Notitie reizigersaantallen OV Nijmegen - Kleve

Transcriptie

1 Aan C. Bieker Van W.J. te Morsche Kenmerk Projectnummer RM Onderwerp Notitie reizigersaantallen Datum 7 november 2018 Inhoud 1. Inleiding Ligging OV-verbinding Invloedsgebieden haltes/station Omgevingseffecten Actualisering aantal reizigers Conclusie Bijlage 1: Overzichtskaart verbindingen en woonkernen Bijlage 2: Invloedsgebieden treinstations Bijlage 3: Invloedsgebied busverbinding Bijlage 4: Baanvakbelasting mogelijke treinverbinding Nijmegen-Kleve 1/20

2 1. Inleiding Aanleiding De directe openbaar vervoerverbinding via het spoor tussen Nijmegen en Kleve is in 1991 vanwege onvoldoende rendabiliteit in samenspraak met de Duitse en Nederlandse stakeholders opgeheven. Hoewel de grensoverschrijdende relaties tussen Nijmegen, Kleve en omliggende gebieden in de laatste jaren steeds belangrijker zijn geworden, is de ontsluiting via het OV tussen de gebieden de laatste jaren achtergebleven 1. Een goede OV-verbinding is vanwege de sterke grensoverschrijdende relatie in het gebied wenselijk vanwege de vele grenspendelaars. Grenspendelaars wonen in Duitsland en werken in Nederland, of andersom. Ter illustratie, Alleen al in Gemeinde Kranenburg (totaal ruim inwoners) wonen ongeveer Nederlanders, die veelal nog steeds in Nederland werken 2. Voor dergelijke grenspendelaars is een dergelijke OV-verbinding erg gewenst. Provincie Gelderland zet daarom (conform coalitieakkoord Ruimte voor Gelderland 3 ), in samenwerking met Nordrhein-Westfalen, in op een snelle busverbinding tussen Nijmegen via Kleve naar Doetinchem. Reactivering van het spoor is voor Provinciale Staten Gelderland momenteel niet aan de orde. Van Nordrhein-Westfalen is bekend dat men op de lange termijn streeft naar reactivering. Totdat dat mogelijk is wordt ingezet op een snellere busverbinding. Op lange termijn zijn voor de snelle OV-verbinding tussen Nijmegen en Kleve in grote lijnen twee alternatieven mogelijk: 1. Busverbinding, via Beek-Ubbergen 2. Treinverbinding, via (de in onbruik geraakte) spoorbaan richting Kranenburg en Groesbeek In het verleden zijn hiervoor reeds diverse onderzoeken uitgevoerd, zowel met betrekking tot infrastructurele maatregelen als te verwachten reizigerdie van een OV-verbinding gebruik zouden maken. Vanwege ontwikkelingen in de omgeving, o.a. stads- en wijkuitbreidingen en de vestiging van de Hochschule Rhein-Waal in Kleve, is vanuit Provinciale Staten Gelderland gevraagd om meer informatie over (potentiële) OV-reizigers in het grensgebied tussen Nijmegen en het Duitse achterland en een actualisering van de eerdere prognoses voor reizigersaantallen. Movares is door de provincie Gelderland gevraagd een dergelijke actualisering van de prognoses van reizigersaantallen uit te voeren. De voorliggende notitie is het resultaat hiervan. In deze notitie wordt ingegaan op de aantallen reizigers die de bus of (indien mogelijk) de trein (zouden kunnen) gebruiken in het grensgebied. De kaart in bijlage 1 geeft een overzichtsbeeld van de woonkernen, (nieuwe) treinstations en OV-verbindingen in het gebied rondom Nijmegen, Groesbeek en Kleve. 1 SINTROPHER (2011) Eindrapport Alternatieven voor een railverbinding Nijmegen Kleve Weeze Airport 2 Euregio (2017) Grensgangers, via 3 Provincie Gelderland (2015) Coalitieakkoord Ruimte voor Gelderland, via 2/20

