A t l a n t i s c h e C o m m i s s i e

Transcriptie

1 J a a r v e r s l a g A t l a n t i s c h e C o m m i s s i e

2 J a a r Ja v s e l a v e r - -r s l a g a r g

3 1 VO ORWO ORD 3 2 DOELSTELL I NGEN 4 3 WO ORD VAN DANK 5 4 ORGAN I S AT I E DAGEL IJKS EN ALGEMEEN BESTUUR D I RE C T I E BUREAU ATLANT I S CHE ONDERWIJS C OMM I SS I E REDAC T I E ATLANTISCH PERSPECTIEF LEERSTOEL MODERNE TRANS-ATLANT I S CHE BETREKK I NGEN GASTONDERZ OEKER JONGE ATLANT I C I ST I CHT I NG VO OR STRATEG I S CHE STUD I ES 10 5 A C T I V I TE I TEN C ONFERENT I ES EN B IJEENKOMSTEN PUBL I C AT I ES OP I N I EPE I L I NG LE Z I NGEN EN PUBL I C AT I ES D I RE C TEUR I N H O U D 6 STAAT VAN BATEN EN LA STEN 24 7 D I VERS EN WEBS I TE DE ATLANT I S CHE C OMM I SS I E I N DE MED I A DO CUMENTAT I E ABONNEES EN BEGUNST I GERS OVERZ I CHT PUBL I C AT I ES I NHOUDS OPGAVE ATLANTISCH PERSPECTIEF

4 Atlantische Commissie Bezuidenhoutseweg 237a-239a 2594 AM DEN HAAG Telefoon: Fax: internet: Samenstelling en redactie: Niklaas Hoekstra Eindverantwoording: Bram Boxhoorn Vormgeving: Meyer/Van Gerwen, Den Haag/Breda Druk: Ervee design & drukwerk B.V., Zoetermeer Copyright 2011 Atlantische Commissie

5 De NAVO heeft zich in het voorbije jaar intensief beraden op zijn rol in de komende tijd, zeg maar het eerstvolgende decennium. Ik duid het zo aan, omdat het interval voor dit type discussies zo ongeveer tien jaar is. Hoe vreemd dat misschien ook moge klinken, dit wijst op stabiliteit en dat in een periode waarin de wereldwijde machtsverhoudingen snel veranderen. Dat zou in beginsel tot nervositeit kunnen leiden. Daar lijkt in de NAVO niet echt sprake van te zijn. Het ging dit keer niet over de traditionele veiligheid, politiek en militair, maar veel meer over de veiligheid in de brede zin van het woord, inclusief grondstoffen, energie, voedsel, klimaat, piraterij e.d. verbreding van de doelgroep, in het bijzonder gericht op jongere generaties. Heel goed! De Atlantische Commissie heeft er positief op gereageerd. Terecht. Gelukkig doet de jongerenafdeling het goed. En vergeet de onderwijsactiviteiten niet, indirect ook gericht op jongeren. Het jaarverslag geeft een duidelijk beeld van wat de Atlantische Commissie zowel inhoudelijk als organisatorisch doet. Wat er niet in staat, en waarmee ik zou willen afronden, is hoezeer het succes van al dat werk te danken is aan de grote inzet van vrijwilligers en van onze kleine, maar zeer gemotiveerde staf onder leiding van Bram Boxhoorn. Zeer veel dank daarvoor. Voor de uitkomst van de recente discussies mag ik u verwijzen naar het decembernummer van Atlantisch Perspectief. In de NAVO vindt weinig revolutie plaats, maar voldoende evolutie om bij de tijd te blijven. Dit wijst op goed functioneren en adequaat reageren op veranderingen in de wereldwijde verhoudingen, die toch zeer fundamenteel zijn en zich onverwacht snel voltrekken. Piet Bukman Voorzitter Atlantische Commissie januari V O O R W O O R D De Atlantische Commissie volgt dat alles op de voet, niet als speler, niet als participant, maar om het brede publiek op de juiste manier te kunnen informeren over wat er gaande is en hoe dat uitwerkt voor de trans-atlantische verhoudingen, die van groot belang blijven voor stabiliteit en veiligheid wereldwijd. Die juiste informatie en de reacties daarop vanuit de samenleving zijn van wezenlijk belang om het draagvlak voor de trans-atlantische samenwerking te behouden en te versterken. De NAVO is een bondgenootschap van landen. Essentieel is de steun en de toewijding van de lidstaten, hun regeringen en hun parlementen. Maar voldoende is dat niet. De betrokkenheid van de samenlevingen is evenzeer van grote betekenis. Verankering. Zo wordt het draagvlak versterkt en dat is van levensbelang. Dat is de core-business van de Atlantische Commissie. De recente grondige en professionele evaluatie van ons werk door het ministerie van Buitenlandse Zaken had tot uitkomst dat wij goed functioneren, maar dat er natuurlijk ook nog wel wat te verbeteren valt, met name op het terrein van de 3

6 Sinds haar oprichting in 1952 is de Atlantische Commissie een forum voor het publieke debat over trans-atlantische veilig - heidsvraagstukken. Zij geeft voorlichting over en stimuleert onderzoek naar thema s zoals de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Europa, ontwikkelingen in de NAVO en Europese veiligheidskwesties. De Commissie wil hiermee de maatschappelijke discussie over deze onderwerpen bevorderen. De Atlantische Commissie organiseert nationale en internationale conferenties, seminars, forumdiscussies en lezingen voor verschillende doelgroepen. Naast de begunstigers van de Commissie zijn dit bijvoorbeeld politici, beleidsambtenaren, journalisten, diplomaten, universitair docenten en studenten. Een belangrijke doelgroep is ook het voortgezet onderwijs, zowel docenten als leerlingen. De Atlantische Commissie werkt samen met overheidsinstellingen, politieke instellingen, wetenschappelijke instituten en non-gouvernementele organisaties in binnen- en buitenland, en op ad hoc-basis met het bedrijfsleven. Deze samenwerking draagt bij aan de organisatie van nationale en internationale conferenties. Ten slotte initieert en steunt de Atlantische Commissie de ontwikkeling van activiteiten van derden (bijvoorbeeld studenten) op het gebied van internationale en nationale veiligheidsvraagstukken en adviseert zij hen bij de opzet en uitvoering van projecten op bovengenoemd gebied. De Atlantische Commissie geeft ook publicaties uit. Naast het tijdschrift Atlantisch Perspectief verschijnen onder meer conferentieverslagen, studierapporten, boeken en onderwijspublicaties. Het Bureau van de Commissie beschikt over een tijdschriften- en een documentatiearchief die kunnen worden geraadpleegd. 2 D O E L S T E L L I N G E N De activiteiten van de Atlantische Commissie worden ondersteund door ad hoc stuur- en studiegroepen en permanente commissies, zoals de Atlantische Onderwijscommissie. Deze ontwikkelt initiatieven voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Een tweede permanente commissie is Jonge Atlantici. Zij organiseert activiteiten speciaal gericht op studenten en pas-afge stu - deerden. De onafhankelijkheid van de Atlantische Commissie wordt gewaarborgd door het Stichtingsbestuur, waarin onder andere vertegenwoordigers van politieke partijen en deskundigen op het gebied van trans-atlantische betrekkingen en veiligheidspolitiek zijn vertegenwoordigd. De Atlantische Commissie maakt deel uit van de Atlantic Treaty Association de overkoepelende organisatie van de ruim 40 Atlantische commissies in de lidstaten van de NAVO en in de meeste landen van het Partnership for Peace. 4

