Samenwerking passend onderwijs en jeugdhulp/zorg SWV Koers VO vooruit!

Transcriptie

1 Samenwerking passend onderwijs en jeugdhulp/zorg SWV Koers VO vooruit! Dolf van Veen NCOJ Van verbinden naar aanpakken Koers-VO Kick Off 17 September 2018 De Kuip Stadion Feijenoord

2 BESPREEKPUNTEN IN DE VRAAG AAN MIJ Samenwerking (passend) onderwijs en jeugdhulp vanuit mijn praktijkervaring, en perspectief van onderzoek en wetenschap Leerervaringen en perspectief/aanbevelingen En interactie met de aanwezigen (groene en rode kaart) plus ingaan op uw vragen Decor: Feijenoord Stadion, opmaat voor volgende sprekers (René Peeters en Marc Dullaert) en feestelijke aftrap van nieuwe ondersteuningsplan Koers VO

3 MIJN EERSTE REACTIE ALS 020-ER

4 MIJN TWEEDE REACTIE Leuk om te doen! Rotterdam wat uit beeld na veel samenwerking in periode 2000/2012. Eerst verdiepen in achtergronden en voornemens Koers VO (gesprek en veel informatie gekregen over cijfers en grafieken passend onderwijs, het ondersteuningsteam, ondersteuningsplan 2018/2022, en taskforce thuiszitters). En toen op vakantie!

5 SAMENWERKING ONDERWIJS EN JEUGDHULP/ZORG INHOUD BIJDRAGE Eerst maar even interactie via de kaarten Leerervaringen en observaties van mijn kant: geen nostalgie, maar toch.. Koppeling met voornemens Koers VO Uw vragen

6 ENKELE STARTVRAGEN (GROEN/ROOD) (oefenen): Wie wordt er kampioen van Nederland in het seizoen 2018/19? A. PSV of Emmen (groen!) B. Feijenoord of Ajax (rood!)

7 MIJN ACHTERGROND Kinder- en jeugdpsychiatrie, kinderbescherming, samenwerking onderwijs/zorg Verbetering zorgstructuur, (extra) ondersteuning leren en onderwijzen, ontwerp en implementatie Daghulp, Zorg/onderwijsarrangementen, ZAT s, observatie/tijdelijke opvang, moeilijkplaatsbare -leerlingen, EMB, preventie en aanpak gedragsvraagstukken, samenwerken en integratie so/sbo en vso/vo, geïntegreerd gemeentelijk beleid en.. opleidingen Wetenschap/onderzoek (Nottingham), praktijkverbetering/zorgstructuur en methodiek (LPOJ/NCOJ), beleidsontwikkeling landelijke overheid (OCW, VWS en VNG) en gemeenten/provincies, en verbetering opleidingen (Windesheim) Inclusiever onderwijs: i) leren omgaan met/waarderen van diversiteit, ii) identificeren en wegnemen hindernissen voor leren/onderwijzen, iii) toegang, participatie en resultaten voor alle leerlingen, en iv) verantwoordelijkheid voor kwetsbare leerlingen

8 PASSEND ONDERWIJS Beleidsarme invoering per schooljaar 2014/15: geen stip op de horizon, schoolbesturen en samenwerkingsverbanden PO en VO zijn aan zet, de ontwikkeling moet van onderop komen. Brancheorganisaties (PO-, VO-, MBO-raad) bieden enige richting met referentiekader passend onderwijs, landelijk beperkte ondersteuning. Van segregatie via WSNS en rugzakjes, naar passend onderwijs; (nog) geen sprake van doorontwikkeling naar inclusiever onderwijs; positie van SO/VSO blijft gehandhaafd (wel ontvlechten) en inzet op verbinding met jeugdhulp/zorg; recent aandacht voor (beginnende) samenwerking regulier/speciaal.

9 PASSEND ONDERWIJS OF..?

10 VERBETERING SAMENWERKING ONDERWIJS-JEUGDHULP/ZORG? INLEIDING MIJN ONDERZOEK Kwaliteit ondersteuning voor leren en onderwijzen? Kwetsbaar, vooral de externe support van jeugdhulp en gezondheidszorg én speciale onderwijszorg! [mismatch tussen behoeften en aanbod, kwaliteitsvragen hulp; weinig steun voor leerkrachten; focus op gedrag en niet breedte SEN!] Kwaliteit ondersteuning voor leerlingen op school? Grote verschillen, soms is school risicofactor! [ook: pedagogiek, keuzebegeleiding en mentoraat, schoolklimaat] Beschikbaarheid/omvang en type jeugdhulp en zorg? Beperkt! [focus op bestaande interventies en niet op geïntegreerde diagnostiek en gebundelde inzet, samenwerking en preventie] Inzicht in extra ondersteuningsbehoeften van leerlingen? Beperkt! [achterstanden, ontwikkelingsstimulering, hindernissen/bedreigingen voor leren en ontwikkeling] Kwaliteit van de lerarenopleiding? Moet beter, grote verschillen tussen opleidingen! [pedagogiek versus vakinhoudelijke kennis, weinig aandacht voor aanpassing richting passend en inclusiever onderwijs] Kennistransfer/duurzame praktijkontwikkeling? Beperkt! [projectitis; inhoudelijk beleidskader en implementatiesteun steeds meer op achtergrond, geen cultuur van samen leren en benutten veelbelovende praktijken]

