt onderscheid tussen de drie meest voorkomende bekostigingsvormen die helpen om administratieve lasten te beperken: Inspanningsgericht Afspraak tussen gemeente en aanbieder over levering van een specifiek product of een specifieke dienst in een afgesproken tijdseenheid tegen een bepaald tarief. Outputgericht Afspraak tussen gemeente en aanbieder over de te behalen output. De manier waarop deze output wordt behaald, wordt niet vastgelegd. Taakgericht Afspraak tussen gemeente en aanbieder over een taak voor een (deel)populatie zonder verantwoording op individueel niveau. De aanbieder heeft de vrijheid om de invulling van de taak vorm te geven. De huidige bekostigingsvorm in Flevoland is inspanningsgericht. In 2017 gebruiken we voor de residentiële jeugdhulp ook al deels een output-gerichte vorm met prestatieafspraken. Afspraken zijn gericht op het bevorderen van afschaling en transformatie. 16

17 De projectgroep doet de volgende aanbevelingen: Forceer geen eenduidige bekostigingsvorm voor alle gemeenten binnen de regio. Respecteer elkaars beleidsvrijheid en snap de visie en strategie van collega-gemeenten. Gebruik de regionale werkgroep Jeugd om de gezamenlijke bouwstenen verder uit te werken. Prioriteit hierbij is het gezamenlijk opzoeken van de ordening van de zorgvraag. Zorg voor een goede facilitator die dit proces kan begeleiden. Gebruik de aanbieders uit het Partijenoverleg Ambtelijk (POA) om de uitwerkingen van de werkgroep mee te bespreken (samenstelling kan wisselen afhankelijk van het onderwerp). Zorg dat oplossingen werkbaar zijn en niet resulteren in onnodige administratieve lasten. Vanuit een behoefte aan kennisdeling zijn er in 2016 diverse uitwisselingsbijeenkomsten georganiseerd over bovenstaande thema s. Bijvoorbeeld over het servicepunt jeugdhulp met verblijf met Samen Veilig Utrecht en over integrale bekostiging met het Werkgroepoverleg sociaal domein (WOSD). In hoeverre zien professionals het afwegingskader pleegzorg, gezinshuis en residentiële behandelgroep als waardevol bij het maken van de juiste afwegingen voor plaatsing? Wat is de omvang van de wachtlijsten bij jeugdhulp met verblijf? Wat is het gemiddeld aantal veranderingen van verblijfsplek? In hoeverre zitten kinderen sneller op de juiste verblijfsplek (first-best-oplossing)? In hoeverre leveren verwijzers en aanbieders tijdig en in alle gevallen informatie aan bij het servicepunt jeugdhulp met verblijf? In hoeverre voorziet het servicepunt verantwoordelijken van relevante informatie? In hoeverre benutten gemeenten en aanbieders die informatie? In hoeverre is het nodig om het afwegingskader bij te stellen op basis van de action learning? In hoeverre zoeken gemeenten naar gezamenlijke bouwstenen rond het thema bekostiging? In hoeverre zijn aanbieders betrokken bij het proces rond het thema bekostiging? 17 WAT ZIJN DE OPGAVEN VOOR 2017? De doelstellingen binnen project 4 zijn behaald in In 2017 en verder monitoren we de effecten ervan in de uitvoeringspraktijk. Op welke indicatoren gaan we monitoren? Wat leren we uit cliëntraadplegingen voor innovatie en verbeteracties? In hoeverre wordt de expertise van meer dan één aanbieder gebruikt bij hulp aan gezinnen? Hoeveel gezinnen maken gebruik van Even op adem en hoe tevreden zijn ze daarover? Project 5: Feiten en cijfers WAT IS ER BEREIKT IN 2016? Er is behoefte aan feiten en cijfers ter ondersteuning van adviezen en projecten binnen het programma. Huidige afspraken met aanbieders zijn gebaseerd op historische financiële gegevens en budgettaire kaders. Het ontbreekt aan informatie over de impact van beleidswijzigingen (transformatie) en over de benodigde capaciteit, rolverdeling en locaties van

