ING Duurzaam Rendement Fonds

Transcriptie

1 ING Duurzaam Rendement Fonds Jaarverslag 2007 ING Duurzaam Rendement Fonds (subfonds van ING Beleggingsfondsen Paraplu N.V.) Postbus BV Amsterdam Internet: DIRECTIE ING Fund Management B.V. BEHEERDER ING Fund Management B.V. Internet: ING Fund Management B.V. G.O.J.M. Van Hassel Mw. M.W.L van Vroonhoven M.L.M. van Diemen M.F.M. van Elk ACCOUNTANT Ernst & Young Accountants BANKIER ING Bank N.V.

2 ING Duurzaam Rendement Fonds Inhoudsopgave Jaarverslag ING Duurzaam Rendement Fonds Profiel... 3 Kerncijfers...4 Algemene inleiding... 5 Directieverslag... 7 Jaarrekening Balans Winst-en-verliesrekening Kasstroomoverzicht...14 Toelichting...15 Overige gegevens Jaarverslag ING Beleggingsfondsen Paraplu N.V. Profiel Directieverslag...29 Jaarrekening Balans Winst-en-verliesrekening Toelichting...34 Overige gegevens Jaarverslag ING Duurzaam Rendement Basis Fonds Financiële verantwoording Balans Winst-en-verliesrekening Kasstroomoverzicht...50 Toelichting...51 Overige gegevens ING Duurzaam Rendement Fonds 2 Jaarverslag 2007

3 ING Duurzaam Rendement Fonds Profiel ALGEMEEN ING Duurzaam Rendement Fonds beoogt de deelnemers een beleggingsmogelijkheid te bieden in een actief en professioneel beheerde portefeuille van aandelen in bedrijven die op duurzame wijze hun onderneming voeren. DOELSTELLING Duurzame bedrijven zijn bedrijven die opereren met inachtneming van sociale normen en milieunormen. Door te beleggen in deze bedrijven wil het ING Duurzaam Rendement Fonds de belegger de mogelijkheid bieden het streven naar rendement in brede zin, zowel bedrijfseconomisch als duurzaam rendement, te stimuleren. ING Duurzaam Rendement Fonds stelt zich ten doel om door middel van actief beheer, via het ING Duurzaam Rendement Basis Fonds, te komen tot een beter totaal rendement op lange termijn dan de benchmark. SOORT BELEGGING ING Duurzaam Rendement Fonds belegt zijn vermogen door hoofdzakelijk te participeren in het ING Duurzaam Rendement Basis Fonds. ING Duurzaam Rendement Basis Fonds belegt zijn vermogen in hoofdzaak direct of indirect in aandelen in rechtspersonen waarvan de daaraan verbonden ondernemingen aan hun bedrijfsactiviteiten op duurzame wijze uitvoering geven. Met een duurzame wijze van ondernemen wordt bedoeld dat de uitvoering van de bedrijfsactiviteiten voldoet aan door de beheerder van het ING Duurzaam Rendement Basis Fonds vastgestelde criteria op sociaal en ecologisch gebied. ING Duurzaam Rendement Basis Fonds zal bij de selectie van de bedrijven de nadruk leggen op een positieve benadering. Hierbij zal er voornamelijk gelet worden op de inspanningen die ondernemingen leveren om tot een duurzamer beleid te komen. Bedrijven waarvan de activiteiten en gedragingen voor een substantieel deel als niet-duurzaam en als niet onmisbaar voor de maatschappij worden geclassificeerd, zullen echter van selectie worden uitgesloten. Het ING Duurzaam Rendement Basis Fonds zal volgens de 'best-in-class' benadering binnen elke sector die ondernemingen selecteren die het best voldoen aan de door het ING Duurzaam Rendement Basis Fonds gestelde criteria. Naast gebruikelijke financiële criteria zal het fonds sociale en milieucriteria hanteren. Daarbij zal worden getoetst of ondernemingen deze aspecten onderdeel laten uitmaken van hun beleid, of zij doelstellingen formuleren waarvan gemeten kan worden in hoeverre deze worden bereikt en of zij daarover rapporteren en openheid betrachten. De criteria gelden overigens zowel voor de binnenlandse als de buitenlandse activiteiten. Opgemerkt dient te worden dat de inzichten rondom duurzaamheid continu in beweging zijn. Hieruit vloeit voort dat voortschrijdende inzichten kunnen leiden tot bijstelling van de criteria. REGIO Wereldwijd BENCHMARK MSCI World Index ING Duurzaam Rendement Fonds 3 Jaarverslag 2007

4 ING Duurzaam Rendement Fonds Kerncijfers ALGEMEEN Eigen vermogen Aantal geplaatste aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 19,00 19,06 17,25 14,08 13,58 Beurskoers 18,97 19,04 17,18 14,10 13,55 Rendement van het fonds % -0,32 10,53 24,05 4,72 1,85 Rendement van de benchmark % -1,18 7,92 26,78 6,95 11,28 Uitgekeerd dividend per aandeel - - 0,20 0,14 - MEERJARENOVERZICHT (in totalen) Inkomsten Kosten Waardeveranderingen Totaal beleggingsresultaat (per aandeel) Inkomsten 0,50 0,51 0,39 0,33 0,28 Kosten 0,29 0,27 0,21 0,21 0,18 Waardeveranderingen -0,22 1,58 3,16 0,55 0,12 Totaal beleggingsresultaat -0,01 1,82 3,34 0,67 0,22 ALGEMEEN De vermelde cijfers hebben betrekking op 31 december respectievelijk de periode 1 januari tot en met 31 december van het betreffende jaar, tenzij anders vermeld. De beurskoers betreft m.i.v. boekjaar 2007 de transactiekoers waartegen op de eerste beursdag van het volgende boekjaar aan- en verkopen in aandelen van het Subfonds zijn afgewikkeld. Het rendement van het fonds is gebaseerd op de intrinsieke waarde per aandeel rekening houdend met (eventuele) dividenduitkeringen. Het gemiddeld aantal aandelen, zoals dat wordt gebruikt in de berekening van het meerjarenoverzicht per aandeel, wordt bepaald als het gewogen gemiddelde van de uitstaande aandelen per 31 december van het vorig kalenderjaar en die per 31 maart, per 30 juni, per 30 september en per 31 december van het gelijk met het onderhavige boekjaar eindigende kalenderjaar in de verhouding 0,5:1:1:1:0,5. ING Duurzaam Rendement Fonds 4 Jaarverslag 2007