3 Uitgangspunten Het eerste alternatief van een snelle OV-verbinding met de bus wordt gebaseerd op de huidige busverbinding via Beek-Ubbergen. Voor het tweede alternatief van een snelle OV verbinding met de trein is het uitgangspunt dat de treinverbinding RE10 Niers-Express Düsseldorf Kleve wordt doorgetrokken naar Nijmegen. De RE10 verzorgt tussen Düsseldorf en Kleve een halfuursdienst op doordeweekse dagen en een uurdienst in het weekend en op feestdagen. Voor deze notitie is aangenomen dat de treinverbinding 1x per uur wordt doorgetrokken van Kleve naar Nijmegen. De basis voor de analyse van reizigersaantallen zijn de aantallen zoals beschreven in het Beslisdocument Nm-Kleve 4, het onderzoek dat is uitgevoerd in het kader van het Europese SINTROPHER-programma en een eerder onderzoek t.b.v. verbeteropties voor de busverbindingen rondom Nijmegen en Kleve 5. Aanpak en leeswijzer De notitie kent de volgende opbouw: - Hoofdstuk 2 beschrijft de globale ligging van de bus- en treinverbinding - Hoofdstuk 3 beschrijft voor zowel de bus- als treinverbinding de invloedsgebieden per halte of station. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt uit welk gebied reizigers van de verbinding komen. - Hoofdstuk 4 beschrijft de twee omgevingseffecten voor het potentiële gebruikersaantal van de lijn. Enerzijds de komst van de Hochschule Rhein-Waal in Kleve en de studentenontwikkeling van de onderwijslocatie Heyendaal en anderzijds de ontwikkeling van inwoners van woonkernen rondom de haltes/stations. - Hoofdstuk 5 beschrijft de actualisering van de reizigersaantallen op basis van de beschreven omgevingseffecten. Ter illustratie van de resultaten zijn verschillende kaartbeelden bijgevoegd in de bijlagen. 4 Stadsregio Arnhem Nijmegen (2013) Beslisdocument Nijmegen - Kleve 5 Movares (2016) Verbinding Nijmegen Kleve Emmerich (-Doetinchem), onderzoek verbeterpotentie 3/20

4 2. Ligging OV-verbinding Busverbinding In de huidige situatie zijn er meerdere busverbindingen in het gebied tussen Nijmegen en Kleve (en Emmerich). Deze lijnen zijn weergegeven in Figuur 1. Figuur 1: Buslijnen in het gebied tussen en rondom Nijmegen Kleve In deze notitie wordt ingegaan op lijn 57 en lijn 58. Treinverbinding Bij het doortrekken van de RE10 van Kleve naar Nijmegen is sprake van reactivering van het oude tracé. Dit tracé is te zien in Figuur 2 (op de volgende pagina). In tegenstelling tot de busverbinding tussen Nijmegen en Kleve (lijn 58), loopt het spoortracé via Kranenburg en Groesbeek richting Nijmegen Heyendaal. Ten westen van Groesbeek takt de lijn in op de Maaslijn. Het doortrekken van de RE10 komt overeen met variant 3 uit het eindrapport van het SINTROPHER-onderzoek. In het SINTROPHER-onderzoek wordt uitgegaan van een halfuursdienst. In deze notitie wordt, zoals gevraagd door provincie Gelderland, (ook) uitgegaan van een uurdienst. Dit is in oversteenstemming met de frequentie van de RE19, de nieuwe Rhein-IJssel- Express die sinds december 2017 van Düsseldorf via Wesel (en Emmerich) naar Arnhem Centraal rijdt. Overeenkomstig met het SINTROPHER-onderzoek (variant 3) is de scope voor de reizigersaantallen het trajectdeel tussen Weeze en Nijmegen Centraal. 4/20

5 Figuur 2: Huidig (mogelijk te reactiveren) tracé van de spoorverbinding tussen Nijmegen en Kleve (in rood), de Maaslijn (in blauw) en overige bestaande spoorverbindingen (in zwart). Spoorverbinding Nijmegen-Kleve takt ten westen van Groesbeek in op het tracé van de Maaslijn. 5/20

6 3. Invloedsgebieden haltes/station De reiziger invloedsgebieden voor (bus)haltes en (trein)stations zijn niet gelijk. In Nederland wordt in de regel onderscheid gemaakt voor verschillende openbaar vervoermodaliteiten 6 : - Bus- en tramhaltes: invloedsgebied van 400 tot 500 meter afstand vanaf de halte. - Metrohaltes: invloedsgebied van 700 tot 1000 meter afstand vanaf de halte. - Treinstations (klein of voorstadstation): invloedsgebied van 2000 meter afstand vanaf de halte. - Treinstations (hoofdstations): invloedsgebied van 5000 meter afstand vanaf de halte. Hierbij gaat het om loop- en fietsafstanden. Om de invloedsgebieden voor de bus- en treinverbindingen inzichtelijk te maken zijn twee kaartbeelden opgesteld (bijlage 2 en 3). Voor het kaartbeeld t.b.v. de treinverbinding is uitgegaan van de volgende opdeling: - Hoofdstations: Nijmegen CS, Kleve - Klein of voorstadstation: Nijmegen Heyendaal, Groesbeek en Kranenburg Vanwege het veelvoud aan bushaltes die kort bij elkaar liggen is er voor de busverbinding gekozen om een strook van 400 meter als invloedsgebied te hanteren langs het tracé van lijn 57 en lijn Van der Blij, Veger, Slebos (2010) Het invloedsgebied van HOV-haltes, via 6/20

