Landgoed Setersheike

Transcriptie

1 Praedium maakt het werkelijk Landgoed Setersheike Een robuuste verbinding tussen twee natuurgebieden Datum: november

2 2

3 Opdrachtgever: Dhr. W. Vugts Ruiting 10a 5076 RA Haaren Inhoudsopgave: 1. Initiatief 5 2. Beleidskaders 7 3. Huidige situatie 9 4. Analyse van het gebied Landgoedontwerp 13 Opdrachtnemer: Praedium B.V. Postbus AB Veghel 6. Conclusies 21 Bijlagen: Inrichtingsschets Landgoed Setersheike T F E info@praedium.eu I 3

4 4 Plangebied

5 1. INITIATIEF Initiatiefnemer dhr. Vugts is voornemens om een landgoed te ontwikkelen in het gebied aan de westzijde van de weg De Ruiting te Esch. Het landgoed krijgt de naam Landgoed Setersheike naar het gebied waarin het landgoed gelegen is. De aanleiding voor de ontwikkeling van het landgoed is het verzoek van de provincie Noord Brabant geweest om het varkensbedrijf van de initiatiefnemer te verplaatsen. Het bedrijf is gelegen tussen de natuurgebieden Helvoirts Broek en de Essche Stroom in de Robuuste Verbinding De Levende Beerze. De provincie wil het bedrijf verplaatsen en heeft voorgesteld om de Robuuste Verbinding in te vullen door middel van de realisatie van een nieuw landgoed. De initiatiefnemer heeft hier invulling aan gegeven door de ontwikkeling van voorliggend landgoedplan. Tegelijk met de planontwikkeling van Landgoed Setersheike is in het Buurtschap De Ruiting een gebiedsvisie ontwikkeld voor een plangebied wat is gelegen is aan de oostkant van de weg De Ruiting. Gedurende de ontwikkeling van beide plannen heeft afstemming plaatsgevonden tussen beide initiatiefnemers en is besloten om de plannen op elkaar af te stemmen. Voorliggend landgoedplan hoort bij het verzoek van dhr. Vugts aan het college en de gemeenteraad van Haaren om principe medewerking aan de ontwikkeling van Landgoed Setersheike. De presentatiemap is afgestemd met de initiatiefnemers van de gebiedsvisie De Ruiting, Stichting De Ruiting 5

6 6 Beleid in beeld

7 2. BELEIDSKADER Verordening Ruimte Plangebied ligt tegen zoekgebied voor behoud en herstel van watersystemen: de Essche Stroom. Zuidelijke punt van het plangebied ligt in beheersgebied EHS. In het plangebied is een zoekgebied voor een ecologische verbindingszone gelegen. Plangebied is gelegen in Nationaal Landschap Het Groene Woud. Robuuste Verbinding De Levende Beerze Plangebied is gelegen in een flankknoop van de Robuuste Verbinding. Verordening Ruimte, plankaart natuur en landschap Toeristisch Recreatief Ontwikkelingsplan, Gemeente Haaren Ontwikkeling Ruiting tot toeristisch-recreatief gebied. Robuuste Verbinding De Levende Beerze 7

8 8 Foto s huidige situatie

9 3. HUIDIGE SITUATIE In de huidige situatie bestaat het plangebied uit landbouwgronden met boomteelt, maisteelt en grasland. Het varkensbedrijf aan de Ruiting 10a heeft een grote impact op het gebied voor wat betreft geurhinder en verrommeling. Op het zuidelijkste gedeelte van het plangebied, dat aangewezen is als beheersgebied EHS, is een pottenveld gelegen. De watergang De Broekleij in het plangebied is een rechte sloot, welke stroomt van de intensieve landbouwgronden van de Belverse Akkers naar de natte natuurparel Helvoirts Broek. De Broekleij zorgt voor eutrofiering van deze natte natuurparel. Waterschap De Dommel is voornemens om de Broekleij vanwege deze eutrofiering om te leggen naar de Essche Stroom. Geomorfologische kaart Op de kaart met geomorfologische gegevens is te zien dat het plangebied bestaat uit een dekzandvlaktes met opgestoven dekzandruggen die ontstaan zijn in de laatste ijstijd. Door de dekzandvlakte loopt een langgerekte laagte, het beekdal van de Essche stroom. De hoogteverschillen zijn op de huidige Algemene Hoogtekaart Nederland nog steeds gedeeltelijk zichtbaar. Algemene Hoogtekaart Nederland 9