5 ING Duurzaam Rendement Fonds Algemene inleiding Het jaar 2007 in vogelvlucht Een jaar van tegenstellingen 1. In de eerste zes maanden zetten de belangrijkste trends van voorgaande jaren zich voort. Zo bleven de rentes en de inflatie laag en was de bereidheid van beleggers om risico's te lopen, hoog. Echter, in juli sloeg de hoge risicobereidheid om in risicoaversie. Daarmee was het contrast in beleggingsomgeving tussen twee jaarhelften ongekend groot; 2. Oorzaak was de groeiende malaise op de huizen- en hypotheekmarkt in de VS. De problemen, die zich al in de eerste maanden van het jaar aandienden, verdwenen na juli niet meer van het netvlies van beleggers. Gerenommeerde banken in de VS maar ook in andere regio's, vooral in Europa, moesten huizenhoge afschrijvingen melden. Opvallend was dat staatsgerelateerde fondsen uit Azië ('sovereign wealth funds') een belang namen in enkele getroffen westerse banken. Verder was het opmerkelijk dat een relatief klein deel van de Amerikaanse economie, de huizenmarkt, tot wereldwijde onrust leidde; 3. Die onrust ontstond in een omgeving van stevige wereldwijde groei (circa 4%), door sterke groei van opkomende markten en behoorlijke groei in Europa en Japan. De Amerikaanse economie toonde in het grootste deel van het jaar spankracht. Echter, in het vierde kwartaal begon de toegenomen onzekerheid, uitvloeisel van de malaise op de huizen- en hypotheekmarkt, duidelijk op de groei te drukken; 4. Dat geen enkele financiële markt zich aan de gevolgen van de huizenmalaise in de VS kon onttrekken, had verschillende oorzaken. Allereerst waren banken in voorgaande jaren uitermate soepel geweest met het verstrekken van hypotheken, zelfs aan niet-kredietwaardige ('subprime') huiseigenaren. Dit beleid hield rekening met doorgaande huisprijsstijgingen. Toen de waarde van huizen daalde, raakte een groeiend aantal eigenaren in problemen; 5. Verder hield de wereldwijde impact van de huisprijsdalingen verband met de opkomst van nieuwe financiële producten en innovatieve constructies. Van de verruimde mogelijkheden om risico's te spreiden, door verzamelen, splitsen en doorverkopen van hypotheekportefeuilles, was in voorgaande jaren massaal gebruikgemaakt. De keerzijde hiervan was dat niemand precies bleek te weten bij welke partijen de risico's terecht waren gekomen en hoe groot deze precies zijn; 6. Vooral in de VS leidde de draai van zeer hoge naar uitermate lage risicobereidheid tot lagere rentes op overheidspapier. De vraag naar risicovollere soorten obligaties, populair in de eerste jaarhelft, nam juist fors af. Dat kwam vanaf juli tot uiting in een fors uitlopen van de spreads (beloning bovenop het rendement op overheidspapier) bij bedrijfsleningen ('credits'), hoogrentende bedrijfsleningen ('high yield') en obligaties van opkomende markten ('emerging markets debt'); 7. Op de aandelenmarkten sloeg het sentiment om. Eerdere koersdalingen, bijvoorbeeld in februari, leidden nog tot een snel herstel. Echter, in juli en de daarop volgende maanden hield de risicoaversie bij beleggers aan. Hierdoor presteerden defensieve sectoren grosso modo beter dan sectoren met een cyclisch karakter. Uitzondering was de sector basismaterialen die het grootste deel van zijn winst wist vast te houden. Ook de sector energie presteerde uitstekend, dankzij fors gestegen olieprijzen; 8. Een uitermate complicerende factor was dat er vanaf augustus problemen ontstonden op de geldmarkten. Onzekerheden over de omvang van de risico's bij de verschillende partijen, schaadden het vertrouwen tussen banken. Hun angst om op de geldmarkt te opereren dwong de Federal Reserve, de Europese Centrale Bank en andere centrale banken om voor miljarden aan liquiditeiten in de markt te pompen, vooral in augustus en december; 9. Qua regio spanden de aandelen van opkomende markten de kroon, zowel qua economische groei als qua koersprestaties (+26% in euro). Voor wereldwijde beleggers in de Eurozone hadden de bewegingen van de dollar (-11%) en de yen (-3%) tegenover de euro een sterke negatieve invloed op de resultaten; ING Duurzaam Rendement Fonds 5 Jaarverslag 2007

6 ING Duurzaam Rendement Fonds Vooruitzichten 10. In de eerste maanden van 2008 moesten wereldwijde aandelen fors terug. In ons basisscenario gaan wij uit van een milde recessie in de VS. Een beperkte teruggang van de groei in de grootste economie ter wereld is nagenoeg in de huidige koersniveaus van wereldwijde aandelen verdisconteerd; 11. De afgelopen jaren hebben bedrijven forse winststijgingen laten zien. Vanaf de huidige historisch hoge winstniveaus gaan wij in 2008 uit van winstdalingen. Gezien het door ons verwachte milde karakter van de recessie in de VS, voorzien wij echter in 2009 een winstherstel. Hierop kunnen wereldwijde aandelenmarkten vanaf omstreeks de zomer van 2008 beginnen te anticiperen. Uitgaande van ons centrale scenario, kunnen de redelijke aandelenwaarderingen, de relatief hoge dividendrendementen, de forse renteverlagingen door de centrale bank in de VS en de fiscale verruiming door de Amerikaanse overheid gedeeltelijk compensatie bieden voor de verwachte teleurstellingen van de bedrijfswinsten; 12. Per saldo verwachten wij voor dit jaar dat de negatieve rendementen die wereldwijde aandelen tot dusverre boekten, niet meer kunnen worden goedgemaakt. Overigens zou een herstel van de, op fundamentele gronden ondergewaardeerde, Amerikaanse dollar een positieve invloed hebben op de rendementen van wereldwijde aandelen; 13. Onze taxatie is dat de lange rentes zich eind 2008 op ongeveer de huidige niveaus zullen bevinden. Den Haag, 25 april 2008 ING Fund Management B.V. ING Duurzaam Rendement Fonds 6 Jaarverslag 2007

