met medewerking van Graydon

Transcriptie

1 met medewerking van Graydon

2 Colofon Dit is een uitgave van: UNIZO Startersservice Spastraat Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ info@startersservice.be Website: UNIZO Startersservice is een initiatief van UNIZO, Unie van Zelfstandige Ondernemers, in samenwerking met Zenito Sociaal Verzekeringsfonds en ADMB. UNIZO Startersservice biedt totaaloplossingen voor wie wil starten met een eigen zaak: advies op maat, infosessies & starterscursussen, de Vlaamse Startersweek, publicaties en de druk bezochte website www. startersservice.be met alle info en online begeleiding. UNIZO Startersservice is marktleider in het begeleiden van startende ondernemingen. Marktleider word je niet zomaar. Ons team van ervaren experts behaalde het ESF-kwaliteitslabel, een Europees kwaliteitslabel voor advies, opleidingen en trainingen. Redactie en analyse gegevens: Laure Stuyck, Julie Pieters, Gilles Vandorpe, Jürgen Van de Voorde Coördinatie redactie: Jürgen Van de Voorde Verantwoordelijke uitgever: Rob Vanhees, Spastraat 8, 1000 Brussel Bron cijfergegevens: Graydon Belgium NV Eerste analyse en verwerking cijfergegevens Eric Van den Broele studiedienst Graydon Belgium NV Coverontwerp en lay-out: Patrick Van den Broeck - Graydon Belgium NV Verwerking cijfermateriaal: Cijfermateriaal afgesloten op 13/04/12 Redactie: afgesloten op 20/04/12 Publicatiedatum: 23/04/12 Niets uit deze uitgave mag door middel van elektronische of andere middelen, met inbegrip van automatische informatiesystemen, worden gereproduceerd en/of openbaar gemaakt zonder uitdrukkelijke voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Bij gebruik van informatie uit deze Startersatlas, wordt steeds verwezen naar de Startersatlas en UNIZO en Graydon Belgium NV als bron van de informatie. Deze Startersatlas is louter ter informatieve titel opgesteld. UNIZO vzw als auteur en uitgever noch Graydon Belgium nv als informatieverstrekker kan niet aansprakelijk gesteld worden voor onjuiste gegevens.

3 met medewerking van Graydon

4

5 Inhoud Colofon... 2 Inhoud... 5 Zonder goede voorbereiding geen gezonde start... 7 Werkwijze... 8 De beste bron... 9 Voor het tweede jaar op rij een record aantal starters: meer dan Daling aantal starters in eerste kwartaal Zwaartepunt van de startersactiviteit blijft in Vlaanderen Brussel is opnieuw grootste stijger in 2011, aantal startende bedrijven met zetel in het buitenland is enige daler Gelijklopende (dalende) trend voor alle gewesten in eerste kwartaal Brussels Gewest heeft hoogste startersdichtheid, Vlaanderen blijft Wallonië ruim voor Waals-Brabant is meest ondernemende provincie van België, aan Vlaamse zijde spant Antwerpen opnieuw de kroon Provincie Antwerpen telt grootste aantal nieuwe ondernemingen Limburg blijft nagenoeg status-quo, alle andere provincies kennen stijging van het aantal starters...20 Antwerpen en Limburg sterkste dalers in eerste kwartaal 2012, Henegouwen kent kleinste daling...21 Aandeel eenmanszaken daalt verder richting grens van 50%, StartersBVBA geraakt niet van de grond...22 Aantal startende vennootschappen en eenmanszaken groeit naar elkaar toe...24 Top 4 populairste sectoren blijft ongewijzigd...25 Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten: adviesbureaus op nummer 1, computerconsultancy komt top 3 binnen...28 De financiële gezondheid van starters na 5 jaar...35 GINOO-S...40 De Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen en Stopzetting (GINOO-S)... 41

6

7 Zonder goede voorbereiding geen gezonde start. Geen toekomst zonder ondernemende mensen, zonder mensen bereid gezonde risico s te nemen onder meer door te starten met een eigen zaak of er een bestaande over te nemen. Daarover is iedereen het eens. Want anders valt de economie en dus onze welvaart letterlijk en figuurlijk stil. De eerste voorwaarde om daar een goed beleid voor te voeren, blijft het stellen van de juiste diagnose. Wat is de situatie, welke zijn de noden? Daarom publiceert UNIZO Startersservice elk jaar deze Startersatlas. Ook inzake starters verschijnen regelmatig allerlei cijfers. Het gaat er vooral om die correct te interpreteren en te vergelijken op basis van de juiste referenties. Dat is de ambitie van deze Startersatlas: de toestand zo goed mogelijk inschatten en daaraan de juiste conclusies en acties koppelen. U kunt het in de atlas lezen: het aantal starters blijft stijgen. Op zichzelf goed nieuws, want groeien is nodig. Toch moeten we nuanceren. Kennelijk is de stijging vooral te danken aan het groeiend aantal zelfstandigen in bijberoep. Dat is al een aantal jaren het geval. Dat meer mensen naast hun beroep in dienstverband ervoor kiezen als zelfstandige bij te verdienen, is op zichzelf lovenswaardig, een teken van dynamisme. Net als voor fulltime zelfstandigen gaan we ervan uit dat ze dat vakkundig en correct doen. Overigens blijkt maar een zeer klein percentage van de bijberoepers over te stappen naar voltijdse zelfstandigheid. Ook die trend blijft al jaren dezelfde. Hoe dan ook een eigen bedrijf starten en runnen, ook in bijberoep blijft een mooie, maar veeleisende uitdaging. Daarom heeft UNIZO zich nooit beperkt tot het vaststellen van de situatie. Een eigen zaak starten en uitbouwen vraagt meer dan ooit snelle, betrouwbare informatie, vorming en bijscholing, betaalbare adviseurs, correcte rekeningen, planning en product-, markt- en klantenkennis. Een goede ondernemer is noodgedwongen een duizendpoot, maar beseft tegelijk ook zeer goed dat hij niet alles zelf moet kunnen en weten. Daarom investeert UNIZO met zijn Startersservice zoveel in mensen en middelen om (pre)starters en jonge ondernemers bij te staan. Bovendien moeten onze gevestigde ondernemers kunnen rekenen op gemotiveerde opvolgers en overnemers. De overheid kan daarvoor de nodige faciliteiten bieden. Maar de rol van de ondernemers overnemen kan en mag ze niet doen. Daarom steken we zelf de handen uit de mouwen. Het gaat er niet alleen om voldoende starters te tellen, ze moeten vooral goed voorbereid zijn. Want goed begonnen is al half gewonnen. Karel Van Eetvelt UNIZO Gedelegeerd Bestuurder Karel.vaneetvelt@unizo.be UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 7

8 Werkwijze In 2004 startte UNIZO, Unie van Zelfstandige Ondernemers, met de publicatie van de Startersatlas. Dit werk bundelde voor het eerst alle startersgrafieken en begeleidende teksten. Naar jaarlijkse gewoonte, telkens voor de Vlaamse Startersweek, die dit jaar doorgaat van 24 tot 28 april 2012, maakt de ondernemersorganisatie een update van deze Startersatlas. Ten opzichte van de voorbije jaren is er echter een belangrijke wijziging opgetreden voor wat betreft het aanleveren van de cijfers. Nu al het tweede opeenvolgende jaar worden de starterscijfers aangeleverd door Graydon Belgium NV. Deze nieuwe samenwerking draagt ertoe bij dat we nog beter en ruimer cijfermateriaal kunnen publiceren. In samenwerking met Graydon Belgium NV werden de gegevens van de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO), BTW-gegevens, het Belgisch Staatsblad, de RSZ,... geanalyseerd en verder bewerkt. Het resultaat zijn verschillende statistieken die zo dicht mogelijk aansluiten bij de werkelijkheid. Daarbij werden enkele keuzes gemaakt. Die worden hieronder uitgelegd. Vergelijkingen met vorige startersatlassen zullen moeilijk zijn aangezien de gegevens uit de KBO nog verrijkt worden met verschillende databases. Ondernemingen en ondernemers Het grootste deel van deze Startersatlas richt zich op nieuwe ondernemingen. Het gaat om ondernemingen die nieuw worden ingeschreven in de KBO, de Kruispuntbank voor Ondernemingen. De gegevens hiervoor worden aangeleverd door Graydon Belgium NV. Wanneer twee of meer personen samen één nieuwe onderneming oprichten, wordt in de statistiek slechts één nieuwe onderneming geteld. Omgekeerd is het ook zo dat één persoon twee nieuwe ondernemingen kan oprichten. In dat geval komen deze twee nieuwe ondernemingen in de statistiek terecht. Er worden immers twee nieuwe ondernemingsnummers gecreëerd. Reële startdatum in plaats van administratieve Wanneer komt een onderneming in de statistiek terecht? Een onderneming die zich in december inschrijft 8 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

