Identificatie en karakterisatie van MIC

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Identificatie en karakterisatie van MIC"

Transcriptie

1 Identificatie en karakterisatie van MIC Harmien Verstraete Vanda Branco AVECOM NV - Bioproducts & Apps 3/11/2016 1

2 AVECOM 1) Onderzoeksprojecten zowel tailor-made onderzoek voor industriële partners als subsidieprojecten Zuivering en valorisatie van proceswater, bodem- en grondwatersanering, corrosie Industrieweg 122P B-9032 Wondelgem 2) Ontwikkeling en verkoop van BIOPRODUCTS & APPS Anaeroob korrelslib, micronutriënten voor afvalwaterzuiveringsinstallaties, bacteriële inocula voor afbraak grondwaterpolluenten, => Focus op bacteriële TEAMS (microbiomen) 2

3 Microbieel geïnduceerde corrosie (MIC) Complex fenomeen waarbij micro-organismen direct en/of indirect een bijdrage leveren aan de aantasting van het metaal Verschillende bacteriële processen kunnen corrosie bevorderen: Ijzeroxiderende bacteriën (Fe 2+ Fe 3+ ): ijzerhydroxides, -oxiden (roest) en andere neerslag Sulfaatreducerende bacteriën: produceren S 2- (Fe 2+ FeS), verbruiken H 2 Zuurproducerende bacteriën: H 2 S, organische zuren, CO 2 Methanogene micro-organismen: verbruiken H 2. 3

4 Detectie en kwantificatie van MIC inzicht in het probleem is noodzakelijk om preventieve en/of remediërende maatregelen te selecteren metingen laten ook toe remediërende maatregelen te evalueren. Combinatie van bacteriële analyses, fysicochemische analyses en inzicht verwerven in het proces/de situatie Fysicochemische analyses: Corrosieproducten Omringend milieu ph, Fe, sulfaat, chloride, organische zuren, Bacteriële analyses: Aanwezigheid, verspreiding en groei van micro-organismen achterhalen 4

5 Onderzoek van de bacteriële gemeenschap Uitplatingen: conventionele bacteriële tellingen => meer dan 99% van de momenteel gekende bacteriële species kan niet groeien op artificiële media in een laboratorium DNA-gebaseerde analyses: volledige microbiële gemeenschap wordt geanalyseerd! Staal (corrosieproduct, water, bodem, ) DNAextractie Moleculaire analyses (qpcr, NGS, ) 5

6 Moleculaire analyses MI Europe Samenwerking tussen Avecom en Microbial Insights teneinde de service voor Europese klanten te optimaliseren Snelle en kwalitatief hoogstaande analyses Vertaling naar de praktijk Toepassingsdomeinen: Corrosie Bodem- en grondwatersanering Waterzuivering Hygiene (pathogenen opsporen) Biofilmvorming En meer! 6

7 Moleculaire analyses Mogelijkheden voor MIC: Quantitative polymerase chain reaction (qpcr) Quant-Array Denaturerende gradient gelelektroforese (DGGE) Next generation sequencing (NGS) 7

8 Quantitative polymerase chain reaction (qpcr) Quant-Array Denaturerende gradiënt gelektroforese (DGGE) Next generation sequencing (NGS) 8

9 Quantitative polymerase chain reaction (qpcr) Kwantificatie van specifieke micro-organismen, groepen van micro-organismen of functionele genen Techniek: amplificatie van specifieke genen zodat deze middels fluorescentie meetbaar zijn. => kopieermachine met teller 9

10 Quantitative polymerase chain reaction (qpcr) Targets in kader van MIC Target Totaal bacteriën Totaal Archaea Sulfaatreducerende bacteriën (SRB) Methanogene microorganismen Zuurproducerende bacteriën - acetogenen Betekenis Algemene evaluatie van de bacteriële groei in het systeem. Archaea vormen een andere algemene groep van ééncellige micro-organismen die kunnen betrokken zijn bij MIC. Vaak betrokken bij putcorrosie. Een functioneel gen dat gelinkt is met sulfaatreductie wordt gekwantificeerd. Kunnen rechtstreeks MIC bevorderen of onrechtstreeks door stimuleren van de groei van andere micro-organismen (bv. SRB of acetogenen) Acetogene bacteriën zijn strict anaeroben die acetaat produceren via de omzetting van CO 2, CO of formiaat. Acetogenese werd reeds aangetoond in hoge druk gasleidingen. 10

11 Quantitative polymerase chain reaction (qpcr) Targets in kader van MIC Target Ijzeroxiderende bacteriën Mangaanoxiderende bacteriën Archaeoglobus En meer! Betekenis Vaak betrokken in de afzetting van ijzeroxides en de vorming van tubercules. Kunnen net als ijzeroxiderende bacteriën verantwoordelijk zijn voor de afzetting van metaaloxides. Kwantificatie van een specifiek gen van hyperthermofiele, sulfaatreducerende Archaea die MIC kunnen veroorzaken bij hoge temperaturen. 11

12 Quantitative polymerase chain reaction (qpcr) Te analyseren targets worden bepaald door interpretatie van het probleem en analyse van omgevingsparameters Voordelen: Accuraat Specifiek Snel Gevoelig (lage detectielimieten 0,1 tot 1 cellen per ml) 12

13 Quantitative polymerase chain reaction (qpcr) Quant-Array Denaturerende gradiënt gelektroforese (DGGE) Next generation sequencing (NGS) 13

14 Quant-Array MIC Simultane kwantificatie van een brede range aan microorganismen die betrokken kunnen zijn bij MIC Steunt op de qpcr techniek 14

15 Quantitative polymerase chain reaction (qpcr) Quant-Array Denaturerende gradiënt gelelektroforese (DGGE) Next generation sequencing (NGS) 15

