APS = adenosinefosfosulfaat. PAPS = Fosfo-adenosine-5 -fosfosulfaat

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "APS = adenosinefosfosulfaat. PAPS = Fosfo-adenosine-5 -fosfosulfaat"

Transcriptie

1 APS = adenosinefosfosulfaat PAPS = Fosfo-adenosine-5 -fosfosulfaat Dissimilatief Assimilatief

2 Dissimilatief? electronen ATP-vorming 4H 2 + SO H + HS - + 4H 2 O Desulfovibrio desulfuricans

3 Acetaat als e-donor bij sulfaatreduceerders CH 3 COO - + SO H + 2CO 2 + H 2 S + H 2 O G 0 = kJ Koostofmonoxide dehydrogenase

4 Sommige sulfaat reduceerders zijn in staat om auto-troof te groeien met CO 2 en H 2 als electronen donor en sulfaat (SO 4 2- ) als electronen acceptor Indien autotrofe groei bestaat dan niet via Calvin cyclus maar via acetylcoa weg

5 Sulfur disproportionation Desulfovibrio 1. S 2 O H 2 O SO H 2 S G 0 = kJ SO H + 3SO H 2 S G 0 = kj 4S H 2 O 3H 2 S + SO H + als: H 2 S + MnO 2 S 0 + Mn OH - G 0 = kj G 0 = kj Som: 4S H 2 O + MnO 2 3H 2 S + SO H + + Mn OH - G 0 = kj

6 CO 2 als electronenacceptor. Acetogenen = acetogenese. Methanogenen = methanogenese

7 Acetogenese 4H 2 + H + + 2HCO 3 - CH 3 COO H 2 O CO 2 wordt gereduceerd via acetylcoa weg, ook voor autotrofie (= Ljungdahl-Wood pathway). Organismen? Acetobacterium woodii Clostridium aceticum Omzetting van glucose tot acetaat 1. Chemorganotroof: fermentatie C 6 H 12 O 6 3CH 3 COO - + 3H + 2. Chemolitotroof: reductie CO 2 4H 2 + H + + 2HCO 3- CH 3 COO H 2 O

8 Chemorganotroof: fermentatie C 6 H 12 O 6 3CH 3 COO - + 3H + Eerst glycolyse: glucose 2 pyruvaat + 2NADH + H Dan: 2 pyruvaat 2 acetaat + 2CO 2 + 2NADH + H Tenslotte: 2CO NADH + H acetaat Totaal: glucose 2 pyruvaat 3 acetaat

9 AcetylCoA weg Geen cyclus ATP vorming?

10 CO 2 en electronen (H 2 ) CO 2 en electronen AcetylCoA weg Acetaat e-acceptor bv SO 4 2- Acetaat & CO 2 & reducing power H 2 S + energie Organische verbindingen zoals suikers: vergisting Acetaat wordt uitgescheiden of ingebouwd

11 Methanogenese Bacteria? Archaea: methanogenen, anaëroob Biochemie & energie metabolisme C1 cariers Redox Co-enzymen: electronen transfer Complexe metabolische wegen, uniek voor de Archaea

12 C1 cariers C1 carrier: 1 stap C1 carrier: intermediair C1 carrier: laatste stap van de reductie

13 Redox Co-enzymen Licht absorptie (420 nm) = flavine Mercaptoheptanoyl-threonine fosfaat Methylreductase complex

14 1 H 2 als electronen donor 2 1. CO 2 activering 2. Formyl groep transfer 3. Methyl groep transfer 4. Methyl-CoM reductie 3 4 MF: methanofuraan MP: Methanopterine

15 Energie conservering in methanogenen? voldoende vrije energie G 0 = kj/mol (reductie van CO 2 met H 2 ) Na-pomp Protonen gradient heterodisulfide reductase Methanofenazine

16 MPH = methanophenazine Fig.15.48b

17 Methaanvorming uit methanol

18 CH 3 OH + Corr Corrinoid = Vit B12- achtige porfirine kern CH 3 Corr CoM CH 3 CoM 2H ATP CH 4 Methanogenesis

19 Methaanvorming uit azijnzuur

20 Autotrofie in de methanogenen Via acetylcoa weg missen tetrahydrofolaat weg.

21

22

23

24 Methanobrevibacter Methanospirillum Methanosarcina Methanocaldococcus Methanotorris Methanosaeta Methanothermus

25 Grote % GC spreiding, = grote fylogenetische heterogeniteit

26 Andere electronen acceptoren Fe 3+ : E V (ph 2) of +0.2 bij ph 7 Waar komen electronen vandaan? Organische moleculen of anorganische moleculen Acetaat + 8 Fe 3+ 2HCO Fe H + G 0 = kj/mol Arsenaat -> arseniet

27 Chloraat Mn4+ Fe 3+ selenaat dimethylsulfoxide arsenaat Trimethylalanine-N-oxide Fumaraat

28 ?? Bv. een suiker

29 Ecologische niche Fermentatie Zuurstof is gelimiteerd Alternatieve electronen acceptoren gelimiteerd - CO 2 is natuurlijk altijd aanwezig -? : H 2 H 2 = eindproduct van een fermentatie!!!

30 Metabolische diversiteit: fermentatie Fermentatie Respiratie Energie metabolisme? substraat-gebonden fosforylatie uitzonderlijk protondrijvende kracht relatief lage energie opbrengst Electronen balans? balans? Interne electronen acceptor H 2 CO 2 + eindproducten Cel componenten Energie metabolisme? protondrijvende kracht substraat-gebonden fosforylatie relatief hoge energie opbrengst Electronen balans? balans? Externe electronen acceptor CO 2 Cel componenten

31 Waar is substraatsgebonden fosforylatiemogelijk?? Hoeveel ATP /glucose Glucose ethanol + CO kj = 7ATP Toch maar 2ATP!!!

