Gids voor startende consultatiebureau-artsen

Transcriptie

1 Gids voor startende consultatiebureau-artsen Geachte collega, Je zal binnenkort starten als arts op een consultatiebureau van Kind en Gezin. Deze gids vertelt je in een notendop wat dit precies betekent. Het team adviserende artsen van Kind en Gezin wenst je veel leesplezier! De missie van Kind en Gezin. Waar gaan we voor?

2 Hoe is Kind en Gezin georganiseerd? Kind en Gezin is een Vlaamse overheidsorganisatie. Kind en Gezin is ingedeeld in verschillende regio s in Vlaanderen en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In elke regio werkt een team van regioverpleegkundigen (RV) en gezinsondersteuners (GO). We spreken over het regioteam. Dit zijn allen personeelsleden van Kind en Gezin. Elke regio bevat een aantal consultatiebureaus (CB s). Op het consultatiebureau werkt een consultatiebureau-team. Tot dit team behoren de artsen, regioverpleegkundige(n), gezinsondersteuner(s) en vrijwilliger(s) werkzaam op dat consultatiebureau. De artsen en vrijwilligers zijn geen personeelsleden van Kind en Gezin. Ze zijn in dienst van een organiserend bestuur (OB). Vanaf januari 2019 zal Kind en Gezin de zelfstandige artsen wél rechtstreekse aansturen. Kind en Gezin zorgt voor de inhoudelijke aansturing en ondersteuning van de artsen. Kind en Gezin subsidiëert het organiserende bestuur voor de organisatie van het consultatiebureau m.b.t. de infrastructuur, de vrijwilligerswerking en heden nog als werkgever van de CB-artsen. Hieronder een schets over de samenstelling van het CB-team en bijhorend werkgeverschap

3 Je merkt dat een consultatiebureauteam een multidisciplinair team is. Elk lid van het CB-team verzorgt een specifieke opdracht vanuit een bepaalde expertise. Hieronder een overzicht. Arts Regioverpleegkundige Gezinsondersteuner (GO) Medisch preventieve ondersteuning en opvolging van het kind. Verbinding houdend met het gezin en de brede leefomgeving. Bij ondersteuningsvraag en/of nood rond deze domeinen verwijst de arts het gezin naar de regioverpleegkundige. Pedagogische ondersteuning Psychosociale ondersteuning Gezonde voeding en voedingspatroon, inclusief begeleiding borstvoeding Verzorging en hygiëne Veiligheid Verbindende functie: het verbindend ondersteunen van kwetsbare gezinnen en gezinnen met een migratie-achtergrond vanuit de eigen ervaringsdeskundigheid Een blik op de dienstverlening van Kind en Gezin. Kind en Gezin gaat voor geïntegreerde gezinstrajecten. Een startgesprek door de trajectverpleegkundige tijdens de zwangerschap is het begin van dit warme gezinstraject. Wat betekent dit geïntegreerd gezinstraject? - Tijdens de zwangerschap bieden we vooral digitale informatie aan en gidsen we daarmee gezinnen doorheen de zwangerschap. We hebben als dusdanig geen fysiek contact met de zwangere. We investeren wél actief mee bij de groep kwetsbare zwangeren d.w.z. indien de ontwikkelingskansen van het kind vanaf de geboorte in gedrang komen. In dat geval werken we mee aan het op/uitbouwen van een netwerk rond het gezin en dit voor de bevalling, samen met de betrokken partners (waaronder zeker en vast de vroedvrouw) en de ouder

