Begroting 2019 GR DG&J. 14 juni 2018

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Begroting 2019 GR DG&J. 14 juni 2018"

Transcriptie

1 Begroting 2019 GR DG&J 14 juni 2018

2 Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

3 Inhoudsopgave 1 Voorwoord 4 2 Beleidsbegroting Dienst Gezondheid en Jeugd Publieke Gezondheid Veilig Thuis Onderwijs en aansluiting arbeidsmarkt Jeugdgezondheidszorg Bestuur en Organisatie Regionale Ambulancevoorziening Ambulancezorg Meldkamer Ambulancezorg Serviceorganisatie Jeugd Algemene dekkingsmiddelen 32 3 Verplichte paragrafen Weerstandvermogen en risicobeheersing Financiële kengetallen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering 39 4 Financiële begroting Overzicht van baten en lasten Taakvelden 47 5 Vaststelling 50 Bijlagen 51 Bijlage 1a Inwoner- en leerlingenbijdrage Bijlage 1b Tarieventabel Bijlage 2 Beleidsindicatoren 55 Bijlage 3 Begroting GR DG&J 2019 inclusief toerekening overhead naar programma's 56 Bijlage 4 Verdelingsprincipe producten GR DG&J naar taakvelden 59 Bijlage 5 Meerjarenverloop van reserves, voorzieningen en investeringen 60 Bijlage 6 Meerjarenperspectief Veilig Thuis 62 Bijlage 7 Meerjarenperspectief OGGZ 72 Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

4 1 Voorwoord Het voorliggende document is de begroting 2019 van de Gemeenschappelijke regeling Dienst Gezondheid en Jeugd Zuid-Holland Zuid (GR DG&J). In deze begroting vindt de uitwerking vanuit de regionale nota gezondheidsbeleid en het meerjarenbeleidsplan en het meerjarenperspectief jeugdhulp ZHZ naar doelstellingen en acties voor het jaar 2019 plaats. De financiële basis voor deze begroting is de actuele begroting Vervolgens zijn reeds vastgestelde ontwikkelingen in de begroting verwerkt. Het regeerakkoord Vertrouwen in de Toekomst geeft mede het kader voor onze werkzaamheden. Het kabinet gaat investeren in preventie in de zorg, maar ook in het terugdringen van schulden, armoede en laaggeletterdheid. Dit zien wij als een belangrijke ondersteuning en impuls voor de transformatie waar gemeenten voor staan en het terugdringen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Hierop blijft veel inzet nodig. Zowel het RIVM, als het SCP concludeerde recent dat de verschillen in gezondheid tussen lager en hoger opgeleiden verder toenemen. Het kabinet zet de ontwikkeling om tot een omgevingswet te komen verder voort. In het regeerakkoord worden ook nieuwe taken voor de GGD-en benoemd en bestaande maatregelen aangepast. Het kabinet wil mensenhandel steviger aanpakken en voorziet vanuit een gezondheidsperspectief in een toezichthoudende rol voor GGD-en. Het voornemen om de kwalificatieplicht te verhogen naar 21 jaar heeft wellicht gevolgen voor het huidige beleid en dus de aanpak op het gebied van voortijdig schoolverlaten. Tenslotte nemen meldingen bij Veilig Thuis mogelijk toe door de aanscherping van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling en het voornemen van het kabinet om verder te investeren in het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling. Op 14 december 2017 heeft het Algemeen Bestuur het Meerjarenperspectief jeugdhulp ZHZ vastgesteld. In het meerjarenperspectief is een pad uitgestippeld met interventies die er toe moeten leiden dat de jeugdhulp in onze regio transformeert en in een aantal jaar binnen de financiële kaders van de Rijksbijdrage komt. Om dit te bereiken, is een afname van de instroom van jeugdigen in de regionale zorgmarkt van belang. Hiervoor is in het meerjarenperspectief een taakstelling voor gemeenten opgenomen. Het uitgangspunt verschuift nadrukkelijk naar de voorkant waarmee voor de lokale overheid meer sturingsmogelijkheden ontstaan. De interventies liggen op 3 niveaus, te weten: de gemeenten voor het (preventieve) voorveld; de Stichting Jeugdteams, gemeenten en SOJ voor de toegang; en de Serviceorganisatie Jeugd Zuid- Holland Zuid (SOJ) voor de specialistische jeugdhulp in de regionale zorgmarkt. Uiteraard hebben de interventies een duidelijke relatie waardoor een integrale benadering van belang is. We monitoren de resultaten van de interventies en passen op basis daarvan jaarlijks het meerjarenperspectief financieel aan op de taakstelling voor gemeenten. In het najaar is het onderzoek naar de optimale positionering van de Regionale Ambulancevoorziening (RAV) afgerond. Het advies is om de RAV onder te brengen in zelfstandige coöperatie met DG&J, het Erasmus Medisch Centrum en het Albert Schweitzer Ziekenhuis als leden. In december 2017 hebben het AB DG&J en de Raden van Bestuur van het ASZ en Erasmus MC een voorgenomen besluit genomen tot Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

5 oprichting van de coöperatie ambulancezorg ZHZ UA. In deze (meerjaren)begroting is de RAV nog onderdeel van de begroting van de GR DG&J. Dit omdat enerzijds de coöperatie nog geen definitieve besluitvorming heeft plaatsgevonden en dat anderzijds de feitelijke inbreng van DG&J mede afhankelijk is van de ruling van de belastingdienst. In 2018 zullen een aantal ontwikkelingen in het gemeentelijke landschap plaatsvinden. Het betreft hier zowel de herindelingen van de Hoeksche Waard en de Alblasserwaard en de uittreding van Leerdam en Zederik. Zowel de herindeling van de Hoeksche Waard als de Alblasserwaard heeft geen impact op de GR DG&J. Hoewel vast staat dat de uittreding van Leerdam en Zederik wel organisatorische en financiële gevolgen voor DG&J met zich mee brengt, is deze ontwikkeling nog niet in de begroting verwerkt. Dit omdat het proces rondom de uittreding nog in de beginfase zit, waardoor het niet mogelijk is om een concrete doorvertaling te maken naar de begroting In het Algemeen Bestuur van juli 2018 ligt een eerste versie van het uittredingsplan waarin financiën een onderdeel is. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

6 2 Beleidsbegroting De GR DG&J bestaat uit een tweetal organisatieonderdelen; Dienst Gezondheid & Jeugd (DG&J) en Serviceorganisatie Jeugd (SOJ). De Regionale Ambulancevoorziening (RAV) is formeel onderdeel van de DG&J, echter gezien het specifieke begrotings- en financieringskarakter, is ervoor gekozen om de RAV in een apart begrotingsprogramma te presenteren. In onderstaande beleidsbegroting zijn de drie organisatieonderdelen met hun programma's weergegeven. Kaderstelling Ten aanzien van het onderdeel DG&J zijn conform de notitie uniformering kaderstelling GR en op ZHZ niveau de materiële budgetten met 1,4% geïndexeerd. Het kader voor de personele budgetten bedroeg 2,4%. De totale financiële omvang van de indexatie, en daarmee voorgestelde ophoging van de inwonerbijdrage, bedraagt Daarnaast is de subsidie voor de uitvoering van de Jeugdgezondheidzorg geïndexeerd met deze kaders. Deze indexatie leidt tot een ophoging van inwonerbijdrage met Aangezien voor de SOJ en de RAV andere financieringsafspraken gelden is op de bij deze onderdelen behorende budgetten geen indexering toegepast. Uittreding Leerdam en Zederik Door het kabinet is het wetsvoorstel ingediend om de gemeenten Vianen, Leerdam en Zederik met ingang van 1 januari 2019 samen te laten gaan in de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden. De gemeente Vijfheerenlanden zal onderdeel uit gaan maken van de provincie Utrecht. De wijziging van de provinciale indeling heeft gevolgen voor de wettelijke indeling van de veiligheidsregio's en daarmee ook voor de indeling van de GGD-regio's. Wettelijk is vastgelegd dat de indeling van de GGD-regio's de indeling van de veiligheidsregio's volgt. Voor de GR-DG&J betekent dit dat GGD-taken verplicht overgaan naar de GGD-Utrecht. Dat zelfde geldt voor de taken van Regionale Ambulance Voorziening ZHZ, die als gevolg daarvan verplicht over zullen gaan naar de Regionale Ambulance Voorziening Utrecht (RAVU). Naast de wettelijk GGD-taken worden door onderdelen van de GR DG&J, nog andere taken uitgevoerd. Daarbij gaat het overwegend om wettelijke taken voor gemeenten, waarvan is afgesproken dat ze door de GR-DG&J worden uitgevoerd. Deze taken behoren strikt genomen niet tot de wettelijke taken die, als gevolg van de gewijzigde provincie indeling verplicht overgaan naar de betreffende organisatie in de provincie Utrecht. Dit geldt bijvoorbeeld voor taken op het gebied van de Jeugdzorg (SOJ), Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten (LVS) en Jeugdgezondheidszorg (JGZ). Voor deze categorie taken is het nodig daar nadere afspraken te maken met de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden. Voor een goed procesverloop is het wel aan te bevelen om de processen rond de wettelijke taken en de niet-wettelijke-taken zoveel mogelijk parallel te laten lopen. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

7 Reeds in december 2015 is door de gemeenten Leerdam en Zederik aangegeven dat zij onder voorbehoud van de daadwerkelijke oprichting van de gemeente Vijfherenlanden de deelname aan de GR Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ opzeggen. In de vergadering van het Algemeen bestuur van 29 maart 2018 zijn de uitgangspunten vastgesteld over zowel het proces van uittreding als de uittredingssom. In het Algemeen Bestuur van juli 2018 ligt een eerste versie van het uittredingsplan waarin financiën een onderdeel is. De mogelijke consequenties van de uittreding zijn derhalve nog niet in deze begroting verwerkt. 2.1 Dienst Gezondheid en Jeugd Op basis van de wettelijke taken, de behoeften van gemeenten en geconstateerde maatschappelijke ontwikkelingen worden vierjaarlijks de missie, visie en doelstellingen van DG&J geactualiseerd. De DG&J heeft thans als missie dat zij bijdraagt aan een vitale samenleving en gezonde inwoners in de regio Zuid-Holland Zuid. Dit doet DG&J door het zijn van een basisvoorziening voor publieke gezondheid en het borgen van het recht op onderwijs. DG&J is lokaal herkenbaar als dienstverlener, onderzoeker, adviseur en coördinator. Vanuit deze rollen werkt DG&J op basis van de wettelijke- en andere op preventie gerichte taken, samen met haar partners, aan het verbeteren van de sociale en fysieke leefomgeving (visie). Uit deze missie en visie volgen vier maatschappelijke doelstellingen: 1. Het realiseren van gezondheidswinst en het verminderen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen; 2. Het bevorderen van ontwikkelkansen voor, en participatie van inwoners (jeugd en ouderen in het bijzonder); 3. Op een vertrouwenwekkende en adequate manier optreden tijdens rampen en crisis waarin de publieke gezondheid wordt bedreigd en het voorkomen van maatschappelijke onrust bij kleinschalige incidenten; 4. Het zorgen voor bescherming bij huiselijk geweld, het voorkomen en verminderen van sociale uitsluiting en het verbeteren van de kwaliteit van leven van kwetsbare groepen in de samenleving. De begroting van DG&J is opgebouwd uit een vijftal programma's, die aansluiten op de vier maatschappelijke doelstellingen, te weten: Publieke Gezondheid Veilig Thuis Onderwijs en aansluiting arbeidsmarkt Jeugdgezondheidszorg Bestuur en organisatie Per programma is aangegeven wat de inhoudelijke doelstellingen zijn, wat per programma in 2019 zal worden gerealiseerd en wat het desbetreffende programma kost. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

8 (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Publieke Gezondheid Veilig Thuis Onderwijs JGZ Bestuur & organisatie Algemene dekkingsmiddelen Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Algemene overhead Totaal DG&J Als gevolg van gewijzigde verslagleggingsregels (BBV) zijn met ingang van de begroting 2018 de overhead en de algemene dekkingsmiddelen niet meer aan de inhoudelijke programma's toegerekend. Deze dienen nu op een nieuw programma, algemene dekkingsmiddelen, te worden gepresenteerd. Binnen de begroting van DG&J was een programma algemene dekkingsmiddelen aanwezig. Dit programma is nu dan ook uit de begroting van DG&J gehaald en is nu een programma op GR DG&J niveau. Naast de overhead en algemene dekkingsmiddelen van DG&J, zijn hier ook de overhead en algemene dekkingsmiddelen van de RAV en SOJ begroot. Meerjarenperspectief Veilig Thuis Door het algemeen bestuur van de GR Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ en de raden is gevraagd naar een meerjarenperspectief op de Veilig Thuis organisatie inclusief het crisisinterventieteam. Graag willen wij u dit perspectief bieden waarbij wij hieronder achtereenvolgens in gaan op; 1) het doel en het daaruit voorkomende takenpakket van Veilig Thuis 2) de verwachte ontwikkelingen in de 'vraag' en de hiervoor benodigde capaciteit 3) het financiële perspectief In de bijlage is het Meerjarenperspectief Veilig Thuis opgenomen. Hierin wordt nader ingegaan op bovenstaande punten. Door de integratie van Veilig Thuis binnen DG&J kunnen op zowel de korte als lange termijn efficiency voordelen worden behaald. Niet alleen zal dit tot uiting komen in een kwalitatieve verbetering van Veilig Thuis, ook zal dit tot financiële voordelen leiden. Concreet resulteert dit in de begroting 2019 tot een daling van De verwachting is dat op lange termijn aanvullende financiële voordelen behaald kunnen worden. De doelstelling is om structureel vanaf 2020 en nogmaals structureel vanaf 2021 de bijdrage van (centrum) gemeenten aan Veilig Thuis te verlagen. Hiermee komt de structurele besparing op vanaf Bijdragetabel Voorgesteld wordt om de bijdragetabel op de volgende onderdelen aan te vullen:. 1) de bijdragen voor Veilig Thuis en het Crisis interventieteam 2) het verschil tussen het subsidieplafond van de gemeente Dordrecht en de benodigde middelen voor Veilig Thuis Volwassenen voor de regio Drechtsteden en Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 3) de jaarlijkse subsidie voor het uitvoeren van risicotaxaties buiten kantooruren ( ) Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

9 Beoogd wordt om hiermee, zoals ook de oproep is geweest van verschillende raden in de uitgebrachte zienswijze bij de begrotingswijziging van Veilig Thuis, meer transparantie en afstemming in de financiering van de DG&J taken te realiseren. Door deze middelen onderdeel te laten zijn van deze tabel, wordt enerzijds tijd bespaard aangezien niet meer subsidieaanvragen per individuele gemeenten opgesteld hoeven te worden. Anderzijds zorgt deze borging ervoor dat DG&J structurelere invulling kan geven aan de activiteiten behorende bij deze bijdragen. Meerjarenperspectief Meldpunt Zorg en Overlast/OGGZ Het meldpunt Zorg en Overlast / OGGZ en Veilig Thuis ZHZ zijn per 1 januari 2018 volledig organisatorisch ontvlochten. Voorheen betrof dit de afdeling zorgregie, waarin het Steunpunt Huiselijk Geweld en het meldpunt Zorg en Overlast / OGGZ waren ondergebracht. Het Steunpunt Huiselijk Geweld is opgenomen in het programma Veilig Thuis. Het Meldpunt Zorg en Overlast / OGGZ is onderdeel geworden van het programma publieke gezondheid. Het Meldpunt Zorg en Overlast / OGGZ is onderdeel van het programma Publieke Gezondheid. Dit betekent dat de dekking voor dit programma onderdeel is van de algemene inwonerbijdrage volksgezondheid. Bij de ontvlechting is geconstateerd, dat de inwonerbijdrage voor het Meldpunt Zorg en Overlast (0,28 per inwoner) nooit apart is opgehaald bij gemeenten in de sub-regio's Drechtsteden en Alblasserwaard/Vijfheerenlanden. De centrumgemeente Nissewaard financierde het Meldpunt Zorg en Overlast voor de gemeenten in de Hoeksche Waard. Daarnaast zijn de kosten voor het Meldpunt Zorg en Overlast de afgelopen jaren gedekt uit de algemene inwonerbijdrage Volksgezondheid (VGZ). Vanuit het oogpunt van transparantie wordt voorgesteld de dekking vanuit de algemene inwonerbijdrage structureel te maken en de totale lasten voor het Meldpunt Zorg en Overlast expliciet op te nemen in de begroting 2019, waarbij de aparte bijdrage vanuit de centrumgemeente Nissewaard zal komen te vervallen. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

10 2.1.1 Publieke Gezondheid Wat willen wij bereiken? In dit programma worden zeven maatschappelijke doelstellingen nagestreefd; A. Het voorkomen van introductie en (verdere) verspreiding van infectieziekten en waar nodig het bestrijden van infectieziekten, waaronder SOA s en TBC. Het voorkomen van hygiëne problemen. B. Het voorkomen van de introductie van import infectieziekten in het werkgebied en het beschermen van individuele reizigers tegen infectieziekten en andere gezondheidsrisico s. C. Het adviseren over de gezondheidseffecten van milieuvraagstukken. D. Het bevorderen van kwalitatief hoogwaardige kinderopvang voor een goede ontwikkeling van het kind in een veilige en gezonde omgeving. E. Het beschermen van de gezondheid van inwoners bij rampen en crisis. F. Het bevorderen van een gezonde leefstijl en gezondheid gedrag (preventieve publieke gezondheid). Het verbeteren van de (ervaren) fysieke en psychische gezondheid en het verminderen van de psychosociale problematiek van kwetsbare doelgroepen van 0 tot 100 jaar. G. De OGGZ is gericht op de coördinatie van de preventieve Openbare Geestelijke Gezondheidszorg voor de gehele bevolking, preventieve zorg voor risicogroepen en zorg voor kwetsbare personen die zelf geen hulp zoeken zoals dak- en thuislozen en zorgwekkende 'zorgmijders'. Het Meldpunt Zorg en Overlast is in de regio Zuid-Holland Zuid belast met de uitvoering van OGGZ taken. Het Meldpunt Zorg en Overlast ZHZ is gericht op het aannemen/triageren van meldingen en coördineren van de zorg en hulpverlening aan de OGGZ doelgroep. A. Infectieziektebestrijding en technische hygiënezorg Iedereen is bekend met infectieziekten. Van sommige infectieziekten genezen we eenvoudig. Voor andere ziekten, zoals TBC en seksueel overdraagbare ziekten, is gespecialiseerde behandeling nodig. De wetgever heeft bepaald dat patiënten met een aantal door hem aangewezen infectieziekten bij de GGD gemeld moeten worden door professionals in de eerste- en tweedelijns gezondheidszorg. Ook instellingen waar veel mensen met een verhoogd risico op een ernstig verloop van infectieziekten bij elkaar zijn (zieken, ouderen, kinderen) hebben deze meldingsplicht ten aanzien van uitbraken. De behandeling van deze meldingsplichtige infectieziekten kan in veel gevallen worden verzorgd door zorgverleners in de eerste en tweede lijn. Zij kunnen daarbij de GGD benaderen voor overleg en advies. De taak van de GGD is het om verspreiding van de infectieziekte zoveel mogelijk te voorkomen. Daartoe voert zij bron- en contactopsporing uit en adviseert hierin. De GGD wil in 2019, net als in voorgaande jaren, conform haar wettelijke taak, maximale bescherming bieden aan de inwoners van de regio Zuid- Holland Zuid tegen infectieziekten. Dit doet de GGD als partner in een wereldwijd netwerk van instellingen voor publieke gezondheid, waaronder de WHO, ECDC en het RIVM/LCI. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

11 Antibioticaresistentie is wereldwijd een toenemend probleem. Vooral de bijzonder resistente bacteriën baren ons zorgen: dit zijn bacteriën die voor de meeste antibiotica niet meer gevoelig zijn. Nieuwe middelen komen zeer beperkt op de markt. Door de vergrijzing is de verwachting dat de kwetsbare groep die antibiotica nodig heeft, zal groeien. Voor de beheersing van antibioticaresistentie is het noodzakelijk verspreiding van resistente bacteriën te voorkomen (= handen wassen, schoonmaak en infectiepreventie), onnodig antibioticagebruik te beperken en infecties met resistente bacteriën tijdig vast te stellen. Doen we dit niet dan kunnen we in de toekomst (eenvoudige) infecties niet meer behandelen of voorkomen (bijv. bij operaties en bij chemokuren) met als gevolg vele doden. De GGD wil zich vanaf 2019 nadrukkelijk inzetten voor infectiepreventie in het netwerk van zorginstellingen, thuiszorg en mantelzorg. Op dit vraagstuk zal een intensivering plaatsvinden. Hiervoor zal een bestuurlijk voorstel worden opgesteld. Een trend is dat ouderen langer thuis blijven wonen in de wijk/buurt en hierdoor verschuift de zorg en ondersteuning van ziekenhuis/verpleeghuis naar o.a. woonzorgcombinaties, thuiszorg, huisarts en gemeente (Wmo). De complexiteit van de infectieziektebestrijding (met name bron- en contactonderzoek) is hierdoor enorm toegenomen: rond de cliënt met (langdurige) zorg thuis is een complex netwerk ontstaan. Een goede samenwerking tussen de verschillende zorgprofessionals is van belang om een uitbraak te stoppen. Voor het team infectieziektebestrijding betekent dit meer investeren in het netwerk en de samenwerking met alle zorginstellingen in de regio. De afnemende vaccinatiegraad van kinderen baart ons eveneens zorgen. De GGD wil bereiken dat iedereen, ook heel jonge kinderen en mensen die vanwege hun gezondheid niet gevaccineerd kunnen worden, door het bestaan van groepsimmuniteit beschermd zijn tegen ernstige infectieziekten zoals mazelen en polio. Daarvoor is een voldoende hoge vaccinatiegraad nodig. Veiligheid en bijwerkingen van vaccinatie komen veel meer in de publieke belangstelling. Het aantal twijfelende ouders groeit bovenop de reeds aanwezige populatie in de regio die zich vanwege geloofsovertuiging niet laat vaccineren. Dit vraagt van de GGD een nieuw antwoord om gehoor te geven aan deze twijfel en tegelijkertijd de bescherming tegen ernstige infectieziekten voorop te stellen. Ziekten die van dier op mens overgaan (zoönose) zoals vogelgriep, Q-koorts, salmonellose, varkensgriep en nu nog onbekende ziekten zullen in de toekomst steeds vaker voorkomen, evenals bacteriën die resistent zijn geworden tegen antibiotica door het gebruik van deze middelen in de veehouderij. Met name uitbraken van griep van dierlijke oorsprong en nu nog onbekende infectieziekten vragen onze aandacht. De GGD heeft een adviserende rol richting gemeenten over uitbreidingen van veehouderijen en is voorbereid om, in samenwerking met de NVWA, op te treden wanneer zich uitbraken van zoönose voordoen. TBC is een infectieziekte die in West-Europa goed onder controle is, maar zeker niet uitgeroeid. Het voorkòmen van de verspreiding van TBC door gedegen onderzoek naar bron en contacten is essentieel. De GGD heeft, als onderdeel van het Regionale Expertise Centrum Zuid-Holland, tevens een actieve rol bij behandeling van patiënten. Dit laatste gebeurt in toenemende mate in samenwerking met wijkverpleging. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

12 Seksueel overdraagbare ziekten blijven een serieuze bedreiging voor de publieke gezondheid. In 2017 werd bij 18,5% van de ruim 1700 klanten die de soa-poli bezochten een soa gevonden. Burgers weten de soa poli ook te vinden met vragen over seksualiteit, geaardheid, ongewenste zwangerschap en andere aspecten van de seksuele gezondheid. De GGD voert preventieve en curatieve soa zorg uit conform RIVM beleid als onderdeel van het Regionaal Centrum Seksuele Gezondheid (RCSG), een samenwerkingsverband met de GGD Rotterdam Rijnmond en de GGD Hollands Midden. Het aantal soa consulten wordt binnen het subsidiekader van de regeling Aanvullende Seksuele Gezondheid van het RIVM en in goed overleg met de partners binnen het RCSG gemaximeerd. De GGD biedt tevens aan steeds meer scholen op verzoek lessen en voorlichtingen. Deze activiteiten worden tot en met 2018 gefinancierd vanuit een rijkssubsidieregeling. Mogelijk gaan de middelen voor deze regeling in 2019 of worden overgeheveld naar het gemeentefonds. B. Voorkómen import infectieziekten Wij willen bereiken dat inwoners die (verre) reizen maken gezond blijven tijdens de reis. Om de import en verspreiding van infectieziekten te voorkomen biedt de DG&J reizigersadvisering aan, vaccinatie en voorschrijven van medicatie. C. Medische milieukunde Milieufactoren hebben een grote impact op onze gezondheid, zowel negatief (bij voorbeeld in geval van fijnstof, uitstoot chemische industrie, zoönosen) als positief (lichaamsbeweging, natuurbeleving). Wij willen bereiken dat de inwoners van Zuid- Holland Zuid in een zo gezond mogelijke omgeving wonen. De DG&J adviseert gemeenten, in nauwe samenwerking met onder andere de omgevingsdienst OZHZ, het RIVM en de provincie Zuid-Holland, over gezondheidseffecten van milieufactoren. In aanloop naar de inwerkintreding van de Omgevingswet, zoeken diverse gemeenten nu al naar mogelijkheden om gezondheid mee te nemen in de planvorming. De DG&J kan daarbij adviseren, gebruikmakend van zowel haar deskundigheid op het terrein van de medische milieukunde als ook die op het terrein van de preventieve publieke gezondheidszorg. D. Toezicht kinderopvang en WMO Wij willen bereiken dat ouders van kinderen in onze regio die gebruik maken van kinderopvang kunnen vertrouwen op de kwaliteit daarvan. Daartoe voert de DG&J het wettelijk vastgestelde toezicht uit. Gemeentebesturen, ouders en de aanbieders van kinderopvang verschaffen wij openbare toezichtsrapporten. Door het beschikbaar maken van toezichtbevindingen dragen wij bij aan de kwaliteit van de kinderopvang. Wij willen bijdragen aan goede WMO voorzieningen voor inwoners in ZHZ die daarop zijn aangewezen. Voor gemeenten die dat willen voert de GGD daartoe toezicht uit op de WMO voorzieningen die gemeenten hebben ingekocht. Dit toezicht wordt in samenspraak met gemeenten vormgegeven en op contractbasis gefinancierd. E. Crisisorganisatie De Dienst beschikt over een georganiseerde, voorbereide en altijd beschikbare (24/7 binnen een uur) crisisorganisatie. Het GROP beschrijft deze organisatie en tevens de noodzakelijke maatregelen en afspraken op basis van de risico s. Het biedt structuur en houvast tijdens een crisis, zonder gebruik te maken van in detail beschreven draaiboeken. Hierbij vertrouwt de Dienst op de inhoudelijke professionaliteit, ervaring en expertise van haar medewerkers. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

