Atlantische Commissie

Transcriptie

1 Jaarverslag Atlantische Commissie

2 J a a r Ja v s e l a v e r - -r s l a g a r g

3 1 VOORWOORD 3 2 DOELSTELLINGEN 4 3 WOORD VAN DANK 5 4 ORGANISATIE DAGELIJKS EN ALGEMEEN BESTUUR DIRECTIE BUREAU ATLANTISCHE ONDERWIJSCOMMISSIE REDACTIE ATLANTISCH PERSPECTIEF LEERSTOEL MODERNE TRANS-ATLANTISCHE BETREKKINGEN GASTONDERZOEKER JONGE ATLANTICI STICHTING VOOR STRATEGISCHE STUDIES 10 5 ACTIVITEITEN CONFERENTIES EN BIJEENKOMSTEN PUBLICATIES OPINIEPEILING LEZINGEN EN PUBLICATIES DIRECTEUR INHOUD 6 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 20 7 DIVERSEN WEBSITE DE ATLANTISCHE COMMISSIE IN DE MEDIA DOCUMENTATIE ABONNEES EN BEGUNSTIGERS OVERZICHT PUBLICATIES INHOUDSOPGAVE ATLANTISCH PERSPECTIEF 23

4 Atlantische Commissie Bezuidenhoutseweg 237a-239a 2594 AM DEN HAAG Telefoon: Fax: internet: Samenstelling en redactie: Niklaas Hoekstra Eindverantwoording: Bram Boxhoorn Vormgeving: Meyer/Van Gerwen, Den Haag/Breda Druk: Ervee design & drukwerk B.V., Zoetermeer Copyright 2010 Atlantische Commissie

5 De NAVO en de trans-atlantische samenwerking in het algemeen liggen bij ons in Nederland redelijk goed in de markt. 70% steun voor de NAVO, dat is nogal wat. Nog opmerkelijker is, dat dit percentage betrekkelijk stabiel is. Oud nieuws natuurlijk; dat is al jaren het geval, maar vooral en nog steeds goed nieuws. Aan de overzijde van de Atlantische Oceaan ligt dat een slag anders. Daar kalft de steun voor de NAVO af, niet incidenteel, maar trendmatig; 40% is het laatste en laagste percentage tot op heden. De Atlantische Commissie blijft goed functioneren. Daar was geen twijfel over, noch intern, noch extern. Toch is het bevredigend als een en ander bevestigd wordt door het officiële evaluatierapport van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Piet Bukman voorzitter Atlantische Commissie april 2010 Wij kijken nog steeds naar het Westen voor intensivering van de samenwerking. Niet alleen uit het oogpunt van veiligheid, maar ook economisch en maatschappelijk heeft het Westen een hoge prioriteit. Dat geldt voor de Verenigde Staten ook, maar hun westen is China. De Verenigde Staten en China zijn op elkaar gefocust; steeds meer. Dat is alleszins verklaarbaar, maar daarmee zijn we er niet. Als Europa niet meer en niet systematischer investeert in de NAVO en in samenwerking op andere gebieden over de Atlantische Oceaan heen, zal de liefde voor Europa aan de overzijde eerder verschralen dan opbloeien. Dat proces is al 1 VOORWOORD gaande. In het kader van het globaliseringsproces ontstaan er nieuwe economische en politieke zwaartepunten en daar reageert wereldmacht nr. 1 natuurlijk op in haar prioriteitenafweging. Dat is helder. Maar daarin ligt ook een opdracht voor Europa om onder andere het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid een veel hogere urgentie te geven. De Atlantische Commissie regelt dat alles niet; uiteraard niet. De Commissie levert wel een positieve bijdrage aan de intensivering van het denken in trans-atlantische termen en prioriteiten. Niet alleen vanwege de historie, maar vooral vanwege de toekomst en de rol van het Westen in een globaliserende wereld. Het Westen is meer dan een veiligheidsconcept, het behelst ook specifieke maatschappelijke en politieke waarden, die wereldwijd van betekenis zijn. 3

6 Sinds haar oprichting in 1952 is de Atlantische Commissie een forum voor het publieke debat over trans-atlantische veiligheidsvraagstukken. Zij geeft voorlichting over en stimuleert onderzoek naar thema s zoals de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Europa, ontwikkelingen in de NAVO en Europese veiligheidskwesties. De Commissie wil hiermee de maatschappelijke discussie over deze onderwerpen bevorderen. De Atlantische Commissie organiseert nationale en internationale conferenties, seminars, forumdiscussies en lezingen voor verschillende doelgroepen. Naast de begunstigers van de Commissie zijn dit bijvoorbeeld politici, beleidsambtenaren, journalisten, diplomaten, universitair docenten en studenten. Een belangrijke doelgroep is ook het voortgezet onderwijs, zowel docenten als leerlingen. De Atlantische Commissie werkt samen met overheidsinstellingen, politieke instellingen, wetenschappelijke instituten en non-gouvernementele organisaties in binnen- en buitenland, en op ad hoc basis met het bedrijfsleven. Deze samenwerking draagt bij aan de organisatie van nationale en internationale conferenties. Ten slotte initieert en steunt de Atlantische Commissie de ontwikkeling van activiteiten van derden (bijvoorbeeld studenten) op het gebied van internationale en nationale veiligheidsvraagstukken en adviseert zij hen bij de opzet en uitvoering van projecten op bovengenoemd gebied. De Atlantische Commissie geeft ook publicaties uit. Naast het tijdschrift Atlantisch Perspectief verschijnen onder meer conferentieverslagen, studierapporten, boeken en onderwijspublicaties. Het bureau van de Commissie beschikt over een tijdschriften- en een documentatiearchief die kunnen worden geraadpleegd. 2 DOELSTELLINGEN De activiteiten van de Atlantische Commissie worden ondersteund door ad hoc stuur- en studiegroepen en permanente commissies, zoals de Atlantische Onderwijscommissie. Deze ontwikkelt initiatieven voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Een tweede permanente commissie is Jonge Atlantici. Zij organiseert activiteiten speciaal gericht op studenten en jongeren. De onafhankelijkheid van de Atlantische Commissie wordt gewaarborgd door het Stichtingsbestuur, waarin onder andere vertegenwoordigers van politieke partijen en deskundigen op het gebied van trans-atlantische betrekkingen en veiligheidspolitiek zijn vertegenwoordigd. De Atlantische Commissie maakt deel uit van de Atlantic Treaty Association de overkoepelende organisatie van de ruim 40 Atlantische commissies in de lidstaten van de NAVO en in de meeste landen van het Partnership for Peace. 4

7 De Atlantische Commissie wil graag haar dank betuigen aan alle personen en instanties die de Commissie in 2009 ter zijde hebben gestaan bij de uitvoering van haar activiteiten. Veel dank gaat uit naar de instellingen, bedrijven en particulieren die de Atlantische Commissie in 2009 financieel hebben gesteund. Zonder de subsidies van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie was de Atlantische Commissie niet in staat geweest haar activiteiten uit te voeren. Ook de NATO Public Diplomacy Division, de Amerikaanse ambassade in Den Haag, het Europees Platform voor het Nederlandse Onderwijs, de hogescholen Avans en Fontys, de Nederlandse Defensie Academie, en natuurlijk de particuliere begunstigers droegen in belangrijke mate bij aan de realisering van conferenties, lezingen, seminars, publicaties en andere activiteiten. Spectrum, de Studievereniging Europese Studies, het Turkije Instituut, de Universiteit van Amsterdam, de projectgroep Verkenningen van het Ministerie van Defensie en de Youth Atlantic Treaty Association. De Atlantische Commissie hoopt op voortzetting van de vruchtbare samenwerking met deze organisaties. De Atlantische Commissie is de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging bij de Noord-Atlantische Raad, het German Marshall Fund of the United States, en het Nederlandse consulaat in New York zeer erkentelijk voor materiële bijdragen aan activiteiten van de Atlantische 3 WOORD VAN DANK Commissie in Ten slotte is de Commissie veel dank verschuldigd aan de sprekers tijdens haar conferenties en andere bijeenkomsten, en aan de auteurs die een bijdrage leverden aan Atlantisch Perspectief en andere publicaties. De activiteiten van de Atlantische Commissie komen tot stand in samenwerking met diverse instellingen en instanties in binnen- en buitenland. Goede betrekkingen worden onderhouden met de Nederlandse ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie. Ook Nederlandse ambassades en ambassades van OVSE-landen in Den Haag zijn de Atlantische Commissie regelmatig behulpzaam. De Atlantische Commissie heeft in 2009 samengewerkt met de volgende organisaties: de Amerikaanse ambassade in Den Haag, de Atlantic Treaty Association, Hogeschool Avans, het CDJA Amsterdam, het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael, Fontys Hogeschool, de Eduardo Frei Stichting, het German Marshall Fund of the United States, NATO s Public Diplomacy Division, de Nederlandse Defensie Academie, het Roosevelt Study Center, Uitgeverij Het 5

