Introductie en opbouw toezichtswetgeving. Melanie van den Berg

Transcriptie

1 Introductie en opbouw toezichtswetgeving Melanie van den Berg

2 Wie ben ik? Melanie van den Berg Zelfstandig trainer en adviseur/interimmer Redacteur Maandblad voor Vermogensrecht Lid Adviescommissie Keurmerk Klantgericht Verzekeren Toezichthouder Woningbouwcorporatie Gepromoveerd op de Universiteit van Tilburg

3 Op de agenda Wetgevingsproces in Nederland Regelgeving van toezichthouders Europese wetgeving Europese toezichthouders Duik in de Wft: opbouw Publiek- en privaatrecht Herziening van de Wft

4 Wetgevingsproces in Nederland

5 Wetgevingsproces in Nederland Er zijn verschillende soorten regels: Wet in formele zin Algemene Maatregel van bestuur Ministeriele Regeling en, van belang voor de toezichtswetgeving in het bijzonder: Beleidsregels en interpretaties van toezichthouders zoals AFM, DNB en AP.

6 Wetgevingsproces in Nederland Totstandkoming van een wet in formele zin

7 Wet in formele zin - schema Initiatief (Regering of TK) Ontwerp Advies RvS Goedkeuring Ministerraad Behandeling TK Behandeling EK Inwerkingtredingsbesluit Ondertekening Bekendmaking Staatsblad

8 Wet in formele zin Parlementaire geschiedenis van een wetsvoorstel: Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 1 Opbouw: Dossiernr. + nr. 1: Koninklijke Boodschap Dossiernr. + nr. 2: Voorstel van wet Dossiernr. + nr. 3: Memorie van Toelichting Dossiernr. + nr. 4: Verslag Raad van State Dossiernr. + nr. 5: Verslag Dossiernr. + nr. 6: Nota naar aanleiding van het verslag Dossiernr. + nr. 7: Nota van wijziging etc. Bron:

9 Wet in formele zin

10 Wet in materiele zin Algemene Maatregel van Bestuur Versnelde vorm van wetgeving Een besluit van de regering Verdere uitwerking inhoud van een wet Zonder medewerking van de Eerste en Tweede Kamer, bij uitzondering wel, dan volgt een voorhangprocedure

11 Algemene Maatregel van Bestuur Een AMvB doorloopt het volgende traject: Ambtelijke voorbereiding op het ministerie Behandeling in de Ministerraad Advies van Raad van State Publicatie in het Staatsblad: Besluit met Nota van toelichting Invoering van de wet Een AMvB wordt vastgelegd in de vorm van een Koninklijk Besluit.

12 Algemene Maatregel van Bestuur - Schema Initiatief Departement Ministerraad Advies RvS Ondertekening Regering Bekendmaking Staatsblad

13 Algemene Maatregel van Bestuur

14 Ministeriele Regeling Versnelde vorm van wetgeving Een besluit van de minister Verdere uitwerking inhoud van een wet of een Algemene Maatregel van Bestuur Zonder medewerking van de Eerste en Tweede Kamer, bij uitzondering wel, dan volgt een voorhangprocedure Publicatie in Staatscourant: regeling en toelichting

15 Ministeriele Regeling - Schema Voorbereiding Departement Minister Bekendmaking Staatscourant

16 Ministeriele Regeling

17 Verschil AmvB en Ministeriële Regeling Beide versnelde vormen van wetgeving, zonder goedkeuring Tweede en Eerste Kamer. Verschillen zijn: Een Ministeriële Regeling is vaak een verdere uitwerking van een AMvB Een Ministeriële Regeling is sneller in te voeren dan een AMvB. Dit komt omdat een AMvB in de Ministerraad wordt besproken en advies van de Raad van State nodig heeft. Een Ministeriële Regeling niet Een Ministeriële Regeling wordt in de Staatscourant gepubliceerd en een AMvB in het Staatsblad

18 Toezichthouders

19 Regelgeving van toezichthouders Toezichthouders kunnen nadere regelgeving publiceren: Wettelijke basis noodzakelijk Soorten nadere regelgeving: Leidraad: doorgaans interpretatie Beleidsregel: een meer algemene regel met een inherente afwijkingsmogelijkheid, gepubliceerd in de Staatscourant Nadere regeling: algemene regels, gepubliceerd in de Staatscourant, zoals het NRGFO.

