Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

Transcriptie

1 Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001 Bevolkingszorg en nazorg hulpverleners Dit rapport beschrijft het onderzoek naar de preparatie en uitvoering van de opvang van de bevolking en van de nazorg voor de hulpverleners als gevolg van de caféramp in Volendam. Het onderzoek werd hiertoe in twee delen opgesplitst. Deel A Bevolkingszorg beschrijft de wijze waarop aan de getroffen bevolking van Volendam zorg werd verleend gedurende, grofweg, de eerste maand. De focus ligt daarbij op de zorgverlening gedurende de eerste twee weken. Dit deel is uitgevoerd door A. Scholtens, tijdelijk inspecteur van de Inspectie Brandweerzorg en Rampenbestrijding van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Deel B Nazorg hulpverleners beschrijft de nazorg voor personen die onder het gezag van een werkgever werkzaamheden hebben verricht op de rampplek en als gevolg daarvan traumatische ervaringen kunnen hebben opgedaan. Dit deel is uitgevoerd door J. Vervoort, specialistisch inspecteur uit de regio Noordwest van de Arbeidsinspectie (AI). 1 dr A.C.J. Scholtens, Inspectie Brandweerzorg en Rampenbestrijding drs J.P.G. Vervoort, Arbeidsinspectie regio Noordwest

2 Deel A Bevolkingszorg 2 Inspectie Brandweerzorg en Rampenbestrijding dr A.C.J. Scholtens Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

3 Inhoud 1 Inleiding Inleiding Inkadering van het onderzoek Opzet van het onderzoek Hoofdstukindeling 8 2 Preparatie op de bevolkingszorg Inleiding De gemeente Edam-Volendam Planvorming voor bevolkingszorg i.h.k. van de rampenbestrijding Het rampenplan op 1 januari Planvorming in ontwikkeling Opleiden en oefenen Opleiden Oefenen (Inter)regionale afspraken over bijstand t.b.v. de bevolkingszorg Rode Kruis Callcentrum van het ministerie van VWS Voorbereiding door de GGD Zaanstreek-Waterland op de bevolkingszorg Analyse De nacht van 1 januari: opvang en verzorging, registratie en verwanteninformatie Inleiding Formeel besluit tot start van de gemeentelijke processen t.b.v. de bevolkingszorg? Het Pius X-complex Opvang lichtgewonden Registratie Opvang in hotel Spaander Opvang in de AMVO In gebruik name Bekendmaking opvang in AMVO Gang van zaken in de AMVO De politie-inzet ten behoeve van de registratie Registratie in de eerste uren 35 Inhoud

4 3.6.2 Registratie van overledenen Het afronden van de registratie op 1 januari De GHOR-inzet ten behoeve van de registratie De inzet van de sectie Burgerzaken ten behoeve van de registratie Eerste maal betrokkenheid Burgerzaken Tweede maal betrokkenheid Burgerzaken Analyse Opvang en verzorging: opvanglocaties in de eerste week Inleiding Opvang in het stadskantoor Opvang weg uit trouwzaal Opvang weg uit stadskantoor Opvang in de Kruispuntkerk Opvang weg uit Kruispuntkerk Opvang in Kruispuntkerk Opvang in het Don Bosco College Opstartfase De opvang en verzorging in de school Opvang in het Jongeren Informatiepunt Edam-Volendam Na de cafébrand Opvang van jongeren in het Pius X-complex Hulpverlening in het Pius X-complex Analyse 55 5 Opvang en verzorging: het advies- en informatiecentrum Inleiding Start coördinatie (psychosociale) hulpverlening Eerste aanzet tot oprichting advies- en informatiecentrum Plan van Aanpak Organisatie en inrichting nazorg, AIC Cafébrand Volendam Het IAC in Enschede als voorbeeld voor het AIC in Volendam Totstandkoming Plan van Aanpak Expertmeeting Het Plan van Aanpak Plan van Aanpak versus realiteit Eerste stroom: eerste hulpverlening en informatieverstrekking Tweede stroom: langdurige nazorg en informatievoorziening Analyse 78 6 Opvang en verzorging: zorg voor de jeugd en Volendamse initiatieven Inleiding Initiatieven vanuit de Volendamse gemeenschap Bijeenkomsten De Stichting Slachtoffers Nieuwjaarsbrand Volendam Andere financiële acties Het InterParochiële Charitas en de helpdesk van het SSNV Stichting Volendam 88 Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

5 6.2.6 Supportersproject Enige beschouwingen over de Volendamse initiatieven Het Don Bosco College De vakantieweek De eerste schooldag Naar aanleiding van de begrafenissen van leerlingen Het verwerkingsproces Aanpassingen in het onderwijs Bemoeienis gemeente en Onderwijsinspectie Nadelen AIC in het Don Bosco College Draaiboek overlijden leerling Bureau Jeugdzorg AMZW Werkwijze Activiteiten naar aanleiding van de ramp De Brijderstichting Analyse 98 7 Uitvaartverzorging Inleiding De Wet op de lijkbezorging Deelplan Uitvaartverzorging De eerste vier dodelijke slachtoffers Op de dijk voor De Wir War bar In café t Hemeltje In de kelder van café De Molen Confrontaties in de kerk Besluit tot sectie? Het overbrengen van de vier lichamen naar De Heel Het vervoer terug naar Volendam Slachtoffers overleden in het ziekenhuis Het negende slachtoffer Het tiende slachtoffer Het elfde slachtoffer Het twaalfde en dertiende slachtoffer Nabestaanden Analyse Conclusies Inleiding Conclusies 116 Bijlage 1 Afkortingen 143 Bijlage 2 Bronvermelding 144 Inhoud

