PVK STUDIES15 PENSIOENMONITOR, NIET-FINANCIËLE GEGEVENS PENSIOENFONDSEN

Transcriptie

1 PVK STUDIES15 PENSIOENMONITOR, NIET-FINANCIËLE GEGEVENS PENSIOENFONDSEN STAND VAN ZAKEN EIND 1997

2

3 pvk studies Pensioenmonitor, niet-financiële gegevens pensioenfondsen Stand van zaken eind 1997 april

4 Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor de afwezigheid van eventuele (druk)-fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden auteur(s), redacteur(en) en Pensioen- & Verzekeringskamer deswege geen aansprakelijkheid. ISBN Copyright 1998, Stichting Pensioen- & Verzekeringskamer te Apeldoorn Alle rechten voorbehouden. Gegevens uit deze opgave mogen worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, mits bronvermelding plaatsvindt. Voor zover het maken van kopieën uit deze opgave is toegestaan op grond van artikel artikel 16b Auteurswet 1912 jo het Besluit van 20 juni 1974, stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471, en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de Pensioen- & Verzekeringskamer te wenden. All rights reserved. Material from this publication may be used provided that the source is correctly cited.

5 Inhoud Lijst van opgenomen tabellen 5 1 Inleiding Doel Pensioenmonitor Publicatie Basis voor de gegevens Inhoud 9 2 Vergelijking over vier jaar 10 3 Gegevens pensioenfondsen per eind Leeswijzer bij de tabellen Algemene gegevens Pensioenen Pensioenfondsen Pensioenregelingen Toezeggingen Bijdrageregelingen Bijdrage deelnemer Reserveringssystemen Herverzekering 36 4 Capita selecta Franchise Toeslagen 39 3

6 4

7 Lijst van opgenomen tabellen Ontwikkeling van pensioenregelingen bij pensioenfondsen Ontwikkeling van pensioensoorten bij pensioenfondsen Ontwikkeling van bijdrageregelingen bij pensioenfondsen Ontwikkeling van reserveringssystemen bij pensioenfondsen Pensioenfondsen verdeeld naar de verschillende categorieën Pensioenfondsen verdeeld naar type pensioenregeling Pensioenfondsen met type pensioenregeling verdeeld naar categorie Soorten Pensioen Soorten Pensioen per categorie pensioenfonds Hoogte van de toezegging van ouderdomspensioen per type pensioenregeling bij een maximum aantal deelnemersjaren Hoogte van de toezegging van nabestaandenpensioen als percentage van het ouderdomspensioen Hoogte van de toezegging van wezenpensioen Bijdrageregelingen Bijdrageregelingen per categorie pensioenfonds Type en hoogte van de deelnemersbijdrage Type deelnemersbijdrage per type pensioenregeling Reserveringssystemen Reserveringssystemen per categorie pensioenfonds Mate van herverzekering Mate van herverzekering per categorie pensioenfonds Soorten en hoogte van de franchise Toeslagen 5

8 6

9 1 Inleiding 1.1 Doel Pensioenmonitor De Pensioenmonitor heeft tot functie het systematisch volgen van de ontwikkeling van de aanvullende pensioenen in Nederland ten behoeve van de beleidsvoorbereiding en bepaling op centraal en decentraal niveau. Daartoe moeten gegevens worden verzameld en bewerkt. Deze taak is opgedragen aan de Pensioen- & Verzekeringskamer (PVK). Uiteraard biedt de daarvoor opgebouwde databank van pensioengegevens een goed fundament voor verder onderzoek naar pensioenen. In toenemende mate krijgt de PVK vragen om aanvullende informatie. De PVK verstrekt deze informatie uitsluitend in geaggregeerde vorm. 1.2 Publicatie Het voorliggende boekje is de vierde jaarlijkse publicatie van de PVK over de Pensioenmonitor. De eerste publicatie, getiteld Niet-financiële gegevens pensioenfondsen (pvk studies, 1995, deel 1), was zoals de titel reeds aangeeft beperkt tot pensioenregelingen die worden uitgevoerd door pensioenfondsen. De tweede publicatie (pvk studies, 1996, deel 9) bevatte naast informatie over de niet-financiële gegevens van pensioenfondsen ook gegevens over de bij levensverzekeraars ondergebrachte rechtstreekse regelingen. Onder een rechtstreekse regeling wordt verstaan een pensioenregeling als bedoeld in artikel 2, vierde lid, onder b, van de Pensioen- en spaarfondsenwet (PSW), die een werkgever zonder tussenkomst van een pensioenfonds rechtstreeks onderbrengt bij een verzekeraar. De derde publicatie (pvk studies, 1997, deel 12) bevatte bijgewerkte getalsmatige informatie over de niet-financiële gegevens van de pensioenfondsen. Daarnaast werd voor de pensioenfondsen een vergelijking over drie jaren opgenomen. In de capita selecta van deze publicatie is ingegaan op het theoretisch bereikbare pensioenresultaat voor een drietal gestileerde leefsituaties, en op flexibilisering van de pensioenleeftijd. Op basis van de in het jaar daarvoor verzamelde gegevens van de rechtstreekse regelingen zijn in deze capita selecta ook enkele tabellen over de rechtstreekse regelingen opgenomen. 7

10 Deze vierde publicatie van de Pensioenmonitor heeft een meer bescheiden doelstelling: het geven van een geactualiseerd overzicht van de in de voorgaande publicaties opgenomen hoofdkenmerken van de pensioenregelingen bij pensioenfondsen. In plaats van de meer uitgewerkte capita selecta wordt, mede als gevolg van de in de loop van het afgelopen jaar gebleken belangstelling, een recente stand van zaken gegeven wat betreft de franchise en het toeslagenbeleid op hoofdkenmerken. De reden voor deze meer bescheiden doelstelling is de volgende. De jaarlijkse publicatie van de Pensioenmonitor mag zich inmiddels verheugen in een grote belangstelling. Het gepresenteerde aanbod heeft geresulteerd in een groot aantal vervolgvragen. Inmiddels is dan ook besloten tot een grondige herziening en uitbreiding van de opzet van de Pensioenmonitor. Wij danken in het bijzonder de Pensioencommissie van de SER, de Pensioenraad van de PVK en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor hun suggesties bij deze herziening. In de loop van dit jaar zal deze herziening verder haar beslag krijgen. Toekomstige publicaties van de Pensioenmonitor zullen, naast de inmiddels bekende standaardoverzichten, een verdere precisering en de detaillering van de inhoud van de pensioenregelingen in Nederland geven. Daarnaast zal in het vervolg niet meer de stand van zaken ultimo het jaar daarvoor worden gegeven, maar de toestand op 1 januari van het publicatiejaar. De jaarlijkse publicatie zal hiermee aan actualiteit winnen omdat wijzigingen in pensioenregelingen nogal eens per 1 januari worden ingevoerd. Omdat een vertraging in het beschikbaar komen van meer recente cijfers over de pensioenregelingen voorzover uitgevoerd door pensioenfondsen ongewenst werd geacht, is besloten deze publicatie nog in de oude vorm uit te brengen. De informatie in de voorliggende publicatie is op geaggregeerde wijze in tabellen weergegeven en heeft wat betreft de inhoud van de pensioenregelingen en financieringssystemen betrekking op de situatie ultimo Waar in de tabellen gebruik is gemaakt van aantallen personen en bedragen 1, zijn dit cijfers ultimo Zie paragraaf voor een toelichting over het gebruikte balanstotaal bij herverzekerde pensioenfondsen. 8