9 De beste bron in de KBO omdat ze in januari wil starten, kan ofwel in december ofwel in januari opgenomen worden in de statistiek. Voor deze studie wordt ervoor geopteerd om voor de zelfstandigen zonder vennootschap of eenmanszaken de effectieve startdatum als referentiedatum te gebruiken. De onderneming uit het hoger beschreven voorbeeld wordt in deze studie dus in januari meegeteld in de statistiek. Voor de vennootschappen wordt als startdatum de datum van eerste inschrijving in de KBO genomen. Dit is in principe de datum van neerlegging van de akten bij de griffie van de Handelsrechtbank. Zo bekomen we de meest volledige statistieken. Relevante juridische vormen In de brutostatistiek zijn alle ondernemingen en organisaties opgenomen die ingeschreven zijn in de KBO. Het probleem is echter dat niet alle inschrijvingen in de KBO betrekking hebben op ondernemingen in de ware betekenis van het woord. Daarom zijn in deze studie enkel de eenmanszaken en de vennootschappen opgenomen. Dit houdt in dat onder meer volgende juridische vormen niet werden opgenomen in de statistiek: vzw s, verenigingen van mede-eigenaars, Europese Economische Samenwerkingsverbanden in diverse vormen en publiekrechterlijke vennootschappen. Al deze juridische entiteiten verontreinigden tot nu toe de gegevens over startende ondernemingen. Verder moet er ook rekening worden gehouden met het feit dat omvormingen van een eenmanszaak naar een vennootschap niet altijd als dusdanig kunnen worden geduid. Ze werden dan ook verwerkt als startende ondernemingen. De cijfers vermeld in de Startersatlas werden samengesteld per einde maart De statistieken die op basis van de analyse van Graydon Belgium NV en UNIZO Startersservice werden opgesteld en geïnterpreteerd, zijn nog voor verbetering vatbaar. Ze zijn immers gebaseerd op de beschikbare gegevens en die zijn op dit moment nog onvolledig. Pas als de gegevens van de Rijksdienst voor Sociale Verzekering der Zelfstandigen - het RSVZ- (adressen, statuut, niet-btw-plichtigen, onderscheid hoofd- en bijberoep ) worden vrijgemaakt en gekoppeld aan de gegevens zoals ze in deze studie werden geselecteerd, kunnen echt 100% correcte cijfers worden gegeven. In afwachting zal de UNIZO Startersatlas echter de meest betrouwbare bron zijn. Een bron die duidelijk aangeeft wat de cijfers wél en niet zeggen. UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 9

10

11 Voor het tweede jaar op rij een record aantal starters: meer dan In 2011 werden er in België nieuwe ondernemingen opgestart. Dat zijn er of 3,23% meer dan in het recordjaar Na 2 jaren van daling kennen we nu dus voor het tweede jaar op rij een stijging van het aantal starters. In vergelijking met 2005 nam het aantal starters zelfs met meer dan 30% toe. Totaal FEDERAAL NIVEAU Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar ,15% ,81% ,81% ,48% ,66% ,23% EVOLUTIE VAN HET TOTAAL AANTAL STARTERS Bron: in samenwerking met UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 11

12 Daling aantal starters in eerste kwartaal 2012 In het eerste kwartaal van 2012 stellen we een daling vast van het aantal starters met 12,17% ten opzichte van de eerste drie maanden van vorig jaar. Dat betekent dat we, voor wat betreft het aantal starters in het eerste kwartaal van 2012, ons terug bevinden op het niveau van het crisisjaar EVOLUTIE VAN HET TOTAAL AANTAL STARTERS TIJDENS HET EERSTE KWARTAAL Opgelet, de cijfers voor het eerste kwartaal staan nog niet helemaal vast. We verwachten dat deze nog een toename zullen kennen met ongeveer 10% wanneer we binnen enkele weken over meer precieze cijfers beschikken. Dit betekent dat de daling voor het eerste kwartaal wellicht heel wat lager ligt dan hierboven weergegeven FEDERAAL NIVEAU Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar ,82% Bron: in samenwerking met ,19% ,45% ,43% ,73% ,01% ,17% 12 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

13 Zwaartepunt van de startersactiviteit blijft in Vlaanderen Geografisch gezien blijft het zwaartepunt van de startersactiviteit in Vlaanderen liggen. Met starters of 56,01% van het totaal aantal startende ondernemingen scoort Vlaanderen opvallend beter dan de andere gewesten (Wallonië 27,31% en Brussel 13,31%). Wel stellen we vast dat het aandeel van Vlaanderen de laatste jaren licht is gedaald en dat dit voornamelijk werd ingenomen door de stijging van het aantal startende bedrijven met een zetel in het buitenland of waarvan het adres in België niet gekend is. VLAAMS GEWEST Totaal Aandeel van het gewest Totaal BRUSSELS GEWEST Aandeel van het gewest WAALS GEWEST Totaal Aandeel van het gewest Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België Totaal Aandeel van het gewest ,61% ,08% ,25% 607 1,07% ,11% ,88% ,81% 788 1,20% ,78% ,59% ,62% 728 1,02% ,41% ,77% ,39% 979 1,43% ,19% ,18% ,81% ,82% ,64% ,73% ,88% ,76% ,01% ,31% ,31% ,37% EVOLUTIE VAN HET AANTAL STARTENDE ONDERNEMINGEN PER GEWEST Bron: in samenwerking met Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 13

14 Brussel is opnieuw grootste stijger in 2011, aantal startende bedrijven met zetel in het buitenland is enige daler Ten opzichte van 2010 stellen we vast dat Brussel opnieuw de grootste stijging kende van het aantal starters. Met bijna nieuw gestarte ondernemingen, wat neerkomt op een stijging met 7,98% ten opzichte van vorig jaar, gaat Brussel ruim Wallonie (+ 4,89%) en Vlaanderen (+ 2,08%) vooraf. In tegenstelling tot de voorbije 2 jaren stellen we vast dat het aantal startende bedrijven met een zetel in het buitenland of waarvan het adres in België niet gekend is, daalt met 7,32% ten opzichte van FEDERAAL NIVEAU VLAAMS GEWEST BRUSSELS GEWEST WAALS GEWEST Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar ,15% ,16% ,40% ,53% ,82% ,81% ,19% ,78% ,05% 728-7,61% ,81% ,75% ,55% ,62% ,48% ,48% ,50% ,00% ,49% ,73% ,66% ,61% ,58% ,92% ,83% ,23% ,08% ,98% ,89% ,32% 14 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

15 Gelijklopende (dalende) trend voor alle gewesten in eerste kwartaal 2012 In het eerste kwartaal van 2012 kennen alle gewesten een gelijklopende, dalende trend. Vlaanderen spant daarbij de kroon met een daling van 12,88% en wordt op de hielen gevolgd door Brussel (- 11,31%) en Wallonië (- 10,58%). Opgelet, de cijfers voor het eerste kwartaal staan nog niet helemaal vast. We verwachten dat deze nog een toename zullen kennen met ongeveer 10% wanneer we binnen enkele weken over meer precieze cijfers beschikken. Dit betekent dat de daling voor het eerste kwartaal wellicht heel wat lager ligt dan hierboven weergegeven. VLAAMS GEWEST BRUSSELS GEWEST WAALS GEWEST Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België Totaal Procentuele verandering t.o.v. vorig jaar ,36% ,61% ,43% 212 7,61% ,33% ,49% ,42% 221 4,25% ,45% ,17% ,27% ,38% ,75% ,78% ,14% ,22% ,87% ,43% ,68% ,84% ,47% ,56% ,19% ,61% ,88% ,31% ,58% ,32% EVOLUTIE VAN HET AANTAL STARTENDE ONDERNEMINGEN PER GEWEST Bron: in samenwerking met Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 15

