INTRODUCTIE 3 OVER UNIEKE ZAKEN 4 OVER ZWART OP WIT 5 VOORBEREIDING 7 SPEL- EN BEWEGING 10 KNUTSELEN 16 FILOSOFEREN 19

Transcriptie

1 1

2 Lerarenhandleiding en lesmateriaal bij de voorstelling INTRODUCTIE 3 OVER UNIEKE ZAKEN 4 OVER ZWART OP WIT 5 VOORBEREIDING 7 SPEL- EN BEWEGING 10 KNUTSELEN 16 FILOSOFEREN 19 MEDEWERKERS 20 2

3 In 2018 bestaat de Grote Kerk in Alkmaar 500 jaar. Een bijzondere gebeurtenis dat met een uitgebreid cultureel programma wordt gevierd. En daar doet Unieke Zaken natuurlijk aan mee! Samen met TAQA Theater De Vest nodigen wij alle kinderen uit de groepen 3 en 4 van de Alkmaarse basisscholen uit voor een speciale herneming van de succesvolle productie ZWART OP WIT (2013). In deze lesbrief vind u meer informatie over de voorstelling en opdrachten die u als leerkracht met de kinderen kunt doen. Ze zijn gebaseerd op thema s uit de voorstelling. U kunt zowel voor als na de voorstelling aan de opdrachten werken en u kunt zelf bepalen hoeveel tijd u aan de opdrachten besteedt. Wij wensen u veel plezier met zowel de voorstelling als het lesmateriaal. Unieke Zaken Pettemerstraat CW Alkmaar T W E post@uniekezaken.nl F 3

4 Wij, Peter Bolten en Mirjam Morsch, zijn de artistiek leiders van Unieke Zaken. Sinds 1990 maken we theater voor iedereen die jong is of zich jong voelt. We willen ons publiek raken met verhalen over liefde, uitdagingen en doorzettingsvermogen. Die verhalen brengen we tot leven in een geheel eigen vorm van totaaltheater : een humorvolle en energieke mix van tekst, dans, poppenspel, muziek en mime. Dat leidt tot toegankelijke, aansprekende producties voor een breed publiek. Jaarlijks spelen we ongeveer 200 openbare en schoolvoorstellingen in Nederland en soms in België. En we zijn nog lang niet uitgespeeld! Tot ziens bij de voorstelling, Peter Bolten Mirjam Morsch 4

5 Op een mooie dag liggen er twee poppen in de poppenwerkplaats op een werkbank. En het klinkt een beetje raar, maar deze twee poppen vragen zich iets af: waar komen ze vandaan? Zijn zij gemaakt of zijn ze zomaar ontstaan? Meneer de Witt denkt dat ze zijn gemaakt, met naald en draad, getimmerd en geknutseld. Meneer Swart denkt dat dat onmogelijk is. Wie kan er nou zoiets mooist maken als hijzelf, of zoals De Witt? Nee, hij denkt dat ze op de een of andere manier zijn ontstaan. Samen gaan ze op onderzoek uit. Met donder, bliksem, winter en een specht zoeken ze naar antwoorden en besluiten dat ze zijn ontstaan. Of toch niet helemaal? 5

6 Artistieke uitgangspunten: ZWART OP WIT is een lichtvoetige, cartooneske voorstelling, gespeeld door Mirjam Morsch en Peter Bolten. Het decor bestaat uit een poppenwerkplaats. Meneer Swart en meneer De Witt maken gretig gebruik van alle materialen die ze vinden in de werkplaats. Zo veranderen zij de werkplaats in onder meer een heuvel met een boom, een sneeuwlandschap en een theater. Thema: Hoe zijn dingen zo gekomen? Zijn ze ontstaan of zijn ze gemaakt? De voorstelling speelt op verschillende niveaus met deze mogelijkheden. Meneer Swart en meneer De Witt zijn poppen. Ze worden gemaakt in de eerste scène en bestaan bij de gratie van hun bespelers. Meneer Swart en meneer De Witt ontdekken hun bespelers in de laatste scène. De hele voorstelling onderzoeken ze echter of het mogelijk is dat ze zijn ontstaan in de natuur en als dat zo is, hoe dat dan kan. 6

7 Een bezoek aan een theatervoorstelling: Leg uit dat de kinderen naar een theatervoorstelling gaan. En stel daarbij de volgende vragen: Wat is een voorstelling? Wie is er wel eens voorstelling geweest? Wat heb je daar gezien? Spelen jullie zelf wel eens iemand anders? Hier volgen enkele belangrijke regels: Plassen tijdens de voorstelling mag niet, ga ervoor of erna Probeer niet te praten tijdens de voorstelling Lachen mag natuurlijk wel Ga niet staan, dan zien ze achter je niets meer Over het algemeen geldt: mobiele telefoons uit (een leerkracht mag indien gewenst wel wat foto s maken, maar wel zonder flits en zonder anderen te storen. En wij vinden het helemaal leuk als we het resultaat op Facebook of in onze mailbox zien verschijnen!) 7