7 ING Duurzaam Rendement Fonds Directieverslag MARKTONTWIKKELINGEN Het beleggingsjaar 2007 werd gekenmerkt door onrust en grote koersschommelingen. Dat het jaar min of meer onveranderd kon worden afgesloten, was vooral te danken aan de sterke ontwikkeling van de bedrijfswinsten en opkomende markten. Ook de aanhoudende fusie- en overnameactiviteiten en de inkoopprogramma's van eigen aandelen zorgden voor een steuntje in de rug. De opmars van de aandelenmarkten werd echter ruw onderbroken door onrust op de Amerikaanse hypothekenmarkt. De eerste tekenen werden in februari al zichtbaar. In juli verergerde de kredietcrisis zich en grepen de centrale banken in met forse kapitaalinjecties. Pas na renteverlagingen van de Amerikaanse Fed wisten de koersen zich weer wat te herstellen. Zorgen over de vertragende economische groei, de hoge olieprijzen en de oplopende inflatie hielden de markten de rest van het jaar echter in de greep. GEVOERD BELEGGINGSBELEID Het Duurzaam Rendement Fonds wist zich enigszins aan het ongunstige sentiment te onttrekken en zelfs van de onrust te profiteren dankzij een actief beleggingsbeleid. De defensieve portefeuille positionering, vooral via belangen in de niet-cyclische consumenten goederen, telecommunicatie, nutsbedrijven en gezondheidszorg, heeft hier een belangrijk aandeel in gehad. Daarnaast deden vooral de cyclische beleggingen (met name energie en mijnbouw) met activiteiten in de opkomende markten het goed. Zo profiteerde het fonds sterk van haar posities in de energiesector, onder andere die in de Braziliaanse oliemaatschappij Petrobras, een aandeel dat begin 2007 in de portefeuille werd geïntroduceerd. Ook de golf van fusies en overnames droeg bij aan het rendement. Zo hadden wij posities in mijnbouwer Rio Tinto Alcan dat een bod kreeg van BHP Biliton, het Engelse waternutsbedrijf Kelda dat een bod kreeg van het niet beursgenoteerde Saltaire Water in de VS en ging de Franse bank Sociéte general zeer sterk omhoog op overnamegeruchten. Teleurstellingen zagen we vooral in de financiële waarden. Ons belang in de Amerikaanse financiële instelling Countrywide Financial hebben we verkocht na de winstwaarschuwing en aankondiging van voorzieningen. Fannie Mae, een andere hypotheekverschaffer, hebben we begin november verkocht juist voor de volgende ronde van tegenvallers in de Amerikaanse financiële waarden. De renteontwikkelingen en de Amerikaanse hypothekenmarkt zijn de belangrijkste reden geweest om ons belang in deze sector en dan met name in de VS en in de zakenbanken in 2007 te verlagen. De opbrengsten werden onder andere herbelegd in goedkopere Europese financiële waarden en de energiesector. VOORUITZICHTEN Ondanks de duidelijk toegenomen risico's, gaan we uit van een milde recessie in de VS die nagenoeg door de aandelenmarkten is verdisconteerd. Onze visie is gebaseerd op het vooruitzicht van verdere renteverlagingen door de Amerikaanse centrale bank, de sterke vermogenspositie van het internationale bedrijfsleven en redelijke waarderingen. In dit scenario denken we dat vooral de grotere op groei georiënteerde kwaliteitsondernemingen kunnen profiteren van hun sterkere marktposities. Daarom prefereren we vooralsnog ondernemingen uit de sectoren Energie, Nutsbedrijven, niet-cyclische Consumentengoederen en Telecommunicatiediensten. ING Duurzaam Rendement Fonds 7 Jaarverslag 2007

8 ING Duurzaam Rendement Fonds RISICO'S BIJ HET DEELNEMEN IN BELEGGINGSFONDSEN Beleggen impliceert het aangaan van transacties in financiële instrumenten. Aan het beleggen in het onderhavige fonds en derhalve aan het gebruik van financiële instrumenten zijn zowel kansen als ook risico's verbonden. Het beheersen van risico's die met beleggen zijn verbonden moet altijd in samenhang worden gezien met de kansen, zoals die tot uitdrukking komen in het rendement. Risicomanagement is daarom niet zozeer het zoveel mogelijk inperken van risico's als wel het streven naar een optimale verhouding tussen rendement en risico binnen acceptabele limieten. Onderstaande opsomming bevat een aantal van de belangrijkste risico's die zich voordoen bij daadwerkelijke transacties in financiële instrumenten zoals die worden uitgevoerd in de ING Basis Fondsen. Daar het vermogen hoofdzakelijk wordt belegd in één of meerdere ING Basis Fondsen, worden de risico's aangemerkt als risico's van het onderhavige fonds. De belangrijkste risicocategorieën, verbonden met transacties in financiële instrumenten, zijn: Prijsrisico's - Marktrisico Het risico dat de waarde van een financieel instrument kan fluctueren als gevolg van verandering in de marktprijs, ten gevolge van factoren die van toepassing zijn op een individueel instrument dan wel voor een verzameling van instrumenten. Het risico varieert met de volatiliteit van de beleggingen. - Renterisico Het risico dat de waarde van een financieel instrument kan fluctueren als gevolg van verandering in de marktrente. - Valutarisico Het risico dat de waarde van een financieel instrument kan fluctueren als gevolg van verandering in valutakoersen. Kredietrisico Het risico dat voortvloeit uit het feit dat een specifieke tegenpartij tegenover het fonds niet in staat is aan zijn verplichtingen uit hoofde van contracten inzake financiële instrumenten te voldoen. Liquiditeitsrisico Het risico dat het fonds niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen, die zijn benodigd om aan bepaalde verplichtingen te kunnen voldoen. Het liquiditeitsrisico, dat een fonds loopt, is in hoofdzaak gerelateerd aan de beleggingen van het fonds in incourante effecten. Kasstroomrisico Het risico dat toekomstige kasstromen verbonden aan een financieel instrument zullen fluctueren in omvang. Afwikkelingsrisico Het risico dat bij de afwikkeling van een transactie de tegenpartij niet aan zijn verplichtingen voldoet waardoor betaling of levering van financiële instrumenten niet, niet op tijd of niet zoals verwacht plaatsvindt. Bewaarnemingsrisico Het risico van verlies van in bewaring gegeven activa als gevolg van insolvabiliteit, nalatigheid of frauduleuze handelingen van de bewaarnemer van die activa. Naast bovenstaande opsomming kunnen zich ook risico's voordoen die niet specifiek met het gebruik van financiële instrumenten samenhangen. Het betreft: Wijziging in financiële en fiscale wetgeving Doordat financiële en fiscale wetgeving aan verandering onderhevig zijn, kan een omstandigheid ten tijde van toetreding ten nadele wijzigen. Risico verhandelbaarheid In uitzonderlijke situaties kan sprake zijn van verminderde verhandelbaarheid van de rechten van deelneming in het Subfonds. ING Duurzaam Rendement Fonds 8 Jaarverslag 2007