7 De Atlantische Commissie wil graag haar dank betuigen aan alle personen en instanties die de Commissie in 2010 ter zijde hebben gestaan bij de uitvoering van haar activiteiten. Veel dank gaat uit naar de instellingen, bedrijven en particulieren die de Atlantische Commissie in 2010 financieel hebben gesteund. Zonder de subsidies van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie was de Atlantische Commissie niet in staat geweest haar activiteiten uit te voeren. Ook de NATO Public Diplomacy Division, de Amerikaanse ambassade in Den Haag, de hogescholen Avans en Fontys, de Nederlandse Defensie Academie, en natuurlijk de particuliere begunstigers droegen in belangrijke mate bij aan de realisering van conferenties, lezingen, seminars, publicaties en andere activiteiten. Hogeschool Windesheim, Stichting JASON, de Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap (KVBK), NATO s Public Diplomacy Division, de Nederlandse Defensie Academie (NLDA), de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL), Nyenrode Business Universiteit, de studentenvereniging Internationale Betrekkingen (SIB) afdeling Leiden, en de Universiteit van Amsterdam. De Atlantische Commissie hoopt op voortzetting van de vruchtbare samenwerking met deze organisaties. De Atlantische Commissie is de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging bij de Noord-Atlantische Raad, het German Marshall Fund of the United States, het Nederlandse consulaat in New York, en het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Utrecht zeer erkentelijk voor materiële bijdragen aan activiteiten van de Atlantische 3 W O O R D V A N D A N K Commissie in Ten slotte is de Commissie veel dank verschuldigd aan de sprekers tijdens haar conferenties en andere bijeenkomsten, en aan de auteurs die een bijdrage leverden aan Atlantisch Perspectief en andere publicaties. De activiteiten van de Atlantische Commissie komen tot stand in samenwerking met diverse instellingen en instanties in binnen- en buitenland. Goede betrekkingen worden onderhouden met de Nederlandse ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie. Ook Nederlandse ambassades en ambassades van OVSE-landen in Den Haag zijn de Atlantische Commissie regelmatig behulpzaam. De Atlantische Commissie heeft in 2010 samengewerkt met de volgende organisaties: de Adviesraad Internationale Vraagstukken, de Amerikaanse ambassade in Den Haag, de Atlantic Treaty Association (ATA), Hogeschool Avans, het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael, de Duitse ambassade in Den Haag, Felix Meritis, Fontys Hogeschool, het German Marshall Fund of the United States, het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS), 5

8 4-1 DAGELIJKS EN ALGEMEEN BESTUUR De Stichting Atlantische Commissie heeft een Dagelijks en een Algemeen Bestuur, waarbij het Dagelijks Bestuur deel uit maakt van het Algemeen Bestuur. Het Dagelijks Bestuur komt tenminste twee maal per jaar bijeen en het Algemeen Bestuur houdt tenminste drie maal per jaar een vergadering. In het Dagelijks en Algemeen Bestuur hebben onder andere vertegenwoordigers van politieke partijen zitting, evenals deskundigen op het gebied van trans-atlantische betrekkingen en veiligheidspolitiek. BESTUURSWIJZIGINGEN In 2010 deed zich een aantal wijzigingen voor in de samenstelling van het Bestuur van de Atlantische Commissie. In januari trad mr. drs. Hans van Baalen (delegatieleider van de VVD in het Europees Parlement) terug als vice-voorzitter Het Dagelijks Bestuur van de Atlantische Commissie bestond op 31 december 2010 uit: drs. P. (Piet) Bukman, voorzitter Voorzitter van de commissie buitenland van het CDA; voormalig voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, vicevoorzitter Directeur, Wiardi Beckman Stichting mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris Directiesecretaris, Delta N.V. H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester Burgemeester van Noordwijk dr. N.V. (Norbert) Both Speechwriter, Global Editorial Services, Shell International B.V. mevrouw drs. A.M.C. (Angelien) Eijsink Woordvoerder Defensie voor de PvdA, Tweede Kamer der Staten-Generaal M.C. (Maarten) Haverkamp Woordvoerder Buitenlandse Zaken voor het CDA, Tweede Kamer der Staten-Generaal 4 O R G A N I S A T I E van het bestuur. Mr. drs. Atzo Nicolaï (woordvoerder Buitenlandse Zaken voor de VVD in de Tweede Kamer) volgde hem op als lid van het Dagelijks Bestuur. Brendan Troost trad op 1 januari terug als voorzitter van Jonge Atlantici. Hij werd opgevolgd door Djörn Eversteijn. In februari trad drs. Han ten Broeke (woordvoerder Defensie voor de VVD in de Tweede Kamer) toe tot het Algemeen Bestuur. Hij volgde Arend Jan Boekestijn op die in november 2009 terugtrad. mr. drs. A. (Atzo) Nicolaï (woordvoerder Buitenlandse Zaken voor de VVD, Tweede Kamer der Staten-Generaal) drs. O. (Otte) Beeksma, waarnemer namens het ministerie van Defensie Plaatsvervangend directeur Voorlichting en Communicatie, ministerie van Defensie drs. H.W. (Henk) Swarttouw, waarnemer namens het ministerie van Buitenlandse Zaken Directeur Veiligheidsbeleid, ministerie van Buitenlandse Zaken In mei traden gen. b.d. Arie van der Vlis (voormalig Chef Defensiestaf) en drs. Joël Voordewind (woordvoerder Buitenlandse Zaken en Defensie voor de ChristenUnie in de Tweede Kamer) terug uit het Algemeen Bestuur. In november trad maj. Mostafa Hilali (Koninklijke Landmacht) toe tot het Algemeen Bestuur. Het Algemeen Bestuur van de Atlantische Commissie bestond, buiten de leden van het Dagelijks Bestuur, op 31 december 2010 uit: mevrouw R. (Riëtte) Blacquière-Schalen Executive Officer, American Chamber of Commerce in the Netherlands drs. J.H. (Han) ten Broeke woordvoerder Defensie voor de VVD, Tweede Kamer der Staten- Generaal 6