11

12 PASSEND ONDERWIJS EN DE JEUGDHULP/ZORG WAAROM OOK AL WEER SAMENWERKEN? betere resultaten voor kinderen met extra ondersteuningsbehoeften (SEN/ASN) minder onderwijs en jeugdzorg in speciale voorzieningen, ook kostenkant snellere, betere/passende en dus afgestemde en waar nodig nieuwe en geïntegreerde dienstverlening in basisvoorzieningen (transformatie) herstel van het gewone leven (Wim ter Horst) versterken van de opvoeding, eigen kracht en sociale netwerk ondersteuning van professionals in de frontlinie niet exporteren van jeugdigen maar importeren van oplossingen kinder-/mensenrechtenverdragen (zie College voor de Rechten van de Mens, 2017; DfC)

13 PASSEND ONDERWIJS EN DE JEUGDHULP/ZORG HARDNEKKIGE KNELPUNTEN samenwerking met instellingen/gemeenten op het gebied van welzijn, educatie, gezondheidszorg, veiligheid, arbeid en jeugdhulp is suboptimaal en kwetsbaar de correctie op een infrastructuur met diverse niveaus/lijnen, in onderscheiden sectoren, met specialisten aan de top en een praktijk van indicaties en verwijzen en getrapte ketenzorg blijkt ingewikkeld, maar er zijn goede voorbeelden aanvullend werken op de leerlingenzorg en het outreachend, schoolnabij inzetten van functies komen langzaam van de grond, net als combinatieprogramma s regulier en speciaal onderwijs ervaren beperkte samenwerking met jeugdzorg en opvoedingshulp en slechte uitvoeringscondities; en waar wordt echt samengewerkt in naschoolse opvang en bij arbeidstoeleiding? scholen stuiten regelmatig op lange wachttijden en lijsten bij externe instellingen en wisselende contactpersonen.

14 PASSEND ONDERWIJS EN DE JEUGDHULP/ZORG HARDNEKKIGE KNELPUNTEN zorginstellingen koppelen niet of onvoldoende terug naar scholen over al dan niet ingestelde hulpverlening. (be)handelingsplannen van zorginstellingen en scholen worden onvoldoende afgestemd en/of geïntegreerd. passende hulpverleningsprogramma s ontbreken of kunnen niet flexibel, snel en in voldoende mate worden ingezet. samenwerking met de gemeente(n) gericht op het maken van afspraken over inzet van afstemming onderwijs/zorg, van programma s, uitvoeringslocaties en samenwerking van professionals bij preventie en interventies is suboptimaal (goede voorbeelden bestaan!). jeugdhulp/zorginstellingen zijn niet of in onvoldoende mate beschikbaar voor scholen voor consultatiemogelijkheden en deskundigheidsbevordering en bij crisissituaties.

15 PASSEND ONDERWIJS EN DE JEUGDHULP/ZORG HARDNEKKIGE KNELPUNTEN Geen standaard inzet van jeugdhulp bij (v)so, ook bijv. niet bij zmok-scholen; niet of nauwelijks inzet van jeugd-ggz in het onderwijs (regulier en speciaal)! Preventieve inzet jeugdhulp/zorg voor het onderwijs is beperkt en wisselt per regio. Overleggen met gemeente(n) zijn weinig concreet op inzet preventie en interventies; focus bij interventies op kind/gezin en niet ook op leerkrachten en preventie (advies, consultatie, deskundigheidsbevordering, en vooral ook diagnostiek). Infrastructuur van inzet, afstemming en samenwerking is kwetsbaar en variabel; inzet is nog steeds suboptimaal, wisselend (wie, wat, hoeveel, kwaliteit); veel projecten en bypasses! Snelle wisselingen van samenwerkingsmodellen qua organisatie (buurtgericht, onderwijszorgstructuur, wijkgericht, naast toegang via huisarts e.d.). Financiële tekorten (bij onderwijs -krimp/verevening- en gemeenten) voor zorginfrastructuur; discussie over taken en verantwoordelijkheden, en wie wat betaalt.