13 F. Preventieve Publieke gezondheid Wij ondersteunen en adviseren gemeenten bij de publieke gezondheid. Samen met gemeenten werken we aan specifieke gezondheidsthema's die zijn vastgelegd in het programma 'Samen voor Gezond '. In de lopende periode zetten we in op de volgende doelstellingen: 1. Het versterken van de mentale weerbaarheid van kwetsbare groepen: jeugd, volwassenen en kwetsbare ouderen; 2. Het stimuleren en faciliteren van een gezonde leefstijl van kinderen, jongeren en hun ouders, met prioriteit voor laagopgeleide jongeren; 3. Het bevorderen van de eigen kracht en vitaliteit bij ouderen; 4. Het stimuleren en faciliteren van een gezonde leefstijl van zwangere vrouwen, met prioriteit voor kwetsbare zwangere vrouwen. G. Meldpunt Zorg & Overlast / OGGZ De uitvoering van de OGGZ omvat de preventieve zorg voor risicogroepen en zorg voor kwetsbare personen die zelf geen hulp zoeken, zoals dak- en thuislozen, en doelgroepen die zorg mijdend zijn geworden. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de coördinatie van OGGZ-activiteiten op lokaal niveau en de beschikbaarheid van een OGGZbasisaanbod. De GGD ZHZ levert een OGGZ (basis)aanbod voor gemeenten en woningcorporaties en is verantwoordelijk voor de uitvoering van het regionale Meldpunt Zorg en Overlast. De GGD ZHZ coördineert het huisartsen spreekuur voor dak- en thuislozen. Tevens is de GGD ZHZ verantwoordelijk voor het penvoerderschap en de coördinatie van het team Toeleiding en Bemoeizorg. Dit is een samenwerkingsverband van organisaties uit de opvang, bemoeizorg, verslavingszorg, GGZ en VG sector. Wat gaan wij doen? A. Infectieziektebestrijding en technische hygiënezorg De artsen en verpleegkundigen van de DG&J zorgen voor bron- en contactopsporing van gemelde infectieziekten. Met de uitvoering van deze kerntaak draagt de DG&J bij aan de bescherming van inwoners tegen nieuwe en bestaande gezondheidsbedreigingen. Tevens zet de DG&J sterk in op het voorkomen en bestrijden van antibioticaresistentie. De speerpunten van het beleidskader gezondheidsbescherming infectieziektebestrijding , te weten (1) netwerkontwikkeling- en onderhoud, (2) voorbereiding op grootschalige incidenten en crises en (3) bestrijding van antibioticaresistentie, gelden onverkort in Bij de uitvoering van technische hygiënezorg ligt de nadruk op preventie van de verspreiding van infectieziekten in instellingen waar veel kwetsbare burgers bijeen zijn, waaronder instellingen voor ouderen- en gehandicaptenzorg. De DG&J leidt hiertoe een medewerker op tot deskundige infectiepreventie. De reguliere inspectie- en adviestaken bij zeeschepen, tattoo- en piercingshops en evenementen worden in 2019 net als andere jaren vraag gestuurd uitgevoerd. Sinds 2017 levert de GGD inspanningen om, in samenspraak met een groot aantal partners, de aanpak van antibioticaresistentie in de gehele zorgketen te versterken en de Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

14 bouw van een zorgnetwerk te faciliteren. Dit gebeurt vooralsnog op projectbasis en wordt gesubsidieerd door het ministerie van VWS. Het ministerie treft voorbereidingen voor de structurele inbedding van deze taak bij GGD'en. Dit zal naar verwachting in 2019 concrete uitwerking krijgen. Als onderdeel van de infectieziektebestrijding is de DG&J verantwoordelijk voor TBC screening, bron- en contactopsporing en patiëntenzorg. De uitvoering is ondergebracht in het Regionaal Expertise Centrum (REC) Zuid-Holland, waarin de vier GGD-en van de provincie samenwerken. Opsporing en behandeling, ter voorkoming van verdere verspreiding en het ontstaan van resistente TBC, vergen nog steeds veel aandacht en specialistische capaciteit. In 2017 is gebleken dat de in Zuid-Holland beschikbare capaciteit voor de TBC bestrijding ontoereikend was. Het REC Zuid-Holland heeft de capaciteit inmiddels op orde; voor de begroting betekent dit een hogere inwonerbijdrage voor dit product. De verspreiding van soa s is een hardnekkig probleem; het aantal consulten en het vindpercentage soa's is de afgelopen jaren, binnen het bestaande subsidiebudget, elk jaar gestegen. Ook in 2019 wordt het aantal soa consulten in goed overleg met de partners binnen het RCSG gemaximeerd binnen het subsidiekader van de regeling Aanvullende Seksuele Gezondheid van het RIVM. Op verzoek van met name het middelbaar en middelbaar beroepsonderwijs biedt de DG&J voorlichting en onderwijs over seksueel gezond gedrag om jongeren beter voor te lichten en zo primaire preventie toe te passen. Naast de al genoemde intensivering op infectiepreventie in het netwerk van instellingen waar veel kwetsbare inwoners (oudere, kinderen) bij elkaar zijn, zal de GGD in 2019 haar taken blijven uitvoeren op andere terreinen van technische hygiënezorg en infectiepreventie. De GGD inspecteert onder mandaat van de gemeente Dordrecht zeeschepen om de import van infectieziekten te voorkomen. In de gehele regio voeren wij inspecties uit bij tattoo- en piercingshops. In samenwerking met de Veiligheidsregio adviseert de GGD organisatoren van evenementen over hygiënemaatregelen en voert zij inspecties uit. Gemeenten kunnen op basis van deze inspecties handhavend optreden. B. Voorkomen import infectieziekten De DG&J biedt klantvriendelijke reizigersconsulten aan op de locaties Dordrecht en Gorinchem. Klanten kunnen advies krijgen over gezondheidsrisico's op hun reisbestemming, en over hoe zich tegen die risico's te beschermen. Indien vaccinaties of medicatie nodig is wordt deze gegeven. C. Medische milieukunde De regio Zuid-Holland Zuid kent onder andere door de aanwezigheid van industrie en intensief verkeer belangrijke milieukundige gezondheidsrisico s voor zijn inwoners. De DG&J adviseert gemeenten over de gezondheidseffecten van milieufactoren en de aanpak ervan. Dit doet ze als onderdeel van een netwerk waartoe ook de Omgevingsdienst en de Veiligheidsregio behoren. Op grond van een samenwerkingsconvenant kan de DG&J daarbij eigen medisch milieukundige expertise inzetten, naast die van de GGD Rotterdam Rijnmond. De gezondheidsbepalingen in de Omgevingswet betekenen een impuls voor integraal gezondheidsbeleid. De Omgevingswet biedt kansen voor gemeenten om preventief Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

15 gezondheidsbeleid te voeren. Van gemeenten wordt verwacht dat zij gezondheidseffecten mee wegen bij de vorming van ruimtelijke beleid. De DG&J heeft in nauwe samenwerking met andere betrokkenen een adviserende rol bij bestuurlijke beslissingen over ruimtelijk beleid. D. Toezicht Kinderopvang en WMO Het toezicht op de kinderopvang wordt uitgevoerd conform wettelijke kaders en regionaal vastgesteld beleid en op basis van contractafspraken met gemeenten. We verwachten in 2019 opnieuw wijzigingen in de wet- en regelgeving met gevolgen voor de uitvoering van het toezicht. Vertaling van deze wijzigingen in regionaal toezichtbeleid en lokale opdrachtverlening worden in overleg met de gemeenten voorbereid. Voor die gemeenten die daarvoor hebben gekozen voert de DG&J toezicht uit op WMO voorzieningen binnen het met de gemeenten afgesproken kader. Dit toezicht wordt door de betrokken gemeenten apart gefinancierd. De inspectierapporten richten wij zo in dat gemeenten deze kunnen gebruiken om de kwaliteit te verbeteren die WMO aanbieders leveren aan hun inwoners. E. Crisisorganisatie Ook in 2019 zal het opleidingsplan waarvoor we van het ministerie (via het ROAZ, het regionaal orgaan acute zorg) stimuleringsgelden ontvangen worden uitgevoerd. Naast dit plan 'draaien' we eveneens mee met een aantal opleidingstrajecten van de GHOR. We gaan ervan uit dat het ingezette traject van 2 naar 1 voor een nauwere samenwerking met de GHOR begin 2019 is afgerond. F. Preventieve Publieke gezondheid Het programma preventieve publieke gezondheid zet in op collectieve preventie en gezondheidsbevordering met als centrale doelstelling een gezonde, veerkrachtige en vitale samenleving. Het meerjarige programma publieke gezondheid sluit aan op de ontwikkelingen in de (gezondheids)zorg, waaronder de transformatie opgaven binnen de WMO en Jeugdzorg. Het jaar 2019 is het laatste jaar van de huidige programma periode. Het programma Samen voor Gezond zal in 2019 worden geëvalueerd. Samen met de Toekomstverkenning publieke gezondheid vormt deze evaluatie de basis voor de invulling van het nieuwe programma voor de periode Gemeenten en de GGD ZHZ zullen gezamenlijk vorm geven aan het nieuwe programma voor publieke gezondheid. In het kader van de ambities vanuit het 'Netwerk Vitaal en Veerkrachtig Zuid-Holland Zuid' wordt met gemeenten gewerkt aan het uitvoeren van de opgestelde preventie agenda's, waarbij het perspectief van 'positieve gezondheid' als uitgangspunt is genomen. De GGD ZHZ is, in samenwerking met Stichting Drechtzorg en de Werkgeversvereniging Zorg en Welzijn ZHZ, aanjager van dit netwerk. Op basis van gemeenschappelijke uitgangspunten hebben zo'n 20 organisaties zich geschaard achter de centrale ambities: werken aan de transformatie en invulling geven aan preventie. Daarnaast dragen wij actief bij aan de advisering van gemeenten over publieke gezondheid ten behoeve van ruimtelijke en economische ontwikkelingen in het kader van de nieuwe omgevingswet. De DG&J brengt daarbij zowel het perspectief van preventie in als ook de deskundigheid van de medische milieukunde. In onze regio Zuid-Holland Zuid trekken we hier samen in op met de Omgevingsdienst ZHZ en de Veiligheidsregio ZHZ. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

16 De datum voor de inwerkingtreding van deze nieuwe wet is vastgesteld op 1 januari Veel gemeenten in onze regio bereiden zich daar nu al actief op voor. G. OGGZ De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) richt zich op de uitvoering van de hieronder benoemde OGGZ producten: Meldpunt Zorg en Overlast Bij het Meldpunt Zorg & Overlast (OGGZ) kunnen alle burgers, hulpverleners etc. meldingen doen of zorgsignalen afgeven over overlast, vervuiling, verwaarlozing en/of vereenzaming rondom personen of huishoudens in hun omgeving. Het meldpunt is bedoeld voor signalen van crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen en risicogroepen, waaronder personen met verward gedrag, voor alle gemeenten in de regio Zuid-Holland Zuid. Basispakket OGGZ o Procescoördinatie OGGZ (lokale zorgnetwerken) o Procesconsultatie OGGZ o Preventie huisuitzettingen o Preventie en beëindigen extreme woningvervuilingen Overige producten OGGZ o Woonadvies o Preventie waterafsluitingen o Coördinatie team Toeleiding & Bemoeizorg o Nazorg detentie o Coördinatie huisartsen spreekuur dak- en thuislozen Indicatoren Prestatie-indicator A Aantal vragen van professionals en meldingen van nietmeldingsplichtige ziekten Norm B Aantal mensen dat het reizigersspreekuur bezoekt Minimaal 8000 C Gemeenten waarderen door hen ontvangen medisch milieukundige adviezen positief D Kindcentra hebben een inspectierapport niet ouder dan 1 jaar E Leden van het crisisteam zijn geoefend volgens het hiervoor opgestelde OTO-plan F Preventieve publieke gezondheid wordt vormgegeven in het Programma 'Samen voor gezond '. Er zijn in sub-regionaal verband afspraken gemaakt met gemeenten over de prestaties en resultaten. G Meldingen Meldpunt Zorg en Overlast (OGGZ) Gelijk aantal vragen en meldingen als in 2017 De grotere adviezen worden geëvalueerd 100% Leden van het crisisteam volgen de geplande OTO-activiteiten. Conform prestatie en resultaat afspraken in programma 'Samen voor gezond '. Aantal meldingen op jaarbasis: Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

17 Wat mag het kosten? (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Infectieziektebestrijding SOA/Sense TBC Marktgerichte taken Medische Milieukunde Toezicht Hygiëne Zorg Toezicht Kinderopvang Gezondheidsbevordering Crisisorganisatie OGGZ Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Toelichting grootste afwijkingen: SOA/Sense Als gevolg van een herverdeling van de subsidie die GGD RR vanuit het ministerie van VWS ontvangt, zal DG&J met ingang van 2018 structureel meer subsidie ontvangen. Hierdoor nemen de baten met circa toe. Tuberculosebestrijding (TBC) Met ingang van 2016 vindt de tuberculosebestrijding vanuit het regionale expertise centrum (REC) plaats. Gebleken is dat de formatie van het REC niet toereikend is, wat ertoe heeft geleidt dat een aantal functies is versterkt. Dit heeft ertoe geleidt dat de bijdrage van de deelnemers in het REC (naast GGD ZHZ ook GGD RR, GGD Haaglanden en GGD Hollands Midden) aangepast diende te worden. Toezicht Kinderopvang Als gevolg van gewijzigde wetgeving, worden reguliere inspecties van kinderopvangcentra arbeidsintensiever. Hierdoor dient de capaciteit te worden uitgebreid. De dekking voor deze extra lasten vindt plaats middels de extra middelen die structureel aan het gemeentefonds zijn toegevoegd. OGGZ Vanaf 1 januari 2018 heeft DG&J de kassiersfunctie voor de subsidie die de gemeente Dordrecht beschikbaar stelt voor Toeleiding en Bemoeizorg. Dit heeft DG&J overgenomen van Yulius. Als gevolg hiervan stijgen de baten en lasten met circa (deel wat DG&J reeds ontvangt van de subsidie was reeds onderdeel van de baten en lasten) Veilig Thuis Wat willen wij bereiken? In dit programma wordt de volgende maatschappelijke doelstelling nagestreefd; Het zorgen voor bescherming bij kindermishandeling en huiselijk geweld, het voorkomen en verminderen van sociale uitsluiting en het verbeteren van de kwaliteit van leven van kwetsbare groepen in de samenleving. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

18 Wat gaan wij doen? Cluster Veilig Thuis Zuid-Holland Zuid Veilig Thuis Zuid-Holland Zuid is gericht op interventies in situaties waar de veiligheid in het geding is van kinderen en volwassenen in afhankelijkheidsrelaties. Veilig Thuis ZHZ zet in op borging van de veiligheid en stabilisatie van de situatie. Zij doet dit in samenwerking met politie en de hulpverlening. Daarnaast is Veilig Thuis ZHZ een 'expertisecentrum' waar kinderen, volwassenen, betrokkene(n) en professionals deskundige steun en advies krijgen bij hun vragen op het gebied van (vermoedens) van huiselijk geweld, ouderenmishandeling en kindermishandeling. Veilig Thuis ZHZ is het regionale meldpunt waar inwoners en professionals vermoedens en signalen van kindermishandeling, huiselijk geweld en ouderenmishandeling kunnen melden. De meldingen worden gewogen en beoordeeld (triage), om vervolgens een interventie te plegen of toe te leiden naar passende hulpverening. Als het nodig is vindt nader onderzoek door Veilig Thuis ZHZ plaats. Veilig Thuis ZHZ heeft 7 x 24 uur bereikbaarheid en beschikbaarheid georganiseerd. Veilig Thuis ZHZ voert daarnaast de coördinatie van de Wet Tijdelijk Huisverbod uit. De procescoördinatie is beschikbaar binnen en buiten kantoortijden (bereikbaarheidsdienst). Veilig Thuis ZHZ zorgt voor de coördinatie tussen strafketen en zorgketen, voert de risicotaxatie van slachtoffer en pleger uit, rapporteert en adviseert de burgemeester en fungeert als eerste aanpreekpunt voor politie en zorginstanties. Veilig Thuis ZHZ coördineert tevens de uitvoering van de Geplande Screening huisverbod bij kindermishandeling. Dit is een aparte maatregel die kan worden ingezet bij kindermishandeling. Indicatoren Prestatie-indicator Norm Meldingen Veilig Thuis ZHZ Aantal meldingen op jaarbasis: Doorlooptijden Veilig Thuis ZHZ Verhouding Veilig Thuis ZHZ / lokaal veld Tevredenheid samenwerkingspartners / gemeenten Tevredenheid samenwerkingspartners / gemeenten Triage: binnen 5 werkdagen Onderzoek afgerond binnen 10 weken 25% / 75% Cijfer (schaal 1 op 10): 7,5 Cijfer (schaal 1 op 10): 7,5 Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

19 Wat mag het kosten? (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Volwassenen Jeugd Crisisinterventieteam OGGZ Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Toelichting grootste afwijkingen: Per 1 januari 2018 zijn de activiteiten Veilig Thuis Jeugd en Crisisinterventieteam bij DG&J belegd. In het najaar van 2017 is een eerste raming voor de lasten van Veilig Thuis Jeugd en Crisisinterventie team gemaakt. Gebleken is dat een aantal functies thuis horen binnen het primaire proces. Deze waren onder overhead geraamd. Dit heeft tot een verschuiving tussen de begrote lasten op dit programma en de Algemene dekkingsmiddelen geleidt. Financiële meerjarenperspectief Door de integratie van Veilig Thuis binnen DG&J kunnen op zowel de korte als lange termijn efficiency voordelen worden behaald. Voor 2019 betekent dit dat de bijdrage van de (centrum)gemeenten voor 2019 ten opzichte van 2018 structureel met is verlaagd. De doelstelling is om structureel vanaf 2020 en nogmaals structureel vanaf 2021 de bijdrage van (centrum) gemeenten aan Veilig Thuis te verlagen. Integrale crisisinterventieteam In 2018 zijn de voorbereidingen getroffen voor de realisatie van de 'Integrale crisisdienst Zuid-Holland Zuid', waarbij intensieve samenwerking is georganiseerd tussen het Crisis Interventie Team voor jeugd (Veilig Thuis, onderdeel van DG&J), de crisisdienst voor volwassenen (onderdeel van Vivenz) en de crisisdienst GGZ (onderdeel van Yulius). Vanaf 1 januari 2019 zullen de crisisdiensten van DG&J en Vivenz volledig worden geïntegreerd tot één integrale crisisdienst onder de verantwoordelijkheid van DG&J, waarbij de intensieve samenwerking met de crisisdienst GGZ (Yulius) zal worden gecontinueerd. De huidige, aparte financiering door gemeenten van de crisisdienst jeugd (CIT) en de crisisdienst volwassenen (Vivenz) worden gebundeld in één bijdrage van gemeenten voor de integrale crisisdienst Zuid-Holland Zuid. De financiële doorvertaling naar de begroting 2019 zal op een later moment worden gemaakt. Wet Meldcode & radarfunctie Veilig Thuis Zowel de Wet Meldcode als de radarfunctie van Veilig Thuis is verder aangescherpt. Hiermee worden de taken van Veilig Thuis verder geïntensiveerd. De kosten die hiermee samenhangen dienen gedekt te worden binnen de beschikbare middelen van het gemeentefonds. Dit leidt tot een verschuiving van de algemene uitkering naar de decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang (van 11,9 miljoen in 2018 oplopend tot 38,6 miljoen structureel vanaf 2021). Doel van deze verschuiving is dat hiermee het geld terecht komt bij gemeenten die de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling vormgeven. Veilig Thuis maakt hier onderdeel van uit. Doordat nog onvoldoende zicht is op de daadwerkelijke impact hiervan op Veilig Thuis Zuid-Holland Zuid, is dit nog niet verwerkt in de begroting Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

20 2.1.3 Onderwijs en aansluiting arbeidsmarkt Wat willen wij bereiken? In dit programma wordt de volgende maatschappelijke doelstelling nagestreefd: De Dienst zet erop in om het recht op onderwijs te waarborgen. We bieden perspectief op onderwijs of een passend leerwerktraject, zodat de ontwikkelingskansen van kinderen en jongeren benut worden. Schoolbezoek en het behalen van minimaal een startkwalificatie zijn wezenlijk voor een goede start in het leven. Nationaal en regionaal bestaan zorgen over het te grote aantal kinderen en jongeren dat spijbelt of helemaal geen onderwijs volgt. Wij willen bereiken dat kinderen en jongeren de kans krijgen hun talenten te ontplooien. Als er drempels zijn voor schoolbezoek zorgt LVS voor het verbinden van onderwijs, zorg en zo nodig handhaving, zodat elk kind en elke jongere het onderwijs, en zo nodig de hulp. krijgt die bij hem of haar passen. Wat gaan wij doen? Leerplicht In samenwerking met scholen, jeugd- of wijkteams en waar nodig andere partijen, ziet DG&J namens de gemeenten toe op waarborging van het recht op onderwijs. Schoolverzuim dat door scholen bij DG&J/LVS wordt gemeld wordt door een consulent LVS opgevolgd. De oorzaak van het verzuim wordt achterhaald en een passende reactie gegeven. Deze reactie varieert met de oorzaak en ernst van het verzuim. Waar nodig wordt samenwerking gezocht met partijen uit het veld van onderwijs, zorg en/of handhaving. Kinderen zonder onderwijs/thuiszitters In opdracht van de gemeenten zijn de inspanningen van DG&J/LVS erop gericht om schoolverzuim tegen te gaan en het aantal thuiszitters en kinderen met een vrijstelling op lichamelijke of psychische gronden zoveel mogelijk te beperken. DG&J/LVS heeft hierin een signalerende, agenderende, uitvoerende en verwijzende functie. Jaarlijks organiseren we een regionale thuiszitterstop. LVS verbindt partijen, waaronder de samenwerkingsverbanden passend onderwijs, scholen en zorginstellingen, met elkaar om tot gezamenlijke doelstellingen te komen. LVS monitort ten behoeve van de gemeenten de realisatie van deze doelstellingen. De ambitie voor de regio ZHZ is om het aantal kinderen dat geen onderwijs volgt fors terug te dringen. Vroegsignalering van problematiek in het primair onderwijs, zodat voorkomen kan worden dat problematiek onbeheersbaar wordt in het middelbaar onderwijs, is een beleidsspeerpunt. Schoolverzuim kan, zeker in het middelbaar en beroepsonderwijs, een voorbode zijn van schooluitval. Door goede samenwerking met, en aanwezigheid in, middelbare scholen, wordt gewerkt aan het voorkomen en terugdringen van schoolverzuim en schooluitval. Wanneer hulpverlening en handhaving in samenhang worden ingezet, versterken zij elkaar. In Zuid-Holland Zuid hebben we hiermee goede ervaringen. Maar ook bij jongeren die niet langer leerplichtig zijn en waarbij handhavingsmiddelen ontbreken is, zeker als schoolverzuim en uitval wordt veroorzaakt Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