16 Brussels Gewest heeft hoogste startersdichtheid, Vlaanderen blijft Wallonië ruim voor Net zoals dit de voorbije jaren het geval was, is de startersdichtheid, met bijna 9 starters op inwoners, opnieuw het hoogst in Brussel. Vlaanderen scoort heel wat lager met ongeveer 6,5 starters per inwoners, wat neerkomt op 1 startende ondernemer per 151 inwoners. Het Waalse Gewest scoort ook hier het minst goed met ongeveer 5,7 starters per 1000 inwoners of 1 startende ondernemer per 174 inwoners. Brussel dankt zijn hoge startersconcentratie vooral aan zijn functie als hoofdstad van het land en van de Europese Unie en de daaraan verbonden aanwezigheid van Europese instellingen en internationale ondernemingen. De herkomst van een bedrijf wordt immers bepaald aan de hand van de maatschappelijk zetel van de onderneming en Brussel trekt als hoofdstad verhoudingsgewijs meer ondernemingen en maatschappelijke zetels aan. De Brusselse cijfers moeten dan ook vanuit een andere context bekeken worden dan die voor Vlaanderen en Wallonië. Aantal inwoners bron: FOD economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - bevolkingscijfers per 1 januari 2011 aandeel in % op totale bevolking federaal Aantal starters bron: Graydon Belgium nv (www. graydon.be) in samenwerking met UNIZO ( aandeel in % op totaal aantal starters federaal Federaal starter per... inwoners Vlaams Gewest ,59% ,01% 151 Brussel Hoofdstad ,22% ,31% 113 Waals Gewest ,19% ,31% 174 (*) Opgelet: de categorie bedrijven met maatschappelijke zetel in het buitenland of zonder adres gekend in België werd niet opgenomen in deze tabel. 16 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

17 Waals-Brabant is meest ondernemende provincie van België, aan Vlaamse zijde spant Antwerpen opnieuw de kroon Net zoals vorig jaar vinden we de provincie met de grootste startersdichtheid aan Waalse zijde. Met 1 starter per 126 inwoners, of bijna 8 starters per inwoners, scoort Waals-Brabant ver boven het Waalse gemiddelde en is het de Belgische provincie met de grootste startersdichtheid. De overige Waalse provincies hebben allen een startersdichtheid die gevoelig lager ligt dan die van de Vlaamse provincies. Vooral Henegouwen scoort zwak met iets meer dan 5 starters per inwoners. Aan Vlaamse zijde is het opnieuw Antwerpen dat de kroon spant met 1 starter per 143 inwoners of 7 starters per inwoners. Antwerpen wordt op geringe afstand gevolgd door West-Vlaanderen en Limburg met 1 starter per 149 inwoners. In Vlaanderen blijft Vlaams-Brabant de minst ondernemende provincie met 6,13 starters per inwoners. Daarbij moet wel vermeld worden dat Brussel Hoofdstad, dat volledig omsloten is door de provincie Vlaams-Brabant, als een apart gewest wordt beschouwd en aldus niet wordt meegerekend in de cijfers van Vlaams-Brabant. Indien we dit wel zouden doen, wordt Vlaams-Brabant de meest ondernemende provincie met ongeveer 8 starters per inwoners, of 1 starter per 133 inwoners. Aantal inwoners bron: FOD economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - bevolkingscijfers per 1 januari 2011 aandeel in % op totale bevolking federaal Aantal starters bron: Graydon Belgium nv (www. graydon.be) in samenwerking met UNIZO ( aandeel in % op totaal aantal starters federaal 1 starter per inwoners Brussel Hoofdstad ,22% ,31% 113 Vlaams Gewest ,59% ,01% 151 West-Vlaanderen ,64% ,50% 149 Oost-Vlaanderen ,20% ,36% 157 Antwerpen ,11% ,56% 143 Limburg ,71% ,60% 149 Vlaams Brabant ,92% ,99% 163 Waals Gewest ,19% ,31% 174 Waals Brabant ,50% ,09% 126 Henegouwen ,03% ,06% 195 Namen ,35% ,77% 170 Luik ,84% ,44% 172 Luxemburg ,48% ,94% 188 Federaal (*) Opgelet: de categorie bedrijven met maatschappelijke zetel in het buitenland of zonder adres gekend in België werd niet opgenomen in deze tabel. UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 17

18 Provincie Antwerpen telt grootste aantal nieuwe ondernemingen Met nieuw opgestarte ondernemingen (16,56% van de starterspopulatie) gaat de provincie Antwerpen de andere provincies ruim vooraf. Op de tweede plaats volgt het Brussels Gewest (13,31%) dat een duidelijk verschil opbouwt met Oost-Vlaanderen (12,36%). In 2009 telde Oost- Vlaanderen nog bijna 200 starters meer dan het Brussels Gewest. De provincies met het kleinste aantal starters zijn opnieuw terug te vinden aan Waalse zijde, met als uitschieters Namen (3,77%) en Luxemburg (1,94%). West- Vlaanderen Oost- Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams Brabant Brussel hoofdstad Waals Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België FEDERAAL UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

19 AANDEEL VAN DE STARTENDE ONDERNEMINGEN IN 2011 PER PROVINCIE Luxemburg 2% Luik 8% Namen 4% Henegouwen 9% Waals Brabant 4% Brussel hoofdstad 13% Vlaams Brabant 9% Bedrijven met zetel in buitenland 3% of zonder gekend adres in België West-Vlaanderen 11% Oost-Vlaanderen 12% Antwerpen 17% Limburg 8% Bron: in samenwerking met UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 19

20 Limburg blijft nagenoeg status-quo, alle andere provincies kennen stijging van het aantal starters In vergelijking met 2010 stellen we voor (bijna) alle provincies een duidelijke stijging vast van het aantal starters. Enige uitzondering hierop is de provincie Limburg waar het aantal starters nagenoeg hetzelfde bleef als in Aan Vlaamse zijde zijn het de provincies Oost-Vlaanderen (+ 2,91%) en West-Vlaanderen (+ 2,55%) die het aantal starters het sterkst zien stijgen. In tegenstelling tot vorig jaar is het niet Brussel dat de grootste stijging van het aantal startende ondernemingen kent, maar wel de provincie Luxemburg met meer dan 10%. Ook Namen en Henegouwen scoren opvallend goed, daar waar de provincie Luik, in tegenstelling tot de voorbij jaren, slechts een beperkte stijging kent van 1,78%. De enige dalers (- 7,32%) in het rijtje zijn het aantal opstartende bedrijven met een zetel in het buitenland of waarvan het adres in België niet gekend is. West- Vlaanderen Oost- Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams Brabant Brussel hoofdstad Waals Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België FEDERAAL ,15% 16,21% 16,60% 10,42% 16,23% 13,40% 12,82% 19,43% 18,57% 19,40% 9,64% 29,82% 15,15% ,79% 5,62% 6,85% 16,25% 6,99% 14,78% 6,23% 7,02% 6,71% 9,78% 12,27% -7,61% 8,81% ,71% -2,39% -2,00% -2,78% -3,43% -9,55% -0,28% -4,67% -4,54% -5,57% -9,28% 34,48% -3,81% ,10% -6,99% -5,08% -6,63% -4,81% -8,00% -7,17% -6,19% -9,06% -1,94% -6,52% 158,73% -3,48% ,45% 7,20% 9,00% 5,80% 7,40% 13,58% 10,02% 6,15% 9,71% 11,80% 5,59% 6,83% 8,66% ,55% 2,91% 1,84% 0,36% 2,36% 7,98% 3,68% 6,34% 6,98% 1,78% 10,97% -7,32% 3,23% 20 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

21 Antwerpen en Limburg sterkste dalers in eerste kwartaal 2012, Henegouwen kent kleinste daling Gedurende de eerste 3 maanden van 2012 kende het aantal starters een daling in alle provincies. Vooral Antwerpen (-16,29%) en Limburg (-13,70%) zijn aan Vlaamse zijde de sterkste dalers. Aan Waalse zijde is het vooral Luxemburg (- 13,61%) dat het slecht doet. Henegouwen is dan weer de enige provincie die een daling kent die kleiner is dan 10%. Opgelet, de cijfers voor het eerste kwartaal staan nog niet helemaal vast. We verwachten dat deze nog een toename zullen kennen met ongeveer 10% wanneer we binnen enkele weken over meer precieze cijfers beschikken. Dit betekent dat de daling voor het eerste kwartaal wellicht heel wat lager ligt dan hierboven weergegeven. West- Vlaanderen Oost- Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams Brabant Brussel hoofdstad Waals Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg Bedrijven met zetel in buitenland of zonder gekend adres in België FEDERAAL ,40% 18,11% 17,69% 14,62% 11,73% 13,61% 17,34% 19,87% 20,68% 25,78% 8,41% 7,61% 15,82% ,26% 4,04% 3,97% 16,07% 13,49% 15,49% 3,73% -1,40% 0,27% 8,27% 12,84% 4,25% 7,19% ,48% 0,00% 1,42% -4,59% -1,67% -8,17% 6,55% 2,54% 1,08% -4,53% -3,97% -15,38% -1,45% ,77% -12,21% -6,82% -6,25% -10,67% -10,78% -15,66% -4,32% -17,58% -5,33% -1,65% 234,22% -6,43% ,29% 7,48% 9,65% 5,76% 11,21% 13,43% 17,14% 1,44% 15,19% 11,54% 2,80% 35,84% 9,73% ,17% 4,54% 4,36% 1,57% 4,02% 12,56% -0,73% 4,92% 7,01% 2,83% -1,91% -20,61% 4,01% ,00% -9,26% -16,29% -13,70% -12,86% -11,31% -10,69% -9,04% -11,40% -11,14% -13,61% -16,32% -12,17% UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 21