7 4. Omgevingseffecten Voor de prognoses voor het aantal reizigers dat gebruikt zal maken van een nieuwe of verbeterde OV-verbinding zijn twee belangrijke omgevingseffecten geconstateerd: - Bevolkingsontwikkeling o In het SINTROPHER-onderzoek is uitgaan van bevolkingsprognoses tot De werkelijke ontwikkeling (realiteit) van de bevolking stijgt sinds 2011 sneller dan verwacht in het SINTROPHER- onderzoek. Daarnaast zijn de bevolkingsgroei verwachtingen voor de periode anders dan verwacht in het SINTROPHER-onderzoek. Ook is het wenselijk de ontwikkelingen tussen 2025 en 2030 (of langer) mee te nemen in de prognoses, vanwege de langere doorlooptijd van het proces rondom de mogelijke reactivering van de spoorverbinding. - Studentenontwikkeling o Sinds het onderzoek in het kader van het SINTROPHER-programma is het aantal studenten aan de Hochschule Rhein-Waal bijna vervijfvoudigd. Het aantal studenten van in is inmiddels opgelopen tot studenten in begin Daarnaast is het aantal studenten aan de onderwijslocaties op locatie Nijmegen Heyendaal (Radboud Universiteit en HAN) sinds 2011 met 15% gegroeid. Het aantal Duitse studenten op onderwijslocatie Heyendaal waren dit er in 2015 ca (2,9% van het totaal aantal studenten) - groeit de laatste jaren echter niet meer. Als gevolg van deze omgevingseffecten is het wenselijk de prognoses voor de reizigersaantallen tussen Nijmegen Kleve te actualiseren. Aan het eind van dit hoofdstuk staan ontwikkelingen die mogelijk van belang zijn voor de OV-verbinding Nijmegen-Kleve, maar die niet meegenomen zijn in deze notitie om de reizigersaantallen te actualiseren. Bevolkingsontwikkeling In het SINTROPHER-onderzoek zijn de prognoses voor reizigersaantallen opgesteld aan de hand van verwachtingen voor bevolkingsgroei tot Zoals hierboven vermeld zijn er redenen de prognoses te actualiseren o.b.v. de verwachte en daadwerkelijke bevolkingsontwikkeling. Daarnaast is het wenselijk de bevolkingsontwikkeling tot minstens 2030 mee te nemen. Vanwege verschillen in beschikbaarheid van Duitse en Nederlandse cijfers is de methodiek hiervoor niet precies gelijk voor de Duitse en Nederlandse kernen. Bijlage 1 bevat een overzichtskaart van het onderzoeksgebied, waarop onder andere de inwoneraantallen per woonkern zijn aangegeven. Kreis Kleve De bevolkingsontwikkeling in de Duitse kernen is opgesteld op basis van de Bevölkerungsstand Basis Zensus Gemeinden Stichtag 9. Voor Kreis Kleve werd in 2011 verwacht dat het aantal inwoners tussen met ongeveer 2,7% zou groeien, waarbij de sterkste groei 7 Movares (2016) Verbinding Nijmegen Kleve Emmerich (-Doetinchem), onderzoek verbeterpotentie 8 Hochschule Rhein-Waal (2018) Zahlen, Daten und Fakten, via 9 Landesdatenbank NRW (2017) Bevölkerungsstand Basis Zensus Gemeinden Stichtag, via uenz=tabelleergebnis&selectionname= i 7/20

8 Inwonertal *1.000 Notitie reizigersaantallen (+2,2%) tussen 2012 en 2020 plaats zou vinden, kleine groei tussen 2020 en 2025 (+0,7%) en een daling tussen 2025 en 2030 (-0,2%) 10. Op basis van de daadwerkelijke aantal inwoners in Kreis Kleve per jaar (Zensus 2011) kan geconcludeerd worden dat het aantal inwoners in Kleve (Kreis) in 2017 hoger lag dan in 2011 verwacht. Dit is te zien in Figuur 3. In de grafiek is de prognose voor de bevolkingsontwikkeling tussen 2017 en 2030 doorgetrokken volgens de verwachting van Jaar Verwacht ( ) Gerealiseerd ( ) Prognose ( ) Figuur 3: Verwachte en daadwerkelijke ontwikkeling van het aantal inwoners in Kreis Kleve tussen 2011 en 2030 Het aantal inwoners in Kreis Kleve bedraagt in 2030 volgens de geactualiseerde prognose (oranje stippellijn) 315 duizend. Volgens de prognoses uit 2011 bedraagt het aantal inwoners in Kreis Kleve in 2025 ca. 310 duizend. Dit is een verschil van 1,5%. Dit is van belang om de prognoses voor de reizigersaantallen (in- en uitstappers) aan de Duitse kant van de grens te actualiseren en de doorkijk van de prognoses te verlengen tot Het is belangrijk om op te merken dat bovenstaande cijfers en de cijfers in Figuur 3 betrekking hebben op Kreis Kleve. Kreis Kleve bestaat uit verschillende woonkernen, waaronder Kleve Stadt, Kranenburg, Goch en Weeze (zie ook de kaart in bijlage 1). De bevolkingsontwikkeling is niet in al deze woonkernen gelijk, waardoor voor het aantal in- en uitstappers per station (de gelegen zijn in desbetreffende woonkernen) niet zonder meer uitgegaan kan worden voor een gelijke groei t.o.v. van de verwachtingen van het SINTROPHER-onderzoek. Omdat groeiprognoses per woonkern op dit moment onbekend zijn en in het SINTROPHER-onderzoek ontbreken, is voor deze notitie voor de actualisering van het aantal in- en uitstappers per station telkens uitgegaan van een groei van 1,5% t.o.v. de cijfers uit het SINTROPHER-onderzoek. 10 BertelsmannStiftung (2011) Demographiebericht Daten Prognosen Kleve, via 8/20