21 door problemen op meerdere leefgebieden, samenwerking van de consulent LVS met ketenpartners van zorg en arbeidsbemiddeling wezenlijk. Regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten In mandaat van de centrumgemeente Dordrecht voert de DG&J de Regionale Meld en Coördinatie functie (RMC) uit. In samenwerking met het middelbaarberoepsonderwijs, samenwerkingsverbanden voortgezet onderwijs en scholen wordt voortijdig schoolverlaten zo veel mogelijk voorkomen. Het halen van een startkwalificatie staat centraal in de aanpak, omdat het (alsnog) halen van een diploma de beste kansen biedt op het vinden van betaald werk na de schoolcarrière. Echter, niet voor iedere jongeren is het halen van een startkwalificatie weggelegd. Aan deze groep jongeren biedt het RMC ondersteuning bij het vinden van (leer)werk. Daarom wordt eveneens samengewerkt met UWV, sociale diensten en arbeidsmarktregio's. Jongeren in een kwetsbare positie Sinds 2016 is de doelgroep van de RMC uitgebreid met jongeren in een kwetsbare positie. Het gaat om jongeren die vanwege een bijzondere thuissituatie, gedragsproblemen of specifieke leerbehoefte kwetsbaar zijn en daarmee een verhoogde kans hebben op maatschappelijke uitval, waaronder jongeren die de praktijkschool of het speciaal voortgezet onderwijs verlaten. De minister van OCW wil voor jongeren in kwetsbare posities de risico's op uitval beperken en passende begeleiding voor deze jongeren versterken. Daarom hebben (centrum-)gemeenten sinds 2017 de taak om deze doelgroep te volgen en voor hen een passend aanbod te realiseren. Deze taak is bij de RMC belegd. Matchmakers Door de wethouders van de RMC-contactgemeente Zuid-Holland Zuid en de centrumgemeenten van beide arbeidsmarkt-regio's in Zuid-Holland Zuid (Drechtsteden en Gorinchem) zijn aanvullende bestuurlijke afspraken ondertekend over de ondersteuning van jongeren zonder startkwalificatie die al langere tijd niet naar school gaan. Daarmee hebben de bestuurders een stap gezet om aan jongeren zonder startkwalificatie een sluitend vangnet te bieden. Dit gebeurt sinds medio 2016 door de inzet van drie zogenoemde Matchmakers. Deze Matchmakers hebben een uitgebreid netwerk van werkgevers en kennen de sociale kaart. Matchmakers benaderen jongeren en begeleiden hen intensief op alle terreinen waarop ze obstakels ervaren om terug te keren naar het onderwijs of werk te aanvaarden en te behouden. Deze aanpak blijkt succesvol te zijn, zoals onderzocht en aangetoond door expertisecentrum Movisie, en krijgt landelijk aandacht. De kosten worden tot eind 2018 gedekt vanuit een ESFsubsidie. Vanaf 2019 is als door de gemeenten in ZHZ besloten wordt tot continuering van deze aanpak alternatieve financiering nodig. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

22 Indicatoren Product Beoogde maatschappelijk effect Beleidsindicator (omschrijving) Bron Waarde beleidsindicator ( schooljaar) Waarde beleidsindicator ( schooljaar) Leerplicht Jongeren nemen deel aan het onderwijs Absoluut verzuim per 1000 leerlingen DUO 0 0 Jongeren nemen deel aan het onderwijs Relatief verzuim per 1000 leerlingen DUO RMC/ VSV Jongeren nemen deel aan het onderwijs % deelnemers aan het VO en MBO onderwijs DUO 1,7% 1,8% Wat mag het kosten? (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Leerplicht RMC/VSV Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Toelichting grootste afwijkingen: RMC/VSV De ESF subsidie voor de MatchMaker stopt eind Als gevolg hier van zijn de lasten en de baten naar beneden bijgesteld met circa Jeugdgezondheidszorg Wat willen wij bereiken? In dit programma wordt de volgende maatschappelijke doelstelling nagestreefd; Het realiseren van een stevige en verbindende jeugdgezondheidszorg in de regio Zuid- Holland-Zuid' ten behoeve van jeugdigen en hun gezinnen. Op basis van de regionale visie op de integrale Jeugdgezondheidszorg, geven wij uitvoering aan het basispakket Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en het Rijksvaccinatieprogramma 1. Conform de bestuurlijke besluitvorming van het Algemeen Bestuur van DG&J is vanaf 1 januari 2019 het Rijksvaccinatieprogramma onderdeel van de taken in het kader van jeugdgezondheidszorg (JGZ) van de gemeenschappelijke regeling DG&J. 1 Wordt ter besluitvorming voorgelegd in het Algemeen Bestuur d.d. 6 april 2017 Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

23 Wat gaan wij doen? De JGZ wordt uitgevoerd door Rivas/Careyn conform de uitvoeringsovereenkomst In het programma JGZ werken de DG&J, gemeenten en de zorgaanbieders Rivas/Careyn samen om de doelstellingen voor de JGZ te realiseren. De jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft een belangrijke preventieve en signalerende taak in het kader van de publieke gezondheid. De DG&J heeft de verantwoordelijkheid voor het beleid en het contractmanagement voor de JGZ namens de gemeenten in Zuid-Holland Zuid. Jaarlijks wordt een cyclus doorlopen van kaderstelling door de DG&J, het indienen van een subsidieaanvraag door de zorgaanbieders, de beoordeling hiervan, verlening van de subsidie en het naar aanleiding van de rapportage(s) en (bij)sturen en vaststellen hiervan. Indicatoren product indicator Norm 2019 Contactmomenten JGZ 0-4 jarigen Totaal bereik (aantallen) Totaal bereik (%) Minimaal 97% 5-18 jarigen Totaal bereik (aantallen) Totaal bereik (%) Minimaal 94% Rijksvaccinatieprogramma Totaal bereik (aantallen) Totaal bereik (%) Minimaal 90%, specifiek voor BMR: 95% Wat mag het kosten? (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Jeugdgezondheidszorg Jeugdpreventieteam Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Toelichting grootste afwijkingen: Indexatie subsidie JGZ De afgelopen jaren is het subsidieplafond voor de JGZ niet geïndexeerd. Het consortium Rivas Careyn heeft echter wel te maken gehad met autonome kostenstijgingen (cao/prijsindexen). Jaarlijks is voor de dekking hiervan een oplossing gevonden door inhoudelijke keuzes te maken dan wel efficiency te realiseren. In 2018 is echter al gebleken dat hierin de grenzen zijn bereikt. Voor een deel van de subsidieaanvraag 2018 moest dekking worden gevonden in de (voor inhoudelijke doeleinden) bij Rivas Careyn beschikbare egalisatiereserve. Dit vinden we een ongewenste noodgreep waar we in 2019 ook niet dan wel in mindere mate gebruik van kunnen maken. In de concept begroting 2019 is derhalve het voorstel verwerkt om een indexering toe te passen Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

24 waarmee er ten opzichte van de begroting 2018 een bedrag van aanvullend wordt opgehaald. Voor de berekening van de indexatie is uitgegaan van de percentages zoals deze in de financiële kaders zijn opgesteld Bestuur en Organisatie Wat willen wij bereiken? In dit programma wordt de volgende maatschappelijke doelstelling nagestreefd; Het uitvoeren van de wettelijke taak (Wet publieke gezondheid) om op basis van epidemiologische analyses gemeenten inzicht te geven in diverse aspecten van de gezondheidstoestand en gezondheid bevorderende en bedreigende factoren van de inwoners in Zuid-Holland Zuid en daarover te adviseren. Wat gaan wij doen? We geven uitvoering aan het kennisprogramma publieke gezondheid. Het programma waarborgt een continue en samenhangende lijn van epidemiologisch onderzoek en kennisontwikkeling ten behoeve van de publieke gezondheid, het verbinden en ontsluiten van kennis aan gemeenten en ketenpartners staat hierbij centraal. Er zijn vier ontwikkellijnen binnen het kennisprogramma: Positieve gezondheid; De jeugd heeft de toekomst; Gezondheidsbescherming; Wmo en maatschappelijke zorg. Het kennisprogramma geeft inzicht in de wettelijke onderzoekstaken (monitoring van de publieke gezondheid), aanvullende onderzoek (op verzoek van gemeenten) en de prioriteiten ten aanzien van kennisontwikkeling. De gemeenten worden jaarlijks bevraagd op hun prioriteiten inzake onderzoek en kennisontwikkeling. Hierop wordt een jaarplan samengesteld en uitgevoerd. Indicator Prestatie-indicator Klanttevredenheid Cijfer (schaal 1 op 10) klanttevredenheid samenwerkingspartners / gemeenten Norm 7,5 Wat mag het kosten? (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Bestuur en organisatie Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Toelichting grootste afwijkingen: Afwijking ten opzichte van de actuele begroting 2018 betreft de indexatie. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

25 2.2 Regionale Ambulancevoorziening Ambulancezorg De RAV is verantwoordelijk voor ambulancezorg in de regio Zuid- Holland Zuid. Die verantwoordelijkheid betreft ook de Meldkamer Ambulancezorg, waar de RAV met Politie en Brandweer samenwerkt. Ambulancezorg wordt volledig gefinancierd door de Nederlandse zorgverzekeraars. Wat willen wij bereiken? In dit programma worden de volgende maatschappelijke doelstelling nagestreefd; Product Ambulance hulpverlening Activiteit 1 Aannemen, beoordelen en verwerken van spoedeisende hulpvragen 2 Verzorgen van ambulanceritten in de Regio Zuid Holland Zuid vanuit een 24x7 beschikbaarheid 3 Beschikbaarheid voor calamiteiten in de Regio Zuid-Holland Zuid (opgeschaalde zorg) Het onderzoek naar de optimale positionering van de RAV is afgerond. Geadviseerd wordt de RAV onder te brengen in een zelfstandige coöperatie met DG&J en de ziekenhuizen Erasmus Medisch Centrum (EMC) en Albert Schweitzer Ziekenhuis (ASZ) als leden. De beoogde leden van de coöperatie hebben gezamenlijk een projectorganisatie ingericht. In augustus 2017 is het projectplan in de stuurgroep vastgesteld en hebben de bestuurders een intentieovereenkomst ondertekend. In december 2017 hebben het AB DG&J en de Raden van Bestuur van het ASZ en Erasmus MC een voorgenomen besluit genomen tot oprichting van de coöperatie ambulancezorg ZHZ UA. Dit voorgenomen besluit ligt nu voor ter advisering bij de diverse medezeggenschapsorganen (Ondernemingsraden, Cliëntenraden en gemeenteraden). Definitieve besluitvorming is geagendeerd voor het AB op 29 maart 2018, waarna de coöperatie opgericht kan worden. Binnen de RAV is een projectteam actief om de overgang van de interne organisatie naar de coöperatie voor te bereiden en uit te voeren. De daadwerkelijke overgang zal in de 2e helft van 2018 plaatsvinden. Onderdeel hiervan is ook het opzetten van een zelfstandige administratie en verantwoording. Na de besluitvorming zal de RAV dan ook geen onderdeel meer uitmaken van de begroting en verantwoording van de DG&J. Wat gaan wij doen? Realisatie 2017 Prognose 2018 Prognose 2019 Totaal A A B Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

26 Indicatoren Kritische succesfactor Prestatie indicator Prognose 2019 Prognose 2018 Realisatie 2017 Productie Aantal declarabele ritten (1) Totaal aantal ritten (inclusief 20% loze en overige nietdeclarabele ritten) Kwaliteit ambulancevervoer Spoedvervoer A1 < 15 minuten (landelijke norm) (2) 95,00% 95,00% 93,70% Spoedvervoer A2 < 30 minuten 98,00% 98,00% 98,90% Afwikkeling formele klachten zonder tussenkomst klachtencommissie 95% 95% 100% Calamiteitmeldingen IGZ (3) (3) 0 Veiligheid Management Systeem Verbetervoorstellen Incidentmeldingen (4) (4) 50 Betrokkenheid personeel Ziekteverzuim 4,00% 4,00% 3,70% (1) Het aantal declarabele ritten betreft het totaal aantal A1, A2 en B- ritten, echter zonder de niet-declarabele (bijv. loze-) ritten. (2) De responsnormen zijn de afgelopen jaren niet behaald. In de komende jaren 2017 en 2018 wordt hiervoor flink geïnvesteerd in nieuwe uitrijlocaties, extra ambulance-capaciteit en digitale ondersteuning voor het logistieke proces rondom spreiding van capaciteit en inzet. (3) Calamiteiten en incidenten kennen geen norm, maar willen we vanzelfsprekend tot een minimum beperken. Registratie daarvan, net als verbetervoorstellen, wordt van groot belang gevonden om daarmee de kwaliteit van de dienstverlening en de bedrijfsvoering te verbeteren. (4) Incidenten betreft onwenselijke voorvallen in het proces van ambulancedienstverlening en van de meldkamer. Een incident wordt ingedeeld in een risicoklasse. Het hoogste risico betreft die met betrekking tot medewerker- of patiëntveiligheid. Denk aan een incident bij het toedienen van medicijnen. Op basis van de melding van incidenten worden beleid, procedures en protocollen aangescherpt. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

27 Wat mag het kosten? bedragen x 1.000) Omschrijving Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Ambulancezorg Saldo baten en lasten Mutatie reserves Geraamd resultaat Meldkamer Ambulancezorg Wat willen wij bereiken? In dit programma wordt de volgende maatschappelijke doelstelling nagestreefd; Product Activiteit Meldkamer Ambulancezorg 1 Zorgindicatie, zorgtoewijzing en zorgcoördinatie 2 Regievoering op paraatheid van ambulances op basis van dynamisch ambulancemanagement De ingebruikname van de nieuwe meldkamer Rotterdam en de samenvoeging van de meldkamers van Rijnmond en Zuid Holland Zuid zal in 2018 een feit zijn. In de nieuwe meldkamer zullen rood, wit en blauw samen gaan werken voor de twee regio's vanuit het World Port Center te Rotterdam. De kolommen brandweer, ambulancezorg en politie moeten als een nieuw organisch geheel de samengevoegde regio gaan bedienen. Dit levert de nodige operationele en juridische uitdagingen op. Zeer belangrijke vragen, ook voor de respectieve besturen. Immers: de RAV's blijven voor de wetgever, de Inspectie en de zorgverzekeraars verantwoordelijk voor de kwaliteit en de prestaties van de ambulancezorg in hun eigen regio. Dat maakt "integreren" tot een vraagstuk met vele geledingen en operationele uitdagingen. Uiteindelijk zal de samenvoeging van beide meldkamers moeten leiden tot een kwaliteitsverbetering van de ambulancezorg voor de inwoners van Zuid Holland Zuid. Inmiddels is duidelijk dat de meldkamer vanaf 2018 ongeveer 0,2 tot 0,3 miljoen per jaar meer gaat kosten. Het kwaliteitsuitgangspunt zal echter leidend zijn bij het bepalen van de verschillende opties. Daarbij moet wel bedacht worden dat alternatieven, zoals renovatie van de oude meldkamer of het realiseren van een nieuwe regionale meldkamer voor ZHZ, duurder waren geweest. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

28 Wat gaan wij doen? Overeenkomstig de activiteiten vermeld onder het programma Ambulance dienstverlening is in onderstaande tabel het aantal verwachte ambulanceritten opgenomen, gespecificeerd op urgentie. Uitgaande van een groei van 3%. Realisatie 2017 Prognose 2018 Prognose 2019 Totaal Indicatoren Kritische succesfactor Prestatie indicator Prognose 2019 Prognose 2018 Realisatie 2017 Productie Aantal declarabele ritten Totaal aantal ritten (inclusief 20% loze en overige niet-declarabele ritten) Intake AMPDS ProQA (1) 93,00% 93,00% 94,50% (1) ProQA zorgt er voor dat 112-meldingen volgens een straks schema van vraag en antwoord worden afgehandeld, zodat zo snel mogelijk duidelijk is hoe spoedeisend een melding is en wat er waarschijnlijk aan de hand is. Hierdoor kan, afhankelijk van de aard van de melding, al binnen 30 seconden tot 2½ minuut een beeld worden gevormd van de toestand van de patiënt, en kan passende medische zorg worden gestuurd. Dat kan een ambulance zijn, maar ook en solo-verpleegkundige of een verwijzing naar de huisarts(enpost). De score wordt bepaald door het terugluisteren van gevoerde 112-gesprekken en die te toetsen aan het uitvraagprotocol. Wat mag het kosten? bedragen x 1.000) Omschrijving Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo RAV Meldkamer Saldo baten en lasten Mutatie reserves Geraamd resultaat Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

29 2.3 Serviceorganisatie Jeugd De Serviceorganisatie is een kleine regieorganisatie voor de uitvoering van de taken van de Jeugdwet in Zuid-Holland Zuid. De Serviceorganisatie is onderdeel van de Gemeenschappelijke regeling Dienst Gezondheid & Jeugd en heeft een eigen kader, doelstellingen en beleidscyclus. De doelstellingen zijn vastgelegd in het Meerjarenperspectief (hierna MJP). Wat willen wij bereiken? Dit zal worden opgenomen in de uitwerking van het MJP. Wat gaan wij doen? Dit zal worden opgenomen in de uitwerking van het MJP. Wat mag het kosten? (bedragen * 1.000) Saldo baten en lasten Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Mutaties reserves Geraamd resultaat Met ingang van de begroting 2018 mag de overhead niet meer aan de programma's worden toegerekend. Deze dient in een afzonderlijk begrotingsprogramma te worden gepresenteerd. De realisatie 2017 bevat wel de toerekening van de overhead. Hierdoor is een vergelijking niet direct te maken. De overhead voor 2018 bedraagt en voor 2019 bedraagt deze De begroting 2019 is de jaarschijf 2019 uit het MJP aangevuld met de afspraken over de Verwijsindex Risicojongeren (VIR). Het MJP is gebaseerd op de rijksbijdragen 2019 uit de septembercirculaire 2017 ( ), vermeerderd met de extra bijdrage van gemeenten volgens het meerjarenperspectief ( ) verminderd met de Lokale Impuls ( ) en vermeerderd met de bijdrage aan de beleidsfunctie ( ). Daarnaast is op gemeenteniveau ook de cumulatieregeling verwerkt. Voor totaal ZHZ totaal is het effect van de cumulatieregeling nihil. De extra bijdrage van gemeenten van 3,5 mln. is inclusief de post Kindertelefoon/vertrouwenswerk ( ) uit het MJP. Gemeenten worden hiervoor niet gecompenseerd zoals vermeld in de begrotingswijziging behorende bij het MJP. Nog niet deze begrotingswijziging, maar wel in de begroting 2019 is de afspraak over de VIR opgenomen ( ). Verder zijn Veilig Thuis en het Crisis Interventieteam (VT/CIT) uit de begroting gehaald ( ). De bijdrage van de DG&J voor het jeugdpreventieteam van euro is eveneens in de begroting opgenomen, maar niet in de gemeentelijke bijdragen. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

30 In onderstaande tabel is de opbouw opgenomen: Rijksbijdrage Extra bijdrage gemeenten Af: Lokale impuls Beleidsfunctie SO VIR Eliminatie VT/CIT Cumulatieregeling 16 Bijdrage gemeenten Jeugdpreventieteam Begroting SO Het MJP is gebaseerd op de toenmalige inschatting van de zorgvraag in Zuid-Holland Zuid en de taakstelling van gemeenten in de reductie van het aantal jeugdigen in de regionale specialistische zorgmarkt. In de afgelopen periode is een stijgende trend zichtbaar in de zorgvraag. Deze stijgende trend is thans nog onvoldoende hard te kwantificeren. Na opmaak van de jaarrekening, waarin de productieverantwoordingen van zorgaanbieders en de verantwoording van de kosten van de Nee tenzij regeling zijn verwerkt is met meer zekerheid een inschatting te geven van de zorgvraag. In de tweede bestuursrapportage zal hierop worden teruggekomen. Hierin wordt dan ook de ontwikkeling van de rijksbijdrage volgens de meicirculaire 2018 meegenomen. Ten aanzien van de voortgang van de realisatie van de gemeentelijke plannen om tot een reductie van de instroom in de regionale zorgmarkt ( regionale specialistische zorgmarkt) te komen is het nog te vroeg om conclusies te trekken. Hier zal in de 1 e bestuursrapportage op terug worden gekomen. De huidige begroting is op prijspeil Na verschijnen van de meicirculaire 2018 zal de begroting op prijspeil 2018 worden gebracht. Bij verschijnen van de meicirculaire 2019 wordt de begroting op prijspeil 2019 gebracht. De technische verwerking van Veilig Thuis is thans conform de begroting 2018, welke ter zienswijze is voorgelegd, verwerkt. Indien de zienswijzen aanleiding tot een andere technische verwerking geven, dan zal deze verwerkt worden in de begroting Ten slotte wordt opgemerkt dat financieel geen rekening is gehouden met de uittreding van de gemeenten Zederik en Leerdam. Uitgangspunt voor de begroting 2019 is dat de extra lasten voortvloeiend uit de uittreding worden vergoed door de uittredende gemeenten. Als de gemaakte afspraken omtrent de uittreding bekend en definitief zijn zal dat in een begrotingswijziging worden verwerkt. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

31 Bijdrage per gemeente 2019 De voorlopige bijdragen per gemeente zijn in onderstaande tabellen opgenomen. Rijksbijdrage 2019 septembercircu laire 2017 Bijdrage Lokale impuls Beleidsfunctie Cumulatie- Kindertelefoon regeleing en Vertrouwenswerk jeugd (AKJ) Gemeentelijke Extra middelen VIR bijdrage 2018 septembercircu lairecirculaire 2017 Eliminatie VT en CIT Alblasserdam ,4% Binnenmaas ,7% Cromstrijen ,6% Dordrecht ,1% Giessenlanden ,0% Gorinchem ,0% Hardinxveld-Giessendam ,2% Hendrik-Ido-Ambacht ,0% Korendijk ,7% Leerdam ,3% Molenwaard ,6% Oud-Beijerland ,1% Papendrecht ,9% Sliedrecht ,9% Strijen ,7% Zederik ,1% Zwijndrecht ,8% Totaal ZHZ % Totaal 1. Stg Jeugdteams 1.a Nog toe te wijzen middelen 'voorkant' 2. Zorginkoop 3. LTA 4. PGB 5. Gecertificeerde instellingen 6. Gesloten Jeugdhulp 7. Uitvoeringskost en SOJ Totaal Alblasserdam Binnenmaas Cromstrijen Dordrecht Giessenlanden Gorinchem Hardinxveld-Giessendam Hendrik-Ido-Ambacht Korendijk Leerdam Molenwaard Oud-Beijerland Papendrecht Sliedrecht Strijen Zederik Zwijndrecht Totaal ZHZ Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

32 2.4 Algemene dekkingsmiddelen Door de vernieuwingen die binnen het BBV zijn doorgevoerd mogen baten en lasten als overhead en de algemene baten niet meer toegerekend worden aan de verschillende taakvelden. Deze dienen nu in een apart begrotingsprogramma gepresenteerd te worden. Tot en met begroting 2017 waren deze baten en lasten onderdeel van de begrotingsprogramma's behorende bij de drie organisatieonderdelen van GR DG&J. (bedragen x 1.000) Omschrijving Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Financiering Vpb heffing Onvoorzien Algemene dekkingsmiddelen Overhead Geraamd saldo baten en lasten Mutatie reserves Geraamd resultaat Financering, vpb heffing, onvoorzien In de begroting dienen deze drie posten te worden gepresenteerd. De verwachting is echter dat de GR DG&J geen lasten of baten zal hebben die behoren bij deze begrotingsposten. Overhead en overige algemene dekkingsmiddelen De overhead bevalt alle lasten die ter ondersteuning van het primaire proces worden gemaakt. Gedacht moet worden aan salarislasten van leidinggevenden (ongeacht of zij deels werkzaam zijn voor een taakveld), medewerkers financiën, huisvesting en SCD. De algemene baten en lasten betreffen baten die worden ontvangen waar niet een directe relatie met een van de producten van GR DG&J achter zit (Inwonerbijdrage VGZ voor DG&J), danwel dat deze worden ontvangen ten behoeve van dekking van de overhead (SOJ). In onderstaande tabel zijn de algemene baten uitgesplist naar organisatieonderdeel. In onderstaande tabel zijn de overhead en de algemene dekkingsmiddelen per organisatieonderdeel uitgesplitst: (bedragen x 1.000) Overhead Algemene dek. Overhead Algemene dek. DG&J RAV SOJ Totaal Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

33 3 Verplichte paragrafen Aangezien het moment van opstellen van de begroting 2018 parallel verloopt met het opstellen van de jaarstukken 2016 is een groot deel van de hierin opgenomen teksten identiek Weerstandvermogen en risicobeheersing Kaders In het AB van 10 december 2015 is de nota risicomanagement en weerstandvermogen vastgesteld. Hierin is vastgelegd hoe risico's binnen de Dienst Gezondheid en Jeugd worden geïnventariseerd, gekwalificeerd beheerst en waar nodig gekwantificeerd. Beleid omtrent weerstandsvermogen Voor het bepalen van een gewenst weerstandsvermogen is inzicht nodig in de omvang en in de achtergronden van de risico s. De Dienst Gezondheid en Jeugd maakt gebruik van het volgende model om de risico's te rangschikken. Kans Financiële impact Dat het risico zich voordoet 4 x > 2 mln 3 2 mln < x < 0,5 mln 2 0,5 mln < x < 0,1 mln 1 x < 0,1 mln 4 zeer grote kans >75% grote kans 50-75% middelgrote kans 25-50% kleine kans < 25% In onderstaande tabel zijn de geïnventariseerde risico s weergegeven. Ook is aangegeven of het risico incidenteel dan wel structureel is en of er ten opzichte van de vorige rapportage wijzigingen zijn opgetreden. Deze risico's omvatten slechts dat deel van de totaal door de DG&J in kaart gebrachte risico's welke gekwantificeerd kunnen worden en 'resteren' na het nemen van beheersmaatregelen (vermijden/verzekeren/voorzien). Dienst Gezondheid en Jeugd Omschrijving Kans Omvang Incidenteel/ Risicobedrag structureel Gewijzigd* 1 Batenraming 2 2 S Nee 2 Bedrijfsvoering 3 2 I Nee 3 Claims-restrisico's 1 2 S Nee Totaal * Ten opzichte van de jaarstukken Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