4 - Van bij de geboorte tot een kind naar school gaat, bieden lokale teams een preventief en ondersteunend programma aan, vormgegeven samen met het gezin. Daarbij hebben we aandacht voor het kind, zijn gezin (ouders) en de omgeving van het kind en zijn gezin. Welke preventief programma verzorgen we? 1. Wat doen we als het gaat over het kind? Tijdens programmatorisch vastgelegde momenten, op het consultatiebureau, uitgevoerd door arts en verpleegkundige volgen we de groei, de ontwikkeling en de gezondheid van het kind op én bieden we ouders de ruimte om hun vragen te stellen hierover. We ondersteunen ouders zodat ze zelf geïnformeerde keuzes kunnen maken, zoals over het (belang van) toedienen van de basisvaccinaties zoals aanbevolen door de Hoge Gezondheidsraad. We geven informatie die aansluit bij het gezin en baseren ons op wetenschappelijke kennis. We screenen op afwijkingen van gehoor en van het oog. Ook ouders die geen gebruik wensen te maken van onze dienstverlening zijn welkom voor deze screeningstests. 2. Wat doen we als het gaat over het gezin? We bieden ondersteuning bij de omgang tussen ouder en kind, bij het welbevinden van de ouders (met specifieke aandacht voor postnatale depressie), voor de beleving van het ouder-zijn. We hebben aandacht voor een veilige en gezonde leefomgeving voor het kind (zoals veilig slapen, preventie SIS en kindermishandeling). We gaan met het gezin in gesprek over deze thema s, op basis van wat de ouder zelf aanreikt (eigen vragen) en/of op basis van eigen observaties

5 Hoe geven we dit programma vorm? We werken volgens een proportioneel universele benadering. Dit betekent dat onze dienstverlening en ondersteuning er is voor élk kind en zijn gezin, onvoorwaardelijk, en dat wat we doen verschilt per gezin in intensiteit en omvang. We zetten meer en intenser in op gezinnen die het op één of andere manier nodig hebben of meer maatschappelijk kwetsbaar zijn. - Vanaf schoolgaande leeftijd is onze rol opnieuw digitaal gidsend/informatief. De leeftijdsgebonden consultmomenten op het consultatiebureau. Welke zorgverlener op welk consultmoment? Voor de (medisch preventieve) opvolging van het kind voorzien we (minstens) 10 leeftijdsgebonden consultmomenten op het consultatiebureau, waarvan 6 verzorgd worden door de arts en 4 door de regioverpleegkundige. Bijkomende consulten zijn mogelijk indien intensievere medisch-preventieve opvolging wenselijk/noodzakelijk is (proportioneel universalisme). Hieronder een overzicht welke zorgverlener op welke leeftijd. Er zijn 2 voetnemen mee te nemen: *Afhankelijk van welk CB is de zorgverlener op consult van 12m en 15m omgewisseld. Het kind komt dan op de leeftijd van 12 m bij de arts en op de leeftijd van 15 m bij de regioverpleegkundige. Prematuren en kinderen met geboortegewicht < 2,5 kg komen op 12 weken ook bij de arts. De arts dient de vaccins toe. Deze kinderen krijgen op 12 weken een extra dosis Synflorix. Arts 4w 8w 16w 9m 15m* 24 RV 12w 6m 12m*

6 In een iets ruimere context weergegeven. Contactmoment CB-arts Regioverpleegkundige Startgesprek Huisbezoek Tijdens zwangerschap of eerste dagen na de geboorte 0-6 weken na de geboorte Gehoortest 2 weken Consult 1 Consult 2 4 weken 8 weken Consult 3 12 weken Consult 4 16 weken Consult 5 Consult 6 Consult 7* 9 maanden 6 maanden 12 maanden* Consult 8* 15 maanden* Consult 9 Consult maanden 30 maanden De regioverpleegkundige vaccineert enkel in aanwezigheid van een staand order op naam van het kind én indien de registratie hiervan in het GED in orde is. Beide zijn aandachtspunten voor de arts, in het bijzonder op consult 8 weken. Meer info vind je in de procedure KGRVVAC op Extranet. Een traject op maat, ook voor de medische opvolging. Kind en Gezin voorziet voor élk kind 10 consulten op consultatiebureau. Is er meer nodig? Dat kan! 1. Je kan een duo-consult plannen. Sta bij het maken van een volgende afspraak stil bij welke zorgverlener het volgende consult zal verzorgen. Is volgend consult een verpleegkundig consult? Denk even na of het noodzakelijk is het kind eveneens te laten nakijken door de arts. Indien ja, plan dan een duo consult. Bv. Jongen op consult 4 maanden waar je vaststelt dat één van beide teelballen nog niet indaalde. Je weet dat consult 6 maanden een verpleegkundig consult is en dus geen klinisch onderzoek plaatsvindt. Je maakt daarom een duo afspraak zodat het kind op consult 6 maanden bij beide zorgverleners komt. 2. Je kan een extra (tussentijds) consult plannen bij arts of regioverpleegkundige