9 D. (Djörn) Eversteijn MA, voorzitter Jonge Atlantici maj. M. (Mostafa) Hilali Koninklijke Landmacht drs. R.W. (Raymond) Knops Woordvoerder Defensie voor het CDA, Tweede Kamer der Staten-Generaal prof. dr. K. (Koen) Koch Departement Politieke Wetenschap, Universiteit Leiden drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Atlantische Onderwijscommissie Rector, Dalton Den Haag mevrouw mr. M. (Mariko) Peters Woordvoerder Buitenlandse Zaken en Defensie voor GroenLinks, Tweede Kamer der Staten-Generaal prof. drs. P. (Paul) Scheffer Publicist; bijzonder hoogleraar grootstedelijke problematiek, Universiteit van Amsterdam dr. A. (André) Szász Voormalig directeur De Nederlandsche Bank lgen. b.d. M.L.M. (Marcel) Urlings Voormalig bevelhebber der Landstrijdkrachten ir. R. (Rein) Willems Lid, Eerste Kamer der Staten-Generaal voor het CDA; voormalig president-directeur, Shell Nederland B.V. 4-2 DIRECTIE Op 1 januari trad Janneke Suiskind aan als Projectmanager Onderwijs en Jongeren. Op 1 augustus nam David den Dunnen afscheid als eindredacteur van Atlantisch Perspectief. Hij trad in dienst als docent aan de Haagse Hogeschool. David den Dunnen was werkzaam bij de Atlantische Commissie sinds 2003, eerst als stafmedewerker en sinds december 2006 als eindredacteur. Hij werd opgevolgd door Maarten Katsman. Van 1 september tot en met 31 oktober was Djörn Eversteijn als tijdelijk medewerker verbonden aan het Bureau. Het Bureau bestond op 31 december 2010 uit: drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra Chef de Bureau J.G. (Janneke) Suiskind BA Projectmanager Onderwijs en Jongeren M. (Maarten) Katsman MA Eindredacteur Atlantisch Perspectief M. (Margreet) Smit-Geerling Managementassistent Naast de vaste staf leveren stagiair(e)s van verschillende universiteiten een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden. In 2010 waren de volgende stagiair(e)s werkzaam bij de Atlantische Commissie: De directie van de Atlantische Commissie bestond op 31 december 2010 uit: dr. A. (Bram) Boxhoorn Directeur van de Stichting Atlantische Commissie; directeur van de Stichting voor Strategische Studies 4-3 BUREAU Marlies Bitter (Universiteit Utrecht), Raimond van Engelen (Universiteit Utrecht), Arno Hamar de la Brethonière (Universiteit van Amsterdam), Geert Klein Wolterink (Universiteit Leiden), Renée Konings (Universiteit Leiden) en Agnieta van der Plaat (Universiteit Utrecht) 4-4 ATLANTISCHE ONDERWIJSCOMMISSIE Het Bureau is belast met de voorbereiding en uitvoering van de diverse activiteiten van de Atlantische Commissie. Het organiseert de lezingen, seminars, conferenties en andere activiteiten en verzorgt de redactie, productie en verspreiding van de publicaties. Tevens draagt het Bureau zorg voor de website van de Atlantische Commissie. Tenslotte voorziet het Bureau de studie- en werkgroepen van de Atlantische Commissie van de benodigde personele en secretariële ondersteuning. De samenstelling van het Bureau onderging in 2010 een aantal wijzigingen. De Atlantische Onderwijscommissie (AOC) ontplooit in het kader van de doelstellingen van de Atlantische Commissie activiteiten in het voortgezet onderwijs. De AOC probeert de aandacht voor internationale (veiligheids-)vraagstukken te bevorderen door het organiseren van bijeenkomsten en het uitgeven van lesmateriaal. Drie docentenverenigingen, te weten de Vereniging voor docenten Geschiedenis en staatsinrichting in Nederland (VGN), de Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM) en het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) zijn in de AOC vertegenwoordigd. 7

10 De Atlantische Onderwijscommissie organiseert conferenties, regionale (nascholings-) seminars en studiereizen voor docenten in het voortgezet onderwijs (zie: Activiteiten 2010). Regelmatig worden naar aanleiding van dergelijke activiteiten nascholingsverklaringen uitgereikt, mogelijk gemaakt door de samenwerking met de docentenverenigingen. De Atlantische Commissie heeft een onderwijsbestand van ruim docenten en secties van scholen die op de hoogte worden gehouden van de verschillende activiteiten. J. (Jos) Roozenbeek drs. L.B. (Louis) Vloedbeld Docent geschiedenis en staatsinrichting, Christelijke Scholengemeenschap Dingstede, Meppel 4-5 REDACTIE ATLANTISCH PERSPECTIEF Daarnaast geeft de Onderwijscommissie lesmateriaal uit. In zogeheten websheets staat veel achtergrondinformatie over actuele internationale veiligheidsontwikkelingen. Leerlingen kunnen zelf door middel van vragen en opdrachten met de onderwerpen aan de slag. In 2010 waren er geen wijzigingen in de samenstelling van de Onderwijscommissie. De Atlantische Onderwijscommissie bestond op 31 december 2010 uit: drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Rector, Dalton Den Haag dr. A. (Bram) Boxhoorn, secretaris Directeur, Atlantische Commissie drs. G.B.M. (Harry) van den Berg Hogeschooldocent aardrijkskunde, Instituut voor Leraar en School, Nijmegen mevrouw A-M. (Anne-Marit) Dannijs Hogeschooldocent maatschappijleer, Instituut voor Lerarenopleidingen, Hogeschool Rotterdam mevrouw T. (Trudy) Elsenaar-Tijsze Oud-voorzitter Centrale Directie Openbaar Onderwijs Zaanstad; oud-voorzitter, KNAG Mevrouw T. (Tanja) Groenendijk-de Vos MA Th. (Theo) Hoebink Docent aardrijkskunde, Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur (KSE) drs. J.D.S. (Jacques) Kriens Vertegenwoordiger namens de NVLM; docent maatschappijleer, De Nassau Scholengemeenschap, Breda P. (Paul) Lemmens Vertegenwoordiger namens de VGN; docent geschiedenis, De Nassau Scholengemeenschap, Breda W.F. (Frederik) Oorschot Vertegenwoordiger namens het KNAG; medewerker Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO), Enschede drs. R. (Robert) de Oude Docent geschiedenis en maatschappijleer, Walburgcollege, Zwijndrecht; lid commissie bovenbouw HAVO-VWO, VGN Atlantisch Perspectief is het tijdschrift van de Atlantische Commissie. In Atlantisch Perspectief, dat acht maal per jaar verschijnt, wordt aandacht besteed aan (actuele) ontwikkelingen op het gebied van de internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek (zie voor een overzicht van de in 2010 verschenen artikelen paragraaf 7-6). De redactie van Atlantisch Perspectief bestaat uit een eindredacteur, een Redactionele Adviesraad en een Internationale Adviesraad. De redactie onderging in 2010 één wijziging. Eindredacteur David den Dunnen werd op 1 augustus opgevolgd door Maarten Katsman. De redactie van Atlantisch Perspectief zag er op 31 december 2010 als volgt uit: Eindredacteur Maarten Katsman MA Adviesraad dr. Bram Boxhoorn, voorzitter Directeur, Atlantische Commissie drs. Niklaas Hoekstra, senior redacteur Chef de Bureau, Atlantische Commissie genmaj marns b.d. mr. drs. Kees Homan Adviseur, Clingendael Security and Conflict Programme, Instituut Clingendael, Den Haag Joris Janssen Lok Thales Nederland BV prof. dr. Ruud Janssens Hoogleraar Amerikanistiek, Universiteit van Amsterdam prof. dr. Wim Klinkert Universitair hoofddocent Militaire Geschiedenis, Nederlandse Defensie Academie; Hoogleraar Militaire Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam drs. Hans van Leeuwe Ministerie van Defensie 8