9 ING Duurzaam Rendement Fonds Paraplurisico Het paraplufonds waarvan het onderhavige fonds deel uitmaakt, is één juridische entiteit met een ongedeeld vermogen. De vermogens van de afzonderlijke Subfondsen zijn dientengevolge niet juridisch afgescheiden. Dit betekent dat een eventueel negatief vermogenssaldo van een Subfonds gevolgen kan hebben voor de andere Subfondsen. Met name geldt dit bij het doen van uitkeringen alsmede in het geval van liquidatie en vereffening van een Subfonds, waarbij een eventueel negatief vermogenssaldo wordt omgeslagen over de andere Subfondsen. Gezien de aard van de beleggingen, het feit dat hoofdzakelijk in de ING Basis Fondsen wordt belegd en gezien het feit dat de financiering van de beleggingen van ieder Subfonds voor het grootste deel geschiedt met eigen vermogen, is een dergelijke gebeurtenis in de praktijk nagenoeg uitgesloten. Operationeel risico Het risico dat schade ontstaat als gevolg van tekortschietende interne processen en systemen, menselijke fouten of externe gebeurtenissen. Een uitgebreide beschrijving van de risico's kunt u nalezen in het Prospectus en het Supplement. INZICHT IN RISICO'S Het jaarverslag heeft onder meer als functie om inzicht te verschaffen in risico's die zich ultimo verslagperiode voordoen. Dit inzicht is het beste te verkrijgen door het in samenhang beoordelen van het verslag van het Subfonds, van het paraplufonds waarvan het Subfonds deel uitmaakt en van de ING Basis Fondsen waarin het Subfonds participeert. Het in de ING Basis Fondsen opgenomen overzicht Samenstelling van de beleggingen biedt informatie inzake de mate van spreiding van beleggingen op het gebied van zowel regio en valuta als per individuele naam, alsmede inzake rentepercentage en resterende looptijd per belegging in geval van vastrentende beleggingen en geeft daarmede onder meer een indicatie van prijsrisico's. Terzake van afgeleide financiële instrumenten zijn, voor zover deze instrumenten onderdeel van de portefeuille op verslagmoment uitmaken, overzichten en specificaties opgenomen waarin relevante informatie is weergegeven. Het overzicht Valutapositie dat is opgenomen in de Toelichting op de balans geeft inzicht in de mate waarin de activa en passiva van het fonds in euro dan wel in andere valuta luiden, met inbegrip van de afgeleide financiële instrumenten, zoals valutatermijntransacties, die daaraan mede sturing geven. RISICOBEHEER ING Fund Management B.V., de beheerder van het fonds, bewaakt met behulp van een systeem van risicobeheersingsmaatregelen dat het fonds in het algemeen en de beleggingsportefeuille in het bijzonder voortdurend blijft voldoen aan de randvoorwaarden zoals die in het prospectus zijn vastgelegd, aan de wettelijke kaders en aan de meer fondsspecifieke interne uitvoeringsrichtlijnen. Dergelijke richtlijnen zijn onder meer gesteld ten aanzien van de mate van spreiding van de portefeuille, de kredietwaardigheid van debiteuren, de kwaliteit van marktpartijen waarmede zaken worden gedaan en de liquiditeit van de beleggingen. Zo zal een brede en goede spreiding van de beleggingen naar verwachting een dempend effect hebben op onderkende prijsrisico's, terwijl selectie op kredietwaardigheidsniveau en limietbewaking de mogelijkheid scheppen om kredietrisico's te beheersen. Liquiditeitsrisico's kunnen worden beperkt door hoofdzakelijk in courante, beursgenoteerde effecten te beleggen. Door gebruik te maken van afgeleide financiële instrumenten is het mogelijk om prijsrisico's zoals valuta- en renterisico's af te dekken of te sturen. Tevens bieden deze instrumenten mogelijkheden tot efficiënt portefeuillebeheer bijvoorbeeld bij anticipatie op in- en uitstroom. Bij het gebruik van derivaten wordt ervoor zorg gedragen dat de market exposure van de portefeuille in lijn is met hetgeen bereikt zou kunnen worden zonder gebruik te maken van derivaten. Daarnaast zullen derivaten zodanig worden gebruikt dat de portefeuille als geheel binnen de beleggingsrestricties blijft. De bedrijfsvoering van de beheerder, voor zover die van toepassing is op de activiteiten van de beleggingsinstelling, is mede gericht op het beheersen van operationele risico's. In de paragraaf "Verklaring omtrent de bedrijfsvoering" wordt nader ingegaan op de inrichting van de bedrijfsvoering van de beheerder. Gebruik derivaten in verslagperiode In de portefeuille is geen gebruik gemaakt van derivaten. ING Duurzaam Rendement Fonds 9 Jaarverslag 2007

