Landschapsplan Het Nieuwe Sportpark van den Wildenberg

Transcriptie

1 Landschapsplan Het Nieuwe Sportpark van den Wildenberg Door: Jeroen Klerks Chris Beaart 1

2 Oktober 2009 Inhoudsopgave Voorwoord...3 Huidige situatie...5 Groenstructuur...5 Water...5 Grondgebruik...6 Infrastructuur...6 Landschappelijke inpassing...7 Zichtlijn...7 Waterlopen...7 Bosschages, houtwallen, singels en/of lanen...8 Landschapsontwerp...9 Uitgangspunten landschappelijke inpassing...9 Overige aanbevelingen...9 Ontwerpsuggestie

3 Voorwoord De Gemeente Goirle heeft zich voorgenomen om tussen de kernen Riel en Goirle een nieuw sportpark te ontwikkelen. Met de Provincie Noord-Brabant is gesproken over de realisatie van dit nieuwe sportpark op de locatie Riels Kwadrant. Realisatie van een nieuwe sportpark op deze locatie is volgens de provincie inpasbaar binnen het provinciaal beleid. In het uitwerkingsplan is het Riels Kwadrant grotendeels als "stedelijke groene drager" aangemerkt. Een sportvoorziening past hier binnen. Voorwaarde is wel dat het sportpark landschappelijk wordt ingepast. Volgens de Provincie Noord-Brabant is daarvoor een landschapsplan nodig. Uitgangspunt zou volgens de Provincie Noord-Brabant moeten zijn dat er gesport wordt in een park. Het gebied zou daarbij als park zoveel mogelijk vrij toegankelijk moeten zijn. Ter voorbereiding op de inpasbaarheid van de sportcomplexen en voorzieningen en het vervaardigen van een totaal ontwerp, is dit landschapsplan opgesteld. Hierin worden de eisen en wensen vanuit landschappelijk oogpunt weergegeven. Om niet alles uitgebreid of opnieuw te moeten beschrijven wordt voor de cultuurhistorische aspecten verwezen naar het rapport van Oranjewoud, genaamd "Cultuurhistorische quickscan sportpark Riels Kwadrant, projectnummer , concept maart 2009". De waterhuishoudkundige situatie is uitvoerig beschreven in het rapport van Oranjewoud, genaamd: "Watertoets Het Nieuwe Sportpark van den Wildenberg Goirle, projectnummer , concept 31 juli 2009". 3

4 Overzicht groen- en waterelementen 1. Eikenhakhoutwal langs Oude Spoorbaan De voormalige hakhoutwal ligt aan beide zijden van het zandpad. 2. Elzensingel De Katsbogte Dit betreft een landschapselement uit de periode De singel is echter behoorlijk vervallen en voor een gedeelte (richting noordoosten) reeds verdwenen. 3. Eikenlaan zuidkant Rillaersebaan Het betreft een her en der onderbroken Eikenlaan langs de Rillaersebaan 4. Doorgaande Eikenlaan noordkant Rillaersebaan 5. Elzenbroekbosje hoek Rillaersebaan/Turnhoutsebaan Ten opzichte van de omgeving laag gelegen Elzenbroekbosje met zowel natuur- als landschappelijke waarden. 6. Laanbeplanting met Eiken langs beide zijden Turnhoutsebaan 7. Singel langs Keuterstraatje Enkele restanten van een Eikenlaan langs het Keuterstraatje welke doorloopt in de wijk De Hellen aan de andere kant van de Turnhoutsebaan. 8. Bosje in zuidpunt Het bosje dat in het zuiden aanwezig is bestaat voornamelijk uit Essen en een aantal uitheemse boomsoorten. Direct aangrenzend aan dit open bosje liggen enkele moestuinen. Het bosje is ecologisch gezien niet van grote betekenis. 9. Waterloop Waterloop met westelijke stroomrichting welke in beheer is van Waterschap Brabantse Delta. 10. Overstort Het gemengde rioolstelsel van de wijk De Hellen heeft een overstort op de waterloop van het waterschap. 4 Rillaersebaan Turnhoutsebaan Oude spoorbaan