11 prof. dr. Marianne van Leeuwen Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; bijzonder hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, Universiteit van Amsterdam drs. Rik van der Linden Beleidsadviseur, Kamer van Koophandel, Rotterdam drs. Anselm van der Peet Onderzoeker, Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den Haag dr. Sebastian Reyn Adjunct-hoofddirecteur Algemene Beleidszaken, ministerie van Defensie drs. Auke Venema Ministerie van Defensie Internationale Adviesraad Dr. Hans Binnendijk Directeur, Institute for National Strategic Studies, National Defense University, Washington D.C. Dr. Ann-Sofie Dahl Voormalig voorzitter, Swedish Atlantic Council, Stockholm Marten van Heuven Senior Consultant, RAND Corporation, Washington D.C. Prof. dr. Jan Willem Honig Hoogleraar Militaire Strategie, Swedish National Defence College, Stockholm Prof. dr. Margarita Mathiopoulos Chief Executive Officer, EAG European Advisory Group, Berlijn Prof. dr. Alexander Moens Hoogleraar Internationale Betrekkingen, Simon Fraser University, Burnaby (BC), Canada Dr. Henning Riecke Hoofd, Europees Buitenlands en Veiligheidsprogramma, Deutsche Gesellschaft für Auswärtige Politik, Berlijn Stanley Sloan Visiting scholar, Rohatyn Center for International Affairs, Middlebury College (VT), Verenigde Staten 4-6 LEERSTOEL MODERNE TRANS-ATLANTISCHE BETREKKINGEN In oktober 2009 werd dr. Marianne van Leeuwen benoemd als zijn opvolger. Zij werkt sinds 2003 bij de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) als senior beleidsadviseur. Op 17 september 2010 hield zij in de aula van de universiteit haar oratie, getiteld Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en het Midden-Oosten Vredesproces. 4-7 GASTONDERZOEKER Hugo Klijn (gastonderzoeker bij het Clingendael Security and Conflict Programme) schrijft op verzoek van de Atlantische Commissie een studie over Russische percepties ten aanzien van het Westen ( Russia, Our Unknown Neighbour ) en bestudeert verder de vraag in hoeverre deze percepties toekomstige samenwerking blokkeren. De studie verschijnt in de loop van JONGE ATLANTICI Jonge Atlantici bestaat sinds 2006 en heeft als doel studenten en pas-afgestudeerden bewust te maken van en te betrekken bij gezamenlijke veiligheidsvraagstukken van de Verenigde Staten en Europa. Ze is een platform voor dialoog over de toekomst van de NAVO, zowel voor jongeren binnen Nederland als in de andere NAVO- en Partnership for Peace-landen. Om dit te bereiken, organiseert Jonge Atlantici verschillende nationale en internationale evenementen die gericht zijn op een jong publiek (18-35 jaar), waarbij zij samenwerkt met een groot aantal partnerorganisaties. Het bestuur onderging in 2010 een aantal wijzigingen. Op 1 januari trad Brendan Troost af als voorzitter. Hij werd opgevolgd door Djörn Eversteijn. Verder traden in de loop van het jaar Kees Kouwenhoven (secretaris), Menno Donia en Maarten Katsman terug uit het bestuur. Rowinda Appelman, Sabrina Brandt en Lieke Sniekers traden toe. Het bestuur van de Jonge Atlantici bestond op 31 december 2010 uit: De Atlantische Commissie heeft in 2005 een bijzondere leerstoel Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen ingesteld aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. De leerstoel werd van 1 mei 2005 tot 1 september 2008 bekleed door dr. Ronald Havenaar. Djörn Eversteijn, voorzitter Christa Verhoek, secretaris Rowinda Appelman Sabrina Brandt Femke van Paasschen Lieke Sniekers 9

12 4-9 STICHTING VOOR STRATEGISCHE STUDIES De Stichting voor Strategische Studies is een zelfstandige organisatie die zorg draagt voor de wetenschappelijke activiteiten van de Atlantische Commissie. De Stichting richt zich op het initiëren en bevorderen van wetenschappelijk onderzoek naar veiligheidsvraagstukken. Dr. Rob de Wijk was van mei 1999 tot februari 2008 bijzonder hoogleraar Strategische Studies aan de Universiteit Leiden op een door deze stichting opgerichte en gefinancierde leerstoel. In april 2009 werd dr. Julian Lindley-French benoemd tot bijzonder hoogleraar Strategische Studies voor een periode van vijf jaar. Lindley-French is daarnaast onder andere Eisenhower hoogleraar defensiestrategie aan de Nederlandse Defensie Academie in Breda. Het bestuur van de Stichting voor Strategische Studies bestond op 31 december 2010 uit: drs. P. (Piet) Bukman, voorzitter mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, vicevoorzitter mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester dr. A. (Bram) Boxhoorn, directeur 10

13 5-1 CONFERENTIES EN BIJEENKOMSTEN JOURNALISTENBEZOEK Datum: 27 januari Onderwerp: Lissabon en Europese Defensie Sprekers: Dick Zandee (hoofd Planning & Policy Unit, EDA), Pieter Taal (Assistant Director, Industry & Market Directorate, EDA), Marianne de Kwaasteniet (Nederlands vertegenwoordiger, Politiek en Veiligheidscomité), Arnout Molenaar (Politiek Militaire Groep), Marc Bentinck (plv. vertegenwoordiger Politiek en Veiligheidscomité) Locaties: Europees Defensie Agentschap en Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de EU, Brussel Deelnemers: 5 journalisten: Jan van Benthem (Nederlands Dagblad). Paul Brill (De Volkskrant) Hans de directeur van het Afghaanse National Solidarity Programme ), Paula Sastrowijoto (coördinator Afghanistan (Eenheid Vredesopbouw en Stabilisatie) ministerie van Buitenlandse Zaken) Moderator: Norbert Both (lid Dagelijks Bestuur Atlantische Commissie) In samenwerking met: Jonge Atlantici Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 90 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten, en overige belangstellenden) Mohammad Tariq Ismati, benadrukte in zijn betoog de vooruitgang die er is geboekt in Afghanistan sinds Zo stelde hij dat er nu meer dan zes miljoen kinderen naar school gaan, waarvan ca. drie miljoen meisjes. In 2001 was dit slechts een fractie hiervan. Bovendien is de infrastructuur sterk 5 A C T I V I T E I T E N I N Bruijn (GPD), Juurd Eijsvoogel (NRC Handelsblad), Robert de Witt (Elsevier). Namens de Atlantische Commissie: Bram Boxhoorn (directeur) Doel van de reis was een samenhangend beeld te verkrijgen van de laatste ontwikkelingen op het gebied van Europese defensie- en veiligheidssamenwerking. Daartoe werd een studiebezoek gebracht aan het Europees Defensie Agentschap en aan de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging bij de EU, waar een rondetafelgesprek plaatsvond met de Nederlandse ambassadeur bij het Politiek en Veiligheidscomité, Marianne de Kwaasteniet. De gesprekken waren off-the-record en leidden derhalve niet tot enige publicatie achteraf. PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 4 februari Onderwerp: Afghanistan: What Road Ahead? Sprekers: Mohammad Tariq (Ministry of Rural Rehabilitation and Development, Kabul en verbeterd. Ismati beklemtoonde dat Afghanen geleidelijk aan zelf hun eigen land moeten gaan leiden, maar dat de hulp van de internationale gemeenschap voorlopig nog niet gemist kan worden. De kern van Ismati s betoog was dat het volk en de overheid nader tot elkaar gebracht moeten worden. Paula Sastrowijoto beaamde dat er vooruitgang is geboekt in Afghanistan. Zo noemde ze enkele succesvolle projecten die met hulp van de Nederlandse overheid tot stand zijn gebracht. Tegelijkertijd vroeg ze zich af hoe stabiel die ontwikkeling is. Ze wees op het gebrek aan vertrouwen van de bevolking in de overheid. PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 5 februari Onderwerp: Loya Jirga: Exit Afghanistan? Sprekers: o.a. Mohammad Tariq Ismati (Ministry of Rural Rehabilitation, Kabul), Dick Berlijn (voormalig Commandant der Strijdkrachten) Moderator: Linda Polman (journalist en schrijver) 11

