Nationale Omgevingsvisie. 27 oktober 2017

Transcriptie

1 Nationale Omgevingsvisie

2 Aanleiding Omgevingsvisie Omgevingswet De maatschappij verandert Stapeling van wensen en claims op leefomgeving Herijken van beleidsvisies: actualiseren waar nodig, integreren waar nuttig The Proof Of the pudding Is in the eating Omgevingsvisie als proof of the pudding 2 Nationale Omgevingsvisie

3 Doel Meer richting en samenhang in rijksbeleid voor leefomgeving Verbinden van sectorale visies Visie op integrale aanpak van strategische opgaven Inspireren, samenbinden en aanzetten tot actie Richting geven en houvast bieden Strategische visie; uitwerking in programma s 3 Nationale Omgevingsvisie

4 Omgevingsvisie als instrument Doel omgevingswet: een gezonde en veilige leefomgeving met goede omgevingskwaliteit én ruimte voor maatschappelijke functies nu en in de toekomst Goede omgevingskwaliteit: voldoende gebruiksmogelijkheden nu en in de toekomst, zonder de waarde en de beleving van de leefomgeving aan te tasten, met gelijke kansen voor een ieder om deel te nemen aan de samenleving Duurzame ontwikkeling van de leefomgeving behouden en bereiken door op samenhang te sturen aan de hand van één overkoepelend en richtinggevend ontwikkelingsbeeld voor de langere termijn 4 Nationale Omgevingsvisie

5 5 Nationale Omgevingsvisie

6 Meerwaarde NOVI Doel: Voldoen aan waterkwaliteitsdoelen Waterbeleid Ruimtelijke ordeningsbeleid Milieubeleid Economisch beleid Zuiveren water Locatiekeuze Reguleren uitstoot Innovatieve oplossingen stimuleren NOVI = Zuiveren water + Locatiekeuze + Reguleren uitstoot + Innovatieve oplossingen vanuit vervuilende bedrijfstakken 6 Nationale Omgevingsvisie

7 Fasering Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Agendavorming Q Q1 17 Resultaat: Startnota Verdieping Verrijking Q2 17 Q4 17 Resultaat: Verdiepingsrapporten Keuzes Q1 18 Q3 18 Resultaat: Concept NOVI Opstellen NOVI Q4 18 medio 19 Resultaat: NOVI Nationale Omgevingsvisie

8 Fase 1: Adviezen en werkplaatsen PbL Cra SCP RIVM Rli AcW KIM IPO G4 G32 OIM Neprom Jaar van de Ruimte Gezondheidsraad 8 Nationale Omgevingsvisie

9 Fase 1: Startnota: de opgaven Breed begrip fysieke leefomgeving Verbinden van sectorale opgaven Schets huidig beleid Benoemen van urgenties en spanningen Aandacht voor verschillende schaalniveaus Aandacht voor regionale verschillen 9 Nationale Omgevingsvisie

10 Planbureaus en adviesraden 10 Nationale Omgevingsvisie

11 Startnota: vier strategische opgaven voor de NOVI 1. Naar een duurzame en concurrerende economie 2. Naar een klimaatbestendige en klimaatneutrale samenleving 3. Naar een toekomstbestendige en bereikbare woon- en werkomgeving 4. Naar een waardevolle leefomgeving 11 Nationale Omgevingsvisie

12 Naar een duurzame en concurrerende economie Hoe behoudt Nederland een aantrekkelijk vestigingsklimaat en realiseren we de transitie naar een circulaire economie? Vragen: Inzetten op enkele sterke stedelijke regio s in het economisch kerngebied of op alle stedelijke regio s in Nederland? Regionaal economische ontwikkeling: de balans tussen de mogelijkheden van gebieden en de vraag van verschillende economische sectoren Verbeteren van bereikbaarheid: balans tussen uitbreiden en beter benutten van infrastructuur Hoe om te gaan met de spanning tussen een aantrekkelijke, gezonde en veilige leefomgeving en (economische) ontwikkeling? Circulaire economie: de spanning tussen ruimte voor transitie en borgen omgevingskwaliteit 12 Nationale Omgevingsvisie

13 Nederland is spikey Steden Niet elke stad En niet overal 13

14 Minder bevolking, meer banen.? Groei Krimp Meer bevolking, minder banen 14 6 april 2017 Planbureau voor de Leefomgeving

15 Naar een klimaatbestendige en klimaatneutrale samenleving Hoe realiseert Nederland tijdig de overgang naar een klimaatbestendige en klimaatneutrale samenleving met behoud of verbetering van omgevingskwaliteit? Vragen: Omgaan met klimaatverandering: focus op sectorale doelen of integrale aanpak? Vitale infrastructuren: klimaatrobuust of niet altijd beschikbaar? Ruimte voor duurzame energie in eigen land of vrijwaren landschap en importeren? Centraal en/of decentraal? Vaart maken: de balans tussen inzetten op bestaande technieken of op innovaties? Alleen verduurzamen of ook gebruik reguleren? 15 Nationale Omgevingsvisie

16 16 Nationale Omgevingsvisie

17 17 Nationale Omgevingsvisie

18 Naar een toekomstbestendige en bereikbare woonen werkomgeving Hoe kan de overheid optimaal afwegingen maken tussen o.a. de woningbouw, een goede bereikbaarheid en een aantrekkelijke leefomgeving? Vragen: Hoe een goede balans bereiken tussen uitleg en verdichten en tussen nieuwbouw en transformatie? Wat is een acceptabele omvang van sociale verschillen in stad en ommeland Hoe regio s met bevolkingsdaling inrichten? Bouwen op goed bereikbare plaatsen of plaatsen goed bereikbaar maken? Innovatie in verbindingen: kiezen in onzekerheid of wachten op winnaars? Klimaatbestendige en energiezuinige gebouwen: individuele of collectieve maatregelen? 18 Nationale Omgevingsvisie