22 Aandeel eenmanszaken daalt verder richting grens van 50%, StartersBVBA geraakt niet van de grond Daar waar in 2006 nog ruim 56% van het aantal startende ondernemingen een eenmanszaak was, is dit aandeel eind 2011 gedaald tot 51,43%. De evolutie richting een break-even tussen het aantal startende eenmanszaken en vennootschappen wordt dus verder gezet. Met 25,31% van het totaal aantal opgerichte ondernemingen is de BVBA (Besloten Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid) nog steeds de belangrijkste vennootschapsvorm. Samen met de EBVBA (EenpersoonsBVBA) en de S-BVBA (Starters-BVBA) komt dit aandeel zelfs op 34,04%. Samen met de eenmanszaken vertegenwoordigen de verschillende soorten BVBA s dus meer dan 85% van het aantal startende ondernemingen. De andere vennootschapsvormen, op uitzondering van de Commanditaire Vennootschap, maken elk niet meer dan 5% van het totaal aantal opgerichte ondernemingen uit. Naast deze waarneming, stellen we vast dat een aantal tendensen van vorig jaar worden verder gezet. Zo daalt het aandeel van de startende NV (Naamloze Vennootschap) verder. Daar waar 10 jaar geleden dat aandeel nog bijna 10% bedroeg, is dat in 2011 weggezakt tot 1,72%. Een vaststelling die erop wijst dat er steeds minder grote bedrijven worden opgericht. Tenslotte staan we in 2011 ook opnieuw stil bij de Starters-BVBA. De Starters-BVBA werd in 2010 in het leven geroepen om startende ondernemers de mogelijkheid te bieden een rechtspersoon op te richten zonder daarbij onmiddellijk een belangrijk startkapitaal te moeten ophoesten. Met slechts 635 oprichtingen in 2011, wat neerkomt op 0,85% van het totaal aantal gestarte ondernemingen, kunnen we stellen dat deze maatregel geen succes is. NV BVBA EVBA SVBA CVBA CVOH COMA COMV LV VOF ESV MS Vereniging naar Buitenlands recht Eenmanszaak ,93% 26,07% 6,84% 0,00% 0,54% 0,61% 0,14% 1,83% 0,14% 1,79% 0,04% 0,00% 2,08% 55,99% ,43% 26,05% 6,85% 0,00% 0,54% 0,64% 0,18% 1,99% 0,16% 1,80% 0,03% 0,00% 1,97% 56,36% ,16% 25,92% 7,66% 0,00% 0,50% 0,55% 0,16% 2,42% 0,18% 2,04% 0,04% 0,00% 2,08% 55,28% ,38% 26,69% 8,25% 0,00% 0,47% 0,60% 0,12% 3,77% 0,23% 2,69% 0,02% 0,00% 2,36% 52,43% ,94% 24,60% 7,84% 0,00% 0,48% 0,65% 0,06% 4,34% 0,32% 2,84% 0,03% 0,00% 3,90% 53,00% ,84% 25,41% 8,05% 0,64% 0,51% 0,60% 0,07% 4,57% 0,27% 2,87% 0,03% 0,00% 3,25% 51,88% ,72% 25,31% 7,88% 0,85% 0,47% 0,50% 0,08% 5,42% 0,23% 2,84% 0,03% 0,01% 3,23% 51,43% TOTAAL 22 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

23 STARTERS: EVOLUTIE PER RECHTSVORM VAN NV BVBA EVBA SVBA CVBA CVOH COMA COMV LV VOF ESV MS Vereniging naar Buitenlands recht Eenmanszaak Bron: in samenwerking met UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 23

24 Aantal startende vennootschappen en eenmanszaken groeit naar elkaar toe Zoals hiervoor reeds gemeld, groeit het aantal startende eenmanszaken en vennootschappen sterk naar elkaar toe. Daar waar in 2006 minder dan 44% van het aantal opgerichte ondernemingen een vennootschap was, bedraagt dit aandeel momenteel 48,57%. Ten opzichte van 2010 kenden zowel het aantal startende eenmanszaken (+ 2,34%) als het aantal startende vennootschappen (+ 4,20%) een stijging. Eenmanszaken Vennootschappen ,91% 14,18% ,74% 11,49% ,77% 2,32% ,43% -4,63% ,35% 11,26% ,34% 4,20% EVOLUTIE VAN HET AANTAL STARTENDE VENNOOTSCHAPSVORMEN EN EENMANSZAKEN Eenmanszaken Vennootschappen ,99% 44,01% ,36% 43,64% ,28% 44,72% ,43% 47,57% ,00% 47,00% ,88% 48,12% ,43% 48,57% Eenmanszaken Vennootschappen Bron: in samenwerking met UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

25 Top 4 populairste sectoren blijft ongewijzigd De top 4 van de populairste sectoren bestaat opnieuw uit de intellectuele dienstverlening (13,25%), de bouwnijverheid (11,46%), de detailhandel (8,03%) en de horeca (6,11%). Deze 4 sectoren zorgen samen voor bijna 40% van het totaal aantal gestarte ondernemingen. Toch stellen we binnen deze top 4 tegengestelde tendensen vast. De top 2 met de intellectuele dienstverlening (+ 3,45%) en de bouw(+ 7,48%) kent een toename van het aantal starters, daar waar het aantal starters in de detailhandel (- 6,19%) en de horeca (- 5,88%) afneemt. Andere opvallende stijgers binnen de sectoren zijn de gezondheidszorg (+21,88%) en de automobielsector (+ 10,70%), die voor het eerst in 4 jaar een stijging kent. Aan de keerzijde van de medaille vinden we, naast de detailhandel en de horeca, ook de communicatie & IT-sector (- 9,85%) en de groothandel (- 5,55%). Opgelet: het aantal opgestarte ondernemingen in 2011 (74.374) verschilt van de som die je in onderstaande tabellen kan maken van alle sectoren. In de praktijk is het immers zo dat de Kruispuntbank Ondernemingen niet voor alle bedrijven een nacecode bijhoudt of registreert. Het verschil tussen beide sommen is dus het verschil tussen de bedrijven waarvan de activiteit gekend is en de rest. AANTAL STARTENDE ONDERNEMINGEN IN BELGIË ( ) Automobielsector (handel & onderhoud) Bouwnijverheid Communicatie & IT Detailhandel Financiele diensten Gezondheidszorg Groothandel Handelsbemiddeling Horeca Overige pers. diensten Vervoer & logistiek Zakelijke diensten & immobiliën Overige UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 25

26 AANTAL STARTENDE ONDERNEMINGEN IN BELGIË ( ) INDUSTRIE - Agro, bosbouw en visserij INDUSTRIE - Chemie INDUSTRIE - vervaardiging hout(producten) INDUSTRIE - vervaardiging ICT en elektronica INDUSTRIE - vervaardiging metaal(producten) INDUSTRIE - vervaardiging papier, druknijverheid INDUSTRIE - vervaardiging textiel, kleding en leer INDUSTRIE - Vervaardiging Voedingsmiddelen INDUSTRIE - Overige VRIJE BEROEPEN - Medische diensten VRIJE BEROEPEN - Overige intellectuele dienstverlening VRIJE BEROEPEN - Accountancysector VRIJE BEROEPEN - Bouwkundige sector VRIJE BEROEPEN - Juridische sector TOTAAL OPRICHTINGEN Bron: Graydon Belgium nv - in samenwerking met UNIZO - EVOLUTIE PER SECTOR T.O.V. HET FEDERAAL NIVEAU ( ) Automobielsector (handel & onderhoud) 11,26% 5,67% -8,81% -2,18% -2,84% 10,70% Bouwnijverheid 17,09% 15,64% -15,20% -10,55% 7,39% 7,48% Communicatie & IT 41,90% 2,75% -13,45% 3,61% 33,35% -9,85% Detailhandel 3,31% 6,56% -6,20% 3,51% 3,76% -6,19% Financiele diensten 40,92% 14,97% -10,65% -11,91% 36,69% 3,16% 26 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