9 Inwonertal *1.000 Notitie reizigersaantallen Nijmegen Elke drie jaar komt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met uitgebreide bevolkingsprognoses. De meest recente versie hiervan komt uit 2016, de oudste beschikbare versie hiervan komt uit De versie die actueel was ten tijde van het SINTROPHER-onderzoek was de versie uit 2010, deze is echter niet meer openbaar te verkrijgen via het PBL. In Figuur 4 is te zien dat de meest recente prognose voor Nijmegen uit 2016 afwijkt van de prognose uit 2013, waarbij het verschil groter wordt met de tijd. Het verwachte aantal inwoners in 2030 is in de prognose uit % hoger dan het verwachte aantal inwoners in 2025 in de prognose uit Jaar Prognose 2013 Prognose 2016 Figuur 4: Prognoses uit 2013 en 2016 van PBL voor het aantal inwoners in gemeente Nijmegen Het verschil van 12% wordt gehanteerd om het aantal in- en uitstappers op Nijmegen Centraal te actualiseren van 2025 naar Groesbeek Vanwege gemeentelijke hervorming, waarbij gemeente Groesbeek is gefuseerd tot gemeente Berg en Dal, is het beperkt mogelijk oudere prognoses te vergelijken met meer recentere prognoses. Voor deze notitie is daarom gekozen om de huidige groeiprognoses voor de periode tussen 2025 en 2030 van de gemeente Nijmegen te gebruiken om de prognoses voor het aantal in- en uitstappers in Groesbeek te actualiseren. De bevolkingsgroei van 12% die gehanteerd wordt voor Nijmegen tussen 2025 en 2030 wordt daarom ook gehanteerd voor Groesbeek. 9/20

10 Studentenontwikkeling Ontwikkeling Hochschule Rhein-Waal Het aantal studenten dat studeert aan de Hochschule Rhein-Waal (in Kleve) is sinds 2011 gestegen van naar studenten begin Door het internationale karakter van de Hochschule, de relatief gunstige huur (t.o.v. de huren in Nijmegen) en omdat studenten in Duitsland geen collegegeld betalen, is het voor Nederlandse studenten aantrekkelijk aan de Hochschule Rhein-Waal te studeren. Het merendeel van de Hochschule Rhein-Waal is gevestigd op de campus in Kleve, maar sinds 2014 kent de onderwijsinstelling ook een campus in Kamp-Lintfort, in de richting van Duisburg. De campus in Kamp-Lintfort wordt gebruikt door de faculteit Kommunikation und Umwelt. Voor deze notitie wordt ervan uitgegaan dat alle studenten aan deze faculteit (2.010 studenten) in Kamp Lintfort studeren. Dit betekent dat de studenten van de overige faculteiten (5.296 studenten), studeren in Kleve. Ten opzichte van 2011, toen alle studenten van de Hochschule in Kleve studeerden, is dit een groei van 253%. Het aantal extra OV-reizigers tussen Nijmegen en Kleve en alle tussenliggende woonkernen als gevolg van deze groei is naar verwachting beperkt. Het merendeel van de groei komt op rekening van Duitse studenten buiten het onderzoeksgebied van deze notitie. Naar verwachting zal maar een klein deel van de nieuwe studenten gebruik maken van een OV-verbinding tussen Nijmegen en Kleve. Er is daarom voor de groei van het aantal studenten op de Hochschule Rhein-Waal geen extra of specifieke groei(factor) meegenomen. De groei van het aantal studenten in Kleve is onderdeel van de algemene bevolkingsontwikkeling in Kreis Kleve en daarom inbegrepen in de groeicijfers voor de bevolkingsontwikkeling in Kleve. Voor de prognose van het aantal reizigers dat gebruik zal maken van de grensoverschrijdende OV-verbinding is echter met name het aantal Nederlandse studenten van belang. Een verandering in dit aantal zal een effect hebben op het aantal reizigers. Volgens onderzoek uit december 2017 studeren er momenteel 31 Nederlandse studenten aan de Hochschule Rhein- Waal 11. Voor deze notitie worden voor de actualisering de volgende uitgangspunten gehanteerd: - In 2011 studeerden er nog geen Nederlandse studenten in Kleve. De 31 studenten kunnen als groei worden beschouwd. - Alle Nederlandse studenten studeren op de locatie in Kleve. - Alle Nederlandse studenten reizen vanaf Nijmegen Centraal naar Kleve (met bus of trein). - Alle Nederlandse studenten reizen elke dag heen en terug. De groei van 31 Nederlandse studenten wordt in hoofdstuk 5 doorberekend op het aantal in- en uitstappers en de baanvakbelasting(en). Prognoses voor het jaar 2030 zijn niet beschikbaar. Ontwikkeling Heyendaal Voor de actualisering van het aantal in- en uitstappers op station Heyendaal is de groei van het aantal Nederlandse studenten aan de Radboud Universiteit en HAN van belang. Uit het SINTROPHER-onderzoek volgt dat het drukste baanvak Nijmegen CS - Nijmegen Heyendaal zou zijn. Sinds 2011 is het aantal studenten dat studeert op Heyendaal met ca. 15% toegenomen, zoals te zien in Tabel 1. Om het aantal in- en uitstappers op station Heyendaal te actualiseren 11 Hochschule Rhein-Waal (2017) Zahlen der Hochschule Rhein-Waal im Dezember /20