8 4-1 DAGELIJKS EN ALGEMEEN BESTUUR In november trad ir. Rein Willems (lid van de Eerste Kamer voor het CDA en voormalig president-directeur, Shell Nederland B.V.) toe tot het Algemeen Bestuur. De Stichting Atlantische Commissie heeft een Dagelijks en een Algemeen Bestuur, waarbij het Dagelijks Bestuur deel uit maakt van het Algemeen Bestuur. Het Dagelijks Bestuur komt tenminste twee maal per jaar bijeen en het Algemeen Bestuur houdt tenminste drie maal per jaar een vergadering. In het Dagelijks en Algemeen Bestuur hebben onder andere vertegenwoordigers van politieke partijen zitting, evenals deskundigen op het gebied van trans-atlantische betrekkingen en veiligheidspolitiek. BESTUURSWIJZIGINGEN In 2009 deed zich een aantal wijzigingen voor in de samenstelling van het Bestuur van de Atlantische Commissie. Het Dagelijks Bestuur van de Atlantische Commissie bestond op 31 december 2009 uit: drs. P. (Piet) Bukman, voorzitter Voorzitter van de commissie buitenland van het CDA; voormalig voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal mr. drs. J.C. (Hans) van Baalen, 1 e vice-voorzitter Lid, Fractie van de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE), Europees Parlement; delegatieleider VVD mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, 2 e vicevoorzitter Directeur, Wiardi Beckman Stichting mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris Directiesecretaris, Delta N.V. H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester Burgemeester van Noordwijk 4 ORGANISATIE Op 1 januari traden terug als lid van het Algemeen Bestuur: jhr. mr. Aarnout Loudon (voormalig voorzitter Raad van Bestuur AKZO Nobel NV; voormalig lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal voor de VVD), prof. dr. Jan-Geert Siccama (adviseur Kennis en Strategiebeleid, ministerie van Defensie; bijzonder hoogleraar Geschiedenis van de Veiligheidsproblematiek, Universiteit Utrecht) en prof. dr. Rob de Wijk (directeur, Haags Centrum voor Strategische Studies, Den Haag; hoogleraar Strategische Studies, Universiteit Leiden). In juni traden mevrouw Riëtte Blacquière-Schalen (Executive Officer, American Chamber of Commerce in the Netherlands) en lgen. b.d. Marcel Urlings (voormalig bevelhebber der Landstrijdkrachten) toe tot het Algemeen Bestuur. dr. N.V. (Norbert) Both Speechwriter, Global Editorial Services, Shell International B.V. mevrouw drs. A.M.C. (Angelien) Eijsink Woordvoerder defensie voor de PvdA, Tweede Kamer der Staten-Generaal M.C. (Maarten) Haverkamp Woordvoerder buitenlandse zaken voor het CDA, Tweede Kamer der Staten-Generaal drs. O. (Otte) Beeksma, waarnemer namens het ministerie van Defensie Plaatsvervangend directeur Voorlichting en Communicatie, ministerie van Defensie drs. H.W. (Henk) Swarttouw, waarnemer namens het ministerie van Buitenlandse Zaken Directeur Veiligheidsbeleid, ministerie van Buitenlandse Zaken In november traden ir. Martijn van Dam (woordvoerder buitenlandse zaken voor de PvdA in de Tweede Kamer) en drs. Arend Jan Boekestijn (Woordvoerder defensie voor de VVD in de Tweede Kamer) terug als lid van het Algemeen Bestuur. 6

9 Het Algemeen Bestuur van de Atlantische Commissie bestond, buiten de leden van de Dagelijks Bestuur, op 31 december 2009 uit: mevrouw R. (Riëtte) Blacquière-Schalen Executive Officer, American Chamber of Commerce in the Netherlands drs. R.W. (Raymond) Knops Woordvoerder defensie voor het CDA, Tweede Kamer der Staten-Generaal prof. dr. K. (Koen) Koch Departement Politieke Wetenschap, Universiteit Leiden drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Atlantische Onderwijscommissie Rector, Dalton Den Haag mevrouw mr. M. (Mariko) Peters Woordvoerder buitenlandse zaken en defensie voor GroenLinks, Tweede Kamer der Staten-Generaal prof. drs. P. (Paul) Scheffer Publicist; bijzonder hoogleraar grootstedelijke problematiek, Universiteit van Amsterdam dr. A. (André) Szász Voormalig directeur De Nederlandsche Bank drs. B. (Brendan) Troost, voorzitter Jonge Atlantici Stafmedewerker HRM, Steenkamp Instituut, CDA lgen. b.d. M.L.M. (Marcel) Urlings Voormalig bevelhebber der Landstrijdkrachten gen. b.d. A.K. (Arie) van der Vlis Voormalig Chef Defensiestaf drs. J.S. (Joël) Voordewind Woordvoerder buitenlandse zaken en defensie voor de ChristenUnie, Tweede Kamer der Staten-Generaal ir. R. (Rein) Willems Lid, Eerste Kamer der Staten-Generaal voor het CDA; voormalig president-directeur, Shell Nederland B.V. 4-3 BUREAU Het Bureau is belast met de voorbereiding en uitvoering van de diverse activiteiten van de Atlantische Commissie. Het organiseert de lezingen, seminars, conferenties en andere activiteiten en verzorgt de redactie, productie en verspreiding van de publicaties. Tevens draagt het Bureau zorg voor de website van de Atlantische Commissie. Ten slotte voorziet het Bureau de studie- en werkgroepen van de Commissie van de benodigde personele en secretariële ondersteuning. De samenstelling van het Bureau onderging in 2009 een aantal wijzigingen. Op 1 januari trad Hiske Helsloot uit dienst als projectmedewerker/onderzoeker. Van 1 januari t/m 1 juli was Tjitske Risselada tijdelijk in dienst als projectmedewerker. Op 1 oktober trad Margreet Smit-Geerling in dienst als managementassistent. Op 1 september trad Maaike Dingemans-Derix uit dienst als Onderwijsmedewerker. Van 1 september tot 1 december werd zij opgevolgd door Sela Ekadouren. Het bureau bestond op 31 december 2009 uit: drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra Chef de Bureau Vacature Onderwijsmedewerker mr. D. (David) den Dunnen Eindredacteur Atlantisch Perspectief M. (Margreet) Smit-Geerling Managementassistent 4-2 DIRECTIE De directie van de Atlantische Commissie bestond op 31 december 2009 uit: dr. A. (Bram) Boxhoorn Directeur van de Stichting Atlantische Commissie; directeur van de Stichting voor Strategische Studies Naast de vaste staf leveren stagiair(e)s van verschillende universiteiten een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden. In 2009 waren de volgende stagiair(e)s werkzaam bij de Atlantische Commissie: Matthijs van Duijn (Universiteit Utrecht), Marijn Hoijtink (Universiteit van Amsterdam), Janneke Suiskind (Universiteit van Amsterdam), Berdien Wiegant (Universiteit Leiden). 7

10 4-4 ATLANTISCHE ONDERWIJSCOMMISSIE De Atlantische Onderwijscommissie (AOC) ontplooit in het kader van de doelstellingen van de Atlantische Commissie activiteiten in het voortgezet onderwijs. De AOC probeert de aandacht voor internationale (veiligheids-)vraagstukken te bevorderen door het organiseren van bijeenkomsten en het uitgeven van lesmateriaal. Drie docentenverenigingen, te weten de Vereniging voor docenten Geschiedenis en staatsinrichting in Nederland (VGN), de Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM) en het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) zijn in de AOC vertegenwoordigd. De Atlantische Onderwijscommissie organiseert conferenties, regionale (nascholings-) seminars en studiereizen voor docenten in het voortgezet onderwijs (zie: Activiteiten 2009). Regelmatig worden naar aanleiding van dergelijke activiteiten nascholingsverklaringen uitgereikt, mogelijk gemaakt door de samenwerking met de docentenverenigingen. De Atlantische Commissie heeft een onderwijsbestand van ruim docenten en secties van scholen die op de hoogte worden gehouden van de verschillende activiteiten. Daarnaast geeft de Onderwijscommissie ook lesmateriaal uit. In zogeheten websheets staat veel achtergrondinformatie over actuele internationale veiligheidsontwikkelingen. Leerlingen kunnen zelf door middel van vragen en opdrachten met de onderwerpen aan de slag. In 2009 verscheen Nieuw-Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld, een lesboek voor HAVO/VWO 3 en 4 ter gelegenheid van het Hudsonjaar (zie paragraaf 5-2). mevrouw T. (Trudy) Elsenaar-Tijsze Oud-voorzitter Centrale Directie Openbaar Onderwijs Zaanstad; oud-voorzitter, KNAG Mevrouw T. (Tanja) Groenendijk-de Vos MA Th. (Theo) Hoebink Docent aardrijkskunde, Katholieke Scholengemeenschap Etten- Leur (KSE) drs. J.D.S. (Jacques) Kriens Vertegenwoordiger namens de NVLM; docent maatschappijleer, De Nassau Scholengemeenschap, Breda P. (Paul) Lemmens Vertegenwoordiger namens de VGN; docent geschiedenis, De Nassau Scholengemeenschap, Breda W.F. (Frederik) Oorschot Vertegenwoordiger namens het KNAG; medewerker Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO), Enschede R. (Robert) de Oude Docent geschiedenis en maatschappijleer, Walburgcollege, Zwijndrecht J. (Jos) Roozenbeek drs. L.B. (Louis) Vloedbeld Docent geschiedenis en staatsinrichting, Christelijke Scholengemeenschap Dingstede, Meppel 4-5 REDACTIE ATLANTISCH PERSPECTIEF Atlantisch Perspectief is het tijdschrift van de Atlantische Commissie. In Atlantisch Perspectief, dat acht maal per jaar verschijnt, wordt aandacht besteed aan (actuele) ontwikkelingen op het gebied van de internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek (zie voor een overzicht van de in 2009 verschenen artikelen paragraaf 7-6). In 2009 waren er geen wijzigingen in de samenstelling van de Onderwijscommissie. De Atlantische Onderwijscommissie bestond op 31 december 2009 uit: drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Rector, Dalton Den Haag dr. A. (Bram) Boxhoorn, secretaris Directeur, Atlantische Commissie drs. G.B.M. (Harry) van den Berg Hogeschooldocent aardrijkskunde, Instituut voor Leraar en School, Nijmegen mevrouw A-M. (Anne-Marit) Dannijs Hogeschooldocent maatschappijleer, Instituut voor Lerarenopleidingen, Hogeschool Rotterdam De redactie van Atlantisch Perspectief bestaat uit een eindredacteur, een Redactionele Adviesraad en een Internationale Adviesraad. De redactie onderging in 2009 één wijziging. Wim Klinkert trad in november toe tot de Adviesraad. De redactie van Atlantisch Perspectief zag er op 31 december 2009 als volgt uit: Eindredacteur mr. David den Dunnen 8