14 In samenwerking met: o.a. Felix Meritis, Amsterdam Locatie: Felix Meritis, Amsterdam Deelnemers: begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden De jaarlijkse Globaliseringslezing vond dit jaar plaats op 5 februari in Felix Meritis, Amsterdam. Bij deze bijeenkomst, mede georganiseerd door de Atlantische Commissie, moesten drie discussierondes en twee documentaires leiden tot een antwoord op de vraag: Exit Afghanistan? Een ruime meerderheid stemde aan het einde van de dag vóór een verlenging van de Nederlandse militaire aanwezigheid in Afghanistan. PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 16 februari Onderwerp: De verdichting van de wereld Sprekers: François Heisbourg (IISS, Londen; Fondation pour la Recherche Stratégique, Parijs; Geneva Centre for Security Policy), Ben Knapen (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, Den Haag) Moderator: Monika Sie Dhian Ho (vice-voorzitter Atlantische Commissie) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 80 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) Deze bijeenkomst werd georganiseerd naar aanleiding van het verschijnen van de Nederlandse vertaling van het boek L Épaisseur du monde ( De verdichting van de wereld ) van François Heisbourg. Heisbourg stelt dat de wereld is overgegaan op transworld politics, waarbij we niet meer gebonden zijn aan landsgrenzen en er geen sprake meer is van de traditionele concurrentie tussen soevereine staten. Daarnaast komt er een einde aan de Western narrative. Het westerse sjabloon van democratie is niet langer een ideaalbeeld in de wereld. En nog belangrijker, dit is niet langer een voorwaarde om een succesvolle staat te worden: zowel op politiek, economisch en maatschappelijk vlak. Zo meet volgens Heisbourg China zich langzaam een leidende rol aan. Ook volgens Ben Knapen verdwijnt de soevereine staat door de toename van de globalisering. Hij stelde tevens dat een sterke EU invloed kan uitoefenen op de Verenigde Staten en China. Knapen beaamde dat China zich snel ontwikkelt, maar wees er ook op dat het land nog een lange weg te gaan heeft. Blijft de regering grip houden op de samenleving of verandert dat? ATLANTISCHE ONDERWIJSCONFERENTIE Datum: 17 februari Onderwerp: Middellandse Zee: Kruispunt van continenten en culturen Sprekers: o.a. Wouter van Straten (Nederlandse Defensie Academie), Hans van der Loo (Shell, Brussel), Roel van der Veen (ministerie van Buitenlandse Zaken, Universiteit van Amsterdam), Jacob Eerbeek (Universiteit van Amsterdam), Lily Sprangers (Turkije Instituut, Den Haag) Moderator: Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische Onderwijscommissie) Locatie: Academiegebouw, Universiteit Utrecht Deelnemers: 120 (docenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer uit het voorgezet onderwijs; docenten en studenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer aan lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden) De Middellandse Zee in al haar aspecten was het thema van de jaarlijkse onderwijsconferentie. Tijdens het ochtendgedeelte sprak Wouter van Straten over het strategische en economische belang van de Middellandse Zee. Hans van der Loo (Shell) sprak over energiezekerheid en het klimaat. Aangezien dit een mondiaal thema is, beperkte hij zich niet tot het Middellandse Zeegebied. Roel van der Veen ging in op het Noord-Zuidvraagstuk. Hij legde uit waarom de banden tussen de Europese Unie en de landen ten zuiden van de Middellandse Zee (nog) niet optimaal worden benut. Jacob Eerbeek ging in op de vraag welke contacten er mogelijk zijn geweest tussen het huidige Griekse vasteland en de Turkse westkust in de Myceense tijd ( v. Chr). Lily Sprangers sloot het ochtendprogramma af met een gesproken column. Zij betoogde dat de Middellandse Zee met de komst van de Nieuwe Wereldorde na de Koude Oorlog van een kruispunt van culturen veranderd is in een barrière. Tijdens het middagprogramma gingen de deelnemende docenten in kleinschalige workshops dieper in op de verschillende thema s. Er waren workshops over regionale veiligheid, geografische en tektonische aspecten, de klimaatuitdaging voor Europa, immigratie vanuit Afrika, en Turkije als regionale macht. 12