32 Electronen balans Oxidatie-reductie balans Hydrogenase Gereduceerde eindprod

33 Soorten fermentaties

34 Soorten fermentaties

35

36

37

38 Enterobacter

39 Uitzondering ATP vorming Propiogenium modestum Succinaat + H 2 O propionaat + HCO 3- ( G 0 : kj) Oxalobacter formigens Oxlataat -- + H 2 O formiaat - + HCO 3- ( G 0 : kj)

40 Syntrofie: samen groeien Eén enkel organismen kan een bepaalde component niet metaboliseren maar twee organismen wel. meeste voorbeelden betreffen gebruik van H 2 Hierbij wordt H 2 geproduceerd door één organisme en gebruikt door een ander = Interspecies hydrogen transfer Energie huishouding: ATP zowel gevormd via substraatslevel fosforylatie als via proton drijvende kracht

41 * ** ** hydrogenase optake: hoge affiniteit

42 Butyraat - + H 2 O -> 2 acetaat - + H + +2H 2 G

43 Afbraak van organische zuren: niet kennen Afbraak van vetten lipiden: niet kennen Afbraak van fosfolipiden: niet kennen Afbraak van vetzuren: niet kennen Moleculaire zuurstof (O 2 ) als reactant in metabolische processen (15.27 &15.28: wel kennen) Oxigenasen: mono-oxygenase: incorporatie van één O = ½ O 2 als OH groep, 2 O wordt gereduceerd tot H 2 O di-oxygenase: incorporatie van twee O : 1 O 2 Biosynthese: zie vorming van sterolen

44 Afbraak alifatische koolwaterstoffen Pseudomonas Nocardia Mycobacterium Oxidatiestappen

45 Afbraak van aromatische koolwaterstoffen Aëroob Complexe aromaten eerst afbreken tot - protocatechuaat - catechol

46 Voorbeeld: benzeen

47

48 Anaërobe afbraak van aromatische koolwaterstoffen Reeds O-atoom in molecule CoA- derivaat: energie

49 Methanotrofie en methylotrofie CH 4 CH 3 OH CH 2 O HCOO - CO 2 Bv Methylosinus = methaan oxideerder Energie metabolisme

50 Koolstofassimilatie Type I = ribulose monofosfaatweg

51 Methanotrofie en methylotrofie Type II = serine weg Minder gunstig dan de ribulose fosfaatweg voor biosynthese (waarom?)

52 Bacteriën zelf: mehanotrofen doch ook ammonium oxidatie (12.6) Substraten

53 Bacteriën zelf: mehanotrofen doch ook ammonium oxidatie (12.6)

54 Type I membraan Type II membraan Sybiosis met mossels en sponsen

55 Metabolisme van hexosen en polysacchariden Afbraak van hexosen en polysacchariden (15.24 (Brock ed. 9); Brock ed. 10 : niet kennen Enkele voorbeelden: afbraak van zetmeel (veel) afbraak van cellulose (beperkt: Cytophaga & clostridia) disachariden & vorming van polymeren zoals dextraan

56 Cellulose afbraak bv bij Cytophaga hutchinsonii Hydrolyse v zetmeel K-iodide oplossing (lugol)

57 Vorming van dextraan: Leuconostoc mesenteroides

58 Stikstoffixatie Beperkt tot prokaryoten Vrijlevende aërobe stikstoffixeerders Vrijlevende anaërobe stikstoffixeerders Symbiotische stikstoffixeerders Azotobacter Klebsiella Bacillus azotofixans Cyanobacteria Alcaligenes Thiobacillus Rhizobium Bradyrhizobium Sinorhizobium Azorhizobium Leguminosen Clostridium Desulfovibrio Frankia Chromatium Rhodospirillum Rhodopseudomonas Rhodopila Rhodobacter etc. Methanosarcina Methanococcus

59 Reductie van N 2 naar ammonium cel (aminozuren) Nitrogenase: Fe-Mo cofactor Alternatief nitrogenase: vanadium als co-factor

60 Probleem bij N2 fixatie? N N is zeer stabiel 940 kj O=O: slechts 493kJ Reductie van N 2 naar ammonium is een ATP verbruikend proces Zes electronen zijn nodig om N 2 2NH 3 te reduceren N 2 fixatie is een zeer reducerend proces en de enzymen worden geinhibeerd door de aanwezigheid van zuurstof, ook bij de aëroben; dus dient er een zuurstof protectie te zijn van de enzymen!! De manier om tegen zuurstof effect te beschermen is bij de aëroben verschillend van organisme tot organisme

61 Electronen flow in het nitrogenase complex e? ATP? H 2?

62 Nif regulon: 24kb 20 genen Co-factor structurele genen regulatie genen Genetica Strikte regulatie: zuurstof, NH 3

63 Nitrogenase assay: gaschromatografisch

Methanobrevibacter Methanospirillum. Methanosarcina Methanocaldococcus. Methanotorris. Methanosaeta. Methanothermus

Methanobrevibacter Methanospirillum. Methanosarcina Methanocaldococcus. Methanotorris. Methanosaeta. Methanothermus Methanobrevibacter Methanospirillum Methanosarcina 13. 6 Methanocaldococcus Methanotorris Methanosaeta Methanothermus Grote % GC spreiding, = grote fylogenetische heterogeniteit Andere electronen acceptoren

Nadere informatie

Bacteriële ijzer reductie

Bacteriële ijzer reductie Bacteriële ijzer reductie Een aantal bacteriën zijn in staat om ferri ijzer te reduceren. Dit gebeurt bv in sedimenten van meren. Dit gereduceerde ijzer kan dan worden getransporteerd over zelfs grote

Nadere informatie

Proteobacteria. welke groepen bevatten fototrofen? β Proteobacteria. chemoorganotrophs. chemolithotrophs. chemoorganotrophs γ Proteobacteria

Proteobacteria. welke groepen bevatten fototrofen? β Proteobacteria. chemoorganotrophs. chemolithotrophs. chemoorganotrophs γ Proteobacteria Plants Proteobacteria welke groepen bevatten fototrofen? β Proteobacteria chemolithotrophs chemoorganotrophs α Proteobacteria chemoorganotrophs chemolithotrophs chemoorganotrophs γ Proteobacteria chemolithotrophs

Nadere informatie

Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011

Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011 Celstofwisseling I Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011 Inleiding 1-12 Deze module gaat over de omzetting van voedsel in energie