11 Adviesraad dr. Bram Boxhoorn, voorzitter Directeur, Atlantische Commissie drs. Niklaas Hoekstra, senior redacteur Chef de Bureau, Atlantische Commissie genmaj marns b.d. mr. drs. Kees Homan Adviseur, Clingendael Security and Conflict Programme, Instituut Clingendael, Den Haag Joris Janssen Lok Thales Nederland BV prof. dr. Ruud Janssens Hoogleraar Amerikanistiek, Universiteit van Amsterdam prof. dr. Wim Klinkert Universitair hoofddocent Militaire Geschiedenis, Nederlandse Defensie Academie; Hoogleraar Militaire Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam drs. Hans van Leeuwe Ministerie van Defensie prof. dr. Marianne van Leeuwen Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; bijzonder hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, Universiteit van Amsterdam drs. Rik van der Linden Senior adviseur/partner, Van Meggelen Consultancy, Sliedrecht drs. Anselm van der Peet Onderzoeker, Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den Haag dr. Sebastian Reyn Adjunct-hoofddirecteur Algemene Beleidszaken, ministerie van Defensie; projectdirecteur Verkenningen, ministerie van Defensie drs. Auke Venema Ministerie van Defensie Internationale Adviesraad dr. Hans Binnendijk Directeur, Institute for National Strategic Studies, National Defense University, Washington D.C. dr. Ivo Daalder Permanent Vertegenwoordiger van de Verenigde Staten bij de NAVO dr. Ann-Sofie Dahl Voormalig voorzitter, Swedish Atlantic Council, Stockholm Marten van Heuven Senior Consultant, RAND Corporation, Washington D.C. prof. dr. Jan Willem Honig Hoogleraar Militaire Strategie, Swedish National Defence College, Stockholm prof. dr. Margarita Mathiopoulos Chief Executive Officer, EAG European Advisory Group, Berlijn prof. dr. Alexander Moens Hoogleraar Internationale Betrekkingen, Simon Fraser University, Burnaby (BC), Canada dr. Henning Riecke Hoofd, Europees Buitenlands en Veiligheidsprogramma, Deutsche Gesellschaft für Auswärtige Politik, Berlijn Stanley Sloan Visiting scholar, Rohatyn Center for International Affairs, Middlebury College (VT), Verenigde Staten Julianne Smith Principal Director Europe/NATO, US Department of Defense, Washington D.C. 4-6 LEERSTOEL MODERNE TRANS-ATLANTISCHE BETREKKINGEN De Atlantische Commissie heeft in 2005 een bijzondere leerstoel Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen ingesteld aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. De leerstoel werd van 1 mei 2005 tot 1 september 2008 bekleed door dr. Ronald Havenaar. In oktober 2009 werd dr. Marianne van Leeuwen benoemd als zijn opvolger. Zij werkt sinds 2003 bij de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) en is daar betrokken bij de vervaardiging van fenomeen- en trendanalyses over dreigingen voor de nationale veiligheid, zoals radicalisering en onderscheiden vormen van terrorisme. Vanaf 1980 was van Leeuwen, die geschiedenis studeerde aan de Universiteit van Leiden, als wetenschappelijk medewerker onderzoek verbonden aan het Nederlands Instituut voor Vredesvraagstukken. Sinds 1983 werkte zij bij het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael. Daar werd zij in 1998 plaatsvervangend hoofd onderzoek. Van Leeuwen richtte zich op verscheidene onderwerpen van sterk beleidsmatig belang, achtereenvolgens nucleaire nonproliferatie, internationale betrekkingen rond het Israëlisch- Palestijns vraagstuk, binnenlandse beïnvloeding van Amerikaans buitenlands beleid en internationaal terrorisme. Zij publiceerde over deze thema s monografieën en artikelen bij binnenlandse en buitenlandse uitgevers. Marianne van Leeuwen zal in haar colleges aandacht besteden aan (de ontwikkeling van) Amerikaanse en Europese beeldvorming over elkaars maatschappelijke en politieke karakter en buitenlands beleid. Ook bekijkt ze de vraag welke uitwerking zulke beeldvorming had en nog heeft op trans- Atlantische relaties. Zij wil de ontwikkeling van deze 9

12 betrekkingen plaatsen in de context van bredere geopolitieke verschuivingen en zal naast historische ook actuele ontwikkelingen aan de orde stellen. 4-7 GASTONDERZOEKER Van het voorjaar van 2007 tot medio 2009 was Marietje Schaake als gastonderzoeker verbonden aan de Atlantische Commissie. Zij werkte aan een boek over religie, politiek en integratie, waarbij zij vooral vergelijkingen trok tussen de Verenigde Staten en Nederland. 4-9 STICHTING VOOR STRATEGISCHE STUDIES De Stichting voor Strategische Studies is een zelfstandige organisatie die zorg draagt voor de wetenschappelijke activiteiten van de Atlantische Commissie. De Stichting richt zich op het initiëren en bevorderen van wetenschappelijk onderzoek naar veiligheidsvraagstukken. Dr. Rob de Wijk was van mei 1999 tot februari 2008 bijzonder hoogleraar Strategische Studies aan de Universiteit Leiden op een door deze stichting opgerichte en gefinancierde leerstoel. 4-8 JONGE ATLANTICI Jonge Atlantici bestaat sinds 2006 en heeft als doel studenten en jongeren bewust te maken van en te betrekken bij gezamenlijke veiligheidsvraagstukken van de Verenigde Staten en Europa. Ze is een platform voor dialoog over de toekomst van de NAVO, zowel voor jongeren binnen Nederland als in de andere NAVO- en Partnership for Peace-landen. Om dit te bereiken, organiseert Jonge Atlantici verschillende nationale en internationale evenementen die gericht zijn op een jong publiek (18-30 jaar), waarbij zij samenwerkt met een groot aantal partnerorganisaties. Het bestuur onderging in 2009 twee wijzigingen. Sophie Bijloos en Hasse de Graaff traden terug. In april 2009 werd dr. Julian Lindley-French benoemd tot bijzonder hoogleraar Strategische Studies voor een periode van vijf jaar. Lindley-French is daarnaast onder andere Eisenhowerhoogleraar defensiestrategie aan de Nederlandse Defensie Academie in Breda. Het bestuur van de Stichting voor Strategische Studies bestond op 31 december 2009 uit: drs. P. (Piet) Bukman, voorzitter mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, vice-voorzitter mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester dr. A. (Bram) Boxhoorn, directeur Het bestuur van de Jonge Atlantici bestond op 31 december 2009 uit: Brendan Troost, voorzitter Kees Kouwenhoven, secretaris Menno Donia Djörn Eversteijn Maarten Katsman Femke van Paasschen Christa Verhoek 10

