Juni market monitor. Focus op ICT - prestaties en vooruitzichten

Transcriptie

1 Juni 2018 market monitor Focus op ICT - prestaties en vooruitzichten

2 Disclaimer Dit rapport wordt louter ter informatie verstrekt en is niet bedoeld als enige aanbeveling of advies aan de lezer(s) met betrekking tot een specifieke transactie, investering of strategie. Lezers zijn zelf verantwoordelijk voor het nemen van commerciële en andere beslissingen omtrent de verstrekte informatie. Hoewel Atradius al het noodzakelijke heeft gedaan om te verzekeren dat de informatie in dit rapport verkregen is van betrouwbare bronnen, kan Atradius niet verantwoordelijk gesteld worden voor fouten of omissies, of voor de resultaten verkregen door gebruik van deze informatie. Alle informatie in dit rapport wordt gegeven zoals ze is, zonder garantie op volledigheid, accuraatheid, tijdsgebondenheid, of op de resultaten verkregen door gebruik van het rapport, en zonder garantie van enige soort, uitdrukkelijk of geïmpliceerd. In geen geval zal Atradius, haar gerelateerde partners of corporaties, of de partners, agenten of werknemers hiervan verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor enige genomen beslissing of actie die zij zouden nemen op basis van de in dit rapport verstrekte informatie om het even welke schade het betreft, zelfs wanneer vooraf geïnformeerd over de mogelijke negatieve gevolgen. Copyright Atradius N.V. 2018

3 In deze uitgave Inleiding Grote verschuivingen in de sector...4 INHOUDSOPGAVE Volledige rapporten China Amerikaanse strafheffingen zouden grote gevolgen kunnen hebben op korte termijn...5 Duitsland Grote concurrentie en prijsdruk...7 Japan Verdere groei van de verkoop verwacht de komende jaren...9 Verenigd Koninkrijk Onzekerheid dreigt over de ICT-markt na de brexit Verenigde Staten Marges blijven onder druk ondanks groei in verkopen Marktprestaties in een flits Australië Frankrijk India Italië Nederland Zuid-Korea Verenigde Arabische Emiraten Overzichtstabel Overzicht van de prestaties per sector en per land Sectorprestaties Veranderingen sinds april UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL Op de volgende pagina s geven we aan de hand van de volgende weersymbolen de algemene economische vooruitzichten per sector weer: Uitstekend Het kredietrisico in de sector is laag / de bedrijfsprestaties in de sector zijn sterk ten opzichte van de trend op lange termijn Matig Het kredietrisico in de sector is relatief hoog / de bedrijfsprestaties in de sector liggen onder de trend op lange termijn Goed Het kredietrisico in de sector is gunstig / de bedrijfsprestaties in de sector liggen boven de trend op lange termijn Slecht Het kredietrisico in de sector is hoog / de bedrijfsprestaties in de sector zijn zwak ten opzichte van de trend op lange termijn Redelijk Het kredietrisico in de sector is gemiddeld / de bedrijfsprestaties in de sector zijn stabiel 3

4 INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES OVERZICHTSTABEL SECTORPRESTATIES Grote verschuivingen in de sector De internationale ICT-markt blijft groeien; verwacht wordt dat in 2018 en 2019 de verkoop van producten en diensten in de informatietechnologie en telecommunicatie met ruim 3% per jaar toeneemt. Men verwacht dat bedrijfssoftware en IT sterk zullen groeien, terwijl communicatiediensten voor het merendeel van de uitgaven blijft zorgen. Er dreigt wel enige onzekerheid, wegens de mogelijk negatieve gevolgen van de brexit, rentestijgingen, wisselkoersschommelingen en internationale handelsgeschillen. Ondanks deze onzekerheden zullen bedrijven echter in ICT blijven investeren, omwille van een verwachte omzetgroei. Hun uitgavenpatronen zullen wel veranderen. Projecten op het vlak van digitaal zakendoen, block chain, Internet of Things en de evolutie van big data naar algoritmen, machineleren en artificiële intelligentie zullen de belangrijkste groeifactoren blijven. Nieuwe technologieën en veranderende marktomstandigheden brengen grote verschuivingen teweeg in de ICT-sector. ICT-bedrijven komen onder steeds grotere druk te staan om hun marktintroductie te versnellen en om ervoor te zorgen dat hun aanbod het beste in zijn klasse is en gebruik maakt van nieuwe technologieën - op een markt die doorgaans wordt gekenmerkt door een zware concurrentie en prijsdruk. Hierdoor zullen ICT-bedrijven die zich niet weten aan te passen, meer kans lopen op falen. Als ze willen overleven, moeten veel ICT-bedrijven kiezen tussen het groot zien of nicheproducten maken; veel ICT-bedrijven zullen dan ook hun krachten bundelen tot hun wederzijdse voordeel - op gebieden waarin ze niet rechtstreeks concurreren. Een andere strategie voor ICT-bedrijven in 2018 en 2019 zijn fusies, overnames en afstotingen, die een snelle manier kunnen zijn om concurrentie binnen en buiten de sector af te weren. ICT-bedrijven met een zware schuldenlast kunnen echter met uitdagingen te maken krijgen bij het financieren van fusies en overnames of andere strategische investeringen. 4

5 China Amerikaanse strafheffingen zouden grote gevolgen kunnen hebben op korte termijn Groei van de binnenlandse verkoop neemt af Betalingsachterstanden nemen naar verwachting toe in 2018 INHOUDSOPGAVE Overzicht Beoordeling kredietrisico Trend in wanbetaling over de afgelopen 6 maanden verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering UITGEBREIDE RAPPORTEN Ontwikkeling van wanbetaling in de komende 6 maanden Trend in insolventies over de afgelopen 6 maanden Ontwikkeling van insolventies in de komende 6 maanden MARKTPRESTATIES Financieringscondities Afhankelijkheid van bankfinanciering Algehele schuldenlast van de sector Bereidheid van banken om krediet te verlenen aan de sector Bedrijfsklimaat Winstmarges: algemene trend over de afgelopen 12 maanden Situatie algemene vraag (verkoop) zeer hoog hoog gemiddeld laag zeer laag verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL In 2017 groeide de Chinese ICT-sector opnieuw r dan het bbp, dankzij technologische innovaties zoals cloud computing, big data, Internet of Things, artificiële intelligentie en vooruitgang op het vlak van productie. Volgens het Ministerie van Industrie en Informatietechnologie (MIIT) bedroeg de totale output van de sector in 2017 meer dan CNY 18 biljoen (2016: CNY 16,96 biljoen). Hoewel de ICT-output een groei van 9,1% liet optekenen, was die toch lager dan in 2015 (+10,4%) en 2016 (+10,0%). Ondanks deze nog altijd groei kampte de sector in 2017 met een uitdagend economisch klimaat, dat naar verwachting ook in 2018 aanhoudt. De binnenlandse vraag naar pc s kromp als gevolg van de hogere prijzen, te wijten aan een wereldwijd tekort aan onderdelen sinds het einde van De vraag naar consumentendesktops daalde eveneens, terwijl de grotere marktpenetratie en het gebrek aan belangrijke updates/nieuwe producten een negatieve invloed had op de vraag naar smartphones. De concurrentie voor ICT-producenten wordt zwaarder en er zijn steeds meer grote uitdagingen. Het overaanbod in sommige deelsectoren zoals panelen, printplaten en lithiumbatterijen heeft tot prijsoorlogen geleid. Tegelijk tasten de stijgende loonkosten het Chinese kostenvoordeel aan, vooral ten opzichte van concurrenten uit Zuidoost-Azië. In april 2018 legde de Amerikaanse overheid een verbod aan Amerikaanse bedrijven op om onderdelen te verkopen aan ZTE, een Chinese producent van gsm s en telecommunicatieapparatuur (Washington beschuldigde ZTE ervan de Amerikaanse sancties te hebben overtreden door illegaal Amerikaanse technologie naar Iran en Noord-Korea te hebben verscheept). Amerikaanse 5