11 o.b.v. de ontwikkeling van het aantal Nederlandse studenten wordt uitgegaan van een stijging van 15% tussen Nijmegen en Heyendaal. Voor deze notitie is ervan uitgegaan dat het aantal Duitse studenten dat in Nederland studeert aan de Radboud Universiteit of HAN percentueel gelijk is aan het totaal aantal studenten in Hoewel er tussen 2011 en 2015 sprake was van een sterke stijging 12, is het aantal Duitse studenten de laatste jaren afgenomen 13. Voor het aantal Duitse studenten die op Heyendaal studeren wordt daarom geen extra groei(factor) meegenomen, zoals wel gebeurt voor de Nederlandse studenten aan de Hochschule Rhein-Waal in Kleve. De verandering van het aantal Duitse studenten wordt meegenomen door het actualiseren van de bevolkingscijfers in Duitsland. Prognoses voor het aantal studenten in 2030 zijn niet beschikbaar. Er wordt daarom vanuit gegaan dat het totaal aantal studenten in 2030 gelijk is aan het huidige aantal studenten. Tabel 1: Studenten op locatie Heyendaal per onderwijsinstelling Totaal aantal studenten Duitse studenten Onderwijsinstelling Groei (%) % van totaal Radboud Universiteit % 452 2,2% HAN (locatie Heyendaal 15 ) % ,6% Totaal % ,9% Omgevingseffecten buiten scope In het SINTROPHER-onderzoek wordt een vijftal belangrijke sociaal-economische ontwikkelingen genoemd die van belang zijn voor de relatie tussen de gebieden aan beide zijden van de grens. Van deze vijf zijn er in deze notitie twee ontwikkelingen beschreven. Overige ontwikkelingen die mogelijk effect hebben op de prognoses voor reizigersaantallen en eventueel actualisatie behoeven zijn: - Nauwere economische samenwerking - Ontwikkeling van het aantal grenspendelaars, d.w.z. Nederlanders die in Duitsland wonen en in Nederland werken en vice versa - Ontwikkeling Airport Weeze naar regionale luchthaven 12 Movares (2016) Verbinding Nijmegen Kleve Emmerich (-Doetinchem), onderzoek verbeterpotentie 13 Omroep Gelderland (2017) Nog nooit zoveel studenten naar Radboud, minder buitenlanders, via 14 Radboud Universiteit (2018) Feiten & Cijfers, via 15 Gebaseerd op de 30%/70%-verdeling voor het aantal instromers, waarbij 70% van de studenten op locatie Nijmegen instroomt. Gesteld is dat locatie Heyendaal 70% van het totaal aantal studenten huisvest. 16 HAN (2018) Feiten en cijfers over de HAN, via 11/20