18 specialistische jeugdhulp voor de komende jaren. Die informatie is belangrijk voor de lokale en regionale inkoopstrategieën. We concluderen dat we in 2016 de doelen van project 5 nog niet hebben behaald, terwijl de informatiebehoefte onverminderd actueel is. WAT ZIJN DE OPGAVEN VOOR 2017? In 2017 gaat dit project door onder de noemer Stip op de horizon. De Transitieautoriteit Jeugd heeft in haar jaarrapportage in april 2016 aangegeven dat iedere jeugdhulpregio voor een periode van drie jaar de inrichting van het zorglandschap moet hebben beschreven. Dit zorgt ervoor dat de verwachtingen van gemeenten en aanbieders op elkaar worden afgestemd en dat we ieder vanuit onze eigen verantwoordelijkheid veranderingen kunnen doorvoeren. Ook voorkomt het niet-afgestemde beslissingen over het verplaatsen of sluiten van locaties voor specialistische jeugdhulp. Een beschrijving van het zorglandschap biedt een beeld van noodzakelijke en gewenste veranderingen, zoals de afname van residentiële hulp en de toename van intensieve hulp thuis of in alternatieve woonvormen als gezinshuizen. De discussie om te komen tot deze beschrijving zorgt voor beter inzicht in de dilemma s en ontwikkelingen. Als gemeenten en aanbieders willen we de volgende vragen beantwoorden: Wat is de verwachte vraag naar verschillende vormen van jeugdhulp, gegeven de investeringen in transformatie in de periode ? Wat is de impact van de vraagontwikkeling op de benodigde capaciteit voor verschillende vormen van jeugdhulp? Wat is de impact van Flevolands beleid op verschillende vormen van jeugdhulp en wat is de impact van beleid in omliggende regio s voor de benodigde capaciteit in Flevoland? Met welke andere regio s dient afstemming plaats te vinden over bovenregionaal georganiseerde vormen van jeugdhulp? Wat is de verwachte ontwikkeling in plaats (locatie) en capaciteit van vormen van vervangende woonvoorzieningen (gezinshuizen, residentiële hulp, jeugdbescherming, etc.)? Welke veranderopgave voor gemeenten en aanbieders van specialistische jeugdhulp in de regio volgt hieruit in de periode ? OP WELKE INDICATOREN GAAN WE MONITOREN? Monitoring kan bijdragen aan het beantwoorden van bovengenoemde vragen. Hoe we hiermee omgaan, is nog nader uit te werken. Project 6: Communicatie en cliëntperspectief WAT IS ER BEREIKT IN 2016? De ontwikkelingen binnen het programma hebben een impact binnen de zes Flevolandse gemeenten en binnen de organisaties van aanbieders. Via het Partijenoverleg Ambtelijk (POA) is een groep aanbieders vanaf het begin betrokken bij de koers en activiteiten van het programma. Ze zitten aan tafel op het niveau van hun directie of management. Het is echter belangrijk dat ook medewerkers op de werkvloer geïnformeerd blijven en zich scharen achter de gezamenlijke doelen. Dat geldt overigens ook voor organisaties die niet direct aan tafel zitten, voor verwijzers en voor professionals uit aanpalende werkvelden binnen het sociaal domein. 18