13 5-1 CONFERENTIES EN BIJEENKOMSTEN PUBLIEKSBIJEENKOMST Aan de hand van zijn meest recente boek (L épaisseur du monde) ging François Heisbourg in op de uitdagingen die ons op de lange termijn te wachten staan. Hij stipte veranderingen aan (de almacht van de VS begint af te brokkelen, westerse eenheid is niet meer vanzelfsprekend, de opkomst van Azië), maar ook constanten (energieschaarste, de permanente crises in de VN en in het Midden-Oosten). Ten slotte noemde hij een aantal onzekere ontwikkelingen ( wild cards ): proliferatie van nucleaire wapens, het integratieproces van de EU, en China. Datum: 15 januari 2009 Onderwerp: Reflections on the Post-American World Order Spreker: François Heisbourg (International Institute for Strategic Studies, Londen; Fondation pour la Recherche Stratégique, Parijs; Geneva Centre for Security Policy) Datum: 22 januari 2009 Onderwerp: De gevolgen van de financiële systeemcrisis voor de internationale machtsverhoudingen Sprekers: Jakob de Haan (hoogleraar Politieke Economie, Rijksuniversiteit Groningen) en Rob de Wijk (directeur, The Hague Center for Strategic Studies) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort Deelnemers: 60 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegen - woordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Denny Merideth sprak op 5 februari over de net aangetreden president Obama en over de rol die de Verenigde Staten naar verwachting gaan spelen in de trans-atlantische betrekkingen in Hij waarschuwde er voor dat niet alle hoge verwachtingen over de nieuwe president zullen uitkomen. 5 ACTIVITEITEN IN 2009 Locatie: Deelnemers: Sociëteit De Witte, Den Haag 100 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegen - woordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) Datum: 5 februari 2009 Onderwerp: De regering-obama Spreker: Denny Merideth (Political-Military Officer, Amerikaanse ambassade, Den Haag) Locatie: Studio Dudok, Den Haag Deelnemers: 30 (studenten en jongeren, bestuursleden van de Atlantische Commissie) PUBLIEKSBIJEENKOMST Rob de Wijk en Jakob de Haan gaven hun visies op de invloed van de financiële crisis op de internationale machtsverhoudingen. Volgens Rob de Wijk zal de financiële crisis grote gevolgen hebben voor de internationale machtsverhoudingen, maar deze gevolgen worden onderschat. De Wijk ziet de Verenigde Staten en China als de belangrijkste actoren die in de toekomst voor de verschuivingen in de machtsorde zullen zorgen. Jakob de Haan zag het positiever in dan De Wijk. Hij was van mening dat de Verenigde Staten economisch veel sterker en veerkrachtiger zijn dan velen sinds het begin van de financiële crisis verkondigen. PUBLIEKSBIJEENKOMST Militair historicus Martin van Creveld hield op 12 maart een lezing ter gelegenheid van het verschijnen van de Nederlandse vertaling van zijn nieuwste boek The Culture of War. In het algemeen wordt oorlog niet geassocieerd met cultuur, maar volgens Van Creveld zijn er tal van werken te noemen die oorlog beschouwen als een bron van vreugde, onder andere vanwege het spelelement. Volgens Van Creveld heeft een land een oorlogscultuur nodig om effectief oorlog te kunnen voeren. Datum: 12 maart 2009 Onderwerp: The Culture of War 11

14 Spreker: Martin van Creveld (Hebrew University, Jerusalem) Moderator: Leonard Ornstein (VPRO, Buitenhof) Locatie: De Balie, Amsterdam Deelnemers: 75 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegen - woordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) SEMINAR In Perscentrum Nieuwspoort spraken diverse sprekers over de 60-jarige NAVO. Zij keken vooruit naar de top in Straatsburg/ Kehl en discussieerden over de toekomst van het Bondgenootschap. Datum: 18 maart 2009 Onderwerp: NATO at 60: Celebration by Re-evaluation. Seminar on the NATO Summit in Strasbourg/Kehl Sprekers: Maurits Jochems (Deputy Assistant Secretary General Operations, NATO); Jean François Blarel (Ambassadeur van Frankrijk in Nederland); Konrad Arz (Raad, Ambassade van Duitsland); Dana Allin (Senior Fellow, IISS, London); Arend Jan Boekestijn (Tweede Kamerlid, VVD); Harry van Bommel (Tweede Kamerlid, SP); Martijn van Dam (Tweede Kamerlid, PvdA); Maarten Haverkamp (Tweede Kamerlid, CDA); Mariko Peters (Tweede Kamerlid, GroenLinks) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 120 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Een aantal malen per jaar organiseert de Atlantische Commissie in samenwerking met de Public Diplomacy Division van de NAVO voor verschillende doelgroepen een bezoek aan het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. De deelnemers krijgen briefings van vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van diverse permanente vertegenwoordigingen. Tijdens dit eerste bezoek in 2009 werden journalisten geïnformeerd over de aankomende top in Straatsburg/Kehl, NAVO s rol in Afghanistan en de relatie met Rusland. Ook hadden zij een ontmoeting met Permanent Vertegenwoordiger Herman Schaper en Permanent Militair Vertegenwoordiger Ton van Osch. Datum: 20 maart 2009 Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden I.s.m.: NATO s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 13 journalisten ATLANTISCHE ONDERWIJSCONFERENTIE De Atlantische Onderwijsconferentie stond dit keer in het teken van het Hudson Jaar en de viering van 400 jaar Nederlands-Amerikaanse betrekkingen. Het ochtendprogramma bestond uit vier lezingen en een gesproken column. Charles Gehring gaf een uitgebreide beschrijving van de beginjaren van Nieuw-Nederland en wat er gebeurde na de aankomst van Hudson. Jaap Jacobs richtte zich op de ontwikkeling van handelspost naar vestigingskolonie, die Nieuw-Nederland doormaakte vanaf de stichting in Michiel van Groesen behandelde aan de hand van afbeeldingen die destijds in Europa circuleerden het beeld dat men in de 17 e eeuw in de Republiek had over Amerika en de inheemse inwoners. Jaap Verheul ging in op de beeldvorming van de Verenigde Staten in Nederland in de 20 e en 21 e eeuw en beschreef het beeld dat Nederlanders hadden in verschillende periodes. Ook Hans van der Heijde ging in zijn gesproken column in op beeldvorming en Amerika. Hij sprak over de ervaringen die hij had opgedaan tijdens een werkbezoek in Amerika en over perspectieven vanuit verschillende culturen en samenlevingen. De workshops tijdens het middagprogramma gingen over uiteenlopende onderwerpen als de lesmethode van de Atlantische Commissie over Nieuw-Nederland, navigatie op zee in de 17 e eeuw, immigratie- en integratievraagstukken aan beide zijden van de oceaan, de Nederlandse culturele erfenis in de VS, en de trans-atlantische handelsbetrekkingen. Datum: 27 maart 2009 Onderwerp: Het Hudson Jaar: 400 jaar Nederland - Amerika Sprekers: o.a. Charles Gehring (Director, New Netherland Project in Albany, NY); Jaap Jacobs (auteur New Netherland: a Dutch colony in seventeenth-century America); Michiel van Groesen (Leerstoelgroep Nieuwe Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam); Jaap Verheul (directeur, American Studies Program, Universiteit Utrecht); Hans van der 12

15 Heijde (hoofdredacteur, Maatschappij en Politiek) Locatie: De Rode Hoed, Amsterdam Deelnemers: 125 (docenten en leerlingen aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer uit het voorgezet onderwijs; docenten en studenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer aan lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden) ATA COUNCIL MEETING Datum: mei 2009 Locatie: Brussel Deelnemer: Bram Boxhoorn (directeur Atlantische Commissie) INTERNATIONAAL SEMINAR Tijdens de Top in Straatsburg/Kehl in april 2009 gaven de NAVO-leiders de secretaris-generaal de opdracht een nieuw strategisch concept te formuleren. Dit document moet het fundament gaan vormen voor het bondgenootschap van de toekomst. De Atlantische Commissie organiseerde in samenwerking met de Atlantic Treaty Association in mei een tweedaagse internationale conferentie in Den Haag over de vraag wat dit document zou moeten bevatten en wat niet. De inleidingen van de diverse sprekers en samenvattingen van de discussies werden gebundeld in het boekje NATO s New Strategic Concept. Moving beyond the Status Quo? (zie paragraaf 5-2). Datum: mei 2009 Onderwerp: NATO s New Strategic Concept Sprekers: Herman Schaper (Nederlandse Permanent Vertegenwoordiger bij de NAVO, Brussel); Sten Rynning (Department of Political Science, University of Southern Denmark) David Yost (Naval Post Graduate School, Monterey CA); Henning Riecke (Deutsche Gesellschaft für Auswärtige Politik, Berlin) Julian Lindley- French (Universiteit Leiden, NLDA, Breda); Simon Lunn (Geneva Centre for the Democratic Control of Armed Forces, Brussel); Ko Colijn (Erasmus Universiteit, Rotterdam); Fabrizio Luciolli (Atlantische Commissie van Italië); Anton Bebler (Universiteit van Ljubljana; Atlantische Commissie van Slovenië); James Sherr (Chatham House); Przemyslaw Zurawski (Natolin, Warschau); Jose Fernandez Demaria (ACT, Norfolk VA) Moderator: Stanley Sloan (Directeur, Atlantic Community Initiative) I.s.m.: Atlantic Treaty Association Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 80 (Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie) PROGRAMMA VOOR AMERIKAANSE MARSHALL FELLOWS Een vijftal Amerikaanse deelnemers aan het American Marshall Memorial Fellowship Program bezocht Nederland, als onderdeel van hun reis door Europa. De Atlantische Commissie organiseerde, net als voorgaande jaren, het programma voor hen. De fellows hadden gesprekken over immigratie en integratie, Nederlands buitenlands en defensiebeleid, grotestedenproblematiek, de Nederlandse identiteit, en de strijd tegen het water. Ook bezochten zij de Tweede Kamer, het ministerie van Economisch Zaken, het Internationaal Strafhof en een boerderij in Flevoland. Datum: juni 2009 Sprekers: o.a. Kustaw Bessems (politiek redacteur, De Pers); Edwin Oppedijk (Gemeente Amsterdam); Eric Vrijsen (politiek redacteur, Elsevier); Heleen Terwijn (GMF alumna); Eddy Ters t all (filmmaker); Arend Jan Boekestijn (Tweede Kamerlid, VVD); Chris Buijink (secretaris-generaal, ministerie van Economische Zaken); Marietje Schaake (lid, Europees Parlement voor D66); Harry Groen (burgemeester, Noordwijk) I.s.m.: German Marshall Fund (Washington D.C.) Locaties: Amsterdam, Den Haag, Noordwijk, Flevoland Deelnemers: 5 fellows van het American Marshall Memorial Fund PUBLIEKSBIJEENKOMST Joost Hiltermann sprak tijdens deze bijeenkomst over de situatie in Noord-Irak. De huidige relatieve rust in Irak is volgens hem bedrieglijk. Wat gebeurt er als de Amerikaanse troepen zich in 2011 verder terugtrekken? Volgens Hiltermann is de kans dan groot dat Irak instort en een soort tweede Somalië wordt. De Koerden in Noord-Irak hebben bescherming nodig als de Amerikanen zich terugtrekken. Vandaar dat ze de banden met Turkije aanhalen. Dat laatste land is zeer geïnteresseerd in het gas dat in de Koerdische grond zit. De Turks-Koerdische samenwerking is vooralsnog wel problematisch door de relatie met de Koerdische Arbeiderspartij (PKK). Datum: 11 juni