5 Huidige situatie Groenstructuur Het plangebied wordt gekenmerkt door enkele sterke structuren rondom het plangebied. Deze structuren geven het plangebied vorm in het landschap. Aan de noord en oostzijde vormen de eikenbomen langs de Rillaersebaan en Turnhoutsebaan een transparante omlijsting. In het zuidwesten zorgt een zware eikenhouten singel voor een karakteristieke transparante achtergrond naar het open landschap. In de Noord-oosthoek en de zuidelijke punt van het plangebied liggen enkele bosschages die het landschap een duidelijk karakter geven en de omliggende bewoning en industrie afschermen.. Water Vanuit de wijk De Hellen aan de oostkant van de Turnhoutsebaan komt een overstort van het gemengde rioolstelsel uit op een waterloop. In de toekomst zal door het afkoppelen van het hemelwater in de wijk De Hellen relatief schoon water gedoseerd op de waterloop worden geloosd. 5

6 Landschap Zoals in de geomorfologische kaart is te zien, betreft het plangebied een overgangszone van het beekdal naar de hogere dekzandrug. Vanwege de overgangszone is het landschap daardoor niet volledig open of gesloten. Men ziet hier een halfopen landschap gekenmerkt door een mozaïek van open ruimten dat door de lanen en bosschages het karakter van een toneel met coulissen heeft. Landschapselementen die bij een dergelijk overgangszone of coulisselandschap horen zijn: zichtlijnen, waterlopen en beplanting in de vorm van bosschages, houtwallen, singels en/of lanen. Het huidige plangebied heeft een tamelijk open karakter, waarbij de wegen worden begrensd door robuuste eikensingels. Tevens zijn nog enkele (restanten) van houtwallen terug te vinden. De twee aanwezige bosschages aan de noorden zuidkant van het gebied hebben vanuit de omgeving een bufferende werking op het plangebied. Door de aanwezigheid van deze buffers en de transparantie van de Eikensingels is in het gebied een duidelijke zichtlijn aanwezig, welke gezien moet worden als een zeer bepalende landschapsdrager in het plangebied. Door deze zichtlijn en de transparantie van de Eikenlanen kan vanuit verschillende punten van het waardevolle achterliggende open landschap worden genoten. Geomorfologische kaart Grondgebruik Het grondgebruik in het plangebied is voornamelijk agrarisch. Door het gebruik is de van nature arme grond omgevormd in een rijke grond. Door de landbouw is er ook sprake van hoogte verschillen. Er zijn geen duidelijke bolle akkers aanwezig. In het noorden van het gebied loopt een singel die op oude kaarten al te herkennen is. Dit gebied is in gebruik als paardenwei. De bosschage in het noord-oosten tegen de Rillaersebaan bestaat voornamelijk uit elzen en ligt duidelijk lager dan de omgeving waardoor een broekbos is ontstaan. Aan de oostzijde ligt een varkensstal met daaromheen enkele voorzieningen. Infrastructuur De Rillaersebaan en de Turnhoutsebaan zijn op dit moment de meest belangrijke wegen en vormen daarmee de hoofdontsluitingswegen. De Oude Spoorbaan is eveneens openbaar toegankelijk, maar dit zandpad is met name geschikt voor langzaamverkeer, zoals tractoren, fietsers en wandelaars. De oudste weg in het gebied, de Keuterstraat, vormt op dit moment een sluiproute van de Rillaersebaan naar de Rielsedijk Fietsers uit Goirle zuid, centrum en de Hellen kunnen het plangebied bereiken door de fietstunnel aan de zuidzijde. Aan de noordzijde ligt een ontsluiting over het kruispunt waar met name de fietsers uit de Boschkens, Grote akkers en de Hoge wal het plangebied kunnen bereiken. 6