11 Gegevens over de rechtstreekse regelingen worden in beginsel eenmaal in de drie jaar verzameld, door middel van een steekproef. Tot nu toe betrof dit alleen de stand van zaken eind Het is ons voornemen om in de publicatie van volgend jaar een geactualiseerd overzicht van de rechtstreekse regelingen op te nemen. 1.3 Basis voor de gegevens De PVK beschikt over een aanzienlijke hoeveelheid niet-financiële gegevens van de pensioenfondsen, zoals statuten, reglementen en actuariële en bedrijfstechnische nota s. Alle wijzigingen in deze gegevens worden aan de PVK doorgegeven, zodat zij te allen tijde over een actueel databestand over de pensioenfondsen beschikt. Daarnaast worden gegevens ontleend aan de jaarlijkse door de pensioenfondsen bij de PVK in te dienen (financiële) verslagstaten. 1.4 Inhoud De inhoud van deze publicatie bestaat uit een algemeen deel en twee beknopte capita selecta. Hoofdstuk 2 bevat een samenvatting van de gegevens over de pensioenfondsen over de laatste vier jaar. De gegevens over de pensioenfondsen per eind 1997 zijn meer gedetailleerd weergegeven in hoofdstuk 3. Paragraaf 3.1 geeft een leeswijzer bij de tabellen. In paragraaf 3.2 staan de gedetailleerde tabellen. Opgenomen zijn statistieken over het type pensioenregeling, de aard van de toezeggingen, bijdrageregelingen, reserveringssystemen (voor wat betreft de eigenrisicodragende pensioenfondsen) en herverzekeringen. In hoofdstuk 4 wordt kort ingegaan op de franchise en de toeslagverlening. 9

12 2 Vergelijking over vier jaar Inmiddels kan in de Pensioenmonitor een vergelijking worden gemaakt over vier jaren: de stand van zaken ultimo 1994 tot aan eind Deze vergelijking betreft alleen de pensioenregelingen uitgevoerd door pensioenfondsen. Gegevens over de rechtstreekse regelingen worden in beginsel eenmalig in de drie jaar verzameld. Tot nu toe is dit alleen gebeurd voor de stand van zaken eind Een vergelijking van de niet-financiële gegevens van de pensioenfondsen over de afgelopen vier jaar laat zien dat de cijfers in het algemeen weliswaar vrij dicht bij elkaar liggen, maar dat de in de vorige publicatie aangestipte trends doorzetten. Waar de cijfers grotere verschillen tonen, wordt dat vaak veroorzaakt door mutaties die in kleinere deelverzamelingen een relatief grote invloed hebben. Bij de pensioenregelingen (tabel 2.1.1) valt een verdere afname van de levensjarenregelingen op. Gemeten naar aantal fondsen neemt de zuivere eindloonregeling opnieuw iets af. Gemiddeld betreft het hier de minder grote fondsen. Gemeten naar aantal deelnemers en balanstotaal blijft het gematigde eindloonsysteem verreweg de belangrijkste regeling. Het percentage fondsen in deze categorie blijft iets toenemen. Opnieuw is er ook een lichte toename van het percentage fondsen met een middelloonregeling met indexatie. De categorie middelloonregeling met indexatie blijft vrijwel gelijk. Het aantal beschikbare-premieregelingen blijft zeer beperkt naar aantal fondsen en deelnemers. 10

13 Tabel Ontwikkeling van pensioenregelingen bij pensioenfondsen fondsen actieve deelnemers slapers Eindloon 37,8 38,9 39,4 38,6 11,4 11,6 12,3 12,7 8,0 8,0 Gematigd eindloon 28,4 27,7 27,0 26,8 62,2 61,2 61,1 62,1 51,0 50,4 Levensjaren 2,8 3,3 3,7 5,6 0,5 0,8 1,2 1,6 0,4 0,8 Middelloon 6,6 6,6 7,1 7,3 8,5 8,6 8,4 9,9 11,4 11,3 Middelloon met indexatie 5,2 4,3 3,8 3,4 14,7 15,1 14,5 11,2 26,1 26,4 Middelloon, streven naar eindloon 3,9 4,0 3,8 3,8 0,5 0,5 0,5 0,4 0,4 0,4 Vaste bedragen 5,1 5,1 5,3 4,8 1,7 1,8 1,5 1,6 2,6 2,6 Beschikbare premie 2,1 1,7 1,7 1,6 0,2 0,2 0,2 0,3 0,0 0,0 Spaarsystemen 4,9 5,3 5,2 5,8 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 Anders 3,2 3,2 2,9 2,2 0,2 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 Totaal (absoluut) Tabel vervolg slapers pensioentrekkers Balanstotaal Eindloon 8,6 8,9 15,7 15,0 15,4 15,6 21,2 21,0 20,7 21,6 Gematigd eindloon 51,0 52,6 62,4 63,4 63,0 62,8 63,2 63,4 64,0 63,1 Levensjaren 0,8 1,9 0,6 0,9 1,3 1,9 0,8 1,3 1,6 1,9 Middelloon 11,1 12,9 5,8 5,6 5,8 6,5 2,6 2,6 2,8 2,6 Middelloon met indexatie 25,9 20,8 12,6 12,3 12,0 10,7 7,8 7,6 7,0 6,7 Middelloon, streven naar eindloon 0,3 0,3 0,6 0,6 0,5 0,5 0,7 0,7 0,7 0,6 Vaste bedragen 2,2 2,5 1,9 1,9 1,7 1,7 3,1 3,0 2,9 2,7 Beschikbare premie 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 0,3 0,4 0,4 0,4 0,6 Spaarsysteem 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Anders 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,2 Totaal (absoluut)

14 Bij de pensioensoorten (tabel 2.1.2) nemen vooral het partnerpensioen en in mindere mate het invaliditeitspensioen verder toe; de toename betreft vooral de kleinere fondsen. Ook het tijdelijk ouderdomspensioen en het tijdelijk nabestaandenpensioen nemen nog steeds toe. Wat betreft het aantal actieve deelnemers en het balanstotaal is het tijdelijk nabestaandenpensioen flink toegenomen. Wat betreft de bijdrageregeling (tabel 2.1.3) blijft het (65-x)-systeem gemeten naar het aantal actieve deelnemers licht afnemen. Het percentage fondsen met zo n bijdrageregeling is in 1997 niet verder afgenomen. Het percentage fondsen met een actuarieel benodigde affinancieringskoopsom neemt opnieuw toe. Gemeten naar het aantal actieve deelnemers blijft dit type bijdrageregeling vrijwel gelijk. Tabel (reserveringssystemen) heeft alleen betrekking op de pensioenfondsen die niet of slechts gedeeltelijk zijn herverzekerd (eigenrisicodragende fondsen). Ook hier hebben zich geen grote mutaties voorgedaan, met uitzondering van de overgang door het Abp van een lasten-minus-batensysteem naar een dynamische-premiesysteem in

15 Tabel Ontwikkelingen van pensioensoorten bij pensioenfondsen fondsen actieve deelnemers Ouderdomspensioen 96,5 96,7 96,9 97,1 99,8 99,8 99,8 99,8 Weduwe-/weduwnaarspensioen 97,1 97,3 97,3 97,4 99,8 99,9 99,9 99,9 Partnerpensioen 63,2 56,7 51,0 47,6 96,6 95,6 95,1 91,4 Wezenpensioen 94,5 94,8 94,7 95,0 99,7 99,7 99,9 99,7 Invaliditeitspensioen 39,0 37,3 35,7 33,8 76,1 75,2 74,6 72,8 Ongehuwdenpensioen 17,7 18,0 17,9 18,3 11,3 12,4 12,6 13,2 Tijdelijk ouderdomspensioen 22,2 20,3 19,3 18,2 9,7 9,2 9,0 8,7 Tijdelijk nabestaandenpensioen 31,4 30,7 29,6 28,4 28,1 21,4 21,5 18,6 Andere pensioenafspraken 5,3 4,0 3,4 3,5 16,8 16,8 16,4 16,8 Totaal (absoluut) Tabel vervolg Balanstotaal Ouderdompensioen 99,9 99,9 99,9 99,7 Weduwe-/weduwnaarspensioen 100,0 100,0 100,0 100,0 Partnerpensioen 91,1 89,8 89,2 85,4 Wezenpensioen 100,0 100,0 100,0 100,0 Invaliditeitspensioen 79,3 79,0 79,4 78,9 Ongehuwdenpensioen 20,7 20,9 20,6 21,5 Tijdelijk ouderdomspensioen 21,7 20,8 19,3 19,5 Tijdelijk nabestaandenpensioen 23,0 18,5 17,8 16,6 Andere pensioenaanspraken 13,2 12,7 12,2 12,6 Totaal (absoluut)