16 PASSEND ONDERWIJS EN DE JEUGDHULP/ZORG VOORBIJ DE KLAAGZANG, BOUWEN OP STEVIG FUNDAMENT IN KOERS VO-REGIO S Koers VO-beleid is goed gekozen en kansrijk: verbreden zorgbreedte regulier, collectieve verantwoordelijkheid bij uitdagingen van individuele scholen en netwerkpartners; steeds meer en beter dekkend netwerk, meer aandacht voor vso. Passend onderwijs zichtbaar op school: school is werkplek, goede zorgstructuur en basis op orde! [voornemen aandacht zorgcoördinator en begeleider passend onderwijs (relatie met vso?) goed gekozen] Optimaliseren van het dekkend netwerk (aanpak thuiszitters, wachtlijsten vso) [voornemen betere samenwerking speciaal en regulier, tbv tussenarrangementen, preventie en leerrecht in bijzondere situaties; rol van vso in dekkend netwerk, en nazorg/reïntegratie vanuit OPDC] Succesvolle overgangen voor doorgaande schoolloopbanen [voornemen extra inzet bij vo-mbo en pro/vso bij arbeidsmarkttoeleiding] Intensiveren van samenwerking tussen onderwijs en zorg: van verbinden naar afstemmen en aanpakken [zie hieronder] Goede infrastructuur en afspraken over inzet jeugdhulp/zorg bij diagnostiek, preventie en interventie, inclusief combiprogramma s!

17 PASSEND ONDERWIJS EN DE JEUGDHULP/ZORG VOORBIJ KNELPUNTEN, BOUWEN OP STEVIG FUNDAMENT IN KOERS VO-REGIO S betere articulatie van extra ondersteuningsbehoeften van leerlingen (en gevraagde inzet jeugdhulp, qua aard en omvang) én steun voor docenten (advies/consultatie en deskundigheidsbevordering) en ouders én inzet gemeente/jeugdhulp bij afstemming onderwijs/zorg. voldoende preventie en lichte jeugdhulp binnen de basisondersteuning: het gaat niet alleen om verbinding(sofficieren) en afstemming maar ook en vooral om directe ondersteuning en kwaliteit in de eerste lijn! Bal niet bij gemeente(n) leggen, ook zelf behoefte vanuit onderwijs aangeven (bijv. hulp bij angst/depressies, preventie koppelen aan vaklessen en ouderavonden en functioneren mentoraat). Samenwerking met ouders is topprioriteit, zeker bij de entree van leerlingen op school en bij leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften in het bijzonder. Vraag: hoe zit het met de directe toegang tot hulp/zorg in en buiten de school voor jeugdigen zelf?

18 PASSEND ONDERWIJS EN DE JEUGDHULP/ZORG VOORBIJ KNELPUNTEN, BOUWEN OP STEVIG FUNDAMENT IN KOERS VO-REGIO S Uitgelijnde zorgstructuur is belangrijk maar voorkom stepped-care: kwaliteit in eerste lijn, vroeg en tijdig! Benut expertise (diagnostisch en uitvoerend) in scholen, swv, speciaal onderwijs en jeugdhulp/j-ggz: steun vanuit expertise boven primaat deskundigheidsbevordering! Overtuig gemeenten/zorgverzekeraars van belang van genoemde punten! Scholen verschillen in startpositie: tijdelijke observatie-/begeleidingscapaciteit is belangrijk (versus permanente speciale klassen), benut expertise van docenten/ouders. Primaat behandeling boven onderwijs kan (korte of langere tijd) aan de orde zijn, flexibele vormgeving! Investeer in herbergzame, inclusievere scholen, goed mentoraat, benut nieuwbouw voor zorgverbreding, werk samen op ICT-toepassingen voor SEN/differentiatie.

19 In theorie is er geen verschil tussen theorie en praktijk, in de praktijk wel!

20

21 TOT BESLUIT Veel bewondering voor leiderschap van SWV, schoolbesturen/scholen en frontlinie van opvoeding en onderwijs, en de samenwerking met ketenpartners en inzet van gemeenten. Visie, speerpunten en voornemens lijken goed gekozen. Kwaliteit van de infrastructuur voor afstemming én samenwerken is cruciaal, in de onderwijskolom (ook so/vso) en met aanpalende sectoren. Architectuur van de leeromgeving, de ondersteuning van leren en onderwijzen verdient overdenking (qua inrichting, voorzieningen, en de sociale en onderwijskundige integratie van leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften; vgl. toekomstontwerp 2032). Keuzen worden mede bepaald door budget en beschikbaarheid personeel.

22 VEEL SUCCES EN DANK VOOR UW AANDACHT! Contactadres