8 Over de voorstelling: Vertel hoe de voorstelling heet en waar hij over gaat. Stel bijvoorbeeld vooraf aan de voorstelling de volgende vragen: (ook interessant om na de voorstelling weer te stellen zie ook filosoferen op pagina 20). Heb je een pop of een knuffel? Hoe ziet hij eruit? Kan hij praten? Leeft de knuffel? Kun jij hem laten leven? Wie heeft de knuffel gemaakt? Kun je nog iets noemen wat gemaakt is? Kun je iets noemen wat niet gemaakt is? Kunnen mensen een boom maken? Zou je een steen kunnen maken? Zou de natuur een steen/boom kunnen maken? Zou de natuur een knuffel kunnen maken? Kan iets ook zomaar gebeuren? Heb je wel eens een ongelukje meegemaakt? 8

9 Wat betekent expres? Wat betekent toevallig? In de voorstelling zitten een paar woorden waarvan de betekenis misschien niet of nauwelijks bekend is. Behandel ze eventueel in de kring: Specht Bliksem Podium/theater Toeval Ontstaan Na de voorstelling Wij horen graag uw reactie en vooral die van de kinderen. Op onze Facebookpagina ( kunt u die reacties kwijt, maar schrijven (Pettemerstraat 35-37, 1823 CW Alkmaar) of mailen (post@uniekezaken.nl) kan natuurlijk ook. 9

10 1a. Het uitbeelden van dingen die leven. Het is een beetje raar maar in ZWART OP WIT zien we poppen die leven. Kun je zelf ook iets laten leven? Laat een kind een van de volgende plaatjes uitkiezen: 10

11 Hij/zij gaat muisstil voor de groep staan. Zet een rustig muziekje op en heel langzaam groeit het kind naar een boom, een vogel of een olifant. Hij/zij mag blijven bewegen als boom, vogel of olifant. De kinderen die kijken raden wat er uitgebeeld is. 1b. Het uitbeelden van dingen die niet leven, die zijn gemaakt. Laat een kind een van de onderstaande voorwerpen kiezen. Het gaat muisstil voor de groep staan. Zet een rustig muziekje op en heel langzaam beeldt hij/zij het gekozen voorwerp uit. De kinderen die kijken mogen raden wat er uitgebeeld is. 11

12 1c. Zelf bedenken en uitbeelden Wat is het verschil tussen 1a. en 1b. (a zijn levende, groeiende, bewegende dingen en b zijn gemaakte dingen). Kunnen we met z n allen levende dingen opnoemen en dingen die gemaakt zijn? Wie kan er nog iets levends uitbeelden? Wie kan er nog iets uitbeelden wat is gemaakt? Wat is moeilijker, iets uitbeelden dat leeft of een voorwerp uitbeelden, of maakt het niet uit? 1d. Met z n allen in de storm Zet een rustig muziekje aan. Kunnen we allemaal muisstil staan en groeien tot een boom die in de wind beweegt? De wind waait en wordt steeds sterker, de takken gaan meer en meer schudden totdat ze het bijna niet meer houden in de storm. Maak de bewegingen zo groot (en zo klein) als je kan. Probeer het ook eens met hardere en zachtere wind. En is er ook geluid bij? 12

13 2a. Swingende lichaamsdelen Doe deze opdracht in een lege speelzaal. In ZWART OP WIT bekijken de poppen, meneer Swart en meneer De Witt, elkaar goed. Ze bekijken hun armen, benen, ogen, buik, hun houten kop, enzovoorts en ze geven elkaar complimenten. Ga in tweetallen tegenover elkaar zitten of staan. Bepaal wie de leider is en wie volgt. De leider laat zijn lichaam bewegen, de volger doet hem zo precies mogelijk na, alsof hij zijn spiegelbeeld is. Laat diverse lichaamsdelen bewegen. Maak de ander niet te gemakkelijk: denk bijvoorbeeld aan je kuit, voet, knie, teen, oor, elleboog, kin, neus enzovoort. Kun je de beweging groter maken of kleiner? Ritmisch, strak of juist in een flow? Na een poosje draai je de rollen om, probeer het ook eens op muziek. En maak er dan, net als meneer Swart en De Witt, een dansje van (zie 2b)! 13

14 2b. Laat alles dansen. Zet een muziekje op. We gaan nu kris kras lopen. Let op de muziek. Probeer op het ritme te lopen. Nu gaan we dansen op de muziek. Draaien, op één been staan, laag, hoog, Draaien met je buik, je hoofd enzovoort. Dans allemaal achter een ander aan. Nu ontstaat er langzaam een lange rij. Geef elkaar een hand en maak een kring. Blijf dansen in de kring, maar laat handen los. Een kind neemt in het midden plaats en maakt een dansbeweging. De rest doet deze beweging na. Na een poosje neemt een ander de plaats in het midden over en maakt een nieuwe dansbeweging. Enzovoort. 14