6 1 Inleiding Inleiding De cafébrand die op nieuwjaarsnacht 2001 in Volendam in t Hemeltje woedde duurde slechts kort. Nadat het vuur was gedoofd, was de ravage enorm. Honderden vooral zeer jeugdige slachtoffers stroomden de dijk op waaraan het café lag. De eerste hulp, opvang en verzorging werd geboden door omstanders in nabijgelegen huizen en horecagelegenheden. Na korte tijd waren ook de professionele hulpverleners ter plaatse en ontfermden zich over de gewonden. Terwijl steeds meer gewonden werden afgevoerd, stroomden bezorgde familieleden toe. Voor vele zeer ongeruste ouders begon een korter of langer durende periode waarin zij moesten wachten tot er informatie beschikbaar kwam over het lot van hun kinderen. Nieuwjaarsdag 2001 betekende voor vele betrokkenen het besef dat hun leven en met name dat van de vele jeugdige slachtoffers voorgoed was veranderd. Spontaan zochten en boden Volendammers elkaar steun. Vele (vrijwillige) hulpverleningsorganisaties waren die eerste dag al op diverse plaatsen aanwezig. De GGD 1 Zaanstreek-Waterland startte op die eerste dag van het jaar met de coördinatie van de zorg voor alle slachtoffers en begon op dat moment invulling te geven aan de zorgverlening op lange termijn. Deze rapportage beschrijft de wijze waarop aan de getroffen bevolking van Volendam zorg werd verleend gedurende, grofweg, de eerste maand. De focus ligt daarbij op de zorgverlening gedurende de eerste twee weken. 1.2 Inkadering van het onderzoek Het begrip bevolkingszorg is in dit onderzoek breed geduid als zorg voor de getroffen bevolking. Een beperking is slechts dat de verleende zorg wel buiten de medische hulpverleningsketen valt. De medische hulpverlening in brede zin wordt immers door de Inspectie Gezondheidszorg beschouwd. In het richtinggevend document voor (de voorbereiding op) de rampenbestrijding, te weten de Handleiding Rampenbestrijding, wordt onderscheid gemaakt tussen 28 verschillende relevante processen. Elk proces kan worden gezien als een min of meer afgebakend takenpakket dat een rol kan spelen bij de bestrijding van een ramp of een grootschalig incident. Bij elk proces hoort een procesverantwoordelijke instantie die verantwoordelijk is voor de (coördinatie van de) uitvoering van het proces. 1 Gemeenschappelijke gezondheidsdienst. In Volendam bestaat geen gemeentelijke gezondheidsdienst (de gangbare betekenis van GGD), maar een regionale gemeenschappelijke gezondheidsdienst. Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

7 De in het kader van de zorg voor de getroffen Volendamse bevolking relevante processen uit de Handleiding Rampenbestrijding zijn: - voorlichting (aan de getroffen bevolking); - opvang en verzorging; - registreren van slachtoffers (en daarmee de verwanteninformatie); - geestelijke verzorging; - uitvaartverzorging. In deze rapportage zal de Handleiding Rampenbestrijding daar waar mogelijk 2 dienen als referentiekader voor de inhoudelijke beoordeling van (de voorbereiding op) de bevolkingszorg. De formele verantwoordelijkheden liggen vast in de Gemeentewet, de Wet rampen en zware ongevallen en (waar het de verantwoordelijkheid van de regionale brandweer betreft voor de voorbereiding van de coördinatie van de rampenbestrijding) de Brandweerwet. Deze rapportage beoogt de leermomenten te benoemen die gedestilleerd kunnen worden uit het geheel van de in Volendam ingezette bevolkingszorgactiviteiten opdat deze leermomenten bij toekomstige rampen kunnen worden gebruikt. Daartoe geeft deze rapportage in de eerste plaats een objectieve beschrijving van de zorg die aan de getroffen Volendamse bevolking is geboden. Positieve en minder positieve aspecten van de verleende bevolkingszorg verdienen daarmee een gelijke plaats. Omdat naar de mening van de onderzoekers de daadwerkelijke kwaliteit van de bevolkingszorg juist blijkt uit (operationele) details worden in deze rapportage veel van deze details besproken Opzet van het onderzoek Voor het verkrijgen van de benodigde informatie is in de eerste plaats een studie gemaakt van de beschikbare documentatie. Het betrof hier zowel documentatie over planvorming, transcripties van de banden van de regionale alarmcentrale van de brandweer en van de politiemeldkamer, interne evaluaties, logboeken en publicaties in de diverse media. Een overzicht van de gebruikte documentatie is opgenomen in bijlage 2. Verder is een groot aantal gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van de gemeente Edam- Volendam, van betrokken hulpverleningsinstellingen of van initiatieven vanuit de Volendamse gemeenschap. Met verscheidene respondenten is naar aanleiding van latere vragen of op hun verzoek meerdere malen gesproken. In het kader van het onderzoek is op advies van het Buro Slachtofferhulp niet gesproken met de slachtoffers of hun directe familie. Overigens kan (of beoogt) een objectiverend onderzoek als dit nooit de emoties (te) vangen die de direct betrokkenen ervaren en hen motiveren tot hun acties. 2 De Handleiding Rampenbestrijding dateert uit De leerstof die gebruikt wordt in het kader van de landelijke opleiding organisatie Organisatie rampenbestrijding kan worden beschouwd als een (aanzet tot) een geactualiseerde versie. In die leerstof wordt als proces 30 benoemd nazorg met de gemeente als procesverantwoordelijke instantie. Onder nazorg wordt daar verstaan het geheel aan eerder benoemde processen dat zich afspeelt na dat het feitelijk initiërend incident is afgelopen. Inleiding

8 1.4 Hoofdstukindeling Deze rapportage kent de volgende hoofdstukindeling. In hoofdstuk 2 Preparatie op de bevolkingszorg wordt de voorbereiding op de bevolkingszorg door de daarvoor (eind)verantwoordelijke gemeente Edam-Volendam, de voor de psychosociale (na)zorg procesverantwoordelijke GGD Zaanstreek-Waterland en de voor de voorbereiding op de coördinatie van de rampenbestrijding van de verantwoordelijke regionale brandweer besproken. In hoofdstuk 3 Eerste opvang, verzorging, registratie en verwanteninformatie worden de (niet medische) hulpverleningsactiviteiten besproken die plaatsvonden gedurende de fatale nieuwjaarsnacht. Slachtoffers en hun familieleden moesten snel worden opgevangen en verzorgd. Adequate registratie van de slachtoffers was van immens belang voor de ongeruste ouders die vervolgens ook nog ingelicht moesten worden over het lot van hun zonen en dochters. In hoofdstuk 4 Opvang en verzorging: opvanglocaties in de eerste week wordt de zorg in de (al dan niet) tijdelijke opvanglocaties besproken waar gedurende de eerste week zorg werd verleend aan betrokkenen (familieleden, direct of indirect betrokken jongeren, scholen, enz.). 8 Hoofdstuk 5 Het advies- en informatiecentrum besteed aandacht aan de wijze waarop de Stichting Advies- en Informatiecentrum tot stand kwam, de ambities en doelstellingen van de Stichting, de rol van de betrokken partijen bij de uitvoering van die doelstellingen en de realiteit van de uitvoering binnen bijvoorbeeld de context van de Volendamse gemeenschap. In hoofdstuk 6 Opvang en verzorging: zorg voor de jeugd en Volendamse initiatieven wordt aandacht besteed aan een tweetal specifieke aspecten van de bevolkingszorg in Volendam. Het eerste aspect is de eigenheid van de Volendamse gemeenschap die zich onder andere uitte in een vloed aan eigen daadkrachtige initiatieven die veel overlap kenden met die vanuit de overheid of die vanuit professionele hulpverleningsorganisaties. Het tweede aspect is het feit dat door de brand in één klap een groot deel van de jeugdige bevolking van Volendam getroffen was. Dit betekende een bijzondere inzet en belasting van die organisaties die een verantwoordelijkheid hebben voor jeugdzorg in brede zin. In hoofdstuk 7 Uitvaartverzorging wordt in chronologische volgorde beschreven wat er met de overleden slachtoffers is gebeurd vanaf het moment dat de brand is uitgebroken tot het moment dat de lichamen van de slachtoffers weer thuis bij de ouders of het rouwcentrum waren. Hierbij ligt de focus op de uitvaartverzorging ten behoeve van de slachtoffers die de eerste week zijn omgekomen. Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