10 ING Duurzaam Rendement Fonds VERKLARING OMTRENT DE BEDRIJFSVOERING Algemeen Als beheerder van ING Duurzaam Rendement Fonds is het, overeenkomstig artikel 121 van het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen (Bgfo), onze verantwoordelijkheid te verklaren dat voor ING Duurzaam Rendement Fonds wordt beschikt over een beschrijving van de inrichting van de bedrijfsvoering overeenkomstig de in de Wet op het financieel toezicht en de daaraan gerelateerde regelgeving gestelde eisen en dat deze bedrijfsvoering gedurende het verslagjaar 2007 effectief en overeenkomstig de beschrijving heeft gefunctioneerd. Hieronder gaan wij in op de inrichting van de bedrijfsvoering van de beheerder voor zover gericht op de activiteiten van de beleggingsinstelling. De bedrijfsvoering is afgestemd op de omvang van de organisatie en in lijn met bij of krachtens de wet gestelde eisen. Een dergelijke structuur kan geen absolute zekerheid bieden dat zich nooit afwijkingen zullen voordoen, maar is ontworpen om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen over de effectiviteit van de interne beheersingsmaatregelen aangaande de risico's gerelateerd aan de activiteiten van de beleggingsinstelling. De beoordeling van het functioneren en de effectiviteit van de bedrijfsvoering behoort tot de verantwoordelijkheid van de beheerder. Activiteiten in 2007 Ten aanzien van de opzet van de administratieve organisatie en interne controle (thans 'bedrijfsvoering' genoemd) heeft de beheerder het COSO Integrated Framework als uitgangspunt gekozen. Periodiek worden op systematische wijze de significante risico's bepaald. Het bestaande stelsel van interne beheersingsmaatregelen mitigeert deze risico's. De beschrijving van de bedrijfsvoering is geëvalueerd en is in lijn met bij of krachtens de wet gestelde eisen. Dit houdt in dat de significante risico's en interne beheersingsmaatregelen ten aanzien van de relevante processen zijn beoordeeld en geactualiseerd. Aan de beoordeling van de effectiviteit en het functioneren van de bedrijfsvoering wordt in de praktijk op een aantal manieren invulling gegeven. Door middel van performance indicatoren, die zijn gebaseerd op de procesbeschrijvingen en de daarin opgenomen beheersingsmaatregelen, wordt het management periodiek geïnformeerd. Daarnaast is er een incidenten- en klachtenprocedure. In 2007 is het effectieve functioneren van de bedrijfsvoering getest door middel van detailtesten van opzet, bestaan en werking ervan. Dit betreffen generieke testwerkzaamheden die procesmatig zijn uitgevoerd voor de verschillende beleggingsinstellingen waarvoor ING Fund Management B.V. als beheerder optreedt. Op het niveau van de individuele beleggingsinstellingen kunnen de uitgevoerde testwerkzaamheden daarom verschillen. De testen worden uitgevoerd door de afdeling Operational Risk Management, in overleg met interne en externe accountants. Hieruit zijn in het kader van de rapportage in dit jaarverslag geen relevante bevindingen naar voren gekomen. Rapportage over de bedrijfsvoering Gedurende 2007 hebben wij de verschillende aspecten van de inrichting van de bedrijfsvoering beoordeeld. Bij onze werkzaamheden hebben wij geen constateringen gedaan op grond waarvan zou moeten worden geconcludeerd dat de beschrijving van de opzet van de bedrijfsvoering als bedoeld in artikel 121 van het Bgfo niet voldoet aan de vereisten zoals opgenomen in het Bgfo en daaraan gerelateerde regelgeving. Ook is niet geconstateerd dat de maatregelen van interne controle niet effectief en overeenkomstig de beschrijving functioneren. Op grond van het bovenstaande verklaren wij als beheerder voor ING Duurzaam Rendement Fonds te beschikken over een beschrijving van de bedrijfsvoering als bedoeld in artikel 121 van het Bgfo, die voldoet aan de eisen van het Bgfo en verklaren wij met een redelijke mate van zekerheid dat de bedrijfsvoering gedurende het verslagjaar 2007 effectief en overeenkomstig de beschrijving heeft gefunctioneerd. Voor het komende jaar verwachten wij geen significante wijziging in de opzet van de bedrijfsvoering. Den Haag, 25 april 2008 ING Fund Management B.V. ING Duurzaam Rendement Fonds 10 Jaarverslag 2007

11 ING Duurzaam Rendement Fonds Jaarrekening Over de periode 1 januari 2007 tot en met 31 december 2007 ING Duurzaam Rendement Fonds 11 Jaarverslag 2007

12 ING Duurzaam Rendement Fonds Balans per 31 december Vóór resultaatbestemming BELEGGINGEN Participaties in ING Basis Fondsen VORDERINGEN Uit hoofde van beleggingstransacties Overige vorderingen OVERIGE ACTIVA Liquide middelen KORTLOPENDE SCHULDEN Ingekochte eigen aandelen Overige schulden Uitkomst van vorderingen en overige activa minus kortlopende schulden Uitkomst van activa minus kortlopende schulden EIGEN VERMOGEN Geplaatst kapitaal Agioreserve Overige reserves Onverdeeld resultaat ING Duurzaam Rendement Fonds 12 Jaarverslag 2007

13 ING Duurzaam Rendement Fonds Winst-en-verliesrekening Over de periode 1 januari 2007 tot en met 31 december 2007, respectievelijk over de periode 1 januari 2006 tot en met 31 december 2006 BEDRIJFSOPBRENGSTEN OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN Toegerekend direct beleggingsresultaat van ING Basis Fondsen WAARDEVERANDERING BELEGGINGEN Toegerekend indirect beleggingsresultaat van ING Basis Fondsen OVERIGE BEDRIJFSOPBRENGSTEN Som der bedrijfsopbrengsten BEDRIJFSLASTEN Directe kosten Toegerekende kosten ING Basis Fondsen Som der bedrijfslasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening ING Duurzaam Rendement Fonds 13 Jaarverslag 2007

14 ING Duurzaam Rendement Fonds Kasstroomoverzicht Over de periode 1 januari 2007 tot en met 31 december 2007, respectievelijk over de periode 1 januari 2006 tot en met 31 december 2006 KASSTROOM UIT BELEGGINGSACTIVITEITEN Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Af: Toegerekende resultaten ING Basis Fondsen Aankoop van beleggingen Verkoop van beleggingen Mutatie vorderingen Mutatie kortlopende schulden Totaal kasstroom uit beleggingsactiviteiten KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN Plaatsing van aandelen Inkoop van aandelen Mutatie vorderingen Mutatie kortlopende schulden Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten NETTO KASSTROOM Stand liquide middelen begin verslagperiode Stand liquide middelen ultimo verslagperiode ING Duurzaam Rendement Fonds 14 Jaarverslag 2007