16 Onderwerp: Irak, de Koerdische kwestie en internationale stabiliteit Spreker: Joost Hiltermann (Deputy Program Director Middle East and North Africa, International Crisis Group, Washington D.C./Istanbul) Moderator: Martin Sommer (De Volkskrant) I.s.m.: Turkije Instituut, Den Haag Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 35 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) PUBLIEKSBIJEENKOMST Tijdens deze bijeenkomst kwamen diverse aan Duitsland gerelateerde onderwerpen aan de orde: de geschiedenis van de inzet van Duitse troepen bij vredesoperaties, de rol die Afghanistan speelt in de komende verkiezingen, en de Duitse publieke opinie met betrekking tot de missie in Afghanistan. Datum: 16 juni 2009 Onderwerp: Germany in a Transatlantic Perspective Sprekers: Gale Mattox (US Naval Academy, Annapolis MD; Fulbright Fellow, Roosevelt Study Center, Middelburg); Dieter Dettke (Georgetown University, Washington D.C.) I.s.m.: Roosevelt Study Center, Middelburg Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Deelnemers: 50 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegen - woordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Jonge Atlantici organiseerde op 18 juni voor de derde keer een reis naar het NAVO-hoofdkwartier voor studenten en jongeren. De deelnemers kregen briefings over de huidige functies en taken van het Bondgenootschap, en over het nieuwe strategisch concept van de NAVO. Ook hadden zij een levendige discussie met leden van de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging. Datum: 18 juni 2009 Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordiging bij de NAVO van Nederland I.s.m.: NATO s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 26 (Nederlandse en Belgische studenten en jongeren) PUBLIEKSBIJEENKOMST Scheidend secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer sprak tijdens zijn afscheidsbezoek aan Nederland voor de Atlantische Commissie. In zijn toespraak constateerde hij dat de NAVO er beter voorstaat dan bij zijn aantreden in 2004, onder andere door betere interne samenwerking en de terugkeer van Frankrijk als volledig lid. Wel sprak hij duidelijk zijn ongenoegen uit over de gebrekkige samenwerking tussen de NAVO en de EU, vanwege allerlei politieke haken en ogen. Aan deze absurde situatie moet volgens hem snel een eind komen en hij riep de Europese NAVO-landen op meer politieke wil te tonen om de samenwerking te verbeteren. Datum: 6 juli 2009 Onderwerp: NATO: Securing our Future Spreker: Jaap de Hoop Scheffer (secretaris-generaal, NAVO) Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Deelnemers: 210 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegen - woordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) PUBLIEKSBIJEENKOMST De nieuwe Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO de van oorsprong Nederlandse Ivo Daalder ging in zijn lezing vooral in op de huidige situatie in Afghanistan en de vraag waarom die van belang is voor zowel de Verenigde Staten, Nederland als de rest van de internationale gemeenschap. Hij benadrukte dat Afghanistan in een regionale context moet worden gezien, dat een comprehensive approach noodzakelijk is (veiligheid, goed bestuur, en economische ontwikkeling), en dat er naar gestreefd moet worden dat de Afghanen zelf hun land gaan besturen. Datum: 3 september 2009 Onderwerp: NATO in Afghanistan. A New Approach to Operations Spreker: Ivo Daalder (Permanent Vertegenwoordiger van de Verenigde Staten bij de NAVO) Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Deelnemers: 150 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) 14

17 BESLOTEN BIJEENKOMST VERKENNINGEN In het kader van de serie besloten lunchlezingen die de Atlantische Commissie organiseert voor het Verkenningen - project van het ministerie van Defensie, sprak op 4 september John Hulsman over het Amerikaans buitenlands beleid. Datum: 4 september 2009 Onderwerp: US Foreign Policy Spreker: John Hulsman (Alfred von Oppenheim Scholar in Residence, German Council on Foreign Relations, Berlijn) Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Deelnemers: 14 genodigden van het ministerie van Defensie PUBLIEKSBIJEENKOMST Ron Asmus presenteerde op 11 september de belangrijkste resultaten van de opiniepeiling Transatlantic Trends Voor het achtste achtereenvolgende jaar werden zowel Amerikanen als Europeanen gevraagd naar hun mening over onder meer de trans-atlantische relatie en de oorlog in Afghanistan. Opvallend was de enorme publieke steun in Europa voor de nieuwe president Obama. Datum: 11 september 2009 Onderwerp: Transatlantic Trends 2009 Spreker: Ron Asmus (directeur, Transatlantic Center, German Marshall Fund of the US, Brussel) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 50 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegen - woordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) BESLOTEN BIJEENKOMST VERKENNINGEN In het kader van de serie besloten lunchlezingen die de Atlantische Commissie organiseert voor het Verkenningen - project van het ministerie van Defensie, sprak Robert Kaplan op 16 september over de Indische Oceaan als strijdtoneel voor de competitie tussen de wereldmachten. Datum: 16 september 2009 Onderwerp: Rivalry in the Indian Ocean Spreker: Robert Kaplan (journalist en schrijver) Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Deelnemers: 26 genodigden van het ministerie van Defensie PUBLIEKSBIJEENKOMST Robert Kaplan benadrukte in zijn speech dat in de 21 e eeuw de opkomende machten China en India in toenemende mate de dienst gaan uitmaken. De Indische Oceaan zal hierbij fungeren als het strijdtoneel voor de competitie tussen de wereldmachten. Als gevolg van de intense rivaliteit tussen China en India zullen de Verenigde Staten zich in toenemende mate concentreren op het gebied rond de Indische Oceaan en zich terugtrekken uit de Atlantische Oceaan. Datum: 16 september 2009 Onderwerp: Rivalry in the Indian Ocean. Why It Matters for NATO and Europe Spreker: Robert Kaplan (journalist en schrijver) Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Deelnemers: 90 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegen - woordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) VOORBEREIDINGSBIJEENKOMST DOCENTENREIS NEW YORK De deelnemers aan de docentenreis naar New York kregen tijdens de voorbereidingsbijeenkomst 23 september naast praktische informatie ook lezingen over de Nederlands- Amerikaanse betrekkingen en de over de geografie van New York. Datum: 23 september 2009 Onderwerp: New York en Nederlands-Amerikaanse betrekkingen Sprekers: Jim Foster (Public Affairs Officer, US Embassy, Den Haag); Jan van Weesep (emeritus hoogleraar Stadsgeografie en Stedelijk Beleid, Universiteit Utrecht) Locatie: Academiegebouw, Universiteit Utrecht Deelnemers: 20 docenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer die deelnemen aan de studiereis 55 e ATA ASSEMBLEE De 55 e Assemblee van de Atlantic Treaty Association vond plaats in Kiev van 7 t/m 9 oktober Er waren twee hoofdonderwerpen, te weten de situatie in Afghanistan en de discussie over het nieuwe strategisch concept van de NAVO. Gedurende twee dagen passeerde een keur aan sprekers van internationaal formaat de deelnemers. In hoog tempo wisselden lezingen en discussies elkaar af. Voor de YATA was een apart 15