27 EVOLUTIE PER SECTOR T.O.V. HET FEDERAAL NIVEAU ( ) Gezondheidszorg 66,67% 46,67% 100,00% -9,09% -20,00% 21,88% Groothandel 5,37% 0,51% -10,75% -4,72% 6,44% -5,55% Handelsbemiddeling 17,82% -20,14% -29,47% 1,57% 4,59% -2,07% Horeca 1,97% -0,92% -0,53% -2,94% -1,27% -5,88% Overige pers. diensten 10,54% 15,65% 11,86% -4,99% 5,55% 0,15% Vervoer & logistiek 10,99% 3,05% -4,43% -18,92% 5,87% 0,28% Zakelijke diensten & immobiliën 23,46% 9,15% 8,34% -4,32% 8,69% -0,42% Overige 14,05% -3,54% 38,30% -13,38% 5,49% -5,44% INDUSTRIE - Agro, bosbouw en visserij 13,73% -1,26% -9,58% -20,10% -9,08% 1,65% INDUSTRIE - Chemie 31,82% -14,78% -3,47% -7,19% 3,23% 1,25% INDUSTRIE - vervaardiging hout(producten) 21,10% -10,19% -22,69% -10,81% 26,41% 1,03% INDUSTRIE - vervaardiging ICT en elektronica 2,04% -3,00% -6,19% 18,68% -3,70% -5,77% INDUSTRIE - vervaardiging metaal(producten) 10,15% 10,92% -17,54% -32,28% 16,53% 10,17% INDUSTRIE - vervaardiging papier, druknijverheid 17,15% 18,22% -50,07% -8,97% -9,28% 38,02% INDUSTRIE - vervaardiging textiel, kleding en leer 0,00% 10,67% -24,37% -5,37% -7,80% 33,85% INDUSTRIE - Vervaardiging Voedingsmiddelen -7,93% 5,00% -16,67% -5,08% 5,02% 16,24% INDUSTRIE - Overige -0,18% 17,32% 3,65% 4,70% 9,68% 13,81% VRIJE BEROEPEN - Medische diensten 31,01% -2,66% -12,56% -9,21% 20,28% 8,60% VRIJE BEROEPEN - Overige intellectuele dienstverlening 16,96% 9,75% 3,21% -8,02% 12,07% 3,45% VRIJE BEROEPEN - Accountancysector 27,29% -14,61% -3,17% -5,13% 8,26% 4,16% VRIJE BEROEPEN - Bouwkundige sector 25,41% 2,67% -7,79% -7,61% 7,60% 3,97% VRIJE BEROEPEN - Juridische sector 21,60% 18,42% -16,11% -4,64% 145,14% 40,23% TOTAAL OPRICHTINGEN 15,15% 8,81% -3,81% -3,48% 8,66% 3,23% Bron: Graydon Belgium nv - in samenwerking met UNIZO - UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 27

28 Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten: adviesbureaus op nummer 1, computerconsultancy komt top 3 binnen Als we het aantal starters per individuele nacecode vergelijken, stellen we vast dat de adviesbureaus op gebied van bedrijfsbeheer en bedrijfsvoering opnieuw de ranglijst aanvoeren. In vergelijking met 2010 blijven de cafés en bars op de tweede plaats staan, terwijl de derde plaats nu wordt ingenomen door de computerconsultancy bedrijven, die ten opzichte van vorig jaar een gevoelige stijging kennen (+ 11,78%). TOP 25 VAN DE MEEST VOORKOMENDE STARTERSACTIVITEITEN (NACE 5 DIGITS GERANGSCHIKT OP AANTALLEN VAN HET JAAR 2011) Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering AANTAL OPRICHTINGEN Cafés en bars Computerconsultancy-activiteiten Eetgelegenheden met beperkte bediening Schoonheidsverzorging Landschapsverzorging Elektrotechnische installatiewerken aan gebouwen Bouwarchitecten Draadloze telecommunicatie Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g Schrijnwerk Holdings Eetgelegenheden met volledige bediening Algemene bouw van residentiële gebouwen Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

29 TOP 25 VAN DE MEEST VOORKOMENDE STARTERSACTIVITEITEN (NACE 5 DIGITS GERANGSCHIKT OP AANTALLEN VAN HET JAAR 2011) AANTAL OPRICHTINGEN Haarverzorging Handelsbemiddeling in goederen, algemeen assortiment Overige gespecialiseerde bouwwerkzaamheden Ontwerpen en programmeren van computerprogramma's Ingenieurs en aanverwante technische adviseurs, exclusief landmeters Sauna's, solaria, baden enz Bemiddeling bij de aankoop, verkoop en verhuur van onroerend goed voor een vast bedrag of op contractbasis Overige vormen van onderwijs Overige menselijke gezondheidszorg, n.e.g Overige persoonlijke diensten Bron: Graydon Belgium nv - in samenwerking met UNIZO - UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 29

30 Aandeel startende vrouwen stagneert op 38%, maar sterke toename vrouwelijke starters in afgelopen 5 jaar Voor het eerst in 5 jaar stagneert het aantal vrouwelijke starters. Daar waar we de voorbije jaren telkens een stijging kenden van het aantal gestarte vrouwen, stellen we nu een lichte daling van dat aandeel vast met 0,30%. We dienen echter op te merken dat dit aandeel de afgelopen jaren een spectaculaire stijging kende. Daar waar in 2005 slechts 32,86% van het aantal starters een vrouw was, bedraagt dit aandeel in 2011 reeds 38,12%, wat neerkomt op een stijging met meer dan 5%. In 2011 werden er in totaal of 61,83% mannelijke starters geregistreerd, tegenover of 38,12% vrouwelijke starters. Van 0,05% nieuwe eenmanszaken werd het geslacht van de zaakvoerder niet geregistreerd. MAN VROUW onbekend TOTAAL ,96% 32,86% 2,17% ,53% 34,11% 1,36% ,81% 33,89% 0,30% ,06% 35,72% 0,23% ,15% 35,68% 0,17% ,45% 38,42% 0,13% ,83% 38,12% 0,05% GENDEREVOLUTIE BIJ STARTENDE EENMANSZAKEN - FEDERAAL MAN VROUW onbekend Bron: Graydon Belgium nv - in samenwerking met UNIZO - Bron: in samenwerking met 30 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

31 Overlevingsgraad na 5 jaar stijgt licht maar blijft onder de 70%, Vlaanderen scoort opnieuw beter dan Wallonië Na vijf jaar is nog 69,19% van de opgestarte ondernemingen actief. Concreet betekent dit dat van de opgestarte bedrijven in 2007 er begin 2012 nog actief zijn. 30,81% of ondernemingen overleefden de eerste 5 jaren dus niet. Ten opzichte van vorig jaar, toen de overlevingsgraad na 5 jaar met 67,75% een dieptepunt bereikte, is dat dus een lichte verbetering. Het overlevingspercentage in Vlaanderen ligt opnieuw een gevoelig stuk hoger dan dat van België. Begin 2012 bestonden in Vlaanderen nog 71,31% van de in 2007 opgestarte bedrijven. Dat is opvallend beter dan Brussel (67,48%) en Wallonië (64,69%). Een stopzetting kan het gevolg zijn van een faillissement of een schrapping bij de BTWadministratie. Andere mogelijkheden zijn een ontbinding, een splitsing, een vereffening, het overlijden van de zaakvoerder of een vrijwillige stopzetting van de activiteiten. Let wel: wanneer een eenmanszaak wordt omgevormd naar een vennootschap, wordt de eenmanszaak als stopgezet beschouwd. Er wordt dan ook een nieuwe onderneming (een vennootschap) opgericht. Deze omvorming wordt niet geregistreerd in de Kruispuntbank Ondernemingen. Het bedrijf wordt dus als stopgezet beschouwd, hoewel het in werkelijkheid blijft voortbestaan onder een andere juridische vorm. De reële slaagkansen van een startende onderneming liggen in werkelijkheid dus iets hoger dan onderstaande statistieken aangeven. Jaar van oprichting STOPZETTINGEN EN OVERLEVINGSGRAAD VAN STARTERS NAAR JAAR VAN OPRICHTING - FEDERAAL Aantal starters Failliet Ontbonden Gesplitst Sluiting van vereffening Stopzetting activiteit Uitbater overleden Schrapping handelsregister door stopzetting Btw adres is dat van het plaatselijke btw-kantoor Niet meer onderworpen aan de btw-administratie Geschrapt bij de btwadministratie Totaal stopzettingen Overlevingsgraad ,54% ,26% ,19% ,82% ,19% ,35% ,76% Bron: Graydon Belgium nv - in samenwerking met UNIZO - UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 31