16 Pearson correlation [0.0%-100.0%] bactn bactn Denaturerende gradiënt gelelektrophorese (DGGE) Genereert een genetisch profiel of vingerafdruk van een microbiële gemeenschap Mogelijkheden: Opvolging van microbiële gemeenschappen in de tijd Vergelijking van de microbiële gemeenschap in stalen van verschillende locaties/behandelingen Onderzoek van de respons van een microbiële gemeenschap op wijzigingen in processen/omgevingsparameters Identificatie van dominante micro-organismen in een microbiële gemeenschap N. 10O. 38N. 38O. 7N. 7O. 25N. 25O. 36N. 36O. 37N. 37O. 19N. 19O. 51N. 51O. 54O. 54N

17 Denaturerende gradiënt gelelektrophorese (DGGE) Techniek: Amplificatie scheiding van 16S rrna genfragmenten op een gel met een denaturerende gradiënt Identificatie van drie bandjes door middel van sequencing Detectie van species die meer dan 1% van de bacteriële gemeenschap uitmaken (hogere detectielimiet dan andere moleculaire analyses) Verschillende types DGGE: Bacteriën Fungi Sulfaatreducerende bacteriën 17

18 Quantitative polymerase chain reaction (qpcr) Quant-Array Denaturing gradient gel electrophoresis (DGGE) Next generation sequencing (NGS) 18

19 Next generation sequencing (NGS) Identificatie van de verschillende spelers in een microbiële gemeenschap tot op genus-niveau. Zowel de functionele species als de ondersteunende species worden in kaart gebracht. Mogelijkheden Opvolging van microbiële gemeenschappen in de tijd Vergelijking van de microbiële gemeenschap in stalen van verschillende locaties/behandelingen Onderzoek van de respons van een microbiële gemeenschap op wijzigingen in processen/omgevingsparameters Identificatie van de micro-organismen in de volledige microbiële gemeenschap Selectie van targets voor monitoring door middel van Q-PCR 19

20 Next generation sequencing (NGS) 20

21 TAKE HOME MESSAGES Corrosie is vaak gelinkt met bacteriële activiteit! Gerichte analyses van fysicochemische condities EN de bacteriële gemeenschap zijn aangewezen om remediërende en preventieve maatregelen te selecteren Bacteriële gemeenschap: DNA-gebaseerde methodes nu ook beschikbaar voor onderzoek van corrosie. => volledige microbiële gemeenschap wordt bekeken. 21

22 DANK VOOR UW AANDACHT VRAGEN???? Voor meer info: 22

Alette Langenhoff. Anaërobe afbraak van benzeen; Het ultieme bewijs

Alette Langenhoff. Anaërobe afbraak van benzeen; Het ultieme bewijs Alette Langenhoff Anaërobe afbraak van benzeen; Het ultieme bewijs 1 Bewijsvoering afbraak US EPA: Three lines of evidence 1. Het meten van de verdwijning van de uitgangsstof (de verontreiniging); 2. Het

Nadere informatie

Microbiologie in geothermische systemen

Microbiologie in geothermische systemen Microbiologie in geothermische systemen Aaltje Joldersma Zoetemeer, 25 maart 2019 Elsemiek Croese Sabine Doddema Wie zijn wij? Bioclear Microbial Analysis. Detectie van microorganismen Identificatie van

Nadere informatie

De ontdekking van organismen in extreme milieus op Aarde heeft onze kijk op het leven

De ontdekking van organismen in extreme milieus op Aarde heeft onze kijk op het leven Samenvatting Op weg naar de moleculaire detectie van leven op Mars De ontdekking van organismen in extreme milieus op Aarde heeft onze kijk op het leven drastisch veranderd en de verwachtingen voor het

Nadere informatie

zijn er nog verrassingen?

zijn er nog verrassingen? Corrosie: zijn er nog verrassingen? Ed Reddering TNO Industrie en Techniek Den Helder Definitie corrosie Corrosie kan worden gedefinieerd als: De ongewenste aantasting van een materiaal ten gevolge van

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Lupatini, Manoeli Title: Microbial communities in Pampa soils : impact of land-use

Nadere informatie

ILVO. Identificatie van bederforganismen en houdbaarheid van de grijze garnaal

ILVO. Identificatie van bederforganismen en houdbaarheid van de grijze garnaal Identificatie van bederforganismen en houdbaarheid van de grijze garnaal Fien Calliauw 1.07.2015 Overzicht Probleemstelling Experimenten Conclusies Probleemstelling Bederf Verlies van kwaliteit Smaak /

Nadere informatie

HIER KOMT EEN TITEL. Anton Roeloffzen TANKS, BIODIESEL en MIC Themabijeenkomst SIKB, 12 april 2018

HIER KOMT EEN TITEL. Anton Roeloffzen TANKS, BIODIESEL en MIC Themabijeenkomst SIKB, 12 april 2018 HIER KOMT EEN TITEL Anton Roeloffzen TANKS, BIODIESEL en MIC Themabijeenkomst SIKB, 12 april 2018 1 PUTCORROSIE IN DE TANKWAND 2 DE PUTDIEPTE NEEMT TOE SINDS 2008 inspectierapporten van 1402 tanks Hypothese:

Nadere informatie

Mobiele qpcr aan de waterkant

Mobiele qpcr aan de waterkant Mobiele qpcr aan de waterkant Voortgaande innovaties in DNA monitoring voor (zwem)waterkwaliteit Bas van der Zaan Monitoring kwaliteit zwemwater Zwemwater Zwemwaterrichtlijn Intestinale Enteroccocen E.coli

Nadere informatie

Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat. Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid

Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat. Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid 1 Weerbaar substraat belangrijk? Biologische substraatkwaliteit wordt steeds belangrijker Meer belangstelling en

Nadere informatie

Investigations on the Nitrogen Cycle in the Coastal North Sea H. Fan

Investigations on the Nitrogen Cycle in the Coastal North Sea H. Fan Investigations on the Nitrogen Cycle in the Coastal North Sea H. Fan Samenvatting Dit proefschrift gaat over de stikstofcyclus in het Nederlandse kustgebied, waarbij zowel de waterkolom als het sediment

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF. April Een duurzame investering