15 BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 26 februari Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden In samenwerking met: NATO s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 6 parlementair medewerkers Een aantal malen per jaar organiseert de Atlantische Commissie in samenwerking met de Public Diplomacy Division van de NAVO voor verschillende doelgroepen een bezoek aan het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. De deelnemers krijgen briefings van vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van diverse permanente vertegenwoordigingen. Tijdens dit eerste bezoek in 2010 kregen zes parlementair medewerkers briefings over NAVO s politieke en militaire agenda, de NAVO-Rusland relatie, en het nieuwe Strategisch Concept. Zij hadden ook een ontmoeting met de Plaatsvervangend Permanent Vertegenwoordiger van Nederland en met een Deputy Assistant Secretary General (Operations Division). PROGRAMMA VOOR AMERIKAANSE FELLOWS Datum: 3-8 maart Sprekers: o.a. Ahmed Larouz (oprichter MENA 400), Joris Rijbroek (ministerie van VROM), Eddy Terstall (filmmaker), Juurd Eijsvoogel (NRC Handelsblad), Arjen Hoogeveen (gemeente Amsterdam), Angelien Eijsink (Tweede Kamerlid, PvdA), Thijs Niemantsverdriet (Vrij Nederland), Chris Buijink (secretarisgeneraal, ministerie van Economische Zaken), Marianne van Leeuwen (Universiteit van Amsterdam) en Harry Groen (burgemeester van Noordwijk) In samenwerking met: German Marshall Fund (Washington DC) Locaties: Amsterdam, Den Haag, Noordwijk, Flevoland Deelnemers: 5 fellows van het American Marshall Memorial Fund Een vijftal Amerikaanse deelnemers aan het American Marshall Memorial Fellowship Program bezocht Nederland, als onderdeel van hun reis door Europa. De Atlantische Commissie organiseerde, net als voorgaande jaren, het programma voor hen. De fellows hadden gesprekken over immigratie en integratie, de Nederlandse identiteit, Nederlands buitenlands en defensiebeleid, grotestedenproblematiek, en de strijd tegen het water. Ook bezochten zij de Tweede Kamer, het ministerie van Economische Zaken, het Internationaal Strafhof en een boerderij in Flevoland. SEMINAR Datum: 5 maart Onderwerp: NAVO Strategisch Concept (naar aanleiding van een recent verschenen AIV-rapport) Sprekers: Frank Majoor (Permanent Vertegenwoordiger van Nederland bij de NAVO), Joris Voorhoeve (voorzitter Commissie Vrede en Veiligheid, AIV), Frans Osinga (Nederlandse Defensie Academie), Han ten Broeke (Tweede Kamer - lid, VVD), Arjan Vliegenthart (Eerste Kamer - lid, SP), Kees Homan (Instituut Clingendael), Raymond Knops (Tweede Kamerlid, CDA), Angelien Eijsink (Tweede Kamerlid, PvdA) Moderator: Christa Meindersma (Haags Centrum voor Strategische Studies) In samenwerking met: Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) en Instituut Clingendael Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 110 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) In het advies over het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO dat de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) begin 2010 uitbracht, wordt betoogd dat een nadere afbakening van de kerntaken van de NAVO wenselijk is, evenals een intensivering van de politieke dialoog over veiligheidsvraagstukken. Tijdens een symposium over dit onderwerp ging een aantal sprekers en respondenten in op de prioriteiten en posterioriteiten voor de NAVO en Nederland in de nabije toekomst. BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Datum: 17 maart Onderwerp: Nieuwe terroristische dreigingen voor het Westen? Sprekers: Theo Bot (plaatsvervangend Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding), Beatrice de Graaf (docent en onderzoeker, Centre for Terrorism and Counterterrorism, Den Haag 13

16 In samenwerking met: SIB Leiden Locatie: Plexus Studentencentrum, Leiden Deelnemers: 70 (studenten en pas-afgestudeerden) Tijdens deze bijeenkomst ging Beatrice de Graaf onder meer in op het Nederlandse antiterrorismebeleid. De effectiviteit van de maatregelen om radicalisering en terrorisme tegen te gaan is een permanent onderwerp van discussie. Waar de recente afname van angst voor een terroristische aanslag onder de Nederlandse bevolking misschien in verband staat met het gevoerde antiterrorismebeleid, kan een bepaalde benadering op dit beleidsterrein ook nieuwe terroristen creëren. Theo Bot benadrukte het unieke karakter van de Nederlandse samenleving, die geen lange geschiedenis kent van terroristische aanslagen en met name gevormd is door de strijd tegen het water. Volgens Bot is dit terug te zien in het Nederlandse antiterrorismebeleid, waarin zowel repressieve (harde) als preventieve (zachte) maatregelen zijn gebundeld. BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 26 maart Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden In samenwerking met: NATO s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 10 wetenschappers Een tiental medewerkers van universiteiten en onderzoeksinstituten bracht op 26 maart een bezoek aan het NAVO-hoofdkwartier. Zij spraken onder meer over NAVO s politieke en militaire agenda, de NAVO-Rusland relatie, en het nieuwe Strategisch Concept. Ook hadden zij een ontmoeting met de Plaatsvervangend Permanent Vertegenwoordiger van Nederland. PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 29 maart Onderwerp: Een nieuw NAVO Strategisch Concept Sprekers: Maxime Verhagen (minister van Buitenlandse Zaken), Hans van Baalen (Lid van het Europees Parlement, VVD), Harry van Bommel (Tweede Kamerlid, SP), Han ten Broeke (Tweede Kamerlid, VVD), Raymond Knops (Tweede Kamerlid, CDA), Jeroen van der Veer (vice-voorzitter, Groep van Experts voor het nieuwe NAVO Strategisch Concept) Moderator: Leonard Ornstein (Buitenhof, VPRO) In samenwerking met: Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) Locatie: Studio Dudok, Den Haag Deelnemers: 120 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) Tijdens deze bijeenkomst werd er gedebatteerd over het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO. Minister Verhagen stelde dat de NAVO een meer politieke organisatie moet worden, die opereert met flexibele militaire capaciteiten in een versterkt internationaal netwerk van partnerschappen. Zo n politieke en militaire hervorming is nodig om de mondiale dreigingen die het Nederlandse veiligheidsbelang direct raken, effectief tegemoet te kunnen treden. Enkele Tweede Kamerleden reageerden op de toespraak van de minister. Ten slotte deed ex Shell-topman Jeroen van der Veer (vice-voorzitter van de Groep van Experts die de secretaris-generaal van de NAVO adviseerde over het Strategisch Concept) verslag over de grote lijnen van het rapport van de Groep. PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 13 april Onderwerp: Lawrence of Arabia. Past, Present and Future of Afghanistan Sprekers: John Hulsman (John C. Hulsman Enterprises; HCSS, Den Haag), Rob de Wijk (HCSS, Den Haag) Moderator: Bram Boxhoorn (directeur Atlantische Commissie) Locatie: Studio Dudok, Den Haag Deelnemers: 60 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) Hoe zou Lawrence of Arabia het proces van natievorming in Afghanistan hebben aangepakt? Welke lessen kan de internationale gemeenschap daar nu uit trekken? En zal die internationale gemeenschap in de toekomst nog wel aan natievorming doen? Deze vragen stonden centraal bij de discussie op 13 april. John Hulsman noemde vier lessen die de 14