9 2 Preparatie op de bevolkingszorg 1 De gemeenteraad stelt voor het gehele gebied van de gemeente een rampenplan vast. 2 In het rampenplan kan worden bepaald, dat burgemeester en wethouders volgens in het plan te geven regels het plan moeten uitwerken of binnen daarbij te bepalen grenzen het plan kunnen wijzigen. Het rampenplan dient in ieder geval te bevatten: ( ) c. een overzicht van diensten, instanties, organisaties en individuele personen, die bij de bestrijding van rampen en zware ongevallen kunnen worden betrokken; d. een schema met betrekking tot de leiding over de gecoördineerde inzet van diensten en organisaties bij de bestrijding van rampen en zware ongevallen; (...) i. een plan in hoofdlijnen met betrekking tot de opvang en verzorging van slachtoffers; (...) n. regels over de organisatie en inrichting van een centraal registratie- en inlichtingenbureau; 3 9 [Uit: de Wet rampen en zware ongevallen] 2.1 Inleiding Bij wet is de gemeente (eind)verantwoordelijk voor de zorg aan haar bevolking na een ramp. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de preparatie door de gemeente Edam-Volendam op de processen van de bevolkingszorg die in het kader van dit onderzoek naar de bevolkingszorg na de cafébrand in Volendam van belang zijn, dat wil zeggen de processen Registratie, Opvang en verzorging en Uitvaartverzorging. Voor de preparatie op de rampenbestrijding in algemene zin verwijzen we naar het Inspectierapport Incident cafébrand Volendam. Tevens komt de voorbereiding op de bevolkingszorg (dat wil zeggen de psychosociale hulpverlening) door de daarvoor procesverantwoordelijke GGD Zaanstreek-Waterland aan bod. 2.2 De gemeente Edam-Volendam De gemeente Edam-Volendam is een relatief kleine gemeente met ruim inwoners. Het aantal gemeenteambtenaren (met uitzondering van diegenen die werkzaam zijn als onderwijzer/docent) is daarom beperkt en bedraagt ongeveer In de Wet rampen en zware ongevallen staat verder niet expliciet omschreven tot hoe ver de regels of hoofdlijnen beschreven dienen te worden. Preparatie op de bevolkingszorg

10 De afgelopen jaren is men binnen de gemeente Edam-Volendam bezig geweest met een reorganisatie om van het oorspronkelijke secretariemodel naar een sectorenmodel te komen. Deze reorganisatie is in de loop van 2000 afgerond. Concreet houdt dat in dat er momenteel twee sectoren zijn, de sector Grondgebied en de sector Inwonerszaken/Financiën. Beide sectoren bestaan weer uit twee afdelingen. 10 Figuur 1: Organigram sectorenmodel van de gemeente Edam-Volendam 4. Iedere afdeling bestaat uit een aantal secties. Zo bestaat de afdeling Inwonerszaken, die zich bezig houdt met de primaire processen richting burgers op het gebied van bijvoorbeeld sociale zaken, onderwijs, ouderenzorg en burgerzaken, uit de volgende vier secties: - Beleid (waaronder sportzaken, onderwijs en welzijn); - Inkomenszaken; - Administratie en ondersteuning; - Burgerzaken. Iedere sectie heeft een coördinator. De chef van de voormalige afdeling Burgerzaken is door de reorganisatie coördinator van de desbetreffende sectie geworden, terwijl het plaatsvervangend hoofd van de voormalige Sociale Zaken nu de coördinator van de sectie Administratie en ondersteuning is. Sociale Zaken is overgegaan in de secties Inkomenszaken en Administratie en ondersteuning. 4 Afkomstig uit Organisatiestructuur gemeente Edam-Volendam (peildatum ). Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

11 Figuur 2: Aantal formatieplaatsen bij de afdeling Inwonerszaken in februari Planvorming voor bevolkingszorg i.h.k. van de rampenbestrijding Binnen de gemeente Edam-Volendam bestaat de functie van ambtenaar openbare orde en veiligheid (0,5 fte) onder andere belast met de voorbereiding op de rampenbestrijding. De overige helft van zijn taak bestaat uit voorlichting- en kabinetzaken (zie ook figuur 1) Het rampenplan op 1 januari Het vigerende rampenplan van de gemeente Edam-Volendam is een in 1994 en 1998 geactualiseerde versie van het rampenplan dat in 1992 in de gemeenteraad is vastgesteld (zie ook hoofdstuk 2 in het Inspectierapport Incident cafébrand Volendam ) 11 Het rampenplan zoals dat bestond op 1 januari 2001 is een zeer beperkt rampenplan. Zo kent het geen bijbehorende deelplannen en/of draaiboeken, waarin verantwoordelijkheden, procedure- en taakbeschrijving zijn uitgewerkt voor de verschillende deelprocessen. Ook wordt in het rampenplan zelf nergens expliciet beschreven wie er binnen de gemeentelijke organisatie procesverantwoordelijk is voor de verschillende processen. De veranderingen binnen de gemeentelijke organisatie zijn verder nog niet verwerkt in het rampenplan. Hieronder wordt per proces van de bevolkingszorg letterlijk en volledig aangegeven wat hierover in het rampenplan te vinden is. Opvang en verzorging Over het proces Evacuatie/opvang en verzorging staat het volgende in het rampenplan vermeld: "Wanneer (een gedeelte van) de bevolking moet worden geëvacueerd, dan wordt deze taak verricht door de sociale dienst" [het telefoonnummer van het plaatsvervangend hoofd van de afdeling wordt vervolgens genoemd]. Er wordt dan als annex een opsomming gegeven van de "gebouwen in de eigen gemeente, welke gebruikt zouden kunnen worden voor de inrichting van noodbeddencentra en de opvang van evacués". De "algehele coördinatie" van dat gebruik ligt bij het "buro sportzaken" [gevolgd door het telefoonnummer]. In hoofdstuk 7 Toelichting op het rampenplan staat verder nog: "Het spreekt voor zich, dat in het deelplan van de Sociale Dienst dit onderwerp in meer concrete zin aan de orde Preparatie op de bevolkingszorg