16 Tabel Ontwikkeling van bijdrageregelingen bij pensioenfondsen fondsen actieve deelnemers slapers Actuarieel gelijkblijvende (inhaal)premie 9,5 10,7 10,7 10,7 0,8 1,0 1,0 1,0 0,6 0,7 Actuarieel benodigde affinancieringskoopsom 28,3 26,6 26,1 25,7 6,5 6,6 7,2 7,3 3,9 3,7 Gelijkblijvende premie, aanvulling tekorten13,8 14,5 15,4 14,3 1,1 1,1 1,2 1,2 1,0 1,0 Doorsneepremie 20,3 20,6 19,7 20,3 34,4 35,1 34,5 32,0 54,4 55,1 (65-x)-premie 15,1 15,1 16,0 17,7 11,1 11,6 12,2 13,1 18,8 19,2 Dynamische premie 4,1 3,9 3,1 3,3 44,9 43,5 43,0 44,4 19,8 18,8 Andere premiesystemen 8,9 8,6 8,9 8,1 1,1 1,2 1,0 1,0 1,5 1,4 Totaal (absoluut) Tabel vervolg slapers pensioentrekkers Balanstotaal Actuarieel gelijkblijvende (inhaal)premie 0,6 0,5 1,0 1,1 1,0 0,9 0,7 0,8 0,8 1,1 Actuarieel benodigde affinancieringskoopsom 3,6 3,7 7,3 6,9 7,2 7,2 11,2 10,9 11,1 11,4 Gelijkblijvende premie, aanvulling tekorten 1,1 1,1 1,6 1,6 1,7 1,7 1,7 1,7 1,8 1,7 Doorsneepremie 54,6 51,4 32,9 32,1 32,0 29,9 23,9 23,4 23,1 21,8 (65-x)-premie 20,1 22,4 19,4 18,8 19,2 20,1 8,3 8,2 8,2 8,3 Dynamische premie 18,5 19,9 36,3 38,1 37,6 38,9 53,2 54,0 54,0 54,7 Andere premiesystemen 1,4 1,0 1,4 1,4 1,2 1,3 1,1 1,0 1,0 1,1 Totaal (absoluut)

17 Tabel Ontwikkeling van reserveringssystemen bij pensioenfondsen fondsen actieve deelnemers slapers Lasten-minus-baten 16,1 18,1 19,3 19,1 1,5 1,6 1,7 26,3 0,8 0,8 Ontslagaanspraken 56,3 54,7 54,5 52,7 39,3 40,2 40,1 39,1 58,5 59,0 (65-x)-methode 10,2 10,4 10,7 14,0 11,5 11,9 12,3 12,3 20,2 20,6 Dynamische-premiesysteem 5,2 4,8 4,7 4,5 47,5 46,1 45,8 22,1 20,5 19,5 Gespaarde premies 10,0 10,4 10,2 9,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 Andere reserveringssystemen 2,2 1,5 0,7 0,5 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 Totaal (absoluut) Tabel vervolg slapers pensioentrekkers Balanstotaal Lasten-minus-baten 0,9 12,8 2,5 2,5 2,7 33,1 3,9 4,2 4,3 41,2 Ontslagaanspraken 58,5 56,2 38,1 36,9 37,1 36,8 32,0 31,1 30,8 31,0 (65-x)-methode 21,3 22,3 21,0 20,3 20,4 19,8 8,6 8,5 8,4 7,8 Dynamische-premiesysteem 19,3 8,6 38,3 40,1 39,8 10,2 55,3 56,1 56,4 19,7 Gespaarde premies 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,0 0,2 Andere reserveringssystemen 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 Totaal (absoluut)

18 3 Gegevens pensioenfondsen per eind Leeswijzer bij de tabellen De gegevens over de inhoud van de pensioenregelingen en de financieringssystemen zijn opgenomen volgens de bij de PVK bekende stand ultimo De gegevens voor wat betreft aantallen en bedragen zijn gegeven volgens de stand ultimo Bedragen worden vermeld in miljoenen guldens, aantallen in eenheden en de verdere gegevens luiden in percentages, tenzij anders aangegeven. Hierbij zij erop gewezen dat de cijfers in de tabellen in deze publicaties kunnen afwijken van de cijfers in de publicatie van de PVK Financiële gegevens pensioenfondsen Deze afwijking is toe te schrijven aan het feit dat de balanstotalen van de volledig herverzekerde fondsen in de Financiële gegevens niet zijn opgenomen en in deze publicatie wel. Datzelfde geldt voor de cijfers van de bij wet geregelde pensioenfondsen (alleen het Notarieel pensioenfonds). De status van het Abp is met ingang van 1 januari 1996 gewijzigd op grond van de Wet privatisering ABP. Het fonds wordt daarin aangemerkt als bedrijfspensioenfonds in de zin van artikel 1, lid b, van de Psw. Het Abp is wel een bedrijfspensioenfonds maar valt tot 1 januari 2001 nog niet onder de Wet betreffende verplichte deelneming in een bedrijfspensioenfonds. Gezien deze tussenstatus, en omwille van de vergelijkbaarheid met eerdere jaren, is het Abp ook in deze publicatie separaat opgenomen. 3.2 Algemene gegevens Pensioenen Het balanstotaal van de in de Pensioenmonitor opgenomen pensioenfondsen bedroeg op 31 december 1996 ƒ656 miljard. De verdeling in de laatste kolom van de tabellen is gebaseerd op het balanstotaal, en niet op de voorziening voor pensioenverplichtingen (VPV) ultimo Hierbij moet 16

19 worden aangetekend dat sommige (volledig) herverzekerde fondsen op de balans de onder de passiva op te nemen VPV saladeren met de herverzekerde verplichtingen behorende VPV en aldus tot een lager balanstotaal komen. Dergelijke fondsen zijn wat betreft het balanstotaal dus onderwogen. Het gaat daarbij echter voornamelijk om kleinere fondsen, zodat het algemene beeld daardoor niet wezenlijk wordt beïnvloed. Op 31 december 1997 waren er 973 pensioenfondsen opgenomen in de Pensioenmonitor. Het aantal pensioenfondsen is in vergelijking met het jaar daarvoor met 54 afgenomen. Er zijn 26 nieuwe fondsen opgenomen, en 80 uit het bestand verdwenen. Dit betreft hoofdzakelijk fondsen die zijn opgeheven, met name door fusie met een ander fonds of opdracht van de verplichtingen aan een verzekeraar. De meerderheid van de fondsen die uit het bestand zijn verdwenen had minder dan 100 actieve deelnemers Pensioenfondsen Pensioenfondsen zijn nader te verdelen in de volgende categorieën: a. ondernemingspensioenfonds: een aan één of meer ondernemingen verbonden fonds, waarin de werknemers van die onderneming of ondernemingen deelnemen; b. verplichtgesteld bedrijfspensioenfonds: een in een bedrijfstak werkend fonds, waarin het deelnemen voor de werkgevers en werknemers in die bedrijfstak door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verplicht is gesteld; c. niet-verplichtgesteld bedrijfspensioenfonds: een in een bedrijfstak werkend fonds, waarin het deelnemen voor de werkgevers en werknemers in die bedrijfstak niet verplicht is gesteld; d. beroepspensioenfonds: een in een tak van beroep werkend fonds, waarin de desbetreffende beursgenoten deelnemen; e. ondernemingsspaarfonds: een aan een onderneming verbonden fonds met spaarkarakter, waarin de werknemers van die onderneming deelnemen; f. bij wet geregeld pensioenfonds: het betreft hier het Notarieel pensioenfonds: 17