NIEUWSBRIEF. April Een duurzame investering April 2014 NIEUWSBRIEF Deze nieuwsbrief staat in het teken van het vergroten van de duurzaamheid van gebouwgebonden installaties door preventief monitoren; het vaststellen van de omgevingsfactoren die

Nadere informatie

De extractie van bacterieel en fungaal DNA uit verschillende lichaamsvloeistoffen

De extractie van bacterieel en fungaal DNA uit verschillende lichaamsvloeistoffen Een grote verscheidenheid aan bacteriën, virussen, schimmels en parasieten is verantwoordelijk voor de naar schatting 15 miljoen sterfgevallen per jaar als gevolg van infectieziekten. Infectieziekten gaan

Nadere informatie

Legionella stand van zaken vanuit wetenschappelijk perspectief

Legionella stand van zaken vanuit wetenschappelijk perspectief 1 Legionella stand van zaken vanuit wetenschappelijk perspectief Frank Oesterholt KWR Watercycle Research Institute 2 Legionella algemeen Toename aantal legionellosegevallen Aantal geregistreerde gevallen

Nadere informatie

Vuilstort perkolaat in de ondergrond - plek van complexe en dynamische eukaryotische gemeenschappen

Vuilstort perkolaat in de ondergrond - plek van complexe en dynamische eukaryotische gemeenschappen Vuilstort perkolaat in de ondergrond - plek van complexe en dynamische eukaryotische gemeenschappen Samenvatting Onderzoek naar de natuurlijke afzwakking van vervuiling in grondwater heeft zich voornamelijk

Nadere informatie

MIC door maagzuur ( gastric acid )?

MIC door maagzuur ( gastric acid )? MIC door maagzuur ( gastric acid )? Suggesties en overwegingen n.a.v. corrosie van flenzen van off loading hoses, in gebruik bij Bluewater Energy Services. Ir. P.C. Westen, Studiekern Corrosie 14 mei 2014

Nadere informatie

Molecular Pathology for Pathologists. Pr P. Pauwels

Molecular Pathology for Pathologists. Pr P. Pauwels Molecular Pathology for Pathologists Pr P. Pauwels NGS moleculair pathologie rapport ontcijferen Nomenclatuur waarin gerapporteerd wordt: EGFR c.2573t>g, p.(leu858arg) Coderende sequentie Eiwit/proteïne

Nadere informatie

Bacteriën in water, bodem en substraat

Bacteriën in water, bodem en substraat Bacteriële ziekten in diverse gewassen onder glas Marta Streminska, Ineke Stijger PlantgezondheidEvent 23 maart 2017 Bacteriën in water, bodem en substraat Aantal bacteriën: per 1 ml oppervlaktewater:

Nadere informatie

Schadeonderzoek aan austenitisch rvs op de aanwezigheid van MIC

Schadeonderzoek aan austenitisch rvs op de aanwezigheid van MIC Schadeonderzoek aan austenitisch rvs op de aanwezigheid van MIC Nils Verkleij Failure Analyst & Materials Consultant 2 Inhoud Korte uiteenzetting van: MIC Schadeonderzoek van MIC Tweetal praktijkvoorbeelden

Nadere informatie

Biologie in het lab van de toekomst

Biologie in het lab van de toekomst Biologie in het lab van de toekomst Frank Schuren TNO Microbiologie Conventionele microbiologie met state of the art genomics technologie en viability assays Conventional Microbiology Genomics technologies

Nadere informatie

Microbiota analyse in de routine diagnostiek. Stefan Boers, John Hays en Ruud Jansen

Microbiota analyse in de routine diagnostiek. Stefan Boers, John Hays en Ruud Jansen Microbiota analyse in de routine diagnostiek Stefan Boers, John Hays en Ruud Jansen Rondzending * * Int. J. Med. Microbiol. 2016;306(5):334-342 Achtergrond DNA BMC Biology, 2014, 12: 87 Microbiota analyse

Nadere informatie

De rol van 16S rrna gen PCR in de diagnose van gewrichtsprothese-infecties

De rol van 16S rrna gen PCR in de diagnose van gewrichtsprothese-infecties De rol van 16S rrna gen PCR in de diagnose van gewrichtsprothese-infecties Dorien Van den Bossche ASO Klinische Biologie 05 mei 2015 De rol van 16S rrna gen PCR in de diagnose van gewrichtsprothese-infecties

Nadere informatie

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.: Dr. Molewaterplein 40 3015 GD Rotterdam Nederland Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Locatie Afkorting Dr. Molewaterplein 40 3015 GD Rotterdam Nederland Flexibele

Nadere informatie

Kansen voor weerbaar telen

Kansen voor weerbaar telen Kansen voor weerbaar telen Literatuuronderzoek : Werkingsmechanismen en toepassingen 6 september 2011 1 : Wat verstaan we hieronder? Condities aanleggen waardoor het gewas weerbaarder wordt tegen ziektes

Nadere informatie

Memo. Datum 21 december 2016 Aantal pagina's 5 Van Bas van der Zaan. Doorkiesnummer +31(0)

Memo. Datum 21 december 2016 Aantal pagina's 5 Van Bas van der Zaan. Doorkiesnummer +31(0) Memo Aantal pagina's 5 Van Bas van der Zaan Doorkiesnummer +31(0)88335 7179 E-mail bas.vanderzaan@deltares.nl Onderwerp Samenvatting onderzoek thermische verwarming van de bodem voor stimulatie biologische

Nadere informatie

Levensmiddelenmicrobiologie in de 21e eeuw Heden en toekomst

Levensmiddelenmicrobiologie in de 21e eeuw Heden en toekomst VIK VIK V V orming orming Symposium Levensmiddelenmicrobiologie in de 21e eeuw Heden en toekomst 29 mei 2008 - Hogeschool Gent dit programma kwam tot stand door samenwerking met: HoGent en VIK-studiegroep

Nadere informatie

Normal operating range of the microbial community under potato Inceolu, Özgul

Normal operating range of the microbial community under potato Inceolu, Özgul Normal operating range of the microbial community under potato Inceolu, Özgul IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

Krijg je via bodemanalyses inzicht in het bodemleven?