12 komt. Voor meer informatie over dit onderwerp wordt verwezen naar het boekwerk "Handleiding Civiele Verdediging in de Gemeente" (1984), waar evacuatie wordt behandeld op grond van de wet Verplaatsing Bevolking (in oorlogstijd)." CRIB Over het proces Centraal Registratie- en Informatiebureau (CRIB) valt letterlijk te lezen dat "gegevens van de instantie, c.q. personen die belast is/zijn met de organisatie van een CRIB voor het verzamelen en vastleggen van de gegevens met betrekking tot het lot van personen en verblijfplaats. Hiermee is de afdeling Burgerzaken belast" [gevolgd door de telefoonnummers van de chef en zijn plaatsvervanger]. In hoofdstuk 7, Toelichting op het rampenplan staat vermeld: "Over het CRIB en de samenwerking met de afdeling Burgerzaken staan gegevens vermeld in de "Handleiding Civiele Verdediging in de gemeente"." Uitvaartverzorging Voor het proces Uitvaartverzorging worden een tweetal namen van medewerkers van de afdeling Plantsoenen gegeven die "belast zijn met de inrichting en organisatie van een morgue en chapelle ardente". Verwezen wordt verder naar een lijst met koelhuizen, die iets verderop in het rampenplan wordt gegeven. 12 Het vigerend rampenplan van de gemeente Edam-Volendam is derhalve feitelijk niet meer dan een lijst met telefoonnummers. Het geeft daarmee geen uitsluitsel over de invulling van de verschillende processen. (Hoe bijvoorbeeld zet je een CRIB-proces op? Wie geeft daartoe de opdracht? Etc.) Voor een oordeel over de kwaliteit van de planvorming is echter niet persé (alleen) de schriftelijk vastgelegde planvorming van belang. In principe kan (en moet uiteindelijk) planvorming ook geïnternaliseerd zijn in de personen die het plan moeten uitvoeren. Navraag bij de verschillende gemeentelijke functionarissen van de gemeente Edam-Volendam die tezamen de bevolkingszorg gestalte zouden moeten geven lijkt hier echter niet op te wijzen. Over verantwoordelijkheden, de afwezigheid van deelplannen of over de inhoud van het rampenplan blijkt men zich niet zo druk te maken. Zo gaf het hoofd van de (voormalige) afdeling Burgerzaken hierover aan: "Ik weet wat ik tijdens een ramp moet doen en daar gaat het tenslotte om". Hierbij gaat hij voorbij aan het feit dat de (overige) functionarissen bij Burgerzaken, die het proces zullen moeten uitvoeren, nog nooit van het CRIB-proces gehoord hebben. De ambtenaar van "buro sportzaken" 5 die, volgens het rampenplan, over de "algehele coördinatie" gaat voor wat betreft de inrichting van een locatie voor de opvang van slachtoffers gaf aan dat zij slechts op aangeven een sporthal opent. Wie verder zorgdraagt voor de daadwerkelijke inrichting ervan was haar onbekend. Het hoofd van de afdeling Beheer en uitvoering, waaronder in het nieuwe sectorenmodel de afdeling Plantsoenen valt, was van mening dat er feitelijk niet gesproken kan worden over de zinsnede dat zij "belast [zouden] zijn met de inrichting en organisatie van een morgue". Zij hebben slechts het personeel en de middelen die ingezet kunnen worden indien er iemand van de gemeente om vraagt. "En of dat nu gaat om het tegenhouden van het verkeer op aanvraag van de politie, het verwijderen van bloemstukken van de dijk of het inrichten van een morgue, 5 In het nieuwe sectorenmodel beleidsmedewerkster bij de sectie Beleid. Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

13 dat is om het even". Het "belast zijn met" houdt voor de afdeling Plantsoenen evident niet in dat zij procesverantwoordelijk is voor het proces Uitvaartverzorging. Maar wie dat dan wel is binnen de gemeente blijft onduidelijk. Wat overigens opvalt is dat, zeker op uitvoerend niveau, men de taal van de rampenbestrijding niet spreekt: de terminologie zoals die gebruikt wordt in de landelijke wetgeving en andere relevante documenten ter zake kent men niet. Van affiniteit met de rampenbestrijding lijkt geen sprake Planvorming in ontwikkeling Hoewel uit de vorige subparagraaf blijkt dat het op 1 januari vigerende rampenplan als uitermate beperkt van ambitie kan worden beschouwd, blijkt er wel al gedurende langere tijd een traject te lopen om tot een meer uitgewerkt rampenplan volgens regionaal format te komen. Op basis van het rampenplan van de regionale brandweer Amsterdam en Omstreken is onder leiding van de regionale brandweer Waterland een model-rampenplan ontwikkeld. Na behandeling in de regionale beheerscommissie (feitelijk het bestuur van de regionale brandweer waarin alle burgemeesters zitting hebben) in december 1996 en maart 1998 is dit plan op 25 mei 1998 in de beheerscommissie vastgesteld. Vastgelegd is de intentie dat alle gemeenten in de regio Waterland het model rampenplan uitwerken en vaststellen in hun gemeente. Dat is gebeurd in de gemeenten Purmerend ( ), Beemster ( ), Landsmeer (januari 98) en Zeevang (maart 98). In de gemeente Waterland heeft een actualisatie plaatsgevonden van het oude rampenplan (december 99) waarbij elementen van het regionale model zijn ingebracht. In de gemeente Edam-Volendam is vaststelling zoals besproken (nog) niet gebeurd. 13 In de eerste helft van 1998 zijn in alle gemeenten van de brandweerregio Waterland bestuurlijke oefeningen gehouden. Tijdens de afrondende (overall) evaluatie werd onderkend, dat bij toekomstige oefeningen een zwaar accent gelegd moest worden op de gemeentelijke processen en de planmatige voorbereiding daarop. Om die reden werd onder andere afgesproken, dat deelplannen en draaiboeken ten behoeve van vier gemeentelijke processen zouden worden opgesteld onder begeleiding van de regionale brandweer en met gebruikmaking van externe deskundigheid van het Nederlands Instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding. Het betrof hier de processen Evacuatie/opvang en verzorging, CRIB, Voorlichting en Uitvaartverzorging. De regionale brandweer Waterland heeft hiertoe een Plan van Aanpak Herziening rampenplannen opgesteld (7 januari 1999). Om de gemeentelijke diensten op het vervaardigen van de deelplannen voor te bereiden, maar met name om regionale uniformiteit te bewerkstelligen en de beschikbare capaciteit optimaal in te zetten bij het vervaardigen van de deelplannen, werd daarin voorgesteld om te komen tot vier regionale werkgroepen. De werkgroepen, die bestonden uit gemeenteambtenaren uit alle gemeenten, kregen ieder een proces toegewezen. Op projectbasis zijn de werkgroepen in eerste instantie in regionaal verband aan de slag gegaan om een zogeheten model-deelplan of raamwerk op te stellen. Volgens het Plan van Aanpak Herziening rampenplannen moest "daarin per proces worden vastgelegd, (...) de taakverdeling en de verantwoordelijkheden tijdens en na de ramp (...)." Vervolgens zouden de vertegenwoordigers van de desbetreffende gemeenten Preparatie op de bevolkingszorg