12 5. Actualisering aantal reizigers Treinverbinding Actualisering prognoses SINTROPHER-onderzoek In het SINTROPHER-onderzoek is voor verschillende varianten, waaronder variant 3 (treinverbinding), bepaald hoeveel in- en uitstappers er per station per dag verwacht kunnen worden. Met de omgevingseffecten uit hoofdstuk 4 ontstaan nieuwe prognoses voor het aantal in- en uitstappers in Tabel 2 geeft de uitkomsten van het SINTROPHER-onderzoek weer. Het gemiddelde aantal in- en uitstappers per dag bedraagt in- en uitstappers op en tussen Nijmegen en Kleve. Tabel 2: Vertaling uitkomsten SINTROPHER-onderzoek naar baanvakbelasting en aantal in- en uitstappers per richting tussen Nijmegen en Kleve 17. Aantallen per dag in 2025 bij treinfrequentie van 2 maal per uur. In en uitstapperbelasting Baanvak- Kleve-Nm Nm-Kleve In Uit In Uit Kleve Kranenburg Groesbeek Nijmegen-Heyendaal Nijmegen Totaal Het aantal in- en uitstappers kunnen op basis de beschreven omgevingseffecten geactualiseerd worden. Dit is te zien in Tabel 3, waarin elke kleur staat voor een bepaalde invloed van één of een combinatie van de beschreven omgevingseffecten. Hiervoor zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - Alle Duitse stations kennen voor de prognose tot 2030 een groei in het aantal in- en uitstappers van 1,5% t.o.v. van de uitkomsten voor 2025 uit het SINTROPHER-onderzoek. - Groesbeek kent voor de prognose tot 2030 een groei in het aantal in- en uitstappers van 12% t.o.v. van de uitkomsten voor 2025 uit het SINTROPHER-onderzoek. Dit is op basis van de bevolkingsontwikkeling in gemeente Nijmegen. - Het aantal in- en uitstappers in Heyendaal groeit met 15% t.o.v. van de uitkomsten voor 2025 uit het SINTROPHER-onderzoek als gevolg van de toename van Nederlandse studenten aan de Radboud Universiteit en HAN. - Het baanvak tussen Nijmegen CS en Station Heyendaal kent een groei van 15% voor de reizigers tussen Nijmegen CS en Heyendaal als gevolg van de groei van het aantal Nederlandse studenten op Heyendaal. Het overige reizigersdeel kent een groei van 12% als gevolg van de bevolkingsontwikkeling in gemeente Nijmegen. 17 In het SINTROPHER-onderzoek zijn de verwachtingen voor de aantallen reizigers berekend voor het traject tussen Weeze en Nijmegen, dus inclusief Kleve-Weeze. Het deel tussen Kleve en Weeze is voor deze notitie achterwege gelaten omdat het geen onderdeel zou zijn bij een mogelijke reactivering van het spoor tussen Nijmegen en Kleve. 12/20

13 Tabel 3: Gemiddeld aantal verwachte aantal in- en uitstappers en baanvakbelasting in 2030 tussen Nijmegen en Kleve, na actualisering o.b.v. belangrijkste omgevingseffecten. Aantallen per dag bij treinfrequentie van 2 maal per uur. Baanvakbelasting in beide richtingen samen. Geel = groei als gevolg van bevolkingsontwikkeling Kreis Kleve: +1,5% Oranje = groei als gevolg van bevolkingsontwikkeling Nijmegen: +12% Paars = groei als gevolg van toename Nederlandse studenten op Heyendaal: +15%; Groen = groei als gevolg van ontwikkeling Nederlandse studenten op Heyendaal & groei als gevolg van bevolkingsontwikkeling Nijmegen: +15% & + 12% Kleve-Nm Nm-Kleve Baanvakbelasting In- en In Uit In Uit uitstappers Kleve Kranenburg Groesbeek Nijmegen- Heyendaal Nijmegen Totaal Zoals te zien in Tabel 3 is er, na actualisatie o.b.v. van de belangrijkste omgevingseffecten, naar verwachting sprake van gemiddeld in- en uitstappers per dag tussen Nijmegen en Kleve en een grensoverschrijdende baanvakbelasting van gemiddeld ca reizen per dag in beide richtingen samen. Nijmegen en Kleve kennen daarnaast dagelijks een groei van 31 reizigers in het aantal in- en uitstappers als gevolg van de reizen van Nederlandse studenten in Kleve. Uitgangspunt is dat deze studenten per dag heen en terug reizen. Hierdoor neemt het aantal in- en uitstappers voor Nijmegen en Kleve met 62 toe (d.w.z. 2 maal 31), net zoals de baanvakbelasting voor elk baanvak tussen Nijmegen en Kleve. De belasting van het grensoverschrijdende baanvak komt hiermee op gemiddeld reizigers per dag (voor beide richtingen samen). Het aantal in- en uitstappers komt neer op gemiddeld per dag 18 tussen Kleve Nijmegen en Kleve. Dit zijn in- en uitstappers per dag meer dan verwacht in het SINTROPHER-onderzoek. Actualisering als gevolg van frequentieverlaging In het SINTROPHER-onderzoek is uitgegaan van een treinverbinding die tweemaal per uur rijdt tussen Kleve en Nijmegen. Tot dusver is in deze notitie ook uitgegaan van een halfuurdienst. In oversteenstemming met de frequentie van de RE19 (Düsseldorf - Arnhem Centraal) wordt voor het doortrekken van de RE10 momenteel echter uitgegaan van een uurdienst. Bij een treinverbinding die van 1x per uur naar 2x per uur gaat rijden is bekend dat deze 30-40% meer reizigers trekt. De getallen uit Tabel 3 zijn op basis van dit gegeven aangepast. Er is gekozen 18 Let op: In Tabel 3 zijn de Nederlandse studenten aan de Hochschule Rhein-Waal niet meegenomen in het aantal in- en uitstappers per dag. In Tabel 4 is dit wel het geval. 13/20