19

20 20 Nationale Omgevingsvisie

21 Naar een waardevolle leefomgeving Hoe kunnen de waarden die de natuurlijke omgeving kan vervullen voor de mens, worden behouden en benut? Vragen: Hebben we te weinig of willen we te veel van de natuur? Landbouw: inzetten op voedselproductie met randvoorwaarden of oplossingen voor maatschappelijke behoeften? Landschap als uitgangspunt voor of als uitkomst van ontwikkelingen? Peilverhoging veenweidegebieden of op peil houden van de huidige landbouwproductie? 21 Nationale Omgevingsvisie

22 De kwaliteit van landschap en leefomgeving is een blinde vlek in veel strategieën voor het vestigingsklimaat. De meest verklarende economische succesfactoren, zoals belastingklimaat, (kennis) infrastructuur, veiligheid en onderwijs liggen in westerse landen al grotendeels vast, zodat deze factoren minder ingezet kunnen worden in de concurrentiestrijd tussen steden. De zogenaamd zachte factoren gaan dus een steeds belangrijkere rol spelen op de beleidsagenda s. Landschap is daarmee een logisch vertrekpunt voor ruimtelijke plannen, (economisch) té belangrijk om als compensatie of restvulling te worden behandeld.

23 Nu gaat het echt beginnen 23 Nationale Omgevingsvisie

24 Adaptief: hoe deden we dat vroeger Regelmatige aanpassing van beleidsnota s Uitwerking van nota s naar gebieden en/of thema s Geen nota s alleen principes en brieven Abstracte nota s Nationale Omgevingsvisie

25 Adaptief: volgens Rli Een selectieve en inspirerende nationale visie Helderheid over doelen, randvoorwaarden en procesvoorwaarden en de rol en de inzet van het rijk zelf Hou oog voor de verantwoordelijkheden van het rijk in relatie met de gewenste decentralisatie in het stelsel van het omgevingsrecht Werk met een opgave gerichte benadering, waarbij de sturingsfilosofie afhankelijk van de fase in de beleidslevenscyclus, kan verschillen ( Over energietransitie is visievorming aan de orde, maar over de waterveiligheidsopgave is al veel uitgewerkt in het Deltaprogramma en staat nu de uitvoering centraal. ) Werk sectorale onderwerpen uit in aparte programma s. Bestaande sectorale programma s kunnen zo naast de nieuwe visie blijven bestaan in in de loop der tijd afgerond, ingetrokken en vervangen kunnen worden en zo langzaam opgaan in het nieuwe stelsel. 25 Nationale Omgevingsvisie

26 Adaptief: volgens het PBL Opgaven aan pakken door op uiteenlopende niveaus nieuwe coalities van belangen en betrokkenen tot stand te brengen. In nauwe samenwerking met de maatschappij een heldere lange termijnambitie formuleren zonder de aanpak vast te leggen Adaptieve planning is een strategie waarbij investeringen voor een zo kort mogelijke toekomst worden vastgelegd of op zo n manier dat er tegen geringe kosten aanpassingen kunnen worden doorgevoerd. Waar meer zekerheid bestaat zijn andere instrumenten aan de orde (strategische planning, programma s, etc.). Ordenende principes om onzekere ontwikkelingen te sturen zonder van tevoren al allerlei zaken vast te leggen: zoals het voorzorgbeginsel, het beginsel van preventief handelende vervuiler betaalt, de Ladder voor duurzame verstedelijking of de Trias Energetica. 26 Nationale Omgevingsvisie

27 Adaptief: aantal gedachten Huidige (structuur)visies worden als statisch ervaren, ondanks dat ze continu nader worden uitgewerkt. Lange termijnvisie biedt houvast aan partijen ten aanzien van de geschetste toekomst en richting die hierin wordt gekozen. Maar we willen wel aanpassingen door kunnen voeren op basis van nieuwe inzichten. NOVI en de daaraan gekoppelde programma s en instrumenten zijn niet statisch, maar in een bepaalde mate adaptief. Zodat we ons in de loop van de tijd kunnen aanpassen aan de grote ontwikkelingen en uitdagingen. 27 Nationale Omgevingsvisie

28 De waardering kwaliteit van landschap en leefomgeving is onbekende in de toekomst. Dit vraagt om adaptiviteit. Het cultuurlandschap (veenlandschap en Veluwe) van nu is bijvoorbeeld productielandschap van vroeger.

29 NOVI systeem A B C Programma s Maatregelen Visie Projectbesluiten Wet- en regelgeving Financiën Uitvoering projecten Deals, Convenanten, etc. Plannen 29 Nationale Omgevingsvisie

30 Vragen Hoe kunnen toekomstverkenningen een bijdrage leveren aan de adaptiviteit van het NOVI systeem? Hoe kan je met toekomstverkenningen het lerend vermogen ondersteunen? Hoe zorgen we voor flexibiliteit/adpativiteit vs zekerheid en investeringszekerheid? Hoe voorkom je dat je wacht op de toekomst? Toekomstverkenningen zijn nuttig, maar we kunnen niet alleen onderzoeken we moeten wel vandaag al wat doen. 30 Nationale Omgevingsvisie