14 aan het raamwerk een gemeentelijke invulling geven (om die reden was ook in elke werkgroep een vertegenwoordiger van elke gemeente opgenomen). De ambitie was dat de (op gemeentelijk niveau uitgewerkte) deelplannen medio september 1999 gereed zouden zijn zodat ze eind september ter vaststelling aan de colleges konden worden aangeboden 6. In oktober 1999 zouden vervolgens een drietal oefeningen worden gehouden in de gemeenten Beemster, Landsmeer en Zeevang, waarbij gebruik zou worden gemaakt van de model-deelplannen 7 (deze oefeningen hebben ook daadwerkelijk plaatsgevonden, zie paragraaf 2.4, Opleiden en oefenen ). Nadat de vier deelplannen zouden zijn vastgesteld in de gemeente, zou een volgende stap ingezet worden. De procesverantwoordelijke disciplines binnen de gemeenten dienden een draaiboek op te stellen. Hierin zouden de voorbereidingsmaatregelen ten aanzien van de in de deelplannen beschreven taken en verantwoordelijkheden opgenomen moeten worden (organisatiestructuur rampenbestrijding, procedures, protocollen, etc.) Op 25 maart 1999 vond een eerste voorbespreking van de trekkers van de vier deelplannen plaats 9 en op 13 april een eerste startbijeenkomst van de werkgroepen 10. Hierna zijn de werkgroepen een aantal maal bij elkaar gekomen. Op 22 juni 1999 vond een gezamenlijke voortgangsbespreking plaats, waar alle werkgroepen aangaven dat de deelplannen begin september klaar zouden zijn 11. Mede door de druk van de dreiging van de millenniumwisseling wilde men de deelplannen in het najaar van 1999 afgerond hebben. Tijdens het regionaal overleg ambtenaren rampenbestrijding van 7 september 1999 bleek alleen het raamwerk CRIB afgerond. Geconstateerd werd dat de overige drie raamwerken nog enige bijstelling behoefden. Besloten werd dat vanaf dat moment "de gemeenten aan zet zouden zijn en de raamwerken op gemeentelijk niveau uitgewerkt moesten worden" 12. De regie van het gehele project Herziening rampenplan (met als onderdeel het ontwikkelen van de deelplannen op regionaal niveau) lag tot september in handen van de plaatsvervangend commandant van de regionale brandweer Waterland. In het najaar van 1999 heeft de plaatsvervanger zijn functie neergelegd, waarmee de actieve coördinerende rol van de regionale brandweer in het kader van de deelplannen is stil komen te liggen. Daar er in het najaar van 1999 andere activiteiten plaatsvonden die op dat moment meer aandacht verdienden (zoals de voorbereiding op de millenniumwisseling, een fusie en het Project Versterking Brandweer 13 ) bestond er bij de regionale brandweer geen capaciteit meer om deze coördinatie voort te zetten. In juni 2000 werd daarom tijdens het regionaal overleg ambtenaren rampenbestrijding afgesproken dat de trekkers van de verschillende werkgroepen de voortgang van de deelplannen zouden moeten bewaken 14. De trekkers zouden hiervan schriftelijk op de hoogte worden gebracht, wat echter niet gebeurd is. 6 Verslag Voorbereidingsbijeenkomst deelplannen van 13 april 1999 onder voorzitterschap van de regionale brandweer. 7 Vooraankondiging stafoefening Bestuurlijk oefenen III. Regionale brandweer Waterland (juni 1999). 8 Plan van Aanpak Herziening Rampenplan. Regionale brandweer Waterland (januari 1999). 9 Brief van de commandant regionale brandweer Waterland aan de trekkers van de deelplannen, 1 april Verslag Voorbereidingsbijeenkomst deelplannen van 13 april 1999 onder voorzitterschap van de regionale brandweer. De startbijeenkomst viel samen met het reguliere regionaal overleg ambtenaren rampenbestrijding. 11 Verslag Bijeenkomst bespreking voortgang deelplannen Rampenbestrijding van 22 juni 1999, opgesteld door de commandant van de regionale brandweer. 12 Verslag van 7 september van het regionaal overleg ambtenaren rampenbestrijding onder voorzitterschap van de regionaal commandant. 13 Dit landelijke project had als doel met name de regionale brandweer verder te professionaliseren. Het project liep van 1995 tot en met 1999 en werd gefinancierd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. 14 Verslag van 6 juni 2000 van het regionaal overleg ambtenaren rampenbestrijding onder voorzitterschap van de regionaal commandant. Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