15 ING Duurzaam Rendement Fonds Toelichting ALGEMEEN Het jaarverslag van ING Duurzaam Rendement Fonds bevat naast het verslag van het fonds zelf ook als bijlage het jaarverslag van ING Beleggingsfondsen Paraplu N.V., waarvan het fonds deel uitmaakt, alsmede als bijlage het jaarverslag van één of meer ING Basis Fondsen waarin het Subfonds direct of indirect participeert. Op deze wijze is het mogelijk inzicht te verkrijgen in de feitelijke beleggingen waarin wordt geparticipeerd en de daarmede samenhangende risico's. ING Duurzaam Rendement Fonds is een Subfonds dat deel uitmaakt van ING Beleggingsfondsen Paraplu N.V. De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig de door de wetgever opgestelde modellen ten behoeve van de jaarrekening voor beleggingsinstellingen. Op onderdelen zijn in de jaarrekening bewoordingen gehanteerd die afwijken van die modellen, omdat deze beter de inhoud van de post weergeven. Het Subfonds heeft geen medewerkers in dienst. De directie wordt gevoerd door ING Fund Management B.V. Alle aandelen in ING Fund Management B.V. worden gehouden door ING Investment Management (Europe) B.V. ING Fund Management B.V. en ING Investment Management (Europe) B.V. maken deel uit van ING Groep N.V. De vennootschap heeft geen medewerkers in dienst. De directie wordt gevoerd door ING Fund Management B.V. Alle aandelen in ING Fund Management B.V. worden gehouden door ING Investment Management (Europe) B.V. ING Fund Management B.V. en ING Investment Management (Europe) B.V. maken deel uit van ING Groep N.V. ING Fund Management B.V. is tevens de beheerder van het Subfonds en beschikt in die hoedanigheid over een vergunning van de Stichting Autoriteit Financiële Markten (AFM) uit hoofde van de Wft. Voor de beheeractiviteiten wordt een managementvergoeding in rekening gebracht. NOTERING De aandelen van het Subfonds zijn toegelaten tot de notering op Euronext Amsterdam by NYSE Euronext. PARAPLUSTRUCTUUR ING Beleggingsfondsen Paraplu N.V. is een juridische entiteit met een ongedeeld vermogen. De afzonderlijke Subfondsen die deel uitmaken van ING Beleggingsfondsen Paraplu N.V. vormen geen juridisch afgescheiden vermogen. Dit betekent dat een eventueel negatief vermogenssaldo van een Subfonds gevolgen kan hebben voor andere Subfondsen. Met name geldt dit bij het doen van uitkeringen alsmede in het geval van liquidatie en vereffening van een Subfonds, waarbij een eventueel negatief vermogenssaldo wordt omgeslagen over de andere Subfondsen. Gezien de aard van de beleggingen, het feit dat hoofdzakelijk in de ING Basis Fondsen wordt belegd en gezien het feit dat de financiering van de beleggingen van ieder Subfonds voor het grootste deel geschiedt met eigen vermogen, is een dergelijke gebeurtenis in de praktijk nagenoeg uitgesloten. OPEN-END STRUCTUUR ING Duurzaam Rendement Fonds is een (semi) open-end beleggingsmaatschappij, hetgeen betekent dat de directie van het fonds, behoudens uitzonderlijke situaties, op verzoek aandelen zal uitgeven of verkrijgen tegen de transactieprijs van een aandeel, zoals die voor een betreffende beursdag is vastgesteld. De directie van het fonds kan de inkoop van aandelen weigeren indien door de inkoop van aandelen niet langer wordt voldaan aan de vereisten om te worden aangemerkt als fiscale beleggingsinstelling als bedoeld in artikel 28 van de Wet op de vennootschapsbelasting Inkoop van aandelen vindt niet plaats gedurende de periode dat, op grond van het daartoe in het prospectus bepaalde, de intrinsieke waarde van het fonds niet wordt vastgesteld of in het geval dat redelijkerwijs kan worden verwacht dat inkoop van aandelen tot gevolg kan hebben dat het belang van de meerderheid van de bestaande aandeelhouders aanzienlijk wordt geschaad. FISCALE STATUS Het Subfonds maakt onderdeel uit van ING Beleggingsfondsen Paraplu N.V. dat de status heeft van fiscale beleggingsinstelling zoals bedoeld in artikel 28 Wet op de vennootschapsbelasting Dit betekent dat het nultarief van de vennootschapsbelasting van toepassing zal zijn, indien ING Beleggingsfondsen Paraplu N.V. onder meer voldoet aan de jaarlijkse uitdelingsverplichting. De uitdelingsverplichting houdt in dat de, per Subfonds bepaalde, voor uitdeling beschikbare winst binnen acht maanden na het einde van het boekjaar aan de aandeelhouders wordt uitgekeerd in de vorm van dividend en wordt voldaan aan de overige relevante voorschriften. Het vermogen van het fonds is belegd in de fiscaal transparante ING Basis Fondsen. Voor zover deze ING Basis Fondsen geen dividend uitkeren, leidt dit ertoe dat het totaal van de resultaten uit gewone bedrijfsuitoefening van de ING Basis Fondsen is begrepen in de waardeveranderingen van de participaties. Bij de bepaling van de voor uitdeling beschikbare winst wordt uitgegaan van het aan het fonds toe te rekenen directe beleggingsresultaat en de toe te rekenen kosten van de ING Basis Fondsen. ING Duurzaam Rendement Fonds 15 Jaarverslag 2007

16 ING Duurzaam Rendement Fonds BELEGGING IN ING BASIS FONDSEN Het fonds belegt haar vermogen hoofdzakelijk door te participeren in één of meerdere ING Basis Fondsen. De ING Basis Fondsen hebben de status van fondsen voor gemene rekening en hebben derhalve geen rechtspersoonlijkheid. In de ING Basis Fondsen vinden de feitelijke beleggingen, in de zin van aan- en verkopen van financiële instrumenten, plaats. ING Basis Fondsen staan niet onder extern toezicht, zoals voortvloeiend uit de Wet op het financieel toezicht. STEMBELEID Bij het stembeleid wordt onder andere uitgegaan van richtlijnen van het International Corporate Governance Network en best practices in lokale Corporate Governance codes. Rekening wordt gehouden met de regelgeving en normen in de landen en sectoren waarin wordt belegd, waarbij afwijking van het stembeleid steeds mogelijk is indien, ter discretie van de fondsbeheerder, het collectieve belang van de beleggers in het fonds daarmee is gediend. Met het oog op de afweging tussen het belang van beleggers bij de uitoefening van het stemrecht enerzijds en kostenbeheersing en praktische uitvoerbaarheid anderzijds zal voor de ING Basis Fondsen alleen worden gestemd op de aandelen in de ING Basis Fondsen die een bepaalde minimum omvang hebben ultimo van het voorafgaande jaar (ultimo miljoen). Voor de fondsen die aan dit criterium voldoen zal worden gestemd, tenzij de uitoefening van deze rechten niet in het collectieve belang van de beleggers in het fonds wordt geacht of in strijd is met lokale regelgeving. Het rendement dat behaald wordt door het uitlenen van aandelen wordt in voorkomend geval afgewogen tegen het niet kunnen uitoefenen van het stemrecht. In "Blocking markets" (markten waarin door aanmelding van de aandelen voor een Algemene Vergadering van Aandeelhouders deze aandelen in depot worden geblokkeerd en dus niet kunnen worden verhandeld tot na de vergadering) zal slechts op 5% van de gehouden aandelen worden gestemd om enerzijds wel een signaal af te geven, maar anderzijds te voorkomen dat ongewenst economisch risico wordt gelopen. Wanneer uitoefening van stemrechten buitensporige kosten met zich mee brengt of praktisch niet of slechts tegen onevenredige inspanning uitvoerbaar is, kan ervan worden afgezien deze uit te oefenen. Voor fondsen die vallen onder ING Investment Management Europe's Sustainable Investments Strategy wordt geen minimum omvang criterium aangelegd, daar deze fondsen specifiek hun duurzame beleid en criteria ook via het stembeleid willen uitvoeren. Daarbij kan bij agendapunten die milieuzaken en sociale aangelegenheden betreffen, het stemgedrag afwijken van het stemgedrag bij de andere fondsen waarvoor wordt gestemd. Bij de uitvoering van het stembeleid wordt gebruik gemaakt van de diensten die de externe dienstverlener ISS (Institutional Shareholder Services) levert. Het gaat daarbij zowel om operationele diensten, research als advisering en rapportages over het stemgedrag. Voor een beschrijving van het stembeleid en inzicht in het daadwerkelijke stemgedrag zoals dat in het boekjaar 2007 van toepassing was, verwijzen wij naar de website Met de invoering van de Nederlandse corporate governance code (de "Code") is de aandacht voor corporate governance in Nederland sterk toegenomen. De beheerder is van oordeel dat bedrijven met een goede corporate governance, die transparant zijn voor hun aandeelhouders, uiteindelijk betere prestaties zullen leveren. Door actief gebruik te maken van het aan de aandelen verbonden stemrecht, kan de beheerder een positieve invloed uitoefenen op de corporate governance van de betreffende onderneming. De beheerder is onder meer aangesloten bij de Stichting Eumedion, het platform voor institutionele beleggers op het gebied van corporate governance. PRESENTATIEWIJZIGINGEN Met ingang van boekjaar 2007 hebben de volgende presentatiewijzigingen plaatsgevonden: Met ingang van 26 februari 2007 worden aandelen van het fonds op Euronext Amsterdam verhandeld tegen transactieprijzen. De transactieprijs is samengesteld uit de intrinsieke waarde per aandeel en een op- of afslag in verband met door het fonds te maken transactiekosten. Vanaf voornoemde datum zijn, met betrekking tot door het fonds uitgegeven dan wel ingekochte aandelen, de opslagen in de transactieprijs in verband met liquidity providing en guichetprovisie komen te vervallen. Dientengevolge is de separate vermelding van de guichetprovisie, die in het verloopoverzicht Agioreserve als emissiekosten waren vermeld, eveneens komen te vervallen. Reeds gerealiseerde bedragen uit dien hoofde zijn gesaldeerd met de post 'ontvangen bij plaatsing van aandelen'. De rubriceringsaanpassing heeft geen invloed op het vermogen en het resultaat van het fonds. De vergelijkende cijfers zijn dienovereenkomstig aangepast. Onder de nieuwe handelssystematiek leiden op de laatste beursdag van het boekjaar ingelegde en geaccepteerde aan- of verkooporders tot een verplichting voor de Subfondsen tot afgifte of inname van eigen aandelen op balansdatum. De verplichting, ter grootte van het in te kopen of uit te geven aantal aandelen maal de intrinsieke waarde ultimo boekjaar, zal worden opgenomen onder overige vorderingen (bij inkopen) respectievelijk onder overige schulden (bij uitgifte). De uit de orders voortvloeiende financiële transacties worden verantwoord in de rubriek kortlopende schulden onder ingekochte eigen aandelen (bij inkopen) respectievelijk onder overige vorderingen (bij uitgifte). ING Duurzaam Rendement Fonds 16 Jaarverslag 2007