34 Hieronder volgt een toelichting per risico. 1. Batenraming De producten van de DG&J worden hoofdzakelijk gefinancierd uit inwoner- en directe gemeentelijke bijdragen. Een deel van de inkomsten hebben een fluctuerend karakter, zoals de subsidies in het kader van OGGZ/Maatschappelijke zorg, de opbrengst van de polikliniek (ca. 0,5 miljoen) en inspecties toezicht Kinderopvang. Hierdoor is er een gering risico dat de realisatie van deze baten afwijkt van de raming. 2. Bedrijfsvoering Gerelateerd aan het dekkingsplan zijn er in de structuur van de DG&J een aantal wijzigingen doorgevoerd en is een nieuw formatierapport vastgesteld. Daarmee is een basis gelegd waarop dit jaar en de komende jaren op voortgebouwd kan worden. Kennis en ervaring is deels aanwezig, maar moet ook deels opnieuw worden opgebouwd. Werving, selectie en inwerken van nieuwe medewerkers vraagt tijd en, mede gelet op het ziekteverzuim, is er het risico dat er externe capaciteit moet worden ingehuurd. 3. Claims De DG&J kent een grote verscheidenheid aan producten. Om de kwaliteit hiervan te borgen worden de nodige inspanningen geleverd, mede in het kader van de HKZcertificatie. Risico's op fouten (miscommunicatie, foutieve registraties) en hieruit mogelijk voortkomende schadeclaims zijn echter nooit in zijn geheel uit te sluiten. Weerstandsvermogen De DG&J heeft geen weerstandsvermogen/reserves. Indien ingestemd wordt met de resultaatsbestemming 2017 zal dit leiden tot een weerstandsvermogen van Regionale Ambulance Voorziening (RAV) 1 2 Omschrijving Landelijke meldkamer Kostenverdeling meldkamer Kans Omvang Incidenteel/ structureel Risicobedrag Gewijzigd* 4 1 I Nee 4 2 I Nee Totaal *(ten opzichte van jaarstukken 2017) 1. Landelijke meldkamer Een eerste stap naar de landelijke meldkamer (LMO) is de samenvoeging van de beide meldkamers ZHZ en Regio Rijnmond eind-2017; dit blijkt een uitermate complex proces. Belangrijke stappen bestaan uit het realiseren van nieuwe huisvesting in het World Port Center in Rotterdam, verhuizing, het realiseren van een nieuw communicatie systeem (C2000 versie 2), opleiding van betrokken medewerkers, netwerkwissel van KPN naar Itera, procesvraagstukken m.b.t. verantwoordelijkheid en een bezuinigingsopdracht. Daar komt bij dat er veel bestuurlijke druk vanuit het Rijk bestaat om dit project te realiseren. Zorgverzekeraars houden zich afzijdig terwijl zij wel verantwoordelijk zijn voor de financiering van de RAV. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

35 Het valt daarom te bezien of het uitgangspunt overeind kan blijven dat de regionale meldkamer niets meer mag kosten dan tot nu toe. De verhuizing van de meldkamer in Dordrecht naar het WPC is recent voor de tweede keer uitgesteld naar mei De kosten daarvan zijn eerder ingeschat op per maand, welke voor rekening zijn genomen door het ministerie J&V. 2. Kostenverdeling Meldkamer De RAV ZHZ draagt bij in de kosten van de Regionale Meldkamer in de verhouding 1:1:3 (RAV, brandweer, politie). Deze verdeling is gebaseerd op de verdeling van de globale personele bezetting van meldkamer met specifieke centralisten voor de kolommen wit, rood en blauw. Tot voor kort was het personeelsbeleid gericht op het steeds meer generiek inzetten van centralisten ongeacht welk type oproep er binnenkwam. Vorig jaar heeft de inspectie benadrukt dat er strakke eisen gelden voor de opleiding en BIGregistratie van de witte-centralisten. Gevolg is dat er bij uitval of onderbezetting dure inhuurkrachten ingezet moeten worden. De politie en brandweer stelt zich op het standpunt dat zij voor 2018 niet langer wil bijdragen aan de extra kosten als gevolg van deze extra dure inhuur-krachten. De begroting 2018 zal naar verwachting 0,25 miljoen hoger uitvallen dan die van Daarbij moet wel bedacht worden dat alternatieven, zoals renovatie van de oude meldkamer of het realiseren van een nieuwe regionale meldkamer voor ZHZ, duurder waren geweest. De Ambulancedienst beschikt niet over eigen vermogen. De activiteiten van de Ambulancedienst worden gefinancierd door de zorgverzekeraars op basis van door de NZA voorgeschreven tarieven en beleidsregels. Indien er in enig jaar een overschot of tekort ontstaat wordt dit verantwoord in de bestemmingsreserve reserve aanvaardbare kosten (hierna: RAK). De ambulancediensten mogen de bestemmingsreserve RAK niet als uitkeerbare winst ten gunste van eigenaars / aandeelhouders beschouwen. De bestemmingsreserves RAK (CPA en Ambulance) zijn bestemd voor de egalisatie van voor- en nadelige resultaten als gevolg van afwijkingen in de exploitatie ten opzichte van het budget. De risico s inzake het weerstandsvermogen worden beperkt doordat alle uitgaven in een jaar moeten passen binnen de beleidsregels van de NZA en de begroting, zoals overeengekomen met de zorgverzekeraars. Daarnaast is er zowel met de NZA als met de zorgverzekeraars periodiek overleg. Uitgaven buiten de begroting worden ter goedkeuring voorgelegd aan de betreffende partijen. Serviceorganisatie Jeugd (SOJ) De financiële risico's focussen zich primair op de ontwikkeling van de zorgvraag in relatie tot het budget. De begroting volgt het Meerjarenprogramma (MJP). In het MJP is een realistische begroting opgenomen op de toen bekende zorgvraag, aangevuld met een gemeentelijke taakstelling op de reductie van het aantal jeugdigen in regionale specialistische zorgmarkt. Het opnemen van een realistische begroting is hiermee de belangrijkste beheersmaatregel. Het belangrijkste resterende risico zit in het behalen van de reductiedoelstelling van (de instroom) van het aantal jeugdigen in deze zorgmarkt. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

36 In de afgelopen periode is een stijgende trend zichtbaar in de zorgvraag. Deze stijgende trend is thans nog onvoldoende hard te kwantificeren. Na opmaak van de jaarrekening, waarin de productieverantwoordingen van zorgaanbieders en de verantwoording van de kosten van de 'Nee tenzij' regeling zijn verwerkt, is met meer zekerheid een inschatting te geven van de zorgvraag. In de tweede bestuursrapportage 2018 zal hierop worden teruggekomen. Hierin wordt dan ook de ontwikkeling van de rijksbijdrage volgens de meicirculaire 2018 meegenomen. Ten aanzien van de voortgang van de realisatie van de gemeentelijke plannen om te komen tot een reductie van de instroom in de regionale zorgmarkt (2 e lijns jeugdhulp), is het nog te vroeg om conclusies te trekken. Hier zal in de 1 e bestuursrapportage 2018 op terug worden gekomen. In deze begroting wordt gemeenten geadviseerd rekening te houden met een risicomarge van 3 procent van de gemeentelijke bijdrage zoals die is opgenomen in deze begroting. Binnen de Serviceorganisatie zijn alle risico's, zowel financieel als niet financieel, voor alle processen in kaart gebracht. Dit heeft geleid tot een omvangrijke lijst. Op alle risico's zijn beheersmaatregelen geformuleerd. Deze worden periodiek geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. Afgezien van de financiële risico's met betrekking tot de zorgvraag hebben de overige risico's een lage uitkomst op kans maal impact. Het voert voor deze begroting te ver om de volledige lijst met risico's en beheersmaatregelen op te nemen. Weerstandsvermogen De Serviceorganisatie heeft geen weerstandsvermogen/reserves. Tegenvallers (en meevallers) ten opzichte van de begroting komen, zoals opgenomen in de bijdragenverordening, ten laste (ten gunste) van de deelnemende gemeenten Financiële kengetallen Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) bepaalt dat gemeenschappelijke regelingen een basis set van vijf financiële kengetallen moeten opnemen in de begroting en de jaarrekening. Het betreft hier schuldquota leningen, solvabiliteitsratio, grondexploitatie, structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit. Naast de door het BBV voorgeschreven kengetallen, is tevens de weerstandsratio toegevoegd. Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Netto schuldquote -1,24% 1,33% 1,52% Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen -1,21% 1,36% 1,54% Solvabiliteitsratio 3,72% 3,74% 3,75% Structurele exploitatieruimte 0% 0% 0% Weerstandsratio 3,6 3,6 3,6 Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

37 Netto schuldquote De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de GR DG&J ten opzichte van de eigen middelen. Een percentage tussen de 0% en 100% is voldoende. Een quote boven de 130% is een indicatie voor een te hoge schuld. De norm houdt in dat de netto schuldquote ruim onder de 130% dient te zijn wanneer zij voornemens is een grote investering te doen. De GR DG&J heeft een netto schuldquote van 1,52%. Solvabiliteitsratio De solvabiliteitsratio geeft de mate aan in hoeverre het bezit is gefinancierd met eigen vermogen. Het ratio is de verhouding tussen het eigen vermogen en het balanstotaal en geeft aan in hoeverre het bezit op de balans is afbetaald. Normaal bevindt het solvabiliteitsratio van een gemeente zich tussen de 30% en 80%. De GR DG&J heeft een ratio van 3,75% wat zou aangeven dat het bezit van de GR DG&J zwaar belast is met schuld. Gezien de wijze waarop de afrekening met zorgaanbieders van de SOJ plaatsvindt, ontstaat per balansdatum een hoge schuld. Tegenover deze schuld staat een hoge liquide positie. Dit betekent dat de GR DG&J tegenover de schulden voldoende liquide middelen heeft staan. Structurele exploitatieruimte De structurele exploitatieruimte is een maatstaf voor het verschil tussen structurele baten en lasten met in achtneming van beperkingen en verruimingen van de exploitatie door dotatie en onttrekking aan reserves. De maatstaf geeft aan welke structurele ruimte de gemeente heeft om de eigen lasten te dragen. Er is geen VNG norm voor het niveau van dit kengetal. Weerstandsratio Het weerstandsratio geeft de verhouding aan tussen de risico's en het weerstandsvermogen van de GR DG&J. Het weerstandsvermogen bestaat uit het totaal van de reserves, de post onvoorzien en de stille reserves. De GR DG&J heeft geen post onvoorzien en stille reserves. Dit betekent dat de weerstandscapaciteit gelijk is aan de omvang van de reserves, ofwel 3,1 miljoen. Gezien de financiële omvang van de risico's, , leidt dit tot een weerstandsratio van 3,6. Aangezien de reserve van de RAV ( 2,7 miljoen) niet ingezet mag worden ten behoeve van de DG&J, dient het weerstandsratio te worden genuanceerd. De DG&J heeft 0,47 miljoen aan reserves waarvan 0,45 aan bestemmingsreserves. Concreet betekent dat aan algemene reserve resteert. Hier staat voor 0,5 miljoen aan risico's tegenover. Dit betekent dat DG&J beperkte ruimte heeft om onvoorziene risico's op te kunnen vangen. Gelet op de notitie 'uniforme kaderstelling op de GR-en', zal, afhankelijk van het jaarrekeningresultaat, verrekening met de algemene reserve plaatsvinden. De weerstandspositie van DG&J wordt hiermee versterkt. De SOJ heeft geen reserves/weerstandsvermogen om risico's op te kunnen vangen. Aan de gemeenten wordt dan ook geadviseerd om rekening te houden met een risicomarge van 3 procent van de gemeentelijke bijdrage, zoals die is opgenomen in de begroting. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

38 3.3. Onderhoud kapitaalgoederen Dienst Gezondheid en Jeugd (DG&J) De DG&J heeft, anders dan kantoormeubilair en gebouw gebonden installaties, geen kapitaalgoederen. Regionale Ambulance Voorziening (RAV) De RAV heeft een drietal ambulanceposten in eigendom (Klaaswaal, Meerkerk en Zwijndrecht). In 2018 komen daar de nieuwe post Papendrecht en satellietpost Molenwaard bij, die beiden naar verwachting in het derde kwartaal worden opgeleverd. Voor het groot onderhoud aan deze posten is per post een meerjarenonderhoudsbegroting aanwezig. Deze begrotingen zijn financieel doorvertaald in de voorziening onderhoud gebouwen. De meerjarenonderhoudsbegroting zal in 2018 als gevolg van alle ontwikkelingen moeten worden herzien. Een primaire vereiste bij het verzorgen van ambulancevervoer is een wagenpark, dat betrouwbaar is en voldoet aan alle (wettelijke) eisen, maar bovenal ook zo veel mogelijk comfort biedt aan onze patiënten. In 2017 heeft een Europese aanbesteding van het wagenpark plaatsgevonden. Conform een vervangingsschema worden in 5 jaar alle ambulances vervangen. Voor de apparatuur op de ambulances geldt dat deze jaarlijks wordt gecertificeerd conform onderhoudscontracten door externen. Vervanging van apparatuur geschiedt na 10 jaar en is als zodanig voorzien in de meerjareninvesteringsbegroting. Serviceorganisatie Jeugd (SOJ) De SOJ heeft geen kapitaalgoederen Financiering In december 2015 is door het Algemeen Bestuur het financieringsstatuut vastgesteld. Dit financieringsstatuut vormt het kader voor beleid en uitvoering van de treasuryfunctie. De concrete uitvoering hiervan is belegd bij het SCD. Risicobeheer De belangrijkste financiële risico s bij de uitvoering van het treasurybeleid zijn de kasgeldlimiet, de renterisico s en de kredietrisico s. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is het bedrag wat de GR DG&J per jaar maximaal met kort geld mag financieren. Volgens de Wet Fido bedraagt deze limiet 8,2% van het totaal van de exploitatiebegroting. Gezien de omvang van de begroting 2018, 147 miljoen, betekent dit dat de GR DG&J haar financiële huishouding voor maximaal circa 12,1 miljoen met kort geld mag financieren. De verwachting is dat de GR DG&J ook in 2019 voldoende middelen zal hebben, waardoor geen kortlopende financiering nodig zal zijn. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

39 Renterisiconorm De renterisiconorm heeft tot doel om, binnen de portefeuille aan langlopende leningen, een overmatige afhankelijkheid van de rente in een zeker jaar te voorkomen. Omdat te bereiken mag het totaal aan renteherzieningen en aflossingen op grond van deze norm niet meer dan 20% zijn van het begrotingstotaal. De renterisiconorm van de GR DG&J bedraagt voor ,5 miljoen. De verwachting zal zijn dat de GR DG&J geen leningen zal aangaan in Financiering De GR DG&J heeft begin 2016 de BNG Financieringsovereenkomst (krediet- en depotarrangement) ondertekend. Daarbinnen kan de GR DG&J gebruik maken van kredietfaciliteiten. In de Financieringsovereenkomst fungeert de rekening van de RAV als hoofdrekening. Daarnaast zijn twee rekeningen opgenomen ten behoeve van de SOJ. Eén rekening bevat het inkomend- en uitgaand betalingsverkeer van de SOJ zelf; de andere rekening houdt verband met betalingen en afrekeningen zoals deze door Stipter worden verstrekt. Vanwege een structurele overliquiditeit zijn er geen kasgeldleningen aangetrokken. Schatkistbankieren Bij het verplicht schatkistbankieren mag de GR DG&J een bedrag van 0,75% van het begrotingstotaal buiten de Schatkist houden, het zogenoemde drempelbedrag. Het drempelbedrag mag als gemiddeld creditbedrag per kwartaal niet overschreden worden. (bedragen x 1.000) Benutting drempelbedrag Schatkistbankieren 2018 Begrotingstotaal Wettelijk percentage 0,75% Drempelbedrag Rentelasten en renteresultaat Een van de vernieuwingen van het BBV is dat het gehanteerde rentepercentage voor afschrijvingen berekend dient te worden aan de hand van de geprognosticeerde baten en lasten. Tot en met 2017 werd in de begroting rekening gehouden met een omslagrente van 4%. Vanaf 2018 dient de omslagrente gelijk te zijn aan de verhouding tussen het saldo van rentebaten en lasten ten opzichte van de boekwaarde van de vaste activa. Aangezien de verwachting is dat de GR DG&J geen vreemd vermogen zal aantrekken, is zal zij geen rente hoeft te betalen. Door de overliquide positie van de GR DG&J, zal aan schatkistbankieren moeten worden gedaan. De verwachting is dat de rente over de middelen die in de schatkist zitten nihil zal zijn. Dit betekent dat de GR DG&J een omslagrente van 0% in de begroting dient te hanteren Bedrijfsvoering In deze paragraaf wordt ingegaan op de organisatie van de GR DG&J, personeel, verzuim, en financiën. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

40 Dienst Gezondheid en Jeugd Gemeenten weten de Dienst Gezondheid & Jeugd (DG&J) beter te vinden en te benutten. De organisatie gaat ook steeds beter in op de vragen die gemeenten hebben. Toch zijn er nog zeker verbeteringen mogelijk. De maatschappelijke problemen waaraan de Dienst werkt zijn over het algemeen complexe problemen die geen easy fix kennen. Om ook een agenderende rol te kunnen vervullen wordt, naast het vergroten van de adviesvaardigheden, ingezet op het managen, koppelen, analyseren en duiden van grote kwantitatieve databestanden. Datascience kan een rol spelen bij het voorspellen van de aard en omvang van maatschappelijke onderwerpen en hiermee een basis bieden voor beleid en uitvoering. Ten aanzien van de bedrijfsvoering moet worden geconstateerd dat deze, gezien de specialistische functies en daarmee beperkte mogelijkheden voor backup, kwetsbaar is. De introductie van een nieuw cluster, het mee kunnen gaan in de eisen die wet- en regelgeving aan ons stelt, de vraag voor ondersteuning door het primair proces vraagt een investering op het terrein van ICT, communicatie en DIV. De dekking hiervoor is voorzien binnen de algemene dekkingsmiddelen (overhead). Personeel De formatie van de DG&J is ultimo 2017 ca. 108 fte. groot. De bezetting is als volgt onder te verdelen: Ziekteverzuim Het streven van de Dienst is om in 2019 de verzuimcijfers op of onder het landelijk gemiddelde verzuimpercentage bij gemeenten (VNG, 2016) van 5,6 en een meldingsfrequentie van 1,11 te brengen. Ziekteverzuim 2015 Ziekteverzuim 2016 Ziekteverzuim 2017 Meldingsfrequentie ,19% 5,89 7,7 % 0,88 Het huidige relatief hoge verzuimpercentage wordt voornamelijk veroorzaakt door een aantal langdurig zieken. De achterliggende medische problematiek is divers en lastig te beïnvloeden. Er wordt een breed instrumentarium ingezet om het percentage voor 2018 en verder te reduceren. Een daarvan is de inzet van een verzuimcoach die de organisatie hier in 2018 verder gaat begeleiden en ondersteunen. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

41 Financiën De financiën van de DG&J zijn, gelet op de resultaten van de afgelopen jaren, weer op orde. Om daar ook structureel een goede basis voor te leggen zijn bij deze begroting een aantal voorstellen gedaan ten aanzien van het aanpassen van de bijdragetabel. Oorspronkelijk was het de bedoeling, om voor de structurele financiering een bijdrageverordening vast te laten stellen. Dat is in 2017 niet gelukt. Voor het realiseren van (meer) draagvlak, is besloten om hiervoor de inbreng van een afvaardiging van controllers uit de regio's te vragen. In 2018 is het overleg hierover geïnitieerd met als doelstelling om voor de begroting 2020 te komen tot een bijdrageverordening voor de DG&J. Kwaliteit en audits In februari 2018 is de DG&J opnieuw gecertificeerd door Lloyds. De invoering van de nieuwe norm Harmonisatie Kwaliteitszorg (HKZ) vraagt echter om een extra inspanning op onder meer procesbeschrijvingen, risicokaarten en het organisatiebreed uitvoeren van stakeholdersanalyses. Communicatie Het onderdeel communicatie vervult een belangrijke rol, zowel intern als naar 'buiten'. Het team communicatie adviseert en ondersteunt het MT, de clusters en specifieke projecten. Er vindt op het gebied van communicatie afstemming plaats op landelijk (GGD GHOR nl, RIVM etc.) en regionaal (gemeenten, VR, witte keten etc.). Perscontacten verlopen in beginsel altijd via communicatie. Een groot deel van de tijd wordt momenteel ingezet op ad-hoc werkzaamheden. Het adequaat beantwoorden van persvragen, afstemming, overleg, teksten redigeren etc. Ook voor 2019 is het zaak om de inhoudelijk experts zelf beter toe te rusten op communicatief gebied. Automatisering (ICT) Door ICT is een breed palet aan taken uitgevoerd. Prioritair daarin is het invulling geven aan wet -en regelgeving rond ICT-beveiliging en privacy. Ook het ontsluiten van data voor beleidsontwikkeling/monitoring/verantwoording is een andere belangrijke verantwoordelijkheid. In 2017 zijn we aangesloten op het GGD-GHOR databuffet en hebben we de basis gelegd voor het datawarehouse van de DG&J. Voor ons archiefbeheersysteem (JOIN) is een nieuwe structuur uitgewerkt, deze gaan we in 2018 implementeren We zoeken naar een versteviging van de informatiefunctie waarbij en denken dan concreet aan de verbreding en uitbreiding van de functie van informatiemanager. Huisvesting Het achterstallige onderhoud aan het pand aan de Karel Lotsyweg is inmiddels volledig uitgevoerd. Voor het optimaliseren van het gebruik van het pand, zijn plannen ontwikkeld voor het herinrichten van de 4 e etage, waarmee extra werkplekken gerealiseerd kunnen worden Regionale Ambulance Voorziening Organisatie De RAV levert regionale ambulancezorg met ca.130 Fte verzorgenden, verpleegkundigen, chauffeurs en verpleegkundig meldkamercentralisten, aangestuurd door 4 teamleiders. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

42 Het managementteam (directeur, operationeel manager en hoofd bedrijfsbureau) stuurt de organisatie aan. Zij worden daarbij ondersteund door 12 Fte medewerkers op het bedrijfsbureau (medisch manager, ICT, HRM, (financiële) administratie, secretariaat, (kwaliteits)beleid, opleidingscoördinatie). De RAV werkt vanuit zes standplaatsen in Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Meerkerk, Gorinchem en Klaaswaal en beschikt over een eigen trainingscentrum. Het bedrijfsbureau is nu nog gevestigd bij de standplaats in Zwijndrecht, maar zal in de loop van 2018 verhuizen naar de nieuwe post in Papendrecht. Personeel Hieronder is de formatie en bezetting ultimo 2017 weergegeven. Vastgestelde formatie Bezetting Verschil Directie 2,9 2,9 0 Medisch manager 1,4 0,9-0,5 Bedrijfsbureau 13,7 11,8-1,9 Teamleiders 3,9 3,9 0 Ambulanceverpleegkundigen 63,4 59,8-3,6 Ambulancechauffeurs 57,3 53,1-4,2 Verzorgenden 7,6 6,7-0,9 Meldkamer 6,2 5,2-1 Medewerkers FLO 0 16,6 16,6 Bovenformatief 0 0,8 0,8 Totaal 156,4 161,7 5,3 Het overzicht bevat zowel vast als ingehuurd personeel. De kosten van de medewerkers FLO worden vergoed door het ministerie van VWS. De overbezetting medewerkers FLO heeft daardoor geen invloed op het resultaat. Ziekteverzuim Het ziekteverzuimpercentage bij de RAV bedroeg in ,7%. In de vaststelling van de personele formatie en het aantal effectieve uren per jaar is rekening gehouden met een ziekteverzuim van 5% Serviceorganisatie Jeugd Algemeen / organisatiestructuur De Serviceorganisatie is een kleine regie organisatie voor de Jeugdzorg in ZHZ. De kaders voor de bedrijfsvoering zijn vastgelegd in het Inrichtingsplan. De organisatie van de Serviceorganisatie is volledig ingericht. De Serviceorganisatie bestaat uit de volgende onderdelen: Directie/algemeen Inkoop en contractmanagement Beleid Informatievoorziening Financiën Administratieve organisatie De processen zijn beschreven en opgenomen in het handboek van de Serviceorganisatie. Periodiek worden de processen en beschrijvingen daarvan geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

43 Informatisering en automatisering (Informatievoorziening) De processen en in het bijzonder het berichtenverkeer met zorgaanbieders en overige partijen is volledig ingericht. De Serviceorganisatie volgt hierbij de landelijke standaarden en behoort tot de top van de best practices in Nederland. Alhoewel de decentralisatie van de jeugdhulp tot een aanzienlijke administratieve last voor zorgaanbieders heeft geleid, is de administratieve last in ZHZ tot het minimaal mogelijke beperkt gehouden. De speerpunten voor 2018 en verder zijn het genereren van waardevolle informatie voor de sturing door gemeenten vanuit 3D perspectief enerzijds en verder ontwikkelen van gestandaardiseerde informatie voor de sturing van zorgaanbieders anderzijds. Financiële informatiepositie en stuurbaarheid Declaratiegegevens zijn essentieel voor de financiële informatie positie, de 3D informatie voor de sturing door gemeenten en de stuurbaarheid van de zorgmarkt op duur en intensiteit door de Serviceorganisatie. Waar de eerste jaren declaraties sterk achterbleven, wordt nu door strakke sturing en daaraan gekoppeld het niet meer uitkeren voorschotten als niet tijdig wordt gedeclareerd, veel vaker tijdig gedeclareerd door zorgaanbieders. Hier is in 2017 veel bereikt. Met ingang van 2018 worden geen voorschotten meer verstrekt, maar alleen eenmalige onderhanden werk financiering. Naast administratieve vereenvoudiging levert dit ook een extra prikkel op tijdig te declareren. Personeel Bezetting ultimo 2017 Formatie 2018 Formatie , De bezetting per ultimo 2017 (is inclusief inhuur en detachering) 21,7 fte. Voor 2018 en 2019 is een bezetting van 23 fte voorzien. Ziekteverzuim Ziekteverzuim 2017 Geraamd ziekteverzuim 2018 Geraamd ziekteverzuim ,88 % 2,0 % 2,0 % Het verzuim (exclusief zwangerschapsverlof) over 2017 is 1,88 procent. Bij twee medewerkers is sprake van langdurig ziekteverzuim. Kansen en bedreigingen De kansen zijn met name gelegen in het behalen van de reductiedoelstelling instroom jeugdigen naar 2 e lijns jeugdhulp. De belangrijkste bedreiging is dat dit onvoldoende lukt en dat daarmee het beschikbare jeugdhulp budget onvoldoende is om de jeugdhulpvraag af te dekken (zie paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing). Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