6 INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES OVERZICHTSTABEL SECTORPRESTATIES China: ICT f 2019f Bbp-groei (%) 6,9 6,4 6,0 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 15,1 6,6 6,1 de afgelopen 3 jaar (%) 8,1 de afgelopen 5 jaar (%) 2,5 Exportgerichtheid Concurrentie bedrijven leveren een groot deel van de onderdelen die in de apparatuur van ZTE worden gebruikt, en als gevolg heeft ZTE tijdelijk haar activiteiten stopgezet. Bovendien heeft de Amerikaanse administratie overwogen 25% strafheffingen op te leggen aan Chinese telecomartikelen en smartphone-onderdelen, waaronder schermen en printplaten, wat grote gevolgen zou kunnen hebben voor de omzetgroei van fabrikanten van telecomapparatuur. Dit gezegd zijnde, stelde de Amerikaanse president Trump eind mei dat zijn regering het embargo op ZTE zou opheffen indien de onderneming bepaalde voorwaarden zou aanvaarden, terwijl gesprekken om de algemene handelsgeschillen tussen Amerika en China op te lossen gaande zijn. Chinese ICT-sector Sterke Punten gemiddeld hoog Bronnen: IHS, Atradius Het 13de Vijfjarenplan ( ) zal de binnenlandse productiecapaciteit voor halfgeleiders verstevigen. De overheid steunt de productie van geavanceerde ICT-producten Enorme binnenlandse markt die groeit naarmate het land zich verder ontwikkelt Hoewel het opleggen van Amerikaanse invoerheffingen de Chinese ICT-sector op korte termijn zou kunnen vertragen, zou de impact op lange termijn worden beperkt door het feit dat Chinese ICT-producenten zich steeds meer richten op opkomende technologieën zoals artificiële intelligentie (AI), 5G en het Internet of Things om hun omzet te doen groeien, ten koste van traditionele telecomapparatuur. Ook ICT-distributeurs en -detailhandelaren kampen met grote uitdagingen en risico s. De meeste kleine spelers in dit segment zijn ICT-distributeurs met slechts een of twee merken; aangezien de ICT-markt snel verandert, staan dergelijke bedrijven bloot aan grote risico s, omwille van hun geconcentreerde productassortimenten. Een ander risico is het grotere morele risico tijdens een baisse, doordat sommige spelers voor eenmalige deals kunnen kiezen om veel geld te verdienen en daarna uit de sector te stappen. Transparantie blijft een van de grootste uitdagingen in de Chinese ICT-sector; de eigenaar(s) en groepsstructuur van bedrijven zijn immers niet altijd duidelijk en er zijn vaak verschillende financiële cijfers. Kruisgaranties worden alom gebruikt bij bankleningen aan ICT-handelaren. Dit betekent dat liquiditeitsproblemen van één bedrijf gevolgen kunnen hebben voor andere bedrijven. Betalingen in de ICT-sector gebeuren na gemiddeld 30 à 60 dagen. Gezien het moeilijkere marktklimaat verwacht men in 2018 een toename van het aantal betalingsachterstanden. Voorlopig wordt echter geen toename van het aantal insolventies verwacht. Ons acceptatiebeleid blijft over het algemeen open, maar we volgen het verloop van het handelsgeschil met de VS en het Amerikaanse verbod in verband met ZTE en mogelijk ook andere bedrijven op de voet. We zijn vooral voorzichtig wat kleine ICT-distributeurs, systeemintegreerders en online retailers betreft. In die segmenten is de concurrentie immers groot en is de financiële toestand van bedrijven vaak zwakker. Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel Steeds meer intellectuele eigendomsrechten en octrooien in de hele IT-waardeketen Zwakke Punten Erosie van de Chinese kostenvoordelen op sommige vlakken, waarbij grote productievolumes worden verhuisd De groep eerste kopers wordt kleiner Veel piraterij, problemen in verband met cyberveiligheid, zware concurrentie en regelgevende onzekerheid 6