10 10 Topografische kaart van ca. 1900

11 4. ANALYSE VAN HET GEBIED Op de historische kaart van rond 1900 is te zien dat het plangebied kleinschalig verkaveld was. Op de hogere droge delen werd akkerbouw bedreven (wit op de kaart) en de lager, natte delen waren in gebruik als grasland (lichtgroen). De Essche Stroom is rond 1900 nog niet rechtgetrokken maar had een meanderende loop. Op de historische kaart is te zien dat de waterloop tussen het Helvoirts Broek en de Essche Stroom twee stroomrichtingen kende. Kennelijk kon de stroomrichting in die tijd aangepast worden indien dat gewenst was. Op de kaart lijkt dit mogelijk door een gegraven rechte kortsluiting over de waterscheiding tussen de waterloop naar de Essche Stroom en de loop naar het Helvoirts Broek. Deze kortsluiting ligt net ten noorden van de huidige stallen aan de Ruiting 10a Opvallend is verder dat het pad vanuit het noorden naar de huidige vuilstort op de kaart van 1900 doorliep naar de Ruiting en uitkwam op een driehoekig pleintje aan de weg. Als de kaart van rond 1900 vergeleken wordt met de huidige topografische kaart dan valt op dat in de huidige situatie het verband tussen gebruik en ondergrond (akkers op de hoger gelegen droge gronden en grasland op de lagere natte delen) grotendeels is verdwenen. Door moderne technieken kunnen vrijwel alle gronden tegenwoordige voor alle doeleinden gebruikt worden, waarmee de leesbaarheid van het landschap is verdwenen. Daarnaast valt op dat de Essche Stroom rechtgetrokken is en dat het landschap veel grootschaliger is geworden door het verdwijnen van veel landschapselementen en bij elkaar voegen van percelen. Huidige topografische kaart 11

12 12 Concept

13 5. LANDGOEDONTWERP Concept Het ontwerp voor Landgoed Setersheike is gebaseerd op een concept met twee bebouwingsclusters op de hoger gelegen plekken van het landgoed. Elk cluster heeft een eigen sfeer en bebouwingstypologie. Het noordelijk cluster wordt omringd door landbouw. Het zuidelijk cluster is gelegen in een gebied waar het landschap bepaald wordt door de (natte) natuur aan de oevers van de nieuwe Broekleij en de Essche Stroom. De twee clusters zijn vervolgens verbonden door een laan. Deze laan wordt opnieuw in het landschap geïntroduceerd op de plek waar ook op de kaart van 1900 een pad lag. De ecologische verbinding tussen het Helvoirts Broek en de Essche Stroom waar het landgoed invulling aan geeft is een belangrijk uitgangspunt geweest voor het ontwerp van Landgoed Setersheike. Andere belangrijke uitgangspunten voor het ontwerp van het landgoed zijn geweest: Het omzetten van het pottenveld naar natuur. Realisatie van een kleinschaliger landschap refererend aan het landschap van rond Terugbrengen van het oude wegenpatroon zoals het driehoekige pleintje en de laan van noord naar zuid. 13

14 Inrichtingsschets Landgoed Setersheike bestaat uit een samenhangend ontwerp van rood en groen. Het rood bestaat uit een tweetal clusters met woningen van allure. Het zuidelijke cluster bestaat daarbij uit een tweetal woningen die gerealiseerd worden in het kader van de landgoedontwikkeling, de bestaande woning van de initiatiefnemer en de herbouw van de bestaande langgevelboerderij. Het noordelijke cluster bestaat uit een drietal nieuwe landgoedwoningen. Naast de nieuwe bebouwing is een belangrijk onderdeel van het plan de ontwikkeling van de groene waarden van het gebied in de vorm van natuur, cultuurhistorie en de beleving voor de recreant. Natuurontwikkeling De nieuwe natuur op het landgoed bestaat uit de realisatie van nat en droog hooiland afgewisseld met enkele akkertjes op de hogere delen. De lager gelegen delen, met name rond de Broekleij, worden ontwikkeld tot moeras met her en der open water in de vorm van poelen. Ook de oevers van de Broekleij worden in het plan voorzien van natuurvriendelijke oevers. Cultuurhistorie Ook de historie heeft een plek in het ontwerp gekregen. Zo wordt het oude pad in het verlengde van het pad naar de vuilstort opnieuw in ere hersteld en ontwikkeld tot de belangrijkste ruimtelijke verbinding tussen beide bebouwingsclusters. Ook het driehoekige pleintje aan de Ruiting, ter plaatse van de huidige stallen, wordt teruggebracht in het plan. 14 Daarnaast wordt een deel van de kleinschaligheid van het gebied hersteld door op een aantal plaatsen opnieuw houtwallen in het gebied te introduceren. Op deze manier blijft de oude landbouwkundige functie van het gebied herkenbaar aanwezig, ondanks de nieuwe invulling van het gebied met natuur. Belangrijk cultuurhistorisch onderdeel van het plan tenslotte is het terugbrengen van de oude kortsluiting tussen het watersysteem dat naar het Helvoirts Broek leidde en de waterloop naar de Essche Stroom. Dit element is in het plan opgenomen als recht deel in de omgelegde Broekleij. Om dit nog eens te accentueren zijn langs dit deel van de waterloop aan weerszijden lage kades getekend. Recreatieve ontsluiting Om het landgoed ook beleefbaar te maken voor de bewoners, de omwonenden, maar ook voor de passerende wandelaar of fietser worden in het gebied enkele nieuwe wandelpaden gerealiseerd. Langs deze paden kan het hele landgoed bekeken en beleefd worden. De paden sluiten aan op het wandelknooppuntennetwerk. Rood voor groen en particulier natuurbeheer De initiatiefnemer heeft op verzoek van de provincie herbegrenzing van de EHS aangevraagd. Op deze manier kan 11,5 ha natuur via particulier natuurbeheer en 15 ha natuur binnen het plangebied via de landgoedregeling worden gerealiseerd. Op de inrichtingsschets zijn de 15 ha natuur die binnen het landgoed worden gerealiseerd in kleur weergegeven. Vanwege beperkte middelen bij de provincie is de herbegrenzing en de subsidie voor particulier natuurbeheer nog geen feit.