18 programma georganiseerd met de dezelfde hoofdthema s. Bram Boxhoorn trad af als een van de vice-voorzitters van de ATA. Zijn termijn liep af. Datum: 7-9 oktober 2009 Locatie: Kiev Deelnemers: Namens Nederland: Bram Boxhoorn (directeur Atlantische Commissie), leden van het bestuur van Jonge Atlantici BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI De centrale vraag van de lezing was de mate waarin de onafhankelijkheid van case study Kosovo als een splijtzwam in de internationale gemeenschap fungeert. Het recht van territoriale integriteit (Servië) staat in dit geval lijnrecht tegenover het recht op zelfbeschikking (Albanese Kosovaren). Datum: 13 oktober 2009 Onderwerp: Kosovo en territoriale integriteit Sprekers: Maja Nenadovic (provomenda, Universiteit van Amsterdam); Caroline van den Heuvel (presentatrice en verslaggeefster, TweeVandaag) Debatleider Leen Vervaeke (De Volkskrant) I.s.m.: Studievereniging Europese Studies Locatie: CREA, Amsterdam Deelnemers: 100 studenten en jongeren STUDIEREIS VOOR DOCENTEN Doel van deze studiereis was docenten meer bekend te maken met de Nederlandse geschiedenis in New York e.o. en vervolgens de opgedane kennis te vertalen naar de onderwijspraktijk. Tijdens de studiereis lag de nadruk op het Nederlandse verleden in Amerika en wat daar heden ten dage nog van te zien en merken is. Daarnaast werd er aandacht besteed aan maatschappelijke vraagstukken die zowel in de VS als in Nederland spelen (armoede, multiculturele samenleving) en werd het Amerikaanse schoolsysteem onder de loep genomen. Datum: oktober 2009 Onderwerp: Van Jan-Kees naar Yankees; 400 jaar Nederlands-Amerikaanse betrekkingen Locaties: New York, New Brunswick Deelnemers: 20 docenten geschiedenis, aardrijkskunde en maatschappijleer. Namens de Atlantische Onderwijscommissie: Tanja Groenendijk-De Vos en Theo Hoebink BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Deze bijeenkomst draaide om de veel besproken en geprezen 3D-benadering in Afghanistan ( defence, diplomacy and development ). De sprekers stonden in het bijzonder stil bij de verhouding tussen veiligheid en ontwikkeling. Ook gingen zij in op de vraag in hoeverre de Nederlandse aanpak in de provincie Uruzgan succesvol is. In dit verband kwam tevens de vraag aan de orde of Nederland ook na augustus 2010 in Afghanistan actief zou moeten blijven. Datum: 5 november 2009 Onderwerp: De 3D-benadering Sprekers: Kathleen Ferrier (Tweede Kamerlid, CDA); Andrew Mann (Counselor for Political & Economic Affairs, Amerikaanse ambassade); Rick van der Woud (senior policy advisor, Cordaid) I.s.m.: Eduardo Frei Stichting en CDJA Amsterdam Locatie: Restaurant 1 e Klas, Amsterdam Centraal Station Deelnemers: studenten en jongeren BESLOTEN BIJEENKOMST VERKENNINGEN In het kader van de serie besloten lunchlezingen die de Atlantische Commissie organiseert voor het Verkenningen - project van het ministerie van Defensie, sprak de Chinese wetenschapper Yan Xuetong over de opkomst van China en de gevolgen voor Europa en de trans-atlantische betrekkingen. Datum: 13 november 2009 Onderwerp: Opkomst van China en de gevolgen voor Europa en de trans-atlantische betrekkingen Spreker: Yan Xuetong (Directeur, Institute of International Studies, Universiteit van Tsinghua) Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Deelnemers: 15 genodigden van het ministerie van Defensie ONDERWIJSSEMINAR Het onderwijsseminar in Breda stond dit jaar in het teken van het thema water en veiligheid, met als focus het belang van water als bron van onze welvaart, het strategische belang van de oceanen en de betekenis van het waterschap voor de Nederlandse waterhuishouding. Nieuw dit jaar was het project van de Watergeuzen : drie groepen studenten, afkomstig van de Hogescholen Avans en Fontys en van de NLDA, gaven een presentatie gebaseerd op het thema van het seminar. Daarnaast werd het onderwijsseminar voor het eerst voorafgegaan door een preconference, waarmee de deelnemers werden voorbereid op het plenaire gedeelte. Datum: 19 november 2009 Onderwerp: Water en veiligheid Sprekers: o.a. Jan Blomme (hoofdadviseur, Afdeling Strategie & Ontwikkeling, Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen), Wouter van Straten (docent maritieme operaties NLDA), Hans van 16

19 I.s.m.: Locatie: Deelnemers: den Hoek (voorlichter Hoogheemraadschap van Rijnland) Hogescholen Avans en Fontys, NLDA NLDA, Breda 100 (docenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer uit het voorgezet onderwijs; docenten en studenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer aan lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden) 5-2 PUBLICATIES De Atlantische Commissie geeft diverse publicaties uit. Naast het tijdschrift Atlantisch Perspectief zijn dit conferentieverslagen, onderwijspublicaties en boeken. Ook verschijnen met regelmaat studierapporten die op initiatief van de Atlantische Commissie worden uitgebracht door daartoe ingestelde werkgroepen. Publicaties zijn bij uitstek geschikt om belangstelling te wekken voor, en de discussie te bevorderen over internationale betrekkingen en trans-atlantische veiligheidsvraagstukken. Daarbij tracht de Atlantische Commissie ook recente, nog onderbelichte onderwerpen onder de aandacht van een breder publiek te brengen. Tijdschrift ATLANTISCH PERSPECTIEF Atlantisch Perspectief (AP) is het tijdschrift van de Atlantische Commissie. Het blad verschijnt acht maal per jaar en bevat opinieartikelen, analyses en columns over (actuele) ontwikkelingen op het gebied van de internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek. De volledige inhoud (in pdf) van het meest recente nummer is beschikbaar op de website van de Atlantische Commissie. Op de website treft de bezoeker tevens een archief aan van de artikelen die zijn verschenen van 1998 t/m In 2009 verscheen er een geheel Engelstalig themanummer (AP 3) naar aanleiding van het 60-jarig bestaan van de NAVO. Veel andere uitgaven bevatten (Nederlands- of Engelstalige) themakaternen. Zie voor een overzicht van de in 2009 verschenen artikelen ook paragraaf 7-6. In nr. 1 ging een onderzoeker van Cambridge University in op de activiteiten van de NAVO op het gebied van cyber defence. Verder werd ingegaan op de vraag hoe civiele organisaties grotere zeggenschap kunnen krijgen in de NAVO-besluitvorming. Er werd vooruit gekeken naar de Bondsdagverkiezingen in Duitsland, en teruggekeken op het EU-voorzitterschap van Frankrijk. Ten slotte bevatte het nummer een inventarisatie van de mogelijke scenario s voor onderhandelingen tussen Georgië en Rusland, na de oorlog van zomer NAVO-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer opende het tweede nummer. Clingendael-onderzoeker Kees Homan onderwierp de situatie in Trans-Dnjestrië, de separatistische regio van Moldavië, aan een analyse. Ook werden de historische achtergronden van het Georgiëconflict geschetst. Een onderzoeker van de Nederlandse Defensie Academie legde uit welke rol network science speelt bij de bestrijding van terreurnetwerken. Paddy Ashdown, voormalig Hoge Vertegenwoordiger van de VN in Bosnië, stelde in een interview met Atlantisch Perspectief dat Afghanistan een Daytonakkoord nodig heeft. De verslechterende veiligheidssituatie in de AfPak - regio was onderwerp van een katern in AP 4. Het nummer bevatte daarnaast een column over de identiteit van Amerika. Welke ontwikkeling heeft Kroatië doorgemaakt op weg naar NAVO-lidmaatschap? In dit nummer stond ook een beschouwing over de piraterijbestrijding voor de kust van Somalië. In een themagedeelte in nr. 5 gingen Maarten Haverkamp (Tweede Kamer, CDA), Harry van Bommel (Tweede Kamer, SP) en Karel Koster (SP), en oud-defensieminister Wim van Eekelen in op een nieuw strategisch concept voor de NAVO. Daarnaast bevatte het nummer artikelen over de situatie in Afghanistan en de aanstaande Toetsingsconferentie van het nucleaire Non-proliferatieverdrag. In AP 6 stond de robotisering van oorlogsvoering centraal. Mariniersgeneraal b.d. Kees Homan en onderzoeksjournalist Menno Steketee (o.a. NRC Handelsblad) gingen in op de technische en ethische aspecten. Verder: het nut van economische sancties, en een interview met de ambassadeur van Oekraïne in Nederland, Vasyl Korzachenko. De relatie tussen Rusland, de Baltische staten en het Westen was onderwerp van een Engelstalig katern in AP 7. Veiligheid in het Midden-Oosten en de rol van Turkije hierin werden geanalyseerd in het Nederlandstalige gedeelte van deze uitgave. Atlantisch Perspectief 8 opende met een opiniestuk over Afghanistan door journalist Hans de Vreij (Radio Nederland Wereldomroep), die hiervoor sprak met de ISAF-Zuidcommandant, de Nederlandse generaal De Kruif. Het nummer bevatte stukken over de impact die de piraterijbestrijding heeft op de NAVO, de rol van de VS en Europa bij het Vredesproces in het Midden-Oosten, de binnenlandse onrust in Iran, en de toekomst van het Turkse buitenlandbeleid. Atlantisch Perspectief bevat altijd een Atlantisch Nieuwsoverzicht, waarin actuele ontwikkelingen in de trans- Atlantische betrekkingen, de Europese veiligheid en het Nederlands buitenlands beleid beknopt aan de orde komen. In 17