20 pvk studies 15 g. Abp: het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds. In de inleiding is de indeling van het Abp al toegelicht. In een pensioenfonds worden middelen bijeengebracht tot verzekering van pensioen. In een spaarfonds worden middelen bijeengespaard met het oog op een uitkering bij wijze van oudedagsverzorging. Tabel Pensioenfondsen verdeeld naar de verschillende categorieën actieve pensioen- Balansfondsen deelnemers slapers trekkers totaal Ondernemingspensioenfondsen 89,8 16,1 10,0 22,2 29,8 Verplichte bedrijfspensioenfondsen 6,8 54,3 77,5 48,5 31,2 Niet-verplichte bedrijfspensioenfondsen 1,3 4,5 1,5 3,6 2,6 Beroepspensioenfondsen 1,1 0,8 0,2 0,7 3,1 Ondernemingsspaarfondsen 0,7 0,0 0,0 0,0 0,0 Bij wet geregeld pensioenfonds 0,1 0,1 0,0 0,1 0,2 Abp 0,1 24,1 10,8 25,0 33,1 Totaal (absoluut) Pensioenregelingen De verschillende typen pensioenregelingen hebben betrekking op het ouderdompensioen dat de deelnemer van het fonds na de pensioendatum krijgt. De volgende typen zijn te onderscheiden: a. eindloonregelingen: het pensioen wordt vastgesteld als een percentage van de laatste pensioengrondslag, vermenigvuldigd met alle jaren van deelnemingen in die regeling; b. gematigd eindloon: een eindloonregeling waarbij óf de salarisstijgingen (de laatste jaren voor de pensioendatum) zijn gemaximeerd, óf de pensioengrondslag een gemiddelde is van een beperkt aantal jaren; ook regelingen waarbij tot een bepaald salaris sprake is van een eindloonregeling en vanaf die grens sprake is van een middelloonregeling; c. levensjaren: een eindloonregeling met een achterbalkon : verhogingen van de pensioengrondslag worden ook in aanmerking genomen over de periode 18

21 tussen de 25-jarige leeftijd en de datum van toetreding tot de regeling; d. middelloonregeling (=opbouwregeling): elk jaar wordt aan pensioen een percentage van de pensioengrondslag van dat jaar opgebouwd; het totale pensioen bedraagt de som van alle opgebouwde pensioenen; e. middelloon met indexatie: een middelloonregeling, waarbij de opgebouwde aanspraken jaarlijks worden geïndexeerd met bijvoorbeeld de consumptieprijsstijging of de CAO-loonstijging; f. middelloon met streven naar eindloon: een middelloonregeling; indien de middelen aanwezig zijn, worden de opgebouwde aanspraken opgetrokken tot eindloonpensioen; g. vaste bedragen: het pensioen is voor elk jaar van deelneming een vast bedrag, zonder directe samenhang met het salaris; h. beschikbare premie: jaarlijks wordt een bepaald bedrag beschikbaar gesteld, waarvoor (later) een pensioen wordt ingekocht; i. spaarsysteem: een regeling waarin gelden worden bijeengespaard met het oog op een uitkering bij wijze van oudedagsverzorging; j. anders: de regelingen die niet in bovenstaande typen zijn in te delen. Tabel Pensioenfondsen verdeeld naar type pensioenregeling actieve pensioen- Balansfondsen deelnemers slapers trekkers totaal Eindloon 37,8 11,4 8,0 15,7 21,2 Gematigd eindloon 28,4 62,2 51,0 62,4 63,2 Levensjaren 2,8 0,5 0,4 0,6 0,8 Middelloon 6,6 8,5 11,4 5,8 2,6 Middelloon met indexatie 5,2 14,7 26,1 12,6 7,8 Middelloon, streven naar eindloon 3,9 0,5 0,4 0,6 0,7 Vaste bedragen 5,1 1,7 2,6 1,9 3,1 Beschikbare premie 2,1 0,2 0,0 0,2 0,4 Spaarsysteem 4,9 0,1 0,0 0,0 0,0 Anders 3,2 0,2 0,0 0,1 0,1 Totaal (absoluut)

22 Zoals al opgemerkt in een vorige publicatie van de Pensioenmonitor blijkt bij de middelloonsystemen met indexatie het aantal slapers ten opzichte van het aantal actieve deelnemers relatief hoog. Dit hoge aantal slapers in deze categorie is geconcentreerd bij de verplichte bedrijfspensioenfondsen; zie de volgende tabel. Binnen deze groep gaat het daarbij vooral om relatief oude bedrijfstakken met een betrekkelijk hoog deelnemersverloop. Bij ondernemingspensioenfondsen overheersen het zuivere eindloon- en het gematigde eindloonsysteem, waarbij het zuivere eindloon opnieuw iets afneemt en het gematigde eindloon ook het afgelopen jaar weer licht is toegenomen. Bij de verplichtgestelde bedrijfspensioenfondsen zien we vooral gematigd eindloon of een vorm van middelloonsysteem. Bij de beroepspensioenfondsen komen alleen regelingen met vaste bedragen of beschikbare premie voor; dit weerspiegelt de specifieke beroepspositie van de deelnemers. 20

23 Tabel Pensioenfondsen met type pensioenregeling verdeeld naar categorie actieve pensioen- Balansfondsen deelnemers slapers trekkers totaal ONDERNEMINGSPENSIOENFONDSEN Eindloon 41,4 53,8 51,6 60,9 64,8 Gematigd eindloon 29,6 29,8 33,5 26,7 22,3 Levensjaren 3,0 1,4 2,2 1,8 1,6 Middelloon 5,1 1,8 1,3 1,4 0,4 Middelloon met indexatie 2,9 8,1 5,7 4,3 7,9 Middelloon, streven naar eindloon 4,3 3,2 3,6 2,8 2,2 Vaste bedragen 3,5 0,2 1,3 1,3 0,1 Beschikbare premie 1,8 0,2 0,3 0,4 0,1 Spaarsystemen 4,7 0,4 0,3 0,1 0,1 Anders 3,5 1,1 0,3 0,3 0,4 Totaal (absoluut) VERPLICHTE BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN Eindloon 3,0 0,8 3,2 3,2 1,7 Gematigd eindloon 19,7 57,9 47,1 63,6 73,9 Middelloon 24,2 15,1 13,8 7,4 6,5 Middelloon met indexatie 36,4 24,6 32,9 23,9 17,3 Vaste bedragen 16,7 1,7 3,0 1,9 0,6 Totaal (absoluut) NIET-VERPLICHTE BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN Eindloon 30,8 49,9 24,8 18,8 52,6 Gematigd eindloon 23,1 41,0 23,4 18,7 15,2 Levensjaren 7,7 6,3 10,0 5,7 12,0 Middelloon 23,1 0,9 39,2 53,5 17,7 Middelloon met indexatie 15,4 2,0 2,7 3,4 2,6 Totaal (absoluut) BEROEPSPENSIOENFONDSEN Vaste bedragen 63,6 77,8 96,3 83,3 88,0 Beschikbare premie 36,4 22,2 3,7 16,7 12,0 Totaal (absoluut) ONDERNEMINGSSPAARFONDSEN Spaarsysteem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) BIJ WET GEREGELD PENSIOENFONDS Vaste bedragen 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) Abp Gematigd eindloon 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) GROOT TOTAAL (absoluut)