17 ING Duurzaam Rendement Fonds WAARDERINGSGRONDSLAGEN Alle bedragen luiden in euro, tenzij anders vermeld. Participaties in ING Basis Fondsen worden gewaardeerd op de ultimo verslagperiode berekende intrinsieke waarde. Deze waarde wordt bepaald op basis van de grondslagen zoals vermeld in de financiële verantwoordingen van de ING Basis Fondsen. De participaties zijn niet genoteerd aan enige beurs of andere daarmede vergelijkbare marktplaats en zijn dientengevolge als incourant aan te merken. De vaststelling van de waarde van de participaties vindt plaats door de beheerder en wordt verricht op basis van grondslagen van waardering en resultaatbepaling zoals die in de financiële verantwoording van de ING Basis Fondsen zijn opgenomen. De beheerder van de ING Basis Fondsen verzoekt een onafhankelijk deskundige jaarlijks de financiële verantwoording te controleren en daarover een accountantsverklaring te verstrekken. Het jaarverslag van de ING Basis Fondsen waarin het fonds participeert en dat als bijlage bij dit verslag is opgenomen, bevat een dergelijke accountantsverklaring. Overige activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde. GRONDSLAGEN VAN RESULTAATBEPALING Bedrijfsopbrengsten en bedrijfslasten worden toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben. Waardeverandering van participaties in ING Basis Fondsen bestaat uit drie componenten, die separaat worden verantwoord. De waardeverandering uit hoofde van directe beleggingsresultaten, die wordt gevormd door de Som der bedrijfsopbrengsten exclusief Waardeverandering van beleggingen minus de onder Bedrijfslasten opgenomen interestlasten, worden, voor zover niet uitgekeerd, verantwoord in de Winst-en-verliesrekening onder Toegerekend direct beleggingsresultaat van ING Basis Fondsen. De waardeverandering uit hoofde van toegerekende kosten, die wordt gevormd door de Som der bedrijfslasten minus de interestlasten, wordt verantwoord in de Winst-en-verliesrekening onder Toegerekende kosten ING Basis Fondsen. De waardeverandering uit hoofde van toegerekend indirect beleggingsresultaat, die wordt gevormd door zowel de gerealiseerde als de niet-gerealiseerde koers- en valutakoersresultaten op de feitelijke beleggingen, wordt verantwoord in de Winst-en-verliesrekening onder Toegerekend indirect beleggingsresultaat van ING Basis Fondsen. De toerekening aan elk van de componenten vindt gedurende de verslagperiode plaats op basis van het dagelijks van toepassing zijnde deelnemingspercentage in de ING Basis Fondsen. Aan- en verkoopkosten van beleggingen worden opgenomen in de kostprijs respectievelijk in mindering gebracht op de verkoopopbrengst van de betreffende beleggingen. KASSTROOMOVERZICHT Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De liquide middelen in het overzicht bestaan uit direct opeisbare banktegoeden. ING Duurzaam Rendement Fonds 17 Jaarverslag 2007