44 4 Financiële begroting Om inzicht te krijgen in de financiële positie van de GR DG&J wordt in dit hoofdstuk een nadere toelichting van de financiële positie gegeven. Als eerste zal een meerjarig beeld worden weergegeven van de baten en lasten per organisatieonderdeel. Vervolgens zullen aantal financiële aspecten (conform BBV-voorschrift) nader worden uitgelicht. Hierbij moet gedacht worden aan incidentele baten en lasten, investeringen en het EMU-saldo. Tot slot zal de begroting naar taakveld worden gepresenteerd. 4.1 Overzicht van baten en lasten In deze paragraaf wordt het overzicht van baten en lasten voor zowel het begrotingsjaar 2018, als de jaren gepresenteerd conform BBV voorschrift. Vernieuwing BBV Als gevolg van de vernieuwingen in het BBV, waarbij de overige algemene dekkingsmiddelen en overhead niet toegerekend mogen worden aan de inhoudelijke begrotingsprogramma's, zijn deze baten en lasten nu in een nieuw programma Algemene Dekkingsmiddelen (AD) weergegeven. Door deze verschuiving is een verdeling tussen de het jaar 2017 enerzijds en de begroting niet direct te maken. In bijlage 3 is de begroting 2018 en 2019 in "oude" stijl opgenomen. Dit betekent dat in deze begrotingsvariant de toerekening van overhead naar producten heeft plaatsgevonden. Omslagrente Met de vernieuwde BBV zijn ook de uitgangspunten aangepast, waarop de omslagrente gebaseerd dient te worden. Het te hanteren percentage dient gelijk te zijn aan de daadwerkelijk geprognosticeerde rentebaten en -lasten. Vooralsnog worden deze saldi op nihil geschat, waardoor de omslagrente in 2018 is bijgesteld van 4% naar 0%. Vooralsnog is, gezien de over liquide positie van DG&J, geen aanleiding om dit percentage voor 2019 bij te stellen. In onderstaand overzicht is de meerjarenraming per organisatieonderdeel weergegeven. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

45 (bedragen x 1.000) Jaarrekening 2017 Begroting na wijziging 2018 Primaire begroting 2019 Primaire begroting 2020 Primaire begroting 2021 Primaire begroting 2022 Dienst Gezondheid en Jeugd Lasten Baten Geraamd saldo van baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Regionale Ambulance Voorziening Lasten Baten Geraamd saldo van baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Serviceorganisatie Jeugd Lasten Baten Geraamd saldo van baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten Alg. dekk Totaal baten Alg. dekk Geraamd saldo van baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Totaal Lasten Baten Geraamd saldo van baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Hieronder worden de grootste afwijkingen tussen de realisatie 2017 en de begroting 2018 en daarnaast tussen de begroting 2018 en begroting 2019 weergegeven. De realisatie 2017 wijkt ongeveer 0,7 miljoen af, aan zowel de baten als de lasten kant, ten opzichte van de begroting Deze afwijking is een som van de volgende onderdelen: DG&J: Als gevolg van de wijziging van de cao ambtenaren ( 0,3 miljoen). SOJ: Extra bijdrage gemeenten van 3,5 miljoen vanuit het meerjarenperspectief. SOJ: De lokale impuls heeft tot een structurele daling geleid van 2,3 miljoen. DG&J en SOJ: Veilig Thuis Jeugd en Crisisinterventieteam is per 1 januari 2018 structureel onderdeel van de DG&J. De subsidie die SOJ hiervoor structureel beschikbaar stelde aan Stichting Jeugdbescherming West ( 3,3 miljoen), zit nog verwerkt in de cijfers van 2018 van de SOJ. Vanaf 2019 zal DG&J het structurele deel van SOJ direct bij de gemeenten ophalen. Naast deze middelen zal ook het tekort structureel worden opgehaald bij gemeenten. Het betreft hier 1,9 miljoen (hiervan betreft het 1,3 miljoen voor Veilig Thuis Jeugd en 0,5 miljoen voor CIT). Per saldo betekent dit dat de begroting van GR DG&J 2018 ten opzichte van 2017 structureel is opgehoogd met 1,9 miljoen. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

46 RAV: In 2017 is een aanzienlijk bedrag ontvangen ( 0,4 miljoen) ten behoeve van de FLO voorziening. Dit omdat meer medewerkers dan verwacht van deze regeling gebruik hebben gemaakt. Per saldo neemt de begroting 2019 van GR DG&J ten opzichte van de begroting 2018 met ongeveer 4 miljoen af. Dit is het gevolg van: DG&J en SOJ: Vanaf 2019 haalt DG&J, als onderdeel van de inwonerbijdrage, de middelen ten behoeve van Veilig Thuis Jeugd en Crisisinterventieteam bij de gemeenten op. In 2018 loopt dit voor 3,3 miljoen via de begroting van SOJ. DG&J: De lasten en daarmee de inwonerbijdrage zijn opgehoogd als gevolg van indexatie. Het betreft hier ca 0,2 miljoen voor de reguliere begroting van DG&J en daarnaast 0,2 miljoen ten behoeve van de JGZ subsidie. Incidentele baten en lasten en structurele mutaties reserves Het BBV (art. 19 en 28) schrijft voor dat de GR DG&J zowel bij begroting als bij jaarrekening, een overzicht van incidentele baten en lasten presenteert. Het overzicht is, voor zowel het Algemeen Bestuur als voor de Provincie Zuid-Holland, een essentieel onderdeel bij de bepaling van het structureel evenwicht van de exploitatie. Het structurele evenwicht wordt verkregen na eliminatie van de incidentele baten en lasten. Het takenpakket van de GR DG&J heeft een wettelijke basis en omvat derhalve activiteiten die een structureel karakter kennen en ook een structurele financiering. In zowel de begroting 2018 als de meerjarenraming van de GR DG&J zijn derhalve geen incidentele baten en lasten voorzien. Naast incidentele baten en lasten dient ook inzicht te worden gegeven in structurele mutaties in de reserves. Ook hier worden geen mutaties voorzien, gezien de wijze waarop het takenpakket van de GR DG&J is gefinancierd. Balans en EMU-saldo Op grond van de Europese begrotingsregels mag het landelijk EMU-tekort (het gezamenlijk tekort van het Rijk, lokale overheden en sociale fondsen) van de landen die participeren in de Economische Monetaire Unie niet boven de 3% uitkomen. Om tot een goede raming van het EMU-saldo te komen is het van belang dat ook het EMU-saldo van lokale overheden, en daarmee de GR DG&J, in de cijfers worden opgenomen. Met de vernieuwing van het BBV is het nu verplicht gesteld om het EMU saldo te presenteren in de begroting. Voorheen werd volstaan met alleen het jaarlijks opgeven van het geprognosticeerde saldo. Het EMU-saldo komt tot stand op basis van de geprognosticeerde balans voor de periode Op deze balans zijn een aantal correcties aangebracht. Het betreft hier onder andere verwachte mutaties in reserves, voorzieningen en investeringen. In bijlage 5 is het meerjarige verloop van deze posten weergegeven. In onderstaande tabellen zijn de meerjarenbalans en het EMU-saldo van GR DG&J weergegeven. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

47 Meerjarenbalans GR DG&J (bedragen x 1.000) Prognose balansposten Jaarrekening 2017 Begroting 2018 Primaire begroting 2019 Primaire begroting 2020 Primaire begroting 2021 Primaire begroting 2022 Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Voorraden Uitzetting (< 1 jaar) Liquide middelen Overlopende activa Totaal activa Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Netto vlottende schulden Overlopende passiva Totaal passiva EMU-saldo GR DG&J (bedragen x 1.000) Berekening EMU-Saldo 1. Exploitatiesaldo voor toevoeging aan c.q. onttrekking uit de reserves 2. Afschrijvingen ten laste van de exploitatie Jaarrekening 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Primaire begroting 2020 Primaire begroting 2021 Primaire begroting Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie Investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd 5. Baten uit bijdragen van andere overheden, de Europese Unie en overigen, die niet op de exploitatie zijn verantwoord en niet al in mindering zijn gebracht bij post 4 6. Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa: Baten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs), voor zover niet op exploitatie verantwoord 7. Aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijpmaken e.d. (alleen transacties met derden die niet op de exploitatie staan) 8. Baten bouwgrondexploitaties: Baten voor zover transacties niet op exploitatie verantwoord 9. Lasten op balanspost voorzieningen voor zover deze transacties met derden betreffen 10. Lasten i.v.m. transacties met derden, die niet via de onder post 1 genoemde exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves (inclusief) fondsen en dergelijke) worden gebracht en die nog niet vallen onder één van bovenstaande posten 11. Verkoop van effecten: a. Gaat u effecten verkopen? b. Zo ja wat is bij verkoop de verwachte boekwinst op de exploitatie? Berekend EMU-Saldo Taakvelden Met ingang van de begroting 2018 zijn gemeenschappelijke regelingen verplicht om de begroting, naast de inrichting die zij zelf kiest, ook op basis van verplichte taakvelden te presenteren. Door op deze wijze de begroting te presenten, kan de begroting worden Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

48 vergeleken met andere openbare lichamen. In totaal zijn acht hoofdtaakvelden te onderscheiden. Voor de GR DG&J is een beperkt aantal hoofdtaakvelden daadwerkelijk van toepassing. In bijlage 4 is weergegeven welk onderdeel van de begroting aan welk taakveld toegerekend wordt. De taakvelden zijn: 0. Bestuur en Ondersteuning 1. Veiligheid 2. Verkeer, vervoer en waterstaat 3. Economie 4. Onderwijs 5. Sport, cultuur en recreatie 6. Sociaal Domein 7. Volksgezondheid en milieu 8. Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing (bedragen x 1.000) Taakveld Lasten Baten Saldo Saldo Saldo Saldo 0.4 Overhead Treasury Overige baten Mut. reserves Onderwijs Samenkr. En burgerpart Wijkteams Maatwerkdienstverlening Geëscaleerde zorg Geëscaleerde zorg Volksgezondheid Totaal Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

49 (bedragen x 1.000) Taakveld Product Lasten Baten Saldo Saldo Saldo Saldo Dienst Gezondheid & Jeugd 7.1 Infectieziektebestrijding SOA/Sense TBC-bestrijding Marktgerichte taken Medische Milieukunde Technische Hygiëne Zorg Toezicht Kinderopvang Gezondheidsbevordering Crisisorganisatie OGGZ Veilig Thuis Volwassenen Veilig Thuis Jeugd Crisisinterventieteam Leerplicht VSV/RMC Jeugdgezondheidszorg JeugdPreventie Team Kennisfunctie Regionale Ambulance Voorziening 7.1 Ambulancezorg Meldkamer ambulancezorg Serviceorganisatie Jeugd 6.2 Jeugdteams Zorginkoop Zorginkoop LTA PGB BJZ (gecertificeerde instellingen) Gesloten Jeugdhulp Algemene dekkingsmiddelen 0.5 Financiering Overige algemene dekkingsmiddelen Overhead Vpb heffing Onvoorzien Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

50 5 Vaststelling Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

51 Bijlagen Bijlage 1a Inwoner- en leerlingenbijdrage 2019 Gemeenten Inwoners Totaal VGZ (1) Indexatie 2019 (1) BLVS (2) JPT (3) JGZ (4) Digitaal Dossier JGZ (5) Extra Contact moment JGZ (6) Samen voor gezond (7) Veilig Thuis Volwassenen (8) Risico taxaties na kantoor. (9) Alblasserdam Dordrecht H.I. Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Drechtsteden Molenwaard Giessenlanden Gorinchem Hardinxveld-G'dam Leerdam Zederik Alblasserwaard & Vijfheerenlanden Binnenmaas Cromstrijen Korendijk Oud-Beijerland Strijen Hoeksche Waard Totaal Veilig Thuis Jeugd (10) CIT (11) Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

52 Toelichting bij Inwoner en leerling bijdrage tabel 1) VGZ Betreft hier een optelsom van de inwonerbijdrage volksgezondheid, dekkingsplan (inclusief aanvullende structurele bijdrage van 0,41 per inwoner) en de indexatie Verdeling op basis van aantal inwoners per (bron: CBS). De indexatie ten behoeve van Veilig Thuis Volwassenen is onderdeel van Veilig Thuis Volwassenen (8). 2) BLVS verdeeld op basis van aantal leerlingen 5 t/m 17 jaar per gemeente per (bron CBS). 3) JPT Verdeelsleutel Jeugd Preventie Team o.b.v. vaste staffel per inwoneraantal (3 groepen : inwoners; inwoners en meer dan inwoners) 4) JGZ Verdeeld op basis van de vaste gestelde combi-sleutel : 65% doeluitkering en 35% op basis van inwoneraantallen per ) Digitaal dossier JGZ Verdeeld op basis van aantal jeugdigen 0-19 per (bron CBS). 6) Extra contactmomenten JGZ Vaste bijdrage extra contactmoment o.b.v. inwoner aantallen per (bron CBS). 7) Samen voor gezond Betreft 1,59 per inwoner. Hierbij is een correctie voor gemeente Alblasserdam ( 0,36 per inwoner) en gemeente Dordrecht ( 0,33 per inwoner) aangezien zij een eigen programma hebben voor respectievelijk alcoholpreventie en gezond gewicht. 8) Veilig Thuis Volwassenen De totale begroting voor Veilig Thuis volwassenen bedraagt Dit is gelijk aan het bedrag van 2018 plus indexatie van en minus de huisvestinglasten Johan de Wittstraat van De verdeling over de twee centrumgemeenten vindt plaats op basis van inwoneraantallen. Het aandeel voor Nissewaard bedraagt , wat gelijk is aan 18%. Voor centrumgemeente Dordrecht bedraagt het totaal Het beschikbare budget maatschappelijke zorg van de centrumgemeente Dordrecht bedraagt Voorgesteld wordt om, net als het jaar 2017 en 2018, het restant van te verdelen over de Drechtsteden en Albassserwaard-Vijfheerenlanden gemeenten. Voor de verdeling is de verdeelsleutel WMO integratie uitkering jaar 2019 septembercirculaire 2017 gehanteerd. 9) Risicotaxaties buiten kantooruren. Buiten kantooruren worden door DG&J risicotaxaties verricht. Voor de dekking werd hiervoor een separate overeenkomst met gemeenten gesloten. Voorgesteld wordt om deze middelen onderdeel te laten zijn van de inwoner en leerlingbijdrage tabel. De verdeling over de gemeenten vindt plaats op basis van het aantal inwoners per ) Veilig Thuis Jeugd. Voorgesteld wordt om middels de inwonerbijdrage structureel de bijdrage voor Veilig Thuis Jeugd op te halen. De verdeling is gelijk aan de rijksbijdrage 2019 zoals deze in de septembercirculaire ) Crisisinterventieteam. Voorgesteld wordt om middels de inwonerbijdrage structureel de bijdrage voor Veilig Thuis Jeugd op te halen. De verdeling is gelijk aan de rijksbijdrage 2019 zoals deze in de septembercirculaire Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

53 Gemeente Inwoners Jeugdigen Leerlingen Alblasserdam Dordrecht Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Drechtsteden Molenwaard Giessenlanden Gorinchem Hardinxveld-Giessendam Leerdam Zederik Alblasserwaard & Vijfheerenlanden Binnenmaas Cromstrijen Korendijk Oud-Beijerland Strijen Hoeksche Waard Totaal Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

54 Bijlage 1b Tarieventabel 2019 Schaal Loonkosten Overhead Totale kosten kp tarief uur kp+ tarief (pgerel.) Markttarief ,95 53,53 56, ,48 56,06 58, ,07 58,65 61, ,84 60,43 63, ,63 62,21 65, ,32 63,91 67, ,88 67,47 70, ,29 72,87 76, ,23 78,82 82, ,87 84,45 88,67 10A ,77 88,36 92, ,71 92,29 96,91 11A ,78 96,37 101, ,89 100,48 105, ,63 106,22 111, ,94 113,52 119, ,87 121,45 127, ,99 129,57 136, ,31 137,89 144, ,49 147,07 154,42 Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

55 Bijlage 2 Beleidsindicatoren Met ingang van 2018 dienen gemeenschappelijke regelingen de vanuit het BBV voorgeschreven beleidsindicatoren die betrekking hebben op de gemeenschappelijke regeling in haar begroting op te nemen. In onderstaande tabel zijn de beleidsindicatoren van de GR DG&J weergegeven. nr. Taakveld Naam indicator Eenheid Bron Bestuur en ondersteuning Formatie 0. Bestuur en ondersteuning Bezetting Eigen Fte per inwoners gegevens Eigen Fte per inwoners gegevens 0. Bestuur en ondersteuning Apparaatskosten Kosten per inwoner Eigen gegevens 0. Bestuur en ondersteuning Externe inhuur Kosten als % van totale loonsom + totale kosten inhuur externen Eigen gegevens 0. Bestuur en 5 ondersteuning Overhead % van totale lasten Eigen gegevens Onderwijs Absoluut verzuim Aantal per leerlingen Onderwijs Relatief verzuim Aantal per leerlingen Onderwijs Sociaal domein 6. Sociaal domein 6. Sociaal domein Vroegtijdig schoolverlaters zonder startkwalificatie (vsv-ers) Jongeren met jeugdhulp Jongeren met jeugdbescherming Jongeren met jeugdreclassering % deelnemers aan het VO en MBO onderwijs % van alle jongeren tot 18 jaar % van alle jongeren tot 18 jaar % van alle jongeren van 12 tot 23 jaar Indicator B2018 Indicator B2019 0,54 0,68 0,58 0,72 0,07 0,07 9,4% 9,2% 11,7% 8,5% DUO 0 1 DUO DUO 1,7% 1,6% CBS 11,5% 12,2% CBS 1,3% 1,2% CBS 0,39% 0,43% Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

56 Bijlage 3 Begroting GR DG&J 2019 inclusief toerekening overhead naar programma's Om een vergelijking te kunnen maken met voorgaande jaren is hieronder de begroting, inclusief toerekening van overhead naar de diverse programma's, weergegeven. Dienst Gezondheid en Jeugd De toerekening van overhead vindt in beginsel plaats op basis van het aantal fte wat in het primaire proces werkzaam is. Dit leidt ertoe dat Veilig Thuis Volwassenen, Veilig Thuis Jeugd en Crisisinterventieteam een negatief resultaat laten zien. Voor deze producten is gekozen om de overhead zo maximaal mogelijk toe te rekenen. Het totaal van de resterende overhead is vervolgens verdeeld over de resterende producten van DG&J. (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Publieke Gezondheid Veilig Thuis Onderwijs JGZ Bestuur & organisatie Algemene dekkingsmiddelen Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Algemene overhead Totaal DG&J Op 29 maart 2018 heeft het Algemeen Bestuur ingestemd met het wijzigen van de naam van het programma Maatschappelijke Zorg naar Veilig Thuis. Tevens is besloten om het product OGGZ over te hevelen naar Publieke Gezondheid en zijn de producten Veilig Thuis Jeugd en Crisisinterventieteam toegevoegd aan het begrotingsprogramma Veilig Thuis. Het gevolg van deze wijziging is dat niet direct een vergelijking over de jaren 2017, 2018 en 2019 is te maken voor deze twee begrotingsprogramma's. In de vergadering van 29 maart 2018 heeft het Algemeen Bestuur ingestemd met het ophogen van de begroting voor de cao ambtenaren. Deze begrotingswijziging, en de daarmee hogere inwonerbijdrage, is verwerkt in de begroting Programma 1 Publieke Gezondheid (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Infectieziektebestrijding SOA/Sense TBC Marktgerichte taken Medische Milieukunde Toezicht Hygiëne Zorg Toezicht Kinderopvang Gezondheidsbevordering Crisisorganisatie OGGZ Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

57 Programma 2 Veilig Thuis (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Volwassenen Jeugd Crisisinterventieteam OGGZ Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Programma 3 Onderwijs en aansluiting arbeidsmarkt (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Leerplicht RMC/VSV Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Programma 4 Jeugdgezondheidszorg (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Jeugdgezondheidszorg Jeugdpreventieteam Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Programma 5 Bestuur en Organisatie (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Bestuur en organisatie Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Algemene dekkingsmiddelen van DG&J (bedragen x 1.000) Realisatie 2017 Actuele begroting 2018 Primaire begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Algemene dekkingsmiddelen Saldo baten en lasten Mutaties reserves Geraamd resultaat Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

58 Regionale Ambulancevoorziening Ambulancezorg (bedragen x 1.000) Omschrijving Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Ambulancezorg Saldo baten en lasten Mutatie reserves Geraamd resultaat Meldkamer (bedragen x 1.000) Omschrijving Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo RAV Meldkamer Saldo baten en lasten Mutatie reserves Geraamd resultaat Serviceorganisatie Jeugd (bedragen x 1.000) Saldo baten en lasten Realisatie 2017 Begroting 2018 Begroting 2019 Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Mutaties reserves Geraamd resultaat Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

59 Bijlage 4 Verdelingsprincipe producten GR DG&J naar taakvelden In onderstaande tabel is de verdeling van de programma's naar taakvelden weergegeven. Programma/product Dienst Gezondheid en Jeugd Publieke Gezondheid Infectieziektebestrijding 7.1 Volksgezondheid SOA/Sense 7.1 Volksgezondheid TBC-bestrijding 7.1 Volksgezondheid Marktgerichte taken 7.1 Volksgezondheid Medische Milieukunde 7.1 Volksgezondheid Taakveld Technische Hygiëne Zorg 7.1 Volksgezondheid Toezicht Kinderopvang 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie Gezondheidsbevordering 7.1 Volksgezondheid Crisisorganisatie 7.1 Volksgezondheid OGGZ 7.1 Volksgezondheid Veilig Thuis Veilig Thuis Volwassenen 6.81 Geëscaleerde zorg 18+ Veilig Thuis Jeugd 6.82 Geëscaleerde zorg 18- Crisisinterventieteam 6.82 Geëscaleerde zorg 18- Onderwijs en aansluiting arbeidsmarkt Leerplicht 4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken VSV/RMC 4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken Jeugdgezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg 7.1 Volksgezondheid JeugdPreventie Team 6.2 Wijkteams Bestuur en organisatie Kennisfunctie 7.1 Volksgezondheid Regionale Ambulance Voorziening Ambulancezorg 7.1 Volksgezondheid Meldkamer ambulancezorg 7.1 Volksgezondheid Serviceorganisatie Jeugd Jeugdteams 6.2 Wijkteams Zorginkoop 6.72 Maatwerkdienstverlening 18- Zorginkoop LTA 6.72 Maatwerkdienstverlening 18- PGB 6.72 Maatwerkdienstverlening 18- BJZ (gecertificeerde instellingen) 6.82 Geëscaleerde zorg 18- Gesloten Jeugdhulp 6.82 Geëscaleerde zorg 18- Algemene dekkingsmiddelen Financiering 0.5 Treasury Overige algemene dekkingsmiddelen 0.8 Overige baten en lasten Overhead 0.4 Overhead Vpb heffing 0.9 Vennootschapsbelasting Onvoorzien 0.8 Overige baten en lasten Mutaties reserves & resultaat (indien van toepassing per programma) Mutatie reserves 0.10 Mutaties reserves Geraamd resultaat 0.11 Resultaat van de rekening van baten en lasten Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

60 Bijlage 5 Meerjarenverloop van reserves, voorzieningen en investeringen Meerjarenoverzicht reserves GR DG&J (bedragen x 1.000) Reserve Reserves Stand Toev. Ontt. Toev. Ontt. Toev. Ontt. Toev. Ontt. Toev. Ontt. Prognose stand Algemene reserve Dekkingsplan Eg. Reserve gem. Dordt Reserve ICT RAK Ambulancedienst RAK CPA Totaal Meerjarenoverzicht voorzieningen GR DG&J (bedragen x 1.000) Voorzieningen Stand Prognose stand Toev. Ontt. Toev. Ontt. Toev. Ontt. Toev. Ontt. Toev. Ontt Frictiekosten bovenfor. Mw tot Frictiekosten bovenfor. Mw dekkingsplan Voorziening onderhoud posten in eigendom Voorziening Persoonlijk Levensfase Budget Totaal Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

61 Meerjarenoverzicht investeringen GR DG&J (bedragen x 1.000) Stand Toev. Afschr. Toev. Afschr. Toev. Afschr. Toev. Afschr. Toev. Afschr. Prognose stand Materiele vaste activa gronden en terreinen (algemene dienst) bedrijfsgebouwen vervoermiddelen machines, apparaten en installaties overige materiële vaste activa Financiële activa Aflossing stichting Breedband Totaal Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