14 voor de minimale afname van 30% i.p.v. 40%. De uitkomsten hiervan zijn te zien in Tabel 4. Het gemiddeld aantal in- en uitstappers tussen Nijmegen en Kleve komt neer op in- en uitstappers per dag. Wanneer ervan uitgegaan wordt dat elke reiziger per dag heen en terug reist, is elke reiziger goed voor 2 maal instappen en 2 maal uitstappen. Bijvoorbeeld, een student die van Nijmegen naar Kleve op en neer gaat, stapt achtereenvolgens in Nijmegen in, in Kleve uit, in Kleve in en in Nijmegen uit. Het aantal in- en uitstappers van per dag vertaalt zich daarom in gemiddeld reizigers per dag (in het jaar 2030). Tabel 4: Gemiddeld aantal verwachte in- en uitstappers en baanvakbelasting in 2030 tussen Nijmegen en Kleve, na actualisering o.b.v. belangrijkste omgevingseffecten (incl. Nederlandse studenten in Kleve) en correctie treinfrequentie. Aantallen per dag bij treinfrequentie van 1 maal per uur. Baanvakbelasting in beide richtingen samen Weeze-Nm Nm-Weeze Baanvakbelasting In- en In Uit In Uit uitstappers Kleve Kranenburg Groesbeek Nijmegen- Heyendaal Nijmegen CS Totaal De belasting van het grensoverschrijdende baanvak komt als gevolg van de correctie voor frequentie neer op (afgerond ca ) reizigers per dag (in beide richtingen samen). Ter vergelijking, in het Beslisdocument Nijmegen Kleve wordt uitgegaan van grensoverschrijdende reizigers per dag (in beide richtingen) voor een treinverbinding met een halfuursdienst. Ondanks de actualisatie voor recente omgevingseffecten is er sprake van een minder reizigers als gevolg van de frequentieverlaging (d.w.z. een uurdienst i.p.v. een halfuursdienst) In overeenstemming met het uitgangspunt dat gehanteerd wordt in het Beslisdocument Nm- Kleve 19, wordt ervan uitgegaan dat 50% van de reizigers in de trein afkomstig is uit bestaande OV-diensten (bus en trein). Dit komt voor het grensoverschrijdende baanvak per dag neer op een totaal van reizigers in beide richtingen samen die overstappen op de trein. Het overige deel van reizigers is nieuw in het OV. In Bijlage 4 is de baanvakbelasting op kaart weergegeven. In bovenstaande tabel en op de kaart is te zien dat het merendeel van de reizigers gebruik zal maken van het deel van de verbinding tussen Nijmegen CS en Nijmegen Heyendaal. 19 Stadsregio Arnhem Nijmegen (2013) Beslisdocument Nijmegen - Kleve 14/20

15 Busverbinding Recente cijfers m.b.t. gebruikersaantallen en het aantal in- en uitstappers ontbreken voor de grensoverschrijdende busverbindingen 57 en 58. Door het ontbreken van informatie over de herkomst- en bestemmingslocaties van reizigers is het niet mogelijk de bevolkingsontwikkeling van woonkernen langs de busverbinding te vertalen in reizigersontwikkeling, zoals wel is gedaan voor de treinverbinding. Cijfers voor de jaren 2011 en 2016 zijn via eerdere onderzoeken wel bekend. In 2016 maakten er per werkdag reizigers gebruik van de twee lijnen. Het gebruik in de periode is toegenomen met 36% 20 (Tabel 5). Dit komt neer op een jaarlijkse groei van 81 reizigers per jaar. Tabel 5: Reizigersaantallen lijn 57 en 58 per werkdag (periode ) Aantal reizigers Lijn Groei (%) Lijn 57 (Nijmegen-Kranenburg) 96 Lijn 58 (Nijmegen-Kleve) Totaal % Eenzelfde jaarlijkse groei kan voor de periode worden gehanteerd om het aantal reizigers in 2030 te bepalen. Dit zou, in combinatie met het uitgangspunt dat alle Nederlandse studenten aan de Hochschule Rhein-Waal elke dag op en neer reizen tussen Nijmegen en Kleve, betekenen dat het aantal reizigers tot 2030 oploopt tot reizigers per werkdag. Verwachting treinreizigers t.o.v. busreizigers Omdat precieze informatie over de herkomst en bestemming van de reizigers ontbreekt, is het niet mogelijk uitspraken te doen over de verschillen tussen het aantal grensoverschrijdende reizigers bij een busverbinding en treinverbinding. Het is namelijk voor lijn 57 en 58 niet bekend hoeveel reizigers grensoverschrijdend reizen. Wel is het mogelijk het verwacht aantal in- en uitstappers voor de treinverbinding (Tabel 4) om te rekenen naar aantal reizigers per dag, zoals gedaan op de vorige pagina. Wanneer ervan uitgegaan wordt dat elke reiziger per dag heen en terug reist, is elke reiziger goed voor 2 maal instappen en 2 maal uitstappen. Het gemiddeld aantal in- en uitstappers van per dag (Tabel 4) komt daarom neer op treinreizigers per dag. Hiervan komt de helft van de reizigers uit bestaande OV-diensten, de andere helft is nieuw in het OV. De reizigers die overstappen vanuit bestaande OV-diensten zijn naar verwachting met name afkomstig uit buslijn 57, 58 en 5 (Nijmegen - Groesbeek). Voor de buslijnen 57 en 58 worden in 2030 gemiddeld reizigers per werkdag verwacht. Omdat het aantal buslijnen in het gebied groter is, zoals lijn 5 tussen Nijmegen en Groesbeek, zal het totaal aantal busreizigers in het gebied hoger liggen dan reizigers. 20 Movares (2016) Verbinding Nijmegen Kleve Emmerich (-Doetinchem), onderzoek verbeterpotentie 15/20