7 Duitsland Grote concurrentie en prijsdruk Betalingen gebeuren na gemiddeld 30 à 60 dagen Sector getroffen door toenemend aantal insolventies en fraudeproblemen INHOUDSOPGAVE Overzicht Beoordeling kredietrisico Trend in wanbetaling over de afgelopen 6 maanden Ontwikkeling van wanbetaling in de komende 6 maanden Trend in insolventies over de afgelopen 6 maanden Ontwikkeling van insolventies in de komende 6 maanden verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES Financieringscondities Afhankelijkheid van bankfinanciering Algehele schuldenlast van de sector Bereidheid van banken om krediet te verlenen aan de sector Bedrijfsklimaat Winstmarges: algemene trend over de afgelopen 12 maanden Situatie algemene vraag (verkoop) zeer hoog hoog gemiddeld laag zeer laag verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL ICT speelt een cruciale rol in de Duitse economie; de sector telt ruim één miljoen werknemers en genereerde de laatste 5 jaar nieuwe banen. De Duitse ICT-markt wordt gedomineerd door enkele grote groepen, maar wordt gekenmerkt door een groot aantal middelgrote bedrijven. Volgens de Duitse Federale Vereniging voor Informatietechnologie, Telecommunicatie en Nieuwe Media (BITKOM) steeg de totale verkoop van ICT in 2017 met 2,2% tot 151,8 miljard euro. Deze trend zal naar verwachting aanhouden in 2018, met een verwachte groei van 1,9%. Hoewel verwacht wordt dat de omzet van de telecommunicatiesegmenten dit jaar met slechts 0,4% groeit, na een afvlakking in 2017, zou de verkoop (IT-hardware, -software en ) met 3,1% moeten stijgen. Binnen dit segment vormt de softwareverkoop (+6,3%) naar verwachting de grootste groeifactor, net als in de voorbije jaren. Hoewel de verkoop blijft groeien, werken de meeste ICT-bedrijven nog altijd met zeer krappe marges, als gevolg van de zware concurrentie in alle deelsectoren, terwijl de eigenvermogenspositie lager dan gemiddeld is. Als gevolg van de grote concurrentie en prijserosie duurde de consolidatietrend voort. Tenzij ze sterk staan in nicheproducten, zijn - en zullen - kleine bedrijven de grote verliezers in dit keiharde klimaat zijn. Betalingen in de ICT-sector gebeuren na gemiddeld 30 à 60 dagen. Wegens de moeilijkere marktomstandigheden (bijvoorbeeld prijsoorlogen) verwacht men dat het aantal betalingsachterstanden en insolventies in 2018 zal stijgen (in 2017 gingen er 1,5% meer ICT-bedrijven failliet). Dit gaat in tegen de heersende trend, aangezien het aantal insolventies onder Duitse bedrijven in 2017 met 6,6% daalde en in 2018 naar verwachting verder zal dalen met ongeveer 6%. 7

8 INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES OVERZICHTSTABEL SECTORPRESTATIES Duitsland: ICT Als gevolg van de snel veranderende technologie in deze sector en de krappe marges, is de groot- en kleinhandel in elektronica bijzonder gevoelig voor fraude. Verscheidene ICT-bedrijven zoals distributeurs van tablets en mobiele telefoons raakten (soms onbedoeld) betrokken bij MTIC-fraudegevallen (missing trader intra-community, waarbij misbruik wordt gemaakt van de btw-regels, die stellen dat grensoverschrijdende transacties tussen EU-lidstaten vrijgesteld zijn van btw). We staan hier bijzonder voorzichtig tegenover; zelfs aan onschuldige bedrijven die in een zogenaamde btw-carrousel worden meegesleept, kunnen hoge btw-heffingen worden opgelegd, met als gevolg liquiditeitsproblemen, de bevriezing van rekeningen door belastingdiensten en het negatieve effect van een misgelopen verkoop aan klanten die weigerachtig staan tegenover vervolgde verkopers. Duitse ICT-sector f 2019f Bbp-groei (%) 2,5 2,3 1,8 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 4,2 3,9 3,4 de afgelopen 3 jaar (%) 3,0 de afgelopen 5 jaar (%) 3,3 Exportgerichtheid Concurrentie gemiddeld zeer hoog Bronnen: IHS, Atradius Over het algemeen hanteren we een neutraal tot voorzichtig acceptatiebeleid voor de ICT-sector, omwille van de bovenvermelde problemen en het feit dat het aantal kredietverzekeringsclaims de laatste paar maanden is gestegen. Aangezien ICT een zeer snelle en innovatieve sector met een grote prijserosie en concurrentie is, vragen we elk bedrijf dat we accepteren om uitgebreide informatie (bijvoorbeeld tussentijdse cijfers, cashbudgetten, overzicht van kredietlijnen, enz.). Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel Sterke Punten Snelle productinnovatie zorgt voor nieuwe vraag van klanten Bijkomende diensten (volledige pakketten) leiden vaak tot positieve aankoopbeslissingen en het behoud van klanten Zwakke Punten Grote innovatiedruk/investeringen moeten worden gefinancierd Door de toenemende onderlinge verwisselbaarheid van producten kunnen bedrijven zich moeilijk onderscheiden van hun concurrenten Zware concurrentie en hoge prijsdruk zorgen voor krappe marges 8

9 Japan Verkoop groeit naar verwachting verder de komende jaren Betalingen gebeuren na gemiddeld 90 à 120 dagen Laag aantal late betalingen INHOUDSOPGAVE Overzicht Beoordeling kredietrisico Trend in wanbetaling over de afgelopen 6 maanden Ontwikkeling van wanbetaling in de komende 6 maanden Trend in insolventies over de afgelopen 6 maanden Ontwikkeling van insolventies in de komende 6 maanden verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES Financieringscondities Afhankelijkheid van bankfinanciering Algehele schuldenlast van de sector Bereidheid van banken om krediet te verlenen aan de sector Bedrijfsklimaat Winstmarges: algemene trend over de afgelopen 12 maanden Situatie algemene vraag (verkoop) zeer hoog hoog gemiddeld laag zeer laag verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL De Japanse ICT-sector heeft een positie en staat wereldwijd bekend voor zijn uitmuntendheid en innovatie. Japan is s werelds op twee na grootste ICT-markt, na China en de VS; bekende bedrijven zoals Hitachi, Sony, Panasonic, Fujitsu en NEC hebben een groot deel van de markt in handen. De markt zal solide blijven, dankzij de koopkracht van binnenlandse klanten en de geavanceerdheid van bedrijven. Voor 2019 en 2020 wordt een boost verwacht, dan maakt het land zich op voor de Olympische Zomerspelen van 2020 in Tokyo. De verkoop van computerhardware zou goed zijn voor JPY 2,45 biljoen (EUR 18,6 miljard) in 2018 en tot JPY 2,54 biljoen (EUR 19,3 miljard) stijgen in 2021, dankzij een samengesteld jaarlijks groeipercentage (CAGR) van 1,2%. Dit is vooral het gevolg van een zwakke pc-markt met langere vervangcycli en de druk op de verkoop van tablets en goedkope notebooks omwille van het gebruik van smartphones. De verkoop van software zou goed zijn voor JPY 3,83 biljoen (EUR 29,1 miljard) in 2018 en tot JPY 4,31 biljoen (EUR 32,8 miljard) stijgen in 2021, dankzij een samengesteld jaarlijks groeipercentage (CAGR) van 4%. Investeringen in gegevensanalyses, cyberveiligheid en cloud-oplossingen zijn een groeikans voor softwareverkopers. De verkoop van IT zou goed zijn voor JPY 18,28 biljoen (EUR 139,2 miljard) in 2018 en tot JPY 20,64 biljoen (EUR 157,2 miljard) stijgen in 2021, dankzij een CAGR van 4,1%, te danken aan de hogere uitgaven in 2019 en 2020 in de aanloop naar de Olympische Spelen in Tokyo en de toegenomen ICT-investeringen van Japanse bedrijven. Japanse ICT-bedrijven krijgen gemakkelijk leningen doordat banken bereid zijn om leningen toe te staan en omdat de rente zeer laag is. De huidige regering steunt bankleningen, zodat banken onder druk staan om zelfs aan zwakke bedrijven te lenen. Een hoge schuldenlast is dan ook normaal in Japan. 9