17 internationale gemeenschap van Lawrence kan leren: er moet meer aandacht komen voor het unieke karakter van Afghanistan; de strijd wordt niet op het slagveld, maar in de politieke arena gewonnen; het streven naar centralisatie van de macht moet worden losgelaten; en de lokale bevolking moet de belangrijkste belanghebbende zijn. Rob de Wijk stelde dat de missie in Afghanistan succesvol is als je kijkt naar het oorspronkelijke doel: het bestrijden van terrorisme. De Nederlandse politiek heeft er echter een langetermijnprobleem van gemaakt, door ook natievorming in Afghanistan als doel te zien. Tijdens het onderwijsseminar in Heerenveen stond water en veiligheid centraal. Kustwachtdirecteur Jankees Trimpe Burger sprak over maritieme hulpverlening, opsporings- en reddingstaak in internationaal perspectief. Bart Parmet (directeur van het Deltaprogramma) besteedde aandacht aan waterveiligheid en zoetwatervoorziening, en de maatregelen die nodig zijn voor de invoering van adviezen van de Commissie Veerman. Henk Donkers sprak over water als bron van internationale conflicten, en Margreet Zwarteveen over het effect van de beschikbaarheid van water op de man-vrouw relatie. BEZOEK AMERIKAANSE AMBASSADE JONGE ATLANTICI Datum: 14 april Onderwerp: Veiligheidsaspecten van de economische crisis in trans-atlantisch perspectief Sprekers: Ben Canavan (Foreign Service Officer), Charles Mau (Chief of the Office of Defense Cooperation) Locatie: Amerikaanse ambassade, Den Haag Deelnemers: 19 studenten Na een algemene introductie over de werkwijze van de ambassade, kwamen de (weinige) punten aan de orde waarop de Verenigde Staten en Nederland met elkaar van mening verschillen, zoals handelsbeleid, Afghanistan en klimaatverandering. Ook werd gesproken over de geografische verschuiving in de diplomatie (van de G8 naar de G20). BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 7 mei Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden In samenwerking met: NATO s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 6 journalisten: Jan van Benthem (Nederlands Dagblad), Hans de Bruijn (GPD), Ernest Claassen (NOS), Theo Koelé (De Volkskrant), Eppo König (NRC Handelsblad) en Jan Kooy (ANP). Namens de Atlantische Commissie: Bram Boxhoorn (directeur) ONDERWIJSSEMINAR Datum: 27 april Onderwerp: Water en veiligheid Sprekers: René Genee (Groningen Seaports), Jankees Trimpe Burger (directeur Kustwacht Nederland), Bart Parmet (directeur Deltaprogramma), Henk Donkers (Radboud Universiteit Nijmegen), Margreet Zwarteveen (Universiteit Wageningen) Moderator: Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische Onderwijscommissie) In samenwerking met: Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, Hogeschool Windesheim Locatie: Abe Lenstra Stadion, Heerenveen Deelnemers: 65 (docenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer uit het voorgezet onderwijs; docenten en studenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer aan lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden) Zes journalisten bezochten op 7 mei het NAVO-hoofdkwartier. Zij kregen briefings over, onder andere, het nieuwe Strategisch Concept, de huidige operaties van de NAVO, en de NAVO- Rusland relatie. Ook hadden zij een ontmoeting met de Plaatsvervangend Permanent Vertegenwoordiger en de Permanent Militair Vertegenwoordiger van Nederland. ATA COUNCIL MEETING Datum: mei Locatie: Brussel Deelnemer: Bram Boxhoorn (directeur Atlantische Commissie) 4 APRIL LEZING Datum: 21 mei Onderwerp: Het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO Spreker: Jeroen van der Veer (vice-voorzitter Group of Experts, Strategic Concept, NAVO) 15

18 Moderator: Piet Bukman (voorzitter Atlantische Commissie) Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Deelnemers: 130 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) Oud Shell-topman Jeroen van der Veer (vice-voorzitter van de Groep van Experts die de secretaris-generaal van de NAVO adviseerde over het Strategisch Concept) ging tijdens deze bijeenkomst nader in op het op 17 mei verschenen rapport, getiteld NATO 2020: Assured Security; Dynamic Engagement. Het vorige Strategisch Concept dateerde uit 1999 en was dus hard aan herziening toe. Van der Veer definieerde de NAVO als een regionale organisatie die ver weg kán opereren. In het rapport wordt voorgesteld duidelijke criteria aan te leggen voor out-of-area-operaties. Andere onderwerpen die tijdens de bijeenkomst aan de orde kwamen, waren onder andere de relatie met Rusland, de samenwerking met andere organisaties (met name de EU en de VN), en de noodzaak van public support om de NAVO tot een effectief instrument te maken. DEBAT Datum: 3 juni Onderwerp: Nederlandse defensie en de Tweede Kamerverkiezingen Sprekers: Hans van Baalen (VVD), Simon van Driel (PvdA), Wassila Hachchi (D66), Henk Jan Ormel (CDA), Arjan Vliegenthart (SP) Moderator: Leonard Ornstein (VPRO, Buitenhof) In samenwerking met: Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap (KVBK) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 140 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) Aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen van 9 juni organiseerden de Atlantische Commissie en de KVBK een defensiedebat. Europarlementariër Hans van Baalen (VVD), Eerste Kamerlid Arjan Vliegenthart (SP), Eerste Kamerlid Simon van Driel (PvdA), kandidaat-tweede Kamerlid Wassila Hachchi (D66) en Tweede Kamerlid Henk Jan Ormel (CDA) konden hun partijstandpunten over defensie toelichten. Tevens kregen zij door discussieleider Leonard Ornstein de vraag voorgelegd hoeveel geld zij op dit terrein willen bezuinigen of investeren. Op deze laatste vraag liepen de bedragen uiteen van 2 miljard bezuinigen (SP) tot 120 miljoen extra (VVD). Ten slotte kwamen de voorgenomen aanschaf van de JSF en de missie in Afghanistan ter sprake. BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Datum: 8 juni Onderwerp: Internationale veiligheid en klimaatverandering Spreker: Dennis McGinn (Vice-Admiraal b.d.; CEO, Remote Reality Corp.) In samenwerking met: Stichting JASON Locatie: Amerikaanse Ambassade, Den Haag Deelnemers: 20 studenten en recent afgestudeerden Jonge Atlantici organiseerde in samenwerking met Stichting JASON op 8 juni een lezing met de Amerikaanse viceadmiraal b.d. Dennis McGinn als spreker. In zijn betoog ging McGinn in op klimaatverandering, de energieveiligheid van de Verenigde Staten en mondiale veiligheid. Volgens McGinn is nu het juiste moment voor verandering. We kunnen de transitie naar andere energievormen bevorderen door middel van een combinatie van de vrije markt en overheidssteun. Hij stelde voor ondernemers aan te moedigen uitvindingen te doen die energie-efficiëntie bevorderen. BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Datum: 22 juni Onderwerp: Armoede, instabiliteit en radicalisering in Somalië Sprekers: Mark Schenkel (Afrikaredacteur NRC Handelsblad) en Suad Farah (communicatieadviseur Stichting Hirda) Moderator: Kees Kouwenhoven (bestuurslid Jonge Atlantici) In samenwerking met: SIB Leiden Locatie: Plexus Studentencentrum, Leiden Deelnemers: 20 studenten en recent afgestudeerden De aanwezigheid van Somalische piraten in de Golf van Aden en in de Indische Oceaan staat volop in de schijnwerpers. Tijdens deze bijeenkomst lag de focus echter niet op zee, maar juist aan land. Het doel was om het begrip te vergroten van een conflict dat al 20 jaar speelt, en waarvan piraterij een directe exponent lijkt te zijn. Mark Schenkel gaf in zijn presentatie een helder en analytisch overzicht van de geschiedenis, achtergronden en mogelijke oplossingen voor de 16