32 Vlaams-Brabant, West-Vlaanderen en Waals-Brabant hebben hoogste overlevingsgraad Zoals hiervoor reeds vermeld, scoort Vlaanderen opvallend beter dan Wallonië voor wat betreft de overlevingsgraad na 5 jaar. Aan Vlaamse zijde zijn het Vlaams-Brabant (72,96%) en West-Vlaanderen (72,32%) waar de meeste starters de eerste 5 jaar overleven. Bovendien scoren alle Vlaamse provincies beter dan het Belgische gemiddelde. In Wallonië ligt de overlevingsgraad dus gevoelig lager. Enkel Waals-Brabant scoort met 73,47% boven het Belgische gemiddelde en is daarmee ook de provincie met de hoogste overlevingsgraad na 5 jaar. Aan de andere zijde vinden we Luik en Henegouwen waar bijna 4 op 10 starters de boeken dicht doen binnen de eerste 5 jaar. OVERLEVINGSGRAAD VAN STARTERS NA VIJF JAAR OPGESPLITST PER PROVINCIE (BASIS = OPRICHTING 2007) Provincie Aantal starters Failliet Ontbonden Gesplitst Sluiting van vereffening Stopzetting activiteit Uitbater overleden Schrapping handelsregister door stopzetting Btw adres is dat van het plaatselijke btw-kantoor Niet meer onderworpen aan de btw-administratie Geschrapt bij de btwadministratie Totaal stopzettingen Overlevingsgraad West-Vlaanderen ,32% Oost-Vlaanderen ,33% Antwerpen ,24% Limburg ,28% Vlaams Brabant ,96% Waals Brabant ,47% Henegouwen ,62% Namen ,24% Luik ,42% Luxemburg ,16% Vlaams Gewest ,31% Brussels Gewest ,48% Waals Gewest ,69% Federaal ,19% Bron: Graydon Belgium nv - in samenwerking met UNIZO UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

33 Overlevingsgraad per sector: financiële dienstverlening scoort bijna 90%, communicatie & IT, handelsbemiddeling en horeca ver beneden het gemiddelde In de sector van de financiële dienstverlening overleeft bijna 90% van de starters de eerste 5 jaar. Met andere woorden, van de in 2007 opgerichte bedrijven is nog 89,04% actief eind Na 3 jaar ligt dat aantal zelfs nog op 95,76%. Ook in de industriële sectoren en de vrije beroepen ligt de overlevingsgraad na 5 jaar meestal ver boven het gemiddelde. Dat heeft vooral te maken met de hoge toetredingsvoorwaarden (startkapitaal, diplomavereisten, ) voor deze sectoren. Aan de keerzijde van de medaille vinden we voornamelijk de populaire sectoren, zoals de communicatie & IT-sector en de horeca. In de communicatie & IT-sector overleven bijna 6 op 10 starters de eerste 5 jaren niet. In de horeca bedraagt de overlevingsgraad na 5 jaar dan weer 55,62%, wat betekent dat ook hier bijna 1 op 2 starters de eerste 5 jaren niet overleeft. Ook de sector van de handelsbemiddeling scoort met 45,70% zeer slecht. 2 andere sectoren waar de overlevingsgraad ver beneden het gemiddelde ligt, zijn het vervoer en logistiek (59,28%) en de detailhandel (61,21%). Zoals hierboven reeds vermeld gaat het hier veelal om de populaire sectoren waarvoor de toetredingsdrempels niet zo hoog zijn (beperkt startkapitaal, weinig of geen diplomavereisten, onderschatting sector, ). OVERLEVINGSGRAAD VAN STARTENDE BEDRIJVEN PER SECTOR (PERIODE ) Automobielsector (handel & onderhoud) 64,66% 67,20% 70,50% 76,05% 84,41% 90,52% 96,68% Bouwnijverheid 65,25% 68,28% 72,53% 79,81% 85,21% 91,78% 97,77% Communicatie & IT 44,41% 36,17% 42,99% 50,53% 54,56% 64,96% 88,27% Detailhandel 53,15% 57,04% 61,21% 65,28% 75,61% 84,70% 94,62% Financiele diensten 87,03% 90,66% 89,04% 94,08% 95,76% 98,01% 99,19% Gezondheidszorg 76,47% 67,74% 73,68% 75,38% 79,59% 82,05% 90,48% Groothandel 67,97% 71,43% 76,39% 82,56% 88,17% 93,66% 97,76% Handelsbemiddeling 38,99% 36,21% 45,70% 55,66% 63,04% 74,36% 92,74% Horeca 46,21% 50,16% 55,62% 61,10% 70,50% 81,41% 94,61% Overige pers. diensten 60,19% 61,58% 65,55% 69,51% 76,82% 84,17% 95,59% Vervoer & logistiek 50,77% 56,47% 59,28% 68,14% 74,71% 85,09% 94,56% Zakelijke diensten & immobiliën 70,85% 71,60% 75,51% 81,65% 90,07% 95,03% 97,06% Overige 66,47% 69,97% 73,81% 75,86% 83,68% 89,10% 96,79% UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 33

34 OVERLEVINGSGRAAD VAN STARTENDE BEDRIJVEN PER SECTOR (PERIODE ) INDUSTRIE - Agro, bosbouw en visserij 72,89% 76,09% 81,21% 85,99% 92,57% 95,88% 98,66% INDUSTRIE - Chemie 74,19% 71,92% 72,83% 81,66% 85,71% 93,83% 96,95% INDUSTRIE - vervaardiging hout(producten) 63,16% 67,30% 73,53% 77,78% 82,76% 90,48% 96,66% INDUSTRIE - vervaardiging ICT en elektronica 62,24% 68,87% 80,19% 80,00% 86,36% 96,26% 96,04% INDUSTRIE - vervaardiging metaal(producten) 63,76% 69,17% 70,77% 80,44% 86,56% 91,10% 97,46% INDUSTRIE - vervaardiging papier, druknijverheid 53,04% 59,94% 61,07% 74,93% 80,00% 91,19% 97,25% INDUSTRIE - vervaardiging textiel, kleding en leer 67,05% 59,89% 72,36% 71,15% 81,43% 84,62% 96,05% INDUSTRIE - Vervaardiging Voedingsmiddelen 65,98% 69,65% 70,50% 78,15% 79,41% 89,31% 96,25% INDUSTRIE - Overige 69,06% 74,53% 77,15% 81,75% 88,11% 91,00% 96,85% VRIJE BEROEPEN - Medische diensten 64,84% 63,97% 68,88% 70,23% 86,08% 92,36% 96,66% VRIJE BEROEPEN - Overige intellectuele dienstverlening 62,41% 67,00% 72,12% 78,08% 82,04% 88,75% 96,39% VRIJE BEROEPEN - Accountancysector 76,45% 75,88% 83,02% 84,58% 93,29% 97,38% 98,28% VRIJE BEROEPEN - Bouwkundige sector 66,91% 69,92% 74,36% 79,80% 86,80% 92,95% 97,38% VRIJE BEROEPEN - Juridische sector 75,43% 75,00% 82,30% 81,29% 86,69% 93,78% 98,02% Bron: Graydon Belgium nv - in samenwerking met UNIZO UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

35 De financiële gezondheid van starters na 5 jaar Net zoals we dat vorig jaar deden met de GINOO-S index, voegen we ook dit jaar iets extra toe aan de Startersatlas. Naast het peilen naar de overlevingsgraad na 5 jaar, gaan we dit jaar nog dieper in op die overlevende bedrijven na 5 jaar. Van de opgestarte bedrijven in 2007 overleefde bijna 69% de eerste 5 jaren (deze cijfers verschillen licht van die van de overlevingsgraad omdat bij deze index fusies en gerechtelijke reorganisaties ook als stopzettingen worden beschouwd). Dat komt neer op actieve bedrijven en stopgezette bedrijven. Aantal starters ACTUELE STATUS: STARTERS 2007 Actieve status ,91% Faillissement ,10% Ontbinding 268 0,38% Splitsing in ,00% Fusie met ,18% Sluiting van vereffening 811 1,14% Stopzetting activiteit ,74% Onder controle van de BTW-instanties 0 0,00% Niet meer onderworpen aan de BTW-administratie ,21% Geschrapt bij de BTW-administratie ,23% Schrapping HR-nummer wegens stopzetting 0 0,00% Gerechtelijke reorganisatie 65 0,09% Uitbater overleden 11 0,02% TOTAAL ,09% Actieve status Faillissement Ontbinding Splitsing in... Fusie met... Sluiting van vereffening Stopzetting activiteit Onder controle van de BTW-instanties Niet meer onderwerpen aan de BTW-administratie Geschrapt bij de BTW-administratie Schrappen HR-nummer wegens stopzetting Gerechtelijke reorganisatie Uitbater overleden Bron: in samenwerking met UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 35