Nadere informatie

Achtergronden bij het Metabolaspel

Achtergronden bij het Metabolaspel Achtergronden bij het Metabolaspel Colofon Naar idee: dr. M. Lopes Cardozo, Universiteit Utrecht prof. dr. M.C.E. van Dam Mieras, Universiteit Leiden Projectleiding: J. Berkhout, Open Universiteit Nederland

Nadere informatie

Microbiology & Biochemistry (MIB-10306, microbiologie deel)

Microbiology & Biochemistry (MIB-10306, microbiologie deel) Microbiology & Biochemistry (MIB-10306, microbiologie deel) 1. Morfologie (vorm, grootte, onderdelen) a. Teken schematisch de doorsnede van een bacterie en benoem 10 structuren. vacuole met reservestoffen,

Nadere informatie

a. 38 b. 38 c. 0 d. 36/38

a. 38 b. 38 c. 0 d. 36/38 Microbiologiedeel: Hieronder staan vier vragen die de stijl en diepgang hebben van de vragen van het microbiologiedeel zoals ze op het tentamen gevraagd kunnen worden. 1.a. Hoeveel ATP kan de gram negatieve

Nadere informatie

4. deleted. 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat

4. deleted. 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat a. bij de hydrolyse van ATP warmte vrijkomt b. de hydrolyse van ATP de entropie doet toenemen c. ATP sterk bindt aan het substraat van enzymen d. ATP thermodynamisch

Nadere informatie

Tentamen Biochemie, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST,

Tentamen Biochemie, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, Tentamen Biochemie, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, 26-09-2014 1. Tijdens fotosynthese ontstaat O 2. Uit welke grondstof(fen) wordt dit O 2 gevormd? De reactie vereist energie. Hoeveel moleculen ATP worden

Nadere informatie

Nutriënten: stikstof, fosfor. Assimilatie: opbouw van levend materiaal

Nutriënten: stikstof, fosfor. Assimilatie: opbouw van levend materiaal Nutriënten: sleutelrol bij de groei van organismen en het functioneren van ecosystemen Jos Verhoeven Assimilatie: opbouw van levend materiaal In de eerste plaats: Fotosynthese! 6 CO 2 + 6 H 2 O C 6 H 12

Nadere informatie

Metabolisme in Archaea

Metabolisme in Archaea Archaea Archaea Metabolisme in Archaea Chemoorganotrofen Entner Doudoroff Glycolyse Citroenzuurcyclus Acetyl-CoA weg Electron transport: cytochroom a, b en c Electron acceptor: O 2, S Chemolithotrophy

Nadere informatie

Les 2: Fotosynthese. Fig.15.1

Les 2: Fotosynthese. Fig.15.1 Les 2: Fotosynthese Fig.15.1 Bacteria Cyanobacteria & planten Hoe wordt licht energie gecapteerd? Licht wordt uitgezonden in quanta (fotonen) De energie van die fotonen: vgl van Planck E = h.ν = h.c/λ

Nadere informatie

Biochemische principes Hans V. Westerhoff

Biochemische principes Hans V. Westerhoff Hans V. Westerhoff Leerstof: Voet, Voet & Pratt: Fundamentals of Biochemistry (1999 editie) Hoofdstukken 13-17, 21 (zie syllabus voor details) Syllabus: de principes van het metabolisme (III.A-E) Syllabus:

Nadere informatie

Tentamen BIOCHEMIE. (MST-BCH-0708FWN dinsdag 29 januari 2008)

Tentamen BIOCHEMIE. (MST-BCH-0708FWN dinsdag 29 januari 2008) Tentamen BIOCHEMIE (MST-BCH-0708FWN dinsdag 29 januari 2008) Enzymkinetiek en Signaaltransductie 1a Geef twee redenen waarom de snelheid v 0 van een enzymgekatalyseerde reactie S P wordt gemeten op t =

Nadere informatie

Studiehandleiding Biochemie I

Studiehandleiding Biochemie I Studiehandleiding Biochemie I 2006-2007 1 Proeftentamen Biochemie I 1. Vul de juiste term uit de lijst op de open plaatsen in onderstaande tekst in. Elke term mag maar éénmaal worden gebruikt maar niet

Nadere informatie

BIOLOGIE Thema: Stofwisseling Havo

BIOLOGIE Thema: Stofwisseling Havo BIOLOGIE Thema: Stofwisseling Havo Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai De student moet de bouw en werking van enzymen kunnen beschrijven moet het proces van foto

Nadere informatie

Celademhaling & gisting

Celademhaling & gisting Celademhaling & gisting Tekst voor de leerlingen V. Rasquin - 1 - DISSIMILATIE - TEKST VOOR DE LEERLINGEN celademhaling & GISTING Wij weten dat heel wat processen endergonisch zijn (ze vergen energie).

Nadere informatie

4. Toevoeging van een ontkoppelaar zal in mitochondrien de snelheid van NADH consumptie doen en de snelheid van ATP synthese doen

4. Toevoeging van een ontkoppelaar zal in mitochondrien de snelheid van NADH consumptie doen en de snelheid van ATP synthese doen 1. Ontkoppeling van mitochondriale oxidatieve fosforylatie a. laat nog steeds mitochondriale ATP vorming toe, maar zal het verbruik van O 2 doen stoppen b. zal alle mitochondriale metabolisme doen stilvallen

Nadere informatie

BIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL]

BIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] BIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai De student moet de bouw en werking van enzymen kunnen beschrijven moet het proces van

Nadere informatie

Organismen die organisch en anorganische moleculen kunnen maken of nodig hebben zijn heterotroof

Organismen die organisch en anorganische moleculen kunnen maken of nodig hebben zijn heterotroof Boekverslag door A. 1802 woorden 20 juni 2007 5 71 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting stofwisseling Stofwisseling is het totaal van alle chemische processen in een organisme

Nadere informatie

Micro-organismen: diversiteit en bouw van de cel

Micro-organismen: diversiteit en bouw van de cel Micro-organismen: diversiteit en bouw van de cel Micro-organismen spelen een belangrijk rollen in ons dagelijks leven: in de landbouw, energie, milieu, ziektes, voedselindustrie en de biotechnologie. Op

Nadere informatie

BIOLOGIE Energie & Stofwisseling VWO

BIOLOGIE Energie & Stofwisseling VWO BIOLOGIE Energie & Stofwisseling VWO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] ARTHUR A. HOOGENDOORN ATHENEUM - VRIJE ATHENEUM - AAHA Docent: A. Sewsahai De student moet de bouw en werking

Nadere informatie

Samenvatting Biologie stofwisseling. Begrippen 5,8. Samenvatting door S woorden 2 jaar geleden. 4 keer beoordeeld.