Krijg je via bodemanalyses inzicht in het bodemleven? Krijg je via bodemanalyses inzicht in het bodemleven? Wie zijn ze? Wat doen ze? Insecten Ongewervelden Regenwormen Nematoden (aaltjes) Schimmels Bacteriën Bron foto s (CC0): Wikimedia commons, pixabay

Nadere informatie

Koelwatersystemen en chemische waterbehandeling. Irma Steemers-Rijkse Novochem Water Treatment Houten

Koelwatersystemen en chemische waterbehandeling. Irma Steemers-Rijkse Novochem Water Treatment Houten Koelwatersystemen en chemische waterbehandeling Irma Steemers-Rijkse Novochem Water Treatment Houten Overzicht presentatie Ongewenste fenomenen Corrosie Ontstaan van afzettingen (scale) Microbiële groei

Nadere informatie

Moleculaire diagnostiek

Moleculaire diagnostiek Moleculaire diagnostiek van infectieziekten Arjan de Jong 8 december 2015 Moleculaire diagnostiek Diagnostiek op basis van moleculair biologische (DNA/RNA) technieken Moleculaire diagnostiek van infecties

Nadere informatie

Rapportering voor het jaar 2018 Referentiecentrum voor Clostridium botulinum en Clostridium perfringens.

Rapportering voor het jaar 2018 Referentiecentrum voor Clostridium botulinum en Clostridium perfringens. Rapportering voor het jaar 2018 Referentiecentrum voor Clostridium botulinum en Clostridium perfringens. Coördinator Referentiecentrum Oonagh Paerewijck Tom Van Nieuwenhuysen Sciensano 14, J. Wytsmanstraat

Nadere informatie

Beheer van microbiële gemeenschappen en visgezondheid in recirculatiesystemen

Beheer van microbiële gemeenschappen en visgezondheid in recirculatiesystemen onderzoek & onderwijs Beheer van microbiële gemeenschappen en visgezondheid in recirculatiesystemen Door Eugene Rurangwa (IMARES), Edward Schram (IMARES), Hauke Smidt (WUR Microbiologie) & Marc Verdegem

Nadere informatie

Chrysant op water. WaterEvent William Quaedvlieg, Tycho Vermeulen

Chrysant op water. WaterEvent William Quaedvlieg, Tycho Vermeulen Chrysant op water WaterEvent 2016 William Quaedvlieg, Tycho Vermeulen Chrysant op water Enkele inzichten uit het onderzoek naar substraatloos telen van Chrysant. 2 Waarom substraatloos telen? Voordelen:

Nadere informatie

Verbetering SIKB protocol Opdrachtgever: SIKB

Verbetering SIKB protocol Opdrachtgever: SIKB Verbetering SIKB protocol 6802 Opdrachtgever: SIKB V E R B E T E R I N G S I K B P R O T O C O L 6 8 0 2 2 O P D R A C H T G E V E R : SIKB P R O J E C T T I T E L : Verbetering SIKB protocol 6802 P R

Nadere informatie

CGM/ Advies pathogeniteitsclassificatie van de schimmel Mycothermus thermophilus

CGM/ Advies pathogeniteitsclassificatie van de schimmel Mycothermus thermophilus Aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Mevrouw S.A.M. Dijksma Postbus 20901 2500 EX Den Haag DATUM 10 januari 2017 KENMERK ONDERWERP CGM/170110-01 Advies pathogeniteitsclassificatie van de

Nadere informatie

Blauwalgen & genomics

Blauwalgen & genomics Workshop Blauwalgen & genomics, Amersfoort, 2010 Blauwalgen & genomics CSI in het waterbeheer Ron van der Oost CSI Overzicht Genomics Blauwalgen: traditionele analyses Alternatieven met genomics? Discussiepunten

Nadere informatie

Nitrogen fixation in microbial mats : complexity and dynamics of a small-scale ecosystem Severin, I.

Nitrogen fixation in microbial mats : complexity and dynamics of a small-scale ecosystem Severin, I. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Nitrogen fixation in microbial mats : complexity and dynamics of a small-scale ecosystem Severin, I. Link to publication Citation for published version (APA): Severin,

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/71732 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Cassman, N.A. Title: Impact of nitrogen fertilization on the soil microbiome and

Nadere informatie

Chemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held

Chemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held Chemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held Inkuilproces Proces bij het inkuilen: In de kuil ondergaat het gewas een biochemisch proces onder invloed van micro-organismen Een

Nadere informatie

Hygiëne: een kwestie van adequate monitoring als basis voor verbetering van de prestaties van het ziekenhuis

Hygiëne: een kwestie van adequate monitoring als basis voor verbetering van de prestaties van het ziekenhuis een kwestie van adequate monitoring als basis voor verbetering van de prestaties van het ziekenhuis jos.vandervossen@tno.nl TNO TNO verbindt mensen en kennis om innovaties te realiseren die een duurzame

Nadere informatie

Microbiologische methoden (E. coli) Gertjan Medema, Leo Heijnen

Microbiologische methoden (E. coli) Gertjan Medema, Leo Heijnen Microbiologische methoden (E. coli) Gertjan Medema, Leo Heijnen Ideale methode Specifiek (geen vals -) Reproduceerbaar Simpel Selectief (geen vals +) 100% recovery Snel Gevoelig Levend/Infectieus Goedkoop

Nadere informatie

Bodembeheer in functie van ziekteweerbaarheid

Bodembeheer in functie van ziekteweerbaarheid Bodembeheer in functie van ziekteweerbaarheid Jane Debode Caroline De Tender, Wim Wesemael, Nicole Viaene, Johan Van Vaerenbergh, Koen Willekens, Tommy D Hose, Greet Ruysschaert, Bart Vandecasteele & Martine