15 In juni en september 2000 werd door de regionale brandweer geconstateerd dat er nog geen afronding van de deelplannen heeft plaatsgevonden. 15 Over het lot van de vier individuele werkgroepen wordt hieronder in relatie met de uitwerking ervan in Edam-Volendam meer informatie gegeven. Gesteld kan worden dat er vanaf het najaar 1999 een zeer beperkte regionale coördinatie plaatsvond van de inspanningen die werden geleverd ter voorbereiding van de bevolkingszorg in het kader van de rampenbestrijding. De gemeentelijke functionarissen van de zes gemeenten uit de regio Waterland waarmee gesproken is, hebben aan gegeven dat zij van mening zijn dat deze taak door de regionale brandweer had moeten worden ingevuld. Huidige stand van zaken deelplannen Het is niet eenvoudig om een helder beeld te krijgen van de huidige stand van zaken omtrent de gemeentelijke uitwerking van de deelplannen in de regio Waterland. Bij navraag in de regio bleek niemand, ook de regionale brandweer niet, zicht te hebben op de huidige status van de deelplannen in ontwikkeling. De regionale brandweer beschikt slechts over een uitgewerkt deelplan CRIB van de gemeente Purmerend. Verder is men niet op de hoogte hoe het er voor staat met de deelplannen, maar men vermoedt dat de status van de deelplannen zoals die was in september 2000 nog onveranderd is gebleven, namelijk dat er geen afronding in de gemeenten heeft plaatsgevonden. De oorspronkelijke trekkers van de deelplannen kunnen niet met zekerheid aangeven of hun deelplan op gemeentelijk niveau is afgerond. Mochten ze al af zijn, bestuurlijk vastgesteld zijn ze naar hun mening zeker niet. De beschikbare documentatie bevestigt dat laatste. 15 Het blijkt dat een aantal gemeenten wel zelfstandig met de uitwerking van deelplannen bezig is geweest of het voornemen heeft om zeer binnenkort, naar aanleiding van de cafébrand, de draad weer op te pakken. Sommige gemeenten zijn in dit traject verder dan andere. Hieronder wordt per gemeente in het kort aangegeven wat volgens de ambtenaren openbare orde en veiligheid de stand van zaken in hun gemeente betreffende de uitwerking van deelplannen is. Er wordt hier nadrukkelijk geen oordeel gegeven over de gerealiseerde planvorming in die andere gemeenten in de regio aangezien deze niet voor alle gemeenten inhoudelijk is beschouwd. Voor de gemeente Edam-Volendam wordt hier uitgebreider op ingegaan. Purmerend In Purmerend zijn op dit moment, volgens de ambtenaar openbare orde en veiligheid aldaar, de deelplannen CRIB en Voorlichting afgerond en bestuurlijk vastgesteld. Momenteel worden de raamwerken van het deelplan Uitvaartverzorging en Evacuatie/opvang en verzorging door respectievelijk de afdelingen Gemeentewerken en Welzijn op gemeentelijk niveau ingevuld. Naar aanleiding van de cafébrand dienen deze deelplannen voor half mei klaar te zijn, zodat zij bestuurlijk vastgesteld kunnen worden. 15 Verslagen van 6 juni 2000 en 5 september 2000 van het regionaal overleg ambtenaren rampenbestrijding onder voorzitterschap van de regionaal commandant. Preparatie op de bevolkingszorg

16 Waterland Volgens de ambtenaar openbare orde en veiligheid van Waterland beschikt de gemeente over drie regionaal ontwikkelde deelplannen (de raamwerken), te weten CRIB, Evacuatie/opvang en verzorging en Uitvaartverzorging. Deze deelplannen zijn nog niet op gemeentelijk niveau ingevuld. De regionale brandweer heeft immers nooit officieel de deelplannen naar de gemeente gestuurd, met het verzoek de deelplannen in te vullen voor de gemeente zelf 16. De gemeente Waterland heeft in november 2000 een Plan van Aanpak geschreven om een inhaalslag te maken voor wat betreft de aanpassing van het rampenplan. Dat zou ook inhouden dat de deelplannen uitgewerkt moesten worden. Zij hebben daarvoor zelf met de trekkers van de andere deelplannen contact opgenomen en de deelplannen opgevraagd. Op het verzoek aan de regionale brandweer om een en ander toch te coördineren is volgens Waterland verder geen gehoor gegeven. Beemster De ambtenaar openbare orde en veiligheid van de gemeente Beemster gaf aan dat de deelplannen CRIB, Evacuatie/opvang en verzorging en Uitvaartverzorging aldaar op gemeentelijk niveau zijn ingevuld en bestuurlijk vastgesteld. Er is geen deelplan Voorlichting. 16 Landsmeer Bij de gemeente Landsmeer is volgens de ambtenaar openbare orde en veiligheid een deelplan CRIB aanwezig en bestuurlijk vastgesteld. Andere deelplannen zijn niet uitgewerkt en derhalve niet vastgesteld. Zeevang De deelplannen zijn volgens opgave van de ambtenaar openbare orde en veiligheid in de gemeente Zeevang nog niet op gemeentelijk niveau ingevuld en derhalve nog niet vastgesteld. Edam-Volendam Zoals reeds vermeld heeft ook de gemeente Edam-Volendam de intentie vastgelegd om over te gaan op het model-rampenplan van de regionale brandweer Waterland. Zoals al aangegeven zouden hierin per proces uitgewerkte deelplannen en draaiboeken opgenomen moeten worden. In september 2000 is in de rondvraag van de vergadering van de commissie Algemene Zaken in Edam-Volendam door één van de leden aandacht gevraagd voor de stand van zaken omtrent het rampenplan. Door de burgemeester is toegezegd dat hij het uitgewerkte plan binnen enkele maanden ter goedkeuring zou voorleggen. Als secretaris van deze commissie heeft de ambtenaar openbare orde en veiligheid daarbij de kanttekening gemaakt dat vaststelling alleen zou kunnen plaatsvinden als de vier deelprocessen voldoende zouden zijn uitgewerkt. Tot op heden is dat nog niet het geval en vaststelling van het nieuwe rampenplan heeft derhalve nog niet plaatsgevonden 17. De stand van zaken omtrent de gemeentelijke uitwerking van de (concept) regionale deelplannen is als volgt: - Voorlichting De ambtenaar openbare orde en veiligheid van Edam-Volendam, die tevens voorlichter van de gemeente is, heeft zelf niet in de werkgroep Voorlichting zitting gehad. Zijn collega, die gaat over de publieksvoorlichting, heeft zijn taak daarin overgenomen. 16 Gezien de oorspronkelijk regionale opzet was dit ook niet de bedoeling. Zoals al aangegeven was afgesproken dat de gemeentefunctionarissen deze invulling vanaf september 1999 zouden geven. 17 Interviewverslag van de ambtenaar openbare orde en veiligheid van de gemeente Edam-Volendam. Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