20 de rubriek Achteraf verschijnen verslagen van bijeenkomsten van de Atlantische Commissie, en in de boekenrubriek worden recente boeken over internationale betrekkingen besproken, hetzij uitgebreid, dan wel als signalement. JAARVERSLAG ATLANTISCHE COMMISSIE 2008 Verschenen: juni 2009 Oplage: ex. Niet alleen abonnees en begunstigers ontvangen Atlantisch Perspectief. Ook (onder meer) de leden van de Vaste Commissies van Buitenlandse Zaken, Defensie en Europese Zaken van de Eerste en Tweede Kamer, en de Nederlandse ambassades in alle landen van de OVSE krijgen het tijdschrift. Engelstalige edities worden verspreid onder de internationale relaties van de Commissie, waaronder de ambassades van de OVSE-landen in Den Haag, en onder internationale organisaties en denktanks in Noord-Amerika, Europa en Rusland. Verschenen: 8x Oplage: ex. Lesboek NIEUW NEDERLAND. EEN HANDELSKOLONIE IN DE NIEUWE WERELD Ter gelegenheid van het Hudson Jaar (400 jaar Nederlands- Amerikaanse betrekkingen) verscheen in 2009 een lesboek voor leerlingen in de 3 e en 4 e klas HAVO/VWO. Aan de orde komen de motieven die er waren om de wereld te ontdekken, het dagelijks leven in Nieuw Nederland en de erfenis van de Nederlanders in Amerika. Het lesboek bevat opdrachten en verdiepingsstof en een lijst van begrippen en personen. Verschenen: maart 2009 Oplage: ex. (Nederlandse versie) ex. (Engelse versie) Conferentieverslag NATO S NEW STRATEGIC CONCEPT. MOVING BEYOND THE STATUS QUO? Tijdens de Top in Straatsburg/Kehl in april 2009 gaven de NAVO-leiders de secretaris-generaal de opdracht een nieuw strategisch concept te formuleren. Dit document moet het fundament gaan vormen voor het bondgenootschap van de toekomst. De Atlantische Commissie organiseerde in samenwerking met de Atlantic Treaty Association in mei een tweedaagse internationale conferentie in Den Haag over de vraag wat dit document zou moeten bevatten en wat niet. Het conferentieverslag bevat lezingen van sprekers, evenals de discussie met het publiek. Verschenen: december 2009 Oplage: 500 ex. 5-3 OPINIEPEILING Evenals voorgaande jaren voerde onderzoeksbureau TNS/NIPO op verzoek van de Atlantische Commissie in 2009 een opinieonderzoek uit over de NAVO. Uit de enquête bleek dat de steun voor de NAVO in Nederland onverminderd groot is. De voornaamste resultaten van de peiling waren: Docentenhandleiding NIEUW NEDERLAND. EEN HANDELSKOLONIE IN DE NIEUWE WERELD Bij het lesboek over Nieuw Nederland verscheen ook een docentenhandleiding. De handleiding bevat onder andere de antwoorden van de opdrachten uit het lesboek, tips voor meer informatie en aanwijzingen voor het gebruik van het materiaal in de klas. Verschenen: maart 2009 Oplage: 100 ex. (Nederlandse versie) 100 ex. (Engelse versie) Een zeer ruime meerderheid van de Nederlanders (83%) vindt het lidmaatschap van de NAVO belangrijk voor de veiligheid van Nederland. Een zeer ruime meerderheid (76%) is van mening dat de NAVO een positieve bijdrage levert aan de relatie tussen de Verenigde Staten en Nederland. Dit percentage is licht gestegen ten opzichte van voorgaande jaren. Een ruime meerderheid (66%) is door het presidentschap van Barack Obama positiever gaan denken over de NAVO. Een meerderheid (57%) van de ondervraagden is tegen verdere verlenging van de Nederlandse militaire missie in Afghanistan. 37% van de ondervraagden is voorstander van verlenging van de missie. Een meerderheid (60%) van de ondervraagden is voorstander van toekomstige militaire operaties van de NAVO buiten Europees grondgebied. 30% van de ondervraagden vindt 18

21 dat de NAVO zich dient te beperken tot verdediging van het Europees grondgebied. Het onderzoek vond plaats in december 2009 en werd uitgevoerd onder volwassenen die een representatieve afspiegeling zijn van de Nederlandse bevolking. Lezingen / interviews 5-4 LEZINGEN EN PUBLICATIES DIRECTEUR Publicaties Recensies in de boekenrubriek Internationale Betrekkingen, Geschiedenis Magazine, nr 4 (mei-juni 2009), jrg. 44, pp American and Dutch Policies towards the Reorientation of NATO after the Cold War, in: Four Centuries of Dutch-American Relations , Hans Krabbendam et al. (red.), (Amsterdam: Boom 2009), pp Recensies in de boekenrubriek Internationale Betrekkingen Geschiedenis Magazine, nr. 8 (november-december 2009), jrg. 44, pp INTERVIEW Datum: 3 april 2009 Onderwerp: Commentaar/Panel inzake Europese reis Obama Persorgaan: BNR Nieuwsradio LEZING Datum: 20 mei 2009 Bijeenkomst: College tijdens cursus voor buitenlandse diplomaten Onderwerp: NATO s response to International security threats Locatie: Instituut Clingendael, Den Haag Deelnemers: ca. 30 (Midden-)Europese diplomaten Zestig jaar NAVO: een tussenbalans, in: Carré, jrg. 32, nr. 12, 2009, pp Berlusconi de Ridder: uitstralend leiderschap van een politiek ondernemer in wonderland, in: Internationale Spectator, jrg. 63, nr. 12 (december 2009), pp LEZING Datum: 3 september 2009 Bijeenkomst: College tijdens cursus buitenlandse diplomaten Onderwerp: NATO s search for strategic consensus Locatie: Instituut Clingendael, Den Haag Deelnemers: ca. 30 (Midden-)Europese diplomaten MODERATOR Datum: 9 oktober 2009 Bijeenkomst: Plenaire sessie tijdens de jaarlijkse assemblee van de Atlantic Treaty Association Onderwerp: NATO s Strategic Concept Locatie: Kyiv, Oekraïne Deelnemers: ca. 125 delegatieleden LEZING Datum: 23 november 2009 Bijeenkomst: Rome Forum on Transatlantic Relations Onderwerp: NATO s Strategic Concept Deelnemers: ca

22 bedragen x BATEN Ministerie van Buitenlandse Zaken/Defensie 503 Overige inkomsten 122 Totaal 625 LASTEN Platform- en netwerkactiviteiten 122 Onderwijs 134 Openbare bijeenkomsten 130 Publicaties 202 Overige activiteiten 27 Totaal 615 RESULTAAT STAAT VAN BATEN EN LASTEN 20

23 7-1 WEBSITE 7-3 DOCUMENTATIE Op de website van de Atlantische Commissie ( of staat informatie over de organisatie, doelstellingen en activiteiten van de Atlantische Commissie, de Atlantische Onderwijscommissie en Jonge Atlantici. Veel publicaties kunnen online worden ingezien, en scholieren kunnen werken met de verschillende websheets. Via de site kunnen geïnteresseerden zich ook aanmelden voor bijeenkomsten van de Atlantische Commissie. Verzoeken om informatie en het bestellen van publicaties is mogelijk via het adres van de Commissie 7-2 DE ATLANTISCHE COMMISSIE IN DE MEDIA In onder meer de volgende dag-, week- en maandbladen, en op radio en televisie, werd in 2009 aandacht besteed aan (activiteiten van) de Atlantische Commissie: Op het kantoor van de Atlantische Commissie kunnen literatuur, tijdschriften en een knipselarchief op het gebied van internationale (veiligheids-)vraagstukken worden geraadpleegd. Informatieverzoeken kunnen ook schriftelijk, telefonisch of per worden gedaan. Publicaties van de Atlantische Commissie kunnen bij het Bureau worden besteld (of afgehaald op de Bezuidenhoutseweg 237a-239a, Den Haag). 7-4 ABONNEES EN BEGUNSTIGERS Een jaarabonnement op Atlantisch Perspectief (tijdschrift voor internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek dat acht maal per jaar verschijnt) kost 25,00; studenten en scholen betalen 20,00 (prijzen per ). Naast abonnees kent de Atlantische Commissie ook begunstigers. Voor minimaal 42,50 per jaar steunen zij het werk van de Commissie. Begunstigers ontvangen alle 7 DIVERSEN ANP BNR Nieuwsradio Bredase Bode Noord Defensiekrant Een Vandaag Het Financieele Dagblad Geassocieerde Pers Diensten Internationale Spectator Nederlands Dagblad NOS-Journaal Novum Nieuws NRC Handelsblad PM Magazine Radio Nederland Wereldomroep Reformatorisch Dagblad RTL Nieuws Trouw De Volkskrant VPRO Buitenhof Vrij Nederland publicaties van de Commissie gratis of tegen gereduceerd tarief. Bovendien krijgen ze uitnodigingen voor bijeenkomsten, conferenties en seminars. Voor 22,00 per jaar (prijs per ) kunnen jongeren studentbegunstiger van de Atlantische Commissie worden. Zij krijgen dan uitnodigingen voor bijeenkomsten van zowel Jonge Atlantici als van de Atlantische Commissie. Bovendien ontvangen zij Atlantisch Perspectief. TIJDSCHRIFT 7-5 OVERZICHT PUBLICATIES Atlantisch Perspectief Prijs: 4,50 (los nummer); 25,00 (jaarabonnement gewoon); 20,00 (jaarabonnement studenten en scholen) 21