24 3.2.4 Toezeggingen De volgende soorten pensioen worden onderscheiden: a. ouderdomspensioen; b. weduwe-/weduwnaarspensioen; c. partnerpensioen (ten behoeve van de partner van de samenlevende deelnemer); d. wezenpensioen; e. invaliditeitspensioen; f. ongehuwdenpensioen (indien de gepensioneerde alleenstaand is); g. tijdelijk nabestaandenpensioen (in het algemeen tussen pensioendatum en 65 jaar); h. tijdelijk nabestaandenpensioen (tot leeftijd 65 jaar van de nabestaande); i. anders (niet in bovenstaande soorten in te delen). Tabel Soorten pensioen actieve Balansfondsen deelnemers totaal Ouderdomspensioen 96,5 99,8 99,9 Weduwe-/ weduwnaarspensioen 97,1 99,8 100,0 Partnerpensioen 63,2 96,6 91,1 Wezenpensioen 94,5 99,7 100,0 Invaliditeitspensioen 39,0 76,1 79,3 Ongehuwdenpensioen 17,7 11,3 20,7 Tijdelijk ouderdomspensioen 22,2 9,7 21,7 Tijdelijk nabestaandenpensioen 31,4 28,1 23,0 Andere pensioenaanspraken 5,3 16,8 13,2 Totaal (absoluut) Het ongehuwdenpensioen en het tijdelijk ouderdomspensioen komen bij de verplichtgestelde bedrijfspensioenfondsen verhoudingsgewijs weinig voor. Het partnerpensioen komt relatief meer voor bij de bedrijfspensioenfondsen dan bij de ondernemingspensioenfondsen. Wel neemt het bij deze laatste categorie fondsen opnieuw iets toe. 22

25 Tabel Soorten pensioen per categorie pensioenfonds actieve Balansfondsen deelnemers totaal ONDERNEMINGSPENSIOENFONDSEN Ouderdomspensioen 96,8 98,8 99,8 Weduwe-/weduwnaarspensioen 97,4 99,1 100,0 Partnerpensioen 60,9 83,7 81,7 Wezenpensioen 94,4 98,3 99,9 Invaliditeitspensioen 38,7 63,6 75,1 Ongehuwdenpensioen 18,6 46,8 58,6 Tijdelijk ouderdomspensioen 23,5 43,4 61,7 Tijdelijk nabestaandenpensioen 32,3 43,0 44,0 Andere pensioenaanspraken 4,9 7,9 6,1 Totaal (absoluut) VERPLICHTE BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN Ouderdomspensioen 100,0 100,0 100,0 Weduwe-/weduwnaarspensioen 100,0 100,0 100,0 Partnerpensioen 92,4 99,2 97,8 Wezenpensioen 100,0 100,0 100,0 Invaliditeitspensioen 51,5 68,6 69,2 Ongehuwdenpensioen 6,1 1,9 3,8 Tijdelijk ouderdomspensioen 7,6 1,1 3,6 Tijdelijk nabestaandenpensioen 25,8 38,4 29,9 Andere pensioenaanspraken 4,5 28,4 36,1 Totaal (absoluut) NIET-VERPLICHTE BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN Ouderdomspensioen 100,0 100,0 100,0 Weduwe-/ weduwnaarspensioen 100,0 100,0 100,0 Partnerpensioen 76,9 99,7 77,8 Wezenpensioen 100,0 100,0 100,0 Invaliditeitspensioen 30,8 96,3 74,7 Ongehuwdenpensioen 23,1 55,5 64,3 Tijdelijk ouderdomspensioen 23,1 42,8 74,5 Tijdelijk nabestaandenpensioen 23,1 1,7 1,3 Totaal (absoluut) BEROEPSPENSIOENFONDSEN Ouderdomspensioen 100,0 100,0 100,0 Weduwe-/ weduwnaarspensioen 100,0 100,0 100,0 Partnerpensioen 81,8 66,5 30,0 Wezenpensioen 100,0 100,0 100,0 Invaliditeitspensioen 9,1 2,3 1,8 Ongehuwdenpensioen 18,2 23,9 12,5 Tijdelijk ouderdomspensioen 18,2 18,1 9,6 Tijdelijk nabestaandenpensioen 18,2 18,1 9,6 Andere pensioenaanspraken 9,1 2,3 1,8 Totaal (absoluut) ONDERNEMINGSSPAARFONDSEN Ouderdomspensioen 14,3 5,4 1,7 Weduwe-/weduwnaarspensioen 28,6 10,3 5,3 Partnerpensioen 14,3 4,9 3,6 Wezenpensioen 28,6 10,3 5,3 Tijdelijk ouderdomspensioen 14,3 4,9 3,6 Tijdelijk nabestaandenpensioen 14,3 4,9 3,6 Andere pensioenaanspraken 71,4 89,7 94,7 Totaal (absoluut)

26 Tabel vervolg actieve Balans fondsen deelnemers totaal BIJ WET GEREGELD PENSIOENFONDS Ouderdomspensioen 100,0 100,0 100,0 Weduwe-/weduwnaarspensioen 100,0 100,0 100,0 Partnerpensioen 100,0 100,0 100,0 Wezenpensioen 100,0 100,0 100,0 Invaliditeitspensioen 100,0 100,0 100,0 Tijdelijk nabestaandenpensioen 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) Abp Ouderdomspensioen 100,0 100,0 100,0 Weduwe-/weduwnaarspensioen 100,0 100,0 100,0 Partnerpensioen 100,0 100,0 100,0 Wezenpensioen 100,0 100,0 100,0 Invaliditeitspensioen 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) GROOT TOTAAL (absoluut) Bij de hoogte van de berekening van de maximale toezegging van pensioen is ervan uitgegaan dat het ouderdomspensioen met inachtneming van de in aanmerking genomen franchise een bepaald percentage van het salaris bedraagt. Er is verder verondersteld dat de deelnemer hierbij het maximum aantal jaren in deze regeling heeft deelgenomen. De tabelgegevens zijn berekend door dit maximaal te behalen aantal deelnemersjaren te vermenigvuldigen met het jaarlijkse opbouwpercentage. Daarnaast is ervan uitgegaan dat de AOW-uitkering over het salarisdeel ter grootte van de franchise een pensioeninkomen van het aldus berekende percentage verzorgt: de AOW vult precies het 'franchise-gat'. Deze vereenvoudigde veronderstelling is in de praktijk niet altijd juist. In de vorige publicatie van de Pensioenmonitor is daar in de capita selecta nader op ingegaan. 24