19 Communicatie draagt bij aan het stimuleren van een beweging (steen in de vijver) binnen het zorglandschap jeugd en de aanpalende werkvelden. Voor 2016 is er een communicatiestrategie opgesteld en een communicatieadviseur toegevoegd aan het programmateam. Het programmateam faciliteert de communicatie op regionaal en lokaal niveau. De beleidsadviseurs jeugd van de zes gemeenten en de leden van het Partijenoverleg Ambtelijk hebben een belangrijke verantwoordelijkheid in de doorvertaling naar hun eigen organisaties en naar specifieke lokale actoren. Het programmateam heeft samen met de communicatieadviseur gezorgd voor een centrale, digitale toolkit. De toolkit bevat: een praatplaat met kernboodschap om gesprekken over het programma te ondersteunen; een overzicht van de betrokken personen en instellingen en hun rollen; een beschrijving van de projecten met processtappen en resultaten; besluiten, voortgangsnotities en producten uit de projecten; actuele nieuwsberichten. het zichtbaar maken van de voortgang van het programma en goede voorbeelden uit de praktijk; aanhaking van raadsleden, cliëntvertegenwoordigers, etc.; communicatie die het jeugddomein overstijgt en die verder gaat dan alleen zenden ; eenheid van taal; cliëntraadpleging op maat. OP WELKE INDICATOREN GAAN WE MONITOREN? Wie bezoekt de centrale webpagina en hoe vaak? In hoeverre voelen relevante partijen zich geïnformeerd? In hoeverre weten relevante partijen waarover besluitvorming plaatsvindt en hoe ze invloed kunnen uitoefenen op het programma? In hoeverre is er sprake van eenheid van taal (bedoelen relevante partijen het afgesprokene wanneer ze bepaalde termen hanteren)? 19 Essentieel is daarnaast ontmoeting, dialoog, gesprek een belangrijke voorwaarde om draagvlak en beweging te creëren. We hebben ook een start gemaakt met het werken aan eenheid van taal om huidige verwarringen in het gebruik van begrippen te helpen oplossen. WAT ZIJN DE OPGAVEN VOOR 2017? In 2017 blijft een communicatieadviseur betrokken bij het programma. We faciliteren en sturen op: gezamenlijke inzet om de communicatiedoelstellingen te verwezenlijken; inspanningen van gemeenten en aanbieders om communicatieboodschappen en middelen verder te verspreiden (en het bereik en effect daarvan te helpen monitoren);

20 3. ORGANISATIE VAN DE MONITORING Bij de beschreven projecten zijn allerlei indicatoren genoemd waar we, beginnend in 2017, structureel op willen monitoren. Het lectoraat Klantenperspectief van Windesheim Flevoland is in de regio trekker van de Werkplaats Sociaal Domein. Het lectoraat heeft op verzoek van het programma een offerte uitgebracht voor het ontwikkelen, in de praktijk brengen en structureel maken van de monitoring. Fase 1 (ontwikkeling van de monitor) bestaat uit: het ontwikkelen van een format voor kwantitatieve dataverzameling (met uitleg, instructie en begripsbepalingen). We vragen aanbieders elk kwartaal om via dit format gegevens te delen. het ontwikkelen van en rapportageformat om per kwartaal te rapporteren over de resultaten van de monitoring. het maken van afspraken met de projectleiders over actieonderzoek per project aan de hand van verandertheorieën. In 2017 en 2018 volgen twee aanvullende fases van de monitoring. Fase 2 (2017) behelst uitvoering van de monitor met een combinatie van kwantitatieve gegevensverzameling en actieonderzoek: Fase 3 (2018) omvat implementatie van de monitor en follow-up op de uitkomsten van het actieonderzoek: De kwantitatieve gegevensverzameling gaat door. Mogelijk zijn er na enige tijd bijstellingen gewenst in de gegevensverzameling en de rapportage. Deze worden in 2018 doorgevoerd. We verwachten dat de gegevensverzameling al in structuren is ingebed en dat de nadruk kan komen te liggen op bestendiging. De nadruk ligt daarnaast op follow-up op de uitkomsten uit het eerste jaar. De verwachting is dat de projecten vruchten beginnen af te werpen. Door analyses over de kwartalen heen kan meer op inhoud worden gestuurd. 20 Aanbieders leveren elk kwartaal gegevens aan. Het lectoraat verzamelt de gegevens, zet herinneringsacties uit, fungeert als helpdesk en verzorgt de kwartaalrapportages. Per project vindt actieonderzoek plaats. Conform de uitgangspunten van het actieonderzoek wordt de verzamelde kennis direct benut in de uitvoering en bijstelling van de projecten. De bevindingen uit de projecten worden tussentijds op hoofdlijnen opgenomen in de kwartaalrapportages. Dat gebeurt op een manier die aansluit bij het desbetreffende project.