Samenvatting Biologie stofwisseling. Begrippen 5,8. Samenvatting door S woorden 2 jaar geleden. 4 keer beoordeeld. Samenvatting Biologie stofwisseling Samenvatting door S. 1156 woorden 2 jaar geleden 5,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Bio stofwisseling[1] Begrippen Absorptie is het fysisch

Nadere informatie

Celstofwisseling II (COO 5) Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 en 10 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie

Celstofwisseling II (COO 5) Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 en 10 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie Celstofwisseling II (COO 5) Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 9 en 10 van Biology, Campbell, 8 e druk Versie 2010-2011 Elektronen-transportketen 1. Van enkele processen in

Nadere informatie

PHA productie uit Organische reststromen. BIONND THE FUTURE. 8 mei 2014 Henk Doddema

PHA productie uit Organische reststromen. BIONND THE FUTURE. 8 mei 2014 Henk Doddema PHA productie uit Organische reststromen. BIONND THE FUTURE 8 mei 2014 Henk Doddema Meer dan 300 soorten bacteriën kunnen PHA s maken en opslaan in hun cellen Rhodomonas sp. Halomonas sp. Alcaligenes (nu

Nadere informatie

+ 6CO2 + 6H2O = C6H12O6 + 6O2

+ 6CO2 + 6H2O = C6H12O6 + 6O2 FPMO De Kok Fotosynthese: licht energie + 6CO2 + 6H2O = C6H12O6 + 6O2 (suikers en zuurstof) Net primary production = carbon fixatie per m2 per jaar In praktijk is fotosynthese complexer: zie plaatje. Fotosynthese

Nadere informatie

Microbiologie deel II Bacteriële diversiteit

Microbiologie deel II Bacteriële diversiteit Microbiologie deel II Bacteriële diversiteit Handboek: Brock Biology of Microorganisms 9 Edition of 10 Edition Madigan-Martinko-Parker ISBN 0-13-085264-3 (9) of ISBN 0-13-049147-0 (10) Paul De Vos 8 verdieping

Nadere informatie

SAMENVATTING 141 Aminozuren zijn bouwstenen voor de synthese van eiwitten die nodig zijn voor de groei van een organisme. De synthese van aminozuren kost energie dat wordt gewonnen uit de voedingstoffen

Nadere informatie

1. Stofwisseling, assimilatie en dissimilatie

1. Stofwisseling, assimilatie en dissimilatie Samenvatting door A. 1427 woorden 12 april 2013 6,5 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie H3 - Energie 1. Stofwisseling, assimilatie en dissimilatie Stofwisseling (metabolisme):

Nadere informatie

4,5. Samenvatting door L woorden 17 december keer beoordeeld. Biologie voor jou. 1. Vrije en gebonden energie.

4,5. Samenvatting door L woorden 17 december keer beoordeeld. Biologie voor jou. 1. Vrije en gebonden energie. Samenvatting door L. 1850 woorden 17 december 2012 4,5 7 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1. Vrije en gebonden energie. Vrije energie (kinetische energie) komt voor als warmte en

Nadere informatie

Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie

Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie donderdag 24 september, 2015 Agrivizier Jan-Henk Welink, ww.duurzaamgrondstoffenbeheer.nl, 015 278 9205, j.h.welink@tudelft.nl

Nadere informatie

Microbiële ecologie is de studie van micro-organismen in hun natuurlijke milieu.

Microbiële ecologie is de studie van micro-organismen in hun natuurlijke milieu. Karakteristieken van levende cellen/(micro-) organismen: 1. Compartmentalisatie en metabolisme: cellen nemen nutriënten op uit de omgeving, transformeren die en geven het afval weer af. Cel = open systeem.

Nadere informatie

1. Covalent. 2. Ionogene fosfaat bindingen. 3. Niet- covalent. 4. Van der Waals interacties tussen de basen.

1. Covalent. 2. Ionogene fosfaat bindingen. 3. Niet- covalent. 4. Van der Waals interacties tussen de basen. Vraag 1. Welk antwoord is niet juist? 1. Bacteriële genoom is circulair. 2. DNA replicatie begint bij de geboorte van een bacterie. 3. DNA replicatie is bi- directioneel. 4. Het bacteriële genoom heeft

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Energie

Samenvatting Biologie Energie Samenvatting Biologie Energie Samenvatting door een scholier 3111 woorden 20 januari 2008 6,9 197 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting biologie Thema 3, Energie Basisstof

Nadere informatie

Naar: D.O. Hall & K.K. Rao, Photosynthesis, Studies in Biology, Cambridge, 1994, blz. 106.

Naar: D.O. Hall & K.K. Rao, Photosynthesis, Studies in Biology, Cambridge, 1994, blz. 106. Examentrainer Vragen Fotosynthese Vanuit tussenproducten van de fotosynthese worden niet alleen koolhydraten gevormd, maar ook vetten, vetzuren, aminozuren en andere organische zuren. Dag- en seizoensgebonden

Nadere informatie

Physiology and biochemistry of primary alcohol oxidation in the gram-positive bacteria "amycolatopsis methanolica" and "bacillus methanolicus"

Physiology and biochemistry of primary alcohol oxidation in the gram-positive bacteria amycolatopsis methanolica and bacillus methanolicus Physiology and biochemistry of primary alcohol oxidation in the gram-positive bacteria "amycolatopsis methanolica" and "bacillus methanolicus" Hektor, Harm Jan IMPORTANT NOTE: You are advised to consult