27 Tabel Hoogte van de toezegging van ouderdomspensioen per type pensioenregeling bij een maximum aantal deelnemersjaren actieve ouderdomsfondsen deelnemers slapers pensioenen EINDLOON Afspraken minder dan 50 % 1,4 0,6 0,6 0,3 Aanspraken van 50% tot 70 % 8,2 9,7 6,3 7,6 Aanspraken gelijk aan 70% 82,2 83,1 88,4 80,7 Aanspraken tussen 70% en 80% 0,8 0,1 0,1 0,1 Aanspraken gelijk aan 80% 3,6 1,0 1,1 1,6 Aanspraken groter dan 80% 3,6 5,2 3,3 9,7 Aanspraken anders vastgesteld 0,3 0,2 0,2 0,0 Totaal (absoluut) GEMATIGD EINDLOON Aanspraken minder dan 50% 0,7 0,0 0,0 0,0 Aanspraken van 50% tot 70% 8,3 0,7 2,3 3,0 Aanspraken gelijk aan 70% 85,9 99,0 97,6 96,7 Aanspraken tussen 70% en 80% 2,9 0,1 0,1 0,2 Aanspraken gelijk aan 80% 2,2 0,1 0,1 0,0 Totaal (absoluut) LEVENSJAREN Aanspraken van 50% tot 70% 7,4 0,4 0,3 1,2 Aanspraken gelijk aan 70% 81,5 74,9 79,8 76,3 Aanspraken gelijk aan 80% 7,4 18,4 8,4 7,2 Aanspraken groter dan 80% 3,7 6,3 11,5 15,3 Totaal (absoluut) MIDDELLOON Aanspraken minder dan 50% 21,9 54,1 47,8 17,3 Aanspraken van 50% tot 70% 4,7 5,1 2,8 19,7 Aanspraken gelijk aan 70% 56,3 7,0 15,8 43,6 Aanspraken tussen 70% en 80% 9,4 32,8 33,0 18,4 Aanspraken gelijk aan 80% 4,7 0,8 0,6 0,9 Aanspraken groter dan 80% 3,1 0,1 0,0 0,1 Totaal (absoluut) MIDDELLOON MET INDEXATIE Aanspraken minder dan 50% 11,8 44,7 31,0 17,8 Aanspraken van 50% tot 70% 17,6 12,7 22,6 20,1 Aanspraken gelijk aan 70% 41,2 10,3 14,4 18,7 Aanspraken tussen 70% en 80% 5,9 24,0 29,4 39,6 Aanspraken gelijk aan 80% 15,7 7,0 1,6 2,8 Aanspraken groter dan 80% 3,9 0,9 0,7 0,7 Aanspraken anders vastgesteld 3,9 0,5 0,0 0,3 Totaal (absoluut) MIDDELLOON, STREVEN NAAR EINDLOON Aanspraken minder dan 50% 2,6 0,0 0,0 0,0 Aanspraken van 50% tot 70% 2,6 1,0 0,0 0,0 Aanspraken gelijk aan 70% 73,7 85,2 89,5 81,8 Aanspraken tussen 70% en 80% 7,9 2,2 1,8 2,2 Aanspraken gelijk aan 80% 5,3 0,7 0,8 0,9 Aanspraken groter dan 80% 5,3 8,0 3,8 11,7 Aanspraken anders vastgesteld 2,6 2,1 4,1 3,4 Totaal (absoluut)

28 Tabel vervolg actieve ouderdomsfondsen deelnemers slapers pensioenen VASTE BEDRAGEN Aanspraken gelijk aan 70% 4,3 14,7 18,2 11,3 Aanspraken anders vastgesteld 95,7 85,3 81,8 88,7 Totaal (absoluut) BESCHIKBARE PREMIE Aanspraken minder dan 50% 10,5 9,0 0,1 0,0 Aanspraken gelijk aan 70% 5,3 0,0 0,0 0,0 Aanspraken anders vastgesteld 84,2 91,0 99,9 100,0 Totaal (absoluut) SPAARSYSTEMEEM Aanspraken gelijk aan 70% 23,7 7,6 30,1 81,1 Aanspraken gelijk aan 80% 2,6 21,0 5,1 0,0 Aanspraken anders vastgesteld 73,7 71,3 64,8 18,9 Totaal (absoluut) ANDERS Aanspraken minder dan 50% 14,3 94,3 87,7 89,2 Aanspraken gelijk aan 70% 14,3 4,1 11,6 3,1 Aanspraken anders vastgesteld 71,4 1,7 0,8 7,8 Totaal (absoluut) Geen ouderdomspensioen GROOT TOTAAL (absoluut) Tabel Hoogte van de toezegging van nabestaandenpensioen als percentage van het ouderdomspensioen actieve nabestaandenfondsen deelnemers slapers pensioenen Aanspraken minder dan 60% 0,5 0,2 0,0 0,0 Aanspraken van 60% tot 65% 0,9 0,2 0,0 0,1 Aanspraken van 65% tot 70% 2,5 0,5 0,4 0,7 Aanspraken gelijk aan 70% 68,3 48,5 74,8 61,2 Aanspraken tussen 70% en 75% 3,9 41,9 18,6 30,1 Aanspraken van 75% tot 80% 6,4 5,0 4,6 5,5 Aanspraken gelijk aan 80% 6,7 1,2 0,9 1,4 Aanspraken hoger dan 80% 1,0 0,2 0,2 0,2 Aanspraken anders vastgesteld 6,9 2,2 0,5 0,8 Geen nabestaandenpensioen 2,9 0,2 0,0 0,0 Totaal (absoluut)

29 Onder nabestaandenpensioen wordt verstaan weduwe- en weduwnaarspensioen, partnerpensioen én wezenpensioen. In tabel zijn alleen het weduwe-, weduwnaars- en partnerpensioen weergegeven. De hoogte van de toezegging van het weduwe-, weduwnaars- en partnerpensioen is in het algemeen gelijk. Het weduwe- en weduwnaarspensioen is meestal 70% van het ouderdomspensioen of, vooral bij een aantal grotere fondsen, vijfzevende deel, hetgeen overeenkomt met 71,4%. In tabel is de hoogte van de toezegging van het wezenpensioen weergegeven. Bij een aantal grotere fondsen komt de fractie van éénzevende voor, wat overeenkomt met 14,3%. Tabel Hoogte van de toezegging van wezenpensioen actieve fondsen deelnemers slapers WEZENPENSIOEN ALS % VAN NABESTAANDENPENSIOEN Aanspraken minder dan 20% 1,3 1,3 0,9 Aanspraken gelijk aan 20% 17,1 4,8 8,8 Aanspraken tussen 20% en 30% 0,6 0,1 0,1 Aanspraken 30% of meer 0,8 0,1 0,0 Subtotaal 19,8 6,3 9,7 WEZENPENSIOEN ALS % VAN OUDERDOMSPENSIOEN Aanspraken minder dan 14% 2,7 1,5 0,7 Aanspraken gelijk aan 14% 43,7 33,1 52,3 Aanspraken tussen 14% en 15% 2,8 43,7 18,9 Aanspraken van 15% tot 16% 5,0 2,2 3,4 Aanspraken van 16% tot 17% 6,3 7,7 11,4 Aanspraken van 17% tot 20% 2,8 1,0 1,0 Aanspraken van 20% tot 25% 4,6 0,9 0,5 Aanspraken 25% of meer 1,2 1,5 1,0 Subtotaal 69,1 91,6 89,1 Aanspraken anders vastgesteld 5,5 1,8 1,2 Geen wezenpensioen 5,5 0,3 0,0 TOTAAL GENERAAL (absoluut)

30 3.2.5 Bijdrageregelingen De bijdrageregelingen heeft betrekking op de wijze waarop de totaal aan het fonds af te dragen bijdrage wordt vastgesteld. Hierbij zijn de volgende regelingen te onderscheiden: a. actuarieel benodigde gelijkblijvende (inhaal)premie: de bijdrage wordt zodanig vastgesteld dat de pensioenen tot de pensioendatum worden gefinancierd door een gelijkblijvende jaarpremie, waarbij verhogingen worden gefinancierd door een gelijkblijvende premie vanaf de verhogingsdatum tot de pensioendatum; b. actuarieel benodigde financieringskoopsom: de jaarlijkse bijdrage wordt zodanig vastgesteld dat de verhoging van de pensioenaanspraken over de verstreken jaren en de opbouw van dat jaar volledig door een koopsom worden afgefinancierd; c. gelijkblijvende jaarpremie, aanvulling tekorten: de bijdrage wordt zodanig vastgesteld dat de pensioenaanspraken tot de pensioendatum worden gefinancierd door een gelijkblijvende jaarpremie en de verhogingen over de verstreken jaren door een koopsom worden afgefinancierd; d. doorsneepremie: de bijdrage bedraagt een percentage van het salaris of de pensioengrondslag; e. (65-x)-premie: de bijdrage wordt zodanig vastgesteld dat in het jaar van inkoop een evenredig gedeelte van het verschil tussen de op de pensioendatum te bereiken pensioenen en de reeds ingekochte pensioenen kan worden ingekocht; f. dynamische premie: de bijdrage wordt vastgesteld op basis van de dynamische -premiemethodiek; bij de methodiek wordt uitgegaan van pensioenvermogen; het pensioenvermogen is het verschil tussen de activa en de crediteuren en is als passiefpost op de balans opgenomen; de premie is afhankelijk van het verschil tussen het totaal op te bouwen en het aanwezige pensioenvermogen; g. anders: de bijdrage wordt niet volgens één van de vorenstaande wijzen vastgesteld. 28