20 Open normen ingevuld

21 Handhaving door AFM en DNB AFM en DNB geven input voor wetgeving, interpreteren en handhaven de wettelijke bepalingen Handhaven door middel van: Aanwijzing Stille curator (Openbare) Waarschuwing Intrekking vergunning Boete en/of last onder dwangsom

22 Voorbeeld Openbare Waarschuwing

23 Voorbeeld last onder dwangsom

24 Handhaving Handhaving via de bestuursrechter: Awb Procederen tegen een besluit van de AFM: Bezwaar Beroep bij Rechtbank Rotterdam Hoger beroep bij College van Beroep voor het bedrijfsleven NB: Bezwaar heeft geen schorsende werking, eventueel via voorlopige voorziening via Rechtbank Rotterdam

25 Europa

26 Europese wetgeving

27 Europese wetgeving Verschillende wetgevingsprocedures in Europa: 1. Gewone procedure: 2. Voor financiële toezichtswetgeving geldt de Lamfalussy procedure: de kaders die uit de gewone wetgevingsprocedure komen, worden verder uitgewerkt in samenwerking met de Europese toezichthouders.

28 Lamfalussy procedure Wet uit gewone procedure EU financiele toezichthouders geven advies over uitvoerende maatregelen EU financiele toezichthouders stemmen voor Eur Parlement en/of Raad mogen achteraf bezwaar maken Europese Cie doet voorstel uitvoerende regels EU financiele toezichthouders stemmen tegen: voorstel verworpen Europese Cie kan maatregel aannemen, aanpassen of herroepen De Europese Commissie stelt technische richtlijnen op naar aanleiding van de voorgestelde uitvoerende maatregelen. Deze zijn niet bindend, wel belangrijk voor de interpretatie

29 Belang Europese wetgeving Europese wetgeving van grote invloed op Nederlandse financiële toezichtswetgeving: moet in de Nederlandse wetgeving geïmplementeerd worden Steeds meer: maximale harmonisatie (geen ruimte voor interpretatie of eigen regels), Verordeningen hebben rechtstreekse werking, denk aan Privacyverordening Europese wetgeving ook gelaagde structuur met nadere regels (Lamfalussy) Europese toezichthouders stellen documenten op die van belang zijn voor de interpretatie (bv Q&A)

30 Europese Toezichthouders Europese toezichthouders: Per 1 maart 2014: ECB Centraal toezicht op banken November 2014: Bankenunie Sectoraal toezicht door ESA s: EBA: banken ESMA: effecteninstellingen & kredietbeoordelaars EIOPA: verzekeraars & pensioenfondsen Gezamenlijk: European System of Financial Supervisors

31 Hierarchie wetgeving 1. Europese regelgeving 2. Wetten: Wft 3. Amvb s 4. Ministeriele regelingen 5. Toezichthouders: 1. Beleidsregels 2. Leidraden

32 Duik in de Wft: opbouw

33 Opbouw Wft Opbouw: 1.Algemeen deel 2.Markttoegang financiële ondernemingen 3.Prudentieel toezicht financiële ondernemingen 4.Gedragstoezicht financiële ondernemingen 5.Gedragstoezicht financiële markten 6.Bijzondere maatregelen betreffende de stabiliteit van het financiële stelsel

34 Opbouw Wft Deel 1: Definities Reikwijdtebepalingen Taken en bevoegdheden DNB & AFM Samenwerking toezichthouders (nationaal en Europees) Handhaving Geheimhoudingsplicht Procedures vergunningen en verklaringen van geen bezwaar Beloningen van dagelijks beleidsbepalers bij steunmaatregelen

35 Opbouw Wft Deel 2: Markttoegang (vergunningplicht en eisen, veel verwijzingen) i. Betaaldienstverleners (DNB) ii. Clearinginstellingen (DNB) iii. Elektronisch geldinstellingen (DNB) iv. Banken en financiële instellingen (DNB) v. Verzekeraars (DNB) vi. Entiteiten voor risicoacceptatie (DNB) vii. Premiepensioeninstellingen (DNB) viii. Wisselkantoren (DNB) ix. Aanbieden beleggingsobjecten (AFM) x. Aanbieden krediet (AFM) xi. Aanbieden deelnemingsrechten beleggingsinstelling (AFM) xii. Adviseren (AFM) xiii. Bemiddelen (AFM) xiv. Herverzekeringsbemiddelen (AFM) xv. Optreden gevolmachtigd agent (AFM) xvi. Verlenen beleggingsdiensten (AFM)

36 Opbouw Wft Deel 3: Prudentieel toezicht DNB op Verzekeraars Kredietinstellingen Clearinginstellingen Beleggingsondernemingen Beleggingsinstellingen (beheerders, bewaarders) Bevat inhoudelijke vergunningvereisten (bijvoorbeeld geschiktheidstoets) en eisen doorlopend prudentieel toezicht

37 Opbouw Wft Deel 4: Gedragstoezicht AFM op financiële ondernemingen: Beleggingsondernemingen Financiële dienstverleners Beleggingsinstellingen (beheerders, bewaarders) Clearinginstellingen Bevat inhoudelijke vergunningvereisten (bijvoorbeeld geschiktheidstoets) en eisen doorlopend gedragstoezicht