24 BOEKEN/RAPPORTEN NATO s New Strategic Concept. Moving beyond the Status Quo? (2009) Prijs: 7,50 (begunstigers 5,00) Arnout Molenaar, (Dis)Organising European Security. The Iraq Controversy and Patterns in US-European Relations (2007) Prijs: 15,00 (begunstigers 10,00) Sebastian Reyn, Allies or Aliens? George W. Bush and the Transatlantic Crisis in Historical Perspective (2004, 2 e druk 2007) Prijs: 10,00 (begunstigers 5,00) German and American Reorientation toward NATO (2006) Prijs: gratis Amerika en Europa: Mars en Venus?, Frank van Beuningen, Arnout Brouwers, Ruth Oldenziel e.a. (2004) (AOP 21) Het beeld van Rusland. Rusland in beeld, Coby van der Linde, Alexander Münninghoff e.a. (2003) (AOP 20) Websheets Gratis te downloaden en/of raadplegen via Het Vietnamconflict vanuit Amerikaans perspectief (2009) De Kaukasus: Balkan van het Oosten? (2008) De EU en Europese veiligheid (2007) Energie en veiligheid (2007) De NAVO na de Koude Oorlog (2007) Transatlantic Relations at a Crossroads: Current Challenges in US-European Relations (2003) Prijs: gratis Arnout Brouwers, Met vereende kracht: Europa en de oorlog tegen Amerika terrorisme (2002) Prijs: 2,50 (begunstigers gratis) Remco van Diepen e.a., Beschaafd ageren voor de NAVO. 50 jaar Atlantische Commissie (2002) Prijs: gratis OVERIG Ronald Havenaar, Twee soorten conservatisme (oratie), Vossiuspers UvA, Amsterdam (2006). Prijs: gratis Folder Atlantische Commissie Prijs: gratis Diverse NAVO-publicaties Prijs: gratis ONDERWIJSPUBLICATIES Lesboek Nieuw-Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld. Lesboek ter gelegenheid van het Hudsonjaar (2009) Prijs: 2,25 (los exemplaar) Nieuw Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld. Docentenhandleiding (2009) Prijs: 5,00 Atlantische Onderwijspapers Alle Onderwijspapers zijn uitverkocht. Op aanvraag zijn wel digitale exemplaren verkrijgbaar. Vrede en veiligheid in het Midden-Oosten: Onvermogen en onmacht?, Maurits Berger, Sven Biscop, Joris Luyendijk e.a. (2006) (AOP 23) Vietnam, Irak en de (on)macht van Amerika, Jan Donkers, Henk Hofland, Rob Kroes e.a. (2005) (AOP 22) 22

25 7-6 INHOUDSOPGAVE ATLANTISCH PERSPECTIEF 2009 NUMMER 3 Special Issue: NATO and Transatlantic Relations: Past, Present and Future Jaargang 33 NUMMER 1 Section: NATO Going on 60. The Alliance Taking on Cyber Defence and the Comprehensive Approach 60 Years of NATO. So What? Maurits Jochems NATO Secretaries-General. The Legacies of Joseph Luns and Jaap de Hoop Scheffer Ryan C. Hendrickson NATO and Cyber Defence. Mission Accomplished? Rex B. Hughes NATO s Organisational Evolution. The Case for a Civil Security Committee David McGregor Pursley V Herwonnen zelfbewustzijn in een veranderende wereld. Het Duitse buitenlands en veiligheidsbeleid onder Angela Merkel, Jochen Stöger The Real-life Comprehensive Approach. An Interview with the Former Commander of the Task Force Uruzgan (TFU) and the Netherlands TFU Civilian Representative David den Dunnen Albania into NATO. Once Building Bunkers, now Building Bridges Hans A. van den Berg The Obama Administration and Europe. Taking Stock Marten van Heuven Une certaine idee de l Europe. Het Franse droomvoorzitter - schap van de Europese Unie Anique van Ginneken Onderhandelingen in de Kaukasus. Scenario s voor een oplossing van het Georgisch-Russische conflict Charlotte Hille NUMMER 4 Section: The AfPak Wars Pakistan s Moment of Truth Marco Mezzera NUMMER 2 60 jaar NAVO. Een vaste waarde in een veranderende wereld Jaap de Hoop Scheffer Moldavië en Trans-Dnjestrië. De keuze tussen Oost en West Kees Homan Het conflict in de Kaukasus. Vier perspectieven Françoise Companjen Fighting Irregulars. The Critical Role of Network Science Roy Lindelauf Sustaining the International Commitment in Afghanistan Marco Vicenzino We Want to Be Liked. De identiteit van Amerika Hans van der Heijde Kroatië en de NAVO. Een overwinning op historische obstakels Merijn Hartog Rivaliteit in de Indische Oceaan. Van betekenis voor Europa? Susanne Kamerling Afghanistan Needs a Dayton Agreement. An Interview with Paddy Ashdown David den Dunnen 23

26 NUMMER 5 NUMMER 7 Katern: een nieuw strategisch concept voor de NAVO Section: Russia, the Baltic and the West De NAVO is nog net zo actueel als 60 jaar geleden Maarten Haverkamp NATO-Russia Relations after the Georgian Conflict Marcel de Haas Is de NAVO klaar voor verandering? Harry van Bommel en Karel Koster Naar een nieuw strategisch concept voor de NAVO. Betere samenwerking met de EU is noodzakelijk Wim van Eekelen Column: Uitkomst Afghanistan afhankelijk van lokaal bestuur Hans van Leeuwe Een nieuw perspectief voor nucleaire non-proliferatie? Het NPV getoetst Henk Cor van der Kwast Energy Cooperation in the Baltic Sea Region. Caught between Modernism and Post-modernism? Jeroen Bult Katern: veiligheid in het Midden-Oosten Het Arabische Vredesinitiatief. Historie en betekenis Hans Schippers Turkije. Op weg naar een leiderschapsrol in het Midden-Oosten? Iclal Akcay NUMMER 6 Katern: de robotisering van oorlogsvoering Op weg naar de ethisch geprogrammeerde gevechtsrobot? Kees Homan Revolutie op het slagveld. Robots maken zich onmisbaar Menno Steketee Economische sancties tegen Noord-Korea en Iran. Effectief of niet? Sico van der Meer Kiev tussen Brussel en Moskou. Een interview met ambassadeur Vasyl Korzachenko David den Dunnen NUMMER 8 Section: Challenges to NATO Afghanistan: The Patience Game Hans de Vreij NATO s Anti-piracy Operations: Strategic and Political Implications Nathan G.D. Garrett and Ryan C. Hendrickson De trans-atlantische krachtsverhouding: het Vredesproces in het Midden-Oosten als toetssteen Marianne van Leeuwen De politieke crisis in Iran Peyman Jafari Reactie: Turkije: Brussel, Bagdad of Bakoe? Frank van den Heuvel 24

27 > > De nieuwe Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO Ivo Daalder tijdens een publieksbijeenkomst op 3 september / The new US Ambassador to NATO Ivo Daalder during a public meeting on 3 September > Veel belangstelling voor de toespraak van scheidend secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer op 6 juli / A large audience for the speech of outgoing NATO Secretary-General Jaap de Hoop Scheffer Vice-voorzitter Monika Sie en spreker Robert Kaplan tijdens de publieksbijeenkomst op 16 september / Vice chairperson Monika Sie and speaker Robert Kaplan at the public meeting on 16 September Activiteiten / Activities

28 > > > > David Yost en Julian Lindley-French Jose Fernandez Demaria Op 27 en 28 mei organiseerde de Atlantische Commissie een internationaal seminar over het nieuwe strategisch concept van de NAVO / On 27 and 28 May the Netherlands Atlantic Association organised an international seminar on NATO s new strategic concept Stanley Sloan (voorzitter / moderator) De publicatie die voortkwam uit het seminar / The publication that followed from the seminar NAVO-seminar / NATO Seminar