62 Bijlage 6 Meerjarenperspectief Veilig Thuis Door het Algemeen Bestuur van de GR Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ en de raden is gevraagd naar een meerjarenperspectief op de Veilig Thuis organisatie inclusief het crisisinterventieteam. Graag willen wij u dit perspectief bieden waarbij wij hieronder achtereenvolgens in gaan op: 1) het doel en het daaruit voorkomende takenpakket van Veilig Thuis; 2) de verwachte ontwikkelingen in de 'vraag' en de hiervoor benodigde capaciteit; 3) het financiële perspectief. 1. Het doel en het daaruit voorkomende takenpakket van Veilig Thuis Sinds 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor Veilig Thuis. Veilig Thuis Zuid- Holland Zuid is één van de 26 Veilig Thuis regio s in Nederland. Het is een samenvoeging van het Steunpunt Huiselijk Geweld en het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Veilig Thuis ZHZ wil meer samenhang creëren in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het uitgangspunt is een systeemgerichte aanpak van jaar en één meldpunt voor burgers en professionals voor (vermoedens van) huiselijk geweld en kindermishandeling. De uitvoering van Veilig Thuis is in onze regio eerst ondergebracht in een projectorganisatie onder verantwoordelijkheid van Jeugdbescherming West (JBW) en de GR DG&J. In december 2016 is besloten Veilig Thuis publiekelijk te positioneren onder de GR DG&J. In juli 2017 is de keuze gemaakt om Veilig Thuis als aparte afdeling onder te brengen bij het organisatieonderdeel Dienst Gezondheid & Jeugd van de GR DG&J en in de begroting hiervoor een apart programma te creëren. Opdracht Veilig Thuis ZHZ Veilig Thuis ZHZ heeft de (wettelijke) taak om 24/7 kennis te nemen van alle (ernstige) bedreigingen van huiselijk geweld en kindermishandeling van wie dan ook. Veilig Thuis ZHZ adviseert vervolgens de persoon die signaleert of neemt een melding in ontvangst om op basis van een uit te voeren triage een besluit te nemen over het vervolg. Als het signaal daartoe aanleiding geeft, gaat Veilig Thuis ZHZ over tot het doen van nader onderzoek. Veilig Thuis ZHZ is gericht op actieve interventies in situaties waar de veiligheid in het geding is van kinderen en volwassenen in afhankelijkheidsrelaties. Veilig Thuis ZHZ zet in op borging van de veiligheid en stabilisatie van de situatie. Zij doet dit in samenwerking met politie en de hulpverlening. Daarnaast is Veilig Thuis ZHZ een 'expertisecentrum' waar kinderen, volwassenen, betrokkene(n) en professionals deskundige steun en advies krijgen bij hun vragen op het gebied van (vermoedens) van huiselijk geweld, ouderenmishandeling en kindermishandeling Veilig Thuis ZHZ heeft professionals in dienst die expert zijn in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Zij zijn ertoe opgeleid om onveiligheid te beëindigen en veiligheid te creëren. Wij werken op de korte termijn aan de directe veiligheid. Meteen daarna werkt Veilig Thuis ZHZ samen met partners aan stabiele veiligheid voor de langere termijn. Belangrijkste streven is dat het gezinssysteem uiteindelijk zelf deze stabiliteit bereikt en vasthoudt, eventueel met hulp van het eigen netwerk. Veilig Thuis ZHZ werkt daarom altijd systeemgericht. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

63 Als individuele belangen met elkaar conflicteren, gaat in eerste instantie het belang van kinderen en vervolgens ook het belang van andere slachtoffers vóór. Kinderen zijn bijzonder kwetsbaar en kinderen vragen ook onze specifieke aandacht omdat zij, mede vanwege het voorkómen van intergenerationele overdracht, gebaat zijn bij aangedragen pedagogische alternatieven. Indien signalen daartoe aanleiding geven, zullen we, ook als de regie formeel bij een partner ligt, met elkaar de benodigde doorzettingsmacht organiseren. Procescoördinatie Veilig Thuis ZHZ De procescoördinatie van Veilig Thuis is gericht op herstel van de veiligheid van het kind en/of de volwassene in relatie tot kindermishandeling, ouderenmishandeling en huiselijk geweld. Veilig Thuis beoordeelt de veiligheidsrisico's (risicotaxatie) bij (vermoedens van) huiselijk geweld en kindermishandeling en organiseert een passende interventie. Veilig Thuis stelt een veiligheidsplan/voorwaarden op en zorgt ervoor dat het herstelplan wordt uitgevoerd. Zij doet dit in samenwerking met de lokale partners in de jeugdteams, sociale teams en indien nodig met tweedelijns voorzieningen zoals GGZ, verslavingszorg, etc. Veilig Thuis is daarnaast verantwoordelijk voor de monitoring van de casuïstiek: zij volgt het hulpverleningstraject en de uitkomsten van de vooraf gestelde doelen. ZSM (Zo Snel, (Slim, Selectief, Simpel, Samen en Samenlevingsgericht) Mogelijk) plus 7x14 uur Sinds 2013 wordt in alle regio s in Nederland voor de instroom van veel voorkomende criminaliteit gewerkt met de ZSM-werkwijze. De ZSM-werkwijze is gericht op het meer betekenisvol en waar mogelijk sneller afdoen van eenvoudige strafzaken. In deze werkwijze werken politie/justitie en de hulpverlening/zorg samen. De regio's Zuid- Holland Zuid en Rotterdam-Rijnmond kennen een gezamenlijke ZSM aanpak. Veilig Thuis ZHZ neemt vanaf 2016 deel aan de ZSM aanpak ZSM binnen kantooruren (5x8). De meeste afdoeningen voor ZHZ vinden echter plaats tijdens het weekend of in de avonduren waarbij de benodigde inhoudelijke informatie niet wordt meegenomen. Om ook een inhoudelijke bijdrage te kunnen leveren bij de afdoeningen buiten kantooruren is het van belang dat Veilig Thuis ZHZ deze specifieke dienstverlening ten behoeve van de ZSM kan uitbreiden naar buiten kantooruren (7x14). Procescoördinatie Wet tijdelijk huisverbod De coördinatie van de Wet Tijdelijk Huisverbod ligt bij de procescoördinator van Veilig Thuis ZHZ. Deze coördinatie gebeurt binnen en buiten kantoortijden (in dat geval doorondersteuning van de bereikbaarheidsdienst van Vivenz). Veilig Thuis houdt zich bezig met de coördinatie tussen strafketen en zorgketen, biedt de risicotaxatie aan slachtoffer en pleger, binnen en buiten kantoortijden, vanaf de melding van de hulpofficier van justitie, rapporteert en adviseert de burgemeester en fungeert als eerste aanpreekpunt voor politie en zorginstanties (zoals AMW en DOK). Veilig Thuis coördineert de uitvoering van de Geplande Screening huisverbod bij kindermishandeling. Dit is een maatregel die kan worden ingezet bij kindermishandeling. Anders dan bij een regulier huisverbod is er bij een Geplande Screening (nog) geen sprake van een incident. Er loopt dus ook nog geen justitieel traject als gevolg van een strafrechtelijke aangifte. Bij een Geplande Screening gaat het er om dat er sprake is van (een vermoeden van) een onmiddellijke dreiging. Met andere woorden: als er niet wordt ingegrepen dan volgt er een escalatie c.q. geweldsuitbarsting. In geval van een Geplande Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

64 Screening wordt onderzocht of een tijdelijk huisverbod opgelegd kan worden. De Geplande Screening vormt dan ook een uitwerking van de door de wetgever mede beoogde (meer) preventieve inzet van het huisverbod bij huiselijk geweld en kindermishandeling. Scholing en training ouderenmishandeling In samenwerking met Yulius geeft Veilig Thuis uitvoering aan het plan van aanpak ouderenmishandeling, gebaseerd op landelijk actieplan "Ouderen in veilige handen". Veilig Thuis legt professionals en vrijwilligers en inwoners het belang van bestrijding van ouderenmishandeling uit, wat het is en wat men ter voorkoming er van kan doen. Veilig Thuis en Yulius werken ook in 2018 samen aan het geven van voorlichtingen en trainingen. Yulius geeft de trainingen en Veilig Thuis de presentaties. Voor 2019 en volgende jaren is door gemeenten aangegeven dat Veilig Thuis als hoofdaannemer verantwoordelijk is voor de uitvoering en is de samenwerking met Yulius op dit punt niet vanzelfsprekend. In het kader van de borging van het actieplan Ouderen in Veilige Handen ZHZ, zetten wij ons graag in om de verbinding en borging tussen Zorg en Veiligheid in de Drechtsteden en de Alblasserwaard Vijheerenland te optimaliseren. Aansluiten met het actieplan "Ouderen in Veilige handen" bij het programma kwetsbare ouderen van Drechtzorg biedt daartoe goede mogelijkheden. Voorlichting Veilig Thuis ZHZ geeft op verzoek voorlichting over de werkwijze van Veilig Thuis en het volgen van de meldcode door professionals aan de hand van casuïstiek. Partnerschap Zowel voor de toevoer van signalen als voor de reactie op deze signalen, zijn de samenwerkingsverbanden/ partnerschappen die Veilig Thuis heeft, de positie van Veilig Thuis binnen netwerken en algemene bekendheid van de taak van Veilig Thuis ZHZ, cruciaal. In onze inhoudelijke samenwerkingsrelatie met onze partnerorganisaties en de getroffen gezinssystemen, zijn we verbindend en transparant. Dat impliceert ook transparantie over de keuze voor het inzetten van interventies die passen bij de mate en ernst van onveiligheid in een gezinssysteem. In 2018 investeert Veilig Thuis in de samenwerking met de jeugdteams, sociale wijkteams door meer in te zetten op ondersteuningstrajecten met als doel versnellen van de inhoudelijke transformatie van Veilig Thuis. Beoogd resultaat van deze inzet: toenemende interventie scenario's bij situaties van drang en dwang bij jeugd- en sociale teams, als het gaat om het bespreekbaar maken van onveiligheid en het stellen van veiligheidsvoorwaarden. In 2018 wordt in samenwerking met één lokaal team, jeugdbescherming West, de raad voor de kinderbescherming en de Serviceorganisatie Jeugd, gestart met een pilot waarin het lokale team( 0 100) samenwerkt met de beschermingsketen (Veilig Thuis, JB-West en Raad voor de Kinderbescherming). Doel van de pilot is om te komen tot een gezamenlijk werkproces waarbij een duidelijke visie wordt ontwikkeld en rolzuiverheid van alle partijen ontstaat. En niet onbelangrijk eerder en met zo min mogelijk administratie, op vrijwillige basis, door alle partijen inzet geleverd kan worden. De verwachting is dat de pilot een wezenlijke bijdrage levert aan continuïteit in de hulpverlening (ook als het om onveilige situaties gaat). De medewerker van het lokale team blijft betrokken bij het gezin, de medewerker Veilig Thuis brengt haar expertise in, Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

65 ondersteunt bij het stellen van randvoorwaarden en monitort. De medewerker JB West wordt betrokken als een ondertoezichtstelling voorliggend lijkt. Bij geslaagde uitkomsten van deze pilot wordt voorgesteld de werkwijze in 2019 e.v. jaren uit te breiden naar meerdere lokale teams. Landelijk Netwerk Veilig Thuis ZHZ vormt samen met alle andere veilig thuis organisaties het Landelijk Netwerk. Het Landelijk Netwerk ondersteunt de Veilig Thuis-organisaties in hun opdracht door: a. de kwaliteit en uniformiteit te bevorderen van de prestaties van de collectieve VTorganisaties in hun dagelijkse taakuitoefening; b. efficiency voor de individuele VT-organisaties te bereiken door gezamenlijk routes en aanpakken te ontwikkelen die de VT-organisaties kunnen inzetten; c. specifieke expertise uit te bouwen en te delen, onderling en met relevante partners, voor de verschillende vormen van onveiligheid in afhankelijkheidsrelaties; d. een strategisch belangrijke en solide gesprekspartner te zijn voor landelijke ketenpartners en politiek over alle thema s die Veilig Thuis rechtstreeks dan wel indirect raken. 2. Verwachte ontwikkelingen in de 'vraag' en de hiervoor benodigde capaciteit. Wijziging Meldcode per 1 januari 2019 Per 1 januari 2019 is een afwegingskader voor melden een onderdeel van de verplichte meldcode. De meldcode is bedoeld als houvast voor professionals. Het afwegingskader dat professionals opstellen, is te beschouwen als een professionele norm voor het doen van een melding. De verandering van de meldcode betekent voor Veilig Thuis ZHZ dat professionals óók bij acute en structurele onveiligheid, waarbij zij zelf hulp bieden/organiseren, een melding bij Veilig Thuis moeten doen. Het melden is erop gericht dat ernstige signalen bij Veilig Thuis ZHZ op de radar komen, zodat Veilig Thuis ZHZ deze nu èn in de toekomst kan combineren met andere signalen. Huiselijk geweld en kindermishandeling betreft helaas problematiek die vaak jaren duurt. Het risico op herhaald slachtofferschap is groot. Daarom is het van belang dat Veilig Thuis signalen van verschillende melders kan combineren, ook over een langere periode van tijd. Naast het uitvoeren van bestaande taken zoals het onderzoeken van meldingen en het direct herstellen van veiligheid waar nodig, zal Veilig Thuis extra taken in het kader van de radarfunctie uitvoeren. De radarfunctie bij Veilig Thuis krijgt invulling door: a. maatregelen die erop gericht zijn dat signalen bij Veilig Thuis op de radar komen b. monitoring van casuïstiek. Consequenties invoeren radarfunctie Veilig Thuis Alle beroepsgroepen die werken met een meldcode dienen voor 1 januari 2019, in afstemming met Veilig Thuis een eigen afwegingskader (AWK)op te stellen. De medewerkers Veilig Thuis moeten over deze AWK s kunnen beschikken; Per 2020 is de invoering van de nieuwe meldcode in alle beroepsgroepen geïmplementeerd en als gevolg daarvan verwachten wij een toename van het aantal meldingen; Triage wordt verrijkt met info opgehaald bij andere VT-organisaties (Radar functie): sneller beoordelen van de veiligheidssituatie en beslissen over vervolg; Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

66 Meer afstemming nodig over beoordeling (AWK-Triage) en samenwerking met professionals én betrokkene; Meer contacttijd en doorlooptijd voor Monitoring; Meer verzoeken tot het geven van voorlichting over het volgen van de meldcode op basis van het eigen afwegingskader. Scenario s ontwikkeling aantal adviesvragen en meldingen De verwachting is dat door de wijziging van de meldcode en de invoering van de radarfunctie een verhoging van het aantal meldingen en adviesvragen gaat ontstaan. Er zijn op dit moment geen harde gegevens beschikbaar waardoor de verwachte groei slechts op aannames bepaald kan worden. Het is onze ervaring dat na implementatie van een vernieuwde werkwijze, de toename in beginsel nog beperkt is. Voor 2019 is het onze inschatting dat wij de toename van meldingen en adviesvragen nog binnen de huidige formatie kunnen realiseren. Voor 2020 e.v. jaren is onze verwachting dat met name de monitoringfunctie van Veilig Thuis meer capaciteit zal vragen. Doorontwikkeling regionaal MDA++ Veilig Thuis ZHZ neemt actief deel aan het huidige casusoverleg complexe zaken. Dit overleg is een samenwerking tussen veiligheidshuis, politie, OM, reclassering en betrokken hulpverleningsinstanties. In 2015 hebben alle Nederlandse gemeenten ingestemd met het voorstel van het VNG programma ' Doorontwikkeling Veilig Thuis' waarin bijzondere aandacht voor het verbeteren van de aanpak van ernstig, acuut en langdurig huiselijk, seksueel geweld en kindermishandeling. Het huidige casusoverleg complexe zaken zal de komende jaren transformeren in de gewenste multidisciplinaire aanpak++. Deze specialistische multidisciplinaire aanpak kent twee onderdelen: acuut, ernstig geweld en structurele onveiligheid. Bij de eerste groep gaat het bijvoorbeeld om kinderen die seksueel zijn misbruikt of ernstig mishandeld zijn en om slachtoffers van verkrachting en/of huiselijk geweld met ernstig lichamelijk letsel. Bij structureel ernstige onveiligheid betreft het gezinnen waar kinderen in voortdurende onveiligheid opgroeien, huishoudens waar voortdurend ernstige en complexe vormen van geweld aan de orde zijn. Ook bij ernstige en escalerende stalking; ernstig eer gerelateerd geweld met de dreiging van escalatie en bij ernstige vormen van ouderenmishandeling is de inzet van een MDA++ team geïndiceerd. Aanpak Voor de aanpak van acute ernstig en langdurig geweld is meer nodig dan de gebruikelijke vormen van multidisciplinaire aanpak (MDA). MDA++ is een intersectorale, multidisciplinaire, sys-teemgerichte, gecoördineerde en integrale aanpak vanuit één team. Dat betekent: Intersectoraal: samenwerking tussen verschillende sectoren. De veiligheidsketen (o.a. politie, Openbaar Ministerie en de Raad voor de Kinderbescherming), de hulpverleningsketen (o.a. Veilig Thuis, sociaal wijkteam, Jeugdhulp en GGZ) en het medische zorgcircuit (o.a. huisarts en ziekenhuis). Multidisciplinair: samenwerking tussen professionals met verschillende beroepen als de huisarts, psychotherapeut, politie, officier van justitie, jeugdpsychiater, gedragsdeskundige en maatschappelijk werker. Systeemgericht: het aanbod is gezinsgericht. Het gezinssysteem als geheel wordt als cliënt gezien, zowel hulp aan de kinderen en volwassenen als aan slachtoffers, Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

67 plegers en andere betrokkenen. Het doel is om het gezin te helpen om de balans en de regie te hervinden. Gecoördineerd: er is een casemanager of zorgcoördinator die de vaste contactpersoon is voor het cliëntsysteem en die ervoor zorgt dat de interventies in samenhang met elkaar worden aangeboden. Integraal: de aanpak richt zich op alle voorkomende vormen van geweld in het gezin; zowel op kindermishandeling als op huiselijk en seksueel geweld. De hulp wordt onderling afgestemd en gezamenlijk aangeboden. Welke rol heeft Veilig Thuis in de infrastructuur? Veilig Thuis is de spil in de toeleiding naar de MDA++. De meeste meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling komen bij Veilig Thuis terecht. Als uit de triage blijkt dat er sprake is van een acuut gevaarlijke of een structureel onveilige situatie, zal Veilig Thuis de casus inbrengen in het overleg MDA++. Daar bekijkt het MDA-team welke interventies er vanuit hulpverlening en welke vanuit Justitie nodig zijn. Veilig Thuis speelt ook een rol in de monitoring na afloop van het hulpverleningstraject en kan opnieuw het MDA++ inschakelen als het slachtoffer of gezin vastloopt. Impact Deze aanpak vraagt van alle partners meer inzet op nieuwe thema's zoals bijvoorbeeld stalking. Veilig Thuis ZHZ is samen met het Veiligheidshuis en de justitiepartners betrokken bij de ontwikkeling van deze multidisciplinaire aanpak. Ook hier geldt echter dat er geen gegevens beschikbaar zijn met betrekking tot mogelijke effecten op het takenpakket van Veilig Thuis ZHZ. Het is onze verwachting na 2019 hier concreter over te kunnen zijn. Ontwikkeling basistaken Veilig Thuis ZHZ Zowel de ontwikkeling in het aantal binnenkomende vragen, als de wijze waarop de vragen worden opgevolgd, bepaald in grote mate de bezetting in de uitvoering. Wij hebben eerder aangegeven dat, ten aanzien van de aantal binnenkomende vragen, we een stijgende tendens zien. De geprognosticeerde groei van het jaar 2018 in het aantal meldingen (met een bandbreedte van 3400 naar 3600 meldingen) is een extrapolatie van de groei in Deze verwachte regionale groei in Zuid-Holland Zuid wordt tevens onderbouwd door: - De invoering van de radarfunctie bij Vellig Thuis. - De nog steeds toenemende bekendheid van Veilig Thuis door de structurele landelijke publiciteitscampagnes en de extra aandacht over de thema's kinder- en ouderenmishandeling bij professionals vanwege de gewijzigde Meldcode. - De toenemende behoefte aan ondersteuning door Veilig Thuis ZHZ onder medewerkers van de jeugdteams en sociale wijkteams. Oorzaken hiervan zijn onder andere het gemis van handelingsscenario's bij drang en dwang op het gebied van complexe situaties waar sprake is van onveiligheid en onvoldoende capaciteit. De mate waarin inzet van Veilig Thuis ZHZ wordt gevraagd is voor een belangrijk deel afhankelijk van de mate waarin de jeugdteams en sociale teams eigenstandig meldingen kunnen oppakken. - De bereikbaarheid van Veilig Thuis via het nummer is in de regio ZHZ gemiddeld in vergelijking met het land. Een vergelijkbaar gebied op basis van het aantal inwoners Midden Brabant heeft 2x zoveel bellers per inwoners. De groep zelfmelders blijft vooralsnog achter maar deze groep zal naar verwachting ook stijgen. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

68 - De meldingen over ouderenmishandeling zijn licht stijgend. Op basis van landelijk onderzoek zal het aantal meldingen voor ouderenmishandeling de komende jaren blijven stijgen. - De verwachting is dat door goed gebruik van de meldcode onder beroepsgroepen als gezondheidszorg, verloskundigen, thuiszorgorganisaties, consultatiebureaus er een toename ontstaat op meldingen van geestelijke/emotionele mishandeling. Ten aanzien van de van de verhouding ' inzet vervolg traject' (overdrachten aan lokale veld, incl. ondersteuningstrajecten door Veilig Thuis) en 'onderzoek' (Veilig Thuis) hebben we voor 2021 de ambitie te komen tot een verhouding 90%-10%. Onze ambitie te komen tot een verhouding van 80% 20% is in 2017 bereikt. Investeren in de samenwerking met het lokale veld is dan ook de komende jaren nog steeds onze eerste prioriteit. De absolute instroom kan nauwelijks worden beperkt, maar de verhouding onderzoek/ zonder onderzoek kan worden beïnvloed door de kwaliteit van overdracht en de deskundigheid van de sociale teams/jeugdteams te verhogen. Daar wordt de komende jaren volop op ingezet. De benodigde formatie van Veilig Thuis ZHZ is afhankelijk van instroom en uitstroom mogelijkheden. Onze bedrijfsvoering richt zich dan ook op een flexibele inzet onder meer door het hanteren van een flexibele schil waardoor op piek momenten, onverwachte stijging van de instroom en stagnatie in de uitstroom Veilig Thuis ZHZ wel de gewenste kwaliteit kan worden geleverd. Prognose 2021 Prognose 2020 Prognose 2019 begroting 2018 exploitatie 2017 Volume* inzet vervolg traject*2 90% 88% 85% 80% 80% Onderzoek 10% 12% 15% 20% 20% Formatie instroom fte instroom fte instroom fte instroom fte instroom fte Melding/triage ,8 9,8 9,8 Inzet vervolg traject , , Onderzoek* , , , , ,2 Totaal fte inzet 37,7 37, *1) Volume: Groei is gebaseerd op toename meldingen emotionele verwaarlozing kinderen en ouderenmishandeling, voortkomend uit vernieuwde meldcode en afwegingskaders diverse beroepsgroepen *2) De realisatie van een verhouding 90%-10% is afhankelijk van de mate waarin lokale teams in staat zijn bij VT ZHZ gemelde zaken zelfstandig te kunnen begeleiden en/of hulpverlening direct inzetbaar is *3) Onderzoek: De aantallen onderzoek nemen af echter de zwaarte en complexiteit van de te onderzoeken situaties worden naar verwachting zwaarder Meerjarenperspectief Crisisinterventieteam (CIT) Per 1 januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de gehele jeugdhulp en WMO en daarmee hebben ze ook de verantwoordelijkheid, de organisatie en de regie op de uitvoering van de crisisdienst en de crisiszorg voor de jeugdhulp en WMO. Binnen Zuid-Holland Zuid (ZHZ) bieden tot op dit moment verschillende organisaties crisishulp aan verschillende doelgroepen. De regio heeft de ambitie om te komen tot één integrale crisisdienst van jarigen. De betrokken organisaties hebben hierover hun commitment uitgesproken. Gezamenlijk zien zij kansen om het crisisproces meer integraal te organiseren: één crisisdienst voor Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