Nadere informatie

Veilig plonzen met verbeterde blauwalg detectie

Veilig plonzen met verbeterde blauwalg detectie Vrijdag 1 augustus 2014 Dit is een publicatie van Kennislink Veilig plonzen met verbeterde blauwalg detectie Nieuwe DNA detectiemethode voor blauwalg ontwikkeld. Tijdens warme zomerdagen kunnen we een

Nadere informatie

STOWA-onderzoeksproject edna voedselwebanalyses

STOWA-onderzoeksproject edna voedselwebanalyses STOWA-onderzoeksproject edna voedselwebanalyses toepassing edna-techniek voor toestandsbepaling en systeembegrip Sebastiaan Schep (sebastiaan.schep@witteveenbos.com) en Kees van Bochove (kees.vanbochove@datura.nl)

Nadere informatie

(Microbiële) Corrosie bij ondergrondse stalen infrastructuur: omgevingsfactoren en tegenmaatregelen

(Microbiële) Corrosie bij ondergrondse stalen infrastructuur: omgevingsfactoren en tegenmaatregelen (Microbiële) Corrosie bij ondergrondse stalen infrastructuur: omgevingsfactoren en tegenmaatregelen Stefan Jansen, Gerard van Meurs, Jan Gerritse Deltares CLUSTA Themamiddag Microbiologisch geïnduceerde

Nadere informatie

Bacteriële ijzer reductie

Bacteriële ijzer reductie Bacteriële ijzer reductie Een aantal bacteriën zijn in staat om ferri ijzer te reduceren. Dit gebeurt bv in sedimenten van meren. Dit gereduceerde ijzer kan dan worden getransporteerd over zelfs grote

Nadere informatie

Thesisonderwerpen 2013 LFVB en FTC

Thesisonderwerpen 2013 LFVB en FTC Thesisonderwerpen 2013 LFVB en FTC - onderwerpen hebben een wetenschappelijke en praktische component en kunnen altijd bijgestuurd worden (interesse, competentie) - major versus motivatie (LB-GP, C&G,

Nadere informatie

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond Brochure Whole Exome Sequencing De laatste jaren is er een schat aan informatie gepubliceerd over de genetische achtergrond van overerfbare en somatische aandoeningen. In grootschalige Next Generation

Nadere informatie

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond Brochure Whole Exome Sequencing De laatste jaren is er een schat aan informatie gepubliceerd over de genetische achtergrond van overerfbare en somatische aandoeningen. In grootschalige Next Generation

Nadere informatie

Erkenningscertificaat Genetisch Laboratorium Supervisor.

Erkenningscertificaat Genetisch Laboratorium Supervisor. Erkenningscertificaat Genetisch Laboratorium Supervisor. Doel van het certificaat Het certificaat van Genetisch Laboratorium Supervisor wordt uitgereikt door de Belgian Society of Human Genetics (BeSHG).

Nadere informatie

Bloei van de blauwalg

Bloei van de blauwalg Bloei van de blauwalg Blooms like it hot was een kop in het wetenschappelijke tijdschrift Science in april 2008. De onderzoekers Hans Paerl en Jef Huisman wijzen daarmee op een toename van de algenbloei

Nadere informatie

Microbiologisch geïnduceerde corrosie (MIC)

Microbiologisch geïnduceerde corrosie (MIC) Microbiologisch geïnduceerde corrosie (MIC) 1. Introductie Destijds was dit verschijnsel in de industrie nog zo goed als onbekend. Nog steeds wordt ongeloofwaardig gereageerd als wordt bewezen dat 'beestjes'

Nadere informatie

Biologisch capaciteit ondergrond. Utrecht. Subtitel. Shakti Lieten, Utrecht, 6 december 2012

Biologisch capaciteit ondergrond. Utrecht. Subtitel. Shakti Lieten, Utrecht, 6 december 2012 Biologisch capaciteit ondergrond Subtitel Utrecht Shakti Lieten, Utrecht, 6 december 2012 Rol biologie in gebiedsgerichte aanpak Afbraak of geen afbraak: that s the question t=0 t=10 jaar t=30 jaar Geen

Nadere informatie

Effecten van kalk en organische stof op micro-organismen en labiele stikstof. Jaap Bloem, Rolf Kemmers, Annemieke Kooijman

Effecten van kalk en organische stof op micro-organismen en labiele stikstof. Jaap Bloem, Rolf Kemmers, Annemieke Kooijman Effecten van kalk en organische stof op micro-organismen en labiele stikstof Jaap Bloem, Rolf Kemmers, Annemieke Kooijman De zin van het leven.. is de kringloop van nutriënten The meaning of life is the

Nadere informatie

Legionella pneumophila : Inleidende begrippen. Een verhaal met of zonder einde?

Legionella pneumophila : Inleidende begrippen. Een verhaal met of zonder einde? Legionella pneumophila : Inleidende begrippen. Een verhaal met of zonder einde? Rudy Calders Verantw. Labo microbiologie, zwembadhygiëne, grootkeukenhygiëne 1 Fysische karakteristieken: Type: Grootte:

Nadere informatie

Drinkwater een goede bron voor de levensmiddelenindustrie. VMT/EHEDG bijeenkomst Geo Bakker, 2 december 2014

Drinkwater een goede bron voor de levensmiddelenindustrie. VMT/EHEDG bijeenkomst Geo Bakker, 2 december 2014 Drinkwater een goede bron voor de levensmiddelenindustrie VMT/EHEDG bijeenkomst Geo Bakker, 2 december 2014 Wetgeving Inhoud Drinkwaterkwaliteit Drinkwaterzuivering Verandering van drinkwaterkwaliteit

Nadere informatie

Microbiologie. Begintermen

Microbiologie. Begintermen Microbiologie Microbiologie Aanbod: FW (Joris, Joelle), BIW (Chris, Els), BioMED (Jef), KULAK (Jef) Algemeen Studiepunten: 5 Onderwijstaal: Nederlands Niveau: Verdiepend Begeleidingsuren: 58.5 uren Periode:

Nadere informatie

Inspiratie- en referentieprojecten ontwerpopdracht biotechniek

Inspiratie- en referentieprojecten ontwerpopdracht biotechniek Inspiratie- en referentieprojecten ontwerpopdracht biotechniek Biotechniek Biotechniek: een overzicht Biotechniek: een overzicht Biotechniek: een overzicht Biotechniek: een overzicht Biotechniek Life sciences

Nadere informatie

Gentechnologie & moleculaire analysetechnieken Godelieve Gheysen 1999-2000 eerste zit

Gentechnologie & moleculaire analysetechnieken Godelieve Gheysen 1999-2000 eerste zit Gentechnologie en moleculaire analysetechnieken Godelieve Gheysen 1 Gentechnologie & moleculaire analysetechnieken Godelieve Gheysen 1999-2000 eerste zit Gentechnologie en moleculaire analysetechnieken

Nadere informatie

Multi-Omics Analyses of the Molecular Physiology and Biotechnology of Escherichia Coli and Synechocystis sp. PCC6803 O. Borirak

Multi-Omics Analyses of the Molecular Physiology and Biotechnology of Escherichia Coli and Synechocystis sp. PCC6803 O. Borirak Multi-Omics Analyses of the Molecular Physiology and Biotechnology of Escherichia Coli and Synechocystis sp. PCC6803 O. Borirak Samenvatting O. BORIRAK Het hoofddoel van het onderzoek beschreven in dit

Nadere informatie

Labanalyse in de voedingsmiddelenindustrie, ook een kwestie van chemie. Ron Davidse Cargill B.V. Rotterdam, 31 maart 2011 www.cargill.

Labanalyse in de voedingsmiddelenindustrie, ook een kwestie van chemie. Ron Davidse Cargill B.V. Rotterdam, 31 maart 2011 www.cargill. Labanalyse in de voedingsmiddelenindustrie, ook een kwestie van chemie. Ron Davidse Cargill B.V. Rotterdam, 31 maart 2011 www.cargill.com Waarom analyseren we voedingsmiddelen? Eisen van overheidswege

Nadere informatie

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.: De Run 6250 5504 DL Veldhoven Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Locatie Afkorting Hoofdlocatie De Run 6250 5504 DL Veldhoven Catharina Ziekenhuis Michelangelolaan

Nadere informatie

2. HOOFDSTUK 1 : Micro-organismen en Microbiologie. 1.2 Micro-organismen als cellen (Editie 10 = 1.2)

2. HOOFDSTUK 1 : Micro-organismen en Microbiologie. 1.2 Micro-organismen als cellen (Editie 10 = 1.2) MICROBIOLOGIE - DEEL I - LES 1 Prof. Dr. ir. J. Swings «Biology of Microorganisms», 9de ed. (2000) LES 1 1. INLEIDING 2. HOOFDSTUK 1 : Micro-organismen en Microbiologie 1.2 Micro-organismen als cellen

Nadere informatie

Masters Onderwerpen 2013. Mark W. DAVEY mark.davey@biw.kuleuven.be Wannes KEULEMANS Wannes.Keulemans@biw.kuleuven.be

Masters Onderwerpen 2013. Mark W. DAVEY mark.davey@biw.kuleuven.be Wannes KEULEMANS Wannes.Keulemans@biw.kuleuven.be Masters Onderwerpen 2013 Mark W. DAVEY mark.davey@biw.kuleuven.be Wannes KEULEMANS Wannes.Keulemans@biw.kuleuven.be website http://www.biw.kuleuven.be/biosyst/plantenbiotechniek/fruitgenetics/lfbb/education

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/61514 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Silva Lourenço, Késia Title: Linking soil microbial community dynamics to N2O emission

Nadere informatie

Nutriënten: stikstof, fosfor. Assimilatie: opbouw van levend materiaal

Nutriënten: stikstof, fosfor. Assimilatie: opbouw van levend materiaal Nutriënten: sleutelrol bij de groei van organismen en het functioneren van ecosystemen Jos Verhoeven Assimilatie: opbouw van levend materiaal In de eerste plaats: Fotosynthese! 6 CO 2 + 6 H 2 O C 6 H 12

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

UvA-DARE (Digital Academic Repository) UvA-DARE (Digital Academic Repository) Linking microbial community structure to biogeochemical function in coastal marine sediments: Stable isotope probing combined with magnetic bead capture Miyatake,

Nadere informatie

Het metagenoom van cariës

Het metagenoom van cariës Het metagenoom van cariës Bij de tandarts wordt vaak tandplak verwijderd. Dat is belangrijk, omdat je anders last kunt krijgen van cariës, oftewel tandbederf. Hierbij wordt het glazuur van je tanden aangetast

Nadere informatie

Toekomstmuziek? D r. A n n e t t e S t e m e r d i n g *

Toekomstmuziek? D r. A n n e t t e S t e m e r d i n g * Toekomstmuziek? Dr. Annette Stemerding * 02-12 12-2015 2015 SNELdiagnostiek SNEL Inhoud - Hoe vinden we verwekkers van infectieziekten? - Tijdschema? - Moet dit sneller (en waarom)? -Kan dit sneller (en

Nadere informatie

Zwembaden Volledig rapport

Zwembaden Volledig rapport Zwembaden 2011 - Volledig rapport In 2011 werden 35 etablissementen maandelijks gecontroleerd. Het aantal gecontroleerde baden per etablissement varieert van 1 tot 4. Onze indeling van de zwembaden is

Nadere informatie

Development of simplified molecular tools for the diagnosis of kinetoplast diseases

Development of simplified molecular tools for the diagnosis of kinetoplast diseases Development of simplified molecular tools for the diagnosis of kinetoplast diseases Thesis by: Claire M. Mugasa Promotores: Prof. Dr. P.A. Kager & Prof. Dr. George W. Lubega Copromotor: Dr. Henk D.F.H.