Nadere informatie

1. In zoogdieren zal elk van devolgende reacties gebeuren in de Krebscyclus, behalve:

1. In zoogdieren zal elk van devolgende reacties gebeuren in de Krebscyclus, behalve: 1. In zoogdieren zal elk van devolgende reacties gebeuren in de Krebscyclus, behalve: a. vorming van α-ketoglutaarzuur b. vorming van NADH en FADH 2 c. metabolisme van acetaat tot koolstofdioxide en water

Nadere informatie

Meerkeuzevragen. Fotosynthese, celademhaling en gisting. V. Rasquin

Meerkeuzevragen. Fotosynthese, celademhaling en gisting. V. Rasquin Meerkeuzevragen Fotosynthese, celademhaling en gisting V. Rasquin MEERKEUZEVRAGEN FOTOSYNTHESE 1. Een brandende kaars dooft vlug onder een glazen stolp. Plaatst men naast de kaars ook een plant onder de

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Samenvatting hoofdstuk 1 bvj

Samenvatting Biologie Samenvatting hoofdstuk 1 bvj Samenvatting Biologie Samenvatting hoofdstuk 1 bvj Samenvatting door Fabienne 1166 woorden 24 oktober 2017 5 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Hoofdstuk 1: stofwisseling Paragraaf

Nadere informatie

Chemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held

Chemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held Chemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held Inkuilproces Proces bij het inkuilen: In de kuil ondergaat het gewas een biochemisch proces onder invloed van micro-organismen Een

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Stofwisseling

Samenvatting Biologie Stofwisseling Samenvatting Biologie Stofwisseling Samenvatting door een scholier 1466 woorden 13 juni 2006 5,6 46 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting Thema 1 Stofwisseling Doelstelling

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 1 Stofwisseling

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 1 Stofwisseling Samenvatting Biologie Hoofdstuk 1 Stofwisseling Samenvatting door M. 1566 woorden 14 januari 2017 4,2 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie Thema 1: stofwisseling Paragraaf

Nadere informatie

Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie

Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Prof. ir. Hans van Dijk 1 Afdeling Watermanagement Sectie Gezondheidstechniek Inhoud hydrologische kringloop kwalitatief 1. regenwater 2. afstromend/oppervlaktewater. infiltratie

Nadere informatie

ADDENDA & CORRIGENDA & RESPONSA. 1. Biomoleculen. 2. Bio-energetica

ADDENDA & CORRIGENDA & RESPONSA. 1. Biomoleculen. 2. Bio-energetica ADDENDA & CORRIGENDA & RESPONSA 1. Biomoleculen Vraag9: Which of the following amino acids has an uncharged polar side chain at ph7 Arg Thr Glu Pro Ile Het juiste antworod is Thr, maar waarom is Pro ook

Nadere informatie

- 1 - Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, uur

- 1 - Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, uur Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, 9.00-12.00 uur - Begin met het invullen van je naam en registratienummer. - Alle antwoorden moeten op het vragenformulier

Nadere informatie

Tentamen Biochemie,, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, Antwoorden

Tentamen Biochemie,, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, Antwoorden Tentamen Biochemie,, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, 26-09-2014 Antwoorden 1. Hieronder is de structuur weergegeven van octadecyl rhodamine B chloride. Let op de alifatische (CH 2 ) 17 keten die is veresterd

Nadere informatie

De Chemie van IJzerrijke venen. Fons Smolders Onderzoekcentrum B-WARE/Radboud Universiteit

De Chemie van IJzerrijke venen. Fons Smolders Onderzoekcentrum B-WARE/Radboud Universiteit De Chemie van IJzerrijke venen Fons Smolders Onderzoekcentrum B-WARE/Radboud Universiteit Veenvorming O 2 CO 2 Fe H 2 O C C H 2 O H 2 O C Fe C H 2 O H 2 O C C H 2 O Fe Fe C C C H 2 O H 2 O IJzerrijkdom

Nadere informatie

Antwoorden Biologie Hoofdstuk 1: Stofwisseling

Antwoorden Biologie Hoofdstuk 1: Stofwisseling Antwoorden Biologie Hoofdstuk 1: Stofwisseling Antwoorden door een scholier 1478 woorden 16 februari 2009 5,6 56 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie voor jouw Havo 5 Hoofdstuk

Nadere informatie

Metabolisme koolhydraten RozenbergSport.nl 2012 pagina 1 / 5

Metabolisme koolhydraten RozenbergSport.nl 2012 pagina 1 / 5 RozenbergSport.nl 2012 pagina 1 / 5 Inhoud Aerobe glycolyse Glycogenolyse Cori cyclus Aerobe glycolyse aerobe glycolyse NADH, vormen voor respiratoire keten Voorwaarde NAD + moet beschikbaar zijn, NADH

Nadere informatie

Biosynthese. Biosynthese. Metabolic engineering. 8 Oktober 2014

Biosynthese. Biosynthese. Metabolic engineering. 8 Oktober 2014 Biosynthese Metabolic engineering 8 Oktober 2014 CV 1982 Studie Moleculaire Wetenschappen, WU 1989 Promotie productie monoklonale antilichamen Bioprocestechnologie&RIVM 1994-2001 Post-docs 2001 Universitair

Nadere informatie

Bio- organische chemie, Biochemie & Celbiologie Deeltentamen 2 26 oktober 2009

Bio- organische chemie, Biochemie & Celbiologie Deeltentamen 2 26 oktober 2009 Vraag 1. Fototrofen en chemotrofen zijn sterk van elkaar afhankelijk omdat: 1. Fototrofen energie leveren aan de chemotrofen en de chemotrofen leveren suikers aan de fototrofen. 2. Fototrofen de chemotrofen

Nadere informatie

Biologie Hoofdstuk 2 Stofwisseling

Biologie Hoofdstuk 2 Stofwisseling Biologie Hoofdstuk 2 Stofwisseling Wat is stofwisseling? Wat is stofwisseling? Stofwisseling of metabolisme is het geheel van chemische processen in een levend organisme of in levende cellen Een organisme

Nadere informatie

Naam: Student nummer:

Naam: Student nummer: Vraag 1. a. Vergelijk de elektronen transportketen van de ademhaling met de elektronentransport keten van de licht reactie (eventueel met tekening). Geef aan waar ze plaats vinden, wie de elektronen donors