10 INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES OVERZICHTSTABEL SECTORPRESTATIES Japan: ICT Betalingen in de ICT-sector gebeuren na gemiddeld 90 à 120 dagen. Omdat de Japanse bedrijfscultuur directe betalingen promoot, zijn er weinig late betalingen. Het aantal insolventies in de ICT-sector is laag en blijft in 2018 naar verwachting stabiel. Japanse ICT-sector Sterke Punten Zwakke Punten f 2019f Bbp-groei (%) 1,7 1,5 0,9 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 0,7 1,5 1,0 de afgelopen 3 jaar (%) 0,6 de afgelopen 5 jaar (%) 1,0 Exportgerichtheid Concurrentie zeer hoog zeer hoog Bronnen: IHS, Atradius Hoog innovatieniveau in de hele sector Financiële veerkracht van de meeste ICT-bedrijven Sterk afhankelijk van export en gevoelig voor wisselkoersvolatiliteit Zware concurrentie, vooral in het segment ICT-retail Voor deze sector hanteren we een open acceptatiebeleid, gelet op de stabiele groei en positieve vooruitzichten, laag aantal insolventies en goede betalingservaring, en het feit dat de markt door grote bedrijven en binnenlandse bedrijven wordt gedomineerd. Het financiële profiel van ICT-producenten en -dienstverleners is zeer goed; de meeste bedrijven genereren een grote omzet en winst, naast een balans. Hoewel de ICT-groothandel en -detailhandel een zeer competitieve markt is met over het algemeen krappe winstmarges, waren er tot dusver maar weinig kredietverzekeringsclaims. Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel 10

11 Verenigd Koninkrijk Onzekerheid dreigt over de ICT-markt na de brexit Verkoop van IT-hardware loopt verder terug Betalingen gebeuren na gemiddeld 60 dagen INHOUDSOPGAVE Overzicht Beoordeling kredietrisico Trend in wanbetaling over de afgelopen 6 maanden Ontwikkeling van wanbetaling in de komende 6 maanden Trend in insolventies over de afgelopen 6 maanden Ontwikkeling van insolventies in de komende 6 maanden verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES Financieringscondities Afhankelijkheid van bankfinanciering Algehele schuldenlast van de sector Bereidheid van banken om krediet te verlenen aan de sector Bedrijfsklimaat Winstmarges: algemene trend over de afgelopen 12 maanden Situatie algemene vraag (verkoop) zeer hoog hoog gemiddeld laag zeer laag verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL In 2017 was de Britse ICT-sector ruim GBP 97 miljard waard, 30% meer dan in Maar de groeiende onzekerheid na de brexit-beslissing zorgde voor minder marktexpansie. De vrees bestaat dat de brexit de groei nog meer zal schaden, met een tekort aan talent en een bredere vaardigheidskloof tot gevolg. In 2017 zette de vraag naar hardwareproducten de in 2014 ingezette daling verder; kopers gebruiken hun smartphone steeds vaker als enig apparaat, ten koste van de verkoop van pc s en laptops, terwijl technologische verbeteringen niet volstaan om een echte groei te genereren in dit segment. Tegelijkertijd blijven software- en datadiensten de belangrijkste groeifactoren voor ICT, samen met cloud computing en het Internet of Things. Datacentra, cloud computing en de verdere ontwikkeling van mobiele apps en nieuwe technologie (bijvoorbeeld draagbare technologie) zijn de domeinen die de sector de komende jaren een boost zullen geven was een recordjaar voor ICT-investeringen in het Verenigd Koninkrijk. Vooral Amazon, Apple en Google investeerden. In 2017 trokken Britse technologiebedrijven (waaronder ICT) meer durfkapitaal aan dan om het even welk ander Europees land, ondanks de dreigende onzekerheid als gevolg van de brexit-beslissing. Dat gezegd zijnde, is deze onzekerheid een van de redenen waarom Britse bedrijven nu minder bereid zijn om langlopende IT-projecten op te starten; de budgetten worden herzien, plannen worden uitgesteld en niet-essentiële upgrades worden opgeschoven. Dit had negatieve gevolgen voor de reeds lage marges van tal van ICT-bedrijven, vooral in het segment ICT-retail. Vorig jaar nam ook de druk op de marges toe door de waardevermindering van het Britse pond. Hierdoor daalde de koopkracht van veel ICT-bedrijven die in EUR/USD invoeren/kopen en in GBP verkopen. Dat gezegd zijnde, zou de ICT-sector op korte termijn voordeel moe 11

12 INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES OVERZICHTSTABEL SECTORPRESTATIES Verenigd Koninkrijk: ICT ten ondervinden van het herstel van de wisselkoers de voorbije maanden en de vrij stabiele economische vooruitzichten voor Gepaste indekkingsmechanismen kiezen is van vitaal belang voor bedrijven om hun risicoblootstelling te beperken. Betalingen in de Britse ICT-sector gebeuren na gemiddeld 60 dagen. Tot dusver was het betalingsgedrag goed en blijft het aantal late betalingen laag. Het aantal wanbetalingen is de voorbije twaalf maanden niet gestegen; deze positieve trend houdt naar verwachting aan. Het aantal ICT-insolventies is gemiddeld, voor 2018 wordt geen grote stijging verwacht. De concurrentie blijft echter groot en de marges van bedrijven blijven naar verwachting onder druk staan, met minimale toetredingsbarrières. Britse ICT-sector Sterke Punten f 2019f Bbp-groei (%) 1,8 1,7 1,7 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 3,6 3,1 3,4 de afgelopen 3 jaar (%) 5,8 de afgelopen 5 jaar (%) 3,9 Exportgerichtheid Concurrentie laag hoog Bronnen: IHS, Atradius Vraag vanuit de meeste sectoren blijft groot dankzij technologische ontwikkelingen Voorlopig blijft ons acceptatiebeleid voor de Britse ICT-sector open. Dat gezegd zijnde, gezien de huidige economische omstandigheden, richten we ons bij besprekingen met kopers op valuta-indekkingsmechanismen/-technieken om ervoor te zorgen dat ze voldoende ingedekt zijn. Veel bedrijven hadden de vorige jaren nog niet met een dergelijk risico te maken gekregen. We volgen ook ICT-leveranciers voor de sector van de financiële diensten op de voet. Dat is immers een belangrijke markt voor de verkoop van ICT in het Verenigd Koninkrijk. De potentiële verhuizing van financiële instellingen naar het Europese vasteland kan een sneeuwbaleffect hebben op ICT-leveranciers. Hoewel de Britse regering geprobeerd heeft om grote financiële instellingen gerust te stellen dat de sector beschermd zou zijn in het geval van een brexit-deal, valt het werkelijke resultaat nog te bezien. Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel Investeringen in datacentra / cloud computing nemen verder toe Over het algemeen aantrekkelijk voor investeerders Zwakke Punten Meer economische onzekerheid door brexit-beslissing Grote concurrentie en kleine marges Hardwareverkoop blijft teruglopen 12