15 3. Spelen met je lievelingsknuffel/pop Neem allemaal je lievelingsknuffel mee naar school. In ZWART OP WIT worden de poppen bespeeld/bewogen door mensen. Kun jij je knuffel/pop ook laten leven? Ga in een kring zitten met je knuffel op schoot. Kunnen de knuffels naar elkaar zwaaien? Kunnen ze een buiging maken? Kunnen ze, als ze aangewezen worden, hun naam zeggen? Kunnen ze, als ze aangewezen worden, een stukje lopen? Kunnen twee knuffels, als ze aangewezen worden, elkaar een hand geven? Kunnen de knuffels lachen? Kunnen de knuffels springen? Kunnen de knuffels dansen? Kunnen de knuffels hun haar kammen? Kunnen de knuffels krabben, zich aankleden, schrikken, zingen enzovoort. Kunnen de knuffels een kort verhaaltje vertellen? 15

16 In de eerste scène van ZWART OP WIT zien we twee poppenmakers een pop maken. Hier staan simpele manieren om met de kinderen zelf ook poppen te maken. Nadat de poppen geknutseld zijn, kun je er samen mee spelen. 1a. Stokpop van een (melk)pak Benodigdheden: Een leeg (melk)pak, papier, verf, lijm, stofjes, papiertjes, schaar, stokje, tape. Hiernaast staan een paar voorbeelden van stokpoppen De plaatjes spreken voor zich. De stok wordt er op het laatst in vast geplakt. Aan de stok kan het figuurtje gemanipuleerd worden. 16

17 1b. Stokpop van diverse materialen Benodigdheden: Papier, stukjes stof, schaar, knopen, band, verf, lijm en een stok. Knip het patroon hiernaast (al dan niet vergroot) tweemaal uit. Versier de patronen. Plak aan weerszijden van de stok. Er zijn vanzelfsprekend diverse variaties mogelijk! Leuk om poppenkast te spelen met deze poppen. 1c. Sokpop Benodigdheden: Een oude sok, een stevig stuk papier, een schaar, een nietmachine, twee knopen. Alle materialen om sokpop mee te versieren. Bijvoorbeeld om haar te geven, een bril, een tong, een sjaal, een neus, een paar oren, een snor, wenkbrouwen, kettingen, tanden enzovoorts. Knip van stevig papier de binnenkant van de bek en niet deze vast. Met de zelfgemaakte poppen kun je samen spelen. 17

18 1d. Trekpop Benodigdheden: Stevig papier/karton, materiaal om te versieren, splitpennen en touw. Teken een lijf + hoofd en ledematen en knip deze uit. Zet de trekpop vervolgens zo in elkaar als op de tekening hiernaast. Deze poppen zijn minder geschikt om mee te spelen. 1e. Sneeuwpop Benodigdheden: Petflesje waarover een oude witte sok, band, knoopjes, andere oude sokjes (voor de mutsen), papieren propjes, naald en draad. Deze popjes zijn niet zozeer om mee te spelen. 18

19 Vooraf aan de voorstelling heeft u een aantal vragen gesteld. Deze vragen kunt u herhalen door ze iets anders te formuleren. Zijn meneer Swart en meneer De Witt poppen? Hoe zien zij eruit? Kunnen zij praten? Leven meneer Swart en meneer De Witt? Wie laat ze leven? Wie heeft ze gemaakt? Kun je nog iets noemen wat gemaakt is? Kun je iets noemen wat niet gemaakt is? Kan iets zomaar gebeuren? Wanneer gebeurt iets niet zomaar? Heb je wel eens een ongelukje meegemaakt? Wat betekent expres? Wat betekent toevallig? Kun je mensen maken? Het is de bedoeling om met de kinderen van gedachte te wisselen. Er bestaat geen goed of fout antwoord. Het gaat erom dat ze erover nadenken en woorden vinden om te formuleren. Begeleid het gesprek en houdt het op gang door wedervragen. Veel plezier! 19

20 Regie Spel Decor Techniek Poppen Grafische vormgeving Publiciteit Educatie Kantoor Herman Bolten Peter Bolten, Mirjam Morsch Thierry van Raay Gijs Steenbergen Jochen Lange De Wilde Muis Annelies Rensink Mirjam Morsch Linda Scholten Deze voorstelling is tot stand gekomen dankzij de steun van: Fonds Podiumkunsten (2013/2018), Gemeente Alkmaar (2013/2018), SNS Reaalfonds (2013), VSBfonds (2013), het Prins Bernhard Cultuur Fonds (2013), TAQA Theater De Vest (2018), 500 jaar Grote Kerk Alkmaar (2018). 20