15 Inrichtingsschets met 15 ha rood-voor-groen natuur 15

16 Type langgevelboerderij Type Vlaamse Schuur Uitsnede uit de inrichtingsschets van het zuidelijk cluster 16

17 Beeldkwaliteit zuidelijk cluster Het zuidelijk cluster is qua beeldkwaliteit gebaseerd op een oude nederzetting, omgeven door natuur. Hiertoe is het oorspronkelijke driehoekige wegenpatroon opgepakt als aanleiding om de woningen omheen te groeperen. De beeldkwaliteit van de individuele woningen sluit aan bij deze opzet. Er is gekozen voor het type langgevelboerderij in combinatie met het type vlaamse schuur. Op deze manier vormen de woningen een samenhangend geheel. Om het karakter van een oude agrarische nederzetting te versterken liggen rondom de woningen enkele akkertjes en hoogstamboomgaarden. Ook de herbouw van de bestaande langgevelboerderij op deze plek past in de beeldkwaliteit van de plek. De inhoud van de landgoedwoningen krijgen conform de landgoedregeling van de provincie inclusief bijgebouwen een inhoud van maximaal 1500m3. De inhoud van de bestaande bedrijfswoning en de te verplaatsen langgevelboerderij blijft ongewijzigd. Bij de bestaande bedrijfswoning zal een schuur worden gerealiseerd van 375m2 ten behoeve van het beheer van het landgoed. De schuur wordt gebruikt voor 30 stuks vee, stalling van landbouwwerktuigen en hooi en stro opslag. Huidige langgevelboerderij aan de Ruiting 17

18 Uitsnede uit de inrichtingsschets van het noordelijk cluster Aanzicht van de nieuwe bebouwing vanaf de laan 18

19 Beeldkwaliteit noordelijk cluster Zoals voor het zuidelijk cluster is gekozen voor de tegenstelling agrarische nederzetting omgeven door natuur, is hier gekozen voor de tegenstelling tussen een statige, formele bebouwing omgeven door agrarische gronden. De opzet van het cluster is die van een klassiek landgoed met een hoofdgebouw en bijgebouwen. De middelste van de drie woningen fungeert in de beeldkwaliteit als het hoofdgebouw. Het is dan ook voorstelbaar dat deze woning bestaat uit twee bouwlagen met kap, terwijl de twee woningen aan weerszijden bestaan uit één laag met kap. Het type woning waar op deze plek aan gedacht wordt kan omschreven worden als het type notariswoning. Landgoedwoningen In totaal wordt 2,8 ha binnen het landgoed ingericht ten behoeve van de landgoedwoningen, de bestaande bedrijfswoning en de te verplaatsen langgevelboerderij. Vogelvlucht van het noordelijk cluster 19

20 20

21 5. CONCLUSIES De ontwikkeling van Landgoed Setersheike levert een bijdrage aan een aantal een overheidsdoelen die binnen het plangebied zijn gelegen: Invulling van Robuuste Verbinding tussen Helvoirts Broek en de Essche Stroom. Invulling geven aan verbinding tussen twee natuurgebieden in het Groene Woud: De Kampina en de Loonse en Drunense Duinen. Invulling geven aan de Ecologische Verbindingszone tussen Helvoirts Broek en de Essche Stroom. Verlegging van de Broekleij. Terugbrengen van cultuurhistorische elementen in het plangebied: het wegenpatroon, een kleinschalig landschap en het beleefbaar maken van de waterloop die in het verleden twee richtingen op kon stromen. Door de ontwikkeling van het landgoed wordt gerealiseerd: 15 Hectare nieuwe natuur. Op naastgelegen inrichtingschets zijn deze 15 hectare groen gearceerd. 6 Nieuwe landgoedwoningen. 1 Herbouwde langgevelboerderij aan de Ruiting. 10. Op naast gelegen inrichtingschets zijn de percelen die in gebruik zullen zijn voor de woningen en het nieuwe driehoekige pleintje rood gearceerd. Ligging van de 15ha nieuw groen, 2,8 ha voor de woningen, 0,5 ha voor het pleintje 21