13 Verenigde Staten Marges blijven onder druk staan, ondanks omzetgroei Aantal insolventies daalt naar verwachting niet in 2018 Mogelijke nadelige gevolgen van invoerheffingen INHOUDSOPGAVE Overzicht Beoordeling kredietrisico Trend in wanbetaling over de afgelopen 6 maanden Ontwikkeling van wanbetaling in de komende 6 maanden Trend in insolventies over de afgelopen 6 maanden Ontwikkeling van insolventies in de komende 6 maanden verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES Financieringscondities Afhankelijkheid van bankfinanciering Algehele schuldenlast van de sector Bereidheid van banken om krediet te verlenen aan de sector Bedrijfsklimaat Winstmarges: algemene trend over de afgelopen 12 maanden Situatie algemene vraag (verkoop) zeer hoog hoog gemiddeld laag zeer laag verbetering verbetering stabiel verslechtering verslechtering SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL Net als in 2016 profiteerde de Amerikaanse ICT-markt van een stabiele economische groei en een solide particuliere consumptie, die opnieuw te danken was aan de stijgende lonen, hogere werkgelegenheid en nog altijd lage energieprijzen. De voorbije jaren bedroegen de consumptie-uitgaven gemiddeld 3%; deze positieve trend zou zich in de nabije toekomst moeten voortzetten. Volgens de Consumer Technology Association (CTA) zouden de retailinkomsten van de Amerikaanse sector van de consumententechnologie in 2018 naar een recordhoogte van USD 351 miljard moeten stijgen, dankzij een groei van 3,9% in 2017 (CTA). De groei van het segment smartphones vertraagt naar verwachting enigszins, doordat producenten met een grotere prijsdruk te maken krijgen als gevolg van de aanhoudende prijsstijgingen voor belangrijke onderdelen. CTA verwacht dat de verkoop van geconnecteerde apparaten in 2018 zal stijgen tot 715 miljoen stuks, dankzij slimme speakers/thuistoepassingen, virtual reality (VR), drones en wearables. De consument blijft echter voorzichtig wat zijn discretionaire uitgaven betreft en is voortdurend op zoek naar de beste waar voor zijn geld. Ondanks de gezonde groeicijfers in veel ICT-segmenten, zorgt de zware concurrentie nog altijd voor strategieën met lage prijzen en krappe marges, zowel voor distributeurs als voor retailers. De concurrentie blijft fel en de marges blijven onder constante druk staan. Betere marges zullen waarschijnlijk komen van nieuwe productassortimenten of een groter omzetaandeel van diensten. De marges van fabrikanten hebben te lijden onder de reeds hoge marktpenetratie van volwassen productcategorieën en de daaruit voortvloeiende noodzaak voor innovatie, die hogere R&D-kosten met zich meebrengt. Veel ICT-bedrijven zijn nog altijd in hoge mate afhankelijk van bankleningen en externe financiering, waardoor hun balans veel schulden vertoont. De resulterende hoge rente kan ook grote gevolgen hebben voor de nettowinst en het vermogen om die schulden af te lossen. De spreiding van 13

14 INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES OVERZICHTSTABEL SECTORPRESTATIES VS: ICT vervaldata en het vermogen om tegen lagere rentevoeten te herfinancieren zal bepalend zijn voor eventuele risico s. Aangezien de meeste ICT-bedrijven zeer werkkapitaalintensief zijn, zullen verdere leningen of schulduitgiften waarschijnlijk nodig zijn. De betalingstermijn in de ICT-sector liggen doorgaans tussen de 30 en 90 dagen, maar in sommige gevallen kan dat zelfs oplopen tot 120 dagen. Als zich betalingsachterstanden voordoen, houden die doorgaans verband met geschillen rond productprijzen of andere kwesties, en niet met liquiditeitsproblemen. Fabrikanten bieden vaak prijsbescherming of kortingen op producten; zo trachten ze van hun voorraden af te raken om de snelle Amerikaanse ICT-sector Sterke Punten f 2019f Bbp-groei (%) 2,3 2,8 2,4 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 4,5 4,9 3,0 de afgelopen 3 jaar (%) 6,9 de afgelopen 5 jaar (%) 5,3 Exportgerichtheid Concurrentie gemiddeld hoog Bronnen: IHS, Atradius Verkoop van halfgeleiders blijft sterk, dankzij grote vraag naar geheugenchips Nieuwe apparaten worden algemeen aanvaard door de consument, vooral qua mobiliteit Trend naar meer cloud-toepassingen en -computing is gunstig voor softwarebedrijven technologische innovatie op de markt voor te blijven. Dit kan tot geschillen leiden en uiteindelijk tot een toename van het aantal wanbetalingen tot de problemen zijn opgelost. In 2018 daalt het aantal insolventies in de ICT-sector naar verwachting niet, gezien de nog altijd grote concurrentie, de overvloed aan starters en de steeds kortere productcycli. De impact van mogelijke invoerheffingen en een eventuele verslechtering van de handelsrelaties valt momenteel nog te bezien. Een eerste reeks invoerheffingen, opgelegd door de Amerikaanse overheid, liet doelbewust de meeste ICT-producten buiten beschouwing. Maar nadat China vergeldingsmaatregelen trof, is Washington op zoek naar bijkomende heffingen, die waarschijnlijk op smartphones, computers en televisietoestellen zullen slaan. Dat zal dan weer tot hogere eindprijzen leiden. Men verwacht dat Amerikaanse ICT-retailers tot op zekere hoogte een deel van de kosten kunnen opvangen; ook kunnen sommige ICT-bedrijven hun productie verhuizen van China naar andere landen en zo het prijskaartje voor Amerikaanse klanten beperken. Bedrijven met een ingewikkelde toeleveringsketen, vooral die bedrijven actief in high-tech sectoren, kunnen de verrekening van hun interne kosten onder dochterondernemingen aanpassen om zo minder invoerheffingen te moeten betalen. De toeleveringsketen voor ICT zouden hier echter wel onder lijden, aangezien ICT-producten die in China worden geassembleerd en naar de VS worden geëxporteerd, sterk afhankelijk zijn van de invoer van Amerikaanse onderdelen (halfgeleiders, software en andere producten). Er is dus een negatieve impact op de toelevering van onderdelen mogelijk, maar ook op de Amerikaanse eindconsument (hogere verkoopprijzen) indien de handelsrelaties tussen de VS en China zouden verslechteren. Ondanks de onzekerheid rond invoerheffingen blijft onze onderliggende acceptatiestrategie voorzichtig open. De nadruk ligt vooral op gunstige deelsectoren zoals smartphones, tablets en gezondheidstechnologie, naast andere opkomende technologieën, terwijl we wegblijven van ongunstige of krimpende deelsectoren zoals pc s. Bij het analyseren van kopers is de transparantie van hun producten en levenscycli - met inbegrip van een inzicht in terugkoopacties voor oude of verouderde producten - van cruciaal belang. Gezien de korte levenscycli en snel verouderende technologie, is het belangrijk dat we weten welke eindmarkten en deelsectoren worden beleverd. Steeds meer nadruk op cyberveiligheid Vraag naar desktop-pc s blijft zwak Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren Zwakke Punten Felle concurrentie met prijsdruk en krappe marges tot gevolg Korte levenscycli van producten en kapitaalintensieve sector IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel Grote afhankelijkheid van bankleningen of financiering door verkopers 14