7 Landschappelijke inpassing Zoals hiervoor is aangegeven kan het landschap in het Riels Kwadrant gekarakteriseerd worden als een overgangszone van het beekdal naar de hogere dekzandrug. Een dergelijke overgangszone of coulisselandschap wordt gekenmerkt door een mozaïek van open ruimten met gesloten gedeelten. Historisch gezien lopen de perceelgrenzen binnen dit mozaïek voornamelijk van zuidoost naar noordwest. Door bij de inrichting van het nieuwe sportpark gebruik te maken van deze richting kan het worden ingepast in de structuur van het omliggende landschap. Zichtlijn Binnen het bestaande mozaïek van open en gesloten gedeelten vormen de bestaande structuren een duidelijke open zichtlijn in het landschap. Deze open zichtlijn van de Turnhoutsebaan naar het zuidwesten wordt aan de noorden zuidkant geflankeerd door kleine bosschages met aan de horizon een transparante eikensingel. De eikensingels geeft een gefilterd beeld naar het achterliggende open agrarisch landschap. Deze zichtlijn is voor het landschap beeldbepalend en bij de toekomstige inrichting van het sportpark dient met deze open zichtlijn dan ook nadrukkelijk rekening te worden gehouden. Deze open ruimte dient één van de dragers te vormen voor de landschappelijke inpassing van het nieuwe sportpark. De ruimte moet vrij blijven van hoog opgaande gesloten groenstructuren en/of hoge reclamepanelen. Ook de bebouwing behorende bij de sportaccommodaties mag de zichtlijn niet blokkeren. De gebouwen dienen in de meer besloten gedeelten te worden geplaatst. Als er toch functionele scheidingen tussen verschillende velden of sporten binnen de open zichtlijn nodig zijn, dan kunnen wel lage hagen of transparante hekwerken worden toegepast. 7

8 Waterlopen De binnen het plangebied gelegen waterloop dient behouden te blijven en binnen de inrichting van het nieuwe sportpark te worden geïntegreerd. Wanneer deze waterloop onderdeel zou kunnen uitmaken van de begrenzing van de centrale zichtlijn, kan dit een positief effect hebben op de landschappelijke beleving van het sportpark. Door het aanleggen van sportvelden zal binnen het plangebied extra waterberging noodzakelijk zijn. Indien de totale waterbergingsopgave niet volledig in de bestaande waterloop kan worden geborgen, dan zullen aanvullende waterlopen aangelegd moeten worden. Een robuuste vormgeving van de bestaande en eventueel noodzakelijke nieuwe waterlopen dient uitgangspunt te zijn, om aansluiting te kunnen vinden bij de kenmerken van een coulisselandschap. De oevers dienen daarbij wel natuurvriendelijk te worden ingericht, zodat ook de ecologie ervan kan meeprofiteren. Bosschages, houtwallen, singels en/of lanen. Binnen het coulisselandschap vormen bosschages, houtwallen, singels en/of lanen de gesloten gedeelten binnen het mozaïek. De nog aanwezige groenstructuren en bosschages dienen behouden te blijven en binnen het ontwerp van het nieuwe sportpark te worden geïntegreerd. Door bij de inrichting van het nieuwe sportpark gebruik te blijven maken van deze gesloten landschapselementen als contrast ten opzichte van de open sportvelden, kan het mozaïek opnieuw vormgegeven worden. Belangrijk bij het inpassen van deze gesloten groenstructuren is wel dat de eerder genoemde zichtlijn vrijgehouden wordt, zodat het open karakter behouden blijft. De open zichtlijn kan geaccentueerd worden door op de flanken juist wel robuuste houtwallen aan te leggen. Dit, aansluitend op de bestaande bosschages. Door ook de nieuwe wegen en langzaam verkeer routes op het nieuwe sportpark te voorzien van robuuste laanstructuren, kan de huidige vormgeving van de Oude Spoorbaan als landschappelijk thema worden voortgezet. 8