69 burgers en professionals waar 24/7 bezetting aanwezig is en die snel en efficiënt kan inspringen waar nodig. Hiervoor is het noodzakelijk dat de huidige crisisdiensten worden ontschot en dat er intersectoraal samengewerkt gaat worden door specialisten op het gebied van jeugd en volwassenen. De betrokken partijen streven naar een gezamenlijk, financieel houdbare, crisisdienst voor de gehele regio Zuid Holland Zuid en voor de doelgroep jaar met één toegang, één telefoonnummer, met een eenduidig en integraal triage-instrument en behoud van kwaliteit die de afzonderlijke diensten nu leveren. Met het inrichten van één punt waar een crisis kan worden gemeld, is het werk dus zeker nog niet gedaan. Om te komen tot een integrale en effectieve samenwerking die leidt tot minder crisismeldingen, is meer nodig. Dit vraagt een nieuwe ordening van taken, verantwoordelijkheden en werkwijze van alle bij dit plan betrokken organisaties, én van alle overige betrokken organisaties daar omheen. Ontwikkelprogramma Integrale Crisisdienst Het zorgen dat zich minder crisissituaties voordoen c.q. zorgen dat deze in de kiem worden gesmoord, zal alleen kunnen slagen vanuit een gezamenlijke aanpak en verantwoordelijkheid. Om te komen tot een effectieve samenwerking tussen jeugdteams, sociale wijkteams, de GGZ, de Gecertificeerde instellingen, Veilig Thuis en de zorgaanbieders, wordt langs de volgende lijnen de komende 2 á 3 jaar verder gewerkt. 1. Vanuit de bestaande werkwijze in de sociale wijkteams, wordt de komende twee jaar toegewerkt naar een integrale werkwijze voor heel Zuid-Holland Zuid waarbij crises overdag grotendeels worden opgevangen binnen de reguliere werkzaamheden van de teams (of in de separate jeugdteams en sociale wijkteams). Doel: Laagdrempelige efficiënte crisishulp voor alle inwoners van Zuid-Holland Zuid. Voorkomen van groei van het aantal crisismeldingen. Door kennisverbreding meer pro-actief voorkomen van crises. 2. De crisisdienst van Yulius en de Integrale Crisisdienst gaan toewerken naar een geïntegreerde aanpak voor die crisiszaken, waarbij dit voor de cliënt en/of diens omgeving een meerwaarde heeft. Doel: Effectieve inzet van de crisisinterventie. Voorkomen van hermeldingen in de keten. Door kennisverbreding meer pro-actief voorkomen van crises. 3. Vanuit de bestaande werkwijze wordt de komende twee jaar toegewerkt naar een nauwe aansluiting tussen de Integrale Crisisdienst en het zorgaanbod in de regio. Vanuit deze aansluiting zal het benodigd zorgaanbod beter kunnen worden geformuleerd en zullen overgangen van crisisinterventie naar crisiszorg soepeler verlopen of zelfs verdwijnen. Doel: Doorlopende lijn van crisisinterventie naar crisiszorg Uiterlijk volgende werkdag start passende zorg bij crisis Voorkomen groei Integrale Crisisteam door stagnatie bij afschaling Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

70 3. Financieel perspectief 2018 De totale begroting 2018 van Veilig Thuis, inclusief CIT, bedraagt ca. 6,4 mln. en bestaat uit 3 onderdelen; - het volwassendeel (ca. 1,2 mln.) - het jeugddeel (ca 4,2 mln.) - het CIT (ca. 1 mln.) Het volwassendeel was reeds onderdeel van de begroting van de DG&J (het product Huiselijk geweld). Veilig Thuis- volwassen fte Kosten Personele kosten Indirecte kosten Totaal De financiële omvang van het jeugddeel is gebaseerd op de in 2017 door de SOJ verleende subsidie van ca. 4,2 miljoen aan het in de begroting van Veilig Thuis opgenomen deel van de kosten van Jeugd Bescherming West. Hierbij is een bedrag van in mindering gebracht op de subsidie vanwege het niet honoreren van de uitbreiding van de ZSM aanpak. Veilig Thuis- jeugd fte Kosten Personele kosten Indirecte kosten Totaal De ca. 1 miljoen die benodigd is voor het Crisis Interventie Team (CIT) is gebaseerd op de subsidie 2017, zoals gehonoreerd door de SOJ voor het CIT. Deze omvat de kosten zoals gepresenteerd in onderstaande tabel. De SOJ had in 2017 een budget van 0,46 mln. gereserveerd voor dit onderdeel van de subsidie aan Veilig Thuis en heeft hiervoor in ,56 mln. aanvullend opgehaald. Crisisinterventieteam fte Kosten Personele kosten Indirecte kosten Totaal Onder de indirecte kosten vallen vanaf 2018 onder meer kosten als: - de huisvesting van Veilig Thuis; - de ondersteuning van het Servicecentrum Drechtsteden op ICT en personeel - kosten vanuit de bedrijfsvoering van de DG&J; - diverse operationele kosten (o.a. software systemen en specifieke dienstverlening door derden). Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

71 Financieel perspectief 2019 In 2018 zullen we de feitelijke financiële impact van de overdracht van onderneming op de begroting van de DG&J terugzien. De formatieve omvang van de organisatie is afgestemd op zowel de opgedane ervaringsgegevens, als ook de verwachtingen ten aanzien van de ontwikkeling van de vraag. Zoals hiervoor is aangegeven wordt er binnen de formatieve ruimte gewerkt met medewerkers met een vast, tijdelijk dienstverband of inhuurkrachten. Hiermee wordt enige flexibiliteit gerealiseerd om op fluctuaties in de 'vraag' in te kunnen spelen. Ten aanzien van het primaire proces ligt het niet in de verwachting dat hier besparingen kunnen worden gerealiseerd. Er zal eerder sprake zijn van een noodzakelijke intensivering van de inzet. Waar enige ruimte in kan ontstaan, is de omvang van de voor VT geraamde indirecte kosten. Zoals hiervoor is weergegeven zit er in elk van de 3 onderdelen van VT een raming van de indirecte kosten. In het onderdeel Veilig Thuis- volwassenen (was reeds onderdeel van de begroting van de DG&J) is hiervoor een bedrag/fte berekend van circa In dit bedrag zijn niet de volledige overheadkosten/fte opgenomen, aangezien deze deels werden opgevangen uit de inwonerbijdrage. In de onderdelen Veilig Thuis-jeugd en Crisisinterventieteam is een bedrag opgenomen aan indirecte kosten van ca. 1,4 mln. Dit bedrag werd door JBW toegerekend aan dit onderdeel voor zowel de bedrijfsspecifieke applicaties (het systeem Clavis), gebruik van materiaal, opleidingen, huisvesting, inzet lease-auto's etc.). De overdracht van onderneming heeft tot een aanpassing van de indirecte kosten van de DG&J geleid. Dit betreft; - inzet van het Servicecentrum Drechtsteden welke gebaseerd is op het aantal fte's wat in dienst is bij de DG&J en aanvullende ondersteuning op het gebied van personele, financiële en juridische advisering. Dit betreft zowel een structurele component als een incidentele intensivering die gerelateerd is aan de afhechting van de overdracht van onderneming (inwerkacties/afhechten traject): - structurele aanpassing van budgetten voor huisvesting, communicatie, opleidingen, vervoer, post, verbruiksmaterialen ed.: - intensivering van de inzet vanuit bedrijfsvoering op het gebied van communicatie, financiën, kwaliteit, facilitair en ICT. Ook hier gaat het om zowel een structurele component als een incidentele intensivering die gerelateerd is aan de afhechting van de overdracht van onderneming (inwerkacties/afhechten traject): - structureel budget voorbeheer en onderhoud van bedrijfsspecifieke applicaties (systeem Clavis) en koppelingen. Voor 2018 wordt verwacht dat de beschikbare 1,4 mln. volledig ingezet moet worden. Uitgaande van een stabilisering en inbedding van de Veilig Thuis in 2019, verwachten we dat de indirecte kosten teruggebracht kunnen worden naar een omvang van In 2020 en verder verwachten we een verder reductie te realiseren naar (in totaal) structureel. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

72 Bijlage 7 Meerjarenperspectief OGGZ Het Meldpunt Zorg en Overlast en het basispakket OGGZ worden uitgevoerd door de GGD Zuid Holland Zuid (als onderdeel van DG&J). Van 1 januari 2015 tot en met 31 december 2016 maakte het Meldpunt Zorg en Overlast en de specifieke dienstverlening OGGZ onderdeel uit van de organisatieontwikkeling Veilig Thuis Zuid-Holland Zuid. Op inhoudelijke gronden (intensieve samenwerking tussen de twee meldpunten en overlap in de casuïstiek van de OGGZ en Veilig Thuis) was deze 'onder een dak' gedachte een logische ontwikkellijn en is in die periode een goede professionele samenwerking gerealiseerd tussen beide vakgebieden. Eind 2016 werd door het Algemeen Bestuur van DG&J besloten om, vanuit het belang van een volledige focus op de organisatieontwikkeling van Veilig Thuis, de 'onder een dak' gedachte los te laten en het Meldpunt Zorg en Overlast en de OGGZ organisatorisch los te koppelen van Veilig Thuis (de zogenaamde 'smalle variant', zie het besluit van het AB december 2016 inclusief het advies van C. Mobach). In de loop van 2017 werd deze ontvlechting in gang gezet en eind 2017 volledig geeffectueerd, waarbij de OGGZ als organisatieonderdeel los kwam te staan van Veilig Thuis (waarbij overigens de structurele samenwerking op casuïstiek werd geborgd). Op dit moment maakt de uitvoering van het Meldpunt Zorg en Overlast en de OGGZ onderdeel uit van het programma Publieke Gezondheid van de begroting van DG&J. Per 1 januari 2018 is Veilig Thuis ZHZ als apart organisatieonderdeel ondergebracht bij DG&J en is tevens een apart begrotingsprogramma Veilig Thuis gerealiseerd binnen de totale begroting van DG&J. De financiering van het Meldpunt Zorg en Overlast en de dienstverlening OGGZ kent een veelheid aan verschillende financieringsstromen: een inwonerbijdrage voor het Meldpunt Zorg en Overlast, een subsidie van de centrumgemeenten Dordrecht (voor de sub-regio's Drechtsteden en Alblasserwaard/Vijfheerenlanden) en Nissewaard (voor de sub-regio Hoeksche Waard, een dienstverleningsovereenkomst met de gemeenten in de Hoeksche Waard en individuele subsidie afspraken met de gemeenten in Drechtsteden en Alblasserwaard/Vijfheerenlanden. Deze ingewikkelde financieringssystematiek heeft een negatieve impact op de mogelijkheden voor adequate bestuurlijke sturing, borging van de lange termijn continuïteit van de organisatie en financiële transparantie. De diffuse en niettransparante wijze van financieren/subsidiëren, die historisch logisch verklaarbaar is, wordt door veel gemeenten als een onwenselijke situatie ervaren. De verschillende financieringsstromen voor OGGZ is in onderstaande tabel weergegeven. Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

73 Dekkingsbron Bedrag Bijdrage centrumgemeente Dordrecht Subsidie TT&B (via gemeente Dordrecht) Subsidie gemeenten Externe partijen (woningcorporaties) Inwonerbijdrage* pm Totaal *deels vindt de dekking plaats middels de inwonerbijdrage VGZ. Doordat deze nog niet is vastgesteld, vindt nog geen toerekening hiervan plaats naar de producten van DG&J. In de onderstaande tabel zijn de historische bedragen die door de individuele gemeenten als subsidie worden opgehaald (peiljaar 2018) per onderdeel en per gemeente weergegeven. Gemeenten Totaal OGGZ Procesconsultatie of coordinatie OGGZ adm. ondersteuning extreme woningvervuiling Preventieve contracten wonen DVO Hoekse Waard Alblasserdam Dordrecht H.I. Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Drechtsteden Molenwaard Giessenlanden Gorinchem Hardinxveld-G'dam Leerdam Zederik Alblasserwaard & Vijfheerenlanden Binnenmaas Cromstrijen Korendijk Oud-Beijerland Strijen Hoeksche Waard Totaal Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

74 ijlage Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting

1: Missie, Visie en Doelstellingen van de Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ

1: Missie, Visie en Doelstellingen van de Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ 1: Missie, Visie en Doelstellingen van de Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ Missie De dienst draagt bij aan een vitale samenleving en gezonde inwoners in de regio Zuid-Holland Zuid. Visie Wij zijn de gemeentelijke

Nadere informatie

1: Missie, Visie en Doelstellingen van de Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ

1: Missie, Visie en Doelstellingen van de Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ 1: Missie, Visie en Doelstellingen van de Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ Missie De dienst draagt bij aan een vitale samenleving en gezonde inwoners in de regio Zuid-Holland Zuid. Visie Wij zijn de gemeentelijke

Nadere informatie

Publieke Gezondheid en De Dienst Gezondheid & Jeugd. Commissievergadering Samenleving Papendrecht 13 april

Publieke Gezondheid en De Dienst Gezondheid & Jeugd. Commissievergadering Samenleving Papendrecht 13 april Publieke Gezondheid en De Dienst Gezondheid & Jeugd Commissievergadering Samenleving Papendrecht 13 april 2017 1 Wat doet de DG&J? https://www.youtube.com/watch?v=g9a1aynkl2m 2 GR DIENST GEZONDHEID & JEUGD

Nadere informatie

Begroting 2018 GR DG&J

Begroting 2018 GR DG&J Concept Begroting 2018 GR DG&J 13 april 2017 Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Begroting 2018 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Beleidsbegroting 6 2.1 Dienst Gezondheid en Jeugd 6 2.1.1

Nadere informatie

Wij bewaken door gezondheidsrisico s en onveiligheid te signaleren en de inzichten hierover actief te verspreiden.

Wij bewaken door gezondheidsrisico s en onveiligheid te signaleren en de inzichten hierover actief te verspreiden. Naam gemeenschappelijke regeling: GGD Hollands Noorden Jaarrekening 2017 Wat wilden we bereiken? Welke (maatschappelijke) doelen waren vastgesteld? GGD Hollands Noorden bewaakt, beschermt en bevordert

Nadere informatie

De GGD Hollands Midden nader belicht Sjaak de Gouw 26 juni 2013

De GGD Hollands Midden nader belicht Sjaak de Gouw 26 juni 2013 De GGD Hollands Midden nader belicht Sjaak de Gouw 26 juni 2013 Inhoud Kerngegevens RDOG Hollands Midden Wettelijk kader GGD Hollands Midden Korte bespreking producten (basistaken en overige taken) Enkele

Nadere informatie

Activiteiten gericht op het behalen van de doelstellingen van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid

Activiteiten gericht op het behalen van de doelstellingen van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid Activiteiten gericht op het behalen van de doelstellingen van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid 2016-2019 Bijlage bij adviesnota AB 2 juli 2015 20 mei 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Gezondheidsbescherming

Nadere informatie

Strategische Agenda Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland

Strategische Agenda Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland Strategische Agenda 2018-2021 Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland Vastgesteld Algemeen Bestuur 18 oktober 2018 Inleiding In de door het Algemeen Bestuur in december

Nadere informatie

Wmo beleidsplan Maatschappelijke Zorg 2012-2014. Centrumgemeenteregio Zuid-Holland Zuid

Wmo beleidsplan Maatschappelijke Zorg 2012-2014. Centrumgemeenteregio Zuid-Holland Zuid Wmo beleidsplan Maatschappelijke Zorg 2012-2014 Centrumgemeenteregio Zuid-Holland Zuid Raadscarrousel Drechtsteden 2 oktober 2012 Opbouw presentatie 1. Maatschappelijke Zorg (Wmo prestatievelden 7, 8 en

Nadere informatie

Algemeen Bestuur GGD-RR. Datum vergadering: Agendapunt nr.: Onderwerp: Benchmark GGD (Gemeentelijke GezondheidsDiensten) Nederland

Algemeen Bestuur GGD-RR. Datum vergadering: Agendapunt nr.: Onderwerp: Benchmark GGD (Gemeentelijke GezondheidsDiensten) Nederland Gemeenschappelijke Regeling Overleg: Algemeen Bestuur GGD-RR Datum vergadering: 13-12-2018 Agendapunt nr.: 13.9 Onderwerp: Benchmark GGD (Gemeentelijke GezondheidsDiensten) Nederland Gevraagde beslissing:

Nadere informatie

Voorstel raad en raadsbesluit

Voorstel raad en raadsbesluit Voorstel raad en raadsbesluit Gemeente Landgraaf Programma Documentnummer: B.16.0984 B.16.0984 Landgraaf, 23 mei 2016 ONDERWERP: Vaststellen zienswijze raad van begroting GGD Zuid Limburg 2017 Raadsvoorstelnummer:

Nadere informatie

Advies en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling. Sociaal medische contractering Jeugd. Organisatie wijkteams

Advies en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling. Sociaal medische contractering Jeugd. Organisatie wijkteams Vangnet 0-99 Onafhankelijke regie Advies en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling Sociaal medische contractering Jeugd Organisatie wijkteams Lokaal beeld van de transities Wilt u wijkgericht

Nadere informatie

GGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken

GGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken GGD Hollands Noorden en wijkverpleegkundigen met S1-taken Waarom een GGD? Wet Publieke Gezondheidszorg (WPG): Gezondheidsbeschermende en gezondheidsbevorderende maatregelen voor de bevolking of specifieke

Nadere informatie

Factsheet GGD Hollands Noorden. M T W

Factsheet GGD Hollands Noorden. M T W T 088 01 00 500 M info@ggdhn.nl W www.ggdhn.nl Inhoudsopgave Over de GGD... 3 Jeugdgezondheidszorg... 4 Infectieziektenbestrijding... 5 Kwetsbare burgers... 6 Onderzoek, beleid en preventie... 7 Colofon...

Nadere informatie

Beleidsplan Gezondheid Samen vooraan: aan de slag met preventie!

Beleidsplan Gezondheid Samen vooraan: aan de slag met preventie! Beleidsplan Gezondheid 2019-2022 Samen vooraan: aan de slag met preventie! Inhoud Onze taken 3 Onze missie 5 Onze visie 5 Zo staan we bekend! 5 Onze ambities 5 Vier thema's BELEIDSPLAN GEZONDHEID 1 BELEIDSPLAN

Nadere informatie

Voorstel raad en raadsbesluit

Voorstel raad en raadsbesluit Voorstel raad en raadsbesluit Gemeente Landgraaf Programma Documentnummer: B.18.1567 *B.18.1567* Landgraaf, 2 september 2018 ONDERWERP: 1e begrotingswijziging 2019 GGD Zuid Limburg Raadsvoorstelnummer:

Nadere informatie

Toelichting BenW-adviesnota

Toelichting BenW-adviesnota Onderwerp: Toelichting BenW-adviesnota Afdeling/team : Welzijn Regionaal beleids- en afsprakenkader Wmo 2015 Afdelingshoofd : Bremmers, P.H.M. Auteur : Bankers, J. Datum vergadering : 08 december 2014

Nadere informatie

Vangnet zorg en veiligheid

Vangnet zorg en veiligheid Vangnet zorg en veiligheid Sociale Veiligheid Samen werken aan gezondheid! RTL Nieuws 13 februari 2018 Volkskrant 6 mei 2018 RTL Nieuws 27 februari 2018 NU.nl 15 november 2017 NOS 18 september 2017 Wat

Nadere informatie

GGD regio Utrecht. Uw gemeentelijke gezondheidsdienst Nicolette Rigter, Directeur Publieke Gezondheid

GGD regio Utrecht. Uw gemeentelijke gezondheidsdienst Nicolette Rigter, Directeur Publieke Gezondheid GGD regio Utrecht Uw gemeentelijke gezondheidsdienst Nicolette Rigter, Directeur Publieke Gezondheid GGD regio Utrecht in het kort 26 gemeenten: 6 subregio s incl. de stad Utrecht 1,2 miljoen inwoners

Nadere informatie

Programmabegroting

Programmabegroting Programmabegroting 2016-2019 3.2 Zorg (Wmo) 20 Programmabegroting 2016-2019 3.2.1 Wat wil Gouda bereiken? De implementatie van de nieuwe taken en verantwoordelijkheden tengevolge van de decentralisaties

Nadere informatie

GGD regio Utrecht. Uw gemeentelijke gezondheidsdienst Nicolette Rigter, Directeur Publieke Gezondheid

GGD regio Utrecht. Uw gemeentelijke gezondheidsdienst Nicolette Rigter, Directeur Publieke Gezondheid GGD regio Utrecht Uw gemeentelijke gezondheidsdienst Nicolette Rigter, Directeur Publieke Gezondheid GGD regio Utrecht in het kort 26 gemeenten: 6 subregio s incl. de stad Utrecht 1,2 miljoen inwoners

Nadere informatie

GGD Flevoland. Ontwerp Begroting Meerjarenraming 2020 t/m 2022

GGD Flevoland. Ontwerp Begroting Meerjarenraming 2020 t/m 2022 GGD Flevoland Ontwerp Begroting 2019 en Meerjarenraming 2020 t/m 2022 Status: ter besluitvorming in GGD-bestuursvergadering 21 juni 2018 Versie: 13 april 2018_08u27 1. Inleiding 1.1. GGD Flevoland in 2019

Nadere informatie

Beeldvormende raadsavond. GGD Gelderland-Zuid. 19 september 2018

Beeldvormende raadsavond. GGD Gelderland-Zuid. 19 september 2018 Beeldvormende raadsavond GGD Gelderland-Zuid 19 september 2018 1 Programma 19.30 19.45 uur Welkom door Moniek Pieters, DPG Gelderland-Zuid 19.45 20.10 uur Pitchen In gesprek met medewerkers over: - Bijzondere

Nadere informatie

Collegevoorstel 105/2003. Registratienummer Opgesteld door, telefoonnummer L.Deurloo, Programma openbare gezondheidszorg

Collegevoorstel 105/2003. Registratienummer Opgesteld door, telefoonnummer L.Deurloo, Programma openbare gezondheidszorg 105/2003 Registratienummer 3.1327 Opgesteld door, telefoonnummer L.Deurloo, 2230 Programma openbare gezondheidszorg Portefeuillehouder G.J.M. van Rumund Onderwerp van het voorstel financiering jeugdgezondheidszorg

Nadere informatie

Raadsvergadering, 29 januari 2008. Voorstel aan de Raad

Raadsvergadering, 29 januari 2008. Voorstel aan de Raad Raadsvergadering, 29 januari 2008 Voorstel aan de Raad Nr: 206 Agendapunt: 8 Datum: 11 december 2007 Onderwerp: Vaststelling speerpunten uit de conceptnota Lokaal Gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011

Nadere informatie

Versie 14 november 2017 DB 2017/107 bijlage 8. Dienstverleningshandvest Veilig Thuis Haaglanden

Versie 14 november 2017 DB 2017/107 bijlage 8. Dienstverleningshandvest Veilig Thuis Haaglanden Dienstverleningshandvest Veilig Thuis Haaglanden 1 Inleiding Veilig Thuis, bij wet het Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, is vormgegeven door het samenvoegen van het Steunpunt

Nadere informatie

GGD DPG, en kwetsbare ouderen

GGD DPG, en kwetsbare ouderen GGD, DPG en kwetsbare ouderen Waar wil ik het over hebben? Wat is een GGD? Wat is een directeur Publieke Gezondheid: DPG? Wat hebben wij met elkaar van doen? GGD en ouderen Relatie GGD - Inspectie Kwartaalontmoeting

Nadere informatie

Raadsvoordracht. Amstel en Uithoorn. 1

Raadsvoordracht. Amstel en Uithoorn. 1 Raadsvoordracht Onderwerp: GR GGD Amsterdam-Amstelland (Veilig Thuis en CSG) jaarverslag 2018, jaarplan 2019, geactualiseerde begroting 2019 en begroting 2020 Datum: 15 april 2018 Portefeuillehouder: Afdeling:

Nadere informatie

De Inspecties stellen dat VTRR aan 18 van de 24 verwachtingen van het toetsingskader voldoet.

De Inspecties stellen dat VTRR aan 18 van de 24 verwachtingen van het toetsingskader voldoet. Verbeterplan Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond. VTRR is een nieuwe organisatie die nog volop in ontwikkeling is. De wettelijke taken van VTRR, het oppakken van meldingen huiselijk geweld en kindermishandeling,

Nadere informatie

Conceptbegroting Gemeenschappelijke Regeling Schoolverzuim en Voortijdig Schoolverlaten (VSV) regio West-Kennemerland

Conceptbegroting Gemeenschappelijke Regeling Schoolverzuim en Voortijdig Schoolverlaten (VSV) regio West-Kennemerland Conceptbegroting 2018 Gemeenschappelijke Regeling Schoolverzuim en Voortijdig Schoolverlaten (VSV) regio West-Kennemerland Inhoudsopgave Voorwoord 3 1 Conceptbegroting 2018 4 2 Toelichting op de conceptbegroting

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij Dienst Gezondheid en Jeugd

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij Dienst Gezondheid en Jeugd Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij Dienst Gezondheid en Jeugd Bezoekdatum: 7 juli 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3

Nadere informatie

Uitvraag Vrouwenopvang

Uitvraag Vrouwenopvang Uitvraag Vrouwenopvang 2018-2019 Beleidsambities Een veilig thuis 2015-2020 In de regiovisie Een veilig thuis 2015-2020 zijn de beleidskaders voor de periode 2015-2020 vastgelegd. De inzet van het beleid

Nadere informatie

Voorstel. Uitgangspunten regiovisie. De regiovisie gaat uit van de volgende uitgangspunten:

Voorstel. Uitgangspunten regiovisie. De regiovisie gaat uit van de volgende uitgangspunten: Voorstel Cluster : samenleving Nummer : 5 Portefeuillehouder : Linda van der Deen Datum vergadering : 20 april 2015 Onderwerp : Regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling Inleiding Als gevolg van

Nadere informatie

Gemeente Haarlem. Raadsstuk

Gemeente Haarlem. Raadsstuk Gemeente Haarlem Raadsstuk Onderwerp Zienswijze Conceptbegroting 2020 van de "Gemeenschappelijke Regeling (GR) Schoolverzuim en Voortijdig Schoolverlaten (VSV) RMC- regio West-Kennemerland" Nummer 2019/202064

Nadere informatie

Nota van reactie zienswijzen begrotingswijziging Veilig Thuis en crisisdienst 2017

Nota van reactie zienswijzen begrotingswijziging Veilig Thuis en crisisdienst 2017 Nota van reactie zienswijzen begrotingswijziging Veilig Thuis en crisisdienst 2017 Alblasserdam Kan zich vinden in voorgestelde begrotingswijziging. - (18 april 2017) Binnenmaas Cromstrijen Dordrecht Keurt

Nadere informatie

Kader subsidieaanvragen OGGZ 2018

Kader subsidieaanvragen OGGZ 2018 Postbus 21000 (058) 233 83 88 8900 JA info@sdfryslan.nl Leeuwarden www.sdfryslan.nl Kader subsidieaanvragen OGGZ 2018 Versie: 1 september 2017 1. Inleiding en aanleiding Eén van de beleidsterreinen waarvoor

Nadere informatie

Datum vergadering gemeenteraad Voorstelnummer Agendapunt

Datum vergadering gemeenteraad Voorstelnummer Agendapunt Datum vergadering gemeenteraad Voorstelnummer Agendapunt 20 december 2016 RV/16/00724 Z16-44594 Voorstel ingebracht door Portefeuillehouder Begrotingsprogramma Beheerproduct Onderwerp E.A. Grudzinska A.K.