17 De regie voor het op regionaal niveau ontwikkelen van het deelpan Voorlichting lag bij het hoofd Voorlichting van Purmerend. Toen het plan al een eind gevorderd was is deze gemeentefunctionaris vertrokken. Dat heeft vertraging veroorzaakt voor de afronding ervan 18. Van een deelplan Voorlichting was op 1 januari 2001 in de gemeente Edam- Volendam nog geenszins sprake. - Uitvaartverzorging De ambtenaar openbare orde en veiligheid was van de regionale werkgroep Uitvaartverzorging zelf de trekker. Op het moment dat de werkgroepen (in 1999) van start gingen was het binnen de gemeente Edam-Volendam niet duidelijk wie er verantwoordelijk was voor het proces Uitvaartverzorging. Op grond van het vigerende rampenplan zou de chef Plantsoenendienst belast worden met het proces. Vanwege de reorganisatie was het echter niet helder wie voor welke werkzaamheden verantwoordelijk zou gaan worden. In dit licht bezien heeft de ambtenaar openbare orde en veiligheid zelf het voortouw genomen om aan de projectgroep die door de gemeente Edam-Volendam getrokken moest worden leiding te geven. Het deelplan is volgens de ambtenaar openbare orde en veiligheid door hem op 22 november 1999 afgerond, maar verder nog niet geïmplementeerd of bestuurlijk vastgesteld (voor meer informatie over het inhoudelijke van het deelplan zie hoofdstuk 7 Uitvaartverzorging ). - Evacuatie/opvang en verzorging Het (voormalig) plaatsvervangend hoofd van Sociale Zaken vertegenwoordigde de gemeente Edam-Volendam in de werkgroep Evacuatie/opvang en verzorging. De regie was in handen van een gemeentefunctionaris van de gemeente Waterland. Voor dit plan hebben de ambtenaar openbare orde en veiligheid en het plaatsvervangend hoofd samen bekeken welke panden in hun gemeente geschikt zouden zijn voor opvang bij een ramp. Volgens de ambtenaar openbare orde en veiligheid was dit plan bijna gereed, een eindversie heeft hij echter nooit gezien. Het plaatsvervangend hoofd is verder niet op de hoogte van de status van het deelplan. Bij navraag wordt verwezen naar de gemeente Waterland. Het hoofd van de afdeling Inwonerszaken, mogelijk één van de kandidaten die in het huidige sectorenmodel voor het proces Evacuatie/opvang en verzorging verantwoordelijk wordt, weet van het bestaan van een deelplan niets af Centraal Registratie- en Informatiebureau De regie voor het deelplan CRIB was in handen van de gemeente Purmerend. De ambtenaar openbare orde en veiligheid is niet op de hoogte hoe het er nu voorstaat met het plan. Volgens de coördinator van de sectie Burgerzaken, belast met de organisatie van het CRIB en namens de gemeente Edam-Volendam participerend in de werkgroep CRIB, bestaat er een deelplan CRIB. Althans, hij is op de hoogte van het feit dat er vorig jaar op regionaal niveau een eerste aanzet gemaakt is voor een dergelijk deelplan. Of het plan ook op regionaal niveau is afgerond weet hij verder niet. Hij vermoedt van niet, daar er bij Burgerzaken geen deelplan CRIB beschikbaar is. De overige functionarissen werkzaam bij Burgerzaken in de gemeente Edam-Volendam zijn niet bekend met het CRIB en weten niet of er een deelplan Registratie bestaat. 18 Zoals al aangegeven is het deelplan Voorlichting volgens de ambtenaar openbare orde en veiligheid in Purmerend wel al afgerond. Preparatie op de bevolkingszorg

18 Volgens opgave van de ambtenaar openbare orde en veiligheid is de langlopende reorganisatie één van de hoofdredenen waarom er binnen Edam-Volendam nog geen verdere gemeentelijke invulling is gegeven aan de regionale deelplannen. 2.4 Opleiden en oefenen Opleiden De gemeentelijke functionarissen binnen de gemeente Edam-Volendam, die een taak hebben op het gebied van de rampenbestrijding voor één van de vier processen relevant voor de bevolkingszorg, hebben, met uitzondering van de ambtenaar openbare orde en veiligheid, daartoe geen opleiding gevolgd. Op het moment zijn er verder ook geen plannen daartoe. Er is één maal een workshop CRIB en Evacuatie/opvang gehouden. Beide workshops zijn door de regionale brandweer in 1997 georganiseerd voor de zes gemeenten in de regio Waterland 19. Bij beide cursussen waren geen ambtenaren van de gemeente Edam-Volendam aanwezig 20. De ambtenaar openbare orde en veiligheid heeft eind jaren tachtig de Leergang Rampenbestrijding gevolgd Oefenen De laatste jaren wordt in de regio Waterland geoefend op basis van een schema waarbij het éne jaar de ene groep van drie gemeenten oefent, het volgende jaar de andere groep van drie. De oefeningen worden per gemeente gehouden. In oktober 1999 hebben de gemeente Beemster, Landsmeer en Zeevang de oefening Bestuurlijk oefenen III onder begeleiding van het Nederlands Instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding gedraaid, waarin voor het eerst de vier gemeentelijke processen ( CRIB, Evacuatie/opvang en verzorging, Voorlichting en Uitvaartverzorging ) aan bod kwamen. In 2000 heeft de oefening voor de gemeenten Edam-Volendam, Purmerend en Waterland niet plaatsgevonden. In een regionaal overleg van de ambtenaren rampenbestrijding is afgezien van deze oefeningen, omdat gekozen werd voor een interdisciplinaire regionale oefening met een meer operationele grondslag. De vier processen relevant voor de bevolkingszorg zijn in Edam-Volendam derhalve nog nooit beoefend. In de evaluatie van de oefeningen gehouden in de Beemster, Landsmeer en Zeevang werd geconstateerd dat de gevonden knelpunten algemeen golden in deze drie gemeenten en naar verwachting eveneens golden voor de niet beoefende gemeenten Edam-Volendam, Waterland en Purmerend. Bij alle oefeningen werd een gebrek aan personele capaciteit geconstateerd, vooral ten behoeve van de vier gemeentelijke processen. Verder bleek men tijdens de oefeningen niet goed op de hoogte te zijn van de werkelijke functie van het CRIB en de uitvaartverzorging. Ook was men niet op de hoogte van het verwanteninformatiesysteem van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (zie paragraaf 2.5). Het omgaan met het begrip procesverantwoordelijkheid leverde bij velen problemen op (naarmate men afdaalt in de organisatie zijn gemeentelijke functionarissen minder bekend met bevoegdheden en verantwoordelijkheden), onder andere omdat beschikbare deelplannen nog niet uitgewerkt waren. 19 Uitnodiging voor de workshops CRIB en Evacuatie/opvang aan de ambtenaren rampenbestrijding in de gemeente Purmerend, Beemster, Zeevang, Edam-Volendam, Waterland en Landsmeer, Bijgevoegd programma en opgave cursisten. 20 Een aantal ambtenaren van Burgerzaken, waaronder de coördinator, hebben dit bevestigd. Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001