9 Landschapsontwerp Uitgangspunten landschappelijke inpassing Om het nieuwe sportpark landschappelijk te kunnen inpassen en als landschapspark te kunnen vormgeven, dienen resumerend de volgende uitgangspunten te worden gehanteerd: In het ontwerp van het nieuwe sportpark voortborduren op de kenmerken van het huidige coulisselandschap, een mozaïek van open en gesloten gedeelten. Behoud en completering van bestaande historische lijnen en het bijbehorend karakter, zoals de Oude Spoorbaan, het groenelement De Katsbogte en het Keuterstraatje. Behoud en integratie van bestaande groenelementen en bosschages binnen het ontwerp van het nieuwe sportpark, zoals de bosschages aan de noorden zuidzijde en de bomenlanen langs de Rillaersebaan en Turnhoutsebaan. Behoud en inpassing van de zichtlijn met een open karakter. Behoud en inpassing van de bestaande waterloop. Eventueel noodzakelijke extra waterberging dient ook als waterloop te worden vormgegeven. Aansluitend bij het landschappelijk karakter van de bestaande wegen en paden in en rond het Riels Kwadrant, ook de nieuwe infrastructuur accentueren met robuuste singels en lanen. 9

10 Overige aanbevelingen Bebouwing, infrastructuur en parkeren Overwogen zou kunnen worden om de nieuwe bebouwing in het plangebied niet alleen optimaal landschappelijk in te passen, maar ook met landschapselementen vorm te geven. Gedacht kan daarbij worden aan bijvoorbeeld groene daken, gebruik van natuurlijke materialen e.d.. Ook in het kader van duurzaamheid kan dit een positief effect hebben. Door al het gemotoriseerd verkeer via de noordzijde te ontsluiten, kan het sportpark verkeersluw blijven. Fietsers en voetgangers kunnen het park wel via de noord-, oost-, zuiden westzijde betreden. Er ontstaat zo een verkeersveilige situatie op het park waarbij fietsers en autoverkeer goed gescheiden worden. De Oude Spoorbaan kan een functie blijven vervullen voor fietsers en wandelaars. Voor een auto-ontsluiting is dit bestaande landschapselement ongeschikt. Overwogen kan worden om in plaats van een ondoorlatende verharding voor de parkeerplaatsen, waterdoorlatende bestrating zoals aquaflow of grasbetontegels toe te passen. Dit komt de waterbergingsopgave ten goede. Recreatie Behalve een sportpark moet het gebied ook worden ingericht als landschapspark. De recreatieve aspecten zijn daarin eveneens van belang. De burgers van Goirle en Riel moeten "uitgenodigd" worden door het park te wandelen en fietsen. Wellicht dat de geplaatste gebouwen daarmee ook als horecagelegenheid kunnen fungeren. Verhogen van de ecologische waarde De inrichting van de waterloop met natuurvriendelijke oevers en het zo lang mogelijk vasthouden van het hemelwater zal ten goede komen van de ecologische kwaliteit in het plangebied en het Natuurgebied de Regte Heide. Onlangs is door de Gemeente Goirle de Vinpootsalamander uitgeroepen ambassadeur voor het vergroten van de biodiversiteit. De Gemeente Goirle heeft zich uitgesproken om in het kader van de Countdown 2010 de biodiversiteit te vergroten. De Vinpootsalamander staat symbool voor een afwisselend gebied met een grote diversiteit aan soorten. Indien een gebied geschikt is voor de Vinpootsalamander zullen ook andere soorten daarvan meeprofiteren. Daarom wordt aanbevolen om bij de inrichting van het sportpark, daar waar ruimte beschikbaar is, poelen met ruigtes, struiken en dijken met snoeihout aan te leggen (hedges). Voorbeeld natuurvriendelijke oever Bij het beplanten van de houtwallen, hagen, singels en lanen dient gebiedeigen inheems plantmateriaal te worden gebruikt. Voorbeeld poel 10

11 Ontwerpsuggestie Om als sluitstuk van dit landschapsplan toch vooruitlopend op het nog te maken ontwerp voor het nieuwe sportpark al wel een beeld te kunnen geven van een goede landschappelijke inpassing, is een ontwerpsuggestie uitgewerkt. Rekeninghoudende met de aspecten zoals in dit rapport genoemd, zou dit kunnen resulteren in het hieronder aangegeven ontwerp van het landschap op het nieuwe sportpark. 11