7 3. Je kan een kind tijdens de zitting laten inschuiven bij de regioverpleegkundige. Net als de regioverpleegkundige een kind bij jou kan laten inschuiven. Hou hierbij zeker rekening met de dringendheid van de vraag én de ruimte van de regioverpleegkundige op de betreffende zitting. Krijg je een inschuiver door? Registreer dit inschuif-consult én je bevindingen in het GED, net als voor elk ander consult. Je merkt dat een zitting een dynamisch en organisch verloop kent wat heel wat flexibiliteit vraagt van de betrokken zorgverleners. Herinner je dat deze leeftijdsgebonden contactmomenten ingebed liggen in een breed, niet leeftijdsgebonden aanbod, afgestemd op de noden van het gezin bv. huisbezoeken, telefonische contacten, groepswerking, contacten langs sociale media, Niet dringende vragen binnen de expertise van de regioverpleegkundige kunnen dus zeker ook een plaats krijgen in één van deze contacten buiten de consultmomenten. Hoe verloopt een zitting op CB? Een zitting start met een voor-overleg (15 min) en eindigt met een na-overleg (15 min) tussen arts, regioverpleegkundige en evt gezinsondersteuner. Tijdens dit kort overleg geef je belangrijke informatie en/of bezorgdheden over het kind en/of het gezin door aan elkaar. Je kan deze overlegtijd ook benutten om praktische afspraken te maken voor tijdens de zitting, zoals de mogelijkheid tot inschuiven bij de andere zorgverlener. Van zodra de zitting start en de eerste ouder binnenkomt, verzorgen vrijwillige medewerkers van het organiserend bestuur het onthaal van ouder en kind. De vrijwilligers wegen en meten ook het kind. Vervolgens is er een consult bij de CB-arts of /en bij de regioverpleegkundige. Dit consult duurt beleidsmatig 15 min. Ouders hechten veel belang aan de bereidheid van de arts/verpleegkundige om op hun vragen te antwoorden. Je zal een evenwicht moeten vinden tussen luisterbereidheid en efficiënt werken. Dit is vooral in het begin niet gemakkelijk. Geef jezelf tijd om hierin te groeien. Na het consult kleedt de ouder het kind terug aan en kan vertrekken. K&G adviseert dat gevaccineerde kinderen gedurende 15 minuten na de vaccinatie onder toezicht blijven van de arts. Registratie in het geïntegreerd electronisch dossier (GED). Voor een kwaliteitsvolle preventieve opvolging registreren arts en verpleegkundige allebei gegevens in hetzelfde geïntegreerd elektronisch dossier (GED). Er zijn aparte tabs voorzien voor de arts en voor verpleegkundige. Een aantal tabs gebruik je allebei. We gaan ervan uit dat je als arts een professioneel preventief consult uitvoert. Vanuit dit vertrouwen is de richtlijn om enkel te registreren wat strikt genomen noodzakelijk is voor een verdere kwaliteitsvolle preventieve opvolging. - Opengeklapte velden vragen de nodige aandacht op deze leeftijd. Indien geen bijzonderheden te vermelden zijn, is het niet verplicht deze velden in te vullen. - Velden met een rode ster zijn wel verplicht in te vullen. Hierachter schuilt de detectie van mogelijks ernstige pathologie. - De groeigegevens, Van Wiechenontwikkelingsschema, vaccinatiegegevens zijn eveneens onmisbaar voor een verdere preventieve opvolging. Omdat toegang tot het GED verbonden is aan je identiteitskaart registreert het systeem automatisch je naam verbonden aan de raadpleging. Het Vitalink Kindrapport. Alle medisch preventieve relevante gegevens zijn gebundeld in het Vitalink Kindrapport. Je herkent deze velden a.h.v. de voorafgaande tilde