31 Voor het samenstellen van alle gegevens in de Pensioenmonitor wordt uitgegaan van de situatie zoals beschreven in het van kracht zijnde formele pensioenreglement. Dat geldt ook voor het financieringssysteem. Het gegeven 'bijdrageregeling' in tabel geeft dan ook aan welk systeem formeel in het pensioenreglement is opgenomen. Als basis hanteren de pensioenfondsen zonder uitzondering een exacte actuariële methodiek waarmee de pensioenlasten individueel (kunnen) worden vastgesteld. Deze pensioenlasten worden echter heel vaak collectief, als 'doorsneepremie', doorbelast aan de werkgever. Wij wijzen er nadrukkelijk op dat bij de samenstelling van tabel de bijdrageregelingen zoals weergegeven in het pensioenreglement zoveel als mogelijk zijn ingedeeld bij de specifiek actuariële systemen: actuariële gelijkblijvende premie, affinancieringskoopsom, (65-x)-premie en dynamische premie. De doorbelasting zal in de praktijk ook dan meestal via een doorsneepremie plaatsvinden. Echter, waar een fonds volgens het pensioenreglement specifiek een doorsneepremie hanteert zonder verdere precisering, is het fonds opgenomen onder het hoofd 'doorsneepremie'. Dit komt vooral voor bij de bedrijfspensioenfondsen Tabel Bijdrageregelingen actieve pensioen- Balansfondsen deelnemers slapers trekkers totaal Actuarieel gelijkblijvende (inhaal)premie 9,5 0,8 0,6 1,0 0,7 Actuarieel benodigde affinancieringskoopsom 28,3 6,5 3,9 7,3 11,2 Gelijkblijvende premie, aanvulling tekorten 13,8 1,1 1,0 1,6 1,7 Doorsneepremie 20,3 34,4 54,4 32,9 23,9 (65-x)-premie 15,1 11,1 18,8 19,4 8,3 Dynamische premie 4,1 44,9 19,8 36,3 53,2 Andere premiesystemen 8,9 1,1 1,5 1,4 1,1 Totaal (absoluut)

32 pvk studies 15 Tabel Bijdrageregelingen per categorie pensioenfonds actieve pensioen- Balansfondsen deelnemers slapers trekkers totaal ONDERNEMINGSPENSIOENFONDSEN Actuarieel gelijkblijvende (inhaal)premie 10,1 4,5 5,5 4,1 2,0 Actuarieel benodigde affinancieringskoopsom 30,9 36,5 35,8 29,6 29,1 Gelijkblijvende premie, aanvulling tekorten 14,8 5,4 5,5 5,9 5,2 Doorsneepremie 15,7 27,5 26,5 29,2 34,7 (65-x)-premie 16,4 12,4 13,3 10,6 8,4 Dynamische premie 4,0 12,2 11,5 17,3 20,1 Andere premiesystemen 8,2 1,5 1,9 3,3 0,4 Totaal (absoluut) VERPLICHTE BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN Actuarieel gelijkblijvende (inhaal)premie 1,5 0,0 0,0 0,0 0,0 Actuarieel benodigde affinancieringskoopsom 3,0 0,2 0,1 0,1 0,1 Gelijkblijvende premie, aanvulling tekorten 4,5 0,3 0,6 0,6 0,4 Doorsneepremie 78,8 54,4 65,9 49,4 40,7 (65-x)-premie 6,1 16,8 22,6 35,1 18,6 Dynamische premie 3,0 27,6 9,4 13,8 40,0 Andere pemiesystemen 3,0 0,7 1,5 1,0 0,2 Totaal (absoluut) NIET-VERPLICHTE BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN Actuarieel gelijkblijvende (inhaal)premie 15,4 0,9 3,4 3,5 1,5 Actuarieel benodigde affinancieringskoopsom 7,7 6,3 10,0 5,7 12,0 Doorsneepremie 61,5 9,3 47,9 68,4 23,9 Dynamische premie 15,4 83,6 38,7 22,3 62,7 Totaal (absoluut) BEROEPSPENSIOENFONDSEN Actuarieel gelijkblijvende (inhaal)premie 9,1 2,3 0,0 0,2 1,8 Actuarieel benodigde affinancieringskoopsom 18,2 33,5 22,1 66,5 70,0 Gelijkblijvende premie, aanvulling tekorten 9,1 0,8 0,2 1,4 0,5 Andere premiesystemen 63,6 63,5 77,7 31,9 27,7 Totaal (absoluut) ONDERNEMINGSSPAARFONDSEN Gelijkblijvende premie, aanvulling tekorten 14,3 2,6 74,3 98,2 37,7 Andere premiesystemen 85,7 97,4 25,7 1,8 62,3 Totaal (absoluut) BIJ WET GEREGELD PENSIOENFONDS Doorsneepremie 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) Abp Dynamische premie 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) GROOT TOTAAL (absoluut)

33 3.2.6 Bijdrage deelnemer De deelnemersbijdrage heeft betrekking op het deel van de pensioenpremie dat niet door de werkgever, maar door de aan de pensioenregeling deelnemende werknemers wordt opgebracht. Tabel Type en hoogte van de deelnemersbijdrage fondsen actieve deelnemers GEEN DEELNEMERSBIJDRAGE 28,6 7,5 BIJDRAGE ALS % VAN PENSIOENGRONDSLAG waarbij % lager dan 5% 8,7 11,3 waarbij % van 5% tot 7% 17,5 7,3 waarbij %van 7% tot 10% 11,3 2,8 waarbij % gelijk aan 10% of hoger 4,4 28,4 Totaal als % van totaal generaal 41,9 49,8 BIJDRAGE ALS % VAN SALARIS waarbij % lager dan 5% 3,5 1,8 waarbij % van 5% tot 10% 2,8 0,2 waarbij % gelijk aan 10% of hoger 0,8 0,1 Totaal als % van totaal generaal 7,1 2,0 BIJDRAGE ALS % VAN TOTAALPREMIE waarbij % lager dan 30% 0,8 0,4 waarbij %van 30% tot 40% 2,3 0,6 waarbij % van 40% tot 50% 2,5 15,1 waarbij % gelijk aan 50% of hoger (BRF) 3,1 17,2 Totaal als % van totaal generaal 8,6 33,3 BIJDRAGE ALS % VAN ANDERE GRONDSLAG 4,5 2,3 BIJDRAGE VAST BEDRAG 0,8 0,1 BIJDRAGE ANDERS 8,4 4,9 TOTAAL GENERAAL (absoluut)