19 situatie in Somalië. Suad Farah ging in op de sociaaleconomische problemen waar het land mee te kampen heeft. Zowel Schenkel als Farah benadrukte dat het moeilijk is om het conflict in Somalië op te lossen. Daar komt bij dat de piraterij het buitenland en internationale hulporganisaties ervan weerhoudt om het land te hulp te schieten. Aangezien de oplossing van de piraterij eerst een oplossing aan wal vereist, is deze cirkel moeilijk te doorbreken. PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 23 juni Onderwerp: 10 Reasons Why India will not become a superpower Spreker: Ramachandra Guha (historicus en schrijver) Moderator: Roel van der Veen (wetenschappelijk raadsadviseur, Ministerie van Buitenlandse Zaken) In samenwerking met: Nyenrode Business Universiteit en Instituut Clingendael Locatie: Ministerie van Buitenlandse Zaken, Den Haag Deelnemers: 120 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) Volgens de gerenommeerde Indiase historicus Ramachandra Guha zijn er tien redenen waarom India ondanks zijn enorme economische groei geen supermacht zal worden. Hierbij richt hij zich voornamelijk op de interne problemen van het unieke politieke experiment India, dat volgens hem niet gemaakt was om als natie te overleven. Dat een prominentere rol voor India niet geheel te voorkomen is, werd ook duidelijk. Guha pleitte voor Indiase betrokkenheid in de internationale gemeenschap en zelfs voor een permanente zetel in de VN-Veiligheidsraad. India heeft zijns inziens ook een verantwoordelijkheid in de wereld om verantwoord om te gaan met economische groei en grondstoffen. BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 25 juni Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden In samenwerking met: NATO s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 23 studenten en pas-afgestudeerden Op 25 juni organiseerde Jonge Atlantici een studiebezoek aan het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Tijdens de briefings werd ingegaan op de uitdagingen waarmee het trans-atlantische bondgenootschap in de 21 e eeuw (mogelijk) zal worden geconfronteerd. In dit verband werd tevens aandacht besteed aan het advies van de expertgroep onder leiding van Madeleine Albright en Jeroen van der Veer en het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO dat in het najaar van 2010 in Lissabon zou worden gepresenteerd. VOORBEREIDINGSBIJEENKOMST DOCENTENREIS NEW YORK Datum: 14 september Onderwerp: De stad New York Sprekers: o.a. Irina van Aalst (onderzoeker en docent Stadsgeografie, Universiteit Utrecht) Locatie: Zalencentrum Vredenburg 19, Utrecht Deelnemers: 20 docenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer die deelnemen aan de studiereis De deelnemers aan de docentenreis naar New York kregen tijdens de voorbereidingsbijeenkomst op 14 september naast praktische informatie ook lezingen over de Nederlands- Amerikaanse betrekkingen en over de geografie van New York. PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 16 september Onderwerp: US Mid-term Elections: Issues, Prospects, Impact Spreker: Darrell M. West (Brookings Institution) Moderator: Ruth Oldenziel (Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences) Locatie: De Bazel, Amsterdam Deelnemers: 40 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) De Amerikaanse politicoloog en auteur Darrell West sprak op 16 september over de aanstaande Congresverkiezingen in de Verenigde Staten, en de moeilijkheden waar president Obama 17

20 mee te kampen heeft. De onvrede over de slechte economische situatie vertaalt zich in een verschuiving naar rechts, betoogde West. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de opkomst van de extreem-conservatieve Tea Party-beweging. De Democraten lijken hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden te verliezen, en ook in de Senaat zullen ze waarschijnlijk zetels verliezen. Na zijn inleiding werd West geïnterviewd door Ruth Oldenziel over onder andere de stijl van leidinggeven en campagnevoeren van Obama, en het buitenlands beleid. Moderator: Locatie: Deelnemers: Sebastian Reyn (ministerie van Defensie en auteur van Allies or Aliens? en Atlantis Lost) Sociëteit De Witte, Den Haag 60 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden) ORATIE Datum: 17 september Onderwerp: Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en het Midden-Oosten Vredesproces Spreker: Marianne van Leeuwen (Bijzonder Hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, Universiteit van Amsterdam) Locatie: Aula, Universiteit van Amsterdam Deelnemers: begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, studenten en overige belangstellenden In de aula van de Universiteit van Amsterdam hield Marianne van Leeuwen op 17 september haar oratie, getiteld Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en het Midden-Oosten Vredesproces. Hiermee aanvaardde zij het bijzonder hoogleraarschap Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, op de leerstoel die vanwege de Atlantische Commissie is ingesteld. De vier stellingen die zij in haar rede verdedigde waren: 1) Het Arabisch-Israëlische conflict is ontstaan als onbedoeld neveneffect van Britse militaire en koloniale belangenbehartiging. 2) Vreedzame beëindiging van bovengenoemd conflict is voor de Verenigde Staten en Groot-Brittannië in de jaren vijftig een nevendoel geweest. Belangrijker voor hen was de indamming van Sovjet-Russische expansiedrift. 3) In de jaren zeventig hebben landen van de Europese Gemeenschap geprobeerd diplomatiek bij te dragen aan een oplossing van het conflict. Hun hoofddoel was het vormgeven aan een gemeenschappelijk buitenlands beleid. 4) Regionale betrokkenen zijn dikwijls meer geïnteresseerd geweest in het onderhandelingsproces dan in het behalen van resultaten. LUNCHBIJEENKOMST Datum: 24 september Onderwerp: A New Transatlantic Bargain Spreker: Stanley R. Sloan (Director, Atlantic Community Initiative; Visiting Scholar, Rohatyn Center for International Affairs, Middlebury College) Stanley Sloan legde tijdens zijn lunchlezing allereerst uit waarom volgens hem de trans-atlantische band ondanks vele moeilijkheden altijd stand heeft gehouden en de NAVO nog niet aan relevantie heeft ingeboet. Ten eerste is het bond - genootschap gebaseerd op een aantal gemeenschappelijke waarden en normen (democratie, vrijheid van het individu en de rechtsstaat). Hierdoor hebben de landen een natuurlijke neiging om samen te werken. Een tweede (praktische) reden is dat samenwerken met andere landen makkelijker is, omdat men elkaars capaciteiten en expertise kan gebruiken. Ook een land als de VS, met veel eigen middelen, hecht grote waarde aan samenwerking met andere landen, omdat het legitimiteit verschaft aan zijn handelen. Tenslotte bestaat de NAVO nog altijd omdat er simpelweg geen beter alternatief bestaat. Sloan dacht niet dat het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO een revolutionair document zou worden. Hij verwachtte dat een aantal reeds algemeen aanvaarde normen gecodificeerd zou worden en dat er dus sprake zou zijn van een bevestiging van de status quo. STUDIEREIS AOC Datum: oktober Onderwerp: Nederlands-Amerikaanse betrekkingen verleden, heden, toekomst Sprekers: diverse Locatie: New York Deelnemers: 20 leraren geschiedenis, maatschappijleer, aardrijkskunde uit het voortgezet onderwijs Tijdens de studiereis lag de nadruk op het ontdekken van het Nederlandse verleden én heden in New York. Er werd aandacht besteed aan maatschappelijke problemen die in zowel de Verenigde Staten als Nederland spelen en er werd geprobeerd het Amerikaanse schoolsysteem in kaart te brengen. Natuurlijk bezochten de deelnemers ook een aantal culturele trekpleisters. 18