Nadere informatie

Mangaanverwijdering uit grondwater: de rol van biologische en fysischchemische autokatalytische processen

Mangaanverwijdering uit grondwater: de rol van biologische en fysischchemische autokatalytische processen Mangaanverwijdering uit grondwater: de rol van biologische en fysischchemische autokatalytische processen Jantinus Bruins (WLN) In Nederland en België vindt mangaanverwijdering uit grondwater plaats door

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Chapter 9 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Geschat wordt dat ongeveer 20-30% van de bevolking drager is van Staphylococcus aureus (S. aureus), een Gram-positief

Nadere informatie

Waar leven is, zijn ook Enzymen

Waar leven is, zijn ook Enzymen Waar leven is, zijn ook Enzymen De verschillende functies van de Enzymen zijn ontelbaar veelzijdig, net zo als bij Microorganismen, maar Enzymen zijn geen Micro organismen. Het betreft hier dus geen levende

Nadere informatie

Afstemming van functie in de ondergrond Afstemming van functies in de ondergrond

Afstemming van functie in de ondergrond Afstemming van functies in de ondergrond Afstemming van functie in de ondergrond Afstemming van functies in de ondergrond Johan Valstar Inhoud presentatie 1. Functies in de ondergrond 2. Ontwikkelingen in de ondergrond 3. Voorbeeld van knelpunt:

Nadere informatie

Kwantitatieve PCR van potentieel toxische cyanobacteriën in oppervlaktewateren

Kwantitatieve PCR van potentieel toxische cyanobacteriën in oppervlaktewateren Kwantitatieve PCR van potentieel toxische cyanobacteriën in oppervlaktewateren Edwin Kardinaal, Danielle van der Linde, Lonneke Hensen & Bart Wullings KWR Watercycle Research Institute, Nieuwegein Inhoud

Nadere informatie

Microbiële processen in bijenvolken

Microbiële processen in bijenvolken Microbiële processen in bijenvolken 1 2 Onderwerpen Bijenvolk = microbiologisch systeem Zuurgraad Zuurstof Ferro-Bee (ijzer en ijzerhuishouding) Wat gebeurt er in de bijenkast 3 Microbiële en anaerobe

Nadere informatie

KWEEK WATER AANVRAAGFORMULIER

KWEEK WATER AANVRAAGFORMULIER Page 1 of 5 1. Document eigenschappen Titel Toepassingsgebied Uitvoerenden en Verantwoordelijkheden Auteur(s) Reviewer(s) Inhoud verantwoordelijke Document manager Kweek Water - Aanvraagformulier MMB Analisten

Nadere informatie

BioGrout - microbiologische processen. Alette Langenhoff

BioGrout - microbiologische processen. Alette Langenhoff BioGrout - microbiologische processen Alette Langenhoff Deltares, 2009 Titel BioGrout - microbiologische processen Kenmerk 0909-0032-me Pagina's 12 Trefwoorden Type hier de trefwoorden Samenvatting Type

Nadere informatie

Kwantitatieve toets voor Agrobacterium rhizogenes

Kwantitatieve toets voor Agrobacterium rhizogenes Kwantitatieve toets voor Agrobacterium rhizogenes 20 juli 2012 Kwantitatieve toets voor Agrobacterium rhizogenes Opdrachtgever: Looptijd project: september 2011 maart 2012 COLOFON: Contactpersoon: Adriaan

Nadere informatie

Biologische fingerprinting biedt inzicht in verwijdering van medicijnen en zoetstoffen in rwzi s

Biologische fingerprinting biedt inzicht in verwijdering van medicijnen en zoetstoffen in rwzi s Biologische fingerprinting biedt inzicht in verwijdering van medicijnen en zoetstoffen in rwzi s Door Gerhard Wubbels (WLN), Hans de Vries (waterschap Noorderzijlvest), John Koop (waterschap Hunze en Aa

Nadere informatie

Grip op ongrijpbare virussen

Grip op ongrijpbare virussen Grip op ongrijpbare virussen Annelien Roenhorst FES Virus consortium Vraag Wie heeft wel eens last gehad van een virus? Wie heeft wel eens een virus gezien? Virussen Tobamovirus Nepovirus Afmetingen Virus

Nadere informatie

edna als alternatief voor de Passieve Vismonitoring

edna als alternatief voor de Passieve Vismonitoring edna als alternatief voor de Passieve Vismonitoring De toepassing van de edna methode in stromend water Wouter Patberg - 9 april 2015 - Vissennetwerk Inleiding edna de edna methode in een notendop e staat

Nadere informatie

FORENSISCH DNA-ONDERZOEK HET PRACTICUM

FORENSISCH DNA-ONDERZOEK HET PRACTICUM FORENSISCH DNA-ONDERZOEK HET PRACTICUM Melanie Rosenhart werkt bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Bij het NFI werken wetenschappers die allerlei vragen proberen te beantwoorden die met strafrecht

Nadere informatie

Feed4Foodure. Interacties in de darm. darm 30/10/2013. Voeding, darmgezondheid en immuniteit (VDI) Technieken en procedures.

Feed4Foodure. Interacties in de darm. darm 30/10/2013. Voeding, darmgezondheid en immuniteit (VDI) Technieken en procedures. Feed4Foodure Voeding, darmgezondheid en immuniteit (VDI) Technieken en procedures Astrid de Greeff Interacties in de darm Management, Omgeving, Genotype (Voedings)- interventie voeding microbiota darm

Nadere informatie

Directe identificatie en gevoeligheidsbepaling van micro-organismen uit positieve hemoculturen met behulp van MALDI-TOF MS en het BD Phoenix Systeem

Directe identificatie en gevoeligheidsbepaling van micro-organismen uit positieve hemoculturen met behulp van MALDI-TOF MS en het BD Phoenix Systeem Directe identificatie en gevoeligheidsbepaling van micro-organismen uit positieve hemoculturen met behulp van MALDI-TOF MS en het BD Phoenix Systeem An Joosten Directe identificatie en gevoeligheidsbepaling

Nadere informatie

Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit)

Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) E-mail:w.deboer@nioo.knaw.nl Ziekteverwekkers Actoren Activiteit / Mechanisme Gevolg Duur Ziekteverwekkers Indringers Verstoring

Nadere informatie

Op zoek naar acetogene bacteriën die ijzer corroderen en hun toepassing in microbiële electrosynthese

Op zoek naar acetogene bacteriën die ijzer corroderen en hun toepassing in microbiële electrosynthese Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2015 2016 Op zoek naar acetogene bacteriën die ijzer corroderen en hun toepassing in microbiële electrosynthese Eva Monballyu Promotor: Prof. dr. ir.