15 Marktprestaties in een flits Australië In 2018 en 2019 verwacht men een verdere groei van de Australische ICT-markt. Zowel de regionale als federale overheden blijven belangrijke investeerders in IT-projecten, gepaard gaande met ICT-uitgaven voor bedrijven en consumenten, allebei gedreven door economische groei en technologische ontwikkelingen. De markt is zeer competitief wat de segmenten distributie, retail en systeemintegratie betreft. Maar ICT is over het algemeen een rendabel segment met stabiele marges. Wat de deelsectoren betreft, zijn de ICT-retailmarges kleiner dan de marges van systeemintegreerders met een toegevoegde waarde. Veel ICT-bedrijven torsen een zware schuldenlast, ofwel via debiteurenfinanciering om hun werkkapitaal te beheren ofwel via termijnleningen. Banken zijn bereid om leningen toe te staan aan de sector. Een gezonde cashflow is belangrijk voor ICT-bedrijven; veel bedrijven vergroten hun marges door facturen snel te betalen. Een goede financiering van het werkkapitaal is dan ook vrij belangrijk. Over het algemeen gebeuren betalingen in de ICT-sector 30 à 60 dagen na de factuurdatum of 30 à 45 dagen einde maand. De voorbije twee jaar was het betalingsgedrag goed en het aantal insolventies laag. Voor 2018 worden geen grote veranderingen verwacht. Ons acceptatiebeleid blijft over het algemeen open voor alle ICT-deelsectoren. Het segment IT-producenten en doet het over het algemeen goed, met rendabele bedrijven, terwijl veel bedrijven in het segment telecommunicatie financieel sterk staan. In tegenstelling tot deze segmenten staan we voorzichtiger tegenover ICT-retailers. Deze deelsector is immers verantwoordelijk voor de meeste kredietverzekeringsclaims in de sector. Australië: ICT f 2019f Bbp-groei (%) 2,3 2,7 2,6 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 2,1 4,1 4,3 de afgelopen 3 jaar (%) 5,0 de afgelopen 5 jaar (%) 4,5 Exportgerichtheid Concurrentie zeer laag hoog Bronnen: IHS, Atradius Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL Voor een hogere dekking maken we doorgaans gebruik van het Personal Property Security Register of andere risicobeperkende maatregelen, waaronder een Director s Guarantee, indien nodig. 15

16 INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES OVERZICHTSTABEL SECTORPRESTATIES Frankrijk Volgens het onderzoeksinstituut GfK kromp het volume van de Franse gsm-markt in 2017 met 5,2%; de verkoop steeg echter met 2,5% tot EUR 8,3 miljard, dankzij de hogere prijzen (groter marktaandeel van duurdere smartphones). In 2018 blijft de Franse markt voor IT-hardware onder druk staan, na een omzetdaling met 4% tot EUR 5,2 miljard in De verkoop van tablets en pc s heeft zwaar te lijden onder de concurrentie van andere apparaten zoals smartphones, een hoog uitrustingspercentage, lange vervangcycli en druk op de prijzen vanwege een tekort aan bepaalde elektronische onderdelen. Volgens Syntec/IDC groeide de sector van de IT-software en in 2017 met 3,4% tot EUR 53,7 miljard, dankzij het grotere aantal bedrijfsprojecten rond digitale transformatie, de opwaartse trend van IT-externalisering en de groei van cloud computing. In 2018 zullen IT een belangrijke groeifactor blijven, met een verwachte omzetgroei van 3,6% in De omzet in verband met technologieën voor SMAC (Social, Mobile & Analytics in the Cloud) en SaaS (Software as a Service) blijft naar verwachting sterk stijgen. Als gevolg van de verschuivende marktomstandigheden moeten veel ICT-bedrijven hun businessmodel aanpassen. Groothandelaren proberen zich steeds minder bezig te houden met de zuivere verkoop van hardware en in de plaats daarvan producten en IT met een toegevoegde waarde aan te bieden om zo hun rentabiliteit te verbeteren; dat levert immers meer inkomsten en grotere marges op. Dergelijke inspanningen zijn echter niet gemakkelijk en vergen hoogopgeleid management en werknemers. Betalingen in de Franse ICT-sector gebeuren na gemiddeld 60 dagen. We verwachten dat het aantal betalingsachterstanden en insolventies de komende maanden laag en over het algemeen stabiel zal blijven. Dat gezegd zijnde blijft ons acceptatiebeleid voor het ICT-segment doorgaans neutraal; plotselinge faillissementen zijn immers niet uit te sluiten, gezien het snel veranderende en zeer competitieve marktklimaat met zijn prijsdruk. Frankrijk: ICT f 2019f Bbp-groei (%) 2,0 2,1 1,9 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 5,0 3,7 3,4 de afgelopen 3 jaar (%) 3,5 de afgelopen 5 jaar (%) 2,8 Exportgerichtheid Concurrentie laag hoog Bronnen: IHS, Atradius Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel Vooral kleine ICT-bedrijven met een niet-flexibele kostenstructuur en een geconcentreerde klanten- of leveranciersportefeuille kunnen het moeilijk krijgen, terwijl veel groothandelaren van IT-hardware met structureel krappe marges en een laag eigen vermogen kampen. 16