38 Opbouw Wft Deel 5: Toezicht door AFM op financiële markten: Aanbieden effecten Houden van een beurs Openbaar bod Marktmisbruik Melding zeggenschap

39 Opbouw Wft Deel 6: Bijzondere maatregelen betreffende de stabiliteit van het financiële stelsel Algemene bepalingen steunmaatregelen Rechtsbescherming Schadeloosstelling bij onteigening

40 AMvB s Deel 1: Algemeen 1. AMvB kosten 2. AMvB definities 3. AMvB boetes Deel 2: Markttoegang 4. AMvB reikwijdte 5. AMvB markttoegang 6. AMvB introductie premiepensioeninstellingen Deel 3: Prudentieel toezicht 7. AMvB Prudentiële regels financiële ondernemingen 8. AMvB Beleggerscompensatie en depositogarantie 9. AMvB Financiële groepen 10. AMvB beheerst beloningsbeleid

41 AmvB s Deel 4: Gedragstoezicht financiële ondernemingen 11. AMvB gedragstoezicht Deel 5: Gedragstoezicht financiële markten 12. AMvB melding zeggenschap 13. AMvB marktmisbruik 14. AMvB openbare biedingen 15. AMvB Vrijstellingsbesluit overnamebiedingen 16. AMvB Besluit gereglementeerde markten 17. AMvB Besluit transparantie uitgevende instellingen

42 Ministeriële Regelingen Ministeriële regelingen Vrijstellingsregeling Wft Uitvoeringsregeling Wft Besluit aangewezen staten Regeling vaststelling toetstermen examens financiële dienstverleners Wft Regeling gebruikelijke marktpraktijken Wft Regeling eed of belofte financiële sector Regeling grensoverschrijdende samenwerking fin. toezichthouders

43 Aan de slag Consultatiedocument: Beleidsregel incident Wft / BGfo ; Wat vindt de AFM een incident? Wat vinden WIJ als we in de stukken duiken?

44 Publiek - Privaatrecht

45 Publiek - Privaatrecht De Wft is publiek recht. Daarnaast heeft een financiele instelling te maken met het privaatrecht (Burgerlijk Wetboek). Probleem kan zijn: samenkomst van twee normenkaders (publiek en civiel), terwijl de verwachting daaromtrent bij financiële dienstverleners anders was en dus ook de inrichting van de bedrijfsvoering. Zoals in de NN zaak

46 NN-zaak In het vonnis van 28 november 2012 staat dat door partijen ten aanzien van het punt van de open normen als uitgangspunt is gesteld dat indien er volgens het Europees recht ruimte bestaat voor een verplichting van NN om meer gegevens te verstrekken dan in de RIAV 1998 is voorgeschreven, NN deze verplichting jegens de klant geschonden heeft. De rechtbank Rotterdam heeft in 2012 in dit kader prejudiciële vragen aan het Europese Hof gesteld.

47 NN-zaak Hof: Nationale regels zoals de zorgplicht kunnen wel degelijk van toepassing zijn. Grens: de verzekeraar moet wel met een voldoende mate van voorspelbaarheid kunnen vaststellen welke aanvullende informatie hij dient te verstrekken Nu aan de nationale rechters om te bepalen welke invulling van het begrip zorgplicht voldoet aan de eisen van voorspelbaarheid en duidelijkheid. Echter, Kifid is al een stapje voor:

48 Uitspraak Kifid Kifid (29 maart 2016) heeft bepaald dat NN bij het sluiten van de verzekering in 1997 informatie over de eerste kosten had moeten geven. Daarnaast vindt Kifid dat de verzekeraar te kort is geschoten in haar informatieplicht over het hefboomen inteereffect. Kifid interpreteerde daarmee de uitspraak van het Europese Hof anders dan NN. Volgens de verzekeraar is daaruit op te maken dat verzekeraars op grond van in het verleden vigerende wetgeving niet verplicht waren om de eerste kosten te vermelden.

49 Herziening Wft Consultatie voor herziening van de gehele Wft 5 opties: 1. Geen herziening ( nultopie ) 2. Wetstechnische en redactionele verbeteringen 3. Verbeteringen binnen het huidige functionele model 4. Invoering van een sectoraal model 5. Invoeren van afzonderlijke sectorale wetten Of een tussenvorm

50 Verschil optie 4 en 5 Verschil optie 4 en 5: Optie 4: Invoering van een sectoraal model De Wft wordt sectoraal ingedeeld: voor elke categorie financiële ondernemingen, type dienstverlening of product wordt zoveel mogelijk bij elkaar geplaatst. Optie 5: Invoeren van afzonderlijke sectorale wetten De Wft wordt vervangen door aparte, sectoraal opgezette wetten. Elk onderwerp of categorie financiële ondernemingen, financiële dienstverlening of product heeft zijn eigen toezichtswet.

51 Vragen?