8 Dit rapport zorgt voor de overdracht van medisch preventieve gegevens naar het CLB. De arts kijkt op het consult van 24 maanden na of het Vitalink Kindrapport alle relevante medisch preventieve gegevens bevat voor verdere opvolging door het CLB. Je bekijkt ook of pro-actieve overdracht wenselijk/noodzakelijk is. Indien ja, dan doe je dit in open communicatie met de ouder. De verpleegkundige sluit het psychosociale luik van het dossier af op haar laatste consult op 30 maanden. Ook zij bekijkt of pro-actieve overdracht van psychosociale gegevens naar het CLB wenselijk/noodzakelijk is en doet dit eveneens in open communicatie met de ouder. Dit Vitalink kindrapport dient eveneens voor een vlotte samenwerking met de behandelende arts. De behandelende arts kan -mits toestemming van de ouder- het Vitalink Kindrapport inkijken, en dit na afloop van elk consult. Ook de ouder kan het Vitalink kindrapport inkijken langs de patient health viewer. Je merkt dat een kwaliteitsvolle registratie belangrijk is en dit van bij het eerste contact. Meer informatie over werken in het GED vind je terug in de leermodule Werken in het GED op Extranet bij Leermateriaal Mirage/GED. De arts als medisch expert van het CB-team. Inhoudelijke blikvangers. Toedieningswijze Vaccinatie. Intramusculair Gratis beschikbaar door Vlaamse Overheid Hexyon (DTPa H.Influenzae HBV) Synflorix (Pneumokokken) Neisvac-C (Meningokokken C) Imovax Polio (Polio) MMRvaxpro (Mazelen bof rode hond) Oraal Aan te kopen door de ouder Rotarix 2 dosissen Rotateq 3 dosissen Terugbetaling in categorie Bf. Op voorschrift vermelden dosis 1, dosis 2 of dosis 3. Vaccinatieplaats Voor een kind jonger dan één jaar is de aanbevolen vaccinatieplaats anterolateraal intramusculaire in de dijspier. Vanaf 1 jaar vaccineer je bij voorkeur intramusculair in de bovenarm (deltoidspier). Bij onvoldoende spiermassa in de bovenarm kan je ervoor kiezen alsnog in de dij te vaccineren. Klaarmaken van vaccin Het toe te dienen vaccin wordt klaargemaakt net voor de toediening. We weten immers dat de immunogeniciteit van een vaccin kan verminderen vanaf 15 minuten na samenstelling. Sommige vaccins kunnen daarenboven niet tegen lichtblootstelling. Problemen met koude keten, kwaliteit of klaarmaken van vaccins Zie flow chart Wie doet wat bij vaccinatieproblemen? ; aanwezig op elk consultatiebureau. Om accidentele vergissingen op te sporen, verwachten we dat elke vaccinator een vaccinatiecontrolesysteem hanteert. Meer informatie vind je in de leermodule Vaccineren en op Extranet