Nadere informatie

Aan de raad van de gemeente Lingewaard

Aan de raad van de gemeente Lingewaard 11 Aan de raad van de gemeente Lingewaard *14RDS00129* 14RDS00129 Onderwerp Regiovisie - aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling 2015-2019 regio Arnhem & Achterhoek 1 Samenvatting Met dit voorstel

Nadere informatie

Kaderstellen (Beleids)uitvoering Controleren. Gemeente Raad College Raad. Algemeen bestuur Dagelijks bestuur

Kaderstellen (Beleids)uitvoering Controleren. Gemeente Raad College Raad. Algemeen bestuur Dagelijks bestuur Algemeen Onderwerp Regionale beleidsnotitie bij beleidsplan Bescherming en Opvang Vertrouwelijk Nee Contactpersoon Dhr. J. van Slooten Eenheid Sturing E-mail sociaaldomein@regiogv.nl Kenmerk 17.0002772

Nadere informatie

RAADSVOORS *D14.003565* D14.003565

RAADSVOORS *D14.003565* D14.003565 RAADSVOORS *D14.003565* D14.003565 DATUM 30 juni 2014 AGENDAPUNT 6 ONDERWERP Jaarstukken 2013 en begroting 2015 GGD INLEIDING De Gemeentelijke Gezondheidsdienst Hollands Noorden (GGD) heeft onlangs de

Nadere informatie

Waarom aanpak antibioticaresistentie?

Waarom aanpak antibioticaresistentie? pagina 1 van 6 Klik hier indien u deze nieuwsbrief niet kunt lezen. REGIONALE ZORGNETWERKEN ANTIBIOTICARESISTENTIE NOORD-HOLLAND EN FLEVOLAND NIEUWSBRIEF 1 MAART 2017 Waarom aanpak antibioticaresistentie?

Nadere informatie

Raadsstuk. Onderwerp Zienswijze Ontwerpbegroting 2018 van " de Gemeenschappelijke Regeling (GR) Schoolverzuim en Voortijdig Schoolverlaten"

Raadsstuk. Onderwerp Zienswijze Ontwerpbegroting 2018 van  de Gemeenschappelijke Regeling (GR) Schoolverzuim en Voortijdig Schoolverlaten Raadsstuk Onderwerp Zienswijze Ontwerpbegroting 2018 van " de Gemeenschappelijke Regeling (GR) Schoolverzuim en Voortijdig Schoolverlaten" Nummer 2017/179228 Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld

Nadere informatie

Toelichting begrotingswijziging bescherming en opvang

Toelichting begrotingswijziging bescherming en opvang Toelichting begrotingswijziging bescherming en opvang Algemeen Aan Algemeen Bestuur Van Geurt van den Broek Datum 20 november 2018 Verspreiden Nee Kenmerk 19.0000313 1. Inleiding Diverse ontwikkelingen

Nadere informatie

Trends binnen en buiten ons vakgebied. Raadsinformatieavond 14 juni Beleidsvisie GGD Aanleiding.

Trends binnen en buiten ons vakgebied. Raadsinformatieavond 14 juni Beleidsvisie GGD Aanleiding. Raadsinformatieavond 14 juni 2016 Beleidsvisie GGD 2017-2021 Aanleiding Inhoud Raakvlakken beleidsvisie - lokale situatie Boekel Begroting 2017 Trends binnen en buiten ons vakgebied De GGD speelt zo veel

Nadere informatie

Beleidskader RMC Regio 37 Zuidoost-Brabant Januari 2017

Beleidskader RMC Regio 37 Zuidoost-Brabant Januari 2017 Beleidskader RMC 2017-2020 Regio 37 Zuidoost-Brabant Januari 2017 Inleiding Voor u ligt het beleidskader RMC van de regio Zuidoost-Brabant. RMC staat voor Regionaal Meld- en Coördinatiepunt. Gemeenten

Nadere informatie

Ontwerp Begrotingswijziging 2019 GGD

Ontwerp Begrotingswijziging 2019 GGD GR -009a Ontwerp Begrotingswijziging GGD Ontwerp Van de Begrotingswijziging Gemeenschappelijke programma Regeling GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst en Veilig Thuis Haaglanden Van de Gemeenschappelijke

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond Bezoekdatum: 7 juli 2016 Utrecht augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3

Nadere informatie

GGD regio Utrecht in beweging. Bestuursagenda

GGD regio Utrecht in beweging. Bestuursagenda GGD regio Utrecht in beweging Bestuursagenda 2016-2019 Doel Bestuursagenda Onze samenleving heeft zich veranderd in een netwerksamenleving. Co-creatie en het aangaan van vitale coalities staan steeds meer

Nadere informatie

*ZEA006D8E93* Raadsvergadering d.d. 30 juni 2015

*ZEA006D8E93* Raadsvergadering d.d. 30 juni 2015 *ZEA006D8E93* Raadsvergadering d.d. 30 juni 2015 Agendanr. 13. Aan de Raad No.ZA.15-33292/DV.15-498, afdeling Samenleving. Sellingen, 18 juni 2015 Onderwerp: Jaarverslag en jaarrekening 2014, Actualisatie

Nadere informatie

Datum raadsvergadering / Nummer raadsvoorstel 19 november 2014 / 137/2014. Fatale termijn: besluitvorming vóór:

Datum raadsvergadering / Nummer raadsvoorstel 19 november 2014 / 137/2014. Fatale termijn: besluitvorming vóór: Datum raadsvergadering / Nummer raadsvoorstel 19 november 2014 / 137/2014 Fatale termijn: besluitvorming vóór: Onderwerp Budgetoverheveling gezond in de stad / mantelzorg Programma / Programmanummer Zorg

Nadere informatie

Protocol meldingen calamiteiten / geweld Jeugdhulp

Protocol meldingen calamiteiten / geweld Jeugdhulp Protocol meldingen calamiteiten / geweld Jeugdhulp Gelderland-Zuid en Mook en Middelaar 1. Inleiding Dit protocol bevat proces- en communicatieafspraken tussen jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen

Nadere informatie

1. Inleiding. Het gaat daarbij om de volgende wijzigingen:

1. Inleiding. Het gaat daarbij om de volgende wijzigingen: 1e begrotingswijziging 2015 1. Inleiding Voor u ligt de 1 e begrotingswijziging 2015 van de GGD Zaanstreek-Waterland. De begroting 2015 wordt in maart en april voorafgaand aan de nieuwe jaarschijf opgesteld.

Nadere informatie

GEMEENTE HOOGEVEEN. Voorstel voor burgemeester en wethouders. Onderwerp: Conceptbegroting GGD Drenthe 2010-2013

GEMEENTE HOOGEVEEN. Voorstel voor burgemeester en wethouders. Onderwerp: Conceptbegroting GGD Drenthe 2010-2013 Onderwerp: Conceptbegroting GGD Drenthe 2010-2013 Voorgesteld besluit: 1. Kennis nemen van bijgaande concept Beleidsbegroting 2010-2013 van de GGD Drenthe van 27 maart 2009. 2. De Raad adviseren om de

Nadere informatie

\ raadsvoorstel. Voerendaal, d.d. 29 april Nummer: Portefeuillehouder: P. Verbraak. Afdeling: Beleid. Programma: Leven en welzijn koesteren

\ raadsvoorstel. Voerendaal, d.d. 29 april Nummer: Portefeuillehouder: P. Verbraak. Afdeling: Beleid. Programma: Leven en welzijn koesteren \ raadsvoorstel Voerendaal, d.d. 29 april 2009 Nummer: Portefeuillehouder: P. Verbraak Afdeling: Beleid Programma: Leven en welzijn koesteren Product: Onderwerp: Zuid-Limburg Aan de Raad. \ Voorstel De

Nadere informatie

Raadsstuk. Onderwerp Verzoek extra budget voor Veilig Thuis Kennemerland beschikbaar te stellen

Raadsstuk. Onderwerp Verzoek extra budget voor Veilig Thuis Kennemerland beschikbaar te stellen Raadsstuk Onderwerp Verzoek extra budget voor Veilig Thuis Kennemerland beschikbaar te stellen Nummer 2019/90774 Portefeuillehouder Botter, J. Programma/beleidsveld 2.2 Voorzieningen Jeugd Afdeling JOS

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hart van Brabant

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hart van Brabant Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hart van Brabant Bezoekdatum: 14 juli 2016 Utrecht augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2

Nadere informatie

Collegebesluit. Onderwerp: Verbetering aanpak mensen met verward gedrag BBV nr: 2017/85459

Collegebesluit. Onderwerp: Verbetering aanpak mensen met verward gedrag BBV nr: 2017/85459 Collegebesluit Onderwerp: Verbetering aanpak mensen met verward gedrag BBV nr: 2017/85459 1. Inleiding De afgelopen twee jaar staat het onderwerp van personen met verward gedrag prominent op de landelijke

Nadere informatie

PIJLER 1: Monitoring, signalering en advisering

PIJLER 1: Monitoring, signalering en advisering PIJLER 1: Monitoring, signalering en advisering Aantal FTE epidemiologie per 100.000 inwoners Gemiddelde = 0,72 fte per 100.000 Score bench GGD WB = 1,69 Score tov bench = hoog 2016: 0,91 2017: 1,69 Verklaring:

Nadere informatie

Besluitvorming aan de Raad Formele advisering van de Raad. Conform advies Aanhouden Anders, nl. Collegevoorstel Advies: Openbaar

Besluitvorming aan de Raad Formele advisering van de Raad. Conform advies Aanhouden Anders, nl. Collegevoorstel Advies: Openbaar Collegevoorstel Advies: Openbaar Onderwerp Ontwikkeling OGGZ-loket als meldpunt voor onrust en overlast Programma / Programmanummer Maatschappelijke zorg en dienstverlening / 7320 Portefeuillehouder G.

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD West-Brabant

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD West-Brabant Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD West-Brabant Bezoekdatum: 14 juli 2016 Utrecht Augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

E.A. Grudzinska A.K. Benschop-van Eldik Jeugd Bescherming en veiligheid jeugd

E.A. Grudzinska A.K. Benschop-van Eldik Jeugd Bescherming en veiligheid jeugd .'^23 Datum vergadering gemeenteraad Voorstelnummer Agendapunt 20 december 2016 RV/16/00724 20 Z16-44594 Voorstel ingebracht door Portefeuillehouder Begrotingsprogramma Beheerproduct Onderwerp E.A. Grudzinska

Nadere informatie

GGD Drenthe} College van burgemeester en wethouders van de Drentse gemeenten/ Leden van de Drentse gemeenteraden

GGD Drenthe} College van burgemeester en wethouders van de Drentse gemeenten/ Leden van de Drentse gemeenteraden GGD Drenthe} Bezoekadres Mien Ruysweg 1 9408 KA Assen Postadres Postbus 144 9400 AC Assen College van burgemeester en wethouders van de Drentse gemeenten/ Leden van de Drentse gemeenteraden O 0592-30 63

Nadere informatie

Aan de leden van de Tweede Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de leden van de Tweede Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag Aan de leden van de Tweede Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Datum 23 mei 2016 Onderwerp t.b.v. het Algemeen Overleg

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond Inspectie voor de Gezondheidszorg Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Spon Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond Bezoekdatum:

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Gelderland-Zuid

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Gelderland-Zuid Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Gelderland-Zuid Bezoekdatum: 29 juni 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Zuid Limburg

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Zuid Limburg Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Zuid Limburg Bezoekdatum: 5 juli 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Raadsvoorstel (gewijzigd)

Raadsvoorstel (gewijzigd) Raadsvoorstel (gewijzigd) BARCODE STICKER Nr. 2009-064 Houten, 17 november 2009 Onderwerp: Tweede kadernota Lokaal Gezondheidsbeleid 2010-2013 Beslispunten: 1. In te stemmen met de volgende in de tweede

Nadere informatie

Oplegvel Collegebesluit

Oplegvel Collegebesluit Oplegvel Collegebesluit Onderwerp 24-uurs crisisinterventie en casemanagement t.b.v. Wet Tijdelijk Huisverbod Portefeuille H. van der Molen Auteur Lizzy van der Kooij Telefoon 5115509 E-mail: emvanderkooij@haarlem.nl

Nadere informatie

9 maart 2015 Judith Lemmen regiomanager Land van Cuijk

9 maart 2015 Judith Lemmen regiomanager Land van Cuijk 9 maart 2015 Judith Lemmen regiomanager Land van Cuijk GGD = Gemeentelijke GezondheidsDienst Publieke Gezondheid & veiligheid is wettelijke taak. Alle 400 gemeenten hebben eigen GGD. GGD is van jullie:

Nadere informatie

Verbeterplan Veilig Thuis Hollands Midden n.a.v. inspectierapport nov en stand van zaken op 1 maart 2016.

Verbeterplan Veilig Thuis Hollands Midden n.a.v. inspectierapport nov en stand van zaken op 1 maart 2016. Verbeterplan Veilig Thuis Hollands Midden n.a.v. inspectierapport nov. 2015 en stand van zaken op 1 maart 2016. Inleiding In oktober 2015 hebben de inspecties onderzoek gedaan bij Veilig Thuis Hollands

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Kennemerland

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Kennemerland Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Kennemerland Bezoekdatum: 28 juli 2016 Utrecht Augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Besluit om:

Raadsvoorstel. Besluit om: Raadsvoorstel Agendapunt Raadsvergadering 21 november 2018 Portefeuillehouder Mw. C. Kreuk-Wildeman Begrotingsprogramma Sociaal Domein (Programma 2) Onderwerp 2 e begrotingswijziging 2018 Veilig Thuis

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hollands Midden

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hollands Midden Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hollands Midden Bezoekdatum: 1 juni 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Toelichting op de programma s. 4. Domein Gezondheid. Domein directeur. Programma s

Toelichting op de programma s. 4. Domein Gezondheid. Domein directeur. Programma s Toelichting op de programma s 4. Domein Gezondheid Domein Verantwoordelijkheid van Domein directeur Gezondheid Bestuurscommissie Publieke Gezondheid Vacant 4.1 Inleiding In Twente zal de bevolking de komende

Nadere informatie

bij ons thuis ging het eerst heel anders...

bij ons thuis ging het eerst heel anders... bij ons thuis ging het eerst heel anders... stop huiselijk geweld, kindermishandeling en overlast bel 0800 2000 (gratis) een veilig thuis, dat doen we samen! www.veiligthuiszuidhollandzuid.nl 1 Een veilig

Nadere informatie

Convenant Samenwerking Zorgkantoor Coöperatie VGZ Gemeente Nijmegen

Convenant Samenwerking Zorgkantoor Coöperatie VGZ Gemeente Nijmegen Convenant Samenwerking Zorgkantoor Coöperatie VGZ Gemeente Nijmegen Partijen Het Zorgkantoor Nijmegen,( Coöperatie VGZ. hierna te noemen het Zorgkantoor, De Coöperatie VGZ Hierna te noemen VGZ, en het

Nadere informatie

Conceptbegroting 2019 en Meerjarenbegroting tot 2022

Conceptbegroting 2019 en Meerjarenbegroting tot 2022 Conceptbegroting 2019 en Meerjarenbegroting tot 2022 Gemeenschappelijke Regeling Schoolverzuim en Voortijdig Schoolverlaten (VSV) RMC regio West-Kennemerland Inhoudsopgave Voorwoord 3 1 Conceptbegroting

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Haaglanden

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Haaglanden Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Haaglanden Bezoekdatum: 8 juni 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Doetinchem, 28 juni 2017

Doetinchem, 28 juni 2017 Aan de raad AGENDAPUNT NR. 7.3 ALDUS VASTGESTELD 6 JULI 2017 Regionale beleidskaders volksgezondheid 2017-2020 Te besluiten om: 1. Kennis te nemen van de nota Beleidskaders volksgezondheid 2017-2020 Regiogemeenten

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Drenthe

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Drenthe Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Drenthe Bezoekdatum: 21 juli 2016 Utrecht Augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

VOORSTEL AAN DE RAAD. De werkgroep Gemeenschappelijke Regelingen heeft de volgende reactie gegeven: Volgnr

VOORSTEL AAN DE RAAD. De werkgroep Gemeenschappelijke Regelingen heeft de volgende reactie gegeven: Volgnr Onderwerp Beleidsbegroting 2012 Regionale Ambulancevoorziening Volgnr. 2011-043 Portefeuillehouder wethouder B. van Vessem Ambtenaar B.C. Koolstra Afdeling Samenleving Datum voorstel 17 mei 2011 Opiniërende

Nadere informatie

Adviesnota raad. Vaststellen zienswijzen over de begrotingen 2020 van vier gemeenschappelijke regelingen

Adviesnota raad. Vaststellen zienswijzen over de begrotingen 2020 van vier gemeenschappelijke regelingen *19bs00036* Datum besluitraad : 14 mei 2019 Datum oordeelraad : 23 april 2019 Agendapunt : Datum B en W : 2 april 2019 Volgnummer : 19bs00036 19.017 Programma begroting : 0, 1, 3, 7 en 8 Gewijzigd voorstel

Nadere informatie

Factsheet gemeenschappelijke regeling GGD-RR t.b.v. raadsleden

Factsheet gemeenschappelijke regeling GGD-RR t.b.v. raadsleden Factsheet gemeenschappelijke regeling GGD-RR t.b.v. raadsleden Gemeenschappelijke regeling GGD Rotterdam-Rijnmond De gemeenschappelijke regeling GGD Rotterdam-Rijnmond (GR GGD-RR) omvat de volgende deelnemende

Nadere informatie

Medisch specialist ziekenhuis

Medisch specialist ziekenhuis Factsheet Medisch specialist ziekenhuis en de Jeugdhulp Almere 2015 Gemeenten worden vanaf 2015 verantwoordelijk voor alle jeugdhulp: ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en ouders bij opgroei- en

Nadere informatie

*ZE9BA7CFE22* Raadsvergadering d.d. 23 september 2014

*ZE9BA7CFE22* Raadsvergadering d.d. 23 september 2014 *ZE9BA7CFE22* Raadsvergadering d.d. 23 september 2014 Agendanr. 9. Aan de Raad No.ZA.14-28578/DV.14-380, afdeling Samenleving. Sellingen, 11 september 2014 Onderwerp: Inzet middelen cliëntondersteuning

Nadere informatie

Jaarstukken 2018 GR DG&J d.d. 4 juli 2019

Jaarstukken 2018 GR DG&J d.d. 4 juli 2019 Jaarstukken 2018 GR DG&J d.d. 4 juli 2019 Gemeenschappelijke regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland Zuid Jaarstukken 2018 1 van 108 Gemeenschappelijke regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland

Nadere informatie

1 De plenaire behandeling van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer is gepland op 12 maart Artikel 1.2 Wet Gemeenschappelijke Regelingen

1 De plenaire behandeling van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer is gepland op 12 maart Artikel 1.2 Wet Gemeenschappelijke Regelingen Inleiding De afgelopen periode is binnen de Regio Zuid-Holland Zuid (ZHZ) een aantal veranderingen in gang gezet. De veranderingen hebben een verschillende achtergrond en inhoud, maar vergen vrijwel allemaal

Nadere informatie

2 e Bestuurlijke rapportage 2017 GGD HN

2 e Bestuurlijke rapportage 2017 GGD HN In de voorliggende 2 e Burap wordt alleen ingegaan op de GGD-activiteiten zonder Veilig Thuis: daarvoor is een aparte 2 e Burap gemaakt. Per programma worden de belangrijkste beleidsmatige en financiële

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Flevoland

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Flevoland Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Flevoland Bezoekdatum: 16 juni 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Regionaal beleids- en afsprakenkader 2016

Regionaal beleids- en afsprakenkader 2016 Regionaal beleids- en afsprakenkader 2016 Noord- en Midden-Limburg Beschermd wonen, opvang en openbare geestelijke gezondheidszorg 1. Inleiding Volgens de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo)

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Onderwerp Zienswijze voorjaarsnota 2016 GGD Hart voor Brabant. Status Oordeelvormend

Raadsvoorstel. Onderwerp Zienswijze voorjaarsnota 2016 GGD Hart voor Brabant. Status Oordeelvormend Datum: 24-03-15 Onderwerp Zienswijze voorjaarsnota 2016 GGD Hart voor Brabant Status Oordeelvormend Voorstel 1. Kennis nemen van de voorjaarsnota 2016 GGD Hart voor Brabant zoals opgesteld door het GGD-Dagelijks

Nadere informatie

Jeugdarts en de Jeugdwet 2015

Jeugdarts en de Jeugdwet 2015 Factsheet Jeugdarts en de Jeugdwet 2015 Gemeenten worden vanaf 2015 verantwoordelijk voor alle jeugdhulp: ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en ouders bij opgroei- en opvoedproblemen, en geestelijke

Nadere informatie

Samenwerkend Toezicht Jeugd/ Samenwerkend Toezicht Sociaal Domein Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport

Samenwerkend Toezicht Jeugd/ Samenwerkend Toezicht Sociaal Domein Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport Samenwerkend Toezicht Jeugd/ Samenwerkend Toezicht Sociaal Domein Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport Info toezichtonderzoek Na de vrouwenopvang door Samenwerkend Toezicht Jeugd / Toezicht

Nadere informatie

BESLUIT Nr. MO/1489681 Nadere regels subsidie Algemene Voorzieningen Maatschappelijke Opvang Dordrecht 2015

BESLUIT Nr. MO/1489681 Nadere regels subsidie Algemene Voorzieningen Maatschappelijke Opvang Dordrecht 2015 Gemeentebestuur Spuiboulevard 300 3311 GR DORDRECHT Het COLLEGE van BURGEMEESTER en WETHOUDERS van de gemeente DORDRECHT; gezien het voorstel van 10 september 2015 inzake Nadere regels subsidie Algemene

Nadere informatie

Advies aan de gemeenteraad

Advies aan de gemeenteraad Advies aan de gemeenteraad Postregistratienummer *17.0006531* 17.0006531 Raadsvergadering: 8 juni 2017 Voorstel: 4.43 Agendapunt: 10 Onderwerp GGD Hollands Noorden: zienswijze jaarstukken 2016 en begroting

Nadere informatie

Aan de Raad. Made, 20 mei 2008. Ontwerp begroting GROGZ 2009

Aan de Raad. Made, 20 mei 2008. Ontwerp begroting GROGZ 2009 Aan de Raad Made, 20 mei 2008 Raadsvergadering: 26 juni 2008 Nummer raadsnota: 19 Onderwerp: Ontwerp begroting GROGZ 2009 Portefeuillehouder: Bijlagen: Ter inzage: Drs. J. Krook Ambtelijke coördinatie:

Nadere informatie

PROTOCOL MELDING EN REGISTRATIE VOORTIJDIG SCHOOLVERLATERS REGIO ZUID-HOLLAND ZUID

PROTOCOL MELDING EN REGISTRATIE VOORTIJDIG SCHOOLVERLATERS REGIO ZUID-HOLLAND ZUID PROTOCOL MELDING EN REGISTRATIE VOORTIJDIG SCHOOLVERLATERS REGIO ZUID-HOLLAND ZUID Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Voorwoord 2 Hoofdstuk 1 Inleiding. 3 Hoofdstuk 2 Melding en registratie. 5 Bijlage 1 Stroomschema

Nadere informatie

Protocol meldingen calamiteiten / geweld Jeugdhulp Gelderland-Zuid en Mook en Middelaar

Protocol meldingen calamiteiten / geweld Jeugdhulp Gelderland-Zuid en Mook en Middelaar Protocol meldingen calamiteiten / geweld Jeugdhulp Gelderland-Zuid en Mook en Middelaar 1. Inleiding Dit protocol bevat proces- en communicatieafspraken tussen jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen

Nadere informatie

Investeren in gelijke gezondheidskansen: winst voor meerdere beleidsdomeinen

Investeren in gelijke gezondheidskansen: winst voor meerdere beleidsdomeinen Datum: 19 april 2018 Betreft: informatie voor gemeenteraadsleden Investeren in gelijke gezondheidskansen: winst voor meerdere beleidsdomeinen Beste raadsgriffier, Is uw nieuwe raad bekend met de sociaal

Nadere informatie

Bijlage: Aanpak aanscherping Meldcode

Bijlage: Aanpak aanscherping Meldcode Bijlage: Aanpak aanscherping Meldcode 1. Inleiding Op 1 juli 2013 is de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in werking getreden. Deze wet verplicht professionals in de sectoren

Nadere informatie