17 India ITES-bedrijven (IT & IT Enabled Services) waren een van de belangrijkste drijvende krachten achter de economische groei van India, goed voor ongeveer 8% van het Indiase bbp in IT vertegenwoordigt meer dan 45% van de totale dienstenexport van het land. In 2018 zou de ICT-sector met 9,1% moeten groeien. Vergeleken met buitenlandse ICT-markten blijft India koploper op het vlak van groei. De belangrijkste groeifactoren zijn de betere economische indicatoren, het stijgende beschikbaar inkomen, de penetratie op plattelandsmarkten, steden van tier 2 en 3, online en digitale marketing, de bloeiende e-commerce en overheidsinvesteringen in de sector. Maar ondanks een solide groei wordt de sector nog altijd gekenmerkt door zware concurrentie en goedkope import. Hierdoor komen vooral kleine IT-doorverkopers en -distributeurs onder druk te staan die met zeer krappe marges werken. Betalingen in de Indiase ICT-sector gebeuren na gemiddeld dagen. De invoering van een landelijke belasting op goederen en diensten (Goods & Services Tax, GST) in juli 2017 zorgde aanvankelijk voor enige dubbelzinnigheid in de fiscale structuur, met als gevolg vertragingen op het vlak van verkoop en facturatie. Maar hoewel administratieve uitdagingen voor tijdelijke cashflow-problemen zorgden, lag het aantal wanbetalingen en kredietverzekeringsclaims in het segment IT-distributie in 2017 lager dan in In 2018 verwachten we geen stijging van het aantal betalingsachterstanden en insolventies. We hanteren doorgaans een open acceptatiebeleid voor IT-producten en, aangezien deze deelsector veel grote (vooral beursgenoteerde) bedrijven telt die goede financiële cijfers kunnen voorleggen en aangezien de bedrijfsvooruitzichten gunstig blijven (India is een belangrijke bestemming voor outsourcing, goed voor een marktaandeel van ongeveer 55% wat de wereldwijde outsourcing van diensten betreft. India: ICT f 2019f Bbp-groei (%) 6,3 7,3 7,0 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 9,8 9,1 8,7 de afgelopen 3 jaar (%) 9,8 de afgelopen 5 jaar (%) 8,8 Exportgerichtheid Concurrentie gemiddeld zeer hoog Bronnen: IHS, Atradius Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL Voor het segment telecommunicatie hanteren we een neutraal acceptatiebeleid. Hoewel de penetratie van gsm s en het internetgebruik toeneemt, is de concurrentie groot en staan de prijzen onder druk; ook is er weinig tot geen productdifferentiatie. We staan ook neutraal tegenover het segment ICT-distributie en -detailhandel, dat veel kleine bedrijven telt (vooral eenmanszaken/partnerschappen) en wordt gekenmerkt door zware concurrentie en prijsdruk. Veel spelers hebben slechts een matig financieel risicoprofiel, dat wil zeggen een schaarse liquiditeit en krappe marges met een beperkte of geen toegevoegde waarde. 17

18 INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES OVERZICHTSTABEL SECTORPRESTATIES Italië Volgens de sectorvereniging Assinform groeide de Italiaanse ICT-markt in 2017 met 1,9% tot EUR 66,1 miljard; voor 2018 wordt opnieuw een groei van 1,8% verwacht. De segmenten met de grootste groei zijn IT, -hardware en e-commerce (in 2018 wordt een stijging met 26% verwacht tot EUR 29 miljard, tegenover EUR 23 miljard in 2017). In het business-to-business segment zijn de grote bedrijven goed voor ruim 60% van de totale binnenlandse IT-uitgaven, terwijl de vraag vanuit de overheidssector en de IT-koopkracht van bedrijven in het mkb beperkt blijft. In 2017 lieten de meeste ICT-segmenten stabiele marges optekenen. Wegens de vrij beperkte organische groeimogelijkheden en de marktaanpassing in het distributiesegment streven spelers naar expansie door middel van overnames en specialisatie (diensten op maat en met een toegevoegde waarde). Zowel de schuldenlast als de afhankelijkheid van bankleningen zijn groot in de Italiaanse ICT-sector. Betalingen in de ICT-sector gebeuren over het algemeen na circa 120 dagen, het betalingsgedrag was goed tot dusver en het aantal wanbetalingen is laag. Het aantal ICT-faillissementen is vrij laag, vergeleken met andere Italiaanse sectoren en blijft naar verwachting stabiel in Ons acceptatiebeleid blijft over het algemeen open voor alle ICT-segmenten, wegens de gunstige kredietrisico s, de algemene noodzaak voor Italiaanse bedrijven om meer uit te geven aan IT om de productiviteit op te drijven en wegens de groeiende vraag naar innovatie door middel van digitalisering, cyberveiligheid, big data, elektronische betalingen en cloud computing. Maar net als in 2017 moeten groothandelaren met een beperkte toegevoegde waarde en kleine spelers beter worden opgevolgd, omdat ze meer worden blootgesteld aan financiële problemen in verband met werkkapitaalvereisten, vooral wanneer ze afhankelijk zijn van grote klanten en de overheidssector. We handhaven ook een voorzichtigere aanpak ten overstaan van groothandelaren in diensten met een beperkte toegevoegde waarde en een zwakke kritieke massa en bedrijven die sterk afhankelijk zijn van verkoop en diensten aan de overheidssector (wegens doorgaans late betalingen door overheidsinstanties). Italië: ICT f 2019f Bbp-groei (%) 1,5 1,5 1,1 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) -2,3 1,8 3,4 de afgelopen 3 jaar (%) -0,2 de afgelopen 5 jaar (%) -0,4 Exportgerichtheid Concurrentie laag zeer hoog Bronnen: IHS, Atradius Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel 18

19 Nederland De Nederlandse ICT-sector, die ongeveer werknemers telt, is goed voor ongeveer 4,5% van het bbp. Ongeveer 95% van de ICT-bedrijven tellen minder dan 10 werknemers en er zijn slechts 200 bedrijven met 100 werknemers of meer. In lijn met de solide economische prestaties groeide de ICT-omzet in 2017 met 5,7%. In 2018 groeit deze naar verwachting met 6% en in 2019 met 5%. De concurrentie op de markt is groot en er waren in 2017 en begin 2018 al enkele grote overnames en fusies. Terwijl ICT-distributeurs groter worden, wijzigen veel kleine bedrijven hun bedrijfsmodel naar een meer dienstgerichte aanpak. De schuldratio s in de sector stegen in Men verwacht dat deze trend de komende 2-3 jaar zal aanhouden. Momenteel zijn banken over het algemeen bereid om leningen toe te staan aan de sector. Nederland: ICT f 2019f Bbp-groei (%) 3,2 2,5 1,7 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 3,2 3,5 2,8 de afgelopen 3 jaar (%) 3,3 de afgelopen 5 jaar (%) 3,1 Exportgerichtheid Concurrentie gemiddeld hoog INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES Betalingen in de ICT-sector gebeuren na gemiddeld 30 à 60 dagen. Het aantal betalingsachterstanden en insolventies is laag en blijft in 2018 naar verwachting stabiel. Bronnen: IHS, Atradius Omwille van de solide prestaties en de gunstige situatie in verband met kredietrisico s handhaven we een doorgaans open acceptatiebeleid voor deze sector. Gezien het zeer competitieve klimaat en het feit dat veel ICT-bedrijven met krappe marges werken, worden echter strenge eisen gesteld aan ICT-kopers wat financiële gegevens betreft. Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL 19