9 Het Van Wiechenontwikkelingsonderzoek. Je volgt de motorische/communicatieve/sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind op a.h.v. het Van Wiechen ontwikkelingsonderzoek. Je voert dit gestandaardiseerd uit en registreert je bevindingen bij de tab Van Wiechen in het GED. Belangrijk is te weten dat de baby in principe wordt nagekeken zonder luier en hemdje. Een volledige inspectie is ook belangrijk in het kader van kindermishandeling. Het is handig aan de ouders bij het begin te vragen een badhanddoek mee te brengen naar de raadpleging. Bij het onderzoek van 4 weken is optrekken tot 30 voldoende om de hoofdstabiliteit te controleren. Meer informatie vind je terug in de leermodule Ontwikkeling en op Extranet. Voeding en voedingsadviezen. Voor voedingsadviezen rond gezonde leeftijdsadequate voeding en praktische tips bij bereiding van voeding, net als begeleiding bij borstvoeding, kan je beroep doen op de verpleegkundige. Bij (vermoeden van) voedingsproblemen heb jij als medisch expert binnen het consultatiebureauteam de taak om de inschatting te maken of verwijzen wenselijk/noodzakelijk is. K&G promoot het geven van uitsluitend borstvoeding gedurende de eerste 4-6 maanden. Kunstvoeding is een waardig alternatief. Het wijzigen van type kunstvoeding dient beperkt te worden. We hanteren daarom het overzicht van kunstvoedingen om selectief voedingen (niet) voor te schrijven. Halfjaarlijks verschijnt een update. Hiervan verschijnt telkens bericht op extranet. Meer info vind je in de leermodules Voeding en op Extranet. Gehoortest. Op de leeftijd van 3 weken doet de regioverpleegkundige de gehoortest. Deze test screent op congenitale doofheid of ernstig aangeboren gehoorverlies. De test heeft een hoge specificiteit en sensitiviteit. Vals positieven en vals negatieven zijn eerder zeldzaam. Een REFER test wordt in principe- binnen de 48 uur herhaald. Een REFER test wil nog niet zeggen dat het kind niet hoort. Het wil enkel zeggen dat verder onderzoek noodzakelijk is. Met de test kan immers op dat moment geen bewijs geleverd worden van goed gehoor. Dit betekent dus niet dat er een gehoorstoornis is. Deze boodschap dient met de grootste omzichtigheid naar de ouders gebracht te worden. Bij een REFER test mag men dus geen voorbarige conclusies trekken. Bij een REFER controletest verwijst de regioverpleegkundige naar een referentiecentrum gehoor. Bij deze procedure is in principe geen taak weggelegd voor de arts. Oogtest. Op de leeftijd van 12 (of 15) maanden en 30 maanden doet de regioverpleegkundige de oogtest. Deze test screent op amblyogene factoren d.w.z. factoren die aanleiding kunnen geven tot een lui oog. Door de vroegtijdige opsporing en behandeling van een amblyogene factor voorkomen we het ontstaan van een lui oog. Een REFER oogtest wil dus niet zeggen dat het kind een amblyogene factor of lui oog heeft en wil ook niet zeggen dat het kind op dat ogenblik onvoldoende ziet. Een REFER oogtest wil enkel zeggen dat de oogtest niet kan bevestigen dat de criteria waaraan het oog op de geteste leeftijd zou moeten voldoen, ook effectief voldaan zijn. Verder onderzoek is daarom aangewezen. Bij een REFER oogtest verwijst de regioverpleegkundige naar de oogarts. Bij deze procedure is in principe geen taak weggelegd voor de arts. Meer informatie vind je in de leermodule Oogscreening

10 Groei Voor de opvolging van de groei maken we gebruik van de groeimodule. Je volgt een opvolg-en verwijsprotocol en past dit toe met gezond verstand. Meer informatie vind je in de leermodule Groei Vitamine D Tot de leeftijd van 6 jaar: - Elk kind: 400 IE/dag Vitamines en mineralen. - Donkere huid (= negroïd huidtype): 600 IE/dag Je adviseert in aantal IE per dag. Je noteert dit in het kindboekje. De apotheker vertaalt het aantal voorgeschreven IE per dag naar aantal druppels/tabletjes. De keuze aan verschillende vitamine D- preparaten is immers groot en de concentraties verschillen van product tot product. De apotheker speelt hierbij een cruciale rol. Vitamine K Elk kind krijgt dadelijk na de geboorte vitamine K toegediend (oraal of intramusculair). Is verdere suppletie aanbevolen? - Na neonatale intramusculaire toediening: geen verdere suppletie nodig - Na neonatale orale toediening: o o Kunstvoeding: geen verdere suppletie nodig Borstvoeding: wél orale suppletie nodig gedurende de 1 ste 3 levensmaanden. De voorkeur gaat uit naar een wekelijkse toediening van 2 mg. Dit komt overeen met wekelijks 1 ampulle Konakion paediatric R 2 mg/0,2 ml in de mond. In 1 doos zitting 5 ampulles. Gezien het hier gaat om profylactische toediening én dit product voorschriftplichtig is, mag je dit als consultatiebureau-arts voorschrijven. Wat met de suppletie indien de ouder van borstvoeding naar kunstvoeding overschakelt gedurende de 1 ste 3 levensmaanden? Van zodra dagelijks (minstens) 1 borstvoeding systematisch en volwaardig vervangen wordt door een kunstvoeding kan je de suppletie stoppen. Fluor Van zodra de 1 ste tand doorbreekt, adviseren we te poetsen met een fluor bevattende tandpasta. Leeftijd Fluorgehalte in tandpasta Poetsbeurten per dag Hoeveelheid tandpasta Tot 2 jaar ppm 2 Erwtgrootte Tussen 2-6 jaar ppm 2 Ertwgrootte Boven 6 jaar 1450 ppm cm Het is niet aangewezen om preventief fluoride toe te dienen in vorm van druppels of tabletten. Vitamine A Bij een gezonde, evenwichtige voeding krijgt het kind voldoende vitamine A en is suppletie niet nodig