19 De oefeningen die voor 2001 in Edam-Volendam gepland stonden, zijn in verband met de cafébrand doorgeschoven naar (Inter)regionale afspraken over bijstand t.b.v. de bevolkingszorg Zoals al aangegeven werd tenminste in de evaluatie van de oefeningen van de gemeentelijke processen in 1999 geconstateerd dat er een capaciteitsgebrek bestond in rampsituaties om de bevolkingszorg te kunnen garanderen. De vraag rijst derhalve of er afspraken zijn gemaakt om (inter)regionale bijstand op dit gebied preparatief vast te leggen. Binnen de regio zijn er geen harde afspraken gemaakt over het leveren van intergemeentelijke bijstand op het gebied van de bevolkingszorg, hoewel dit oorspronkelijk wel één van de doelstellingen was waarmee het traject tot vaststelling van een regionaal uitgewerkt rampenplan is ingezet. Landelijk zijn er nog twee typen van bijstandsconvenanten in beeld als het gaat om de bevolkingszorg. Het gaat hier om convenanten met het Nederlandse Rode Kruis (assistentie opvang en verzorging en verwanteninformatie) en met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (callcentre verwanteninformatie) Rode Kruis Het Nederlandse Rode Kruis biedt gemeenten de ondersteuning van haar vrijwilligers ten behoeve van de bevolkingszorg in geval van grootschalige incidenten. Bekend is de functie van het Rode Kruis ten behoeve van assistentie bij de geneeskundige hulpverlening in rampensituaties (wettelijk ex Besluit Rode Kruis 1988), maar ook voor de praktische bevolkingszorg biedt men assistentie aan. Voor het verkrijgen van dergelijke assistentie dient een convenant tussen regio of gemeente en Rode Kruis te worden gesloten. Het Rode Kruis gaat op basis daarvan over tot het scholen van één of meerdere OV-groepen van tien vrijwilligers ten behoeve van de assistentie bij de opvang en verzorging en/of RIS-teams ter assistentie van de registratie van slachtoffers en het informeren van verwanten. Het Rode Kruis brengt de opleidingskosten van de vrijwilligers in rekening bij de gemeente. 19 Voor 1 januari 2001 bestond er, tenminste op regionaal niveau, wel al een goed contact met het Rode Kruis. Zo draaide de provinciaal coördinator mee in het responseteam tijdens de bestuurlijke oefeningen die in 1999 werden gehouden. Het telefoonnummer van het Rode Kruis was opgenomen in het rampenplan van de gemeente Edam-Volendam. Tijdens de dagen na de cafébrand zijn verschillende OV-groepen uit naburige regio s ingezet. Tijdens regionale bijeenkomsten is er meerdere malen gesproken over de wenselijkheid van het sluiten van een convenant. Dat heeft er toe geleidt dat er op dit moment (mei 2001) een (concept)convenant is opgesteld tussen de regionale brandweer Waterland (namens de zes gemeenten) en het district Zaanstreek-Waterland van het Nederlandse Rode Kruis 21. Het is de bedoeling dat dit (concept)convenant in juni 2001 ter goedkeuring aan de regionale beheerscommissie 22 zal worden voorgelegd. 21 Convenant tussen de regionale brandweer Waterland en het district Zaanstreek-Waterland van het Nederlandse Rode Kruis inzake de opvang en verzorging van inwoners van het gebied Waterland in het kader van het rampenplan (nog niet ondertekend). 22 Zoals al eerder aangegeven, het feitelijke het bestuur van de regionale brandweer waarin alle burgemeesters zitting hebben. Preparatie op de bevolkingszorg

20 2.5.2 Callcentrum van het ministerie van VWS Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is belast met het verstrekken van verwanteninformatie bij een crisis of ramp op internationaal niveau. Voor deze taak beschikt het ministerie van VWS over een professioneel telefoonteam. Het ministerie van VWS stelt deze voorziening na een crisis of ramp tevens ter beschikking aan provincies en gemeenten. Hierbij dient opgemerkt te worden dat VWS slechts faciliterend optreedt, de betrokken gemeente (of provincie) is verantwoordelijk voor de bestrijding van de crisis of ramp. De gemeente bepaalt derhalve welke informatie er via het callcentrum naar buiten wordt gebracht 23. Gemeenten dienen een (kosteloos) convenant met het callcentrum af te sluiten opdat de noodzakelijke voorzieningen op gemeentelijk niveau ter aansluiting op het callcentrum gegarandeerd zijn (telefoon- en faxlijnen, aanspreekpunten, e.d.). 20 In november 1999 is door het ministerie van VWS 24 bij alle gemeenten in Nederland onder de aandacht gebracht dat het sluiten van een overeenkomst tussen gemeenten en het ministerie het best op regionaal niveau kan plaatsvinden. In mei 2000 werd de regionale brandweer Waterland door het ministerie van VWS middels een brief 25 meegedeeld dat voor het sluiten van een overeenkomst voor gebruikmaking van het callcentrum zou worden aangesloten bij de GHOR 26 -regio s. Daarbij werd de opmerking gemaakt dat "dit in het implementatietraject van de resultaten van het project GHOR op regionaal niveau zal worden meegenomen. Ook uw regio zal hierover worden benaderd." In juni 2000 is dit in het regionaal overleg ambtenaren rampenbestrijding ingebracht. Tot op heden is hier verder geen overeenkomst uit voortgekomen. 2.6 Voorbereiding door de GGD Zaanstreek-Waterland op de bevolkingszorg Volgens de richtlijnen van de Handleiding Rampenbestrijding is de GGD procesverantwoordelijk voor de psychosociale (na)zorg. Dat wil zeggen dat zij als taak heeft zorg te dragen voor de voorbereiding op en coördinatie en uitvoering van de psychosociale hulpverlening/nazorg. De psychosociale hulpverlening bij rampen en zware ongevallen is een onderdeel van de geneeskundige hulpverlening bij rampen en zware ongevallen. In 1997 is in opdracht van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en onder verantwoordelijkheid van de Landelijke Vereniging voor GGD en (LVGGD) een ontwikkelingsproject gestart om de organisatorische aspecten van de psychosociale hulpverlening bij rampen en zware ongevallen nader uit te werken. Enerzijds omdat bleek dat op veel plaatsen in Nederland bij het opstellen van rampenplannen en rampbestrijdingsplannen geen of onvoldoende rekening wordt gehouden met de behoefte van getroffenen aan psychosociale hulp. Anderzijds omdat in toenemende mate is gebleken dat mensen die een schokkende gebeurtenis hebben meegemaakt behoefte hebben aan psychosociale hulp. Het project kan beschouwd worden als onderdeel van het bredere project Versterking Geneeskundige Hulpverlening bij Rampen, dat in 1996 ook in opdracht van de ministeries van BZK en VWS van start is gegaan. Het ontwikkelingsproject van de LVGGD heeft uiteindelijk geresulteerd in een handleiding Psychosociale hulpverlening bij rampen en zware ongevallen. De handleiding moet GGD en in staat stellen om in samenspraak c.q. in samenwerking met hulpverlenende instanties als het Nederlandse Rode Kruis, Buro s Slachtofferhulp, huisartsen, Algemeen Maatschappelijk Werk, 23 Voorschriften Brandweerzorg, Rampenbestrijding en Bedrijfshulpverlening (band 3). 24 Brief gedateerd op 04 november Brief gedateerd op 16 mei Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen. Rapport Opvang cafébrand nieuwjaarsnacht 2001