20 INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES OVERZICHTSTABEL SECTORPRESTATIES Zuid-Korea Zuid-Korea vertegenwoordigt ongeveer 20% en 60% van de internationale markt voor respectievelijk halfgeleiders en geheugenchips. De voorbije 12 maanden boekten beide segmenten een recordgroei. Samen met de export van microchips voor smartphones, computerservers en datacenters resulteerde dit in 2017 in een economische expansie van ruim 3%. In 2018 blijven de groeivooruitzichten voor ICT positief, dankzij de verdere groei van de export, de hogere uitgaven door de overheidssector en het herstel van het klantenvertrouwen. De sector wordt gedomineerd door enkele grote, familiale industriegroepen (chaebols). Ondanks de concentratie van grote spelers is de sector zeer volwassen en wordt hij nog altijd beschouwd als zeer competitief. Ondanks een zekere neerwaartse druk zou de rentabiliteit van de sector in 2018 over het algemeen stabiel moeten blijven. Apparatuur voor informatie, communicatie en uitzendingen is goed voor 73%, diensten voor 16% en software voor 11% van de Zuid-Koreaanse ICT-sector. Hieruit blijkt hoezeer de sector afhankelijk is van hardware en niet in staat is om de internationale trend te volgen, waarbij de nadruk op software ligt. De Zuid-Koreaanse overheid heeft zijn R&D-investeringen echter sterk opgeschroefd, op domeinen zoals zelfrijdende auto s, artificiële intelligentie, elektronica voor het Internet of Things, halfgeleiders en schermen. Ondanks de hoge hefboomwerking en grote afhankelijkheid van bankleningen in deze sector, zijn financiële instellingen over het algemeen bereid om de meeste bedrijven te ondersteunen. In 2017 daalde ook de algemene schuldenlast van de sector ten opzichte van 2016; de debetrentevoeten zijn vrij laag en bedrijven beschikken over gediversifieerde financieringsbronnen (bijvoorbeeld banken, obligatiemarkt, enz.). Betalingen in de ICT-sector gebeuren na gemiddeld 60 à 120 dagen. De voorbije twee jaar was het betalingsgedrag doorgaans goed. Het aantal insolventies en betalingsachterstanden is vrij laag. Zuid-Korea: ICT f 2019f Bbp-groei (%) 3,1 2,8 2,6 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 1,8 3,6 3,0 de afgelopen 3 jaar (%) 1,4 de afgelopen 5 jaar (%) 2,9 Exportgerichtheid Concurrentie hoog hoog Bronnen: IHS, Atradius Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel Ons acceptatiebeleid blijft positief voor ICT-bedrijven, op basis van de goede beschikbaarheid van financiële en bedrijfsinformatie en de stabiele prestaties van de voorbije jaren. De grootste negatieve risico s zijn het toenemend protectionisme van de belangrijkste handelspartners (China, VS) en de zware concurrentie van buurlanden zoals Japan. 20

21 Verenigde Arabische Emiraten De ICT-waardeketen in de VAE omvat verkopers, distributeurs, detailhandelaren in energie, wederverkopers en andere kleine detailhandelaren; er is geen verwerkende industrie. De meeste verkopers en distributeurs bevinden zich in de vrijhandelszones van Dubai en herdistribueren in heel het Midden-Oosten. Ondanks het herstel van de ruwe-olieprijs in 2018 blijven de economie en discretionaire uitgaven, met inbegrip van het ICT-segment, een neerwaartse druk ondervinden. Volgens BMI zal in 2018 naar schatting USD 235 miljard worden uitgegeven aan ICT in het Midden-Oosten - een lichte stijging ten opzichte van De ICT-markt in de VAE wordt nog altijd gekenmerkt door zware concurrentie, marges van minder dan 10%, lage toetredingsbarrières, een gebrek aan ondersteuning door de banken en een stagnerende groei in deelsegmenten zoals pc s en desktops. De heffing van nieuwe belastingen en accijnzen op bepaalde duurzame consumptiegoederen en IT-producten in India en de politieke instabiliteit in het Midden-Oosten had negatieve gevolgen voor de algemene vraag naar ICT-producten. Sinds 2015 is het aantal betalingsachterstanden en wanbetalingen sterk gestegen, net als het aantal weglopers door cashproblemen in deze sector. Ondanks tekenen van stabilisering sinds de tweede helft van 2017 blijft de sector fragiel en volatiel; in 2018 krimpen de winstmarges van bedrijven naar verwachting verder. Een van de hoofdredenen voor het toegenomen aantal wanbetalingen blijft het gebrek aan steun door de banken, onder de vorm van verminderde of voorzichtige leningen. De vooruitzichten voor het aantal betalingsachterstanden en insolventies in 2018 blijven somber. We handhaven een voorzichtige en selectieve aanpak voor kopers in de ICT-sector in de VAE, vooral voor groothandelaren en detailhandelaren, die zwaar te lijden hadden onder een lagere vraag, zware concurrentie en slechtere marges. We blijven bijzondere aandacht besteden aan distributeurs en wederverkopers die naar politiek risicovolle landen in het Midden-Oosten en Afrika exporteren. Wat de telecommunicatiesector betreft, handhaven we een voorzichtige aanpak voor kleine spelers. In ieder geval zijn de beschikbaarheid van de recentste gecontroleerde financiële cijfers en de geüpdatete handelservaring belangrijke vereisten voor bedrijfsevaluaties in de ICT-sector. Verenigde Arabische Emiraten: ICT f 2019f Bbp-groei (%) 1,7 2,7 3,8 Groei van de toegevoegde waarde van de sector (%) 5,6 4,3 4,5 de afgelopen 3 jaar (%) 4,7 de afgelopen 5 jaar (%) 5,2 Exportgerichtheid Concurrentie hoog hoog Bronnen: IHS, Atradius Prestatievooruitzichten volgens deelsectoren IT-producten & Telecom. producten & ICT-groothandel & -detailhandel INHOUDSOPGAVE UITGEBREIDE RAPPORTEN MARKTPRESTATIES SECTORPRESTATIES OVERZICHTSTABEL 21