18 ING Duurzaam Rendement Fonds TOELICHTING OP DE BALANS BELEGGINGEN Participaties in ING Basis Fondsen Stand begin verslagperiode Aankopen Verkopen Waardeverandering u.h.v. toegerekend direct beleggingsresultaat Waardeverandering u.h.v. toegerekend indirect beleggingsresultaat Waardeverandering u.h.v. toegerekende kosten Stand ultimo verslagperiode Overzicht van de participaties in ING Basis Fondsen ultimo verslagperiode Naam fonds Aantal participaties Intrinsieke waarde ( ) Deelnemings percentage Waarde ( ) ING Duurzaam Rendement Basis Fonds ,66 9,2% Stand ultimo verslagperiode VORDERINGEN Alle vorderingen hebben een resterende looptijd korter dan een jaar tenzij anders vermeld. Uit hoofde van beleggingstransacties Deze vorderingen ontstaan ten gevolge van het feit dat tussen de verkoopdatum en de datum van ontvangst van de betaling van beleggingstransacties enkele dagen liggen. Overige vorderingen Onder Overige vorderingen kunnen onder meer zijn begrepen vorderingen inzake Nederlandse dividendbelasting, tegemoetkoming van de Nederlandse belastingdienst uit hoofde van ingehouden buitenlandse bronbelasting, verdiende, nog niet ontvangen interest op liquide middelen, vorderingen uit hoofde van uitgifte c.q. verplichting tot uitgifte van eigen aandelen, de waarde van op de eerste beursdag van het volgende boekjaar in te kopen eigen aandelen en overige transitorische posten, eventueel onder aftrek van een noodzakelijk geachte voorziening voor oninbaarheid. OVERIGE ACTIVA Liquide middelen Betreft direct opeisbare banktegoeden. Op de banktegoeden wordt op basis van het tarief voor de marktrente interest verkregen. KORTLOPENDE SCHULDEN Ingekochte eigen aandelen Betreft schulden uit hoofde van ingekochte eigen aandelen en schulden uit hoofde van de ultimo boekjaar bestaande verplichting tot inkoop van eigen aandelen op de eerste beursdag van het volgende boekjaar. Overige schulden Onder Overige schulden kunnen onder meer zijn begrepen nog te betalen interest op schulden aan kredietinstellingen, nog te betalen kosten, de waarde van op de eerste beursdag van het volgende boekjaar uit te geven eigen aandelen en overige transitorische posten. ING Duurzaam Rendement Fonds 18 Jaarverslag 2007

19 ING Duurzaam Rendement Fonds EIGEN VERMOGEN Geplaatst kapitaal Stand begin verslagperiode Plaatsing van aandelen Inkoop van aandelen Stand ultimo verslagperiode Agioreserve Stand begin verslagperiode Ontvangen bij plaatsing van aandelen Betaald bij inkoop van aandelen Stand ultimo verslagperiode Agio ontstaat door plaatsing van aandelen boven de nominale waarde. De agioreserve is niet vrij uitkeerbaar aan aandeelhouders voor dat gedeelte van de reserve dat dient te worden beschouwd als wettelijke reserve. Dit gedeelte is gelijk aan de som van de Overige reserves en het Onverdeelde resultaat, mits deze som negatief is. Overige reserves Stand begin verslagperiode Uit resultaatverdeling voorgaande verslagperiode Stand ultimo verslagperiode Onverdeeld resultaat Stand begin verslagperiode Toevoeging aan overige reserves Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Stand ultimo verslagperiode ING Duurzaam Rendement Fonds 19 Jaarverslag 2007

20 ING Duurzaam Rendement Fonds VALUTAPOSITIE per 31 december 2007 De valutapositie is inclusief de valutapositie van (het belang van het fonds ultimo verslagperiode in) de onderliggende ING Basis Fondsen. Valuta Percentage AUD 1,9% CHF 4,4% EUR 22,3% GBP 17,6% HKD 1,0% JPY 8,2% NOK 3,7% SEK 1,9% USD 39,0% 100,0% VERMOGENSGEGEVENS Eigen vermogen Aantal geplaatste aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 19,00 19,06 17,25 ING Duurzaam Rendement Fonds 20 Jaarverslag 2007

21 ING Duurzaam Rendement Fonds TOELICHTING OP DE WINST-EN-VERLIESREKENING OVERIGE BEDRIJFSOPBRENGSTEN Onder Overige bedrijfsopbrengsten kunnen onder meer zijn begrepen het positieve saldo van de over de verslagperiode verdiende interest op liquide middelen enerzijds en de verschuldigde interest op schulden aan kredietinstellingen anderzijds en ontvangen interest wegens verrekening van belastingvorderingen en/of tegemoetkomingen voor buitenlandse bronbelasting. Tegemoetkomingen voor buitenlandse bronbelasting, die uit hoofde van de status van fiscale beleggingsinstelling van het fonds bij de Nederlandse fiscus worden geclaimd, hebben betrekking op het aan het fonds toe te rekenen gedeelte van de in het buitenland ingehouden bronbelasting op bij ING Basis Fondsen ontvangen dividenden en interest. KOSTENPARAGRAAF KOSTEN Managementvergoeding Accountantskosten Toezichtkosten Overige bedrijfskosten Directe kosten Toegerekende kosten ING Basis Fondsen Totaal in expense ratio betrokken kosten Betreft in het boekjaar ten laste van het fonds gebrachte directe en toegerekende kosten. Deze kosten zijn in de Winst-en- verliesrekening verwerkt. De grondslag voor de verschuldigde kosten is facturering voor geleverde diensten door derden, waaronder ook gelieerde partijen. De managementvergoeding wordt berekend als een percentage van het eigen vermogen ultimo maand. De managementvergoeding bedraagt % van het eigen vermogen ultimo maand. EXPENSE RATIO Gerealiseerde expense ratio 1,50% 1,47% Verwachte expense ratio volgens prospectus 1,5% In de expense ratio wordt de verhouding uitgedrukt tussen de kosten die in het kalenderjaar ten laste van het resultaat zijn gebracht enerzijds en het gemiddelde eigen vermogen van het fonds anderzijds. In deze kosten zijn tevens begrepen de aan dit fonds toegerekende kosten van de ING Basis Fondsen. Niet inbegrepen zijn de kosten die verband houden met de uitvoering van beleggingstransacties; deze kosten zijn begrepen in de kostprijs van de aankopen respectievelijk de opbrengstwaarde van de verkopen. Ook kosten, die verband houden met het toe- en uittreden van de deelnemers, welke zijn begrepen in de met deze transacties gemoeide op- en afslagen, blijven in het kader van de expense ratio buiten beschouwing. Het gemiddelde eigen vermogen wordt bepaald als het gewogen gemiddelde van het eigen vermogen per 31 december van het vorige kalenderjaar en die per 31 maart, per 30 juni, per 30 september en per 31 december van het gelijk met het onderhavige boekjaar eindigende kalenderjaar in de verhouding 0,5:1:1:1:0,5. TRANSACTIEKOSTEN Ten laste van het fonds gebrachte transactiekosten Betreft verschuldigde kosten bij het aan- en verkopen van participaties in ING Basis Fondsen. Bij ING Basis Fondsen dient deze vergoeding, die wordt berekend door middel van een procentuele op- dan wel afslag op de intrinsieke waarde, ter dekking van verschuldigde kosten bij het uitvoeren van beleggingstransacties ten gevolge van in- of uitstroom. De transactiekosten zijn begrepen in de kostprijs van de aankopen respectievelijk de opbrengstwaarde van de verkopen en worden door middel van waardeveranderingen van beleggingen ten laste van het resultaat gebracht. ING Duurzaam Rendement Fonds 21 Jaarverslag 2007