21 4. BEOOGDE PROJECTSTRUCTUUR EN BEMENSING IN 2017 We hebben een jaar gewerkt volgens de projectstructuur die is beschreven in hoofdstuk 2. Sommige projecten (waaronder project 4: Integraal aanbod) hebben hun doelen bereikt. Andere projecten kunnen elkaar versterken door samen verder aan resultaten te werken (zoals project 1: Ontwikkelen crisishulp en project 3: Basis op orde). Project 2: Uitstroom 24-uurszorg gaat door op de ingeslagen weg verder. In dit project volgen s Heeren Loo, Triade en Omega Groep in navolging van Intermetzo en Vitree een traject van action learning gericht op door- en uitstroom. Een aandachtspunt is om de focus meer wijkgericht te maken in plaats van alleen gedragskundig. Project 5: Feiten en cijfers heeft in 2016 niet de gestelde doelen gehaald, terwijl deze wel nog steeds van belang zijn. We stellen voor dit project goed te bemensen en in 2017 stevig te sturen op de resultaten. We noemen dit project voortaan: Stip op de horizon. Project 6: Communicatie en cliëntperspectief houdt op te bestaan als apart project. De doelen uit 2016 zijn behaald. In 2017 sturen het programmateam en het Partijenoverleg Ambtelijk (POA) centraal op de communicatiestrategie en activiteiten. Dat geldt ook voor de thema s monitoring, van elkaar leren en cliëntperspectief. Een communicatieadviseur blijft betrokken bij het programmateam. HOE BEMENSEN WE HET PROGRAMMA EN DE PROJECTEN IN 2017? Het centrale programmateam bestaat in 2017 uit: Programmamanager (0,3 fte); Programmaondersteuner (0,3 fte); Projectleiders; Accounthouder jeugdhulp met verblijf (Aankoopcentrale); Communicatieadviseur (0,15 fte); Onderzoeker Windesheim. De bemensing van de projectteams is als volgt: Project 1: Crisishulp op orde Verwijzers (Veilig Thuis, Samen Veilig Midden-Nederland, gemeenten); Aanbieders (Vitree voor pleegzorg en crisishulp en GGZ Centraal voor verbinding jeugd-ggz); Accounthouder jeugdhulp met verblijf (Aankoopcentrale); Accounthouder Veilig Thuis; Vertegenwoordiger crisiscoördinatiepunt Triade (op afroep); Vertegenwoordiger Windesheim (action learning); Projectleider (0,2 fte); Projectondersteuner. 21

22 Project 2: Uitstroom 24-uurszorg Aanbieders ( s Heeren Loo, Triade, Omega Groep); Omdenkers (Accare); Verwijzers (Samen Veilig Midden-Nederland); Accounthouder jeugdhulp met verblijf (Aankoopcentrale); Vertegenwoordiger Windesheim (action learning); Projectleider (0,2 fte); Projectondersteuner. PROGRAMMASTRUCTUUR ZORGLANDSCHAP JEUGD FLEVOLAND IN 2017 Partijenoverleg Bestuurlijk (POB), besluitvorming, twee keer per jaar Partijenoverleg Ambtelijk (POA), klankbord en sturen, tien keer per jaar Project 3: Stip op de horizon Vertegenwoordiger Aankoopcentrale; Zorgaanbieders; Gemeenten; Accounthouder specialistische hulp; Projectleider (0,2 fte); Projectondersteuner. Het programma krijgt een vaste plek op de agenda van de regionale gemeentelijke werkgroep Jeugd. Daarnaast agenderen we de ontwikkelingen en resultaten op gezette momenten in het Werkgroepenoverleg sociaal domein (WOSD). Voor de monitoring in de uitvoeringspraktijk van alle nieuwe en voormalige projecten zie het plan van aanpak van Windesheim. Naast personele kosten en monitoringskosten is er in 2017 ook budget nodig voor communicatieactiviteiten en middelen, bijeenkomsten en het inschakelen van externe experts. Programmateam, ontwikkelen, verbinden, uitvoeren, tweewekelijks Crisishulp op orde Uitstroom 24-uurszorg Stip op de horizon Van en met elkaar leren Action learning Communicatie Cliëntperspectief Monitoring van resultaten uit

23 5. GEZAMENLIJKE START IN 2017 Net als in 2016 willen we in 2017 een gezamenlijke start maken. Daarom organiseren we aan het begin van het jaar een dag waaraan alle betrokken partijen deelnemen. Het voorstel is om de resultaten uit 2016 zichtbaar te maken, met elkaar te bespreken, te vieren en te bestendigen. Daarnaast scherpen we de gezamenlijk opgaven voor 2017 aan en kijken we vooruit naar 2018 en verder. We staan stil bij de organisatie van het zorglandschap en hoe sturingsprikkels de transformatie stimuleren of juist remmen. Met praktische werkvormen door de dag heen ervaren we de kracht van action learning. 23