Nadere informatie

Ontstaan van het leven nieuw leven inblazen

Ontstaan van het leven nieuw leven inblazen Ontstaan van het leven nieuw leven inblazen Jan W. de Leeuw NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, Texel Universiteit Utrecht, Utrecht Lutz Lohse Universiteit van Amsterdam, Amsterdam

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Archaea en hyperthermofielen De levende organismen op onze aarde kunnen verdeeld worden in twee groepen, de prokaryoten en de eukaryoten. Eukaryote cellen hebben een celkern, een

Nadere informatie

Examen Voorbereiding Stofwisseling

Examen Voorbereiding Stofwisseling Examen Voorbereiding Stofwisseling Teylingen College Leeuwenhorst 2015/2016 Thema 1 Stofwisseling Begrippenlijst: Begrip Organische stoffen Anorganische stoffen Enzymen Assimilatie Chemische energie Koolstofassimilatie

Nadere informatie

Biosynthesis of phenylalanine and tyrosine in the methylotrophic actinomycete amycolatopsis methanolica Euverink, Gerrit

Biosynthesis of phenylalanine and tyrosine in the methylotrophic actinomycete amycolatopsis methanolica Euverink, Gerrit University of Groningen Biosynthesis of phenylalanine and tyrosine in the methylotrophic actinomycete amycolatopsis methanolica Euverink, Gerrit IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's

Nadere informatie

Examentrainer. Vragen. Broeikasgassen meten in wijn. 1 Uitgeverij Malmberg. Lees de volgende tekst.

Examentrainer. Vragen. Broeikasgassen meten in wijn. 1 Uitgeverij Malmberg. Lees de volgende tekst. Examentrainer Vragen Broeikasgassen meten in wijn Lees de volgende tekst. Sterk toegenomen verbranding van organische stoffen leidt tot een verhoging van de concentratie CO 2 in de atmosfeer. Er is op

Nadere informatie

Vermeld op ieder antwoordvel je naam en studentnummer

Vermeld op ieder antwoordvel je naam en studentnummer ertentamen MC 15-08-2013 9:00 uur 12:00 uur Vermeld op ieder antwoordvel je naam en studentnummer pgave 1 D-Apiose is een typische suiker, die alleen in planten voorkomt. et wordt gesynthetiseerd vanuit

Nadere informatie

Microbiologie: theorie

Microbiologie: theorie Hoofdstuk 1: Introductie in de microbiologie Microbiologie Wat? Wetenschap rond studie van micro organismen.. mo s Micro organismen? o Organismen die uitsluitend mbv microscoop zichtbaar zijn Uitzondering:

Nadere informatie

Regulation of pyruvate catabolism in Escherichia coli: the role of redox environment de Graef, M.R.

Regulation of pyruvate catabolism in Escherichia coli: the role of redox environment de Graef, M.R. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Regulation of pyruvate catabolism in Escherichia coli: the role of redox environment de Graef, M.R. Link to publication Citation for published version (APA): de Graef,

Nadere informatie

BVB Substrates. Kwaliteitskenmerken substraten voor openbaar groen

BVB Substrates. Kwaliteitskenmerken substraten voor openbaar groen BVB Substrates Kwaliteitskenmerken substraten voor openbaar groen Marc Spierings 9 en 10 juni 2016 1 2 Het belang van groen 3 Het gewenste eindbeeld? Enkele parameters Goed ontwerp Goed bestek Kennis van

Nadere informatie

Celmembraan (duh! dat maakt het een cel) Celwand Ribosomen (voor eiwitsynthese) Soms: uitsteeksels zoals flagel (zweepstaart)

Celmembraan (duh! dat maakt het een cel) Celwand Ribosomen (voor eiwitsynthese) Soms: uitsteeksels zoals flagel (zweepstaart) Bacterie cel: prokaryoot: geen kern, geen chromosomen zoals wij ze kennen maar cirkelvormig Chromosoom: dus wel DNA Sommige autotroof: als ze pigmenten hebben waarmee ze fotosynthese kunnen uitvoeren Meeste

Nadere informatie

ANTWOORDEN ENERGIE EN FOTOSYNTHESE

ANTWOORDEN ENERGIE EN FOTOSYNTHESE OPDRACHTEN SERIE A Teken een schets ANTWOORDEN ENERGIE EN FOTOSYNTHESE 1a. Een vet bestaat uit een molecuul glycerol waaraan door middel van esterverbindingen vetzuren zijn gekoppeld. De vetzuren kunnen

Nadere informatie

Regulation of pyruvate catabolism in Escherichia coli: the role of redox environment

Regulation of pyruvate catabolism in Escherichia coli: the role of redox environment UvA-DARE (Digital Academic Repository) Regulation of pyruvate catabolism in Escherichia coli: the role of redox environment de Graef, M.R. Link to publication Citation for published version (APA): de Graef,

Nadere informatie

Anabolisme: anabole processen: opbouwstofwisseling Energie wordt toegevoegd: assimilatie

Anabolisme: anabole processen: opbouwstofwisseling Energie wordt toegevoegd: assimilatie Fysiologie les 2 BIO-ENERGETICA Celstofwisseling = cel metabolisme Basis metabolisme: stofwisseling in rust Anabolisme: anabole processen: opbouwstofwisseling Energie wordt toegevoegd: assimilatie Katabolisme:

Nadere informatie

-Dissimilatie gebeurd stapje voor stapje. De chemische energie uit de stapjes wordt eerst gebruikt voor de

-Dissimilatie gebeurd stapje voor stapje. De chemische energie uit de stapjes wordt eerst gebruikt voor de Samenvatting door een scholier 1966 woorden 4 oktober 2006 6,7 85 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou SAMENVATTING BIOLOGIE THEMA 1 STOFWISSELING Basisstof 1 -Voedingsstoffen, water

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Doelstelling 1: Stofwisseling (metabolisme): het geheel aan chemische processen in een cel. Via passief en actief transport nemen cellen