36 Bij de categorie van actieve bedrijven gaan we dan op basis van een aantal vooraf vastgelegde knipperlichten na in welke mate een bedrijf financieel gezond of minder gezond is. Dit zijn objectieve knipperlichten waarnaar structureel gepeild wordt in ondernemingen. De zuiver financiële knipperlichten met betrekking op cijfers uit de jaarrekening worden uiteraard enkel gedetecteerd in vennootschappen die jaarrekeningen neerleggen. De overige knipperlichten worden voor elke onderneming, inclusief eenmanszaken getoetst. In het bijzonder met betrekking tot het opsporen van bedrijven in moeilijkheden blijken net de signalen die niet uit de jaarrekening voortspruiten bijzonder accuraat. Onder meer daarom kent de Multiscore probleemloos zijn toepassingen zowel op eenmansaken als vennootschappen. Hieronder lijsten we alvast een aantal van deze knipperlichten op: Eigen vermogen is gedaald tot onder de helftvan het kapitaal Liquiditeitsratio is kleiner dan 0,5 Geprotesteerde wisselbrieven / ongedekte cheques Vervallen schulden aan RSZ of fiscus genoteerd op de jaarrekening Algemene schuldgraad hoger dan 100% Onderneming gedagvaard door de RSZ Rentabiliteit 2 opeenvolgende jaren negatief Geen publicatie van de jaarrekening voor de jongste 2 opeenvolgende jaren Bedrijfsleider is in dezelfde functie gesignaleerd in een failliete onderneming Basislimietbedrag kredietadvies negatief FiTo -meter sterk negatief Meerdere dagvaardingen binnen 1 jaar Voorlopig bewindvoerder aangesteld Incassodossiers Op basis van deze knipperlichten en de Graydon Multiscore werd een analyse gedaan op de nog actieve eenmanszaken en vennootschappen die werden opgestart in Enerzijds wordt gekeken naar de aanwezigheid van knipperlichten, anderzijds worden de ondernemingen ook verdeeld op basis van de Graydon Multiscore. Dit is een index die de bedrijven onderverdeelt op een schaal van 0 tot 100, en is een indicator voor de kans op financiële moeilijkheden maar ook kans op verdere groei van een onderneming. Hierdoor bekomen we een beeld van de financiële gezondheid van bedrijven 5 jaar na de opstart. Van de nog actieve bedrijven die werden opgestart in 2007 vertonen er of 3,81% één of meerdere knipperlichten die hierboven beschreven werden. AANTAL KNIPPERLICHTEN ACTIEVE STARTERS % 7% Bron: AANTAL KNIPPERLICHTEN PER ONDERNEMING Aantal knipperlichten 9% 10% 7% Aantal ondernemingen 58% in samenwerking met % op totaal rechtsvormen ,20% ,40% ,28% ,34% ,33% Meer dan ,25% TOTAAL ,81% meer dan UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

37 Als we dit dan algemeen in de Multiscore bekijken, stellen we vast dat 83,9% van de nog actieve bedrijven uit 2007 relatief tot zeer gezond zijn ondernemingen behalen een score boven de 80 op 100, wat eigenlijk als zeer gezond mag gecatalogeerd worden. De hoge score toont bovendien aan dat deze populatie over uitstekende groeipotentie beschikt. Toch stellen we ook vast dat van de in 2007 opgestarte bedrijven het financieel niet zo breed hebben. Als we deze oefening doen voor de opsplitsing tussen eenmanszaken en vennootschappen, komen we zeer uiteenlopende resultaten uit. Bij de eenmanszaken stellen we vast dat zowat alle ondernemingen relatief goed tot zeer goed scoren op de Multiscore. Inderdaad blijkt in de praktijk dat er in verhouding tot vennootschappen heel wat minder eenmanszaken over de kop gaan. Daar waar in 2011 zowat één faillissement werd genoteerd per 55 vennootschappen was dit voor eenmanszaken slechts een per 215. Bij die eenmanszaken waar knipperlichten worden genoteerd blijken die signalen onmiddellijk en bijzonder duidelijk te wijzen op discontinuïteit. Daartegenover staat dat het ontbreken van financiële cijfers voor eenmanszaken weinig zicht geeft op de groeikansen van de onderneming. Dit resulteerde in de volgende resultaten voor de eenmanszaken: VERDELING MULTISCORE ACTIEVE STARTERS 2007 Categorie Aantal ondernemingen % op totaal rechtsvormen ,1% ,3% ,3% ,8% ,5% TOTAAL ,0% AANTAL KNIPPERLICHTEN PER ONDERNEMING Aantal knipperlichten Aantal ondernemingen % op totaal eenmanszaken ,48% ,07% 3 0 0,00% 4 0 0,00% 5 0 0,00% meer dan 5 0 0,00% TOTAAL 332 1,54% VERDELING ACTIEVE MULTISCORE STARTERS 2007 EENMANSZAKEN Bron: in samenwerking met Bron: in samenwerking met UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 37

38 De analyse van de Multiscore voor de vennootschappen geeft een grotere verspreiding en toont ook duidelijk de bedrijven met groeipotentieel. Van de nog actieve vennootschappen die in 2007 werden opgestart, detecteren we in ondernemingen één of meerdere knipperlichten. Bij 122 vennootschappen worden er zelfs meer dan 5 knipperlichten vastgesteld. AANTAL KNIPPERLICHTEN PER ONDERNEMING Aantal knipperlichten Aantal ondernemingen % op totaal vennootchappen ,77% ,66% ,50% ,61% ,59% meer dan ,44% TOTAAL ,57% AANTAL KNIPPERLICHTEN ACTIEVE STARTERS % % Bron: 10% 8% 1 12% 50% in samenwerking met VERDELING ACTIEVE MULTISCORE STARTERS 2007 VENNOOTSCHAPPEN meer dan 5 De Multiscore van de vennootschappen toont ons dan ook opmerkelijke resultaten voor wat betreft de financiële gezondheidstoestand van deze vennootschappen. 28,20% van de nog bestaande vennootschappen krijgen een score die zich bevindt tussen 0 en 20. Dat betekent dat deze bedrijven het financieel niet gemakkelijk hebben en dat de economische crisissen van de afgelopen jaren het de startende ondernemers er niet eenvoudiger hebben op gemaakt. Toch kunnen we stellen dat vanaf een score van 60 op 100 een onderneming als gezond mag worden beschouwd, wat neerkomt op 12,74% van de in 2007 opgestarte ondernemingen. Slechts ondernemingen of 3,13% van de in totaal oorspronkelijk opgestarte bedrijven in 2007 zijn financieel zeer gezond en scoren meer dan 80 op de Multiscore. Bron: in samenwerking met 38 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

39 12,5% van de nieuwe ondernemingen heeft personeel in dienst binnen het jaar Vorig jaar nam 12,53% van de starters personeel in dienst binnen het eerste jaar. Van de ondernemingen die 5 jaar geleden werden opgericht en nu nog actief zijn, stelt 22,09% momenteel personeel tewerk. Dat zijn cijfers die bijna identiek zijn aan die van de voorbije jaren. Opgelet, het feit dat de ondernemers voor zichzelf een job creëren, wordt in dit cijfermateriaal niet in rekening gebracht. Het gaat hier enkel en alleen om effectieve tewerkstelling in werknemersverband. Starters naar aantal werknemers - federaal niveau werknemers of onbekend van 1 tot 4 werknemers van 5 tot 9 werknemers van 10 tot 19 werknemers van 20 tot 49 werknemers van 50 tot 99 werknemers van 100 tot 199 werknemers van 200 tot 499 werknemers van 500 tot 999 werknemers meer dan 1000 wernemers Bron: Graydon Belgium nv - in samenwerking met UNIZO - UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 39