16 6. Conclusie Provincie Gelderland zet, in samenwerking met Nordrhein-Westfalen, in op een snelle OVverbinding tussen Nijmegen via Kleve. Waar reactivering van het spoor voor Provinciale Staten Gelderland niet aan de orde is, is van Nordrhein-Westfalen bekend dat men op de lange termijn streeft naar reactivering. Totdat dat mogelijk is wordt ingezet op een snellere busverbinding. Op lange termijn zijn voor de snelle OV-verbinding tussen Nijmegen en Kleve in grote lijnen twee alternatieven mogelijk: 1. Busverbinding, via Beek-Ubbergen 2. Treinverbinding, via (de in onbruik geraakte) spoorbaan richting Kranenburg en Groesbeek Vanuit Provinciale Staten Gelderland is gevraagd om meer informatie over (potentiële) OVreizigers in het grensgebied tussen Nijmegen en het Duitse achterland en een actualisering van eerdere prognoses voor reizigersaantallen. Voor de actualisering van dergelijke prognoses zijn twee belangrijke omgevingseffecten gehanteerd: - De gerealiseerde en verwachte bevolkingsontwikkeling in omgeving Nijmegen-Kleve voor de periode In eerdere onderzoeken is slechts uitgegaan van bevolkingsprognoses tot 2025, vanwege de verwachting dat een gereactiveerde spoorverbinding medio 2025 operationeel zou kunnen zijn. Vanwege de langere doorlooptijd van het proces rondom de mogelijke reactivering van de spoorverbinding, is de bevolkingsontwikkeling tot 2030 meegenomen in de actualisering van de prognoses voor omgevingseffecten. - Het aantal Nederlandse studenten aan de Hochschule Rhein-Waal in Kleve en het aantal Duitse studenten aan de Radboud Universiteit en HAN in Nijmegen. Sinds eerder onderzoek is het aantal studenten aan de Hochschule Rhein-Waal op locatie Kleve gegroeid met ca. 250%. Het aantal Nederlandse studenten is echter minder sterk toegenomen. Op dit moment studeren er 31 Nederlandse studenten in Kleve. Het aantal studenten aan de onderwijslocaties op locatie Nijmegen Heyendaal (Radboud Universiteit en HAN) is sinds 2011 met 15% gegroeid. Het aantal Duitse studenten op onderwijslocatie Heyendaal waren dit er in 2015 ca (2,9% van het totaal aantal studenten) - groeit de laatste jaren echter niet meer. Deze omgevingseffecten zijn gebruikt om de prognoses voor de reizigersaantallen in het geval van de busverbinding en treinverbinding te actualiseren. In Tabel 6 zijn de uitkomsten van de actualisatie weergegeven. Te zien is dat er voor de mogelijke treinverbinding gemiddeld ca reizigers per dag verwacht worden. In het geval van de treinverbinding zijn ca reizigers nieuw in het OV en reizigers afkomstig uit bestaande OV-diensten. Voor de treinverbinding is de verwachte baanvakbelasting voor het grensoverschrijdende baanvak Groesbeek-Kranenburg reizigers in beide richtingen samen. Hiervan zijn reizigers nieuw in het OV. Dit zijn ook reizigers die doorreizen naar Nijmegen en Kleve Tabel 6: Prognoses voor reizigersaantallen voor de mogelijke treinverbinding Nijmegen-Kleve per dag in 2030 Grensoverschrijdende baanvakbelasting (beide Reizigers (totaal) richtingen samen) Trein, uurdienst via Groesbeek Waarvan nieuw in het OV /20

17 Nijmegen - Kleve Bijlage 1: Overzichtskaart verbindingen en woonkernen

18 Nijmegen - Kleve Bijlage 2: Invloedsgebieden treinstations

19 Nijmegen - Kleve Bijlage 3: Invloedsgebied busverbinding

20 Nijmegen - Kleve Bijlage 4: Baanvakbelasting mogelijke treinverbinding Nijmegen-Kleve