Hoofdstuk 1 Doelstelling 1: Stofwisseling (metabolisme): het geheel aan chemische processen in een cel. Via passief en actief transport nemen cellen Hoofdstuk 1 Doelstelling 1: Stofwisseling (metabolisme): het geheel aan chemische processen in een cel. Via passief en actief transport nemen cellen stoffen op uit hun milieu. Enzymen maken de omzettingsprocessen

Nadere informatie

Stoffen, structuur en bindingen

Stoffen, structuur en bindingen Hoofdstuk 1: Stoffen, structuur en bindingen Scheikunde vwo 2011/2012 www.lyceo.nl Onderwerpen Scheikunde 2011 2012 Stoffen, structuur en binding Kenmerken van Reacties Zuren en base Redox Chemische technieken

Nadere informatie

Brew a better Breezer

Brew a better Breezer Brew a better Breezer Workshop Woudschoten Conferentie Sonja Isken / Marieke Beijer Levensmiddelenmicrobiologie Biotechnologie Wageningen Universiteit Workshop - Brew a better breezer Breezer Levensmiddelenfermentaties

Nadere informatie

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Biologie: stofwisseling en energetische omzetting. 20 februari 2016. dr.

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Biologie: stofwisseling en energetische omzetting. 20 februari 2016. dr. Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Biologie: stofwisseling en energetische omzetting 20 februari 2016 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne (http://www.natuurdigitaal.be/toelatingsexamenartsentandarts/index.php)

Nadere informatie

Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden

Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden 19 november 2010 INDELING Introductie Kringloop van elementen Chemische processen Hoe zou leven ontstaan kunnen zijn? Hoe detecteren we moleculen? INDELING Introductie

Nadere informatie

Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 2, 3, 4 en 5 van Unit 1 van Biology, Campbell,10 e druk Versie

Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 2, 3, 4 en 5 van Unit 1 van Biology, Campbell,10 e druk Versie Chemie van het leven Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 2, 3, 4 en 5 van Unit 1 van Biology, Campbell,10 e druk Versie 2014-2015 Chemische achtergrond van leven 1. Atoomnummer

Nadere informatie

Chapter 9. Samenvatting

Chapter 9. Samenvatting Chapter 9 Samenvatting 125 126 Samenvatting De familie van Nudix hydrolase enzymen omvat een groep verwante eiwitten die een specifieke chemische omzetting in nucleotieden kunnen faciliteren. In dit proefschrift

Nadere informatie

Summary in dutch Samenvatting

Summary in dutch Samenvatting 7 Summary in dutch Samenvatting Chapter 7 De uitstoot van rookgassen waarin hoge concentraties geoxideerde zwavelverbindingen, zoals sulfaat, sulfiet en zwaveldioxide, aanwezig zijn, zorgt voor een zware

Nadere informatie

Scheikunde Chemie Overal Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 15 Hoofdstuk 18

Scheikunde Chemie Overal Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 15 Hoofdstuk 18 Scheikunde Chemie Overal Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 15 Hoofdstuk 18 Reactietypen Substitutiereactie Een atoom(groep) wordt vervangen door een andere atoomgroep. Bij halogenen gebeurt dat alleen onder straling.

Nadere informatie

Identificatie en karakterisatie van MIC

Identificatie en karakterisatie van MIC Identificatie en karakterisatie van MIC Harmien Verstraete Vanda Branco AVECOM NV - Bioproducts & Apps 3/11/2016 1 AVECOM 1) Onderzoeksprojecten zowel tailor-made onderzoek voor industriële partners als

Nadere informatie

Overzicht van reactievergelijkingen Scheikunde

Overzicht van reactievergelijkingen Scheikunde verzicht van reactievergelijkingen Scheikunde Algemeen Verbranding Een verbranding is een reactie met zuurstof. ierbij ontstaan de oxiden van de elementen. Volledige verbranding Bij volledige verbranding

Nadere informatie

Microbiologie deel II Bacteriële diversiteit

Microbiologie deel II Bacteriële diversiteit Microbiologie deel II Bacteriële diversiteit Handboek: Brock Biology of Microorganisms 9 Edition of 10 Edition Madigan-Martinko-Parker ISBN 0-13-085264-3 (9) of ISBN 0-13-049147-0 (10) Paul De Vos 8 verdieping

Nadere informatie

Op zoek naar acetogene bacteriën die ijzer corroderen en hun toepassing in microbiële electrosynthese

Op zoek naar acetogene bacteriën die ijzer corroderen en hun toepassing in microbiële electrosynthese Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2015 2016 Op zoek naar acetogene bacteriën die ijzer corroderen en hun toepassing in microbiële electrosynthese Eva Monballyu Promotor: Prof. dr. ir.

Nadere informatie

Complexes for Electro- and Photocatalytic Proton Reduction B. van den Bosch

Complexes for Electro- and Photocatalytic Proton Reduction B. van den Bosch Complexes for Electro- and Photocatalytic Proton Reduction B. van den Bosch 7. Samenvatting Onze huidige energie-economie is grotendeels gebaseerd op het verbranden van fossiele brandstoffen, zoals olie

Nadere informatie

Moderne biotechnologie

Moderne biotechnologie Moderne biotechnologie 6 vwo Van cel naar fabriek 1 COLOFON Het ontwikkelteam: Ingeborg de Kooter, Christelijk Lyceum te Delft Daan Robeerst, student LST, TU Delft Sander Haemers, Stanislas College te

Nadere informatie

Summary/Samenvatting

Summary/Samenvatting Summary/Samenvatting SUMMARY Methanogens are obligate anaerobic micro-organisms which obtain there energy for growth from the conversion of a limited number of one-carbon compounds or acetate to methane.