Nadere informatie

Samenvatting en algemene discussie Het DNA, de drager van alle genetische informatie, wordt constant bedreigd door verschillende factoren.

Samenvatting en algemene discussie Het DNA, de drager van alle genetische informatie, wordt constant bedreigd door verschillende factoren. 152 Samenvatting en algemene discussie Het DNA, de drager van alle genetische informatie, wordt constant bedreigd door verschillende factoren. Door een reactie met het DNA veranderen deze factoren de moleculaire

Nadere informatie

MES - Drukdauwpunt. Voorblad. 1 Algemeen. 2 Absolute en Relatieve vochtigheid

MES - Drukdauwpunt. Voorblad. 1 Algemeen. 2 Absolute en Relatieve vochtigheid Voorblad MES - Drukdauwpunt 1 Algemeen Atmosferische lucht bevat verscheidene verontreinigingen zoals roet, pollen, stof, organische verbindingen maar vooral waterdamp. Gezien een compressor atmosferische

Nadere informatie

FORENSISCH DNA-ONDERZOEK VOORBEREIDENDE LES

FORENSISCH DNA-ONDERZOEK VOORBEREIDENDE LES FORENSISCH DNA-ONDERZOEK VOORBEREIDENDE LES Melanie Rosenhart werkt bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Bij het NFI werken wetenschappers die allerlei vragen proberen te beantwoorden die met

Nadere informatie

Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016

Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016 COIG cursusdag Genoom & Genetica Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016 klinische moleculaire genetica klinisch genetisch redeneren ethische / maatschappelijke aspecten van erfelijkheidsonderzoek next

Nadere informatie

GROW YOUR CROP TO THE LIMIT

GROW YOUR CROP TO THE LIMIT GROW YOUR CROP TO THE LIMIT H 2 0 B Ca P Fe S Mn K Ca Zn B N Mn Fe N Mo H 2 0 S K Zn H 2 0 Ca P Cu H 2 0 P S Zn N Fe Mo AGRONA GROUP Agrona is gespecialiseerd in waterbehandeling en het leveren van exclusieve

Nadere informatie

Grondwatersanering: activiteiten Trevi - praktijkvoorbeeld

Grondwatersanering: activiteiten Trevi - praktijkvoorbeeld 1 Infonamiddag voorstelling activiteiten Trevi 26 november 2009 Grondwatersanering: activiteiten Trevi - praktijkvoorbeeld Marleen Vande Woestyne milieudeskundige TREVI nv Dulle-Grietlaan 17/1 B-9050 Gentbrugge

Nadere informatie

Eisen aan microbiologisch veilig drinkwater 2. Gertjan Medema Cursus Drinkwatermicrobiologie

Eisen aan microbiologisch veilig drinkwater 2. Gertjan Medema Cursus Drinkwatermicrobiologie Eisen aan microbiologisch veilig drinkwater 2 Gertjan Medema Cursus Drinkwatermicrobiologie Microbiologisch onberispelijk drinkwater? EU Drinking Water Directive en Waterleidingbesluit NL Algemene eis:

Nadere informatie

AT-10. Beheersing Salmonella. Ver BT-12 v0.12

AT-10. Beheersing Salmonella. Ver BT-12 v0.12 AT-10 Ver 1.2 Beheersing Salmonella 1 BT-12 v0.12 HISTORIEK VAN HET DOCUMENT Versie en datum van goedkeuring Reden van revisie Draagwijdte van de revisie Uiterste datum van toepassing 0.0 03/07/2008 Vereenvoudiging

Nadere informatie

Samenvatting hoofdstuk 1 hoofdstuk 2

Samenvatting hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 SAMENVATTING Samenvatting Gelaatsdefecten kunnen adequaat worden hersteld met een prothese, maar de levensduur van deze gelaatsprotheses is beperkt. Doordat de binnenzijde van de gelaatsprothese in contact

Nadere informatie

Kathodische bescherming in een notedop

Kathodische bescherming in een notedop in een notedop ir. Bram Dooms Labo Betontechnologie Kathodische bescherming (KB) voor de bouwsector 23/02/2017 1 Corrosie van staal Ijzer komt in de natuur voor onder stabiele vorm: metaaloxides (bv. Fe

Nadere informatie

Bloei van de blauwalg

Bloei van de blauwalg Bloei van de blauwalg Blooms like it hot was een kop in het wetenschappelijke tijdschrift Science in april 2008. De onderzoekers Hans Paerl en Jef Huisman wijzen daarmee op een toename van de algenbloei

Nadere informatie

INFORMATIE & BEGRIPPEN

INFORMATIE & BEGRIPPEN INFORMATIE & BEGRIPPEN 1. Automatisatie & programmatie 3 2. Centralebouw 3 3. Isolatie 3 4. Meet- en registratie-instrumenten 4 5. Snelkoelingen en vriestunnels 4 6. Software 4 7. Studiedienst 5 8. U.L.O.

Nadere informatie

van Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) Laboratorium voor Diagnostische Genoomanalyse (LDGA), Afd klinische Genetica

van Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) Laboratorium voor Diagnostische Genoomanalyse (LDGA), Afd klinische Genetica Einthovenweg 20 2333 ZC Leiden Nederland Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Locatie Afkorting Einthovenweg 20 2333 ZC Leiden Nederland Flexibele scope 1 Medisch

Nadere informatie