34 Tabel Type deelnemersbijdrage per type pensioenregeling fondsen actieve deelnemers EINDLOON Geen deelnemersbijdrage 29,3 17,3 Bijdrage als % van pensioengrondslag 45,9 41,1 Bijdrage als % van salaris 5,2 1,4 Bijdrage als % van totaalpremie 6,0 5,6 Bijdrage als % van andere grondslag 5,2 5,0 Bijdrage vast bedrag 0,3 0,0 Bijdrage anders 8,2 29,5 Totaal (absoluut) GEMATIGD EINDLOON Geen deelnemersbijdrage 18,8 5,3 Bijdrage als % van pensioengrondslag 51,1 47,5 Bijdrage als % van salaris 6,9 1,8 Bijdrage als % van totaalpremie 9,4 42,8 Bijdrage als % van andere grondslag 6,2 0,8 Bijdrage anders 7,6 1,8 Totaal (absoluut) LEVENSJAREN Geen deelnemersbijdrage 37,0 58,9 Bijdrage als % van pensioengrondslag 40,7 21,1 Bijdrage als % van salaris 7,4 0,5 Bijdrage anders 14,8 19,4 Totaal (absoluut) MIDDELLOON Geen deelnemersbijdrage 32,8 2,3 Bijdrage als % van pensioengrondslag 40,6 88,6 Bijdrage als % van salaris 4,7 0,7 Bijdrage als % van totaalpremie 9,4 5,2 Bijdrage als % van andere grondslag 4,7 2,8 Bijdrage anders 7,8 0,4 Totaal (absoluut) MIDDELLOON MET INDEXATIE Geen deelnemersbijdrage 13,7 7,1 Bijdrage als % van pensioengrondslag 47,1 50,9 Bijdrage als % van salaris 3,9 4,0 Bijdrage als % van totaalpremie 25,5 30,1 Bijdrage als % van andere grondslag 2,0 6,6 Bijdrage anders 7,8 1,3 Totaal (absoluut)

35 Tabel vervolg fondsen actieve deelnemers MIDDELLOON, STREVEN NAAR EINDLOON Geen deelnemersbijdrage 21,1 18,7 Bijdrage als % van pensioengrondslag 55,3 66,0 Bijdrage als % van salaris 13,2 9,3 Bijdrage als % van totaalpremie 2,6 4,4 Bijdrage als % van andere grondslag 2,6 0,6 Bijdrage anders 5,3 0,9 Totaal (absoluut) VASTE BEDRAGEN Geen deelnemersbijdrage 60,0 32,9 Bijdrage als % van pensioengrondslag 2,0 0,0 Bijdrage als % van totaalpremie 18,0 59,4 Bijdrage als % van andere grondslag 2,0 0,0 Bijdrage vast bedrag 12,0 7,3 Bijdrage anders 6,0 0,4 Totaal (absoluut) BESCHIKBARE PREMIE Geen deelnemersbijdrage 35,0 1,7 Bijdrage als % van pensioengrondslag 30,0 10,3 Bijdrage als % van salaris 15,0 0,3 Bijdrage als % van totaalpremie 5,0 66,9 Bijdrage vast bedrag 5,0 8,8 Bijdrage anders 10,0 11,9 Totaal (absoluut) SPAARSYSTEMEN Geen deelnemersbijdrage 31,3 33,1 Bijdrage als % van pensioengrondslag 12,5 37,1 Bijdrage als % van salaris 31,3 17,2 Bijdrage als % van totaalpremie 6,3 0,7 Bijdrage als % van andere grondslag 4,2 6,1 Bijdrage anders 14,6 15,8 Totaal (absoluut) PENSIOENSYSTEEM ANDERS Geen deelnemersbijdrage 64,5 40,4 Bijdrage als % van pensioengrondslag 9,7 6,2 Bijdrage als % van salaris 3,2 0,0 Bijdrage als % van totaalpremie 9,7 1,0 Bijdrage anders 12,9 52,3 Totaal (absoluut) GROOT TOTAAL (absoluut)

36 3.2.7 Reserveringssystemen De volgende systemen voor de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen (VPV) worden onderscheiden: a. lasten-minus-baten: op de waarde van de toekomstige uitkeringen (contante waarde lasten) zijn in mindering gebracht de in de toekomst te ontvangen premies (contante waarde lasten) zijn in mindering gebracht de in de toekomst te ontvangen premies (constante waarde baten); b. Ontslagaanspraken: de VPV is gelijk aan de contante waarde van de opgebouwde pensioenaanspraken; deze aanspraken zijn gelijk aan de aanspraken die bij ontslag worden meegegeven; c. (65-x)-methode: de VPV is gelijk aan de contante waarde van de volgens de (65-x)- methode opgebouwde pensioenaanspraken; d. pensioenvermogen op basis van het dynamische-premiesysteem: het pensioenvermogen is het verschil tussen de activa en de crediteuren en is als passiefpost op de balans opgenomen; e. gespaarde premies: de VPV is gelijk aan de opgerente spaarpremies; f. anders: de VPV wordt op een andere wijze dan bovenstaand vastgesteld. Opgemerkt moet worden dat het type reserveringssysteem alleen wordt opgenomen voor niet volledig herverzekerde fondsen. Tabel Reserveringssystemen actieve pensioen- Balansfondsen deelnemers slapers trekkers totaal Lasten-minus-baten 16,1 1,5 0,8 2,5 3,9 Ontslagaanspraken 56,3 39,3 58,5 38,1 32,0 (65-x)-methode 10,2 11,5 20,2 21,0 8,6 Dynamische-premiesysteem 5,2 47,5 20,5 38,3 55,3 Gespaarde premies 10,0 0,1 0,0 0,0 0,1 Andere reserveringssystemen 2,2 0,1 0,0 0,1 0,1 Totaal (absoluut)

37 Tabel Reserveringssystemen per categorie pensioenfonds actieve Pensioen- Balansfondsen deelnemers slapers trekkers totaal ONDERNEMINGSPENSIOENFONDSEN Lasten-minus-baten 18,4 9,6 8,2 11,8 13,3 Ontslagaanspraken 53,0 60,9 58,1 51,6 54,7 (65-x)-methode 10,7 12,5 18,5 14,5 9,2 Dynamische-premiesysteem 5,0 15,6 14,5 21,1 22,2 Gespaarde premies 10,3 0,5 0,2 0,2 0,2 Andere reserveringssystemen 2,5 0,9 0,5 0,8 0,5 Totaal (absoluut) VERPLICHTE BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN Ontslagaanspraken 85,7 54,4 66,9 50,1 41,0 (65-x)-methode 10,7 17,6 23,6 35,9 18,9 Dynamische-premiesysteem 3,6 28,0 9,5 13,9 40,1 Totaal (absoluut) NIET-VERPLICHTE BEDRIJFSPENSIOENFONDSEN Lasten-minus-baten 25,0 7,6 14,0 9,3 13,5 Ontslagaanspraken 50,0 1,7 43,3 65,9 23,5 Dynamische-premiesysteem 25,0 90,7 42,7 24,8 63,0 Totaal (absoluut) BEROEPSPENSIOENFONDSEN Ontslagaanspraken 88,9 99,9 100,0 100,0 99,8 Gespaarde premies 11,1 0,1 0,0 0,0 0,2 Totaal (absoluut) ONDERNEMINGSSPAARFONDSEN Gespaarde premies 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) BIJ WET GEREGELD PENSIOENFONDS Ontslagaanspraken 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) Abp Dynamische-premiesysteem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Totaal (absoluut) GROOT TOTAAL (absoluut)

38 3.2.8 Herverzekering Een pensioenfonds kan de uit de aangegane verplichtingen voortvloeiende risico's zelfstandig dragen, gedeeltelijk aan een verzekeringsmaatschappij overdragen of geheel aan een verzekeringsmaatschappij overdragen; in het laatste geval is sprake van een volledig herverzekerd fonds. Herverzekerde pensioenfondsen verschillen van de zogeheten rechtstreekse regelingen. Bij herverzekerde fondsen is er sprake van een pensioenfonds, een aparte juridische entiteit. De deelnemers hebben dan aanspraken op het desbetreffende pensioenfonds, en niet op de verzekeraar waarbij het pensioenfonds haar verplichtingen heeft herverzekerd. Rechtstreekse regelingen worden, zonder tussenkomst van een pensioenfonds, rechtstreeks door de werkgever bij een verzekeraar afgesloten. Tabel Mate van herverzekering actieve pensioen- Balansfondsen deelnemers slapers trekkers totaal ALLE FONDSEN Niet of gedeeltelijk herverzekerd 57,3 94,1 96,0 94,5 95,7 Volledig herverzekerd 42,7 5,9 4,0 5,5 4,3 Totaal (absoluut)