11 Opvolging op CB van prematuren en kinderen met geboortegewicht < 2,5 kg. Samenwerking met partners Eén van de speerpunten van de dienstverlening van Kind en Gezin is het samenwerken met partners. Dat betekent dat we werken vanuit lokale samenwerkingsverbanden waarbij we vertrekken van de vraag hoe we kunnen inspelen op elkaar, elkaar versterken en door goede samenwerking te werken sterker staan in het ondersteunen van het gezin. Bij een bezorgdheid betrekken we de expertise van partners. Zo ook de behandelende arts (huisarts of kinderarts, volgens keuze van de ouder), als onmisbare partner, in het bijzonder bij bezorgdheden rond de medische pijler. Kind en Gezin heeft een preventieve opdracht. Dat betekent dat wij geen diagnose stellen. Je benoemt dan ook geen mogelijke diagnoses. Dit valt buiten jouw preventieve opdracht en maakt een ouder vaak nodeloos ongerust. Als preventief werkend arts heb je dus een signaalfunctie en geen diagnostische functie. Bij de inschatting om al dan niet te verwijzen, doen we beroep op protocollen, opgesteld op basis van wetenschappelijke richtlijnen (State of the Art) en toegepast met gezond verstand. Bij een bezorgdheid vanuit je medisch-preventieve opdracht verwijs je door naar de behandelende arts. Dit is huisarts of kinderarts, volgens keuze van de ouder. Uitzondering op deze richtlijn is de verwijzing na refer controlegehoortest of refer oogtest, zoals je hierboven kon lezen. Je verwijst dus in geen geval door naar een subdisciplines (zoals orthopedist, KNO-arts, radioloog, kinesist, ) noch naar alternatieve therapeuten (osteopaten, homeopaten, ). Uiteraard wordt verwezen naar de Spoeddienst ingeval dringende medische hulpverlening vereist is

12 Verwachtingen van Kind en Gezin t.a.v. de CB-arts. De focus van de CB-arts ligt op de medisch preventieve opvolging en ondersteuning van het kind zonder daarbij de verbinding met het gezin, het gezin zelf en de brede leefomgeving van het kind uit het oog te verliezen. De communicatieve en relationele vaardigheden zijn zeer belangrijk. De CB-arts werkt vanuit de visie Aansluiten bij Ouders. Een oprecht complimentje doet wonderen! De CB-arts is een volwaardig lid van het CB-team. Je doet niet enkel zittingen. Ook op CB-team overlegmomenten ben je nodig om als CB-team een kwalitatieve dienstverlening te kunnen bieden. De CB-arts houdt eigen kennis en competenties op peil. Je biedt een kwalitatieve preventieve dienstverlening. Om je eigen kennis en competenties op peil te brengen en te houden, voorziet Kind en Gezin een ruim aanbod aan ondersteuningsvormen, zoals online leermodules, fysieke bijeenkomsten/vormingsmomenten, informatiedoorstroming langs Extranet en teamsites,

13 Tips om een consultatie rond te krijgen?! 1. Werk systematisch, dit wil zeggen eigen jezelf een onderzoek patroon toe dat je systematisch volgt. 2. Beperk je tot relevante zaken met betrekking tot anamnese en klinisch onderzoek voor een preventieve medische opvolging. Bevraag vanuit je opdracht als preventief werkend arts. Je werkt immers vanuit een andere invalshoek/opdracht dan een curatief werkend arts. 3. Werk efficiënt samen als CB-team, ieder vanuit eigen expertise. Benut ieders expertise efficiënt en optimaal. Je kan immers onmogelijk in alle domeinen expert zijn. Inscholingsdagen voor CB-artsen in 2018: 24 maart in Antwerpen 26 juni in Gent 10 november in Leuven Onlinecursussen Over een aantal thema's kan je bijleren via een onlinecursus. Deze cursussen hebben het voordeel dat ze op een eigen tempo en op een plaats en tijdstip naar keuze kunnen doorgenomen worden. Tijdens de cursus is er een online coach. Je kan dan je vragen stellen, opmerkingen geven en in interactie gaan met medecursisten. Naar het leerportaal We wensen jou heel veel succes! Team adviserende artsen Kind en Gezin