Nadere informatie

Synthetic Biology of Cyanobacterial Cell Factories S.A. Angermayr

Synthetic Biology of Cyanobacterial Cell Factories S.A. Angermayr Synthetic Biology of Cyanobacterial Cell Factories S.A. Angermayr Synthetic biology of cyanobacterial cell factories S. Andreas Angermayr Copyright 2014 S. Andreas Angermayr Samenvatting Cyanobacteriën,

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde H7 en H8

Samenvatting Scheikunde H7 en H8 Samenvatting Scheikunde H7 en H8 Samenvatting door een scholier 1312 woorden 1 jaar geleden 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Scheikunde tentamenweek Hoofdstuk 7 en 8 H7 Paragraaf

Nadere informatie

Biochemie van Leven college 6 uit de serie Het Levend Heelal

Biochemie van Leven college 6 uit de serie Het Levend Heelal Biochemie van Leven college 6 uit de serie Het Levend Heelal Nora Goosen Moleculaire Genetica Leids Instituut voor Chemie Universiteit Leiden 1. Introductie Elke vorm van leven op aarde is opgebouwd uit

Nadere informatie

7.0 Enkele belangrijke groepen van verbindingen

7.0 Enkele belangrijke groepen van verbindingen 7.0 Enkele belangrijke groepen van verbindingen 7.1 Oxiden Vrijwel alle elementen kunnen, min of meer heftig reageren met zuurstof. De gevormde verbindingen worden oxiden genoemd. In een van de voorafgaande

Nadere informatie

13 Energietransport in cellen

13 Energietransport in cellen Heterotrofe organismen (bv de meeste bacteriën, schimmels en dieren) kunnen geen organische stoffen vormen uit alleen anorganische stoffen; zij zijn niet in staat tot koolstofassimilatie. Zij moeten organische

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Voeding en energie 5.1

Hoofdstuk 5 Voeding en energie 5.1 Hoofdstuk 5 Voeding en energie 5.1 Energie wordt gehaald uit: vetten in plantaardige oliën, boter en spek reservestof rond organen, onder de huid en in holle beenderen koolhydraten suikers en meelsoorten

Nadere informatie

Productie van groene energie uit afval en afvalwater: rentabiliteit door duurzaamheid

Productie van groene energie uit afval en afvalwater: rentabiliteit door duurzaamheid Productie van groene energie uit afval en afvalwater: rentabiliteit door duurzaamheid The cycle 2010 29/04/2010 Brouwerij Duvel Breendonk Hans van Soest Zaakvoerder vansoest@enprotech.be Globale aanpak

Nadere informatie

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media Hoofdstuk 11 Biomoleculen bladzijde 1 Opgave 1 Geef de reactie van de verbranding van glucose (C 6H 12O 6) tot CO 2 en water. C 6H 12O 6 + 6 O 2 6 CO 2 + 6 H 2O Opgave 2 Hoe luidt de reactie (bruto formules)

Nadere informatie

(Fermenteren) ECP technologie beschrijving. Proces: Anaerobe (Droge) vergisting

(Fermenteren) ECP technologie beschrijving. Proces: Anaerobe (Droge) vergisting ECP technologie beschrijving Proces: Anaerobe (Droge) vergisting (Fermenteren) Functie : Het produceren van biogas uit GFT (Groente, Fruit & Tuin afval) en anderere relatief drogesubstraten zoals bermaaisel

Nadere informatie

1 Stofwisseling. JasperOut.nl

1 Stofwisseling. JasperOut.nl 1 Introfilmpje: 1 1.1 Verzuurde spieren 1 Verzuring van je spieren Je spieren verbruiken energie komt vrij tijdens de verbranding (dissimilatie) in je cellen. Bij deze verbranding zetten je spiercellen

Nadere informatie

D. D Hert Atheneum Veurne LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN. De leerlingen kunnen

D. D Hert Atheneum Veurne LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN. De leerlingen kunnen oofdstuk2: stof en energiewisseling... 2 1. elmetabolisme... 2 2. Anorganische stoffen... 2 2.1. Water... 2 2.2. Mineralen... 2 3. rganische moleculen... 3 3.1. Sachariden... 3 3.1.1. Monosachariden...

Nadere informatie

BASISSTOF. 1 Omstandigheden van de zetmeelsynthese Functionele bouw van een chloroplast Fotosynthesereacties 48

BASISSTOF. 1 Omstandigheden van de zetmeelsynthese Functionele bouw van een chloroplast Fotosynthesereacties 48 3 1 De cel 3 Autotrofe voeding 1 De cel gezien door de lichtmicroscoop 06 1 Omstandigheden van de zetmeelsynthese 44 2 De cel gezien door de elektronenmicroscoop 09 3 Verband cel - weefsel - orgaan - stelsel

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 3 Bouwstenen van stoffen antwoorden

Oefenvragen Hoofdstuk 3 Bouwstenen van stoffen antwoorden Vraag 1 Geef het symbool van: Oefenvragen Hoofdstuk 3 Bouwstenen van stoffen antwoorden I. IJzer Fe Aluminium Al Koolstof C IV. Lood Pb V. Chloor Cl VI. Silicium Si Vraag 2 Geef de naam van de atoomsoort.

Nadere informatie

1 Voedingselementen Voedingselementen Zuurgraad Elektrische geleidbaarheid (EC) Afsluiting 14

1 Voedingselementen Voedingselementen Zuurgraad Elektrische geleidbaarheid (EC) Afsluiting 14 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Voedingselementen 9 1.1 Voedingselementen 9 1.2 Zuurgraad 12 1.3 Elektrische geleidbaarheid (EC) 13 1.4 Afsluiting 14 2 Kunstmeststoffen 15 2.1 Indeling kunstmeststoffen

Nadere informatie

ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,.

ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,. PARATE KENNIS CHEMIE 4 e JAAR SCHEMA ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,. MENGSEL bestaat uit meerdere zuivere stoffen, de kooktemperatuur,

Nadere informatie

Cellen aan de basis.

Cellen aan de basis. Cellen aan de basis. Cellen aan de basis In het thema cellen aan de basis vinden we twee belangrijke thema s uit biologie voor jou terug. 1. Organen en cellen (thema 1 leerjaar 3) 2. Stofwisseling (thema

Nadere informatie

1. Leg kort uit hoe besmetting met een retrovirus ertoe kan leiden dat tumoren ontstaan.

1. Leg kort uit hoe besmetting met een retrovirus ertoe kan leiden dat tumoren ontstaan. Hertentamen Biochemie, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, 7-11-2014 Beantwoord de vragen in Nederlands of Engels. Gebruik Nederlands of Engels voor technische termen. Geef een beknopt antwoord in ongeveer

Nadere informatie