40 GINOO-S Op de achtergrond van de Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen en Stopzettingen draaien twee deelindexen: een eerste parameter wordt opgebouwd op basis van de nieuw opgerichte ondernemingen, een andere op basis van alle stopzettingen. De beide parameters vertrekken vanuit de waarnemingen van de conjunctureel opgaande periode Het indexijkpunt met getal 100 werd telkens vastgelegd op januari 2007, dus ongeveer één jaar voor de economische topperiode van het afgelopen decennium. Beide parameters worden samengebracht in één waarde: de GINOO- S. Deze index toont dan de seizoen gezuiverde evolutie van de nieuw opgerichte ondernemingen en stopzettingen op maandelijkse basis. Met betrekking tot de stopzettingen houden we rekening met het totaal aantal ondernemingen dat er op maandbasis het bijltje bij neerlegt: die met faillissement maar ook met de grote meerderheid zonder (sluitingen, ontbindingen, stopzettingen, pensionnering, overlijdens,...). Deze evolutie van de ondernemingen die hun activiteiten stopzetten zetten we om in een eerste seizoensgezuiverde waarde. Op dezelfde wijze en eveneens maandelijks brengen we alle nieuw opgerichte ondernemingen samen in een tweede index: de GINOO (Graydon Index van Nieuw Opgerichte Ondernemingen). Het verschil tussen de GINOO en de stopzettingsindex geven we weer in de hieronder gepubliceerde GINOO-S. Deze index toont aan in welk mate een relatieve aanwas van nieuwe bedrijven de aanwas van stopzettingen van ondernemingen overstijgt of integendeel in welke mate een mogelijke aanwas van het aantal jonge ondernemingen wordt ondermijnd door de stopzettingsevolutie. Cijfers onder de 100 betekenen niet (noodzakelijk) dat er meer bedrijven zouden stoppen dan starten, maar geven weer dat het totale aantal stopzettingen sneller groeit dan het totale aantal oprichtingen en dus dat de globale groei ligt onder dat uit de periode van het ijkpunt. Per extentie wijzen zulke waarden aan dat de impact van stopzettingen van ondernemingen in belangrijke mate en zelfs versterkt doorweegt op de capaciteitscreatie terwijl indexcijfers boven het ijkpunt 100 een voordelige groeipotentie doen veronderstellen. Graydon publiceert de index tot op provinciaal niveau, maar deze kan, samen met de deelindexen op basis van commerciële afspraken ook geleverd worden tot op postcodeniveau én rekening houden met andere parameters zoals sector, rechtsvorm, Onder meer verschillende gemeentebesturen en belangengroepen maken hiervan gebruik om het economisch weefsel binnen hun gemeente of sector van nabij te volgen. Omdat Graydon Belgium nv met deze index een grootst mogelijke nauwkeurigheid nastreeft, rekening houdend met het feit dat gegevens met betrekking tot de oprichting en stopzetting van ondernemingen in belangrijke mate steevast met enkele dagen vertraging worden verkregen (dit in tegenstelling tot hun gegevens met betrekking tot faillissementen die de dag zelf rechtstreeks vanop de rechtbanken wordt verzameld), opteert Graydon ervoor de index systematisch met één à twee maand vertraging te berekenen. Deze publicatie bevat dus waarnemingen tot en met eind februari. 40 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

41 De Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen en Stopzetting (GINOO-S) Voor het tweede jaar op rij publiceren UNIZO en Graydon Belgium NV de GINOO-S index in de Startersatlas Met de Index GINOO-S tonen we aan in welke mate een vastgestelde aangroei van het aantal startende ondernemingen die van stopgezette ondernemingen overstijgt of omgekeerd indien de aangroei van de stopzettingen hoger ligt dan de aangroei van de starters. In nevenstaande kader vindt u meer uitleg bij de Index. Deze uitleg helpt bij de analyse van de grafieken hieronder Sinds het begin van 2010 kende de index opnieuw een beperkte, maar positieve evolutie. Inderdaad; enerzijds was er de positieve trend voor wat betreft het aantal starters, maar anderzijds werden we geconfronteerd met het steeds hoger aantal stopzettingen en debacles dat maand na maand werd genoteerd. Zo werd 2010 uiteindelijk afgesloten met een nieuw dieptepunt, waarna in januari 2011 een korte opflakkering volgde die dan op haar beurt in februari werd ge- GINOO-S Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen versus alle stopzettingen In 2008, het jaar dat de economische crisis doorbrak, stelden we vanaf de maand mei een opvallende vertraging vast bij het aantal opgerichte ondernemingen. Deze vaststelling in combinatie met niet alleen de voortdurende, nieuwe pieken in de faillissementscijfers maar ook met de vele stopzettingen zonder faillissement, komt zeer goed tot uiting in onderstaande grafiek, waarin we constateren dat de GINOO-S op federaal niveau reeds vanaf april 2008 onder het ijkpunt van de indexwaarde zakte. Vanaf midden 2009 werd een eerste remonte ingezet, maar die kon niet worden aangehouden, wat resulteerde in een absoluut dieptepunt in januari Nooit had de index zo diep gestaan. En dat zou ook niet meer gebeuren tot en met januari jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb FEDERAAL VLAAMS GEWEST BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST WAALS GEWEST Bron: in samenwerking met UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 41

42 volgd door een nieuwe, nog diepere daling. Het deed ons vorig jaar besluiten dat de crisis stilaan op zijn einde liep, maar dat de gevolgen ervan nog steeds merkbaar waren leek aanvankelijk die trend te bevestigen met weinig of geen schommelingen van de index. Met andere woorden, het aantal starters en het aantal stopzettingen bleven op hetzelfde niveau als de maanden voordien en hielden dit niveau constant aan. In het najaar van 2011 kwam daar echter een verandering in. Door de opflakkerende crisis ging het aantal faillissementen opnieuw de hoogte in wat begin 2012 resulteerde in een absoluut dieptepunt van de GINOO-S index. Voor het eerst sinds het bestaan van de index (2007), zakte deze onder het ijkpunt van 70. GINOO-S Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen versus alle stopzettingen jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb Het feit dat het volume stopzettingen sneller stijgt dan het volume oprichtingen, waardoor beide absolute getallen snel naar elkaar toegroeien doet vrezen dat we mettertijd in een situatie terechtkomen waar meer bedrijven worden stopgezet dan opgericht. Als we de tendensen van de gewesten bekijken, stellen we vast dat het Vlaamse Gewest steeds rond het federale niveau schommelt. Voor Wallonië stellen we echter een opmerkelijke verandering vast. Daar waar de Waalse index zich tot midden 2011 steeds onder de federale en Vlaamse index bevond, stelden we vanaf maart 2011 een duidelijke heropleving vast van de Waalse index wat er voor zorgde dat Wallonië vanaf juli 2011 boven de federale en Vlaamse index uitsteeg. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest daarentegen doet het veel minder goed dan het federaal gemiddelde, wat erop wijst dat het aantal stopzettingen in Brussel de afgelopen 2 jaar gevaarlijk dicht in de buurt van het aantal opgerichte ondernemingen komt. Meer nog, voor het eerst sinds het bestaan van de index (2007), zakte de index van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest begin 2012 onder het ijkpunt van West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Brussel Hoofdstad Bron: in samenwerking met Bij een analyse van de GINOO-S op provinciaal niveau stellen we voor Vlaanderen vast dat Limburg en West-Vlaanderen opnieuw ver boven het federale niveau blijven. Daar waar de GINOO- S op federaal niveau vanaf april 2008 onder de indexwaarde zakte, gebeurde dat voor de twee 42 UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon

43 vermelde provincies pas op het einde van Tot dan overtrof de aanwas van de starters in Limburg en West-Vlaanderen nog steeds de evolutie van de stopzettingen in die provincies. Ten opzichte van vorig jaar verandert er op provinciaal niveau zeer weinig, alleen maakt de grafiek nog duidelijker dat de toestand van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zorgwekkend achteruit gaat. Vorig jaar eindigde Brussel nog op het niveau van Oost-Vlaanderen en nog een eind boven dat van Antwerpen. Eind 2011 stellen we vast dat Brussel helemaal is weggezakt tot net boven of onder het niveau van Antwerpen. Voor Antwerpen, nog steeds de provincie met het hoogste aantal starters, geldt net als vorig jaar dat het aantal faillissementen en vooral de andere stopzettingen relatief hoger blijven liggen dan elders GINOO-S Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen versus alle stopzettingen jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb In tegenstelling tot de sterk dalende Brusselse en de stagnerende Vlaamse tendens, stelden we in de eerste grafiek, ondanks de heropflakkering van de economische crisis, een duidelijke stijgende trend vast voor Wallonië. Dat is vooral te danken aan de provincies Waals-Brabant en Luxemburg die ver boven de andere Belgische provincies uittorenen. Meer zelfs, midden 2011 leek het er zelfs op dat beide provincies richting het ijkpunt 100 evolueerden, iets waar geen enkele provincie sinds begin 2009 nog in geslaagd was. In het najaar werd die trend, mede door de sluimerende crisis, omgebogen en slaagde men 50 Brussel Hoofdstad Waals-Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg er niet in om boven het ijkpunt uit te stijgen. Ook Namen en Henegouwen kenden het afgelopen jaar een lichte stijging van de index wat er voor zorgt dat Henegouwen is opgeklommen naar het niveau van Brussel. Enkel de provincie Luik volgt de stijgende Waalse tendens niet en bevindt zich rond het Vlaamse en federale gemiddelde. Bron: in samenwerking met Tenslotte stellen we vast dat Henegouwen aan Waalse zijde het veel slechter doet dan de andere provincies en, net zoals Antwerpen aan Vlaamse zijde, ook ruim onder het federale niveau zakt. UNIZO STARTERSATLAS 2012 met medewerking van Graydon 43

44